Η ΜΑΧΗ των «προμηθευτών» κρατά μισό αιώνα

των «προμΗθευτων» κράτά μισο άιωνά

Μουντιάλ 1970. Ο Πελέ, δευτερόλεπτα πριν αρχίσει ο προημιτελικός με το Περού, ζητά άδεια από τον διαιτητή να δέσει τα κορδόνια του. Οι κάμερες πέφτουν ακριβώς στα πόδια του Βραζιλιάνου σταρ και στα παπούτσια του. Φορούσε Puma. Ήταν το νέο επεισόδιο της μάχης των αδελφών Nτάσλερ, της Puma από τη μια και της Adidas από την άλλη, αλλά κυρίως η κίνηση που άλλαξε άρδην τον χώρο των αθλητικών προϊόντων. Έστω και σε επίπεδο παπουτσιών αρχικά. Ο ρουχισμός θα μπει αμέσως μετά στο προσκήνιο. Σήμερα δεν θα ασχοληθούμε με νούμερα και αξίες των brands ή μερίδια αγοράς. Απλά θα θυμηθούμε, έχοντας και την ιστορική εικόνα από τη δική μας αγορά, πώς οι διάφορες μάρκες εισέβαλαν και έπαιξαν ρόλο στον χώρο του ποδοσφαίρου.

ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΙΔΗ

Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΝΤΑΣΛΕΡ

Η«σύγκρουση» Adidas και Puma άρχισε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν τα αδέλφια Ντάσλερ χώρισαν τα χωράφια τους. Αρχικά η Puma πήρε το πάνω χέρι, αλλά η Adidas πέρασε μπροστά όταν ρίσκαρε προσφέροντας παπούτσια στην Εθνική Γερμανίας για το Μουντιάλ του 1954. Η απρόσμενη κατάκτηση του τίτλου ανέβασε και το πρεστίζ της Adidas. Η υπόθεση με τον Πελέ στα 1970 ήταν κομβική. Οι δύο εταιρείες είχαν συμφωνήσει να μη χορηγήσουν τον Νο1 παίκτη στον κόσμο, αφού τους στοίχιζε ο κούκος αηδόνι. Η Puma ρίσκαρε και η κίνησή της απέδωσε. Οι πωλήσεις ποδοσφαιρικών παπουτσιών ανέβηκαν κατά 300%. Η αναδίπλωση της Adidas άμεση. Έχοντας και εξαιρετικές σχέσεις με τον Σεπ Μπλάτερ, τον ανερχόμενο τότε άντρα της FIFA, πέτυχε συμφωνίες με τις πλείστες ομοσπονδίες και προμήθευε τις πλείστες εθνικές ομάδες με παπούτσια και ρουχισμό, αρχίζοντας από το 1974. Σταδιακά, μπήκε στο σοσιαλιστικό μπλοκ και, πλην της Ρουμανίας, ήταν προμηθευτής των εθνικών ομάδων αλλά και συλλόγων. Άπλωσε τα δίχτυα της ακόμη και στην Ανατολική Γερμανία, δημιουργώντας και προστριβές στο Κομμουνιστικό Κόμμα. Γενικά, η Αdidas είχε το πάνω χέρι σε πωλήσεις. Η Puma παρέμενε πάντως ένας ισχυρός αντίπαλος. Κι αυτό γιατί κατάφερνε να κλείνει συμφωνίες με τους σούπερ σταρ και να κάνει μερικές σπουδαίες νίκες.

ΚΡΟΪΦ ΚΑΙ ΜΑΡΑΝΤΟΝΑ

Μετά τον Πελέ ήταν ο Κρόιφ. Μάλιστα, για 2ο συνεχόμενο Μουντιάλ, υπήρξε κόντρα. Η Ολλανδία κατέβηκε με ρουχισμό Adidas και τις τρεις κλασικές γραμμές σε μπλούζα και σορτσάκι. Ο Κρόιφ, λόγω δέσμευσης με την Puma, έπαιζε με μπλούζα και σορτ όπου υπήρχαν δύο γραμμές. Οκτώ χρόνια μετά, έκλεισε τη συμφωνία με τον Ντιέγκο Μαραντόνα. Τα παπούτσια με τις έξι βιδωτές τάπες στις αρχές της δεκαετίας του ’80, που μας οδήγησαν να πρήξουμε τους γονείς μας να μας τα αγοράσουν (ήταν και ακριβούτσικα) και φυσικά τα διαλύσαμε σε χρόνο ρεκόρ παίζοντας στα κατσάβραχα. Όπως ήταν λογικό, στη μάχη των παπουτσιών μπήκαν κάποια στιγμή και άλλες εταιρείες. Καμία δεν απείλησε ούτε το Νο1, την Adidas, ούτε το Nο2, την Puma. Τουλάχιστον μέχρι το 1994 (κρατήστε τη χρονιά). Οι Άγγλοι ήταν πάντα εκεί

ΤΟ ΜΟΥΝΤΙΑΛ ΤΟΥ 1970 ΑΠΟΤΕΛΕΣΕ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΤΩΝ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΕΜΦΑΝΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΠΟΥΤΣΙΩΝ

με τα Umbro, ενώ κάποια στιγμή εμφανίστηκε η Patrick, που έπεισε τον Κέβιν Κίγκαν και σε κάποια φάση και τον Μισέλ Πλατινί να φορέσουν τα παπούτσια της και έγινε in για μερικά χρόνια. Η γαλλική Le Coq Sportif (κρατήστε το όνομα), με σήμα τον πετεινό και κράχτη τον Σόκρατες, όπως και μερικούς Γάλλους διεθνείς. Της μόδας έγιναν κάποια στιγμή τα Asics και τα Pony. Μέχρι σήμερα είδαμε επίσης μπάσιμο πολλών άλλων εταιρειών, θα τις δούμε στον τομέα της ένδυσης.

UMBRO VS ADMIRAL

Οι εμβληματικές εμφανίσεις της Εθνικής Βραζιλίας το 1958, της Αγγλίας το 1966, ή της Γιουνάιτεντ δύο χρόνια μετά, δεν έχουν πάνω ούτε ένα σημαδάκι. Ελάχιστοι ξέρουν πως τις κατασκεύαζε η Umbro, που τότε δεν θεωρούσε σημαντικό να ρίξει πάνω και το σηματάκι της. Άρχισε να το κάνει όταν είδε την εγχώρια αντίπαλό της, την Admiral, να εφαρμόζει την ιδέα τόσο της προβολής του σήματος όσο και της ετοιμασίας ειδικών στολών, όπως της Ουαλίας στα 1976. Οι δύο εταιρείες έδωσαν μάχες, από τα μέσα της δεκαετίας του ’70, για να ντύνουν τις κορυφαίες ομάδες της Αγγλίας. Η Admiral έκλεισε συμφωνία το 1974 με την Εθνική Αγγλίας. Στα 1980 παρουσίασε μια καταπληκτική για την εποχή στολή. Δύο χρόνια μετά, έφτιαξε άλλη μια εξαιρετική εμφάνιση για την Εθνική Βελγίου. Η Umbro είχε απάντηση με την Εθνική Σκωτίας. Στα Μουντιάλ του 1974 και του 1978 (έβαλε ειδικές γραμμές στα μανίκια) η Σκωτία ήταν η μόνη ομάδα του Ηνωμένου Βασιλείου που πήγε Μουντιάλ και έτσι η Umbro διαφημίστηκε γερά. Πολύ περισσότερο με τις μπλούζες της Λίβερπουλ από το 1976 μέχρι το 1983. Σημαντικό στοιχείο στην όλη ιστορία ήταν η όλο και μεγαλύτερη σημασία στο design.

ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ

H LE COQ SPORTIF

Σπουδαίο ρόλο όμως στην έκρηξη της αθλητικής και ποδοσφαιρικής ένδυσης έκανε η Le Coq Sportif, η οποία έφτιαχνε μπλούζες ποδοσφαιρικές μεν, αλλά με βάση τη μόδα της εποχής. Λανσάροντας το «V» σε άλλο χρώμα στον λαιμό, γραμμές χαμηλά στα μανίκια, αλλά και σχέδια στο στήθος. Αρχίζοντας στα 1976 με ομάδες από τη Γαλλία. Στα 1982 η Ιταλία του Ρόσι πήρε το Μουντιάλ με εμφανίσεις της Le Coq Sportif. Στα 1986 το επανέλαβε η Αργεντινή.

ΙΤΑΛΙΚΗ ΦΙΝΕΤΣΑ

Λογικό ήταν λοιπόν κάποια στιγμή να μπουν στη μάχη και οι Ιταλοί, οι μετρ της μόδας και του σχεδίου. H Diadora, που λέτε, στα τέλη της δεκαετίας του ’70, έκανε πρώτη μούρη του προϊόντος της τον επιθετικό της Γιουβέντους Ρομπέρτο Μπέτεγκα. Έριξε στο παζάρι και ποδοσφαιρικά παπούτσια. Έριξε πολλά λεφτά για να συνεργαστεί με τον Μάρκο Φαν Μπάστεν και τον Ρομπέρτο Μπάτζιο. Πήρε από τα 1986 το συμβόλαιο για την Εθνική Ιταλίας. Ήταν μάλιστα η πρώτη ιταλική εταιρεία που κατέβηκε μαζικά σε μικρές αγορές όπως τη δική μας. H Lotto μπήκε επίσης δυναμικά και έχτισε μεγάλο μέρος του image της με τις μπλούζες της μεγάλης Μίλαν στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Η Kappa, με τις εμφανίσεις της Γιουβέντους επί Πλατινί, της Μίλαν επί Γκούλιτ και της Μπαρτσελόνα επί εποχής Κρόιφ, Κούμαν, Λάουντρουπ και Στόιτσκοφ, ήταν πολύ γερός παίκτης. Οι τρεις ιταλικές εταιρείες έκαναν καλές συναλλαγές με ομάδες από τη χώρα τους (χτυπώντας μάλιστα η μια την άλλη), ανοίχτηκαν σε μεγάλες αγορές στο εξωτερικό και μάλιστα προσέφεραν μερικές από τις ομορφότερες στολές. Στην εξίσωση θα βάλουμε την Ennerre (έντυνε τη Νάπολι επί Μαραντόνα), την ισπανική Meyba (για μία εξαετία την Μπαρτσελόνα) και την επίσης ισπανική Condor (είχε την Εθνική για 15 χρόνια μέχρι το 1981). Κάποιοι θα θυμηθείτε τη βραζιλιάνικη (ξεκίνησε από την Αργεντινή) Topper, που έγινε για λίγο μόδα στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Πάντως έντυσε σε τρία Μουντιάλ (’82, ’86, ’90) τη Σελεσάο και στα 1982 ειδικά μοσχοπούλησε. Η Δανία έκανε τις μεγαλύτερές της επιτυχίες (και το Euro 1992) με στολές της ντόπιας εταιρείας Hummel, η οποία έκανε και μια τεράστια κίνηση, καταφέρνοντας να ντύσει τη Ρεάλ. Φυσικά, εδώ πρέπει να βάλουμε στο ματς και τη Reebok, που ξεκίνησε από την Αγγλία και στην πορεία έγινε και μισή… αμερικανίδα. Μπήκε στον χώρο του ποδοσφαίρου στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και είχε κάνει εξαιρετικά deals (Λίβερπουλ, Ρωσία, Αργεντινή, Κολομβία, Χιλή). Θέλω εδώ να θυμίσω και μια άλλη εταιρεία, που έβγαζε όμως μπάλες. Η Select ήταν Νο1 καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70.

Τι έκαναν όλο αυτό το διάστημα της εξέλιξης της φανέλας η Adidas και η Puma; Κατ’ αρχάς, μπαίνοντας στη δεκαετία του ’70, δεν έβλεπες καν το λογότυπο στις μπλούζες. Αυτό ξεκίνησε μετά το Μουντιάλ του 1974. Η Εθνική Γερμανίας είχε χορηγό την Adidas στον θρίαμβό της, αλλά φορούσε (και το ’72 και το ’78) μπλούζες Erima (παράρτημα της Adidas). Τέλος πάντων, οι κλασικές εμφανίσεις με τις τρεις γραμμές (Adidas) και την παχιά γραμμή (Puma) σε μανίκι και σορτσάκι κυριάρχησαν ανά το παγκόσμιο από το 1978 μέχρι και το 1986. Θυμόμαστε όλοι τις κυπριακές ομάδες, από τα τέλη των ’70s, να φοράνε αυτές τις κλασικές στολές (αν και είδαμε και την Admiral και την Diadora να σπάνε το διπλό μονοπώλιο στο νησί μας). Κάποια στιγμή, όμως, και οι δύο μεγάλοι (η Adidas ήταν πάντα το Νο1, εισβάλλοντας γερά και στην Αγγλία) κατάλαβαν ότι, πέρα από μεμονωμένες περιπτώσεις και συμφωνίες, έπρεπε να προχωρήσουν και στο design. Και ειδικά από το Euro του 1988, βλέπουμε από την Adidas σαφέστατες αλλαγές. Στα δε Μουντιάλ του 1990 και του 1994, ακόμη περισσότερες, με σχέδια και στο στήθος και στα πλευρά.

Το μπάσιμο Τησ Nike

Αυτή ήταν η εικόνα μέχρι το USA 1994, όταν η Nike αποφάσισε πως το ποδόσφαιρο είναι μεγάλη υπόθεση και ρίχτηκε με τα μούτρα. Από τότε, όλο το πεδίο του αθλητικού προϊόντος άλλαξε δραστικά. H αμερικανική εταιρεία μπήκε άγρια στο παζάρι, αλλά έδωσε και νέα ώθηση στην πλήρη ανάπτυξη της τεχνολογίας (ποιότητα, άνεση κτλ. ρούχων και παπουτσιών), καθώς και στην εξέλιξη της εξωτερικής εμφάνισης. Η μάχη πλέον έγινε ανάμεσα στη Nike και την Adidas (η 1η αγόρασε την Umbro και η 2η τη Reebok), σε όλο το φάσμα και φυσικά στο ποδόσφαιρο. Η Puma υποχώρησε στην 3η θέση, αλλά κρατά γερά. Οι συμφωνίες με ομάδες και κυρίως ποδοσφαιριστές. Με τρελά λεφτά. Ρονάλντο (Nike), Mέσι (Αdidas), Nεϊμάρ (Puma), τα τρία παραδείγματα της εποχής. Στην πορεία, μετά το ’90 και όσο περνούν τα χρόνια, η ποδοσφαιρική αγορά προϊόντων απέκτησε και άλλα μέλη. New Balance, Under Armour, Legea, Errea, Jako, Joma, Makron, Mizuno (χτυπά καλό μερίδιο στα παπούτσια). Διαλέξτε και πάρτε. Πληρώστε αναλόγως. Κάπου εδώ το κλείνουμε. Δεν θέλαμε να κάνουμε ούτε διαφήμιση και σίγουρα κάτι θα αφήσαμε πίσω. Ήταν μια προσπάθεια απλά να θυμηθούμε πώς ξεκίνησε και πώς εξελίχθηκε η ποδοσφαιρική ένδυση και η μάχη των παπουτσιών. Που τα φοράνε μεν ομάδες και παίκτες (παίρνοντας φοβερά λεφτά), αλλά τα ονειρεύονται και τα αγοράζουν εκατομμύρια παιδιά. Θυμάμαι και εγώ την 1η μου ποδοσφαιρική φανέλα μάρκας, τα πρώτα μου καλά παπούτσια στις αρχές των ’80s. Ήταν μεγάλη υπόθεση. Υπό άλλες συνθήκες, αλλά με την ίδια χαρά με τους σημερινούς πιτσιρικάδες ποδοσφαιριστές.