ECONOMY TODAY FEBRUARY 2022

TEΥΧΟΣ 68 / ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 / €2.50

Η «ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ» METAVERSE

Η ΝΕΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

ΧΡΙΣΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ:

υπο το βαροσ του

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΕΜΠΟΔΙΑ...

πληθωρισμου ΟΙ ΣΚΕΨΕΙΣ ΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΑΦΙΕΡΩΜΑ DIGITAL BANKING & DIGITAL PAYMENTS

InBusiness Magazine – full page. 2.pdf 1 17/1/2022 12:36:32 μμ

ţƋžƆƎƂƑƆƇŻ ƁƆŹƇƎƆƐƄ Ƒƌƒ Ůƌƈƚ ţƍƆƔƂƆƎƄƐƆžƇƌƚ űžƉƂżƌƒ ŮƎƌƊƌżžƏ 0$3 )XQG ƐƑž ţƒƎƖƍžƗƇŹ ŠƎžſƂżž Ζ3( $ZDUGV

θεμα

2021

MAP FUND

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

H Aon, o παγκόσμιος οργανισμός συμβουλευτικών υπηρεσιών (NYSE: AON), ανακοινώνει την εξαιρετική διάκριση του Πολύ-Επιχειρησιακού Ταμείου Προνοίας MAP Fund στα Ευρωπαϊκά Βραβεία IPE Awards για δεύτερη συνεχή χρονιά. Ακολουθούν μερικές από τις πρόσφατες επιτυχίες του Ταμείου στα IPE Awards:

2021

WINNER – Best Small Pension Fund (assets less than €1bn)

2020

WINNER %HVW 6PDOO 3HQVLRQ )XQG DVVHWV OHVV WKDQ Ȝ EQ HIGHLY COMMENDED 0XOWL HPSOR\HU 3URIHVVLRQDO 3HQVLRQ )XQG HIGHLY COMMENDED 3HQVLRQV *RYHUQDQFH $GPLQLVWUDWLRQ HIGHLY COMMENDED 6PDOO &RXQWULHV Τα Ευρωπαϊκά Βραβεία IPE Awards είναι o μεγαλύτερος θεσμός για τα ευρωπαϊκά συνταξιοδοτικά ταμεία, με τη συμμετοχή αρκετών εκατοντάδων ταμείων από περισσότερες από 20 χώρες που καλύπτουν 70 εκατομμύρια μέλη και €2 τρισεκατομμύρια ευρώ.

2 EconomyToday www.map.fund contact@map.fund

+357 22 458011

"ţƎƀžƃƙƉžƐƑƂ ƐƇƈƄƎŹ ƀƆž ƑƄ ƍžƎŹƁƌƐƄ ƂƋžƆƎƂƑƆƇƛƊ ƒƍƄƎƂƐƆƛƊ ƐƑž ƉźƈƄ ƉžƏ ƀƆž ƑƆƏ ƌƍƌżƂƏ źƔƌƒƉƂ ƈŹſƂƆ ƐƂƆƎŹ ſƎžſƂżƖƊ ƇžƆ ƁƆžƇƎżƐƂƖƊ ƐƑƄƊ ţƒƎƖƍžƗƇŻ ſƆƌƉƄƔžƊżž ƐƒƊƑŹƋƂƖƊ şƒƑŹ Ƒž ſƎžſƂżž ƂżƊžƆ žƊžƀƊƛƎƆƐƄ ƙƈƖƊ ƑƖƊ ƍƎƌƐƍžƅƂƆƛƊ ƍƌƒ ƇžƑžſŹƈƈƌƊƑžƆ ƀƆž ƑƄƊ ƂƍżƑƂƒƋƄ žƎƆƐƑƂżžƏ ƐƑƄ ƁƆžƔƂżƎƆƐƄ űžƉƂżƖƊ ŮƎƌƊƌżžƏ ƉźƐƖ ƍƆƌ žƍƌƑƂƈƂƐƉžƑƆƇƛƊ ƁƆžƁƆƇžƐƆƛƊ ƁƆžƇƒſźƎƊƄƐƄƏ ƁƆžƔƂżƎƆƐƄƏ ƇžƆ ƂƍƂƊƁƚƐƂƖƊ ƉƂ žƍƛƑƂƎƌ ƐƑƙƔƌ ƑƄƊ ƂƍżƑƂƒƋƄ ƇžƈƚƑƂƎƖƊ žƍƌƑƂƈƂƐƉŹƑƖƊ ƀƆž Ƒž ƉźƈƄ ƉžƏ ť ƁƆŹƇƎƆƐƄ žƒƑŻ ƀƆž źƊž ŨƒƍƎƆžƇƙ űžƉƂżƌ ŮƎƌƊƌżžƏ ƀƆž ƁƂƚƑƂƎƄ ƐƒƊƂƔŻ ƔƎƌƊƆŹ žƍƌƑƂƈƂż ƆƁƆžżƑƂƎƄ ƑƆƉŻ ƇžƆ ƐƒƉſŹƈƈƂƆ ƐƄƉžƊƑƆƇŹ ƇžƆ ƐƑƄ žƊŹƁƂƆƋƄ ƑƄƏ ŨƚƍƎƌƒ ƖƏ ƇźƊƑƎƌƒ ƒƍƄƎƂƐƆƛƊ ƀƆž űžƉƂżž ƂƍžƀƀƂƈƉžƑƆƇƛƊ ƐƒƊƑžƋƆƌƁƌƑƆƇƛƊ ƍžƎƌƔƛƊ űƌ ſƎžſƂżƌ ƌƈƌƇƈƄƎƛƊƂƆ ƉƆž ƍƂƎżƌƁƌ ƐƄƉžƊƑƆƇƛƊ ƌƎƌƐŻƉƖƊ ƀƆž Ƒƌ űžƉƂżƌ Ƒƌ ƌƍƌżƌ źƔƂƆ ƍƈźƌƊ ƐƒƉſƈƄƅƂż ƉƂ ƍƂƎƆƐƐƙƑƂƎƌƒƏ žƍƙ ƂƎƀƌƁƙƑƂƏ ƐƑƄƊ ŨƚƍƎƌ ƇžƆ ƑƄƊ ţƈƈŹƁž ƇžƈƚƍƑƌƊƑžƏ ƉźƈƄ ƖƏ ƉƆž ƐƒƊƌƈƆƇŻ ƈƚƐƄ ƀƆž ƑƄƊ ƂƋžƐƓŹƈƆƐƄ ƂƍžƀƀƂƈƉžƑƆƇŻƏ ƁƆžƔƂżƎƆƐƄƏ ƑƖƊ ƐƒƊƑžƋƆƌƁƌƑƆƇƛƊ žƍƌƑžƉƆƂƚƐƂƛƊ ƑƌƒƏ şƊƒƍƌƉƌƊƌƚƉƂ Ɗž ƐƒƊƂƔżƐƌƒƉƂ ƑƄƊ ƍžƎƌƔŻ ƒƍƄƎƂƐƆƛƊ ƍƎƌƐƑƆƅźƉƂƊƄƏ žƋżžƏ ƍƌƒ ƂƋƒƍƄƎƂƑƌƚƊ Ƒƌ ƇžƈƚƑƂƎƌ ƐƒƉƓźƎƌƊ ƑƖƊ ƉƂƈƛƊ Ƒƌƒ űžƉƂżƌƒ ƉžƏ ƇžƆ ƑƖƊ ƁƆƇžƆƌƚƔƖƊ ƑƌƒƏ

ųżƈƆƍƍƌƏ ŪžƊƊŹƎƄƏ ŢƆƂƒƅƚƊƖƊ ŰƚƉſƌƒƈƌƏ $RQ :HDOWK 6ROXWLRQV

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

FOCUS

ΤΕΥΧΟΣ 68 / ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022

28 COVER STORY: Στη δίνη του πληθωρισμού - 34 ΒΡΑΣΙΔΑΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ: Κλυδωνισμοί στην παγκόσμια οικονομία - 38 ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ: Προκλήσεις στο κατώφλι του 2022 - 40 ΑΣΗΚΩΤΗ η ακρίβεια - 44 ΤΟ ΣΟΚ στην εφοδιαστική αλυσίδα χτυπά και τα αλκοολούχα 48 ΧΡΙΣΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ: Ανάπτυξη αλλά και εμπόδια…

ΘΕΜΑΤΑ/ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

44 56

66

8

64

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ του καθηγητή Φίλιππου Πατσαλή, ιδρυτή της NIPD Genetics 10 ΕΡΕΥΝΑ της Deloitte για τις νέες τάσεις στην αγορά των τροφίμων 12 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ της Διευθύντριας του Κέντρου Καινοτομίας IDEA, Αγγέλας Παναγιώτου 54 ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΟΝΤΟΖΗΣ: Η δυναμική του blockchain 56 ΣΤΥΛΙΑΝΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ: Τι είναι το metaverse 60 ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ NFTs στον κόσμο των celebrities 68 ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ για το «restart» του τουρισμού 70 ΧΡΙΣΤΟΣ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ: Μονόδρομος η προσήλωση στην ποιότητα 72 ΕΡΧΟΝΤΑΙ τα πρώτα νομοσχέδια της φορο-μεταρρύθμισης 76 ΜΕΓΑΛΗ πρόκληση η πράσινη μετάβαση 80 ΤΑΚΗΣ ΚΛΗΡΙΔΗΣ: Φιλόδοξος ο στόχος για την πράσινη μετάβαση 82 ΠΩΛΙΝΑ ΑΝΙΦΤΟΥ: Ο Ρομπέν του φυσικού αερίου 86 €47 ΕΚΑΤ. για προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας 90 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΡΕΥΝΑ για την εργασιακή δέσμευση

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΥΝ 64 ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΡΟΝΙΔΗΣ: Ψηφιακός μετασχηματισμός – Δρόμος χωρίς επιστροφή 66 ΝΙΚΟΛ ΦΙΝΟΠΟΥΛΟΥ: Διοχέτευση ρευστότητας σε βιώσιμες επενδύσεις και έργα 94 ΠΑΥΛΟΣ ΛΟΪΖΟΥ: Μέχρι να βγούμε από τα σπίτια μας…

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ 4 EDITORIAL 5 EI-KONOMIA 6 MARKET WATCH 104 ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

ΚΑΙ ΑΚΟΜΗ…

96

100

16 ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Digital banking & digital payments - 18 ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΜΜΑΣ: Βρισκόμαστε στην απαρχή μιας νέας εποχής - 20 ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΕΩΡΓΟΥΛΑΣ: Tο open banking θα επικρατήσει 96 HILLARY CLINTON 100 Ο ΤΑΛΑΝΤΟΥΧΟΣ κύριος… Μπρίτζμαν

EconomyToday 3

ΕDITORIAL

Ο

ι κινήσεις των κεντρικών τραπεζών προς αντιμετώπιση των έντονων πληθωριστικών πιέσεων αναμένεται να μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον μέσα στο έτος που διανύουμε. Για αρκετό καιρό οι εποπτικές αρχές έκαναν πως δεν έβλεπαν τον ελέφαντα στο δωμάτιο. Η παρουσία του όμως είναι αισθητή σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, που ταλαιπωρούνται και καλούνται να επιβιώσουν υπό το βάρος της ακρίβειας και των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν έχει τραβήξει το χαρτί της αύξησης των επιτοκίων, αλλά αργά ή γρήγορα φαίνεται ότι θα το πράξει, παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη είναι κάπως χαμηλότερος σε σύγκριση με τις ΗΠΑ. Η Κύπρος σε μια τέτοια περίπτωση –αύξησης των επιτοκίων– θα έχει να αντιμετωπίσει σειρά προκλήσεων, οι οποίες θα εκτείνονται σε όλα τα μήκη και πλάτη της οικονομίας της. Η αυξημένη υπερβάλλουσα ρευστότητα στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα, τα υπερδανεισμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και το υψηλό δημόσιο χρέος συνθέτουν ένα πλαίσιο σημαντικών κινδύνων.

Ο ελέφαντας του

πληθωρισμού ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

TEΥΧΟΣ 68 / ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2022 / €2.50

Η «ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ» METAVERSE

Η ΝΕΑ ∆ΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

ΧΡΙΣΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ:

ΥΠΟ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΕΜΠΟ∆ΙΑ...

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥ ΟΙ ΣΚΕΨΕΙΣ ΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΑΦΙΕΡΩΜΑ DIGITAL BANKING & DIGITAL PAYMENTS

4 EconomyToday

ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή και γωνία Λεωφόρου Αρχαγγέλου 31, 2057, Στρόβολος, Λευκωσία Τηλ.: 22580580 Φαξ: 22580675 Αρχισυντάκτης: Νέστορας Βασιλείου Art Directors: Αναστασία Ερωτοκρίτου, Ελένη Νικολάου ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Έμιλυ Μιντή, Ξένιος Μεσαρίτης, Έλενα Καλυφόμματου, Χρίστος Πέτρου, Θεόδωρος Καυκαρίδης, Άννα Κριθαρίδου, Ναταλία Γεωργιάδου ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ: Πωλίνα Άνιφτου, Βρασίδας Νεοφύτου, Στυλιάνα Χαραλάμπους, Κυριακός Ε. Γεωργίου Διόρθωση: Σάββας Πολυβίου ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Advertising specialist: Μαρκέλλα Ιακώβου, e-mail: iacovoum@diasmedia.com τηλ. 22580812 Client Service Supervisor: Μαρία Χαραλάμπους MARKETING MANAGER: Γιώτα Ορφανίδου Υπεύθυνος Λογιστηρίου: Οδυσσέας Κωνσταντίνου Λογιστήριό: Σάββια Αριστείδου EΚΔΟΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ Ιδρυτής: Κώστας Ν. Χατζηκωστής Διευθύνων Σύμβουλος: Χρύσανθος Τσουρούλλης Εκτύπωση: Proteas Press Ltd Διανομή: Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

EI-KONOMIA

Η γλώσσα των αριθμών στην Κύπρο

+300,8% ΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΕΣΟΔΑ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021: €310,2 εκατ. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020: €77,4 εκατ. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2019: €299,4 εκατ.

ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ 2020: €4.895,5 εκατ.

2019: €5.063,1 εκατ.

+0,7%

Η ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ (Δημόσιος τομέας)

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021: 53.054 ΑΤΟΜΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020: 52.695 ΑΤΟΜΑ

-2,4%

ΤΟ ΜΟΝΙΜΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

+17,3%

(Δημόσιος τομέας)

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2021: 26.226 ΑΤΟΜΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020: 26.881 ΑΤΟΜΑ

ΟΙ ΑΔΕΙΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ

ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΑΓΑΘΩΝ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2021: 6.671 ΑΔΕΙΕΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020: 5.689 ΑΔΕΙΕΣ

(σύνολο)

2020: €2.746,6 εκατ.

2019: €3.137,0 εκατ.

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΑΓΑΘΩΝ (σύνολο)

2020: €7.642,1 εκατ.

2019: €8.200,1 εκατ.

EconomyToday 5

market watch

5+1 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΝΕΑ 1

Γενικές Ασφάλειες: Διάκριση στα «Global Insurance Awards 2021»

Οι Γενικές Ασφάλειες βραβεύθηκαν ως η κορυφαία ασφαλιστική εταιρεία στην Κύπρο, στον Γενικό Κλάδο, στο πλαίσιο των «Global Insurance Awards 2021», που διοργάνωσε τον Δεκέμβριο το διεθνώς αναγνωρισμένο οικονομικό περιοδικό «World Finance». Οι συντάκτες του εξετάζουν κάθε χρόνο από το 2008 τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που αναδύονται στην ασφαλιστική βιομηχανία και βραβεύουν τις εταιρείες που προάγουν τις αξίες και τα οφέλη της ασφάλισης, στους κλάδους Ζωής και Γενικών Ασφαλίσεων, σε περισσότερες από 60 χώρες. Η διάκριση της εταιρείας υπογραμμίζει την ηγετική θέση που κατέχει στον Γενικό Κλάδο, στον οποίο δραστηριοποιείται, ως ένας οργανισμός που κατάφερε να αντιμετωπίσει με προθυμία τις μεταβαλλόμενες ανάγκες των πελατών του, έχοντας άψογη απόδοση καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Τα «Global Insurance Awards 2021» επιβράβευσαν τις εταιρείες που είχαν σημαντική συμβολή στην άμβλυνση των φόβων που δημιουργούνται από απρόβλεπτους κινδύνους και συγκεκριμένα από τις φυσικές καταστροφές. Στόχος των βραβείων ήταν να αναδείξουν τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής, καθώς, σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι προβλεπόμενες καταστροφές τα επόμενα χρόνια θα αυξηθούν κατακόρυφα. Η διάκριση των Γενικών Ασφαλειών στο πλαίσιο των «Global Insurance Awards 2021» είναι άλλη μια επιβράβευση των προσπαθειών που καταβάλλουν καθημερινά οι άνθρωποι της εταιρείας και που την έχουν οδηγήσει στην κορυφή. Μια διάκριση που ανεβάζει τον πήχη ακόμη πιο ψηλά.

6 EconomyToday

2 PwC Κύπρου: Η κοινωνική ευθύνη στο επίκεντρο της δράσης της

Η κοινωνική υπευθυνότητα καθοδηγεί διαχρονικά κάθε πτυχή της λειτουργίας και των δράσεων της PwC Κύπρου. Παρά τις πρωτόγνωρες συνθήκες που διαμόρφωσε η πανδημία του COVID19, ο οργανισμός υλοποίησε, κατά τη χρονιά που μας πέρασε, ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα κοινωνικής ευθύνης, με πρώτιστο μέλημα τη στήριξη της τοπικής κοινωνίας, την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και των κυπριακών επιχειρήσεων. Η συνολική συνεισφορά του οργανισμού στην κοινωνία, στην οικονομία και στο περιβάλλον για το οικονομικό έτος 2021 εκτιμάται στα €168,4 εκατ., καταγράφοντας αύξηση ύψους €1,6 εκατ. σε σχέση με το 2018 και €5,6 εκατ. σε σύγκριση με το 2015, έτη κατά τα οποία διεξήχθησαν αντίστοιχες μελέτες από την PwC Κύπρου. Η Κλειώ Παπαδοπούλου, Συνέταιρος, Υπεύθυνη για Θέματα Κοινωνικής Ευθύνης στην PwC Κύπρου, δήλωσε: «Ο οργανισμός θα συνεχίσει να θέτει τη στήριξη της τοπικής κοινωνίας στην κορυφή των προτεραιοτήτων του και σημαντική παράμετρος σε αυτή την προσπάθεια είναι η προώθηση του εθελοντισμού με την άμεση εμπλοκή των ανθρώπων του οργανισμού στα προγράμματα που υλοποιούνται».

KPMG: Καλωσόρισε νέους επαγγελματίες στο δυναμικό της Η KPMG Κύπρου, στις 10 Ιανουαρίου 2022, οργάνωσε διαδικτυακή εκδήλωση υποδοχής για 70 επαγγελματίες που εντάχθηκαν πρόσφατα στο εργατικό της δυναμικό. Η Μαρία Καραντώνη, Διοικητική Σύμβουλος και Υπεύθυνη Ανθρώπινου Δυναμικού, συντόνισε την εκδήλωση και καλωσόρισε όλα τα νέα μέλη του προσωπικού. Παρουσίασε τη στρατηγική διοίκησης του ανθρώπινου δυναμικού της εταιρείας και τις ευκαιρίες καριέρας, μάθησης και ανάπτυξης εντός της KPMG. Ο Μιχάλης Αντωνιάδης, Πρόεδρος της KPMG Κύπρου, δήλωσε ότι η

3

εταιρεία ανταποκρίνεται στο απαιτητικό επαγγελματικό περιβάλλον του σήμερα διαμέσου της επένδυσής της σε υψηλού επιπέδου επαγγελματίες. Ο Χρίστος Βασιλείου, Διευθύνων Σύμβουλος της KPMG Κύπρου, παρουσίασε τις βασικές λειτουργίες της εταιρείας, τις αξίες και τους στρατηγικούς της στόχους. Τόνισε τη σημασία της ποιότητας, η οποία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στην οικοδόμηση της σχέσης εμπιστοσύνης με τους πελάτες και την κοινωνία γενικότερα, παροτρύνοντας τα νέα μέλη του προσωπικού να συνεισφέρουν σε αυτή την προσπάθεια.

Ενώνουν δυνάμεις Odyssey και Check Point

4

Η Odyssey ανακοίνωσε τη συνεργασία της με την Check Point με στόχο την προσφορά μιας μοναδικής ενοποίησης τεχνολογιών που συνδυάζει τα πλεονεκτήματα των προϊόντων ασφαλείας Check Point και της πλατφόρμας ClearSkies™ Threat & Vulnerability Management της Odyssey. Αυτή η ενοποίηση τεχνολογιών παρέχει σε οργανισμούς τη δυνατότητα εξορθολογισμού και βελτιστοποίησης της διαδικασίας διαχείρισης των απειλών, μειώνοντας έτσι τον χρόνο που απαιτείται τόσο για τον εντοπισμό πραγματικών απειλών όσο και για την ανταπόκριση σε αυτές. H υπηρεσία παρέχει ορατότητα σε πραγματικό χρόνο των επιπέδων ασφαλείας ενός οργανισμού και δυνατότητα άμβλυνσης των ψηφιακών του κινδύνων. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από πρόληψη των απειλών σε συσκευές δικτύου, cloud, κινητών και τελικών σημείων μέσω ενοποίησης των λειτουργιών και των δεδομένων ασφαλείας προς απλοποίηση των αναλύσεων ασφαλείας και της συμμόρφωσης. Η στρατηγική αυτή συνεργασία είναι ευθυγραμμισμένη με τη στρατηγική της Odyssey για συνεχή βελτίωση των δυνατοτήτων των προϊόντων, υπηρεσιών και λύσεών της, παραμένοντας πάντα ένα βήμα μπροστά από το εξελισσόμενο τοπίο των κυβερνοαπειλών.

ΤΕΠΑΚ:

Νέα πρόσκληση προς καινοτόμες νεοφυείς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), σε συνεργασία με τον επιταχυντή ARIS (A Really Inspiring Space), προσκαλεί τις καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις / ΜμΕ να υποβάλουν αίτηση για το πρόγραμμα επιτάχυνσης που θα εφαρμοστεί στην Κύπρο στο πλαίσιο του χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ έργου «Οργάνωση επιτάχυνσης για καινοτόμες ΜμΕ με υψηλό δυναμικό (Gazelle)». Αυτή είναι μια μοναδική ευκαιρία για καινοτόμες νεοφυείς επιχειρήσεις και ΜμΕ να περάσουν από ένα εντατικό πρόγραμμα επιχειρηματικής επιτάχυνσης, το οποίο θα τις βοηθήσει να χτίσουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο, να επωφεληθούν από τη μεταφορά τεχνολογίας σε διακρατικό επίπεδο και να ενισχύσουν τη διεθνή συνεργασία τους. Εκτός από τη συμμετοχή στο πρόγραμμα επιτάχυνσης, οι επιλεγμένοι υποψήφιοι θα επωφεληθούν

από τη λειτουργία του τοπικού Κέντρου Υποστήριξης Έργου που λειτουργεί στο ARIS και από τη συμμετοχή τους σε επενδυτικά φόρουμ σε Κύπρο, Ελλάδα και Βουλγαρία. Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να υποβάλουν την αίτησή τους μέσω email πριν από τις 9 Φεβρουαρίου 2022. Η επιλογή θα γίνει με βάση τρία κύρια κριτήρια αξιολόγησης: αριστεία, αντίκτυπος και εφαρμογή.

5

6

ΕΥ: Παγκόσμια ηγέτιδα στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών κυβερνοασφάλειας

Η Forrester αξιολόγησε 12 από τους πιο σημαντικούς παρόχους συμβουλευτικών υπηρεσιών κυβερνοασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της EY, βάσει 21 κριτηρίων, μεταξύ των οποίων οι προσφερόμενες υπηρεσίες, η στρατηγική και η παρουσία στην αγορά. Η έκθεση αναφέρει ότι οι ομάδες της EY «έδειξαν την ικανότητα να επιχειρούν κατά μήκος πολλαπλών τμημάτων, σε σύνθετα πολυεθνικά έργα πελατών με ρυθμιστικές πιέσεις από δεκάδες εποπτικούς φορείς ταυτόχρονα. Η στρατηγική εστίαση και το όραμα των ομάδων της EY, η εμπειρία σε σύνθετα έργα μεγάλης κλίμακας και η προθυμία να προσφέρουν δημιουργικές λύσεις αποτελούν αξιοσημείωτα δυνατά σημεία». Οι ομάδες της EY έλαβαν τις υψηλότερες δυνατές βαθμολογίες στα κριτήρια που αφορούν την ευθυγράμμιση με τις ανάγκες του Chief Information Security Officer του εκάστοτε πελάτη και τη δέσμευση της διοικητικής ομάδας, καθώς και την υψηλότερη βαθμολογία όσον αφορά το κριτήριο προσέγγισης της αγοράς. Με αφορμή τη νέα αυτή αναγνώριση, ο Σάκης Μωυσέως, Associate Partner στο Τμήμα Συμβουλευτικών Υπηρεσιών της EY Κύπρου, σχολίασε: «Η σημαντική αυτή αναγνώριση αντανακλάται στις ομάδες της EY σε όλο τον κόσμο, των οποίων η σκληρή δουλειά, η τεχνογνωσία και ο επαγγελματισμός έχουν τοποθετήσει την EY ως κορυφαίο, αξιόπιστο σύμβουλο σε θέματα κυβερνοασφάλειας και διαχείρισης κινδύνων».

EconomyToday 7

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

NIPD Genetics

Υπηρεσίες υγείας με τεράστιες προοπτικές ανέλιξης

Η ενσωμάτωση της NIPD Genetics στον ευρωπαϊκό κολοσσό MEDICOVER ανοίγει τεράστιες προοπτικές ανέλιξης.

Ο

καθηγητής Φίλιππος Πατσαλής, ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της NIPD Genetics, μιας από τις πλέον επιτυχημένες κυπριακές startups, ανοίγει τα χαρτιά του στο Economy Today και μιλά για την επόμενη μέρα, τις παρεχόμενες υπηρεσίες αλλά και τις προοπτικές που ανοίγονται μέσα από την ενσωμάτωση της εταιρείας στον ευρωπαϊκό κολοσσό Medicover. Η NIPD Genetics ξεκίνησε ως μια startup εταιρεία και πλέον τυγχάνει διεθνούς αναγνώρισης. Πώς θα περιγράφατε αυτή τη διαδρομή; Είναι πραγματικά με μεγάλη υπερηφάνεια και ικανοποίηση που παρατηρούμε τη διεθνή αναγνώριση των προσπαθειών και της εξέλιξης της ομάδας μας μέσα στον χρόνο. Η NIPD Genetics ιδρύθηκε το 2010 ως η πρώτη startup εταιρεία βιοτεχνολογίας στην Κύπρο. Στόχος της ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων γενετικής και βιοπληροφορικής

8 EconomyToday

ανάλυσης για την παροχή εξειδικευμένων εργαστηριακών εξετάσεων. Οι εξετάσεις αυτές αποσκοπούν στην έγκαιρη πρόληψη και καλύτερη κλινική διαχείριση γενετικών παθήσεων, καθώς και στη βελτίωση της κλινικής περίθαλψης και της ποιότητας ζωής των ανθρώπων.​Από τα πρώτα πέντε χρόνια λειτουργίας της, η εταιρεία κατάφερε να τοποθετήσει την Κύπρο στο επίκεντρο μεγάλων επενδυτικών ευκαιριών, με τη διάθεση του μη επεμβατικού προγεννητικού ελέγχου νέας γενιάς VERACITY στη διεθνή αγορά. Πλέον είμαστε στην ευχάριστη θέση να πούμε πως η εταιρεία μας διαθέτει ένα ποικιλόμορφο χαρτοφυλάκιο Αισθάνομαι ιδιαίτερα υπερήφανος, προηγμένων γενετικών υπηρεσιών, το καθώς η NIPD Genetics αποτελεί οποίο εκτείνεται από τον προγεννητικό στον νεογνικό, τον μεταγεννητικό και τον απόδειξη ότι μπορούμε να ογκολογικό τομέα, καθώς και στον τομέα δημιουργήσουμε ένα μοντέλο της αναπαραγωγικής υγείας. Πρόσφατα επιχειρηματικής ανάπτυξης οι ογκολογικές γενετικές υπηρεσίες μας βασισμένο στην έρευνα, επεκτάθηκαν στον τομέα της υγρής βιοψίας με τον μη επεμβατικό έλεγχο του καρτην τεχνολογική υπεροχή κίνου, μέσω των εξετάσεων NeoThetis. και την καινοτομία

κλινικά μας εργαστήρια στη Λευκωσία εξυπηρετούν ένα δίκτυο 11 σύγχρονων κέντρων δειγματοληψίας σε ολόκληρη την Κύπρο. Είναι συμβεβλημένα με το ΓεΣΥ, φέρουν όλες τις απαραίτητες πιστοποιήσεις και προσφέρουν περισσότερες από 1.400 κλινικές εργαστηριακές αναλύσεις στους τομείς της Bιοχημείας, της Aνοσολογίας, της Eνδοκρινολογίας, της Aιματολογίας, της Mικροβιολογίας και της Mοριακής Διαγνωστικής. Επίσης, παρέχουν όλες τις εξετάσεις που αφορούν αναπνευστικές λοιμώξεις, συμπεριλαμβανομένης της νόσου COVID-19. Στα κέντρα δειγματοληψίας μας μπορούν να διενεργηθούν και οι προγεννητικές, νεογνικές, μεταγεννητικές, ογκολογικές, καρδιαγγειακές και μεταβολικές γενετικές εξετάσεις μας, πάντα μετά από παραπομπή γιατρού. Πώς διαμορφώνει τα δεδομένα για την NIPD Genetics η ενσωμάτωσή της σε έναν διεθνή κολοσσό όπως είναι η Medicover; Στα μέσα Ιανουαρίου 2022 ολοκληρώθηκε και επίσημα η διαδικασία εξαγοράς της NIPD Genetics από τον κολοσσό στην παροχή υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης παγκόσμιας εμβέλειας, Medicover. Αρκεί να αναφέρουμε πως η Medicover διαθέτει μεγάλο αριθμό κλινικών, ειδικών εγκαταστάσεων και εργαστηρίων, με πρόσβαση σε μεγάλες αγορές, όπως η Πολωνία, η Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές αγορές, ενώ εργοδοτεί 32.000 άτομα. Η εξέλιξη αυτή μας ανοίγει πλέον τεράστιες προοπτικές ανάπτυξης σε παγκόσμια κλίμακα και ανεβάζει ακόμα περισσότερο τη θέση της Κύπρου στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας. Διαχρονικά, το όραμα της εταιρείας μας ήταν και παραμένει να ηγηθούμε στον τομέα των βιοϊατρικών εργαστηρίων, προσφέροντας πάντα υψηλής ποιότητας υπηρεσίες που βασίζονται στην καινοτομία Οι πολύπλοκες αυτές εξετάσεις, μέσω μιας απλής και την προηγμένη τεχνολογία. Αυτό θα συνεχίσουμε αιμοληψίας, αποτελούν το πιο καινοτόμο εργαλείο να κάνουμε, με απώτερο στόχο να συμβάλουμε στην που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένας ογκολόγος, όσο το δυνατόν καλύτερη κλινική διαχείριση και καθώς προσφέρουν ανεκτίμητης αξίας πληροφορίφροντίδα των ασθενών. Προς την επίτευξη αυτής ες και καθοδήγηση για την επιλογή θεραπείας που της υπόσχεσης, επενδύουμε στην έρευνα και την αποσκοπεί στην αντιμετώπιση του καρκίνου. Βασικό καινοτομία. Θεωρούμε δε ιδιαίτερα σημαντικό για χαρακτηριστικό των εξετάσεων αυτών είναι η ταχύτην Κύπρο το γεγονός ότι, παρά την ενσωμάτωση της τητα και η αξιοπιστία. Παράλληλα, από το 2020, η εταιρείας μας σε έναν ευρωπαϊκό κολοσσό, η έδρα NIPD Genetics παρέχει υπηρεσίες υγείας μέσα από μας θα παραμείνει στη Λευκωσία. Δεν σας κρύβω τη λειτουργία των υπερσύγχρονων και καινοτόμων πως αισθάνομαι ιδιαίτερα υπερήφανος, καθώς η κλινικών εργαστηρίων της, με δειγματοληπτικά κέNIPD Genetics αποτελεί απόδειξη ότι μπορούμε ντρα σε όλη την Κύπρο. Η πορεία αυτή, όπως και η να δημιουργήσουμε ένα μοντέλο επιχειρηματικής διεθνής αναγνώριση, αποτελεί την επιβράβευση του ανάπτυξης βασισμένο στην έρευνα, την τεχνολογική άρτια καταρτισμένου επιστημονικά και επιχειυπεροχή και την καινοτομία, που μπορεί να ρηματικά προσωπικού της NIPD Genetics, το Τα κλινικά μας εργαστήρια προσφέρει πρόοδο, ανέλιξη και ευημερία στον οποίο από την πρώτη μέρα εργάζεται με όραμα, στη Λευκωσία εξυπηρετούν πολίτη, στην οικονομία, στην ευρύτερη κοινωνία αφοσίωση και ζήλο. ένα δίκτυο 11 σύγχρονων και στη χώρα μας. Αυτή είναι η πορεία προς το κέντρων δειγματοληψίας μέλλον, αν επιθυμούμε πραγματικά να δούμε ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΑΣ την οικονομία αυτού του τόπου να ανθίζει και σε ολόκληρη την Κύπρο Ποιες υπηρεσίες παρέχονται μέσω των τους πολίτες να ευημερούν, ενώ παράλληλα να κλινικών σας εργαστηρίων; και είναι συμβεβλημένα αισθάνονται υπερήφανοι για τη χώρα τους. Κατ’ αρχάς θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τα με το ΓεΣΥ

EconomyToday 9

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Νέες τασεις στην αγορά των τροφίμων

Έρευνα της Deloitte παρουσιάζει σημαντικές πληροφορίες για τη συμπεριφορά των καταναλωτών και τη σημαντικότητα στη σχέση μεταξύ υγείας, βιωσιμότητας και τιμής στην αγορά τροφίμων. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

«Ο

ι καταναλωτές δίνουν πλέον μεγαλύτερη σημασία στη σχέση μεταξύ τροφίμων και υγείας», όπως προκύπτει από την ενδιαφέρουσα έρευνα που πραγματοποίησε η Deloitte με τίτλο «The conscious consumer – connecting with health and sustainability priorities». Στη συνέντευξη που ακολουθεί, οι Γιάννης Λεωνίδου, Συνέταιρος Audit & Assurance και Επικεφαλής του κλάδου Τουρισμού και Φιλοξενίας της Deloitte, και Χρίστος Θεοδούλου, Ανώτερος Διευθυντής Audit & Assurance της Deloitte, αναφέρονται στα κυριότερα ευρήματα και στις νέες τάσεις που αναμένεται να δούμε σε ό,τι αφορά τις αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών. Πρόσφατα η Deloitte έχει πραγματοποιήσει μια ενδιαφέρουσα έρευνα σε σχέση με τον ρόλο που διαδραματίζει στους καταναλωτές ο παράγοντας της υγείας για την αγορά των τροφίμων. Ποιοι ήταν οι κυριότεροι λόγοι που σας οδήγησαν στην έρευνα αυτή και ποια είναι τα σημαντικότερα ευρήματα; Η Deloitte πραγματοποίησε μια έρευνα καταναλωτών σχετικά με την υγεία και τη βιωσιμότητα στον τομέα της αγοράς τροφίμων, με συμμετέχοντες περισσότερους από 17.000 καταναλωτές σε 15 ευρωπαϊκές χώρες. Η έρευνα παρουσιάζει σημαντικές πληροφορίες για τη συμπεριφορά των καταναλωτών, καθώς επίσης και τη σημαντικότητα στη σχέση μεταξύ υγείας, βιωσιμότητας και τιμής στην αγορά τροφίμων. Τα τελευταία χρόνια, ο αντίκτυπος της διατροφής στην προσωπική μας υγεία, των αγαπημένων μας αλλά και της κοινωνίας μας, όπως και του πλανήτη γενικότερα, αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία. Η σημασία που δίνουν οι καταναλωτές πλέον στην υγεία και τη βιωσιμότητα, πώς αυτά επηρεάζουν την αγοραστική

10 EconomyToday

τους συμπεριφορά, καθώς και πώς τα καταστήματα χονδρικής και λιανικής στην Ευρώπη ανταποκρίνονται στις όλο και περισσότερες απαιτήσεις των καταναλωτών, είναι οι κυριότεροι λόγοι που οδήγησαν στην ανάθεση αυτής της μελέτης. Ένα σημαντικό σημείο που προκύπτει από την έρευνα είναι ότι οι καταναλωτές δίνουν πλέον μεγαλύτερη σημασία στη σχέση μεταξύ τροφίμων και υγείας. Οι καταναλωτές στην Ευρώπη, όπως και στην Κύπρο, δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον και αναζητούν να μάθουν περισσότερα για τις επιπτώσεις των τροφίμων στην υγεία τους. Συνεπώς, έχουν προσαρμόσει ανάλογα την αγοραστική τους συμπεριφορά. Η υγεία και η βιωσιμότητα παρουσιάζουν επίσης όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον όταν πρόκειται για ψώνια από υπεραγορές. Τα αποτελέσματα της έρευνας αφήνουν να νοηθεί ότι η αυξανόμενη σημασία που αποδίδεται στον συνδυασμό υγείας και βιωσιμότητας υποδηλώνει ένα κερδοφόρο αποτέλεσμα, όχι μόνο για τον καταναλωτή και τους προμηθευτές, αλλά και για την κοινωνία και το περιβάλλον.

ΟΙ ΚΥΠΡΙΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ

Ποια είναι η γενικότερη εικόνα για τη συμπεριφορά του Κύπριου καταναλωτή; Έχει διαπιστωθεί ότι η κατακόρυφη αύξηση των διαδικτυακών αγορών έφερε τον ψηφιακό μετασχηματισμό όχι μόνο για τους προμηθευτές αλλά και για τους καταναλωτές, οι οποίοι έχουν αποκτήσει ένα πλεονέκτημα έναντι των προμηθευτών. Οι Κύπριοι καταναλωτές έχουν γίνει συστηματικοί αγοραστές μέσω διαδικτύου (online shoppers), ακόμα και για είδη πρώτης ανάγκης, όπως είναι η πλειοψηφία των προϊόντων που παρέχουν οι υπεραγορές. Αυτό οφείλεται τόσο στην ανάγκη για παραγγελίες από απόσταση λόγω της πανδημίας, όσο και στην αναζήτηση περισσότερων και φθηνότερων επιλο-

Γιάννης Λεωνίδου

Η υγεία και η βιωσιμότητα παρουσιάζουν όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον όταν πρόκειται για ψώνια από υπεραγορές

γών. Οι καταναλωτές σήμερα δεν δίνουν σημασία μόνο στην αναζήτηση ηλεκτρονικών καταστημάτων που μπορούν να τους εξυπηρετήσουν αλλά και στην αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που τους παρέχονται, όπως οι κατ’ οίκον παραδόσεις και ειδικές προσφορές. Αξίζει να σημειωθεί πως η έξαρση του κορωνοϊού και η απαγόρευση κυκλοφορίας που επιβλήθηκε ως αποτέλεσμα αυτού, βοήθησαν στο να αναπτυχθούν διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες που χρησιμοποιούνται για τις ηλεκτρονικές παραγγελίες. Το γεγονός ότι ο κόσμος δεν μπορούσε να μεταβεί στους διάφορους σταθμούς πωλήσεων ή δεν θεωρούσε ότι είναι ασφαλές να παρευρεθεί κατ’ ιδίαν, οδήγησε τους πωλητές στο να δημιουργήσουν δικές τους ηλεκτρονικές σελίδες, ή και να ενταχθούν στις διάφορες πλατφόρμες που δημιουργήθηκαν, δίνοντάς τους ευκολότερη και γρηγορότερη παρουσία στο διαδίκτυο. Όσον αφορά την αναζήτηση περισσότερων και φθηνότερων επιλογών, σημαντικό στοιχείο στη συμπεριφορά των καταναλωτών είναι ότι οι περισσότεροι, ακόμα και πελάτες μικρών καταστημάτων λιανικής, πριν προβούν σε αγορά, ανοίγουν είτε το πιο πρόσφατο φυλλάδιο προσφορών που τους έχει διανεμηθεί, είτε τον υπολογιστή τους για σχετικές προσφορές. Για την εύρεση των πιο ελκυστικών προϊόντων, κύρια προτεραιότητα αποτελεί η σύγκρισή τους με το αντίστοιχο του ανταγωνισμού. Γιατί τα θέματα βιωσιμότητας θα διαδραματίσουν κυρίαρχο ρόλο και στην αγορά των τροφίμων; Όπως φαίνεται από την έρευνα, οι καταναλωτές έχουν αρχίσει σιγά-σιγά να εξετάζουν θέματα βιωσιμότητας όταν αγοράζουν τα τρόφιμά τους, όπως για παράδειγμα η συσκευασία προϊόντων ή ο τρόπος παράδοσής τους. Στην ερώτηση κατά πόσον η βιωσιμότητα παίζει σημαντικό ρόλο στην αγορά των τροφίμων τους, οι συμμετέχοντες απάντησαν θετικά με

μέσο όρο 4,69/7. Είναι προφανές ότι η βιωσιμότητα είναι σημαντικός παράγοντας, όμως οι καταναλωτές που έλαβαν μέρος στην έρευνα βλέπουν την υγεία ως μεγαλύτερο καθοριστικό παράγοντα όσον αφορά την αγορά προϊόντων. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές χώρες είναι διχασμένες στις απόψεις τους. Όπως και με τη θέση τους σε σχέση με την υγεία, οι μεσογειακές χώρες κατατάσσουν τη βιωσιμότητα υψηλότερα από ό,τι οι σκανδιναβικές. Παρά την αυξανόμενη σημασία που αποδίδουν στην υγεία και τη βιωσιμότητα, το κόστος των προϊόντων εξακολουθεί να παραμένει ο πιο σημαντικός παράγοντας στην αγορά τροφίμων.

Χρίστος Θεοδούλου

Αυτές οι νέες τάσεις στην αγορά των τροφίμων θα επηρεάσουν άμεσα την τοπική αγορά; Και αν ναι, οι Κύπριοι παραγωγοί θα είναι έτοιμοι να ανταποκριθούν στη ζήτηση; Διανύουμε μια περίοδο όπου σημαντικό ρόλο για τους επιχειρηματίες διαδραματίζει η κατανόηση της καταναλωτικής συμπεριφοράς, καθώς μόνο μέσα από την κατανόηση των αλλαγών στις συνήθειες των πελατών θα είναι σε θέση να προσφέρουν αυτό που πραγματικά επιθυμούν οι καταναλωτές και που είναι διατεθειμένοι να αγοράσουν. Αυτό, πρακτικά, σημαίνει ότι η στρατηγική προσφορών και εκπτωτικών προγραμμάτων σε συγκεκριμένα προϊόντα είναι μια κίνηση που χρειάζεται να εφαρμόσουν οι επιχειρηματίες για την προσέλκυση κοινού και η οποία θα έχει απευθείας αντίκτυπο στους παραγωγούς. Οι Κύπριοι παραγωγοί, μέχρι σήμερα, λάμβαναν υπόψη κατά κύριο λόγο την τιμή ενός προϊόντος για να προβλέψουν τη ζήτηση και άρα την προσφορά που θα διαθέσουν στην αγορά. Το γεγονός ότι η βιωσιμότητα και η υγεία θεωρούνται πλέον από τους καταναλωτές σημαντικοί παράγοντες για την επιλογή προϊόντων πρέπει να οδηγήσει τους παραγωγούς στην προσαρμογή της προσφοράς τους, έτσι ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα και να αποκτήσουν συγκριτικό πλεονέκτημα. Από τα ευρήματα της έρευνας, προκύπτει ότι αλλάζουν οι τάσεις στις προτιμήσεις των καταναλωτών σε ό,τι αφορά την αγορά των τροφίμων. Πόσο επηρεάζουν αυτές οι μεταβολές τις τιμές των τροφίμων; Παρ’ όλες τις σοβαρές δυσκολίες που κλήθηκε να αντιμετωπίσει τα τελευταία χρόνια, το λιανικό και χονδρικό εμπόριο παραμένει από τις πιο δυνατές βιομηχανίες. Διανύουμε μια περίοδο παγκόσμιας αύξησης των τιμών, η οποία μετακυλίεται στους καταναλωτές, λόγω της αύξησης στα κόστη μεταφοράς αλλά και στο κόστος εισαγωγών. Στην τελική, ο καθορισμός της τιμής ενός προϊόντος εναπόκειται στην ανάλογη προσφορά και ζήτηση.

EconomyToday 11

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

TO IDEA δημιουργεί

αξία

«Γινόμαστε ολοένα και πιο απαιτητικοί στην επιλογή αλλά και ανάπτυξη των startups».

Γ

ια 7η συνεχή χρονιά, το Κέντρο Καινοτομίας IDEA συνεχίζει να επιτελεί το έργο του και ως μια μηχανή παραγωγής νεοφυών επιχειρήσεων («startups»), ως ένα «Business Incubator» αυστηρά προσανατολισμένο στη μεταφορά πραγματικού οφέλους στην κυπριακή οικονομία, δημιουργεί πραγματική αξία και όφελος στην κοινωνία, δίνοντας στην οικονομία έτοιμες επιχειρήσεις. Τα πιο πάνω τονίζει μεταξύ άλλων σε συνέντευξή της στο Economy Today η Διευθύντρια του IDEA, Αγγέλα Παναγιώτου, η οποία παράλληλα μας μιλά για τους στόχους του 2022. Το Κέντρο Καινοτομίας IDEA της Τράπεζας Κύπρου συνεχίζει για 7η συνεχή χρονιά να παρέχει έμπρακτη στήριξη σε νεοφυείς επιχειρήσεις και να συμβάλλει παράλληλα στην ανάπτυξη της καινοτομίας στον τόπο μας. Ποιος είναι ο απολογισμός αυτής της πορείας; Ως Κέντρο Καινοτομίας, έχουμε στηρίξει μέχρι σήμερα 74 νέες startups, μέσα από 620 αιτήσεις που λάβαμε συνολικά, δημιουργώντας περί τις 90 νέες θέσεις εργασίας. Το απαιτητικό επιχειρηματικό μας πρόγραμμα κατάφεραν να ολοκληρώσουν 40 εταιρείες, με 30 από αυτές να είναι ενεργές (έως σήμερα), 17 εκ των οποίων έχουν εισοδήματα και 8 εξ αυτών έχουν κέρδη. Είμαστε το μεγαλύτερο μη κερδοσκοπικό, ολοκληρωμένης επιχειρηματικής στήριξης Κέντρο Καινοτομίας στην Κύπρο, στηρίζοντας για 7η συνεχή χρονιά ικανά και φιλόδοξα άτομα, των οποίων η ιδέα τους είναι καινοτόμα, αλλά παράλληλα έχουν και αρκετή όρεξη για σκληρή δουλειά ώστε να καταφέρουν να την υλοποιήσουν. Ποιοι ήταν οι σημαντικότεροι σταθμοί στην πορεία αυτών των 7 χρόνων; Ποιες βραβεύσεις και δια12 EconomyToday

Είμαστε το μεγαλύτερο μη κερδοσκοπικό, ολοκληρωμένης επιχειρηματικής στήριξης Κέντρο Καινοτομίας στην Κύπρο

κρίσεις έχετε λάβει ως IDEA; Σίγουρα η βράβευσή μας από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως το καλύτερο ίδρυμα ανάμεσα σε 29 χώρες, το 2019, ήταν μια λαμπρή διάκριση που χαιρετίστηκε ευρέως από την πολιτεία, τον επιχειρηματικό κόσμο και την κοινωνία. Αυτό μας απέδειξε ότι δεν είναι το μέγεθος της χώρας που μετρά, αλλά το μέγεθος του μυαλού, της συνεργασίας και της δέσμευσης. Λάβαμε επίσης χρυσό βραβείο στη «Συνεργασία» στα Cyprus Responsible Business Awards, αργυρό βραβείο για το «Cause Advocacy» μας, πρώτο βραβείο Καλών Πρακτικών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης & Βιωσιμότητας από το CSR Cyprus και πολλά άλλα. Σημαντικότερες βέβαια διακρίσεις για εμάς είναι οι επιτυχίες των startups μας, όπως της «Malloc» (τεχνητή νοημοσύνη κυβερνοασφάλεια), που διείσδυσε στο Y-Combinator των ΗΠΑ και προσέλκυσε σοβαρή αμερικανική επένδυση – η πρώτη startup από την Κύπρο που το πέτυχε. Εξίσου σημαντική είναι η επιτυχία της «Hegemonic Project» (παιχνίδια πολιτικού περιεχομένου), που έλαβε ποσό-ρεκόρ εκατοντάδων χιλιάδων δολαρίων σε crowdfunding. Επιπλέον, άλλες εταιρείες που έχουν δημιουργηθεί και στηριχθεί από το IDEA είτε έχουν έναν σημαντικό κύκλο εργασιών είτε έχουν εξασφαλίσει σημαντικές επενδύσεις και επιχειρηματικές συνεργασίες. Μερικά τέτοια παραδείγματα είναι οι «Syndeseas» (ναυτιλία), «Soft Surge» (αγορά ακινήτων), «ApoPou» (marketplace), «Picado» (εστιατόρια - ψυχαγωγία) κ.ά.

ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΜΑΣ

Πάνω σε ποιες αρχές στηρίζεται η λειτουργία του IDEA; Το IDEA αποτελεί μια μηχανή παραγωγής νεοφυών επιχειρήσεων («startups»), ένα «Business Incubator» αυστηρά προσανατολισμένο στη μεταφορά πραγματικού οφέλους στην κυπριακή οικονομία – στο «commercialization» δηλαδή.

Πέραν τούτου, στηρίζεται στην προσφορά, τη συνεργασία και το «giving back», συστατικά που αποτελούν την κινητήριο δύναμή του. Είμαστε σήμερα περήφανοι για το ευρύ δίκτυο συνεργατών μας, με πέραν των 120 οργανισμών, εταιρειών και ιδιωτών στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η συμβολή των εταίρων που έχουν καταστήσει εφικτό αυτό το «κοινωνικό κεφάλαιο» που ονομάζεται IDEA, με πρωτοστάτη βέβαια την Τράπεζα Κύπρου. Έχουμε 42 εκπαιδευτές, 80 μέντορες και 20 οργανισμούςεταίρους που προσφέρουν τη στήριξή τους στο πλαίσιο της αφιλοκερδούς προσφοράς «giving back». Το IDEA αποτελεί έναν βασικό κυβερνητικό εταίρο, συνδέεται με διπλωματικά σώματα ξένων χωρών στην Κύπρο και με τις πρεσβείες της Δημοκρατίας στο εξωτερικό, συνεργάζεται με όλα τα κυπριακά πανεπιστήμια και με την ερευνητική κοινότητα, ενώ διατηρεί στενές επαφές με σημαντικά οικοσυστήματα καινοτομίας σε Ευρώπη, Ασία, Αφρική αλλά και στις ΗΠΑ. Έχει ήδη ανοίξει ο 7ος κύκλος αιτήσεων. Ποια κριτήρια πρέπει να πληροί μια επιχείρηση για να λάβει στήριξη και με ποιους τρόπους μπορεί να στηριχθεί; Καλωσορίζουμε νεαρές και νεαρούς οι οποίοι: • Αναπτύσσουν ένα καινοτόμο προϊόν/υπηρεσία ή λύνουν ένα υφιστάμενο πρόβλημα με έναν καινοτόμο τρόπο.

• Μπορούν να επεκταθούν στη διεθνή αγορά μέσω της τεχνολογίας.

• Αποτελούν μια αφοσιωμένη ομάδα ή έχουν την ικανότητα να την κτίσουν άμεσα. Παράλληλα, παρέχουμε μια ευρεία γκάμα στήριξης: • Πακέτο στήριξης περίπου €60.000 ανά startup (μετρητά και υπηρεσίες), συμπεριλαμβανομένου seed funding €12.000.

• Πρακτική εκπαίδευση για τη δημιουργία της νέας επιχείρησής τους.

• Καθοδήγηση (mentoring) από καταξιωμένους επιχειρηματίες.

• Επαγγελματικές υπηρεσίες σε θέματα νομικά, λογιστικά, μάρκετινγκ και τεχνολογίας.

• Σύγχρονα εξοπλισμένα γραφεία.

• Υβριδική διδασκαλία (οnline & physical).

• Επιχειρηματικές ευκαιρίες (business development) και ευρύ δίκτυο επαφών με επιφανείς επιχειρηματίες (networking).

• Πρόσβαση σε επενδυτές (angel investors).

• Εκτεταμένη προβολή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

• Εξωστρέφεια των startups μέσω field trips και του διπλωματικού δικτύου μας. Αποδεχόμαστε αιτήσεις μέχρι τις 20 Φεβρουαρίου 2022. Μετά την αξιολόγηση των ενδιαφερομένων σε 3 φάσεις, θα αποδεχθούμε τις 10-15 πιο υποσχόμενες ομάδες στο εντατικό μας πρόγραμμα που ξεκινά στις 15 Μαρτίου 2022, διάρκειας 9-12 μηνών. Πόσο σας επηρέασε η πανδημία του κορωνοϊού και με ποιο τρόπο διαχειρίζεστε την κρίση αυτή; Συνεχίσαμε δυναμικά και ασταμάτητα, παρά την αναταραχή σε όλα τα επίπεδα λόγω της πανδημίας. Υιοθετήσαμε γοργά υβριδική μορφή εργασιών και δεν χάθηκε χρόνος. Το IDEA, αυτή η «μηχανή» παραγωγής νέων startups και νέων «entrepreneurs», προχωρεί «εργοδοτώντας» τα μυαλά των

νέων μας, πλαισιώνοντάς τα με τη στήριξή μας και δίνοντας πίσω στην οικονομία έτοιμες επιχειρήσεις.

7

χρόνια IDEA

620 αιτήσεις 74

νέες startups

90+

νέες θέσεις εργασίας

40

εταιρείες

30

εν ενεργεία

17

με εισοδήματα

8

κερδοφόρες

120

συνεργάτες

Σε ποιους άξονες θα κινηθεί το στρατηγικό σας πλάνο για το 2022; Ευρισκόμενοι πλέον σε ένα πιο ώριμο περιβάλλον, το 2022 θα δώσουμε έμφαση στους μηχανισμούς χρηματοδότησης προς τις νεοφυείς επιχειρήσεις, αλλά και στις επιχειρηματικές συνεργασίες με μεγαλύτερες εταιρείες, είτε μικρομεσαίες είτε «corporate». Στόχος μας είναι οι αμοιβαία επωφελείς συνεργασίες (win-win) και για τα δύο μέρη. Θα δώσουμε επίσης σημασία στην περαιτέρω ανάπτυξη της συνεργασίας μας με τον κρατικό τομέα, εφόσον οι στόχοι μας συνάδουν. Για τον πιο πάνω λόγο, γινόμαστε ολοένα και πιο απαιτητικοί στην επιλογή αλλά και ανάπτυξη των startups. Θα μείνουμε όμως προσηλωμένοι και στους επιμέρους αλλά εξίσου σημαντικούς τρεις στόχους μας: την ενθάρρυνση της γυναικείας επιχειρηματικότητας, τις λύσεις με θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, αλλά και την ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας από άτομα με ειδικές δυνατότητες, όπως κάνουμε μέχρι τώρα. Με ποιο τρόπο η Κύπρος μπορεί να πετύχει τον στόχο για μετατροπή της σε περιφερειακό κέντρο καινοτομίας; Η ανάδειξη της χώρας μας ως περιφερειακού κέντρου καινοτομίας, ως γέφυρας μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής, ήταν και είναι ανέκαθεν στόχος στον οποίο πιστεύουμε απόλυτα. Η επίτευξη του στόχου αυτού αποτελεί βασικό πυλώνα και επιδίωξή μας. Για τον σκοπό αυτό ακολουθούμε και υλοποιούμε στρατηγική επιχειρηματικής εξωστρέφειας. Έχουμε εκπροσωπήσει τη χώρα μας σε ΗΠΑ, Ινδία, Σρι Λάνκα, Ευρώπη, Ισραήλ, Πορτογαλία και άλλες χώρες, ενώ παράλληλα έχουμε αναπτύξει συνεργασίες τόσο με ιδιωτικούς οργανισμούς και startups, όσο και με κρατικούς φορείς στις εν λόγω χώρες. Οι σημαντικότεροι πυλώνες ενίσχυσης που απαιτούνται για να πετύχουμε το πιο πάνω είναι –βραχυπρόθεσμα– η εφαρμογή χρηματοδοτικών μηχανισμών υψηλού ρίσκου (co-funding early stage startups), ώστε να ξεπερνούν το λεγόμενο «death valley», και η μεγαλύτερη προσφορά ατόμων με ικανότητες τεχνολογίας (software developers) στην αγορά. Ταυτόχρονα, απαιτείται ο σχεδιασμός μηχανισμών απόκτησης κουλτούρας καινοτομίας και επιχειρηματικότητας από τις μικρές ηλικίες – και αυτό σημαίνει την εισαγωγή αυτών των θεμάτων στην εκπαίδευση, μια επείγουσα κατά την άποψή μου ανάγκη. Τέλος, απαιτείται η ανάπτυξη επενδυτικής κουλτούρας σε σχέση με τις startups στον επιχειρηματικό κόσμο, είτε σε μορφές χρηματικής επένδυσης είτε σε μορφές επιχειρηματικών συνεργασιών. Πολύ σημαντικό ρόλο –και το τονίζω– διαδραματίζει ο παράγοντας συνεργασία. Είμαστε μια μικρή χώρα, με τεράστια όμως δυναμική, πλούτο γνώσης, ευρεία γκάμα ταλέντων και άτομα που θέλουν να προσφέρουν. Αξιοποιώντας όλα τα παραπάνω συλλογικά, μπορούμε να κάνουμε άλματα σε ό,τι αφορά την επίτευξη των στόχων μας. Περισσότερες πληροφορίες και κριτήρια αιτήσεων στην ιστοσελίδα μας www.ideacy.net, στο τηλ. 22128144, στο email info@ideacy.net και στα social media @ideacy.

EconomyToday 13

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΝΕΑ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ

στον τομέα της εστίασης

Ο Λεωνίδας Γρίβας, Διευθυντής και Συνιδρυτής της PICADO DIGITAL CO. LTD, παρουσιάζει την καινοτόμο εφαρμογή Picado για κράτηση, παραγγελία και προπληρωμή σε εστιατόρια.

Σ

ε ποιον τομέα δραστηριοποιείται η Picado; Tι είναι αυτό που σας χαρακτηρίζει ως μια νεοφυή και καινοτόμο επιχείρηση; Η Picado είναι μια καινοτόμος εφαρμογή που δραστηριοποιείται στον τομέα της εστίασης. Ο κύριος σκοπός μας είναι να φέρουμε τα εστιατόρια σε επαφή με τους καταναλωτές και αντιστρόφως, κάνοντας τη ζωή και των δύο πιο πρακτική. Μέσω της πλατφόρμας μας, δίνουμε στους χρήστες της Picado την ευκαιρία να κάνουν την κράτησή τους στα αγαπημένα τους εστιατόρια με μια απλή αναζήτηση. Επιπλέον, δίνουμε την ευκαιρία στους χρήστες μας να προπαραγγείλουν το φαγητό τους και να το προπληρώσουν, ούτως ώστε, κατά την άφιξή τους στο εστιατόριο, να αποφεύγονται οι τυχόν χρονοβόρες διαδικασίες και να επιτελείται μια έγκαιρη εξυπηρέτηση. Η καινοτομία μας βρίσκεται σε αυτό το κομμάτι, αφού δεν υπάρχει παρόμοια υπηρεσία στις πλείστες χώρες του πλανήτη. Η αγορά της εστίασης έχει αναπτύξει μια δυναμική γρήγορων ρυθμών. Υπάρχει ανάπτυξη όσον αφορά την κουλτούρα του καταναλωτή, αλλά επίσης και του εστιατορίου. Μια κύρια αιτία αυτής 14 EconomyToday

Πώς θα χαρακτηρίζατε το έργο που επιτελεί το IDEA; Το έργο του IDEA είναι σίγουρα πρωτοποριακό για τα δεδομένα της Κύπρου, που ως χώρα έχει ένα σχετικά νεαρό startup ecosystem. Ξεχωρίζει ως κέντρο καινοτομίας λόγω του ότι προσφέρει σεμινάρια, δικτύωση, καθοδήγηση και επαγγελματισμό παρόμοιο με κέντρα καινοτομίας του εξωτερικού. Η στήριξη που δίνει, πέραν της οικονομικής, είναι ουσιώδης και βασική για να μπορέσει ένας νέος επιχειρηματίας που ξεκινά με μια ιδέα, να βγάλει ένα ώριμο προϊόν στην αγορά με τη λήξη του προγράμματος.

της ανάπτυξης είναι και η τεχνολογία, που έχει πλέον ενσωματωθεί στη ζωή των χώρων εστίασης, όπως επίσης και των καταναλωτών. Βλέπουμε την αγορά να κινείται όλο και πιο κοντά στους ρυθμούς με τους οποίους κινούνται οι αγορές στο εξωτερικό και σύντομα πιστεύω πως θα αυτοματοποιηθούν πολλές άλλες σχετικές διαδικασίες, όπως είδαμε και τα τελευταία χρόνια με το delivery. Πώς καταφέρατε να πείσετε για την επιχειρηματική σας ιδέα και τι είδους στήριξη λάβατε από το IDEA; Το προϊόν μας είναι κάτι που εξυπηρετεί τόσο τον καταναλωτή όσο και τον εστιάτορα. Λύνει προβλήματα βασικά που αντιμετωπίζουν καθημερινά και οι δύο πλευρές. Υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα στην καινοτομία μας και αυτό πείθει από μόνο του για την επιχειρηματική μας ιδέα. Το IDEA μάς έχει στηρίξει σε διάφορες περιστάσεις που αφορούν τόσο το πρακτικό κομμάτι της εταιρείας μας όσο και το θεωρητικό. Οι μέντορες του Κέντρου είναι εμπειρογνώμονες του κλάδου οι οποίοι προσφέρουν γνώση, πέραν του θεωρητικού κομματιού, για κάθε σενάριο που μπορεί να αντιμετωπίσει μια νεοφυής επιχείρηση.

Ποια σχέδια έχετε για το μέλλον; Τα σχέδια της Picado για το μέλλον έχουν σίγουρα ως στόχο και τη διεθνή παρουσία μας. Εξετάζουμε συνεχώς νέες αγορές, αλλά προτεραιότητά μας αυτή τη στιγμή είναι να εγκαθιδρυθούμε παγκύπρια. Για να πετύχουμε αυτούς τους στόχους, αναβαθμίζουμε συνεχώς τόσο το προϊόν μας όσο και την ομάδα μας.

Το έργο του IDEA είναι σίγουρα πρωτοποριακό για τα δεδομένα της Κύπρου, που ως χώρα έχει ένα σχετικά νεαρό startup ecosystem

Η Picado Digital Co. Ltd δραστηριοποιήθηκε στην κυπριακή αγορά τον Ιούνιο του 2021 (με επένδυση από το εξωτερικό τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς). Σήμερα απασχολεί προσωπικό (in-house), ενώ διαθέτει και έναν αριθμό εταιρειών outsource. Περισσότερες πληροφορίες: www.picado.io

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

HYBRID TOWER…

για περισσότερη ενέργεια

Ο ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, CEO και Co-Founder της RENEWABLE Z, παρουσιάζει το καινοτόμο προϊόν HYBRID TOWER, το οποίο μετατρέπει την αιολική ενέργεια σε ηλεκτρική με δυνατότητα αποθήκευσης.

Σ

ε ποιον τομέα δραστηριοποιείται η RENEWABLE Z και τι είναι αυτό που σας χαρακτηρίζει ως μια νεοφυή και καινοτόμο επιχείρηση; Η Renewable Z είναι μια κυπριακή startup που δραστηριοποιείται στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Μετά και τη Συνθήκη του Παρισιού, η οποία θέτει ως στόχο να φτάσουμε στο 100% renewable, η αγορά των ΑΠΕ παρουσίασε θεαματική ανάπτυξη. Πιστεύω ότι αυτό που μας χαρακτηρίζει ως μια νεοφυή και καινοτόμο επιχείρηση είναι η στρατηγική που ακολουθούμε και το εγχείρημα που προσπαθούμε να πραγματοποιήσουμε. Ιδρυμένη από δύο φοιτητές και λόγω του πολύ φιλόδοξου έργου της, η Renewable Z, για να επιτύχει τους στόχους της, δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την ίδια στρατηγική με αυτήν των παραδοσιακών επιχειρήσεων. Έτσι, προσαρμόσαμε τους στόχους μας και το επιχειρηματικό μας σχέδιο στη βάση της φιλοσοφίας των startups – να βρισκόμαστε δηλαδή πιο κοντά σε επενδυτικούς κύκλους, συνδεδεμένους με συγκεκριμένους Renewable Z στόχους που θα πετυχαίνουμε, και όχι στο profit (κέρδος) της εταιρείας. Συνεπώς, το καινοτόμο κομμάτι της επιχείρησης είναι το προϊόν της,

Πώς θα χαρακτηρίζατε το έργο που επιτελεί το IDEA; Το έργο που επιτελεί το IDEA είναι πολύ σημαντικό για την κοινωνία μας. Όχι μόνο γιατί δίνει την ευκαιρία σε νέους επιχειρηματίες να υλοποιήσουν την ιδέα τους σε ένα στάδιο το οποίο οι περισσότεροι θα αγνοούσαν, αλλά και γιατί προσφέρει εκπαίδευση, δικτύωση και στέγαση για αυτές τις επιχειρήσεις. Αυτό δίνει την ευκαιρία στον νέο επιχειρηματία να αφιερώσει λιγότερο χρόνο σε διοικητικού τύπου θέματα και να εργαστεί περισσότερο για την ανάπτυξη και την υλοποίηση της ιδέας του. Τέλος, το IDEA προσφέρει και στην κοινωνία. Όλοι αυτοί οι νέοι επιχειρηματίες που εντάχθηκαν στα προγράμματά του, αν δεν υπήρχε το IDEA, το πιο πιθανό είναι ότι θα έφευγαν στο εξωτερικό μαζί με τις επιχειρήσεις τους.

το «Hybrid Tower». Πρόκειται για μια κατασκευή η οποία μετατρέπει την αιολική ενέργεια σε ηλεκτρική με έναν τρόπο που δεν είχαμε δει μέχρι σήμερα στην αγορά. Επιπρόσθετα, το «Hybrid Tower» παρέχει τη δυνατότητα αποθήκευσης της ενέργειας, ώστε να χρησιμοποιηθεί σε περίοδο έλλειψης ανέμου. Πώς καταφέρατε να πείσετε για την επιχειρηματική σας ιδέα και τι είδους στήριξη λάβατε από το IDEA; Αυτό που μας βοήθησε να ενταχθούμε και να παραμείνουμε στο πρόγραμμα ήταν, πέραν της επιχειρηματικής μας ιδέας, ο όγκος δουλειάς που είχαμε αλλά και ο χρόνος που αφιερώσαμε στο project πριν και μετά τη συμμετοχή μας. Βρισκόμασταν καθημερινά –ακόμα και τα Σαββατοκύριακα– στα γραφεία του IDEA. Ως εκ τούτου, η εταιρεία μας έδειξε σημαντική πρόοδο και έτσι παραμείναμε στο πρόγραμμα. Καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος, το IDEA μάς πρόσφερε χώρο για να στεγάσουμε την εταιρεία μας, ενώ επένδυσε €12.000 για το 5% της επιχείρησης, κάτι που μας έδωσε ώθηση να συνεχίσουμε, αφού, ακόμα κι αν δεν είχαμε έσοδα, για εμάς το πιο σημαντικό ήταν η πρόσβαση που αποκτήσαμε σε ένα μεγάλο δίκτυο από μέντορες, συμβούλους και επενδυτές.

Ποια σχέδια έχετε για το μέλλον; Στα μελλοντικά μας σχέδια περιλαμβάνονται η προσέλκυση νέας χρηματοδότησης για το έργο μας και η ανάπτυξη της εταιρείας μας ώστε να στεγάσουμε περισσότερους μηχανικούς, με τελικό στόχο η Renewable Z να γίνει μια μηχανή παραγωγής και εξαγωγής IP για τις μεγάλες πολυεθνικές του εξωτερικού.

Το έργο που ΕΠΙΤΕΛΕΙ το IDEA είναι πολύ σημαντικό για την κοινωνία μας

Η Renewable Z ιδρύθηκε το 2020 από τους Νικόλα Σωκράτους και Θανάση Κυριάκου. Περισσότερες πληροφορίες: www.renewable-z.com

EconomyToday 15

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

digital banking & digital payments

Οι νέες τάσεις οδηγούν

σε cashless societies και open banking Τι νέο θα έρθει που θα αλλάξει ακόμα περισσότερο τη ζωή μας και τις συνήθειες που έχουμε σήμερα. ΤΗΣ ΝΑΤΑΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

16 EconomyToday

Η

μετάβαση σε μια νέα ψηφιακή εποχή αποτελεί πλέον γεγονός, αφού ο ψηφιακός μετασχηματισμός είναι δρόμος χωρίς επιστροφή. Στον τραπεζικό τομέα και σε άλλες μεγάλες επιχειρήσεις η προετοιμασία γι’ αυτή τη νέα πραγματικότητα άρχισε νωρίτερα, πριν από την έλευση της πανδημίας, η οποία συγκυριακά συνέβαλε στη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας σε όλα σχεδόν τα στρώματα της κοινωνίας. Ως αποτέλεσμα των ενεργειών που έγιναν για ψηφιακό μετασχηματισμό, σήμερα οι τράπεζες αλλά και επιχειρήσεις που αφουγκράστηκαν τα μηνύματα των καιρών είναι σε θέση να παρέχουν προηγμένες ψηφιακές υπηρεσίες στους πελάτες τους και παράλληλα να ετοιμάζονται για την επόμενη μέρα. Μια από τις σημαντικότερες αλλαγές των τελευταίων ετών είναι η συνεχής ανοδική τάση που παρατηρείται στον τομέα των ψηφιακών πληρωμών και των ψηφιακών συναλλαγών. Από τον υπολογιστή, το τηλέφωνο ή το tablet, οι καταναλωτές πραγματοποιούν τις αγορές τους ή διεκπεραιώνουν άλλες τραπεζικές εργασίες χωρίς να απαιτείται η φυσική τους παρουσία στο κατάστημα. Πρόκειται για μια τάση η οποία έχει διαμορφώσει μια νέα κουλτούρα στον τομέα των αγορών. Για παράδειγμα, στον τομέα του εμπορίου, έρευνα της Στατιστικής Υπηρεσίας Κύπρου, με τίτλο «Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ)

Τράπεζες αλλά και επιχειρήσεις που αφουγκράστηκαν τα μηνύματα των καιρών είναι σε θέση να παρέχουν προηγμένες ψηφιακές υπηρεσίες στους πελάτες τους και παράλληλα να ετοιμάζονται για την επόμενη μέρα στα Νοικοκυριά», καταδεικνύει πως στον τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου «το ποσοστό των ατόμων που πραγματοποίησαν αγορές μέσω διαδικτύου κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους παρουσίασε σημαντική αύξηση από 34,1% το 2020 σε 48,0% το 2021. Οι πιο δημοφιλείς κατηγορίες προϊόντων ή υπηρεσιών που παραγγέλθηκαν ή αγοράστηκαν μέσω διαδικτύου ήταν οι ακόλουθες: παραγγελίες από εστιατόρια ή αλυσίδες fast food ή υπηρεσίες catering (delivery) (68,6%), είδη ρουχισμού (συμπεριλαμβανομένων αθλητικών ενδυμάτων), παπούτσια ή αξεσουάρ (π.χ. τσάντες, κοσμήματα) (62,0%), υπολογιστές, tablet, κινητά τηλέφωνα ή αξεσουάρ (32,6%) και καλλυντικά και προϊόντα ομορφιάς ή ευεξίας (20,3%)». Όσον αφορά τη χρήση των πιστωτικών καρτών, σύμφωνα με τα στοιχεία της JCC, παρατηρείται σημαντική αύξηση στην εγχώρια αγορά. Συγκεκριμένα, «η αξία των συναλλαγών των Κυπρίων με πιστωτικές κάρτες στην εγχώρια αγορά αυξήθηκε κατά 9% το τέταρτο τρίμηνο του 2021 σε σχέση με το 2020, φτάνοντας τα €1.695 εκατ. Στο εξωτερικό οι δαπάνες και αναλήψεις των Κυπρίων με πιστωτικές κάρτες, που περιλαμβάνουν και τις αγορές μέσω διαδικτύου, έφτασαν τα €611,6 εκατ. το τέταρτο τρίμηνο, σημειώνοντας αύξηση 49%. Όσον αφορά τους ξένους, η αξία της χρήσης των πιστωτικών καρτών αυξήθηκε κατά 110%, φτάνοντας τα €302,3 εκατ. Αναφορικά με τη χρήση καρτών στις κατεχόμενες περιοχές, η αξία τους ανήλθε στα €6,4 εκατ. το τέταρτο τρίμηνο του 2021». Στο αφιέρωμα που ακολουθεί, ο Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, Μιχάλης Καμμάς, και ο Πρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Χρήματος και Ιδρυμάτων Πληρωμών, Γιάννης Γεωργούλας, εξηγούν ποιες θα είναι οι νέες τάσεις που θα επικρατήσουν στον τραπεζικό τομέα και τι νέο αναμένεται να δούμε να έρχεται από την Ευρώπη.

EconomyToday 17

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

digital banking & digital payments

ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΣΤΗΝ ΑΠΑΡΧΗ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ Το μοντέλο των cashless societies, δηλαδή των συναλλαγών χωρίς τη χρήση μετρητών, σε μερικά χρόνια θα είναι μάλλον ο κανόνας στην Ευρώπη.

«Ε

άν υπάρχει ένα θετικό που κερδίσαμε μέσα από την πανδημία είναι η τεχνολογική ανάπτυξη, η ψηφιακή εξοικείωση και η διεύρυνση των γνώσεων και δεξιοτήτων μας», τονίζει σε συνέντευξή του στο Economy Today o Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου, Μιχάλης Καμμάς, ο οποίος μας μιλά γι’ αυτή τη μετάβαση αλλά και για τις νέες τάσεις που αναμένεται να δούμε μελλοντικά. Όπως υπογραμμίζει μεταξύ άλλων ο κ. Καμμάς, «βρισκόμαστε στην απαρχή μιας νέας εποχής για την οικονομία και ευρύτερα τη χώρα μας». Πώς κινήθηκε ο τομέας των ψηφιακών πληρωμών / ψηφιακών συναλλαγών κατά τη διάρκεια της προηγούμενης χρονιάς; Η προηγούμενη χρονιά σε συνδυασμό με το 2020 αποτελούν τα έτη κατά τα οποία σημειώθηκαν μεγάλες αλλαγές, τόσο από τους πολίτες όσο και από τις επιχειρήσεις και το δημόσιο, σε σχέση με την αξιοποίηση τεχνολογικών λύσεων σε κάθε έκφανση της οικονομικής, επαγγελματικής ή και εκπαιδευτικής ζωής στη χώρα μας. Εάν υπάρχει ένα θετικό που κερδίσαμε μέσα από τη μακρά και επίπονη πορεία μας στην πανδημία είναι η τεχνολογική ανάπτυξη, η ψηφιακή εξοικείωση

18 EconomyToday

και η διεύρυνση των γνώσεων και των δεξιοτήτων μας. Ειδικότερα, στο πεδίο των συναλλαγών μέσω των ψηφιακών καναλιών εξυπηρέτησης, παρατηρείται τεράστια χρήση του διαδικτύου από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Πέραν του 80% των πελατών στις τράπεζες διατηρούν ή και χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά τον λογαριασμό τους, διεκπεραιώνοντας σειρά πράξεων, όπως πληρωμές, εμβάσματα, αγορές ή αποδοχές πληρωμών και εμβασμάτων. Οι δύο πολύ κεντρικοί παράγοντες στο πεδίο της τεχνολογίας και της οικονομίας αποτελούν τους ουσιαστικούς λόγους για τους οποίους θεωρώ ότι ήδη έχουμε εισέλθει σε μια νέα, ψηφιακή, πιο αποδοτική και σαφώς τεχνολογικά αναβαθμισμένη εποχή.

ωθεί τις οικονομίες, τις αγορές και τους πολίτες προς μια ολοένα και μεγαλύτερη αξιοποίηση της τεχνολογίας. Την ίδια ώρα, καθίσταται επικρατούσα η αντίληψη ότι οποιαδήποτε πράξη, κίνηση ή αγορά μπορεί να γίνει ηλεκτρονικά, χωρίς να χρειάζεται η φυσική παρουσία. Η συγκεκριμένη τάση οδηγεί σε περιορισμό του κόστους, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους πολίτες, εξοικονομεί χρόνο και είναι πιο ασφαλής για όλους, Ποιες τάσεις επικρατούν και στην ουσία σκιαγραφεί ένα στην κυπριακή αγορά και τι μέλλον με μεγάλες τεχνολογικές θα πρέπει να αναμένουμε για δυνατότητες σε πολλά επίπεδα. το μέλλον; Εάν αναφερόμαστε, χάριν συζήΗ μεγάλη τάση σαφώς περιστρέτησης, στα επόμενα πέντε φεται γύρω από τις αγορές χρόνια, διαβλέπουμε την και ευρύτερα τις συναλΟι τράπεζες σε όλη την Ευρώπη εδραίωση των πιο πάνω λαγές μέσω ψηφιακών εφαρμόζουν την Οδηγία PSD2 τάσεων, ενώ πέραν του εργαλείων και λύσεων ορίου της δεκαετίας οι που αφορά τις υπηρεσίες που παρέχονται τόσο από αλλαγές θα είναι ακόμη πληρωμών-συναλλαγών και τις τράπεζες όσο και από μεγαλύτερες. Κάποιες σειρά άλλων επιχειρήσεων το εργαλείο Target2, ενώ την αλλαγές πιθανόν να που παρέχουν προϊόντα ίδια ώρα η Ευρωπαϊκή Κεντρική αφορούν πεδία τα οποία ή υπηρεσίες στην αγορά. Τράπεζα επεξεργάζεται πλάνο σήμερα οι περισσότεροι Ταυτόχρονα, αντίστοιδημιουργίας της μετεξέλιξης να μην μπορούμε να τα χες τάσεις επικρατούν διεθνώς, στοιχείο που του ευρώ και σε ψηφιακή μορφή δούμε με ευκρίνεια, όπως η κατάργηση των επιταγών

και στη συνέχεια των μετρητών, η υιοθέτηση και χρήση ψηφιακών νομισμάτων και βεβαίως η διεύρυνση των εργαλείων μέσω των οποίων πραγματοποιούνται οι συναλλαγές, τόσο σε επίπεδο διαδικτύου όσο και σε επίπεδο συσκευών που μεταφέρουμε μαζί μας ή και φοράμε! Πόσο έχει επηρεάσει τον τομέα η εφαρμογή του πλαισίου για υποχρεωτική χρήση καρτών από την πλειοψηφία των κυπριακών επιχειρήσεων; Ποιες είναι οι παρατηρήσεις σας και ποια τα πρώτα συμπεράσματα; Αυτό που βλέπουμε είναι σίγουρα η αύξηση στη χρήση καρτών για τις συναλλαγές, κάτι το οποίο, ειδικά μετά την πανδημία, φαίνεται να το προτιμά το κοινό, λόγω της αποφυγής ανταλλαγής χαρτονομισμάτων. Ταυτόχρονα, παρατηρούμε ότι οι πλείστες επιχειρήσεις στη χώρα έχουν υιοθετήσει το μέτρο, καθιστώντας πιο εύκολες, άμεσες και αποτελεσματικές τις συναλλαγές. Με το συγκεκριμένο μέτρο περιορίζονται οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την έκδοση και χρήση επιταγών, με θετικά συνεπακόλουθα για ολόκληρη την οικονομία, αφού, ταυτόχρονα, περιορίζεται το φαινόμενο της φοροδιαφυγής μέσω των συναλλαγών που γίνονται τοις μετρητοίς. Παράλληλα, η εφαρμογή του μέτρου για αποδοχή καρτών από όλες τις επιχειρήσεις είναι και κάτι πιο δίκαιο για την αγορά, αφού οι πλείστες επιχειρήσεις χρησιμοποιούσαν τη μέθοδο και κάποιες –έστω πολύ πιο λίγες– απέφευγαν την αποδοχή καρτών, με όλα τα αρνητικά που προαναφέρονται πιο πάνω. Όλα αυτά τα στοιχεία θα ενισχύσουν και θα βελτιώσουν τα δημόσια οικονομικά, κάτι που θα δώσει στο κράτος περαιτέρω ευελιξία

Πέραν του 80% των πελατών στις τράπεζες διατηρούν ‘ή και χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά τον λογαριασμό τους, διεκπεραιώνοντας σειρά πράξεων, όπως πληρωμές, εμβάσματα, αγορές ‘ή αποδοχές πληρωμών και εμβασμάτων

για κοινωνική πολιτική, ευχέρεια για σημαντικά έργα υποδομής και συνεπώς ενίσχυση της απασχόλησης, της παραγωγικότητας της χώρας και γενικά της οικονομίας. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα ακόμη βήμα προς την κατεύθυνση του περιορισμού των επιταγών και του μοντέλου των cashless societies, δηλαδή των συναλλαγών χωρίς τη χρήση μετρητών, οι οποίες σε μερικά χρόνια θα είναι μάλλον ο κανόνας στην Ευρώπη.

πληρωμές λογαριασμών μέσω άμεσων πληρωμών, οι διαδικτυακές αγορές και οι συναλλαγές μέσω έξυπνων συσκευών, αποτελούν τις πλέον συνήθεις υπηρεσίες με τις οποίες πλέον οι περισσότεροι καταναλωτές είναι εξοικειωμένοι. Οι συγκεκριμένες συναλλαγές γίνονται κυρίως μέσω διαδικτύου, μέσω έξυπνων συσκευών και μέσω των εφαρμογών mobile banking, στις οποίες οι τράπεζες επενδύουν ολοένα και περισσότερο. Οι τράπεζες όντως επένδυσαν και συνεχίζουν να επενδύουν στην τεχνολογία, τόσο για τις εσωτερικές διαδικασίες διεκπεραίωσης των εργασιών τους όσο και για τις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τους πελάτες τους. Ταυτόχρονα, πολλές υπηρεσίες προσφέρονται σε μικρότερο χρονικό διάστημα και με χαμηλότερο ή και καθόλου κόστος, σε μια προσπάθεια των τραπεζικών οργανισμών να ωθήσουν ακόμη περισσότερο την κοινωνία προς τα εναλλακτικά κανάλια εξυπηρέτησης. Η κοινωνία, οι επιχειρήσεις και το κράτος έχουν κάνει άλματα προόδου στο συγκεκριμένο πεδίο κατά την τελευταία διετία, δημιουργώντας μια κατάσταση την οποία αξιολογούμε ως την απαρχή μιας νέας εποχής για

την οικονομία και ευρύτερα τη χώρα μας. Ποιες άλλες αλλαγές δρομολογούνται (και σε ευρωπαϊκό επίπεδο) για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα; Αυτό που παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια είναι η ολοένα και εντεινόμενη προσπάθεια της ΕΕ να προωθεί λύσεις προς όφελος του ανταγωνισμού, για μείωση του κόστους και για πιο αποτελεσματική διαχείριση του χρόνου για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, οι τράπεζες σε όλη την Ευρώπη εφαρμόζουν την Οδηγία PSD2 που αφορά τις υπηρεσίες πληρωμών-συναλλαγών, το εργαλείο Target2 και τις πιο πρόσφατες άμεσες πληρωμές (για ταχύτερες συναλλαγές μέσω του συστήματος TIPS), ενώ την ίδια ώρα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επεξεργάζεται πλάνο δημιουργίας της μετεξέλιξης του ευρώ και σε ψηφιακή μορφή. Όταν το εν λόγω πλάνο υλοποιηθεί, θα ωθήσει ακόμη περισσότερο τις συναλλαγές χωρίς μετρητά, θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο τα ψηφιακά κανάλια και θα περιορίσει την κυκλοφορία παράνομου ή αδήλωτου χρήματος.

Ο τραπεζικός τομέας ήταν από τους πρώτους που επένδυσε στην ψηφιακή μετάβαση, ενώ παράλληλα η πανδημία φαίνεται να επηρέασε σημαντικά την ανάπτυξη του digital banking. Ποια ψηφιακά εργαλεία βρίσκονται στις προτιμήσεις των πελατών των τραπεζών; Αναμφίβολα, οι βασικές συναλλαγές, όπως τα εμβάσματα, οι

EconomyToday 19

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

digital banking & digital payments

Tο open banking θα επικρατήσει Ο Πρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Χρήματος και Ιδρυμάτων Πληρωμών, Γιάννης Γεωργούλας, μας μιλά για τις νέες τάσεις στον τομέα των ψηφιακών πληρωμών και ψηφιακών συναλλαγών.

«Τ

ο ηλεκτρονικό εμπόριο βρίσκεται σε άνθηση ενώ το επόμενο διάστημα θα δούμε μεγάλη αύξηση των ψηφιακών πορτοφολιών, όπου εκτός από χρήματα οι πολίτες θα μπορούν να αποθηκεύουν κρατικά έγγραφα, πιστοποιητικά ή ακόμα και εισιτήρια», αναφέρει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο Economy Today ο Πρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου Ηλεκτρονικού Χρήματος και Ιδρυμάτων Πληρωμών, Γιάννης Γεωργούλας, σημειώνοντας μεταξύ άλλων πως ο τομέας του ηλεκτρονικού χρήματος είναι αρκετά ανεπτυγμένος στην Κύπρο, τόσο από πλευράς χρηστών όσο και από πλευράς εταιρειών. Ποια είναι η εικόνα που επικρατεί σήμερα στον τομέα των ψηφιακών πληρωμών/ συναλλαγών στην Κύπρο; Η πανδημία, η αύξηση του ορίου αποδοχών, αλλά και η υποχρέωση των επιχειρήσεων

20 EconomyToday

να διαθέτουν πλέον συστήματα που δέχονται ηλεκτρονικές πληρωμές, έχουν βοηθήσει τον τομέα να αναπτυχθεί ραγδαία τα τελευταία δύο χρόνια. Πλέον ανταγωνιζόμαστε με μεγάλη άνεση άλλες ευρωπαϊκές χώρες και με την περαιτέρω επένδυση των ιδρυμάτων σε τεχνολογία, οι ηλεκτρονικές συναλλαγές τα επόμενα χρόνια θα επικρατήσουν.

υπηρεσίες. Επιπλέον, ο βιομετρικός έλεγχος ταυτότητας θα μπει για τα καλά στη ζωή μας, αφού θα συμβάλει στην ολοκλήρωση των συναλλαγών, και οι φωνητικές εντολές πληρωμών θα πάνε την εμπειρία των πληρωμών στο επόμενο επίπεδο, αφού μιλώντας απλώς στο κινητό μας, όπως όταν τηλεφωνούμε σε κάποιον, θα είμαστε σε θέση να πραγματοποιήσουμε ηλεκτρονικές πληρωμές, εύκολα και με ασφάλεια.

Ποιες είναι οι κυριότερες τάσεις στην αγορά και τι άλλο να αναμένουμε μελλοντικά; Το ηλεκτρονικό εμπόριο βρίσκεται σε άνθηση, με τις περισσότερες αγορές να γίνονται από κινητό τηλέφωνο ή tablet. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνεται και η χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών. Θα δούμε το επόμενο διάστημα μεγάλη αύξηση των Πόσο έχει επηρεάσει τον ψηφιακών πορτοφολιών, όπου τομέα η εφαρμογή του εκτός από χρήματα οι πολίτες θα πλαισίου για υποχρεωτική μπορούν να αποθηκεύχρήση καρτών από ουν κρατικά έγγραφα, την πλειοψηφία των Ο βιομετρικός έλεγχος πιστοποιητικά ή ακόμα ταυτότητας θα μπει για τα καλά κυπριακών επιχεικαι εισιτήρια. Το open ρήσεων; Ποιες είναι banking είναι η τάση στη ζωή μας. Οι φωνητικές οι παρατηρήσεις σας που θα επικρατήσει το εντολές πληρωμών θα πάνε και ποια τα πρώτα επόμενο διάστημα, αφού την εμπειρία των πληρωμών στο συμπεράσματα; οι τράπεζες δίνουν επόμενο επίπεδο, αφού μιλώντας Το μέτρο είναι πολύ πρόσβαση σε στοιχεία θετικό, αφού βοήθησε, πελατών τους σε τρίτους απλώς στο κινητό μας θα είμαστε όπως είπα και πριν, παρόχους για διευκόσε θέση να πραγματοποιήσουμε στην ανάπτυξη και λυνση των συναλλαγών ηλεκτρονικές πληρωμές, εύκολα αύξηση της χρήσης του ή για νέες καινοτόμες ηλεκτρονικού χρήματος. και με ασφάλεια

Η υποχρεωτική χρήση καρτών Ο τραπεζικός τομέας βοηθάει επίσης στην καταπολέμηήταν από τους πρώτους ση του βρόμικου χρήματος, που επένδυσε στην Έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στον καλύτερο έλεγχο από ψηφιακή μετάβαση, τις φορολογικές αρχές, ενώ παράλληλα η στις fintech και γι’ αυτό η ΕΚΤ αλλά και στην καλύτερη διπανδημία φαίνεται να προωθεί την αδειοδότηση αχείριση των οικονομικών επηρέασε σημαντικά fintech τραπεζών, δίνοντας μας, αφού πλέον υπάρτην ανάπτυξη του ειδική βάση στο επιχειρηματικό digital banking. Ποια χουν εφαρμογές που μας βοηθούν ώστε ανά πάσα ψηφιακά εργαλεία τους πλάνο αλλά και στις στιγμή να έχουμε πλήρη τεχνολογίες που φέρνουν, με βρίσκονται στις προέλεγχο της οικονομικής τιμήσεις των πελατών τις ίδιες όμως παραμέτρους μας κατάστασης. των τραπεζών; ασφαλείας που θέτει στις Σίγουρα ο τραπεζικός παραδοσιακές τράπεζες Πόσο ανεπτυγμένος τομέας πρωτοπορεί στην είναι ο τομέας του ψηφιακή μετάβαση, αφού ηλεκτρονικού χρήμαοι διοικήσεις των τρατος στην Κύπρο και πεζών έχουν καταλάβει πόσο διαδεδομένος είναι πολύ νωρίς ότι η επιβίωση και ο συγκεκριμένος τρόπος περαιτέρω ανάπτυξή τους περπληρωμών/συναλλαγών; νάει μέσα από τη δημιουργία Ο τομέας του ηλεκτρονικού ψηφιακών εργαλείων. Στην Κύχρήματος είναι αρκετά ανεπτυγπρο, οι τραπεζικές εφαρμογές μένος στην Κύπρο όσον αφορά στα κινητά πιστεύω ότι βρίσκοτην πλευρά των χρηστών και νται στην κορυφή όσον αφορά πολύ ανεπτυγμένος, θα έλεγα, την προτίμηση των πελατών, όσον αφορά την πλευρά των αφού μέσα από αυτές διευκοεταιρειών που επιχειρούν στον λύνονται οι καταναλωτές ώστε συγκεκριμένο τομέα. Ένας μενα μπορούν να ολοκληρώνουν Κύπρο, αλλά και στην υπόλοιπη γάλος αριθμός αδειοδοτημένων τις συναλλαγές τους χωρίς να Ευρώπη μέσω του passporting. ιδρυμάτων από την Κεντρική χρειάζεται να επισκεφτούν με Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου Τράπεζα της Κύπρου δραστηριοφυσικό τρόπο ένα κατάστημα, είναι ίσως μέσα στις ελάχιστες ποιείται στο νησί μας, εργοδοχάνοντας χρόνο και ξοδεύοευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές τώντας έναν πολύ σημαντικό ντας χρήμα. Ειδικά σε αυτή την που έχουν πραγματική γνώση αριθμό εξειδικευμένου προσωπερίοδο της πανδημίας που του τομέα και με αυτόν τον τρόπικού και παρέχοντας υπηρεσίες διανύουμε, αυτό βοηθάει και πο βοηθάει στο να προσελκύσει υψηλού επιπέδου, όχι μόνο στην στο να μένουμε υγιείς. νέες επενδύσεις στη χώρα μας.

ΤΙ ΠΡΟΩΘΕΙ Η ΕΚΤ

Ποιες άλλες αλλαγές δρομολογούνται (και σε ευρωπαϊκό επίπεδο) για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα; Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επενδύει στο ψηφιακό μέλλον. Ήδη βρίσκεται σε εφαρμογή η λειτουργία του TIPS (TARGET Instant Payment Settlement), που ουσιαστικά πρόκειται για την προέκταση του συστήματος TARGET 2 και το οποίο επιτρέπει σε τράπεζες, ιδρύματα πληρωμών και fintech να πραγματοποιούν πληρωμές και να μεταφέρουν κεφάλαια σε πραγματικό χρόνο. Με αυτόν τον τρόπο, η ΕΚΤ ευελπιστεί ότι θα μειωθούν τα κόστη και θα αυξηθεί η ασφάλεια των συναλλαγών. Στην Ελλάδα έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή μέσω της ΔΙΑΣ (Διατραπεζικά Συστήματα). Αυτό είναι το πρώτο βήμα για να μπορέσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε επόμενο στάδιο να δημιουργήσει ένα καθαρά ευρωπαϊκό σύστημα εκκαθάρισης. Τέλος, έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στις fintech και γι’ αυτό η ΕΚΤ προωθεί την αδειοδότηση fintech τραπεζών, δίνοντας ειδική βάση στο επιχειρηματικό τους πλάνο αλλά και στις τεχνολογίες που φέρνουν, με τις ίδιες όμως παραμέτρους ασφαλείας που θέτει στις παραδοσιακές τράπεζες.

EconomyToday 21

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

digital banking & digital payments

ΤΡΑΠΕΖΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΧΩΡΙΣ… ΤΡΑΠΕΖΕΣ Γιατί οι «νεοτράπεζες» κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος και πώς μπορούν οι παραδοσιακές τράπεζες να αξιοποιήσουν καλύτερα την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. ΤΩΝ ΣΑΒΒΑ ΠΕΝΤΑΡΗ Συνέταιρου και Επικεφαλής Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών, ΕΥ Κύπρου ΚΑΙ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Διευθυντή στο τμήμα Transformation Realised, ΕΥ Κύπρου

Τ

α ευρωπαϊκά ευρήματα της παγκόσμιας μελέτης της ΕΥ για τη λιανική τραπεζική αποκαλύπτουν ευκαιρίες για τις παραδοσιακές τράπεζες να ενισχύσουν τη θέση τους στην αγορά. Η συζήτηση για την «ανάγκη για τραπεζικές συναλλαγές αλλά όχι τράπεζες» έχει συμπληρώσει πλέον μία δεκαετία. Η έρευνα της EY «NextWave Global Consumer Banking» δείχνει ότι, ενώ οι παραδοσιακές τράπεζες αντιμετωπίζουν απειλές από νεοεισερχόμενους παίκτες, έχουν

22 EconomyToday

ταυτόχρονα μια πραγματική ευκαιρία να ενισχύσουν τη θέση τους στην αγορά.

Οι κύριες παρατηρήσεις από την τελευταία έρευνα της EY είναι: • Η απειλή από τις νεοτράπεζες εντείνεται σε όλες τις γενιές Οι παραδοσιακές τράπεζες συνεχίζουν να κυριαρχούν στις βασικές (πρωτογενείς) χρηματοοικονομικές

σχέσεις. Πάνω από τρεις στους τέσσερις καταναλωτές σε βασικές ευρωπαϊκές αγορές (Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία και Γερμανία) αναφέρουν ότι η βασική οικονομική τους σχέση είναι με μια παραδοσιακή τράπεζα. Ωστόσο, οι νεοτράπεζες κερδίζουν έδαφος, με κάτι Έρευνα της ΕΥ δείχνει λιγότερο από το 8% των την αυξανόμενη προτίμηση ερωτηθέντων σε αυτές τις των καταναλωτών για ένα αγορές να αναφέρει μια «one-stop shop» με μια νεοτράπεζα ως την κύρια τράπεζά του. Είναι σημασειρά από super apps που ντικό ότι αυτό το μερίδιο να συνδυάζουν πολλές αγοράς παραμένει σταθεχρηματοοικονομικές ρό σε όλες τις ηλικιακές

υπηρεσίες

ομάδες – οι νεοτράπεζες δεν αφορούν μόνο τη Γενιά Ζ. Πέρα από αυτή τη βασική σχέση, οι νεοεισερχόμενοι κερδίζουν έδαφος. Στη Γερμανία, το ένα τρίτο των ερωτηθέντων αναφέρει ότι χρησιμοποιεί μια νεοτράπεζα για τουλάχιστον ένα προϊόν ή μια υπηρεσία. Αυτό συγκρίνεται με περίπου 13% στο Ηνωμένο Βασίλειο και μόλις 5% στη Γαλλία. Ο τομέας των πληρωμών αποτελεί ένα βασικό πεδίο μάχης, καθώς οι νεοτράπεζες αυξάνουν το μερίδιό τους στις περισσότερες από τις καθημερινές λειτουργικές ταμειακές ροές των καταναλωτών με το να εστιάζουν στις ψηφιακές πληρωμές και άλλες σχετικές υπηρεσίες.

• Οι καταναλωτές εμπιστεύονται τις παραδοσιακές τράπεζες, αλλά η εξίσωση εμπιστοσύνης αλλάζει Οι παραδοσιακές τράπεζες συνεχίζουν να λειτουργούν από θέση ισχύος, όσον αφορά την εμπιστοσύνη. Μεταξύ των Ευρωπαίων καταναλωτών που θεωρούν μια παραδοσιακή τράπεζα ως τον κύριο πάροχό τους, περίπου τα τέσσερα πέμπτα δηλώνουν ότι τις εμπιστεύονται (εντελώς ή πολύ συχνά). Η έρευνά μας δείχνει επίσης ότι οι Ευρωπαίοι πελάτες λιανικής τραπεζικής είναι πιθανό να έχουν πιο μακροχρόνιες σχέσεις με την τράπεζά τους σε σύγκριση με τους καταναλωτές παγκοσμίως και λιγότερες τραπεζικές σχέσεις συνολικά. Σε παγκόσμιο επίπεδο, μεταξύ όσων θεωρούν τους παραδοσιακούς οργανισμούς ως την κύρια τράπεζά τους, το 45% δηλώνει ότι έχει σχέση με τον πάροχό του για περισσότερα από 10 χρόνια, ποσοστό που πλησιάζει το 60% στις τρεις κύριες ευρωπαϊκές αγορές. Ομοίως, ενώ το 45% των ερωτηθέντων παγκοσμίως δηλώνει ότι έχει τρεις ή περισ-

Οι νεοτράπεζες έχουν κερδίσει το ενδιαφέρον των καταναλωτών, κυρίως επειδή θεωρείται ότι προσφέρουν καλύτερα προϊόντα και είναι πιο καινοτόμες

σότερες οικονομικές σχέσεις, το ποσοστό μειώνεται στο 36,5% στην Ευρώπη. Ωστόσο, τα πλεονεκτήματα αυτά δεν μπορούν να θεωρηθούν δεδομένα. Τρεις βασικοί λόγοι που αυξάνουν την εμπιστοσύνη στους κύριους παρόχους είναι η σιγουριά ότι θα προστατεύσουν τα δεδομένα τους, ότι θα τους κάνουν να αισθάνονται ενδυναμωμένοι και ότι διαθέτουν ένα υποκατάστημα κοντά τους, ώστε να μπορούν να τους προσεγγίζουν όποτε θέλουν. Εκτιμάται ότι οι παραδοσιακές τράπεζες έχουν πλεονέκτημα ως προς τον πρώτο και τον τελευταίο από αυτούς τους λόγους. Η έρευνά μας τονίζει ότι, για τους Ευρωπαίους πελάτες, οι ισχυρές πολιτικές και οι δυνατότητες προστασίας των προσωπικών δεδομένων (π.χ. προστασία κλοπής ταυτότητας, έλεγχος χρήσης δεδομένων) αποτελούν την κορυφαία προτεραιότητα των καταναλωτών και επηρεάζουν τις αποφάσεις για τις αγορές τους.

Η έρευνά μας δείχνει ότι οι νεοτράπεζες έχουν κερδίσει το ενδιαφέρον των καταναλωτών, κυρίως επειδή θεωρείται ότι προσφέρουν καλύτερα προϊόντα και είναι πιο καινοτόμες. Ωστόσο, φαίνεται επίσης ότι κάνουν καλύτερη δουλειά κάνοντας τους πελάτες τους να αισθάνονται ενδυναμωμένοι σε σχέση με τους παραδοσιακούς τους ανταγωνιστές. Για τους Ευρωπαίους καταναλωτές, το στοιχείο της εξατομίκευσης εξελίσσεται σε βασικό στοιχείο της εξίσωσης εμπιστοσύνης, ενώ προκύπτει ότι οι παραδοσιακές τράπεζες μπορούν να κάνουν πολύ περισσότερα για να εξυπηρετήσουν αυτή την ανάγκη.

• Αυξανόμενο ενδιαφέρον των τραπεζικών καταναλωτών για «σούπερ εφαρμογές» Η έρευνά μας δείχνει την αυξανόμενη προτίμηση των καταναλωτών για ένα «one-stop shop» με μια σειρά από σούπερ εφαρμογές (super apps) που να ικανοποιούν τις τραπεζικές τους ανάγκες. Οι σούπερ εφαρμογές συνδυάζουν πολλές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες (π.χ. λογαριασμοί επιταγών και ταμιευτηρίου, επενδύσεις και πληρωμές) μέσω μιας εφαρμογής ή ψηφιακής εμπειρίας. Συνήθως, οι σούπερ εφαρμογές έχουν υψηλότερο βαθμό ενοποίησης και είναι πιο εστιασμένες στον καταναλωτή από ό,τι τα κλασικά τραπεζικά οικοσυστήματα, κάτι που τους επιτρέπει να λειτουργούν ως προσωπικά οικονομικά λειτουργικά συστήματα των καταναλωτών. Σχεδόν δύο στους τρεις ερωτηθέντες στην Ευρώπη εξέφρασαν ενδιαφέρον για σούπερ εφαρμογές που θα συγκεντρώνουν ολόκληρο το χαρτοφυλάκιο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών τους. Η διαχείριση μιας πελατειακής σχέσης μέσω μιας

σούπερ εφαρμογής προσφέρει στις τράπεζες την ευκαιρία να προσαρμόσουν καλύτερα τις προσφορές τους και, με τη σειρά τους, να βοηθήσουν τους καταναλωτές να εδραιώσουν τις τραπεζικές τους σχέσεις. Αποτελεί όμως, επίσης, και μια ευκαιρία για τους ανταγωνιστές τους, και έχουμε δει τις πρώτες ενδείξεις μεγάλων ευρωπαϊκών νεοτραπεζών οι οποίες σκέφτονται για τις σούπερ εφαρμογές. Η δυνατότητα των σούπερ εφαρμογών να παρέχουν μεγαλύτερη πληροφόρηση και πιο εξατομικευμένες προσφορές σε πελάτες λιανικής τραπεζικής, ενδυναμώνοντάς τους και δίνοντάς τους μεγαλύτερη οικονομική εμπιστοσύνη, θα μπορούσε να αλλάξει το παιχνίδι. Οι παίκτες που το κάνουν καλά θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των πελατών και θα κερδίσουν μερίδιο αγοράς. Οι παραδοσιακές τράπεζες εξακολουθούν να κυριαρχούν στο ευρωπαϊκό τραπεζικό τοπίο. Αυτή η θέση ισχύος έχει, αν μη τι άλλο, ενισχυθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς οι καταναλωτές έχουν στραφεί σε καθιερωμένα ονόματα (brands) για να ξεπεράσουν μια δύσκολη περίοδο. Ωστόσο, οι νέοι παίκτες κερδίζουν έδαφος με ρυθμό που θα πρέπει να προβληματίσει τις διευθυντικές ομάδες σε ολόκληρο τον τραπεζικό τομέα. Οι προσδοκίες των καταναλωτών εξελίσσονται με μεγάλη ταχύτητα και, για να διατηρήσουν το πλεονέκτημά τους, οι παραδοσιακές τράπεζες θα πρέπει να δημιουργήσουν νέα επιχειρηματικά μοντέλα, ικανά να ικανοποιήσουν τις μεταβαλλόμενες ανάγκες και τις εξελίξεις της αγοράς. Θα πρέπει να γίνουν πιο ευέλικτες και πιο καινοτόμες και να επιταχύνουν τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό.

EconomyToday 23

şƍƌƁƌƔŻ ƇžƎƑƛƊ ƇžƑƂƒƅƂżžƊ žƍƙ Ƒƌ ƇƆƊƄƑƙ Ɛƌƒ ť Vpayments ƉƂƑžƑƎźƍƂƆ Ƒƌ ƇƆƊƄƑƙ Ż Ƒƌ tablet ƐžƏ ƐƂ žƐƓžƈźƏ ƑƂƎƉžƑƆƇƙ ƍƈƄƎƖƉƛƊ ƇžƆ ƂƍƆƑƎźƍƂƆ ƑƄƊ žƍƌƁƌƔŻ žƊźƍžƓƖƊ ƐƒƊžƈƈžƀƛƊ ƉƂ ƇŹƎƑž ƐƂ ƐƒƊƂƎƀžƐżž ƉƂ ƑƄƊ Worldline ƑƄƊ ūƌ ƂƑžƆƎƂżž ƍƈƄƎƖƉƛƊ ƐƑƄƊ ţƒƎƛƍƄ.

ŰžƎƛƐƑƂ Ƒƌ 45 FRGH ƀƆž ƍƂƎƆƐƐƙƑƂƎƂƏ ƍƈƄƎƌƓƌƎżƂƏ

EconomyToday 25

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

digital banking & digital payments

Δυναμικά στο e-shop Η RCB Bank, ως η μόνη Αποδέκτρια Τράπεζα στην Κύπρο, προσφέρει προνομιακές λύσεις επεξεργασίας πληρωμών.

Η

RCB Bank διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της αγοραστικής εμπειρίας μέσω καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών ψηφιακών πληρωμών. Οι κορυφαίοι παίκτες της αγοράς στο λιανικό εμπόριο αναγνωρίζουν πλέον την επιτακτική ανάγκη να υιοθετήσουν καινοτόμες αλλαγές, να εκσυγχρονίσουν τους τρόπους αλληλεπίδρασης με τους πελάτες τους, καθώς και να επαναξιολογήσουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα. Η δυναμική στροφή της RCB Bank στις υπηρεσίες αποδοχής καρτών μέσω POS τερματικών και ηλεκτρονικού εμπορίου κατέταξε την τράπεζα ψηλά στη λίστα των αξιόπιστων εταιρικών συνεργατών που αντιλαμβάνονται και ακολουθούν τις τεχνολογικές εξελίξεις.

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΥΠΟΔΟΜΗ

Επιπρόσθετα, έχει τις δικές της συνδέσεις με τα συστήματα πληρωμών με κάρτες Visa, MasterCard, American Express και MIR αλλά και ψηφιακά πορτοφόλια όπως Googlepay και Applepay. Μια πρόσφατη επιτυχία της RCB Bank είναι το Cash@POS. Οι καταναλωτές μπορούν να κάνουν ανάληψη μετρητών από το POS στο ταμείο στα καταστήματα. Η RCB εισήγαγε ακόμη το φορητό τερματικό τσέπης, ενσωματωμένο με την ταμειακή μηχανή, παρέχοντας επιπλέον την επιλογή απόδειξης μέσω sms.

26 EconomyToday

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ Η πραγματική διαφοροποίηση της RCB Bank έρχεται μέσα από εξατομικευμένες λύσεις, σε συνεργασία με τους εμπόρους και με γνώμονα τις ανάγκες τους, την ανάπτυξη της επιχείρησής τους και ασφαλώς την καλύτερη δυνατή αγοραστική εμπειρία. Ένα παράδειγμα προσαρμοσμένης λύσης για τους πελάτες της RCB Bank είναι η διαδικτυακή πύλη εμπόρων για τη δημιουργία εντολών πληρωμής B2B και B2C, ένα είδος συστήματος πληρωμής λογαριασμών με κάρτα, απευθείας από μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και sms. Η πλατφόρμα BillPay συμπληρώνει την γκάμα προϊόντων της RCB σαν ένα επιπλέον κανάλι πληρωμής λογαριασμών κοινής ωφελείας, που επιτρέπει απευθείας ενσωμάτωση και ενημέρωση με το σύστημα τιμολόγησης του εμπόρου.

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΣΧΕΣΗ

Η RCB ενθαρρύνει τους εταιρικούς πελάτες της να εισέλθουν στο ψηφιακό παιχνίδι, με την πεποίθηση ότι η κίνηση αυτή θα συμβάλει στην αύξηση των πωλήσεών τους και στην απλοποίηση των λειτουργικών διαδικασιών. Η σχέση περιλαμβάνει απλά προϊόντα, όπως τερματικά POS, αλλά με μοναδικά χαρακτηριστικά που απευθύνονται στους τελικούς χρήστες, και επεκτείνεται με εξατομικευμένη προσέγγιση στην ενσωμάτωση με τα συστήματά τους, στην ενεργοποίηση online καταστημάτων για πληρωμές ηλεκτρονικού εμπορίου

Η RCB ενθαρρύνει τους εταιρικούς πελάτες της να εισέλθουν στο ψηφιακό παιχνίδι, με την πεποίθηση ότι η κίνηση αυτή θα συμβάλει στην αύξηση των πωλήσεών τους και στην απλοποίηση των λειτουργικών διαδικασιών

ή πληρωμή μέσω συνδέσμου, στη σύνδεση λογιστηρίου με τα Open API της Τράπεζας κ.ά. Οι Υπηρεσίες Αποδοχής Καρτών και Ηλεκτρονικού Εμπορίου της RCB Bank έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον καταναλωτών και εμπόρων μέσω της ταχείας ανάπτυξής τους και αποτελούν πλέον έναν από τους βασικούς στρατηγικούς πυλώνες της Τράπεζας για περαιτέρω επέκταση στην Κύπρο και στο εξωτερικό.

Μαζί και στη ψηφιακή επιχείρηση Oλοκληρωμένες λύσεις αποδοχής καρτών στο κατάστημα και online

· Ψηφιακές πληρωμές

· Εκκαθάριση χρημάτων την ίδια μέρα

· Τελευταίας τεχνολογίας POS τερματικά

· Εύκολη ενσωμάτωση και εφαρμογή υπηρεσιών

· Λύσεις ηλεκτρονικού εμπορίου

· Απευθείας συνδέσεις με τα διεθνή συστήματα

· Αποδοχή πληρωμών μέσω email και sms RCB Bank Ltd. Ιδιωτική Εταιρεία. Αριθμός εγγραφής: �����. Εγγεγραμμένη έδρα: Αμαθούντος �, ���� Λεμεσός, Κύπρος.

πληρωμών

www.rcbcy.com

��� �� ��� EconomyToday 27

θ εμ co v eαr s t o r y

Στη δί νη

του πληθωρισμού ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΕΣΤΟΡΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Τ

ο φαινόμενο του πληθωρισμού είναι όπως φαίνεται το βασικότερο θέμα το οποίο θα απασχολήσει την παγκόσμια οικονομική σκηνή κατά τη διάρκεια του 2022. Οι πληθωριστικές πιέσεις έρχονται να συναντήσουν την ανάκαμψη των οικονομιών από την πανδημική κρίση και τις επιπτώσεις των lockdowns. Τόσο η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ όσο και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχουν προεξοφλήσει την παύση των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης, ενώ οι Αμερικανοί κινούνται προς αυξήσεις επιτοκίων. Κάθε κίνηση έχει όμως αντίκτυπο, εξού και η Κίνα αντιδρά στις ανακοινώσεις της Fed. Τα φώτα το 2022 είναι στραμμένα στις κεντρικές τράπεζες.

28 EconomyToday

ΗΠΑ

Το ράλι του πληθωρισμού στις Ηνωμένες Πολιτείες συνέχισε την πορεία του και τον Δεκέμβριο του 2021 αυξήθηκε με τον ταχύτερο ρυθμό 12 μηνών των τελευταίων 40 χρόνων. Ουσιαστικά το κλείσιμο του έτους επιφύλασσε και τη μεγαλύτερη ετήσια άνοδο από το 1982. Ειδικότερα, ο δείκτης τιμών καταναλωτή σκαρφάλωσε στο 7% τον Δεκέμβριο, μετά την άνοδο του Νοεμβρίου κατά 6,8%, όπως ανακοίνωσε το Υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ. Σε μηνιαία βάση ο πληθωρισμός αυξήθηκε κατά 0,5%, ξεπερνώντας τις εκτιμήσεις των αναλυτών, μετά την άνοδο κατά 0,8% τον Νοέμβριο. Οι μέσες εκτιμήσεις των αναλυτών σε δημοσκόπηση του Reuters έκαναν λόγο για μηνιαία άνοδο 0,4% του δείκτη, με τον ετήσιο πληθωρισμό να εκτοξεύεται στο 7,0%. Ο δομικός δείκτης, που δεν περιλαμβάνει τα τρόφιμα και την ενέργεια, αυξήθηκε κατά 0,6% τον Δεκέμβριο, μετά από άνοδο 0,5% τον Νοέμβριο, σκαρφαλώνοντας στο 5,5%. Το κόστος στέγασης, που αποτελεί σχεδόν το 1/3 του συνόλου, αυξήθηκε κατά 0,4% για τον μήνα Δεκέμβριο και κατά 4,1% για το έτος. Αυτός ήταν ο ταχύτερος ρυθμός από τον Φεβρουάριο του 2007. Ανοδικά κινήθηκαν

Στις ΗΠΑ συνεχίστηκε το ράλι του πληθωρισμού

και τον Δεκέμβριο καταγράφηκε υψηλό

40 ετών

Κίνα

«Παρακαλώ μην αυξάνετε τα επιτόκια». Αυτή την πρόταση άρθρωσε ως μια ύστατη έκκληση στον επικεφαλής της Federal Reserve, Τζερόμ Πάουελ, ο Κινέζος Πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, στο πλαίσιο της ψηφιακής του παρέμβασης στο Νταβός. Πρόσθεσε δε ότι «εάν οι μεγάλες οικονομίες πατήσουν φρένο ή κάνουν αναστροφή στη νομισματική τους πολιτική, θα υπάρξουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις. Θα παρουσιαστούν προκλήσεις στην παγκόσμια οικονομική και χρηματοπιστωτική σταθερότητα και οι αναπτυσσόμενες χώρες θα φέρουν το κύριο βάρος». Επί της ουσίας, έστρεψε αυστηρά το βλέμμα στη Fed, λέγοντας εμμέσως πλην σαφώς ότι η εξαγγελθείσα πολιτική της υπονομεύει την παγκόσμια ανάπτυξη και διευρύνει τις ανισότητες. Η κινεζική οικονομία παραμένει μεν σε αναπτυξιακή τροχιά, παρά ταύτα ο ρυθμός έχει επιβραδυνθεί στο 4% σε ετήσια βάση το τέταρτο τρίμηνο του 2021, από 4,9%. Στα μέσα Ιανουαρίου, η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας μείωσε δύο επιτόκια. Συγκεκριμένα, μείωσε τα

Ο Κινέζος Πρόεδρος αντιτίθεται

στην πολιτική της αύξησης των επιτοκίων που προανήγγειλε η Fed

και οι τιμές των μεταχειρισμένων οχημάτων, οι οποίες συνέβαλαν σημαντικά στην άνοδο του πληθωρισμού κατά τη διάρκεια της πανδημίας, λόγω των περιορισμών, που επηρέασαν την εφοδιαστική αλυσίδα και μείωσαν την παραγωγή καινούργιων οχημάτων. Οι τιμές τους αυξήθηκαν κατά 3,5% τον Δεκέμβριο, ενώ σε σύγκριση με έναν χρόνο προηγουμένως εκτοξεύθηκαν κατά 37,3%. Στον αντίποδα, τον Δεκέμβριο του 2021, κινήθηκαν πτωτικά οι τιμές της ενέργειας, οι οποίες υποχώρησαν κατά 0,4%. Για το 12μηνο του 2021 οι τιμές της ενέργειας αυξήθηκαν κατά 29,3%. Υπό αυτά τα δεδομένα, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αναλαμβάνει δράση προς αναχαίτιση του πληθωρισμού.

επιτόκιά της στα δάνεια ενός και πέντε ετών στο 4% το τελευταίο τρίμηνο, εν μέσω της πανδημίας και της εκστρατείας που έχει δρομολογήσει ώστε να περιοριστεί ο δανεισμός στον κλάδο των ακινήτων. Το βασικό επιτόκιο για δάνεια ενός έτους μειώθηκε κατά 10 μονάδες βάσης και για δάνεια πέντε ετών κατά 5 μονάδες βάσης. Πρόκειται για την πρώτη μείωση από τον Απρίλιο του 2020. Η έκκληση του Προέδρου της Κίνας στη Fed και στις ΗΠΑ δεν είναι καθόλου τυχαία. Η Κίνα διοχετεύει στις ΗΠΑ προϊόντα που αγγίζουν το $0,5 τρισ., καθώς οι Αμερικανοί, παρά τους δασμούς, εξακολουθούν να αγοράζουν made in China. Ενδεικτικά, οι εισαγωγές κινεζικών προϊόντων στις ΗΠΑ την περίοδο ΙανουαρίουΝοεμβρίου 2021 διαμορφώθηκαν στα $463 δισ., καθιστώντας την Κίνα την πρώτη πηγή εισαγωγών, πάνω από το Μεξικό με $350 δισ. και τον Καναδά με $324 δισ. Ο πληθωρισμός χονδρικής στην Κίνα τον Δεκέμβριο έριξε ταχύτητα, επηρεασμένος από τα μέτρα που είχε λάβει η κυβέρνηση της χώρας προκειμένου να τον συγκρατήσει. Σύμφωνα με όσα μετέδωσε το Reuters, ο δείκτης τιμών παραγωγού ενισχύθηκε κατά 10,3% σε ετήσια βάση, έναντι πρόβλεψης για άνοδο 11,1% και μετά το 12,9% του Νοεμβρίου. Τον Οκτώβριο είχε φτάσει σε υψηλό 26 ετών. Οι τιμές καταναλωτή επιβραδύνθηκαν. Ο πληθωρισμός έφτασε το 1,5% ετησίως τον Δεκέμβριο, έναντι πρόβλεψης για 1,8% και μετά την άνοδο κατά 2,3% του Νοεμβρίου. Οι τιμές τροφίμων υποχώρησαν κατά 1,2% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή για το 2021 κινήθηκε ανοδικά κατά 0,9%, μετά το 2,5% του 2020.

EconomyToday 29

cover story

Ευρωζώνη

Ρεκόρ κατέγραψαν οι τιμές καταναλωτή στην Ευρωζώνη τον Δεκέμβριο του 2021, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία. Οι τιμές καταναλωτή στην Ευρωζώνη αυξήθηκαν κατά 0,4% σε μηνιαία βάση τον Δεκέμβριο και σε ετήσια βάση το ποσοστό διαμορφώθηκε στο 5%, όπως είχε διατυπωθεί και στις αρχικές εκτιμήσεις στις 7 Ιανουαρίου. Η ενέργεια συνέβαλε με 2,46% στη συνολική ετήσια αύξηση και οι πιο ακριβές υπηρεσίες έδωσαν ώθηση στον δείκτη κατά 1,02%. Τα μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά πρόσθεσαν 0,78%, ενώ τρόφιμα, ποτά και καπνός αύξησαν τις τιμές κατά 0,71%. Χωρίς τις ευμετάβλητες τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, οι τιμές διαμορφώθηκαν 0,4% υψηλότερα σε μηνιαία βάση και 2,7% σε ετήσια βάση. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στοχεύει στη διατήρηση του πληθωρισμού στο 2% μεσοπρόθεσμα, αλλά δέχεται πυρά από κράτη-μέλη της ότι έχει υποτιμήσει τις πιέσεις στις τιμές. Σε αντίθεση με τις πεποιθήσεις της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των Ηνωμένων Πολιτειών, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η θεώρηση των πραγμάτων στην ΕΕ και δη αυτή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας διαφέρει. Η Γηραιά Ήπειρος ταλαιπωρείται από τον πληθωρισμό, τον οποίο καθοδηγούν οι υψηλές τιμές της ενέργειας. Η Πρόεδρος της ΕΚΤ αναμένει ότι ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ θα μειωθεί σταδιακά κατά τη διάρκεια του έτους, καθώς οι βασικοί παράγοντες που τον προκαλούν, όπως οι αυξανόμενες τιμές στην ενέργεια και τα σημεία συμφόρησης στην προσφορά, αναμένεται να υποχωρήσουν. «Θα σταθεροποιηθεί και θα αποκλιμακωθεί σταδιακά κατά τη διάρκεια του 2022», δήλωσε χαρακτηριστικά η Κριστίν Λαγκάρντ στο γαλλικό ραδι-

Οι τιμές καταναλωτή στην Ευρωζώνη αυξήθηκαν

κατά 0,4%

σε μηνιαία βάση τον Δεκέμβριο και σε ετήσια βάση το ποσοστό διαμορφώθηκε

στο 5%

όφωνο France Inter. Ερωτηθείσα για την πολιτική της προς αντιμετώπιση των πιέσεων στις τιμές, επανέλαβε τη θέση ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν χρειάζεται να ενεργήσει τόσο τολμηρά όσο η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, επειδή οι οικονομικές συνθήκες είναι διαφορετικές. «Ο κύκλος της οικονομικής ανάκαμψης στις ΗΠΑ είναι μπροστά από αυτόν στην Ευρώπη. Έχουμε λοιπόν κάθε λόγο να μην ενεργούμε τόσο γρήγορα και τόσο βίαια όσο μπορεί κανείς να φανταστεί ότι θα έκανε η Fed», ανέφερε η Λαγκάρντ, προσθέτοντας ότι ο πληθωρισμός ήταν υψηλότερος στις ΗΠΑ. «Αρχίσαμε να αντιδρούμε και προφανώς είμαστε έτοιμοι να αντιδράσουμε με μέτρα νομισματικής πολιτικής, εάν το απαιτούν τα στοιχεία, τα δεδομένα και τα γεγονότα».

Γερμανία

Σε επίπεδα-ρεκόρ κινείται ο πληθωρισμός στη Γερμανία, όπου οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν κατά 3,1% το 2021 σε σύγκριση με το 2020. Η κύρια αιτία ήταν η μεγάλη μηνιαία αύξηση το δεύτερο εξάμηνο της περασμένης χρονιάς. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία της χώρας, της οποίας οι αρχικές εκτιμήσεις επιβεβαιώθηκαν, η άνοδος των τιμών είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί τα τελευταία 30 χρόνια και συγκεκριμένα από το μακρινό 1993, όταν οι τιμές είχαν αυξηθεί κατά 4,5%. Τον Δεκέμβριο του 2021, ο ετήσιος πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 5,3% σε εθνικό επίπεδο, καταγράφοντας την πιο μεγάλη άνοδο της χρονιάς. Σε μηνιαία βάση ήταν στο 0,5%. Ο πληθωρισμός –εναρμονισμένος για να μπορεί να συγκριθεί με την υπόλοιπη Ευρωζώνη– έφτασε στο 5,7% σε ετήσια βάση και στο 0,3% σε μηνιαία τον Δεκέμβριο. Για ολόκληρο το 2021 η ετήσια αύξηση ήταν 3,2%.

30 EconomyToday

Σε επίπεδα-ρεκόρ ο πληθωρισμός στη Γερμανία, όπου οι τιμές καταναλωτή

αυξήθηκαν

κατά 3,1% το 2021 σε σύγκριση με το 2020

Βρετανία

Τα βάσανα του πληθωρισμού ταλαιπωρούν και τους Βρετανούς, γεγονός το οποίο αποτυπώνεται με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο στα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της χώρας. Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή αυξήθηκε κατά 5,4% σε ετήσια βάση τον Δεκέμβριο του 2021 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση που καταγράφεται στη χώρα από το πολύ μακρινό 1992. Έναν μήνα πριν, ο ετήσιος πληθωρισμός είχε διαμορφωθεί στο 5,1%. Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή, συμπεριλαμβανομένου του κόστους στέγασης σε περίπτωση ιδιοκατοίκησης (CPIH), σημείωσε άνοδο 4,8% ετησίως και 0,5% σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα. Κατά 9,3% αυξήθηκαν ετησίως οι τιμές παραγωγού τον Δεκέμβριο, ενώ σε μηνιαία βάση ήταν κατά 0,3% υψηλότερες.

Ρωσία

Ο πληθωρισμός στη Ρωσία διαμορφώθηκε στο 8,39% το 2021. Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσικής Ομοσπονδίας αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα επιβραδυνθεί στο 4%-4,5% μέχρι το τέλος του 2022. Η Τράπεζα αύξησε το επιτόκιο στο 8,5% από το 4,25% στη διάρκεια του προηγούμενου έτους και έχει τονίσει ότι είναι πιθανές αυξήσεις των επιτοκίων τους επόμενους μήνες. Ο πληθωρισμός όμως επιταχύνθηκε στο 8,61% στις 10 Ιανουαρίου, κυμαινόμενος κοντά στα υψηλότερα επίπεδα από τις αρχές του 2016, υποβαθμίζοντας το βιοτικό επίπεδο και οδηγώντας τον Πρόεδρο Πούτιν στο να ζητήσει προληπτικά μέτρα. Στις 12 Ιανουαρίου ο Ρώσος Πρόεδρος ζήτησε να αυξηθούν το 2022 κατά 8,6% οι συντάξεις του δημοσίου, ελαφρώς υψηλότερα από το ποσοστό του πληθωρισμού,

Κατά 9,3% αυξήθηκαν ετησίως

οι τιμές παραγωγού τον Δεκέμβριο, ενώ σε μηνιαία βάση ήταν κατά 0,3% υψηλότερες

ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ Ο ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ ΠΟΥΤΙΝ

αυξάνει τις συντάξεις, καθώς θεωρεί απαράδεκτα υψηλό τον πληθωρισμό ο οποίος διαμορφώθηκε

στο 8,39% το 2021

αυξάνοντας περαιτέρω τις κοινωνικές δαπάνες σε σύγκριση με πέρυσι. «Οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί στο παρελθόν δεν θα καλύψουν τα έξοδα των ανθρώπων που δημιουργεί ο υψηλός πληθωρισμός. Επομένως προτείνω να αυξήσουμε τις συντάξεις ελαφρώς περισσότερο από τον πληθωρισμό», ανέφερε στο πλαίσιο κυβερνητικής συνεδρίασης ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Υπενθυμίζεται ότι πέρυσι ο Πούτιν είχε δώσει εντολή για εφάπαξ κοινωνικά επιδόματα και αυξήσεις των μισθών του δημοσίου, ύψους 500 δισ. ρουβλιών (περίπου 7 δισ. δολάρια), κάτι που οι αναλυτές εκτιμούν ότι μπορεί να τροφοδοτήσει περαιτέρω τον πληθωρισμό. Το Κρεμλίνο ανακοίνωσε στις 19 Ιανουαρίου ότι το επίπεδο του πληθωρισμού στη Ρωσία ήταν απαράδεκτο και ότι έχουν ληφθεί μέτρα για να ευθυγραμμιστεί με τον στόχο του 4% που έχει θέσει η Κεντρική Τράπεζα της χώρας. Η κυβέρνηση και οι ρυθμιστικές αρχές, σύμφωνα με τη Ρωσική Ομοσπονδία, επικεντρώνονται στη διατήρηση της οικονομικής σταθερότητας.

EconomyToday 31

cover story

Ελλάδα

Στην Ελλάδα ο πληθωρισμός αναρριχήθηκε στο 5,1% τον Δεκέμβριο του 2021, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της χώρας. Ο γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε τον Δεκέμβριο κατά 0,7% σε σύγκριση με τον Νοέμβριο του 2021. Ο μέσος δείκτης τιμών καταναλωτή της περιόδου Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2021, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2020, παρουσίασε αύξηση 1,2%. Η χώρα, όπως και σχεδόν όλες οι χώρες, καλείται να διαχειριστεί τις επιπτώσεις στην οικονομία της από τη σημαντική αύξηση των τιμών, κυρίως στην ενέργεια αλλά και σε μια σειρά από βασικά καταναλωτικά αγαθά. Οι ανατιμήσεις στα ενεργειακά προϊόντα διοχετεύονται στις τιμές λιανικής, φέρνοντας αυξήσεις στο σύνολο σχεδόν τόσο των προϊόντων όσο και των υπηρεσιών.

Ο μέσος δείκτης τιμών καταναλωτή της περιόδου

ΙανουαρίουΔεκεμβρίου 2021,

σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2020, παρουσίασε

αύξηση 1,2%

Τουρκία

Ο πληθωρισμός γονατίζει νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην Τουρκία, καθοδηγούμενος κυρίως από τις ανορθόδοξες οικονομικές θεωρήσεις του Προέδρου της χώρας. Οι απαισιόδοξες εκτιμήσεις επιβεβαιώθηκαν πανηγυρικά. Τον Δεκέμβριο ο δείκτης τιμών καταναλωτή επιταχύνθηκε για έβδομο συνεχή μήνα, καταγράφοντας υψηλό 19 ετών. Ο πληθωρισμός έφτασε στο 36,08%, στο υψηλότερο σημείο από τον Σεπτέμβριο του 2002. Η άνοδός του ήταν κατακόρυφη τον Δεκέμβριο, δεδομένου ότι έναν μήνα προηγουμένως, τον Νοέμβριο του 2021, βρισκόταν στο 21,31%. Οι πληθωριστικές πιέσεις ξεπέρασαν τις εκτιμήσεις των αναλυτών, 32 EconomyToday

Ο πληθωρισμός έφτασε στο

36,08%,

στο υψηλότερο σημείο από τον Σεπτέμβριο του 2002

οι οποίοι σε δημοσκόπηση του Reuters υπολόγιζαν ότι τον Δεκέμβριο θα έφταναν στο 30,6%, ενώ οι οικονομολόγοι του Bloomberg είχαν θέσει ακόμα πιο κάτω τον πήχη, προβλέποντας πληθωρισμό κατά μέσο όρο στο 27,36%. Σε μηνιαία βάση, οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν κατά 13,58%, σύμφωνα με την τουρκική Στατιστική Υπηρεσία.

Ιαπωνία

Η Τράπεζα της Ιαπωνίας, στα μέσα Ιανουαρίου, αναβάθμισε ελαφρώς τις εκτιμήσεις της για τις τιμές, εν μέσω ελλείψεων στην εφοδιαστική αλυσίδα. Η αναθεώρηση των εκτιμήσεών της έγινε παρά το ότι αναμένει πως ο στόχος του πληθωρισμού στο 2% δεν θα επιτευχθεί για τα επόμενα τουλάχιστον δύο χρόνια. Στο πλαίσιο των τριμηνιαίων του εκτιμήσεων, το Διοικητικό Συμβούλιο της Τράπεζας προβλέπει ότι ο πληθωρισμός θα αυξηθεί κατά 1,1% μέχρι τον Μάρτιο του 2023 και κατά 1,1% στο επόμενο έτος, υψηλότερα από τις προηγούμενές του εκτιμήσεις για 0,9% και 1% αντιστοίχως. Για την τρέχουσα περίοδο που λήγει τον Μάρτιο, η Τράπεζα της Ιαπωνίας αναμένει ότι οι τιμές θα είναι σταθερές. Η πανδημία έχει προκαλέσει έλλειψη αγαθών και υλικών, εν μέσω παγκόσμιας ανάκαμψης της καταναλωτικής ζήτησης. Οι επιχειρήσεις στην Ιαπωνία δυσκολεύονται να περάσουν το κόστος σε καταναλωτές, οι οποίοι ως επί το πλείστον δεν βλέπουν σημαντικές αυξήσεις στις τιμές. Ενώ οι τιμές των εταιρικών αγαθών αυξήθηκαν κατά 9,2% τον Νοέμβριο και κατά 8,5% τον Δεκέμβριο σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν μόλις κατά 0,6% τον Νοέμβριο.

Η Τράπεζα της χώρας αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις της για τον ρυθμό ανάπτυξης. Προβλέπει ότι η ιαπωνική οικονομία θα τρέξει με ρυθμό ανάπτυξης 2,8% αντί με 3,4%, που προέβλεπε προηγουμένως. Η Bank of Japan δήλωσε περαιτέρω ότι αναμένει ανάπτυξη 3,8% σε ετήσια βάση μέχρι τον Μάρτιο του 2023 και 1,1% στο επόμενο έτος, έναντι πρόβλεψης για 2,9% και 1,3% αντίστοιχα. Επιπλέον, διατήρησε τον στόχο για τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια στο -0,1% και τον στόχο για την απόδοση του 10ετούς κρατικού ομολόγου κοντά στο μηδέν.

Η αναθεώρηση των εκτιμήσεων της Τράπεζας της Ιαπωνίας έγινε παρά το ότι αναμένει πως ο στόχος του πληθωρισμού

στο 2%

δεν θα επιτευχθεί για τα επόμενα τουλάχιστον δύο χρόνια

Νότια Κορέα

Αύξηση επιτοκίων για αναχαίτιση του πληθωρισμού επιστρατεύει το τελευταίο εξάμηνο η Κεντρική Τράπεζα της Νότιας Κορέας, η οποία επανέφερε το βασικό της επιτόκιο στα προ πανδημίας επίπεδα. Έχει προχωρήσει συγκεκριμένα σε αύξηση για τρίτη φορά σε διάστημα μικρότερο του μισού έτους, προκειμένου να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό. Ταυτόχρονα, το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας διέθεσε επιπλέον $12 δισ. στον προϋπολογισμό για να καταφέρει να ενισχύσει τη δημοσιονομική στήριξη, καθώς η οικονομία ταλαιπωρείται από τη μετάλλαξη Όμικρον. Σύμφωνα με αναλυτές, η απόκλιση νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής έρχεται ως απάντηση σε ένα μείγμα οικονομικών συνθηκών, επιταχύνοντας τον πληθωρισμό, ακόμη και εν μέσω παρατεταμένων αβεβαιοτήτων για την πανδημία, που έχει πλήξει τις μικρές επιχειρήσεις και τις καταναλωτικές δαπάνες στην τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της Ασίας. Το Διοικητικό Συμβούλιο της Κεντρικής Τράπεζας της Νότιας Κορέας αποφάσισε, με ψήφους 6 προς 1, να αυξήσει τα επιτόκια και να οδηγήσει το βασικό επιτόκιο επαναγοράς επτά ημερών στο 1,25%. Η Τράπεζα είχε αυξήσει το επιτόκιο ξανά τον Αύγουστο και τον Νοέμβριο, ενώ ο Διοικητής της, Lee Ju-yeol, αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο να προχωρήσει και σε περαιτέρω αύξη-

Το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας

διέθεσε επιπλέον

$12 δισ.

στον προϋπολογισμό για να καταφέρει να ενισχύσει τη δημοσιονομική στήριξη

ση των επιτοκίων εντός του 2022. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «ακόμη και η περαιτέρω αύξηση του βασικού επιτοκίου, στο 1,5%, δεν θα θεωρείτο αυστηροποίηση της πολιτικής». Ο πληθωρισμός στη Νότια Κορέα ενισχύθηκε τον Νοέμβριο του 2021 σε υψηλό 10ετίας, πάνω από τον στόχο του 2% που έχει θέσει η Κεντρική Τράπεζα της χώρας. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή είχε σημειώσει άνοδο 3,7% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, μετά την αύξηση 3,2% του Οκτωβρίου.

EconomyToday 33

θ εμ co v eαr s t o r y

Κλυδωνισμοί στην παγκόσμια

οικονομία ΤΟΥ ΒΡΑΣΙΔΑ ΝΕΟΦΥΤΟΥ

Μ

ουδιασμένα κινούνται οι περισσότερες διεθνείς αγορές στις πρώτες εβδομάδες του 2022, ενώ οι κλάδοι της τεχνολογίας και των κρυπτονομισμάτων κατέγραψαν τις πιο μεγάλες απώλειες, καθώς οι επενδυτές παλεύουν να προσαρμοστούν σε ένα περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού, επικείμενης αύξησης επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, υψηλού ενεργειακού κόστους και γεωπολιτικών εντάσεων. Οι κεντρικές τράπεζες και τα υπουργεία οικονομικών ανησυχούν για τις μεγάλες αυξήσεις που εμφανίζονται σταδιακά σε όλα τα προϊόντα και υπηρεσίες του λεγόμενου «καλαθιού της νοικοκυράς», ενώ η κατάσταση δεν προδιαγράφεται ευοίωνη, καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις εκτιμάται ότι θα ενταθούν όταν οι οικονομίες επιστρέψουν στους προ πανδημίας αναπτυξιακούς ρυθμούς. Επιπλέον, οι οικονομολόγοι ανησυχούν για τις προοπτικές συνέχισης της ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας στο νέο έτος, καθώς παραμένουν στο προσκήνιο κάποιοι αρνητικοί οικονομικοί καταλύτες, όπως η ταχύτατη διασπορά της νέας μετάλλαξης Όμικρον του κορωνοϊού, η παρατεταμένη άνοδος στις τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου που ανεβάζουν το ενεργειακό κόστος, οι διαρκείς γεωπολιτικές εντάσεις και οι επίμονες διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα.

34 EconomyToday

Η ενεργειακή κρίση συντηρεί τις πληθωριστικές πιέσεις

Σε επίπεδα-ρεκόρ διαμορφώθηκαν οι τιμές καταναλωτή στις περισσότερες χώρες του κόσμου τον Δεκέμβριο, κυρίως λόγω της αύξησης των τιμών ενέργειας και των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα, καθώς η παγκόσμια οικονομία ανακάμπτει γρήγορα από την πανδημία. Το άλμα στις τιμές των βασικών αγαθών δεν αποδεικνύεται τόσο προσωρινό όσο αναμενόταν αρχικώς, πιάνοντας στον ύπνο τις κεντρικές τράπεζες, ενώ ελλοχεύει ο κίνδυνος από το ανεξέλεγκτο ράλι στις τιμές πετρελαίου να δημιουργηθεί ένα νέο κύμα ακρίβειας τους επόμενους μήνες. Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου κατά 60% προς τα $90 το βαρέλι, εξαιτίας της ισχυρής ζήτησης αλλά και των διαταραχών στην παραγωγή εν μέσω γεωπολιτικών εξελίξεων, καθώς και ο διπλασιασμός στις τιμές φυσικού αερίου λόγω εντάσεων μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και Ευρώπης (Nord Stream 2) κατά το 2021, εκτίναξαν τις ενεργειακές τιμές και το κόστος ηλεκτρισμού στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, συμβάλλοντας καθοριστικά στη συνολική ετήσια αύξηση του πληθωρισμού, όπως προκύπτει από τον διπλανό πίνακα των Financial Times.

Sector detail: consumer price inflation by main component Annual % change in consumer price index and sub-indices, G7 countries Energy

All items

Food

All items non food non energy

30

20

10

0

-10

-20 jan 20

Apr 20

jul20

oct20

jan21

apr21

jul21

oct21

jan22

apr22

Sources: Refinitiv, oecd

Επίσης, το υψηλό ενεργειακό κόστος και οι διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα, λόγω της πανδημίας, προκάλεσαν αύξηση πέραν του 30% στις τιμές βασικών αγροτικών προϊόντων, όπως το σιτάρι, το κριθάρι, ο καφές, το κακάο και η ζάχαρη, αλλά και στις τιμές σημαντικών πρώτων υλών, όπως ο σίδηρος, ο χάλυβας, ο χαλκός, το αλουμίνιο και η ξυλεία, εκτινάσσοντας το κατασκευαστικό και βιομηχανικό κόστος.

Η επερχόμενη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες

Η άνοδος των τιμών των βασικών αγαθών σε επίπεδα-ρεκόρ έχει χτυπήσει κόκκινο στις αγορές, με τους αναλυτές να ανησυχούν για μια χρονικά εσπευσμένη και ταχύτερη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής στις μεγάλες ανεπτυγμένες οικονομίες του κόσμου, με βασική προτεραιότητα τη μείωση του πληθωρισμού κοντά στο 2% μεσοπρόθεσμα. Η Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ, Federal Reserve, εμφανίζεται έτοιμη να ξεκινήσει τις αυξήσεις των επιτοκίων από τον προσεχή Μάρτιο κατά 25 ή 50 μονάδες βάσης, προκειμένου να αντιμετωπίσει τον υψηλό πληθωρισμό στις ΗΠΑ, που έκανε άλμα 7% τον Δεκέμβριο, φθάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο από το 1982. Οι αναλυτές δεν αποκλείουν η Federal Reserve να πραγματοποιήσει φέτος τέσσερις αυξήσεις των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης, προκειμένου να χαλιναγωγήσει τον πληθωρισμό, και άλλες τρεις ή τέσσερις το 2023, όπως επίσης να προχωρήσει στην

EconomyToday 35

θ εμ co v eαr s t o r y αυστηροποίηση της υπερβολικά χαλαρής νομισματικής πολιτικής που υιοθέτησε για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας. Σε αντίθεση με την επιθετική νομισματική πολιτική της Federal Reserve και κάποιων άλλων κεντρικών τραπεζών, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα βρίσκεται σε στάση αναμονής για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, παρότι αυτός έχει εκτοξευτεί στο 5% τον Δεκέμβριο στις χώρες της Ευρωζώνης. Η Πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, υπεραμύνθηκε της συντηρητικής στάσης που τηρεί η Τράπεζα λέγοντας ότι η Ευρωζώνη δεν έχει τους ίδιους ρυθμούς ανάπτυξης και τα χαμηλά επίπεδα ανεργίας που έχουν οι ΗΠΑ και που θα της επέτρεπαν μια πιο επιθετική νομισματική πολιτική. Οι επενδυτές όμως θεωρούν ότι αργά ή γρήγορα η ΕΚΤ θα ακολουθήσει τον επιθετικό δρόμο των άλλων κεντρικών τραπεζών – απόδειξη η άνοδος των αποδόσεων (yields) στα κρατικά ομόλογα της Ευρωζώνης, με το γερμανικό 10ετές να αυξάνεται άνω του 0% για πρώτη φορά από το 2019 (από το χαμηλό του -0,90% στις αρχές Μαρτίου 2020). Σε αντίθετο βηματισμό κινείται η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας, καθώς προχώρησε σε μείωση των επιτοκίων δανεισμού ενός έτους κατά δέκα μονάδες βάσης, από το 3,8% στο 3,7%, τη δεύτερη σε έναν μήνα, για να τονώσει την τοπική αγορά μετά την κρίση στον κατασκευαστικό τομέα και την πτώχευση του γίγαντα των ακινήτων Evergrande.

Νευρικότητα και ρευστοποιήσεις στις διεθνείς χρηματαγορές

Οι διεθνείς αγορές ξεκίνησαν το νέο έτος με νευρικότητα

36 EconomyToday

Οι κεντρικές τράπεζες και τα υπουργεία οικονομικών ανησυχούν για τις μεγάλες αυξήσεις που εμφανίζονται σταδιακά σε όλα τα προϊόντα και υπηρεσίες του «καλαθιού της νοικοκυράς»

και με ρευστοποιήσεις στους περισσότερους αναπτυξιακούς και τεχνολογικούς κλάδους (growth stocks), με τις ανησυχίες να επικεντρώνονται στις αυξήσεις των επιτοκίων και στην ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής από τις κεντρικές τράπεζες. Οι προσδοκίες αυτές οδήγησαν σε ράλι τις αποδόσεις των ομολόγων στις ΗΠΑ, με την απόδοση στο 10ετές να σκαρφαλώνει μέχρι το 1,90%, την υψηλότερη από τον Δεκέμβριο του 2019, ενώ η απόδοση του 2ετούς ξεπέρασε το 1% για πρώτη φορά από το τέλος Φεβρουαρίου 2020, όταν είχε ξεσπάσει η πανδημία του κορωνοϊού. Οι επενδυτές ανησυχούν ότι μια πιθανή εκτίναξη των αποδόσεων πέραν του 2% στο 10ετές ομόλογο των ΗΠΑ θα θέσει σε κίνδυνο το ράλι των μετοχών, καθώς ο γενικός δείκτης S&P 500 είχε καταγράψει σχεδόν 70 νέα υψηλά κατά το 2021, λόγω κυρίως αυτής της χαλαρής νομισματικής πολιτικής από τη Federal Reserve και των πολύ καλών ρυθμών οικονομικής ανάκαμψης στις ΗΠΑ μετά την πανδημία.

Τεράστιες απώλειες στις μετοχές τεχνολογίας

Ο κλάδος που πλήγηκε περισσότερο κατά τις πρόσφατες ρευστοποιήσεις ήταν αυτός της τεχνολογίας, με τον τεχνολογικό δείκτη Nasdaq Composite να καταγράφει απώλειες πέραν του 12% από το υψηλό που σημείωσε στις 19 Νοεμβρίου 2021. Οι επενδυτές έκαναν μια μικρή (ίσως και προσωρινή) στροφή μακριά από τις μετοχές της τεχνολογίας και της καινοτομίας –οι οποίες έκαναν μεγάλο ράλι κατά τη διάρκεια της πανδημίας– καθώς ανησυχούν ότι τα

υψηλότερα επιτόκια και οι αυστηρότερες χρηματοοικονομικές συνθήκες θα οδηγήσουν σε περαιτέρω πίεση στα μελλοντικά τους κέρδη. Ενδεικτικές της τάσης είναι οι μεγάλες απώλειες σε μετοχές εταιρειών-κολοσσών της τεχνολογίας, όπως Netflix, Facebook, Microsoft, Amazon και Apple, της τάξης του 20%-30% περίπου από τα υψηλά του 2021.

μειωμένων επενδύσεων εξαιτίας πράσινων πολιτικών, και λόγω της μειωμένης παραγωγής από χώρες όπως η Νιγηρία, η Λιβύη, η Ανγκόλα, η Μαλαισία, το Ιράκ και το Ιράν, εν μέσω γεωπολιτικών και εμφύλιων εντάσεων. Η ζήτηση για πετρέλαιο ανέκαμψε στα προ πανδημίας επίπεδα των 100 εκατ. βαρελιών την ημέρα στις αρχές του 2022, καθώς επηρεάστηκε ελάχιστα από την προσωρινή μείωση της κατανάλωσης βενζίνης και αεροπορικών καυσίμων λόγω των κοινωνικών περιορισμών για την αναχαίτιση της εξάπλωσης της παραλλαγής Όμικρον. Τα βιομηχανικά και κατασκευαστικά μέταλλα, όπως ο χαλκός, το αλουμίνιο και τα σιδηρομεταλλεύματα, παραμένουν στα ιστορικά υψηλά τους λόγω της μεγάλης ζήτησης και των προβλημάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα, ενώ τα αγροτικά προϊόντα, και ιδιαίτερα τα δημητριακά, παραμένουν σε ανοδική πορεία λόγω της περιορισμένης προσφοράς, εν μέσω ακραίων καιρικών συνθηκών (τυφώνες, καύσωνες, ψύχος), και του ενεργειακού κόστους. Σημαντική άνοδο κατέγραψαν και τα πολύτιμα μέταλλα, με την τιμή του χρυσού να ανεβαίνει μέχρι τα $1.850 την ουγγιά και την τιμή του ασημιού μέχρι τα $24,50 την ουγγιά, καθώς οι επενδυτές βρήκαν ασφαλές καταφύγιο στα διαχρονικά σε αξία μέταλλα λόγω των γεωπολιτικών εντάσεων και των μεγάλων απωλειών στις χρηματαγορές.

Βουτιά 40% στα κρυπτονομίσματα

Αξιοσημείωτη είναι και η υποχώρηση των τιμών στην αγορά των κρυπτονομισμάτων, η οποία ακολούθησε την πτωτική πορεία του τεχνολογικού κλάδου, καθώς το υψηλότερο επιτοκιακό κόστος αναγκάζει τους επενδυτές να μειώσουν τις θέσεις τους σε κλάδους με αυξημένο ρίσκο και σε εταιρείες με ισολογισμούς ευαίσθητους στον υψηλό δανεισμό. Με αυτόν τον τρόπο, ακυρώνεται το αφήγημα από τους λάτρεις των κρυπτονομισμάτων που υποστήριζαν ότι ο κλάδος θα είναι το ασφαλές καταφύγιο για τους επενδυτές σε περίπτωση υψηλού πληθωρισμού (inflation hedging) και οικονομικών αναταράξεων (market volatility). Η τιμή του μεγαλύτερου διαδικτυακού νομίσματος, του Bitcoin, έχει κατρακυλήσει κάτω από τα επίπεδα των $40.000, έχοντας απολέσει πέραν του 40% της αξίας του από την κορυφή των $69.000 στις αρχές Νοεμβρίου 2021. Παρόμοια κίνηση έκανε και η τιμή του Ethereum, που έπεσε στις $2.800, πολύ κάτω από το πρόσφατο υψηλό των $4.900, ενώ σημαντικές απώλειες κατέγραψαν και τα νομίσματα SAND και MANA που συνδέονται με τον ανερχόμενο κλάδο του metaverse. Επιπρόσθετη πίεση στα κρυπτονομίσματα προκάλεσε και η πρόσφατη απόφαση της Ρωσίας να απαγορεύσει τη χρήση τους και το mining στην επικράτειά της, ακολουθώντας το περσινό παράδειγμα της Κίνας, ενώ οι ΗΠΑ κινούνται προς την κατεύθυνση της αυστηροποίησης των κανόνων που διέπουν τη λειτουργία του κλάδου.

Η παραλλαγή Όμικρον δεν ανησυχεί προς το παρόν τις αγορές

Ράλι στην κυκλική οικονομία και τα εμπορεύματα

Μεγάλοι κερδισμένοι τον πρώτο μήνα του 2022 αποδεικνύονται οι μετοχές εταιρειών αξίας (value stocks) που ασχολούνται με την κυκλική οικονομία, όπως ενέργεια, εμπορεύματα, τράπεζες και βιομηχανία, που τείνουν να υπεραποδίδουν σε περιόδους αύξησης επιτοκίων και πληθωρισμού, σε αντίθεση με τους ευαίσθητους και υπερδανεισμένους κλάδους ανάπτυξης (growth stocks). Οι μετοχές της Bank of America, JP Morgan και Goldman Sachs έχουν ανέβει σε ιστορικά ρεκόρ, ενώ παρόμοια εικόνα βρίσκουμε και στον κλάδο των εμπορευμάτων (commodities), όπου μετοχές εταιρειών όπως η Alcoa, η Chevron και η Exxon Mobil έχουν ανέβει σε υψηλά δεκαετίας. Η τιμή του αργού πετρελαίου Brent σκαρφάλωσε μέχρι τα $90/βαρέλι και του αμερικανικού αργού WTI μέχρι τα $87/βαρέλι στα μέσα Ιανουαρίου, στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας επταετίας. Το πετρέλαιο έδωσε μεγάλη κερδοφορία στους επενδυτές λόγω των προβλημάτων στην προσφορά, εν μέσω

Το υψηλό ενεργειακό κόστος και οι διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα, λόγω της πανδημίας, προκάλεσαν αύξηση

πέραν του 30% στις τιμές βασικών

αγροτικών προϊόντων

Παρότι η έξαρση της παραλλαγής Όμικρον μπορεί να φαίνεται τρομακτική, με ρεκόρ αύξησης κρουσμάτων σε όλο τον κόσμο, εντούτοις η μικρότερη αναλογικά αύξηση των νοσηλειών και θανάτων υποδηλώνει ότι η Όμικρον είναι κάπως λιγότερο σοβαρή από τα προηγούμενα στελέχη Δέλτα και Άλφα. Οι αναλυτές θεωρούν ότι η Όμικρον δεν θα έχει τις ίδιες άσχημες οικονομικές συνέπειες σε σύγκριση με την εξάπλωση της Δέλτα και εκτιμούν ότι απλώς θα καθυστερήσει 1-2 μήνες ακόμα την ισχυρή επανεκκίνηση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας, η οποία στήριξε την αύξηση των εταιρικών κερδών και έστειλε τους βασικούς δείκτες, όπως ο S&P 500 και ο Dow Jones, σε ιστορικά υψηλά κατά το τέλος του 2021. Επιπλέον, το στέλεχος της Όμικρον εμφανίζεται λιγότερο σοβαρό σε πληθυσμούς με υψηλά ποσοστά εμβολιασμού, ενώ έχει δημιουργηθεί και ένα είδος φυσικής ανοσίας, καθώς περισσότεροι άνθρωποι έχουν κολλήσει COVID-19 ή έχουν λάβει ενισχυτική δόση του εμβολίου. Ενδεικτική του εφησυχασμού για την πανδημία είναι η μεγάλη κατρακύλα στις τιμές των εταιρειών παρασκευής εμβολίων κατά του κορωνοϊού, καθώς οι επενδυτές θεωρούν ότι ίσως να μη χρειαστεί ο εμβολιασμός με την 4η δόση στον γενικό πληθυσμό, ενώ υπολογίζεται ότι θα μειωθούν οι πωλήσεις εμβολίων από το 2023 και μετά. Ως αποτέλεσμα, οι μετοχές των εταιρειών παρασκευής εμβολίων κατά του κορωνοϊού, Moderna, BioNTech και Novavax, καταγράφουν πτώση έως και 70% από τα ιστορικά τους υψηλά που σημειώθηκαν τον Αύγουστο του 2021, όταν ήταν ακόμη σε κορύφωση η έξαρση του στελέχους Δέλτα του κορωνοϊού, ενώ ο γενικός πληθυσμός ήταν εμβολιασμένος μόνο με την 1η δόση.

EconomyToday 37

cover story

Προκλήσεις στο κατώφλι του 2022 αναπτυσσόμενες χώρες με τα εμβόλια που προορίζονται για την 4η δόση στις προηγμένες χώρες. Στον αντίποδα, χώρες στη Δυτική Ευρώπη, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και Του ΚΥΡΙΑΚΟΥ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ η Ιρλανδία, έχουν εξαγγείλει δυναμική ανάκληση μέτρων. Εργάτη Γνώσης Αντίστοιχες προσπάθειες στις σκανδιναβικές χώρες το φθινόπωρο αποδείχτηκαν καταστροφικές. Τα νεότερα στοιχεία δείχνουν ότι η μετάλλαξη Όμικρον δεν είναι θανατηφόρα, παρά την αυξημένη μεταδοτικότητά της. Επομένως, θα υπάρξουν μικρές αλλαγές στη σοβαρότητα της νόσου και ήπια μείωση στην αποτελεσματικότητα των εμβολίων, κάτι που θα οδηγήσει σε οριακή (και στοχευμένη) αυστηροποίηση των περιοριστικών μέτρων, με ανάλογες επιπτώσεις στην οικονομία. ι δύο προηγούμενες χρονιές ήταν πρωΣε ένα άλλο, πιο θετικό σενάριο, η Όμικρον θα επιταχύνει τόγνωρα δύσκολες λόγω της πανδημίας. την ανοσία της αγέλης, με προφανείς επιπτώσεις στις Σταδιακά, με την αυξημένη γνώση ως κοινωνίες, στις οικονομίες και στις αγορές. προς τον τρόπο αντιμετώπισης του ιού, Οι κύριοι οικονομικοί δείκτες δείχνουν την ευρωστία της τα περιοριστικά μέτρα και την αύξηση οικονομίας και καθορίζουν τις αναγκαίες πολιτικές οι της εμβολιαστικής κάλυψης, η κανονικότητα άρχισε να οποίες θα πρέπει να εφαρμοστούν. Ενθαρρυντικά είναι επιστρέφει. Υπάρχουν πλέον πολλά υγειονομικά όπλα τα στοιχεία για την ανάπτυξη της οικονομίας, με το AEΠ για την αναχαίτιση του κορωνοϊού και έχει συσσωρευτεί να αυξάνεται στο 5,5% από -5,1% το προηγούμενο έτος μια αξιόλογη εμπειρία. Το σημαντικότερο όμως όλων και την ανεργία να παραμένει σταθερή στο 7,5%. Στην είναι το γεγονός ότι, όπως δείχνουν τα στοιχεία, η οιαγορά εργασίας άρχισε να παρατηρείται το φαινόμενο κονομία όχι μόνο άντεξε στην κρίση, αλλά εμφανίζει και της ύπαρξης κενών θέσεων εργασίας σε συγκεκριμένους εντυπωσιακή δυναμική. τομείς και γεωγραφικές περιοχές, γεγονός που έχει Κατά τη φετινή χρονιά οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι αφορούν οδηγήσει το Τμήμα Εργασίας στη διοργάνωση εκθέσεων τα μέτωπα της πανδημίας και του πληθωρισμού, που εργασίας, για να δώσει την ευκαιρία σε εργοδότες και έχουν παγκόσμια διάσταση, ενώ η μείωση του δημοσιοεργαζόμενους να συναντηθούν και να μειώσουν το νομικού ελλείμματος και του δημόσιου χρέους αποτελεί ασύνηθες φαινόμενο της αυξημένης ανεργίας και των τη μεγαλύτερη εσωτερική πρόκληση. Η πρόβλεψη της αυξημένων κενών θέσεων εργασίας. κυβέρνησης για δημοσιονομικό έλλειμμα στο -1,1% και Σε μια άλλη εξέλιξη, η ΣΕΚ σε συνεργασία με την ΤΟΥΡγια χρέος στο 100,9% είναι μάλλον αισιόδοξη. ΚΣΕΝ προσπαθούν να προσελκύσουν Τουρκοκύπριους Στα της πανδημίας, ερώτημα αποτελεί το συμπατριώτες μας για να εργαστούν στις ελεύαν θα κινηθούμε προς ένα νέο σημείο θερες περιοχές. Αυτό έχει πολλαπλά οφέλη, Κατά τη φετινή χρονιά οι ισορροπίας ενδημικής συμβίωσης με τον όπως μείωση της οικονομικής ανέχειας και της κορωνοϊό, όσο τα επίπεδα εμβολιασμού στις εξάρτησης από την Τουρκία στην κατεχόμενη μεγαλύτεροι κίνδυνοι αφορούν αναπτυσσόμενες χώρες παραμένουν χαμηΚύπρο, αλλά και άμεση κάλυψη των κενών τα μέτωπα της πανδημίας και λά. Ο κίνδυνος μιας νέας μετάλλαξης είναι θέσεων εργασίας από Κύπριους, με παράλληλη του πληθωρισμού, που έχουν δεδομένος και ίσως η καλύτερη στρατηγική ενδυνάμωση του συνδικαλιστικού κινήματος. παγκόσμια διάσταση θα ήταν να ενταθεί ο εμβολιασμός στις Μια έξυπνη, win-win κίνηση από τη ΣΕΚ.

Ο

38 EconomyToday

ΚΥΡΙΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ 2017-2024* 2017

2018

2019

2020

2021 Πρόβλ.

2022 Πρόβλ.

2023 Πρόβλ.

2024 Πρόβλ.

5.2

5.2

3.1

-5.1

5.5

4.0

3.4

3.0

11.1

8.4

7.1

7.6

7.5

6.7

7.0

5.5

Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (% μεταβολή)

0.7

0.8

0.5

-1.1

2.0

1.5

2.0

2.0

Δημοσιονομικό Ισοζύγιο (% του ΑΕΠ)

1.9

-3.5

1.5

-5.7

-5.0

-1.1

-5.0

0.8

Δημόσιο Χρέος (% του ΑΕΠ)

93.5

99.2

94.0

119.1

107.7

100.9

96.9

90.2

ΑΕΠ σε σταθερές τιμές αγοράς 2010(% μεταβολή) Ποσοστό Ανεργίας ΕΕΔ (%)

(Οκτώβριος 2021)

Στο μέτωπο του πληθωρισμού, αν και οι κεντρικές τράπεζες συνεχίζουν να εκτιμούν ότι οι αυξήσεις των τιμών έχουν προσωρινό χαρακτήρα, με τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ σε υψηλά 40 ετών, η Fed εκτιμάται πως θα αρχίσει τις αυξήσεις επιτοκίων από τον ερχόμενο Μάρτιο και συνολικά κατά 3-4 φορές φέτος, ενώ η ΕΚΤ προβλέπεται να ακολουθήσει, αυξάνοντας όμως τα επιτόκια το 2023. Στην περίπτωση της Κύπρου, o Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή βρίσκεται στο 2% για το 2021. Σε επενδυτικό επίπεδο, αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει συγκράτηση των επενδύσεων, μείωση των τιμών των μετοχών και αντίστοιχη αύξηση της τιμής των ομολόγων, καθώς και μείωση του δανεισμού και της διαθέσιμης ρευστότητας. Αυτό μπορεί να είναι αρνητικό για την κυπριακή οικονομία, όπου το τραπεζικό σύστημα πάσχει από υπερβάλλουσα ρευστότητα. Οι κίνδυνοι από τον πληθωρισμό αφορούν το ενδεχόμενο να αυξηθεί δραματικά το κόστος δανεισμού, αλλά και το ενδεχόμενο να δούμε έναν φαύλο κύκλο αυξήσεων αν ο πληθωρισμός περάσει στους μισθούς. Η επιβάρυνση της ΑΤΑ στους μισθούς τον Ιανουάριο του 2022 είναι 1,27%. Ανησυχία θα πρέπει να προκαλούν τα δημόσια οικονομικά και οι επιπρόσθετες δημόσιες δαπάνες για στήριξη της οικονομίας και αντιμετώπιση της πανδημίας. Το ζητούμενο είναι η επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων που να καλύπτουν τους τόκους και τις δόσεις πάνω στο δημόσιο χρέος, χωρίς προσφυγή σε δανεισμό, ώστε το χρέος να μπει σε σταθερά πτωτική τροχιά. Για το 2021, το δημοσιονομικό ισοζύγιο εκτιμάται στο -5,0% και το δημόσιο χρέος στο 107,7% του ΑΕΠ. Και τα δύο νούμερα είναι σαφώς καλύτερα από αυτά του 2020 αλλά χειρότερα από τα αντίστοιχα του 2019. Η γενική ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) διατηρείται σε ισχύ το 2022, αλλά το 2023 θα επανέλθει η δημοσιονομική πειθαρχία, και αν η Κύπρος έχει έλλειμμα πάνω από 3% του ΑΕΠ, θα μπει σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Για τους αναλυτές, η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος

Τη χώρα μας ταλαιπωρούν πολλά θέματα, όπως η αδυναμία υλοποίησης ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων για τις οποίες έχουμε δεσμευτεί

είναι μονόδρομος, αν η χώρα θέλει να έχει βιώσιμο χρέος και να βελτιώσει την επενδυτική της θέση. Στον τραπεζικό τομέα, τα κόκκινα δάνεια έχουν μεν μειωθεί στους ισολογισμούς των τραπεζών μέσω τιτλοποιήσεων, αλλά συνεχίζουν να βαραίνουν τόσο τους μετόχους, που βλέπουν τις επενδύσεις τους να εξανεμίζονται, όσο και τους δανειολήπτες (επιχειρήσεις και νοικοκυριά), που έχουν απλώς περάσει από τις τράπεζες στις εταιρείες διαχείρισης. Μια προσεκτική ανάλυση των δεδομένων σε παγκόσμιο επίπεδο οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι πληθωριστικές πιέσεις που παρατηρούνται διεθνώς, οφείλονται σε πολλούς και διαφορετικούς συγκυριακούς παράγοντες, π.χ. ανισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, που όλοι όμως εμφανίστηκαν στην τρέχουσα συγκυρία και οι οποίοι σταδιακά θα φθίνουν μέχρι το καλοκαίρι του 2022. Πέρα από τις δύο αυτές αβεβαιότητες, πολλά θα εξαρτηθούν από τις εξελίξεις αναφορικά με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Διακυβέρνηση. Θα συνεχίσει η ΕΚΤ να συμπεριλαμβάνει τα κυπριακά ομόλογα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης; Θα αλλάξει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης προς μια κατεύθυνση με μεγαλύτερη ευελιξία και αντι-κυκλικότητα; Η ευελιξία πρέπει να παραμείνει βασικό συστατικό του δημοσιονομικού πλαισίου, ενώ σε ένα αναθεωρημένο δημοσιονομικό πλαίσιο επιβάλλεται να προστατεύονται οι παραγωγικές επενδύσεις, όπως αυτές στην εκπαίδευση, στην υγεία, στην Ε&Α, στις δημόσιες υποδομές και στις μεταφορές, καθώς και οι πράσινες επενδύσεις. Τη χώρα μας ταλαιπωρούν πολλά θέματα, όπως η αδυναμία υλοποίησης ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων για τις οποίες έχουμε δεσμευτεί, το ενεργειακό πρόγραμμα στο οποίο υπάρχει πολλή δραστηριότητα χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, η στασιμότητα στην επίλυση του Κυπριακού και η πρόωρη έναρξη των διεργασιών για τις προεδρικές εκλογές του 2023, η οποία αποπροσανατολίζει τους πολιτικούς από τα σημαντικά και τα δέοντα. Βεβαίως, για αυτούς τα σημαντικά και τα δέοντα είναι η εξουσία και τα προνόμια που συνεπάγεται. Για αυτά, όμως, στην επόμενη έκδοση.

EconomyToday 39

θ εμ co v eαr s t o r y

ΑΣΗΚΩΤΗ Η ΑΚΡΙΒΕΙΑ

Ροκανίζει τους μισθούς

Της Έλενας Καλυφόμματου

Μ

προστά σε νέο κύκλο ανατιμήσεων σε δεκάδες προϊόντα ευρείας κατανάλωσης, μεταξύ των οποίων τρόφιμα και είδη καθημερινής χρήσης, βρίσκονται νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Οι αυξήσεις των τιμών στην αγορά έχουν αρχίσει να γίνονται αισθητές, επηρεάζοντας την ίδια ώρα τον προϋπολογισμό των νοικοκυριών. Στη «μέγγενη» της ακρίβειας βρίσκεται και ο κατασκευαστικός τομέας, ο οποίος είδε τις τιμές των πρώτων υλών να σπάνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Οι εργολάβοι αναγκάζονται πλέον να απορροφήσουν το επιπλέον κόστος –που ξεπερνά το 30%– ούτως ώστε να μην επηρεαστούν τα υπό κατασκευή έργα. Πέραν των υπόλοιπων αυξήσεων, έρχονται νέες αυξήσεις και στα καύσιμα, οι οποίες θα υπερκαλύψουν τις μειώσεις των τελευταίων 1,5-2 μηνών.

ΗΡΘΑΝ ΚΑΙ ΕΜΕΙΝΑΝ ΟΙ ΑΥΞΗΣΕΙΣ

Μήνα με τον μήνα, ακριβαίνει το καλάθι της νοικοκυράς. Οι ανατιμήσεις σε βασικά καταναλωτικά αγαθά προκαλούν σωρεία προβλημάτων στα νοικοκυριά, αφού είναι αναγκασμένα να βάζουν ακόμα πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη. Σύμφωνα με το παρατηρητήριο τιμών της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή, που υπάγεται στο Υπουργείο Εμπορίου, καταγράφονται σημαντικές αυξήσεις. Συγκεκριμένα, στο παρατηρητήριο, το οποίο περιλαμβάνει τιμές που ίσχυαν μέχρι και τις 12 Ιανου40 EconomyToday

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ εξαιτίας των πληθωριστικών πιέσεων σε παγκόσμιο επίπεδο

αρίου, συγκριτικά με τις 8 Δεκεμβρίου, το άσπρο slice μεγάλης συσκευασίας καταγράφει αύξηση κατά 10,5%, ενώ σημαντικές αυξήσεις καταγράφονται και στα άλλα ειδή ψωμιού, με τη μεγαλύτερη αύξηση να εντοπίζεται στο slice ολικής αλέσεως μικρής συσκευασίας, η οποία φτάνει το 11,6%. Όσον αφορά τα ζυμαρικά, τον τελευταίο μήνα καταγράφεται αύξηση από 8,1% μέχρι 14,3%. Τα όσπρια κινήθηκαν και αυτά ανοδικά, με την τιμή τους να αυξάνεται έως και 14,6%. Αυξήσεις 12,2% καταγράφονται στις τιμές των φασολιών, 8,2% στις φακές και 7,2% στα ρεβίθια. Ανεπηρέαστα δεν έμειναν ούτε τα φθαρτά, με τα αγγουράκια χωραφιού να καταγράφουν αύξηση 22,2%, τις ντομάτες 20,5%, τα αγγουράκια θερμοκηπίου 10,1% και τα χόρτα δέσμης 5,2%. Ανατιμήσεις παρουσιάζουν και οι τιμές στα φρέσκα ψάρια, με την τσιπούρα να πωλείται ακριβότερα κατά 16,2%, το καλαμάρι κατά 7% και το χταπόδι κατά 15,3%.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ Η ΑΤΑ

Την ώρα που παρατηρείται μεγάλη αύξηση των τιμών, με την ακρίβεια να ταλανίζει τους καταναλωτές, οι συ-

ντεχνίες εκφράζουν την ανάγκη να αποδίδεται πλήρως η ΑΤΑ και όχι κατά 50%. Σε δηλώσεις του στο ΚΥΠΕ, ο Γενικός Γραμματέας της ΣΕΚ, Ανδρέας Μάτσας, ανέφερε ότι η ΑΤΑ διατηρεί την αγοραστική δύναμη των μισθών. Δήλωσε ακόμα ότι οι πρόνοιες της συμφωνίας-πλαισίου που οι συντεχνίες συνομολόγησαν με την κυβέρνηση, διατηρώντας ζωντανό τον θεσμό της ΑΤΑ, απέτρεψαν μειώσεις μισθών λόγω της πορείας της οικονομίας και ότι είναι αυτές που έχουν καθορίσει την απόδοση της ΑΤΑ στους μισθούς Ιανουαρίου. Ανέφερε, επίσης, ότι θα ξεκινήσει διάλογος με την κυβέρνηση στη βάση της αποκατάστασης της ΑΤΑ σε ό,τι αφορά τη φιλοσοφία της, όπως είναι καταγεγραμμένο στη συμφωνία-πλαίσιο, και πρόσθεσε πως «φιλοσοφία της ΑΤΑ είναι η αποκατάσταση της αγοραστικής δύναμης των μισθών, για να μπορούν οι εργαζόμενοι να ανταποκρίνονται στις καταναλωτικές τους ανάγκες». Σε σχέση με τη χρησιμότητα και αναγκαιότητα της ΑΤΑ, ο κ. Μάτσας ανέφερε πως «σήμερα, στη βάση και των πληθωριστικών τάσεων και της ακρίβειας που παρατηρείται, η ΑΤΑ επιβεβαιώνει ότι αποτελεί ευλογία,

όπως έχει χαρακτηριστεί από όλους τους Προέδρους της Δημοκρατίας». Από την πλευρά της, η Γενική Γραμματέας της ΠΕΟ, Σωτηρούλα Χαραλάμπους, δήλωσε ότι η αύξηση των τιμών και ο πληθωρισμός είναι ένα ιδιαίτερα έντονο φαινόμενο αυτή την περίοδο. Αυτό από τη μια επιβεβαιώνει τη σημασία που έχει η ΑΤΑ για τους εργαζόμενους, αλλά και την ανάγκη να αποδίδεται πλήρως η ΑΤΑ. «Για μας πάρα πολύ σημαντικό είναι η ΑΤΑ ως στοιχείο να αποδίδεται για όλους τους εργαζόμενους και είναι ένα από τα κριτήρια που θεωρούμε ότι πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και στη διαμόρφωση και στην αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού», ανέφερε η κ. Χαραλάμπους.

ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΣΤΟ ΥΠΟΙΚ

Πέραν της πανδημίας, στο Υπουργείο Οικονομικών υπάρχει έντονος προβληματισμός, λόγω των πληθωριστικών πιέσεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Μιλώντας στο «Σίγμα», ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Οικονομικών δήλωσε ότι «είναι ένας κίνδυνος, ο οποίος μπορεί να επηρεάσει τους ρυθμούς ανάπτυξης

EconomyToday 41

θ εμ co v eαr s t o r y

σε διάφορες χώρες – παγκοσμίως κατ’ ακρίβειαν. Άρα, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να παρακολουθούμε την κατάσταση, για να δούμε πώς θα εξελιχθεί ο πληθωρισμός, πώς επηρεάζει την αγορά εργασίας, αλλά και άλλες αποφάσεις επενδυτικές ή οικονομικού περιεχομένου». Σ’ αυτό το πλαίσιο και σε συνάρτηση με τις ανάγκες του κράτους, για χρηματοδότηση των αναγκών του, λήφθηκαν οι αποφάσεις για έξοδο της χώρας στις διεθνείς αγορές. Η Δημοκρατία άντλησε 1 δισ. ευρώ μέσω 10ετούς ομολόγου με επιτόκιο 0,95%.

ιδιοκτήτες κατοικιών, που αντιστοιχούν στο 50% του συνόλου των ιδιωτικών έργων (το υπόλοιπο 50% αφορά εργοστάσια και γραφεία), αν και έχουν βγει σε προσφορές, ανέστειλαν την υπογραφή συμβολαίων μέχρι νεωτέρας.

ΥΛΙΚΑ «ΧΡΥΣΑΦΙ»

«ΠΑΓΩΝΕΙ» Η ΑΓΟΡΑ

Η ραγδαία αύξηση των τιμών των κατασκευαστικών υλικών, η οποία παρατηρείται την τελευταία περίοδο, ως αποτέλεσμα των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού στην εφοδιαστική αλυσίδα, έχει θέσει την οικοδομική βιομηχανία σε μια μεγάλη αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα. Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Εργολάβων Οικοδομών (ΟΣΕΟΚ), Στέλιο Γαβριήλ, «υπάρχουν έργα στα οποία είχαν συμβληθεί οι εργολήπτες με τους ιδιοκτήτες –είτε με τον δημόσιο τομέα ή και με ιδιώτες– σε μια περίοδο όπου ήταν αδύνατο να προβλεφθούν οι τόσο μεγάλες αυξήσεις». Το 50% των ιδιωτικών έργων, για τα οποία δόθηκαν ήδη προσφορές, έχουν παγώσει μετά την εκτόξευση των τιμών των υλικών και των πρώτων υλών. Η ΟΣΕΟΚ διενήργησε δημοσκόπηση ανάμεσα στα μέλη της και, όπως διαπιστώθηκε, οι

ΟΙ ΣΥΝΤΕΧΝΙΕΣ ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΗ

να αποδίδεται πλήρως η ατα και όχι

ΚΑΤΑ 50%, λόγω της ακρίβειας

Δεν λέει να μπει φρένο στο κύμα ανατιμήσεων που σημειώνεται κάθε μήνα, από την αρχή του χρόνου, στα βασικά υλικά του κατασκευαστικού τομέα, γεγονός που οδηγεί σε αυξήσεις το κόστος έργων που άρχισαν, θα αρχίσουν ή βρίσκονται στη διαδικασία αποπεράτωσης. Ο ετήσιος Δείκτης Τιμών Κατασκευαστικών Υλικών, για την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2021, σημείωσε αύξηση της τάξης του 10,98% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2020. Η αύξηση αυτή του Δείκτη κατά το 2021 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά οφείλεται κυρίως στις αυξήσεις των τιμών των οικοδομικών υλικών. Συγκεκριμένα, η τιμή του κατασκευαστικού χάλυβα αυξήθηκε κατά 46,56%, του σιδήρου οικοδομής κατά 44,34% και των χαλκοσωλήνων κατά 32,78%. Η τιμή των σωλήνων από χάλυβα ανέβηκε κατά 32,69%, των σιδερένιων κάγκελων κατά 30,28%, του δομικού πλέγματος κατά 27,06%, του ασφάλτου οδοστρωσίας κατά 26,54%, των καλωδίων κατά 24,64% και της ακατέργαστης ξυλείας κατά 22,71%.

2019

ΙΟΥΝ

ΜΑΪ

ΑΠΡ

ΜΑΡ

ΦΕΒ

ΙΑΝ

ΔΕΚ

ΝΟΕ

ΟΚΤ

ΣΕΠ

ΑΥΓ

ΙΟΥΛ

ΙΟΥΝ

ΜΑΪ

ΑΠΡ

ΜΑΡ

ΦΕΒ

120 118 116 114 112 110 108 106 104 102 100 ΙΑΝ

ΕΤΟΣ ΒΑΣΗΣ 2015=100

Δείκτης Τιμών ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΩΝ Υλικών, 2019-2021

202

Λόγω της ραγδαίας αύξησης του κατασκευαστικού κόστους στα έργα που ήδη τρέχουν, οι εργολάβοι ανέλαβαν να απορροφήσουν το επιπλέον κόστος, ούτως ώστε να μην τερματιστούν όλα τα έργα. Γι’ αυτόν τον λόγο, οι εργολάβοι ζητούν αντισταθμιστικά μέτρα για να βοηθηθούν τα υφιστάμενα συμβόλαια, με σκοπό να ολοκληρωθούν οι εργασίες τους. Ο κ. Γαβριήλ τόνισε ότι είναι αναγκαίο να βρεθεί ένας τρόπος για να μεταφερθεί το κόστος και στον ιδιοκτήτη, όσον αφορά τα έργα του δημοσίου, κάτι που, όπως ανέφερε, δεν μπορεί να γίνει τώρα, δηλαδή να εξεταστούν όλα τα έργα ανά περίπτωση και να δοθεί οικονομική ενίσχυση.

ΥΠΕΡΚΑΛΥΨΗ ΟΙ ΕΡΓΟΛΑΒΟΙ ΑΝΕΛΑΒΑΝ ΝΑ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΟΥΝ ΤΟ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΚΟΣΤΟΣ, ΟΥΤΩΣ ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΤΟΥΝ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Ακόμη χειρότερα αναμένεται να είναι τα πράγματα τον Φεβρουάριο, καθώς θα δοκιμαστούν ακόμη περισσότερο οι αντοχές των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων στις αντλίες καυσίμων. Όπως ανέφερε στο «Σίγμα» ο Πρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου Καταναλωτών, Μάριος Δρουσιώτης, «οι αυξήσεις θα υπερκαλύψουν τις μειώσεις που είχαμε δει τον τελευταίο 1,5 μήνα. Επρόκειτο για μειώσεις €0,05 στη βενζίνη και €0,03 στο πετρέλαιο». Σύμφωνα με τον κ. Δρουσιώτη, «μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου οι τιμές στα πρατήρια καυσίμων θα είναι πλέον πιο υψηλές από τις τιμές πώλησης που ίσχυαν πριν από τις προαναφερθείσες μειώσεις», με τις επιπλέον αυξήσεις να φτάνουν το 2%.

ΝΕΕΣ ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ

2020

2021

ΔΕΚ

ΝΟΕ

ΟΚΤ

ΣΕΠ

ΑΥΓ

ΙΟΥΛ

ΙΟΥΝ

ΜΑΪ

ΑΠΡ

ΜΑΡ

ΦΕΒ

ΙΑΝ

ΔΕΚ

ΝΟΕ

ΟΚΤ

ΣΕΠ

ΑΥΓ

ΙΟΥΛ

Παρά τις μειώσεις και τη σταθεροποίηση των τιμών, τους τελευταίους 1,5-2 μήνες σημειώθηκαν αυξήσεις και στις τιμές των πετρελαιοειδών. Σύμφωνα με τον Αναπληρωτή Διευθυντή της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή, Αντώνη Ιωάννου, «αναμένονται αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων στις αρχές Φεβρουαρίου». Σύμφωνα με τον κ. Ιωάννου, οι αυξήσεις στις τιμές θα προκύψουν ως αποτέλεσμα της διεθνούς αύξησης και κατ’ επέκταση των ακριβότερων φορτίων καυσίμων που θα παραλάβουν τις επόμενες μέρες οι εταιρείες πετρελαιοειδών στην Κύπρο. Στις 18 Ιανουαρίου 2022, η τιμή του πετρελαίου Brent έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας επταετίας. Συγκεκριμένα, η τιμή του Brent Βόρειας Θάλασσας ανήλθε στα $86,84/ βαρέλι, ξεπερνώντας τα $86,74/βαρέλι, τιμή στην οποία είχε φτάσει την 30ή Οκτωβρίου 2014.

ΙΟΥΝ

ΜΑΪ

ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ

EconomyToday 43

θ εμ co v eαr s t o r y

Το σοκ στην εφοδιαστική αλυσίδα χτυπά και τα αλκοολούχα

Σοβαρό ρόλο στο φαινόμενο των ελλείψεων διαδραμάτισαν οι προβλέψεις για μειωμένες τουριστικές αφίξεις κατά την προηγούμενη σεζόν, οι οποίες τελικά διαψεύστηκαν. ΤΟΥ ΞΕΝΙΟΥ ΜΕΣΑΡΙΤΗ

44 EconomyToday

Ε

λλείψεις σε αλκοολούχα ποτά παρατηρούνται σε υπεραγορές και κάβες στην Κύπρο, ενώ άρχισε να γίνεται ολοένα και πιο συχνή η απάντηση «είναι σε προσωρινή έλλειψη» για προϊόντα του καταλόγου σε εστιατόρια, μπαράκια και ταβέρνες. Το Economy Today διερεύνησε το φαινόμενο των ελλείψεων, διαπιστώνοντας ότι ήδη αρκετές ετικέτες επώνυμων αλκοολούχων ποτών σπανίζουν στην κυπριακή αγορά, με τους ειδικούς να εξηγούν τους λόγους για αυτό αλλά και το τι μέλλει γενέσθαι.

Το φαινόμενο ντόμινο στην εφοδιαστική αλυσίδα

«Από τον Μάρτιο του 2020 προσπαθούμε να απορροφήσουμε τους κραδασμούς της κρίσης της πανδημίας του κορωνοϊού στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα», αναφέρει στο Economy Today ο Χρίστος Στυλιανάς, Headquarter Manager της Tempo. Η Tempo εισάγει ανάμεσα σε άλλα τη Heineken, τα προϊόντα της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας, το Jameson, το Chivas και το υπόλοιπο χαρτοφυλάκιο της Pernod Ricard. «Το φαινόμενο των ελλείψεων ολοένα και αυξάνεται εδώ και δύο χρόνια, ενώ οι καθυστερήσεις στις μεταφορές προϊόντων εξηγούνται με πολλούς λόγους που λειτουργούν αλυσιδωτά σε όλη τη διαδικασία που προηγείται πριν το προϊόν να φτάσει στον καταναλωτή». Το φαινόμενο ήταν πιο έντονο για προϊόντα όπως το Chivas και το Beefeater τους τελευταίους μήνες. Για παράδειγμα, το ότι το διεθνές εμπόριο ήταν στάσιμο για μεγάλη περίοδο ώθησε τους επαγγελματίες οδηγούς φορτηγών σε όλο τον κόσμο να στραφούν σε άλλες αγορές ώστε να βιοποριστούν, κάτι που δημιούργησε αρχικά καθυστερήσεις στο να φτάνουν τα εμπορεύματα στα λιμάνια εξαγωγής. Την ίδια ώρα, οι πρώτες ύλες, από τα συστατικά των

EconomyToday 45

cover story

αλκοολούχων μέχρι τις ετικέτες και τις συσκευασίες, δεν έφταναν στην ώρα τους στις βιομηχανίες για την παραγωγή προϊόντων. Άρα, τα αρχικά χρονοδιαγράμματα παραγωγής –συνεπώς και εξαγωγής– των προϊόντων όλο και αναβάλλονταν για μεταγενέστερες ημερομηνίες.

Οι τουριστικές αφίξεις το φθινόπωρο ανέτρεψαν τις προβλέψεις

Ακόμη μια παράμετρος η οποία διαδραμάτισε σοβαρό ρόλο στο φαινόμενο των ελλείψεων ήταν οι προβλέψεις για μειωμένες τουριστικές αφίξεις κατά την προηγούμενη σεζόν, οι οποίες τελικά διαψεύστηκαν. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο οι τουριστικές αφίξεις προσέγγισαν τις αντίστοιχες του 2019. Όπως σημειώνει ο Χρίστος Στυλιανάς, «λόγω της επιδημιολογικής εικόνας της Κύπρου στις αρχές του καλοκαιριού, είχαμε, όπως και όλοι οι παράγοντες της τουριστικής βιομηχανίας, χαμηλότερες προσδοκίες για την τουριστική δραστηριότητα μέχρι τα τέλη του 2021, κάτι το οποίο οδήγησε στο να χρησιμοποιούνται τα αποθέματα αλκοολούχων προϊόντων που προορίζονταν αρχικά για την εγχώρια αγορά για να εξυπηρετηθούν τα ξενοδοχεία και οι τουριστικές περιοχές. Ως εκ τούτου, αυτή την περίοδο τα αποθέματα σε κάποιες ετικέτες προϊόντων είναι χαμηλά, ενώ σε μερικές περιπτώσεις είναι μηδενικά. Αυτό οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο, επειδή αποστέλλονται αυξημένες παραγγελίες στις βιομηχανίες σχεδόν από όλες τις χώρες, ενώ έχει ήδη προγραμματιστεί η παραγωγή των ποσοτήτων και οι βιομηχανίες δεν μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή, την ίδια ώρα που και τα ζητήματα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα επιδεινώνονται».

Χάος υποβόσκει στην αγορά των αλκοολούχων ποτών Ένα μικρό χάος υποβόσκει γενικά στο τι έπεται το αμέσως επόμενο διάστημα, λόγω του ότι η αγορά θα παρουσιάσει ελλείψεις σε βασικά προϊόντα που αφορούν τον τομέα των αλκοολούχων ποτών. Εδώ και μήνες γίνονται ήδη κινήσεις ούτως ώστε να μπορούν να καλυφθούν οι ζητούμενες ποσότητες, αλλά υπάρχει αναταραχή από τους χώρους εστίασης και τους μαγαζάτορες. Γίνονται επαναδιαπραγματεύσεις των στόχων που έχουν ήδη τεθεί και των κλειστών συμφωνιών με μαγαζιά λόγω της ανεπάρκειας των ποσοτήτων, ένεκα και της επικείμενης νέας τουριστικής περιόδου. Παρ’ όλα αυτά, λόγω του φαύλου κύκλου που έχει δημιουργηθεί στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, πέραν του γεγονότος ότι γίνονται μεγαλύτερες παραγγελίες, οι προμηθευτές δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στην αυξημένη ζήτηση. «Αν πρέπει να γίνει μια εκτίμηση, η κατάσταση θα χειροτερέψει, τουλάχιστον για το 2022», σημειώνει ο Χρίστος Στυλιανάς.

46 EconomyToday

Η κρίση στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα

δεν θα μπορούσε να μας αφήσει ανεπηρέαστους «Οι μεγάλες προκλήσεις που βλέπουμε να αντιμετωπίζει η εφοδιαστική αλυσίδα σε παγκόσμιο επίπεδο επηρεάζουν σημαντικά όλες τις βιομηχανίες αλλά και τις εμπορικές εταιρείες καταναλωτικών αγαθών», τονίζει στο Economy Today ο Κωνσταντίνος Ευθυμίου, Chief Operating Officer της Φώτος Φωτιάδης Διανομείς. «Ταυτόχρονα, οι προκλήσεις αυτές έχουν αντίκτυπο και σε άλλους κλάδους, όπως την ενέργεια, την αυτοκινητοβιομηχανία, την τεχνολογία και τον κατασκευαστικό τομέα. Αυτό το παγκόσμιο φαινό-

μενο δυστυχώς έχει επηρεάσει και τον δικό μας επιχειρηματικό κλάδο και το χαρτοφυλάκιο κορυφαίων ετικετών σε όλες τις χώρες όπου δραστηριοποιείται ο Όμιλός μας. Παραδείγματα προϊόντων παγκόσμιας εμβέλειας στα οποία παρατηρήθηκαν κατά καιρούς ελλείψεις είναι το Johnnie Walker, η Sminoff, η Moët & Chandon, το Whispering Angel, το Shark και άλλα». Ο Κωνσταντίνος Ευθυμίου τονίζει ότι τα κενά που προκύπτουν είναι αποτέλεσμα του συνδυασμού της μείωσης της παραγωγικής δυνατότητας,

αλλά και της δυναμικότητας μεταφοράς κατά την περίοδο των lockdowns, με την απότομη αύξηση της κατανάλωσης μόλις καταργήθηκαν ή μειώθηκαν τα περιοριστικά μέτρα. Οι ελλείψεις αυτές παρουσιάζονται σε διάφορα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας, όπως: • Υλικά συσκευασίας (τενεκεδάκια, γυάλινες φιάλες κ.ά.), • Πρώτες ύλες (βύνη κριθαριού, σταφύλι για κρασί, δημητριακά για ουίσκι), • Logistics και αποστολή – καθώς υπήρξε περιορισμένη διαθεσιμότητα κοντέινερ.

Λόγω του φαύλου κύκλου που έχει δημιουργηθεί στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα,

οι προμηθευτές δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν στην αυξημένη ζήτηση

συστήματα Sales Force Automation και Business Intelligence, φροντίσαμε να μειώσουμε τον χρόνο αντίδρασής μας. Παρά τις προκλήσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού που επηρέασαν κατά καιρούς ορισμένες κατηγορίες προϊόντων, είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι για τα ετήσια αποτελέσματά μας, αλλά κυρίως για το επίπεδο εξυπηρέτησης προς τους πελάτες μας, που στοχεύουμε πάντα να είναι το υψηλότερο της αγοράς». Ερωτηθείς για την κατάσταση που επικρατεί στις υπόλοιπες χώρες όπου δραστηριοποιείται ο Όμιλος, ο κ. Ευθυμίου απαντά ότι το φαινόμενο δεν είναι κυπριακό αλλά παγκόσμιο. Οι προκλήσεις και η εμφάνιση πληθώρας ελλείψεων στην εφοδιαστική αλυσίδα σε παγκόσμιο επίπεδο εξακολουθούν να υφίστανται. «Ωστόσο, θα έλεγα ότι η κατάσταση άρχισε να σταθεροποιείται. Κατά τους επόμενους μήνες, αναμένω ότι η προσφορά θα μπορέσει να καλύψει την ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση σε καταναλωτικά αγαθά και, μαζί με τους συνεργάτες μας, στοχεύουμε στην επιτυχή παροχή των κορυφαίων προϊόντων μας σε κάθε αγορά όπου δραστηριοποιούμαστε», σημειώνει καταλήγοντας.

Λαμβάνονται μέτρα για αντιμετώπιση της κρίσης

«Η εταιρεία μας», σημειώνει ο κ. Ευθυμίου, «μέσω της ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού αντιμετώπισης της πανδημίας, επιδεικνύοντας ευελιξία και έχοντας διαρκή επικοινωνία με τους συνεργάτες της, διασφάλισε την όσο το δυνατόν πιο ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία της με στόχο την πλήρη ικανοποίηση των πελατών της και του καταναλωτικού κοινού. Συγκεκριμένα, αξιοποιώντας τα κορυφαία παγκοσμίως

Πολλές οι ετικέτες που λείπουν από τα ράφια σε κάβες και υπεραγορές

Η ανεπάρκεια σε πρώτες ύλες και το κλείσιμο των εργοστασίων ανά περιόδους κατά τη διάρκεια της πανδημίας συντέλεσαν σε αυτό το παγκόσμιο φαινόμενο

Μιλώντας στο Economy Today, ο Νίκος Πέτρου, ιδιοκτήτης της κάβας «Εν Φιάλη», τονίζει ότι υπάρχουν πάρα πολλά προϊόντα στα οποία παρατηρούνται ελλείψεις τις τελευταίες βδομάδες. «Φροντίσαμε εδώ και μήνες ώστε να έχουμε αποθέματα για να καλύψουμε τον προϋπολογισμό μας μέχρι το Πάσχα τουλάχιστον, αλλά αν παραταθούν τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα τα πράγματα θα χειροτερέψουν», αναφέρει ο κ. Πέτρου. Η ανεπάρκεια σε πρώτες ύλες και το κλείσιμο των εργοστασίων ανά περιόδους κατά τη διάρκεια της πανδημίας συντέλεσαν σε αυτό το παγκόσμιο φαινόμενο, που σίγουρα δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη ούτε και την Κύπρο.

EconomyToday 47

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΑΝΑΠΤΥΞη

αλλα και εμποδια…

Ο Διευθύνων Σύμβουλος της KPMG Κύπρου, Χρίστος Βασιλείου, καταθέτει στο Economy Today τις απόψεις του για την οικονομία και την επιχειρηματικότητα. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΕΜΙΛΥ ΜΙΝΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ

«Τ

ο στοίχημα που έχω θέσει με την επανεκλογή μου στο πηδάλιο της KPMG Κύπρου είναι να συμβάλω στην περαιτέρω ανάπτυξη του Οίκου, ενώ η ανάπτυξη του πελατολογίου μας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους στόχους που έχουμε θέσει». Το πιο πάνω τονίζει σε συνέντευξή του στο Economy Today ο Διευθύνων Σύμβουλος της KPMG Κύπρου, Χρίστος Βασιλείου, ο οποίος εξηγεί μεταξύ άλλων γιατί το ESG αποτελεί μονόδρομο για τις επιχειρήσεις. Αναφερόμενος στα δημόσια οικονομικά, ο κ. Βασιλείου σχολιάζει το ρευστό σκηνικό που προκαλεί η πανδημική κρίση και προειδοποιεί πως, «παρά τις ευοίωνες προβλέψεις, οι προκλήσεις υφίστανται και μπορούν να ανατρέψουν τα πλάνα ανάπτυξης». Τι σημαίνει για εσάς η επανεκλογή σας στην ηγεσία της KPMG Κύπρου; Οι συνέταιροί σας σάς εμπιστεύθηκαν για μία ακόμα πενταετία. Πού οφείλεται αυτή η επιτυχία; Νιώθω περήφανος που, μέσα από τη συνεργασία μου

48 EconomyToday

Εντός του 2022 η Κυπριακή Οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί περίπου 4% ενώ αναμένεται να μειωθούν το Δημόσιο Έλλειμμα και το Δημόσιο Χρέος

EconomyToday 49

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ με τους ανθρώπους μας και την εμπιστοσύνη που μου έδειξαν οι συνέταιροί μου, επανεκλέγηκα ως Διευθύνων Σύμβουλος του Οίκου μας. Πάντα αγαπούσα αυτό που έκανα, φρόντιζα πάντα να έχω σφαιρική άποψη του Οργανισμού μας και ασχολήθηκα με την ανάπτυξη πολλών τμημάτων και υπηρεσιών που προσφέρει ο Οίκος μας και δεν περιορίστηκα στην παροχή ελεγκτικών υπηρεσιών και μόνο. Αυτό μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω όλες τις πτυχές του Οργανισμού, καθώς και τις ανάγκες των πελατών μας αλλά και του προσωπικού μας.

Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες αυτή την εποχή είναι η χαμηλή επικερδότητά τους, λόγω των αρνητικών επιτοκίων και της έλλειψης ικανοποιητικού αριθμού σημαντικών προϊόντων, όπως δανείων, που στερούν τη δυνατότητα διοχέτευσης της ρευστότητάς τους στην αγορά με ικανοποιητική κερδοφορία

Ποιες ήταν οι σημαντικότερες στιγμές κατά τη διάρκεια της προηγούμενής σας θητείας; Αναπόφευκτα, η πανδημία, η οποία επισκίασε τα δύο από τα τρία χρόνια της περασμένης μου θητείας, και οι αλλαγές που επέφερε στην καθημερινότητά μας και στην πορεία της οικονομίας ήταν ένα από τα σημαντικότερα θέματα με τα οποία ήρθα αντιμέτωπος. Ως Διευθύνων Σύμβουλος της KPMG Κύπρου, μαζί με την υπόλοιπη διευθυντική μου ομάδα, κληθήκαμε να βρούμε απαντήσεις και λύσεις και να σταθούμε δίπλα στους ανθρώπους μας και στους πελάτες μας. Αντιλαμβάνεστε ότι η ασφάλεια και η υγεία του κόσμου μας τέθηκαν πάνω από τις υπόλοιπες προτεραιότητές μας. Πέρα από τη διαχείριση της πανδημίας, όμως, προχωρήσαμε στην ανάπτυξη του Οργανισμού μας, στη δημιουργία νέων, καινοτόμων υπηρεσιών, στην τεχνολογική μας αναβάθμιση, καθώς και στην ενίσχυση της εταιρικής μας κουλτούρας, που περιλαμβάνει και το παγκόσμιο σχέδιο του Οργανισμού, που θέτει στόχους αναφορικά με το περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση (ESG). Κάνοντας τον δικό σας απολογισμό, ποιο θα λέγατε ότι ήταν το μεγαλύτερό σας επίτευγμα; Θεωρώ ότι, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε εξαιτίας της πανδημίας και της αναστάτωσης που δημιουργήθηκε, έχουμε καταφέρει να αναπτύξουμε υπηρεσίες που εκτιμήθηκαν από τους πελάτες μας και που προσθέτουν αξία τόσο σ’ αυτούς όσο και στην οικονομία γενικότερα. Συνεχίσαμε με επιτυχία την προσπάθειά μας να μετατρέψουμε την KPMG από έναν Οργανισμό προσφοράς κυρίως ελεγκτικών υπηρεσιών σε έναν Οργανισμό που προσφέρει υψηλών προδιαγραφών επαγγελματικές υπηρεσίες. Η πορεία μου μέχρι σήμερα στον επαγγελματικό τομέα με κάνει να νιώθω ικανοποίηση για το τι έχω καταφέρει διαχρονικά στα 30 χρόνια εμπειρίας που απέκτησα στην KPMG. Με την επανεκλογή σας στο πηδάλιο της KPMG Κύπρου, ποιο στοίχημα έχετε θέσει σε ορίζοντα πενταετίας; Με την επανεκλογή μου στο πηδάλιο της KPMG Κύπρου, 50 EconomyToday

το στοίχημα που έχω θέσει είναι να συμβάλω σημαντικά στην περαιτέρω ανάπτυξη του Οίκου, για να κρατήσουμε την KPMG ως την καθαρή επιλογή για τους πελάτες, το προσωπικό μας, αλλά και για την κοινωνία γενικότερα. Ο στόχος πάντα είναι να μπορέσουμε να παραδώσουμε έναν σύγχρονο, υγιή και μοντέρνο Οίκο στη νέα γενιά.

Με ποιο μότο πορεύεστε στην επαγγελματική σας ζωή; Το μότο μου είναι ο σεβασμός και η δημοκρατία στον χώρο εργασίας μας και όχι μόνο. Επικοινωνώ με ειλικρίνεια με τους συνεταίρους μου, τους ανθρώπους μας, τους πελάτες και την κοινωνία γενικότερα. Για την KPMG Κύπρου, ποιες θα είναι οι τρεις σημαντικότερες προκλήσεις του 2022; Η πανδημία αποτελεί αδιαμφισβήτητα τη μεγαλύτερη πρόκληση τόσο για εμάς όσο και για οργανισμούς ανά το παγκόσμιο, καθώς συνεχίζει να δημιουργεί ανησυχία στον επιχειρηματικό κόσμο. Η ανάπτυξη του πελατολογίου μας αποτελεί, επίσης, έναν από τους σημαντικότερους στόχους που έχουμε θέσει ως KPMG Κύπρου. Ακόμα ένας από τους σημαντικότερούς μας στόχους είναι και η δημιουργία νέων υπηρεσιών, βασισμένων στην τεχνολογία και την κατάρτιση των στελεχών μας.

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ 2022 Η νέα χρονιά έχει ανατείλει υπό τη σκιά της μετάλλαξης Όμικρον και της έξαρσης της COVID-19. Σε οικονομικό αλλά και επιχειρηματικό επίπεδο, πόσο σας προβληματίζει η εξέλιξη αυτή και γιατί; Ποιοι τομείς είναι πιο ευάλωτοι στην κρίση; Η πανδημία, όπως έχω αναφέρει και πιο πάνω, προβληματίζει όλο τον επιχειρηματικό κόσμο ανά το παγκόσμιο. Υπάρχει όμως και η αντίληψη ότι η μετάλλαξη Όμικρον μπορεί να σημάνει και το τέλος της πανδημίας, αφού τα συμπτώματά της δείχνουν να είναι πιο ήπια και να μοιάζουν με συμπτώματα γρίπης. Βλέπουμε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, παρά τον μεγάλο αριθμό κρουσμάτων, κινείται προς την άρση πολλών περιοριστικών μέτρων. Οι τομείς που είναι πιο ευάλωτοι στην κρίση είναι οι τομείς που επηρεάστηκαν από την αρχή της πανδημίας, δηλαδή ο τουρισμός, τα ξενοδοχεία, η υγεία και οι μεταφορές. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την πορεία της κυπριακής οικονομίας και ποιες μεταρρυθμίσεις θα πρέπει να προχωρήσουν; Εντός του 2022 η Κυπριακή Οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί περίπου 4% ενώ αναμένεται να μειωθούν το Δημόσιο Έλλειμμα και το Δημόσιο Χρέος. Ωστόσο, παρά τις ευοίωνες προβλέψεις, οι προκλήσεις υφίστανται και μπορούν να ανατρέψουν τα πλάνα ανάπτυξης. Η εξέλιξη της πανδημίας είναι μείζονος σημασίας για

«

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει η χώρα μας έχει να κάνει με τη δυνατότητα απορρόφησης των ευρωπαϊκών κονδυλίων, λόγω πιθανής έλλειψης επαγγελματιών στον κλάδο της πράσινης οικονομίας και της τεχνολογίας

«

EconomyToday 51

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αναμένεται την ανάπτυξη συγκεκριμένων τομέων, να αποτελέσουν βασικούς πυλώνες στην ιδιαίτερα του τουρισμού, ο οποίος παραανάπτυξη της οικονομίας. Είναι σημαντικό μένει ευάλωτος. να συσταθούν ομάδες με ειδικούς, τόσο Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται, Η πράσινη οικονομία, η βιώσιμη επίσης, φέτος και η υιοθέτηση από την ανάπτυξη και το ESG, καθώς και οι στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, για την κατάρτιση σχεδίων ανάπτυξης των πολιτεία των μέτρων που εξαγγέλθηκαν για προοπτικές που δημιουργούνται τομέων που θέλουμε να αναπτύξουμε και προσέλκυση επιχειρήσεων ή/και ενίσχυση μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης να προστατεύσουμε. Η ανάπτυξη απαιτεί των υφιστάμενων επιχειρηματικών και επενδυτικών δραστηριοτήτων στο νησί, και Ανθεκτικότητας, αναμένεται να συστηματική παρακολούθηση και συγκεεφόσον η δημιουργία βάσης στη χώρα αποτελέσουν βασικούς πυλώνες στην κριμένο πλάνο δράσης. Η σταθερή και βιώσιμη ανάπτυξη της κυμας θα έχει πολλαπλά οφέλη. ανάπτυξη της οικονομίας πριακής οικονομίας πρέπει να βασιστεί σε Τέτοια μέτρα αναμένεται να δώσουν ώθηγερά θεμέλια. Χρειάζεται, κατά την άποψή μου, να γίνουν ση στον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών, αφού οι αρκετές δομές, αρχίζοντας από τον εκσυγχρονισμό και επιχειρήσεις που θα εγκατασταθούν στο νησί αναμένεται την αυτοματοποίηση της κρατικής μηχανής, την απλούνα χρησιμοποιήσουν τέτοιες υπηρεσίες. Είναι πασιφαστευση και επιτάχυνση των αδειοδοτικών μηχανισμών νές ότι οι επαγγελματικές υπηρεσίες προσαρμόζονται και τη μετάβαση στην ψηφιακή οικονομία. ανάλογα στα δεδομένα της αγοράς, καταφέρνοντας έτσι Μ’ αυτόν τον τρόπο θα γίνουμε ανταγωνιστικοί στην προνα αποτελούν σημαντικό στοιχείο στην ανάπτυξη της σπάθειά μας για προσέλκυση σημαντικών επενδύσεων οικονομίας. Ο σωστός σχεδιασμός, η αξιολόγηση του οιστη χώρα μας. Ας μην ξεχνούμε ότι ανταγωνιζόμαστε κονομικού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ο σωστός πολλές άλλες χώρες σ’ αυτόν τον τομέα. έλεγχος των δαπανών, αλλά και οι ασφαλείς επιλογές, πρέπει να είναι ψηλά στην ατζέντα τόσο του κράτους Πώς έκλεισε το 2021 για τον τομέα των υπηόσο και των επιχειρήσεων. Η χώρα μας χρειάζεται να ρεσιών και ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για το διατηρήσει υγιή οικονομικά δεδομένα και να δημιουρ2022; γήσει ένα φιλικό προς τις επιχειρήσεις περιβάλλον, το Ένας από τους τομείς που αναδιαρθρώθηκαν τα τελευταία οποίο θα τους δίνει χώρο να αναπτυχθούν. Η πράσινη χρόνια και αναπροσαρμόστηκαν στις μεταβαλλόμενες οικονομία, η βιώσιμη ανάπτυξη και το ESG, καθώς και ανάγκες των επιχειρηματιών, των επενδυτών, της κοιοι προοπτικές που δημιουργούνται μέσα από το Ταμείο 52 EconomyToday

νωνίας, αλλά και στις νέες οδηγίες των τοπικών και διεθνών εποπτικών αρχών, που ο αριθμός τους είναι μεγάλος, είναι αυτός των επαγγελματικών υπηρεσιών. Παραδοσιακά, ο τομέας συνεισφέρει σημαντικά στο ΑΕΠ της χώρας και αποδείχθηκε ιδιαίτερα ανθεκτικός, ειδικά κατά την περίοδο της προηγούμενης χρηματοοικονομικής κρίσης. Με την τεχνολογική εξέλιξη και την ενοποίηση των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, η αλλαγή της έδρας ενός ομίλου γίνεται ευκολότερη, κυρίως για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα των υπηρεσιών. Έχουν δημιουργηθεί νέες υπηρεσίες, οι οποίες ανταποκρίνονται πλέον στις ανάγκες της αγοράς, προσθέτοντας εξειδικευμένες λύσεις στους πελάτες. Αυτό φυσικά προϋποθέτει και τις απαραίτητες επενδύσεις στην εκπαίδευση του κατάλληλου προσωπικού καθώς και στην τεχνολογία. Πιστεύω ότι ο τομέας των υπηρεσιών ανταποκρίνεται πάντα στις ανάγκες της αγοράς.

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Στον τομέα των επενδύσεων, ποιοι τομείς παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ζήτηση και πώς μπορούμε να προσελκύσουμε νέους επενδυτές; Το επενδυτικό ενδιαφέρον στην Κύπρο παρουσιάζεται τόσο από εταιρείες που είναι εγκατεστημένες στο νησί όσο και από εταιρείες του εξωτερικού. Οι κύριοι τομείς ενδιαφέροντος περιλαμβάνουν τη δημιουργία γραφείων/βάσεων στο νησί, τον τουρισμό και τις επενδύσεις στον κατασκευαστικό τομέα, στην τεχνολογία, στην υγεία και άλλα. Μπορούμε να προσελκύσουμε νέους επενδυτές προωθώντας μέτρα τα οποία θα ευκολύνουν τις επιχειρηματικές δραστηριότητες και τη μετάβασή τους στην Κύπρο, καθώς και τη μείωση της γραφειοκρατίας. Τα προηγούμενα χρόνια ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που είχαν να αντιμετωπίσουν οι τράπεζες ήταν η μείωση των κόκκινων δανείων. Εντός του 2022, ποιες είναι κατά την άποψή σας οι σημαντικότερες προκλήσεις για τις τράπεζες; Ο τραπεζικός τομέας έχει κάνει βήματα προόδου και έχει και ο ίδιος μεταρρυθμιστεί ανάλογα με τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αφού πολλά από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν εξέλθει του τομέα. Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες αυτή την εποχή είναι η χαμηλή επικερδότητά τους, λόγω των αρνητικών επιτοκίων και της έλλειψης ικανοποιητικού αριθμού σημαντικών προϊόντων, όπως δανείων, που στερούν τη δυνατότητα διοχέτευσης της ρευστότητάς τους στην αγορά με ικανοποιητική κερδοφορία. Ο υψηλός δείκτης κόστους/κέρδους αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα για τις τράπεζες του τόπου. Η αύξηση του πληθωρισμού προβληματίζει έντονα τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τα νοικοκυριά. Πότε αναμένετε να υπάρξει μείωση του

Whois Who Ο Χρίστος Βασιλείου ξεκίνησε την καριέρα του στην KPMG στο Leeds το 1991 και παρέμεινε εκεί μέχρι το 1994. Το 1994 εντάχθηκε στο Ελεγκτικό Τμήμα της KPMG Κύπρου, όπου προήχθη σε Διοικητικό Σύμβουλο το 1999. Έχει ασχοληθεί με τον έλεγχο μεγάλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων τραπεζών, ασφαλιστικών εταιρειών και επενδυτικών ταμείων. Ήταν επίσης, μέχρι το 2021, επικεφαλής του Τμήματος Συμβουλευτικών Υπηρεσιών της KPMG Κύπρου. Είναι ιδρυτικό μέλος του οργανισμού CIFA (Κυπριακός Σύνδεσμος Επενδυτικών Ταμείων) και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Εγκεκριμένων Λογιστών Κύπρου. Οι τομείς εξειδίκευσής του είναι ο συμβουλευτικός τομέας σε σχέση με διάφορους κλάδους, όπως ο χρηματοπιστωτικός, οι τηλεπικοινωνίες, το εμπόριο και η κατανάλωση.

πληθωρισμού και με ποιον τρόπο θα μπορούσαν να αναχαιτιστούν από πλευράς του κράτους οι αυξήσεις αυτές; Η αύξηση του πληθωρισμού δημιουργεί δικαιολογημένη ανησυχία. Αν και οι ενδείξεις είναι ότι ο πληθωρισμός που αντιμετωπίζουμε προς το παρόν δεν αναμένεται να διαρκέσει πέραν του 2022, παρατηρούνται ήδη σημαντικές αυξήσεις σε είδη πρώτης ανάγκης, ενώ σημαντική αύξηση παρουσιάζει και το κατασκευαστικό κόστος. Πέρα από τον αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία, ο πληθωρισμός επηρεάζει και την κοινωνία στο σύνολό της, εφόσον μειώνεται η αγοραστική δύναμη των πολιτών. Στον τομέα των επιχειρήσεων έχει διαμορφωθεί μια νέα τάξη πραγμάτων. Από τη μια η έξαρση της πανδημίας και από την άλλη η ψηφιοποίηση, αλλά και τα νέα κριτήρια ESG, έχουν αλλάξει το επιχειρηματικό περιβάλλον. Πόσο έτοιμες είναι οι κυπριακές επιχειρήσεις να ανταποκριθούν σε αυτές τις νέες απαιτήσεις; Η Κύπρος, ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμμετέχει σε όλα τα σχετικά θεσμικά όργανα και εφαρμόζει όλες τις οδηγίες που της προωθούνται. Σε αυτό το πλαίσιο, η Κύπρος έχει λάβει πρόσφατα την πρώτη δόση για το Ταμείο Ανασυγκρότησης, με την Πρόεδρο της Κομισιόν να αναφέρει ότι «ξεκινά ο πράσινος και ψηφιακός μετασχηματισμός της χώρας». Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα εστιάζει κυρίως στην τεχνολογική αναβάθμιση / ψηφιοποίηση των οικονομιών των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε πολιτικές διασφάλισης της προστασίας του περιβάλλοντος και ενίσχυσης της απασχόλησης και ευημερίας των πολιτών. Οι πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος, κοινωνικής ευημερίας και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG) έχουν εισέλθει για τα καλά στη ζωή μας και αναμένεται να αποτελέσουν τη βάση για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Το όφελος για κάθε κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα εξαρτηθεί από τον χρόνο εκταμίευσης των κονδυλίων, το ποσοστό απορρόφησης και τον πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα που θα έχουν οι μεταρρυθμίσεις στην οικονομία. Βασική προϋπόθεση επιτυχίας του σχεδίου είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ενεργοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων και επενδύσεων.

H εναρμόνιση των εταιρειών με το ESG και την πράσινη ανάπτυξη είναι πλέον μονόδρομος, αν θέλουμε να επιβιώσουμε, όχι μόνο ως επιχειρήσεις, αλλά και ως πλανήτης. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε και να ακολουθήσουμε τους σχετικούς ευρωπαϊκούς κανονισμούς. Η Κύπρος πρέπει να εναρμονιστεί με το Σχέδιο Ανάκαμψης και Εξυγίανσης, το οποίο θα πρέπει να το αντιμετωπίσει ως ένα εργαλείο βιώσιμου και πράσινου μετασχηματισμού της οικονομίας. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει η χώρα μας έχει να κάνει με τη δυνατότητα απορρόφησης των κονδυλίων αυτών, λόγω πιθανής έλλειψης επαγγελματιών στον κλάδο της πράσινης οικονομίας και της τεχνολογίας. Η ζήτηση που αναμένεται να δημιουργηθεί στους τομείς αυτούς θα είναι τεράστια τα επόμενα χρόνια.

EconomyToday 53

θεμα

Η δυναμική του

blockchain

στις σύγχρονες επιχειρήσεις και στον έλεγχο των οικονομικών τους καταστάσεων

ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑ ΚΟΝΤΟΖΗ Senior Associate, Ελεγκτικές Υπηρεσίες, PwC Κύπρου

Η

αναδυόμενη τεχνολογία blockchain έγινε γνωστή μέσω του Bitcoin, το οποίο αποτέλεσε την πρώτη πρακτική εφαρμογή της συγκεκριμένης τεχνολογίας. Παρ’ όλα αυτά, οι προοπτικές της τεχνολογίας blockchain δεν περιορίζονται στα κρυπτονομίσματα. Επιχειρήσεις από όλους τους κλάδους, ανά το παγκόσμιο, εξερευνούν τους τρόπους με τους οποίους το blockchain μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να βελτιστοποιηθούν βασικές διαδικασίες. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της PwC, το blockchain έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά 1,76 τρισ. δολάρια μέσα στην επόμενη δεκαετία. Το blockchain, ή «αλυσίδα μπλοκ/συστοιχιών» όπως λέγεται στα ελληνικά, είναι ένα ασφαλές, αποκεντρωμένο και αμετάβλητο μητρώο (ledger) το οποίο αναπτύσσεται σε ένα δίκτυο υπολογιστών που καταγράφει δεδομένα με χρονολογική σειρά, κατανεμημένα σε μπλοκ, χρησιμοποιώντας ένα σχήμα κρυπτογρά54 EconomyToday

Δίνει τη δυνατότητα για εξορθολογισμό των λογιστικών διαδικασιών και προσφέρει καινοτόμες λογιστικές λύσεις

φησης. H τεχνολογία blockchain έχει προσελκύσει μεγάλο ενδιαφέρον από τον λογιστικό και ελεγκτικό κλάδο, αφού έχει την προοπτική να μετασχηματίσει τον τρόπο με τον οποίο οι συναλλαγές πραγματοποιούνται, καταγράφονται και, συνεπώς, ελέγχονται. Με βάση τη δομή ενός συστήματος blockchain, υπάρχουν τέσσερις τύποι blockchain: δημόσιο, ιδιωτικό, κοινοπρακτικό και υβριδικό. Για παράδειγμα, το Bitcoin χρησιμοποιεί ένα δημόσιο blockchain, στο οποίο άγνωστοι μεταξύ τους χρήστες πραγματοποιούν συναλλαγές κρυπτονομισμάτων αξίας δισεκατομμυρίων με ασφάλεια. Η ιδέα του blockchain, στην περίπτωση του Bitcoin, βασίζεται στη δημιουργία εμπιστοσύνης χωρίς την ύπαρξη κεντρικής αρχής. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση των επιχειρήσεων, αλλά με κάποιες σημαντικές διαφορές. Όταν αναφερόμαστε σε ένα blockchain επιχειρήσεων, συνήθως εννοούμε ένα ιδιωτικό ή κοινοπρακτικό σύστημα blockchain, στο οποίο οι χρήστες χρειάζονται άδεια για να συμμετάσχουν. Ένα blockchain επιχειρήσεων καταγράφει τις συναλλαγές που αφορούν

οποιαδήποτε περιουσιακά στοιχεία και όχι μόνο τα κρυπτονομίσματα. Δεν υπάρχει ανωνυμία σε ένα ιδιωτικό ή κοινοπρακτικό blockchain, αλλά διατηρείται η εμπιστευτικότητα των δεδομένων καθορίζοντας σε ποιες επιχειρήσεις πρέπει να κοινοποιούνται συγκεκριμένες κατηγορίες δεδομένων. Επιπλέον, ο μηχανισμός για την επιβεβαίωση των συναλλαγών γίνεται κατόπιν επιλεκτικής επικύρωσης που έχει συμφωνηθεί μεταξύ των επιχειρήσεων του δικτύου. Επί του παρόντος, οι λογιστές και οι επαγγελματίες χρηματοοικονομικών αντιμετωπίζουν ορισμένες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων των πολλών μη αυτοματοποιημένων διαδικασιών που είναι επιρρεπείς σε λάθη, της ανάγκης για χρονοβόρες συμφιλιώσεις και της έλλειψης έγκαιρων λογιστικών πληροφοριών. Το blockchain δίνει τη δυνατότητα για εξορθολογισμό των λογιστικών διαδικασιών και προσφέρει καινοτόμες λογιστικές λύσεις. Χρησιμοποιώντας την τεχνολογία blockchain, το παραδοσιακό διπλογραφικό λογιστικό σύστημα ενισχύεται, καθώς μια επικυρωμένη συναλλαγή που καταγράφεται στο

Το blockchain μπορεί να φέρει την επανάσταση σχεδόν σε κάθε κλάδο της οικονομίας και να δημιουργήσει νέα επιχειρηματικά μοντέλα

blockchain αποτελεί μια τρίτη ανεξάρτητη εγγραφή που επιβεβαιώνει την ύπαρξη και την ακρίβεια των δύο αντίθετων εγγραφών. Επιπρόσθετα, το blockchain επιτρέπει τη συνομολόγηση έξυπνων συμβολαίων, τα οποία καταγράφονται στο blockchain σε μορφή κώδικα και εκτελούνται αυτόματα, όταν οι όροι πληρούνται. Ομοίως, οι τρέχουσες πρακτικές ελέγχου περιλαμβάνουν μια σειρά από επαναλαμβανόμενες και χρονοβόρες εργασίες, όπως η ανάγκη λήψης εξωτερικών επιβεβαιώσεων και η επαλήθευση της γνησιότητας των εγγράφων. Επομένως, η ανάπτυξη της τεχνολογίας blockchain και η υιοθέτησή της από τις επιχειρήσεις για μετασχηματισμό των λογιστικών τους συστημάτων δημιουργεί επίσης την ανάγκη για ανασχεδιασμό των υπηρεσιών ελέγχου των οικονομικών καταστάσεων. Σε συνδυασμό με άλλες τεχνολογίες, όπως είναι η Ανάλυση Μεγάλων Δεδομένων (Big Data Analytics), η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence) και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things), το blockchain παρέχει την ευχέρεια στους ελεγκτές να πραγματοποιούν μελλοντικά έλεγχο, σε πραγματικό χρόνο. Δημιουργεί επίσης την ανάγκη για προσφορά νέων υπηρεσιών ελέγχου, όπως είναι ο έλεγχος της τεχνικής ακεραιότητας ενός δικτύου blockchain και της λογικής πίσω από ένα έξυπνο συμβόλαιο. Μεταξύ πολλών πλεονεκτημάτων, το blockchain μειώνει το ρίσκο της οικονομικής απάτης, καθώς αυξάνει τη διαφάνεια των συναλλαγών, μειώνει τον κίνδυνο κυβερνοεπίθεσης, αφού οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής των δεδομένων από χάκερ δεν θα επικυρωθεί από τους υπόλοιπους χρήστες, και παρέχει στους ελεγκτές άμεση πρόσβαση στα δεδομένα της επιχείρησης, μειώνοντας τον χρόνο που απαιτείται για ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ επιχειρήσεων και ελεγκτών. Επιπλέον, εξαλείφει την ανάγκη για χρονοβόρες συμφιλιώσεις και έλεγχο γνησιότητας εγγράφων, ενώ αυξάνει την ποιότητα του ελέγχου, καθώς παρέχει τη δυνατότητα στους ελεγκτές να αναλύουν τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, να επικεντρώνονται σε τομείς των οικονομικών καταστάσεων που χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη υποκειμενικότητα και υψηλότερο ρίσκο ανακρίβειας, καθώς και να εντοπίζουν έγκαιρα τυχόν λάθη. Το blockchain μπορεί να φέρει την επανάσταση σχεδόν σε κάθε κλάδο της οικονομίας και να δημιουργήσει νέα επιχειρηματικά μοντέλα με παρόμοιο τρόπο όπως είχε γίνει στο παρελθόν και με το διαδίκτυο. Ωστόσο, θα πρέπει πρώτα να ξεπεραστούν ορισμένες δυσκολίες, όπως η έλλειψη νομικού πλαισίου και σχετικών λογιστικών/ελεγκτικών προτύπων, ζητήματα απορρήτου αναφορικά με τα δεδομένα που αποθηκεύονται στο blockchain και προκλήσεις σε σχέση με τη δυνατότητα προσαρμογής, επέκτασης και κατανόησης της τεχνολογίας. Οι εταιρείες που αρχίζουν να εξερευνούν το blockchain θα είναι οι πρώτες που θα μπορέσουν να επωφεληθούν από την τεχνολογία και να ξεχωρίσουν από τον ανταγωνισμό ή να ενισχύσουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα.

EconomyToday 55

ΘΕΜΑ Α

Τι είναι το

metaverse Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι το 2021 ήταν η χρονιά που οι άνθρωποι άρχισαν να μιλούν σοβαρά για το metaverse.

ΤΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ Οικονομολόγου, Head of Investment & Market Research, PureFintech

56 EconomyToday

Ε

Ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον συγκεκριμένο όρο ήταν ο sci-fi συγγραφέας Neal Stephenson στο μυθιστόρημα «Snow Crash», που εκδόθηκε το 1992

ίναι γεγονός ότι η λέξη metaverse έχει γίνει viral τον τελευταίο καιρό, καθώς η πανδημία ανάγκασε τον κόσμο να μεταφέρει πολλές δραστηριότητες από τον πραγματικό στον ψηφιακό κόσμο. Όπως φαίνεται, δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι το 2021 ήταν η χρονιά που οι άνθρωποι άρχισαν να μιλούν σοβαρά για το metaverse. Η αρχή έγινε από το Facebook και τη μετονομασία του σε Meta, με τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ να λέει ξεκάθαρα πως το μέλλον των social media είναι στο metaverse. Τις ανακοινώσεις του ιδρυτή του Facebook ακολούθησαν λίγο αργότερα αυτές της Microsoft. Παρά το γεγονός ότι τώρα γίνεται ευρέως γνωστή, η έννοια του metaverse δεν είναι νέα, ούτε είναι κάτι που εισήγαγε το Facebook. Στην πράξη, οι ανακοινώσεις του ιδρυτή του μέσου κοινωνικής δικτύωσης συνέβαλαν στο να καταστεί ο όρος δημοφιλής.

To metaverse, το οποίο ποθεί και περιγράφει ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ανήκει τόσο στην επιστημονική φαντασία όσο και σε μια πραγματικότητα που παίρνει σάρκα και οστά πολύ-πολύ αργά, παρά τις επικρίσεις και τις ανησυχίες. Ωστόσο, ο τεχνολογικός δρόμος που έχει μπροστά του είναι ακόμη μακρύς.

EconomyToday 57

ΘΕΜΑ

Πώς θα αλλάξει τη ζωή μας Τι είναι λοιπόν πραγματικά το metaverse και πώς θα αλλάξει τη ζωή μας; Αυτό είναι ένα από τα κυρίαρχα ερωτήματα που τίθενται. O όρος metaverse θυμίζει πολύ σωστά εκείνον του universe. Προέρχεται από το πρόθεμα meta (πέρα) και universe (σύμπαν). Θα μπορούσαμε έτσι πολύ ελεύθερα να το μεταφράσουμε ως πέρα από το σύμπαν ή πέρα από το ίντερνετ όπως το ξέρουμε. Ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον συγκεκριμένο όρο ήταν ο sci-fi συγγραφέας Neal Stephenson στο μυθιστόρημα «Snow Crash», που εκδόθηκε το 1992. Πιο πρόσφατα, συναντήσαμε ξανά τον όρο στις σελίδες του βιβλίου «Ready Player One», του Ernest Cline, και στην κινηματογραφική μεταφορά του το 2018 από τον Steven Spielberg, μέσα από τα οποία καθίσταται σαφές ότι το metaverse αποτελεί μια νέα πραγματικότητα μέσα στη δική μας, που θολώνει τα νερά που χωρίζουν την επιστημονική φαντασία από την αληθινή ζωή. Βασικά, για να είμαστε πιο σωστοί, αποτελεί τη νέα, βελτιωμένη έκδοση του κόσμου μας. Να βρίσκεσαι ξαφνικά από τον καναπέ σου στο Μουσείο του Λούβρου ή από το νησί όπου κάνεις διακοπές σε ένα επαγγελματικό meeting. Για όσους δεν είναι βαθιά μυημένοι στην τεχνολογία, το metaverse μοιάζει εκ πρώτης όψεως με μια βελτιωμένη εκδοχή του Virtual Reality (VR – εικονική πραγματικότητα). Όμως, στην πραγματικότητα, είναι κάτι πολύ περισσότερο. Κατ’ αναλογία, το metaverse θα μπορούσε να είναι για το VR ό,τι είναι τα σημερινά smartphones για τα πρώτα κινητά τηλέφωνα της δεκαετίας του 1980.

Πώς μπορεί να αξιοποιηθεί Το αμέσως επόμενο ερώτημα που τίθεται έχει να κάνει με τη χρήση και πολύ περισσότερο τη χρησιμότητά του. Τι μπορεί να κάνει κάποιος, λοιπόν, στο metaverse; Ουσιαστικά μπορεί κάποιος να κάνει ό,τι ακριβώς μπορεί να κάνει και στο internet, με τη διαφορά ότι σε αυτή την περίπτωση μπορεί να το κάνει με μια πιο εμβυθιστική, Σύμφωνα με τους ειδικούς, το μέλλον αυτό δεν είναι όπως χαρακτηρίζεται, εμπειρία. Μπορεί να συνεργαστεί και τόσο μακρινό. με συναδέλφους του κατά τη διάρκεια της εργασίας, Για πολλούς, αυτό είναι το μέλλον του διαδικτύου, να ταξιδέψει σε εξωτικούς προορισμούς, να παίξει καθώς, αντί κάποιος να κάθεται μπροστά σε έναν παιχνίδια, να βγει με τους φίλους του σε ένα εικονικό υπολογιστή, θα μπορεί να αξιοποιεί το metaverse με μπαρ. Οι δραστηριότητες δεν έχουν όρια. τη χρήση ενός headset για να εισέλθει σε έναν ψηΣυνάδελφοι σε μια εταιρεία, για παράδειγμα, μπορούν φιακό κόσμο και να συνδεθεί με κάθε λογής ψηφιακά να βρίσκονται στον ίδιο ψηφιακό χώρο, ακόμα κι αν περιβάλλοντα. Σε αντίθεση με το σημερινό VR, το στην πραγματικότητα είναι στο σπίτι τους. Μέσω των οποίο χρησιμοποιείται κυρίως για το gaming, αυτός ο ψηφιακών εργαλείων που θα έχουν στη διάθεσή τους, ψηφιακός κόσμος θα χρησιμοποιείται για θα μπορούν να ολοκληρώσουν μια εργατα πάντα. Για τη δουλειά, για παιχνίδια, για σία βλέποντας ο καθένας ακριβώς τα ίδια συναυλίες, για σινεμά ή απλά για παρέα. πράγματα σε πραγματικό χρόνο. Ο περισσότερος κόσμος φαντάζεται ότι ο Κατ’ αναλογία, το metaverse θα Ο ίδιος ο Ζάκερμπεργκ ανέφερε πως οι καθένας θα έχει ένα τρισδιάστατο avatar άνθρωποι «θα ζουν τη ζωή τους μέσα σε μπορούσε να είναι για το Virtual του εαυτού του, το οποίο θα χρησιμοποιεί αυτό». Θα εργάζονται, θα παρακολουReality ό,τι είναι τα σημερινά στο metaverse. Όμως, όλα αυτά είναι θούν θεάματα, θα κάνουν ταξίδια. Πότε smartphones για τα πρώτα κινητά ακόμα στο επίπεδο των ιδεών, έτσι κανείς θα μπορέσουν να γίνουν όλα αυτά πράξη; τηλέφωνα της δεκαετίας του 1980 δεν μπορεί να διατυπώσει με ακρίβεια και 58 EconomyToday

Πώς εμπλέκονται οι μεγάλες εταιρείες Η προοπτική αυτού του εργαλείου δεν περνά απαρατήρητη από τους μεγάλους κολοσσούς. Η Microsoft αναπτύσσει ένα εργασιακό περιβάλλον στο metaverse, μια έκδοση του Teams που ονομάζεται Mesh, το οποίο έχει σχεδιαστεί για να λειτουργεί με μια πληθώρα διαφορετικών συσκευών, φέρνοντας τη συνεργασία σε άλλα επίπεδα. Ο Τιμ Σουίνι, επικεφαλής της Epic Games, της εταιρείας του Fortnite, εδώ και καιρό δεν κρύβει τις φιλοδοξίες του για το metaverse. Άλλωστε, τα online παιχνίδια με πολλούς παίκτες, οι οποίοι μοιράζονται διαδραστικούς κόσμους, είναι κάτι που υφίσταται εδώ και χρόνια και πρόκειται για μια τεχνολογία η οποία έχει κοινά χαρακτηριστικά με το metaverse. Ο Σουίνι, για παράδειγμα, έχει πει ότι προσβλέπει σε έναν κόσμο όπου, όταν μια αυτοκινητοβιομηχανία θα θέλει να διαφημίσει το νέο της μοντέλο, θα «ρίχνει» το αυτοκίνητο μέσα στον κόσμο, όπου ο χρήστης θα μπορεί να το οδηγήσει. Όταν κάποιος θα πηγαίνει για online shopping, θα μπορεί να δοκιμάζει τα ψηφιακά ρούχα και μετά να τα παραγγέλνει και να τα παραλαμβάνει στην πόρτα του, στον πραγματικό κόσμο. Πολλές άλλες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Nvidia, Unity, Roblox και Snap, εργάζονται όλες για την κατασκευή της υποδομής που θα μπορούσε να γίνει στο metaverse. Εταιρείες αναπτύσσουν αξεσουάρ με τα οποία θα μπορείτε να νιώθετε τον ψηφιακό κόσμο γύρω σας. Η Meta, για παράδειγμα, αναπτύσσει ένα γάντι το οποίο θα επιτρέπει στον χρήστη να νιώθει το αντικείμενο που κρατάει το avatar του. Στο γάντι αυτό υπάρχουν αισθητήρες οι οποίοι μετρούν τις κινήσεις του χρήστη. Ταυτόχρονα, υπάρχει αέρας κάτω από την επιφάνεια του γαντιού, ο οποίος φουσκώνει το ύφασμα για να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση του αγγίγματος. Τον περασμένο Απρίλιο, ο επικεφαλής της εταιρείας Nvidia, Τζένσεν Χουάνγκ, παρουσίασε μια μεγάλη γκάμα εφαρμογών οπτικοποίησης και διάδρασης. Όπως μάλιστα αποκαλύφθηκε στη συνέχεια, μέρος της να περιγράψει τι ακριβώς θα είναι το metaverse. συνέντευξής του έγινε μέσω ενός ψηφιακού avatar Η οικονομία του metaverse είναι ήδη μια υπαρκτή του εαυτού του. Το εντυπωσιακό ήταν ότι αυτό δεν είχε έννοια και δεν αναφερόμαστε μόνο στην αγοραπωγίνει αντιληπτό κατά τη διάρκεια της παρουσίασης. Η λησία ψηφιακών αγαθών αλλά και στις υπηρεσίες οι Apple, από την άλλη πλευρά, πρόκειται να λανσάρει οποίες παρέχονται. Σε ένα εμβυθιστικό περιβάλλον σύντομα γυαλιά επαυξημένης και εικονικής πραγματιόπως είναι αυτό του metaverse, προκύπτουν ανάγκες κότητας. Απ’ ό,τι φαίνεται, το metaverse δεν είναι ένα για το avatar. Μπορεί να χρειάζεται, για παράδειγμα, σενάριο επιστημονικής φαντασίας, καθώς οι τεράστιες η υπηρεσία και οι συμβουλές κάποιου στιλίστα για επενδύσεις στις οποίες προβαίνουν οι τεχνολογικοί την επιμέλεια της εμφάνισής του ή ένας κολοσσοί αποδεικνύουν ότι δεν θα πρόκειται διακοσμητής ο οποίος θα αναλάβει την για κάτι εφήμερο και πως θα είναι πραγμαΗ οικονομία του αισθητική των χώρων σε ένα σπίτι το οποίο τικά το μέλλον του διαδικτύου. metaverse είναι ήδη μια έχει αγοραστεί στο metaverse. Όλα αυτά δεν Εάν οι προσδοκίες μετουσιωθούν σε πράξη ανήκουν πλέον στη σφαίρα της φαντασίας. υπαρκτή έννοια και δεν και αποδειχθεί το μέλλον του διαδικτύου, Ήδη υπάρχουν εταιρείες οι οποίες πωλούν τότε θα είναι ένας τομέας στον οποίο οι αναφερόμαστε μόνο στην branded ρούχα για avatars, ενώ οικόπεδα μεγαλύτερες δυνάμεις της τεχνολογίας θα αγοραπωλησία ψηφιακών και σπίτια αγοράζονται έναντι εκατομμυρίων αγαθών αλλά και στις υπηρεσίες διασταυρώσουν τα ξίφη τους την επόμενη δολαρίων μέσω κρυπτονομισμάτων. δεκαετία.

οι οποίες παρέχονται

EconomyToday 59

θεμα

Το φαινόμενο NFTs στον κόσμο

των celebrities ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

60 EconomyToday

Α

νά τακτά χρονικά διαστήματα τα trades αλλάζουν και αντικαθίστανται από κάτι πρωτοποριακό και σύγχρονο, το οποίο ανοίγει έναν νέο, επαναστατικό δρόμο που αποφέρει κέρδος με κάθε κόστος. Αυτή τη φορά, λοιπόν, την καινοτομία «υπογράφουν» τα NFTs (Νon-Fungible Tokens).

H μοναδικότητα των NFTs Τα NFTs παρουσιάζονται ως ο πρεσβευτής της τεχνολογικής επανάστασης του «αύριο» και βασίζονται στο blockchain. Ουσιαστικά, πρόκειται για ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία, τύπου κρυπτονομίσματος, τα οποία διασφαλίζουν τη μοναδικότητα ενός αρχείου (βίντεο, φωτο-

και έχει καταστραφεί, οπότε η αξία που αποκτά κάποιος που έχει στην ιδιοκτησία του ένα τέτοιο ψηφιακό αντικείμενο γίνεται μεγαλύτερη.

Το παιχνίδι της αγοραπωλησίας

γραφίας, τραγουδιού ή οτιδήποτε μπορεί να αποθηκευτεί σε ψηφιακή μορφή). Εν ολίγοις, πρόκειται για πιστοποιητικά σε ηλεκτρονική μορφή, τα οποία αποδεικνύουν την αυθεντικότητα ενός –αγορασμένου– ηλεκτρονικού αντικειμένου.

Η λειτουργία Ο βασικός πυρήνας των NFTs βρίσκεται στην πλατφόρμα «Ethereum», η οποία υποστηρίζει κρυπτονομίσματα. Κάθε δημιουργός μπορεί να ανεβάσει οποιοδήποτε ψηφιακό αρχείο θέλει στην εν λόγω πλατφόρμα, προκειμένου να πιστοποιήσει την αυθεντικότητα και τη γνησιότητά του, και μετέπειτα να κωδικοποιήσει το NFT, δημιουργώντας ένα αρχείο μέσω του οποίου επαληθεύεται ο τίτλος ιδιοκτησίας και μεταβίβασης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, καθίσταται αδύνατη η ψηφιακή πλαστογράφηση ενός αρχείου που έχει κωδικοποιήσει κάποιος. Με την κωδικοποίηση, κανένα NFT δεν είναι πανομοιότυπο, ακόμη κι αν ο δημιουργός προσπαθήσει να «κλωνοποιήσει» δύο ή περισσότερα ίδια αρχεία.

Κάθε NFT είναι μοναδικό και δεν μπορεί να αναπαραχθεί. Έτσι, μπορείς να θεωρήσεις αυτά τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία ως μοναδικά ψηφιακά αντικείμενα που κανείς άλλος δεν κατέχει στην ιδιοκτησία του. Αδιαμφισβήτητα, οι χρήστες μπορούν να έχουν μια εικόνα ενός έργου που έχει αγοραστεί ως NFT, αλλά οι ίδιοι δεν θα κατέχουν το πρωτότυπο σε καμία των περιπτώσεων. Αυτό κάνει την απόκτηση ενός NFT ακόμη πιο δελεαστική. Επίσης, υπάρχει η προοπτική να μπορείς μεταγενέστερα να πουλήσεις το εν λόγω αντικείμενο για περισσότερα χρήματα. Για την αγορά ενός NFT μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορα νομίσματα, τα οποία εξασφαλίζονται online μέσα από διάφορες πλατφόρμες, όπως είναι για παράδειγμα η «Open Sea» (διαδικτυακή γκαλερί στην οποία υπάρχουν ψηφιακά αντικείμενα τέχνης, κάρτες συναλλαγών και άλλα συλλεκτικά αντικείμενα). Η συγκεκριμένη πλατφόρμα λειτουργεί σαν οίκος δημοπρασιών, όπου μπορείς να κάνεις προσφορές για αντικείμενα και να βγεις ο κερδισμένος. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι υπάρχουν ορισμένες καταχωρήσεις και καθορισμένες τιμές.

Κριτήρια αξιολόγησης των NFTs

Ο ψηφιακός κόσμος είναι πολύ διαφορετικός από τον πραγματικό. Οτιδήποτε υπάρχει σε ένα ψηφιακό πιστοποιητικό Γιατί να αγοράσεις ιδιοκτησίας ή NFT δεν σημαίνει πως έχει κάποιο ψηφιακό αξία. Τα πλείστα από αυτά που υπάρχουν αντικείμενο σήμερα δεν θα αξίζουν τίποτα στο μέλλον. Το καίριο ερώτημα που προκύπτει είναι Αρκετά, όμως, θα είναι ιδιαίτερα πολύτιμα, γιατί να πληρώσεις για να αποκτήσεις ακόμα κι αν είναι άυλα. Η αξία ενός πίνακα την πνευματική ιδιοκτησία ενός ψηφιακού ζωγραφικής, για παράδειγμα, δεν καθορίζεται αντικειμένου, όταν μπορείς να το δεις εντελώς με βάση το κόστος δημιουργίας του, αφού δωρεάν από πλατφόρμες. Η βασική –λογική– δεν είναι αυτό το κριτήριο. Μπορεί ο καμβάς απάντηση που κρύβεται πίσω από αυτό το ερώκαι οι μπογιές να αξίζουν 20 ευρώ και ο τημα είναι το γεγονός ότι, διασφαλίζοντας πίνακας να πωλείται για 20 εκατομμύρια! την ψηφιακή ιδιοκτησία ενός αντικειμένου, Διασφαλίζοντας την Η διαφορά έγκειται στην καλλιτεχνική αξία, έχεις το μοναδικό προνόμιο να είσαι ο ιδιψηφιακή ιδιοκτησία ενός στην πιστοποίηση της αυθεντικότητας και οκτήτης της ψηφιακής εκδοχής ενός έργου, αντικειμένου, έχεις το στη σπανιότητα. του οποίου δεν μπορεί να υπάρξει άλλο μοναδικό προνόμιο να είσαι Μερικά από τα σημαντικότερα σημεία αξιοόμοιό του. Για παράδειγμα, όλοι μπορούμε να επισκεφτούμε το Μουσείο του Λούβρου ο ιδιοκτήτης της ψηφιακής λόγησης είναι τα εξής: - Φήμη: Να έχει φτιαχτεί από κάποιον διάστο Παρίσι και να φωτογραφίσουμε τη εκδοχής ενός έργου, του σημο δημιουργό ή οργανισμό. Μόνα Λίζα, αλλά δεν είναι το ίδιο με το να οποίου δεν μπορεί να - Σπανιότητα: Κάθε αντικείμενο έχει τη είσαι ο ιδιοκτήτης του έργου. Μεγαλύτερη υπάρξει άλλο όμοιό του μοναδικότητά του και αυτό του δίνει αξία. αξία έχει σαφώς ένα έργο που αποκτήθηκε

EconomyToday 61

θεμα το ταξίδι του στον χώρο των NFTs. Το χαρτοφυλάκιο του Cozomo de’ Medici έχει συλλεκτικά αντικείμενα αξίας άνω των 17 εκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με την DappRadar. Η συλλογή περιέχει εννέα CryptoPunks, με το πιο πολύτιμο να εκτιμάται στα 4,6 εκατομμύρια δολάρια. Διαθέτει επίσης 10 Meebits NFTs, τα τρισδιάστατα avatars που δημιουργήθηκαν από τους κατασκευαστές των CryptoPunks της Larva Labs, καθώς και μια συλλογή διαφορετικών NFTs από τη σειρά έργων Art Blocks. Πάντως, τα NFTs, έχουν προκαλέσει πραγματική φρενίτιδα στον κόσμο, εάν αναλογιστεί κανείς ότι συλλέκτης NFTs ξόδεψε $450.000 για να ζήσει ως ψηφιακός γείτονας του Snoop Dogg στο Metaverse. Εμμονή με τα Non-Fungible Tokens έχει πάθει και η επιχειρηματίας / TV personality Paris Hilton, η οποία υποστηρίζει έναν οργανισμό άνω των $300 εκατομμυρίων, ο οποίος διεκδικεί μια θέση στην ψηφιακή τέχνη. Σε συνέντευξή της έχει δηλώσει ότι «τα NFTs είναι το μέλλον για δημιουργούς και συλλέκτες και αυτή είναι μόνο η αρχή». Μάλιστα, για την κίνησή της αυτή, έχει λάβει διθυραμβικά σχόλια από τη Whaleshark, η οποία θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες παγκοσμίως και «μεγαλοκαρχαρίας» συλλέκτης NFTs.

Για παράδειγμα, τα γάντια του Muhammad Ali αξίζουν αρκετά χρήματα λόγω της ιστορικής τους σημασίας, ωστόσο τα γάντια από μόνα τους, αν δεν ήταν του Ali, δεν θα ήταν σπάνια, και αυτό θα είχε αντίκτυπο στην τιμή τους.

- Πρωτότυπο: Η σημασία κάθε αντικειμένου δίνεται μέσω του πρωτότυπου. Η αξία που παίρνει ένα αντικείμενο όταν είναι το πρώτο του δημιουργού του ή το πρώτο στο είδος του μπορεί να είναι αστρονομική!

Quality star! Ολοένα και περισσότεροι επώνυμοι του διεθνούς jet set ασχολούνται με τα NFTs. Πρώτος στη λίστα είναι ο κορυφαίος ράπερ Snoop Dogg, ο οποίος ακολουθεί την τάση των NFTs από τη γέννησή τους. Μάλιστα, συνεργαζόμενος με τον δημιουργό του δημοφιλούς Nyan Cat, πρόσφατα λάνσαρε τα δικά του, επώνυμα, συλλεκτικά ψηφιακά έργα τέχνης. Όπως αποκάλυψε ο ίδιος μέσω Twitter, ο λογαριασμός με το ψευδώνυμο Cozomo de’ Medici ανήκει σε αυτόν. Ο Cozomo αναρτούσε καθημερινά τις τελευταίες εβδομάδες στιγμές από 62 EconomyToday

Συλλέκτης NFTs ξόδεψε $450.000 για να ζήσει ως ψηφιακός γείτονας του Snoop Dogg στο Metaverse

Τα πέντε ακριβότερα NFTs που έχουν πωληθεί μέχρι σήμερα

Συλλογή έργων τέχνης από τον Beeple με την ονομασία «The First 5000 Days»

€56.669.700

CryptoPunk #3100

€6.225.454

Το πρώτο tweet του Twitter από τον δημιουργό της πλατφόρμας, Jack Dorsey

€2.381.770

Axie Infinity Virtual Game

€1.231.350

To λουλούδι «Forever Rose» από τον πρωτοπόρο στην κρυπτογραφική τέχνη Kevin Abosch

€821.300

EconomyToday 63

θεμα

Ψηφιακός μετασχηματισμός: Δρόμος χωρίς επιστροφή

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΚΡΟΝΙΔΗ Ανώτερου Διευθυντή του Συνδέσμου Τραπεζών Κύπρου

Τ

ην τελευταία δεκαετία, οι ευρωπαϊκές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων και των κυπριακών τραπεζών, λειτουργούν σε ένα παρατεταμένο περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων και χαμηλής ή μηδενικής κερδοφορίας. Το γεγονός της ύπαρξης χαμηλών επιτοκίων οφείλεται αρχικά στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, ακολούθως στην κρίση του ευρώ και μετά στην πανδημία COVID-19. Λόγω αυτών των δεδομένων, θεωρώ σημαντικό να αναφερθώ σε κάποιες επισημάνσεις που αφορούν τις κυπριακές τράπεζες, τις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν και προς ποια κατεύθυνση αναμένεται ότι θα κινηθούν τα αμέσως επόμενα χρόνια. Όλα αυτά εμμέσως άπτονται και της συζήτησης που γίνεται τις τελευταίες εβδομάδες για τις αλλαγές στις χρεώσεις και για τον περιορισμό του δικτύου καταστημάτων των τραπεζών. Οι ιδιάζουσες οικονομικές συνθήκες που ανέφερα πιο πάνω αλλά και ο αυξανόμενος ανταγωνισμός από νεοφυείς εταιρείες τεχνολογίας (fintechs) ωθούν τις τράπεζες να προβούν σε τομές, να επαναπροσδιορίσουν το επιχειρηματικό 64 EconomyToday

Είναι βεβιασμένο να μιλήσουμε σήμερα για το τέλος του τραπεζικού καταστήματος, αλλά σίγουρα μπορούμε να μιλάμε για την αρχή μιας νέας εποχής, σίγουρα πιο ψηφιακής και με εξυπηρέτηση μέσω της χρήσης της τεχνολογίας

τους μοντέλο και τη στρατηγική τους, να διαφοροποιήσουν τις εργασίες τους και να αναπτύξουν καινοτόμα προϊόντα που να ικανοποιούν τις νέες ανάγκες και απαιτήσεις των πελατών τους. Προς τούτο, η ευρωπαϊκή εποπτική αρχή, και πιο συγκεκριμένα ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός (ΕΕΜ), ο οποίος εποπτεύει τις τράπεζες της Ευρωζώνης, έχει θέσει ως μία από τις προτεραιότητές του για το 2022 τη μείωση του λειτουργικού κόστους των τραπεζών. Μάλιστα, στο πλαίσιο του εποπτικού ελέγχου, υποδεικνύει στις τράπεζες ότι ο τρόπος με τον οποίο θα πρέπει να μειώσουν τα λειτουργικά έξοδα είναι διαμέσου της παροχής εναλλακτικών τραπεζικών υπηρεσιών με τη χρήση της τεχνολογίας και της μετάβασης σε νέες ψηφιακές λύσεις εξυπηρέτησης πελατών και διενέργειας συναλλαγών. Επιπλέον, ο ΕΕΜ αναφέρει ότι τράπεζες με διευρυμένο δίκτυο καταστημάτων θα πρέπει να προβούν σε ψηφιακό μετασχηματισμό, ώστε να επιτύχουν οικονομίες κλίμακας, να επωφεληθούν από εξοικονομήσεις και να βελτιώσουν την προοπτική επιβίωσής τους σε ένα ολοένα και περισσότερο ψηφιακό και παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Οι κυπριακές τράπεζες λειτουργούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και δη στην Ευρωζώνη και εποπτεύονται από την ΕΚΤ και τον ΕΕΜ στη βάση ίδιων κοινών κανονισμών και κριτηρίων που ισχύουν για όλες τις ευρωπαϊκές τράπεζες, ανεξαρτήτως μεγέθους και δραστηριοτήτων. Συνεπώς, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται και να καταστούν ανταγωνιστικές σε σχέση με τις τρά-

πεζες αντίστοιχου μεγέθους άλλων χωρών. Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19, η χρήση του διαδικτύου και η εξυπηρέτηση πελατών μέσω εναλλακτικών καναλιών, πέραν των τραπεζικών καταστημάτων, ξεπερνά το 80% των συναλλαγών. Όλες αυτές οι επενδύσεις επιφέρουν σημαντικό κόστος και οι τράπεζες, όπως κάθε άλλη επιχείρηση, είναι αναγκασμένες να διαχειριστούν ορθολογιστικά το κόστος της λειτουργίας και παροχής των υπηρεσιών που προσφέρουν, λαμβάνοντας υπόψη τις παραμέτρους που ισχύουν στο περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιούνται. Η αύξηση του κόστους παροχής υπηρεσιών (κεφάλαια, κανονιστική συμμόρφωση, αναφορές, τεχνολογική αναβάθμιση, προσωπικό κ.ά.), ιδιαίτερα σε μια περίοδο μηδενικών ή σχεδόν μηδενικών επιτοκίων, πλεονάζουσας ρευστότητας και χαμηλής κερδοφορίας, αναπόφευκτα επιφέρει και την ανάλογη προσαρμογή στην τιμολόγηση των υπηρεσιών στη βάση της στρατηγικής κάθε τράπεζας. Η λειτουργία ενός τραπεζικού καταστήματος έχει υψηλό κόστος και δεν θεωρείται τόσο σημαντική

Οι αλλαγές που γίνονται και αυτές που ακολουθούν δεν θα είναι προσωρινές

όπως τα προηγούμενα χρόνια, αφού η επικοινωνία και η εξυπηρέτηση του πελάτη γίνεται πλέον διαμέσου εναλλακτικών καναλιών. Είναι για αυτόν τον λόγο που οι τράπεζες ενθαρρύνουν τους πελάτες, όπου είναι δυνατόν, να χρησιμοποιούν τις νέες, εναλλακτικές μεθόδους διεκπεραίωσης των συναλλαγών τους, χωρίς να χρειάζεται η φυσική επίσκεψη σε κάποιο κατάστημα και με σημαντικά χαμηλότερη ή και καθόλου χρέωση για τις προσφερόμενες υπηρεσίες. Είναι βεβιασμένο να μιλήσουμε σήμερα για το τέλος του τραπεζικού καταστήματος, αλλά σίγουρα μπορούμε να μιλάμε για την αρχή μιας νέας εποχής, σίγουρα πιο ψηφιακής και με εξυπηρέτηση μέσω της χρήσης της τεχνολογίας. Οι αλλαγές που γίνονται και αυτές που ακολουθούν δεν θα είναι προσωρινές. Οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να προσαρμοστούν και να ακολουθήσουν τις ευρωπαϊκές τάσεις και τις εποπτικές εκκλήσεις, ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν στο πολύπλοκο, ανταγωνιστικό και ιδιαίτερα απαιτητικό περιβάλλον εντός του οποίου λειτουργούν και δραστηριοποιούνται.

EconomyToday 65

θεμα

Διοχέτευση ρευστότητας σε βιώσιμες επενδύσεις και έργα ΤΗΣ ΝΙΚΟΛ Κ. ΦΙΝΟΠΟΥΛΟΥ Δικηγόρου, LLB, LLM, LPC (Sustainability Strategies & ESG), Alumni Μέλους Institute for Sustainability Leadership, University of Cambridge

Ε

ίναι παραδεκτό γεγονός ότι το τραπεζικό σύστημα, τουλάχιστον το τελευταίο έτος, σε συνάρτηση με την κατάσταση αβεβαιότητας που δημιούργησε η πανδημία, διανύει μια παρατεταμένη περίοδο χαμηλών επιτοκίων και την ίδια ώρα διαθέτει υπερβάλλουσα ρευστότητα, η οποία, σε συνδυασμό με τα μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης που εφαρμόζει τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), δημιουργεί ένα σημαντικό επιπρόσθετο κόστος. Οι κυπριακές τράπεζες έχουν να διαχειριστούν μια πολύ δύσκολη συγκυρία, η οποία επηρεάζει τις προσπάθειές τους για επίτευξη βιώσιμης κερδοφορίας. Σε μια οικονομία όπως η κυπριακή, στην οποία το ιδιωτικό χρέος είναι σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα και ο αριθμός των φυσικών και νομικών 66 EconomyToday

προσώπων που πληρούν τα –δικαίως– αυστηρά κριτήρια για νέο δανεισμό είναι περιορισμένος, η προσπάθεια των τραπεζών να διαθέσουν μέσω νέου δανεισμού τα σημαντικά πλεονάσματα ρευστότητας που διαθέτουν είναι ιδιαίτερα δύσκολη. Την προσπάθεια δυσχεραίνει επίσης το γεγονός ότι στην Κύπρο υπάρχει ακόμα μεγάλος αριθμός τραπεζικών ιδρυμάτων σε σχέση με το μέγεθος της πραγματικής οικονομίας. Σ’ αυτό το περιβάλλον, οι πλείστες τράπεζες επέβαλαν αρνητικά επιτόκια ή χρέωση προμηθειών ρευστότητας σε συγκεκριμένες κατηγορίες μεγάλων πελατών, με στόχο να μειώσουν το κόστος φύλαξης αυτών των καταθέσεων (ρευστότητας). Παράλληλα, με στόχο να υποβοηθήσει, η ΕΚΤ με πρόσφατες αποφάσεις βελτίωσε τους δανειστικούς όρους για άντληση ρευστότητας και μείωσε τις απαιτή-

σεις σε εξασφαλίσεις ανάλογα με τον σκοπό του δανεισμού. Αυτή η εξέλιξη βοηθά ως έναν βαθμό τις κυπριακές τράπεζες, νοουμένου βέβαια ότι πληρούνται τα σχετικά κριτήρια, κυρίως δηλαδή η παραχώρηση νέων δανείων ενός συγκεκριμένου ύψους και με όρους που στοχεύουν στην κατηγοριοποίηση της βιώσιμης ανάπτυξης (sustainable development). Απ’ εκεί και πέρα, όμως, όσο υποβοηθητικές και να είναι οι πιο πάνω ενέργειες, σίγουρα από μόνες τους δεν επιλύουν το πρόβλημα. Πέρα από τις προκλήσεις, οι κυπριακές τράπεζες, αλλά και η κυπριακή οικονομία γενικότερα, έχουν ενώπιόν τους μια μεγάλη ευκαιρία, η οποία προκύπτει από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Κύπρος – Το αύριο». Το Σχέδιο προβλέπει σημαντικές άμεσες επενδύσεις ευρωπαϊκών κονδυλίων αλλά και

Οι κυπριακές τράπεζες επηρεάζονται σημαντικά από τις εξελίξεις και αν δεν αντιδράσουν εγκαίρως κινδυνεύουν να χάσουν το τρένο της ανάπτυξης και να υποστούν τις όποιες εποπτικής φύσεως συνέπειες

συμπληρωματικές επενδύσεις δισεκατομμυρίων από τον ιδιωτικό τομέα. Γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό πως οι κυπριακές τράπεζες έχουν μια σημαντική ευκαιρία, όχι απλώς για να παραχωρήσουν νέο δανεισμό, αλλά και για να εμπλακούν σε έργα δημιουργίας βιώσιμης ανάπτυξης και τήρησης των κριτηρίων ESG (Environmental, Social, Governance). H βιώσιμη χρηματοδότηση (sustainable finance) αποτελεί βασικό πυλώνα της προσπάθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιτύχει τους στόχους που έχει θέσει για αειφόρο ανάπτυξη (sustainable development). Από το 2018, η ΕΕ έχει υιοθετήσει στοχευμένο Σχέδιο Δράσης με συγκεκριμένες νομικο-οικονομικές τεχνικές παραμέτρους για βιώσιμη χρηματοδότηση (Financing Sustainable Growth / Sustainable Finance Action Plan). Σκοπός της ΕΕ είναι τα κράτημέλη να υλοποιήσουν τη δέσμευσή τους για διοχέτευση ιδιωτικών κεφαλαίων προς επενδύσεις οι οποίες να υποστηρίζουν τη Συμφωνία του Παρισιού (Paris Agreement 2016) και με αρχική στόχευση την επίτευξη ουδέτερου ισοζυγίου άνθρακα μέχρι το 2050 με παράλληλη επίτευξη των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (Sustainable Development Goals - SDGs) των Ηνωμένων Εθνών. Μπορούμε λοιπόν να είμαστε βέβαιοι πως η εφαρμογή των κανόνων που αφορούν τη βιώσιμη χρηματοδότηση και ανάπτυξη κάθε άλλο παρά πυροτέχνημα είναι. Οι κυπριακές τράπεζες επηρεάζονται σημαντικά από αυτές τις εξελίξεις και αν δεν αντιδράσουν εγκαίρως κινδυνεύουν να χάσουν το τρένο της ανάπτυξης και να υποστούν τις όποιες εποπτικής φύσεως συνέπειες. Ενδεικτικά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε πρόσφατα επανεξέταση των τραπεζικών κανόνων στην ΕΕ με στόχο την ολοκλήρωση της Βασιλείας ΙΙΙ. Μια από τις αλλαγές που προωθούνται αφορά την υποχρέωση των τραπεζών να εντοπίζουν, να γνωστοποιούν και να διαχειρίζονται συστηματικά κινδύνους σχετιζόμενους με τα κριτήρια ESG, στο πλαίσιο της ευρύτερης διαδικασίας διαχείρισης κινδύνων που εφαρμόζουν (Risk Management Assessment). Ενδεικτική είναι η υποχρέωση για τακτική διεξαγωγή ασκήσεων προσομοίωσης ακραίων κλιματικών καταστάσεων (stress tests) τόσο από τις εποπτικές αρχές όσο και από τα ίδια τα πιστωτικά ιδρύματα. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό πως η βιώσιμη χρηματοδότηση είναι ήδη εδώ και όσο πιο γρήγορα προσαρμοστούν οι τράπεζες στα νέα δεδομένα και καθοδηγήσουν και τους πελάτες τους προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση, τόσο μεγαλύτερα θα είναι τα οφέλη και για τις ίδιες αλλά και για την οικονομία γενικότερα.

EconomyToday 67

ΘΕΜΑ

Συγκρατημένη αισιοδοξία για

το «restart» του τουρισμού Θετικά τα μηνύματα για την τουριστική κίνηση το 2022 ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ

Ο

τουρισμός φαίνεται να ξυπνά σιγάσιγά από τον λήθαργο στον οποίο είχε περιπέσει λόγω πανδημίας. Οι τουριστικοί παράγοντες θεωρούν το 2020 ως «μη γενόμενη» σεζόν, ενώ τη χρονιά που μας πέρασε, το 2021, είδαν τους «συγκρατημένους» στόχους να εκπληρώνονται και μάλιστα κάποιους απ’ αυτούς να ξεπερνούν τις προσδοκίες. Η Κύπρος εξάλλου έφτασε στο 50% της τουριστικής κίνησης του 2019, παρά τις προβλέψεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού ότι η κίνηση θα κυμαινόταν γύρω στο 40%. Τα στοιχεία και οι προβλέψεις για την τουριστική κίνηση του 2022, παρά τις ανησυχίες για πισωγυρίσματα που προκάλεσε η μετάλλαξη Όμικρον με το «καλημέρα» του νέου έτους, είναι ευοίωνα. Ωστόσο, για την επιστροφή στην κανονικότητα και την επαναφορά στα επίπεδα του 2019 υπάρχει ακόμη δρόμος. Ο ίδιος ο Υφυπουργός Τουρισμού αλλά και πολλοί παράγοντες του κλάδου έχουν δηλώσει επανειλημμένως ότι το 2024 θα είναι η χρονιά της πλήρους επιστροφής στα επίπεδα του 2019. Και αυτό, φυσικά, υπό την αίρεση της πανδημίας. Από την άλλη, για να ξαναπάρει μπρος η μηχανή της τουριστικής βιομηχανίας και να επανέλθουν οι δείκτες στα προ πανδημίας επίπεδα, χρειάζεται αρκετή και συντονισμένη δουλειά από θεσμικούς και ιδιωτικούς 68 EconomyToday

παράγοντες. Κάτι που φαίνεται να γνωρίζουν καλά οι ιθύνοντες του τουρισμού, οι οποίοι με τις δράσεις τους προσπαθούν να βάλουν τα θεμέλια αφενός για την ικανοποιητική τουριστική κίνηση το 2022 και αφετέρου για τη στρατηγική αναδιαμόρφωση του τουριστικού προϊόντος της Κύπρου. Στοχευμένες κινήσεις και ανοίγματα σε αγορές που μέχρι τώρα δεν ήταν στις «πάνω θέσεις» του πελατολογίου της Κύπρου, διεύρυνση του τουριστικού προϊόντος πέρα από το «ήλιος και θάλασσα» και αναβάθμιση των υποδομών που θα μπορούσαν να στηρίξουν εναλλακτικές και ολόχρονες μορφές τουρισμού, είναι μόνο μερικές από τις δράσεις που έχουν ήδη αναληφθεί και φαίνεται να αποδίδουν καρπούς.

Χώρες όπως η Πολωνία, η Ουκρανία, η Γαλλία, η Τσεχία και η Ουγγαρία φαίνεται ότι θα ενισχύσουν τον κυπριακό τουρισμό τα επόμενα χρόνια

Θετικές οι πρώτες ενδείξεις για το 2022 παρά την «απειλή» της Όμικρον Η έξαρση της πανδημίας που προκάλεσε η μετάλλαξη Όμικρον, στο πέρασμα από το 2021 στο 2022, προκάλεσε ανησυχία στον κόσμο του τουρισμού, αφού οι πρώτες αντανακλαστικές αντιδράσεις της αγοράς σκιαγραφούσαν ένα νέο πισωγύρισμα. Ακυρώσεις πτήσεων, κατακόρυφη μείωση στην αναζήτηση αεροπορικών εισιτηρίων και μειωμένη ζήτηση για κρατήσεις σε ξενοδοχεία είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία που

από διάφορα αεροδρόμια κεντρικών ευρωσυσσώρευαν εκ νέου σύννεφα πάνω από παϊκών χωρών, όπως η Γαλλία, αυξάνοντας την τουριστική βιομηχανία. έτσι τις «γέφυρες» εισόδου στην Κύπρο, στο Ωστόσο, όσο περνούν οι μέρες, με τα στοιΥφυπουργείο Τουρισμού αισιοδοξούν ότι χεία να δείχνουν ότι η Όμικρον, παρά την Ο Υφυπουργός Τουρισμού και υψηλή μεταδοτικότητά της, είναι αντιμετωπολλοί παράγοντες του κλάδου θα υπάρξει αύξηση ενδιαφέροντος και από πίσιμη, το θετικό κλίμα επανέρχεται γενικώς έχουν δηλώσει ότι το 2024 θα είναι αγορές της κεντρικής Ευρώπης. Αγορές που χαρακτηρίζονται παραδοσιακά ως ανθεκτικές και ειδικότερα για την Κύπρο. η χρονιά της πλήρους επιστροφής αλλά και ποιοτικές, αφού αναζητούν εμπειρίΣύμφωνα με στοιχεία από το Υφυπουργείο στα επίπεδα του 2019 ες πέρα από το «ήλιος και θάλασσα». Τουρισμού, τις πρώτες βδομάδες του 2022 οι αναζητήσεις στο διαδίκτυο για διακοπές στην Κύπρο κατά το 2022 είναι σε σημαντικό βαθμό Στόχος να συνεχιστεί η πολλαπλάσιες από τις αντίστοιχες περσινές αναζηαύξηση της κατά κεφαλήν τήσεις αλλά και σε σύγκριση με τις αναζητήσεις για δαπάνης άλλους ανταγωνιστικούς με την Κύπρο τουριστικούς Στα θετικά στοιχεία της τουριστικής κίνησης του 2021 προορισμούς. είναι η σημαντική αύξηση της κατά κεφαλήν δαπάνης Καθοριστικής σημασίας κρίνεται από παράγοντες του τουτων τουριστών. Συγκεκριμένα, από τα €680 το 2019, ρισμού και η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για το ποσό αυτό ανήλθε στα €810 περίπου τη χρονιά το νέο πρωτόκολλο εισόδου στην Κυπριακή Δημοκρατία που μας πέρασε, το οποίο αντιστοιχεί σε αύξηση της που θα ισχύει από 1η Μαρτίου, αν δεν αλλάξει φυσικά τάξεως του 20%. κάτι μέχρι τότε όσον αφορά την κατάσταση της πανδημίας. Στόχος των ιθυνόντων του τουρισμού είναι να μη Συγκεκριμένα, βάσει του υπό αναφορά πρωτοκόλλου, χαθεί αυτή η δυναμική και μάλιστα να ενισχυθούν οι όσοι επισκέπτες έχουν εμβολιαστεί ή νοσήσει από παράγοντες που ευνοούν αυτή την εξέλιξη: αφενός οι κορωνοϊό θα μπορούν να εισέρχονται στη Δημοκρατία αυξημένες πτήσεις με χαμηλού κόστους εταιρείες, που χωρίς τεστ, ανεξάρτητα από την κατηγορία στην οποία επιτρέπουν μεγαλύτερη δαπάνη στον προορισμό, αφού θα βρίσκεται η χώρα προέλευσής τους. Παράλληλα, οι εξοικονομούνται χρήματα στο κόστος μεταφοράς, και μη εμβολιασμένοι και μη νοσήσαντες θα μπορούν να αφετέρου οι νέοι «πελάτες», που η τουριστική τους έρχονται με τεστ, και μάλιστα με rapid 24 ωρών. κουλτούρα εκτείνεται πέρα από το «all inclusive».

Δυναμική είσοδος νέων «πελατών» στον κυπριακό τουρισμό Ένα επιπλέον στοιχείο που επιτρέπει τις αισιόδοξες προβλέψεις για την τουριστική κίνηση το 2022, αλλά και σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου, είναι η δυναμική είσοδος νέων χωρών στο πελατολόγιο του κυπριακού τουρισμού. Μάλιστα, οι προσθήκες αυτές γίνονται χωρίς να υπάρχουν απώλειες από τους παραδοσιακούς επισκέπτες από Βρετανία, Ρωσία, Ισραήλ κ.ο.κ. Χώρες όπως η Πολωνία, η Ουκρανία, η Γαλλία, η Τσεχία, η Ουγγαρία κ.ά. φαίνεται ότι θα ενισχύσουν τον κυπριακό τουρισμό τα επόμενα χρόνια. Κάποιες από αυτές τις αγορές έχουν ήδη σημαντική συνεισφορά στον κυπριακό τουρισμό, ενώ στο μέλλον προβλέπεται να γίνει πιο δυναμική η παρουσία τους. Είναι ενδεικτικές πρόσφατες δηλώσεις του Υφυπουργού Τουρισμού, Σάββα Περδίου, αναφορικά με την αγορά της Πολωνίας: «Η Πολωνία, αν όχι από φέτος, τουλάχιστον του χρόνου, θα είναι στις τρεις σημαντικότερες αγορές της Κύπρου. Μια χώρα που πριν από λίγα χρόνια βρισκόταν εκτός πεντάδας. […] Είναι απίστευτο το πόση διάθεση έχουν δείξει για ταξίδι οι Πολωνοί εν μέσω πανδημίας. Δεν τους επηρεάζει όπως φαίνεται –ψυχολογικά εννοώ– η κατάσταση της πανδημίας και οι δυσκολίες που προκύπτουν απ’ αυτήν. Πρόκειται για μια πολύ ανθεκτική αγορά». Παράλληλα και με δεδομένο το ενδιαφέρον αεροπορικών εταιρειών να εγκαινιάσουν πτήσεις προς την Κύπρο

Έρχονται σχέδια ενίσχυσης και αναβάθμισης του τουρισμού ορεινών περιοχών Παράλληλα με τις δράσεις που στοχεύουν στη γνωστοποίηση του πολυποίκιλου τουριστικού προϊόντος της Κύπρου σε υφιστάμενες και νέες αγορές, ιδιωτικές και κρατικές πλέον πρωτοβουλίες προσβλέπουν στην ενίσχυση των υποδομών του τουρισμού σε ορεινές περιοχές. Με την ενίσχυση από ευρωπαϊκά κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, θα υλοποιηθούν, σύμφωνα με τον Υφυπουργό Τουρισμού, στο επόμενο διάστημα (κάποια εξ αυτών σε βάθος τετραετίας), συγκεκριμένα σχέδια που στοχεύουν στην ενίσχυση και το «άνοιγμα» του τουριστικού προϊόντος

της Κύπρου. Συγκεκριμένα, στο προσεχές διάστημα θα ανακοινωθούν τα εξής σχέδια: • Σχέδιο χορηγιών για αναβάθμιση τουριστικών καταλυμάτων / ξενοδοχείων σε ύπαιθρο, ορεινά και ακριτικές περιοχές, για εκσυγχρονισμό και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος.

• Σχέδιο χορηγιών για αναβίωση περιοχών της υπαίθρου, ορεινών και ακριτικών περιοχών, μέσω της δημιουργίας αυθεντικών εμπειριών, για εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος. Αφορά τη διεύρυνση και συνέχιση του Προγράμματος για Πραγ-

ματοποίηση Έργων Τοπικού Χαρακτήρα με Τουριστική Πτυχή, το οποίο υλοποιείται με έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου.

• Σχέδιο χορηγιών για αναβάθμιση παραδοσιακών χώρων εστίασης ή πώλησης παραδοσιακών προϊόντων, με την προϋπόθεση ένταξής τους στο Σύμφωνο «Taste of Cyprus».

• Σχέδιο χορηγιών για δημιουργία ιατρικών εγκαταστάσεων και εγκαταστάσεων αυτόνομης υποβοηθούμενης διαβίωσης σε τουριστικά καταλύματα / ξενοδοχεία, με στόχο την προσέλκυση ιατρικού τουρισμού και τουρισμού υγείας και ευεξίας.

EconomyToday 69

θεμα

Επανεκκίνηση του κυπριακού τουρισμού:

Μονόδρομος η προσήλωση στην ποιότητα

ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ Ανώτερου Λειτουργού ΣΤΕΚ

Από τον τρόπο που έχει συμπεριφερθεί η αγορά, αλλά και από τις επιλογές των τουριστών, είναι πασιφανές ότι η διαχρονική θέση του ΣΤΕΚ για προσήλωση στον ποιοτικό τουρισμό είναι πλέον μονόδρομος. Ο εκσυγχρονισμός συλλογική προσπάθεια όλων των του τομέα και η ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών θα φέρουν εμπλεκόμενων μεγαλύτερη σταθερότητα και θα στον τουριστικό δώσουν προβάδισμα έναντι των τομέα, ώστε να ανταγωνιστικών μας προορισμών, αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις επιφέροντας μεγαλύτερα έσοδα που έφερε η πανδημία COVIDστην οικονομία του τόπου.

19, είναι αξιέπαινη. Τα αποτελέΤο στοίχημα που καλούνται να σματα αυτής της προσπάθειας κερδίσουν όλα τα συμβαλλόμεείναι εμφανή, αφού η Κύπρος να μέρη στον τουριστικό τομέα πέτυχε να ανακτήσει το 46,8% των εσόδων της σε σχέση με την είναι η γρήγορη επιστροφή στην αντίστοιχη περίοδο (πρώτοι 9 μή- ομαλότητα το 2022, δεδομένου νες) του 2019, δηλαδή πριν από ότι τα επιδημιολογικά δεδομένα θα το επιτρέψουν. Έτσι, η επικαιροτην πανδημία. Όπως προκύπτει ποίηση των στόχων αλλά και των από έκθεση του οίκου DBRS, το εργαλείων υλοποίησής τους αποσυγκεκριμένο ποσοστό ήταν το τελεί προαπαιτούμενο συστατικό, υψηλότερο ανάμεσα στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου. Παρ’ όλα εάν θέλουμε πραγματικά να μεγιστοποιήσουμε τα θετικά αποτελέαυτά, οι προκλήσεις έως ότου επιστρέψει ο τουριστικός τομέας σματα αυτής της προσπάθειας. Όπως διαφαίνεται, σύμμαχο στην στην πλήρη ομαλότητα είναι μεγάλες, όπως φυσικά και οι προ- προσπάθειά μας αυτή θα έχουμε και την Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού, οπτικές σε περίπτωση γρήγορης αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα ανάκαμψής του.

Η

70 EconomyToday

Δεν μπορούμε να μιλάμε για ποιοτική αναβάθμιση του τομέα εάν δεν λυθεί πρώτα το μείζον πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού

του τουριστικού τομέα για την ίδια και τα κράτη-μέλη της, επεξεργάζεται νέες δράσεις για να βοηθήσει και να στηρίξει τον τουρισμό, προς ένα πιο βιώσιμο, ψηφιακό και περιεκτικό μέλλον. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα έσοδα από τον τουρισμό ανέρχονται στο 10% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της Ένωσης, παρέχοντας άμεση εργασία σε 22.600.000 πολίτες. Φυσικά, δεν μπορούμε να μιλάμε για ποιοτική αναβάθμιση του τομέα εάν δεν λυθεί πρώτα το μείζον πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού. Συνεπώς, η βραχυπρόθεσμη εφαρμογή άμεσων δράσεων που θα επιλύουν το πρόβλημα, όπως η ταχύρρυθμη εισαγωγή ανθρώπινου δυναμικού από τρίτες χώρες, είναι επιτακτική. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να χαραχθεί μια μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη πολιτική από το κράτος, ώστε να εκπαιδεύονται Κύπριοι ή κοινοτικοί πολίτες, οι οποίοι θα στελεχώνουν τον τουριστικό κλάδο, μειώνοντας ταυτόχρονα την ανεργία. Συνοψίζοντας, η πανδημία ήταν και ίσως παραμένει μια πρόκληση στο νέο, παγκοσμιοποιημένο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε και έχει αναντίλεκτα επηρεάσει τα μέγιστα τον τουριστικό κλάδο. Το τουριστικό προϊόν θα πρέπει να διαφοροποιηθεί και να εξελιχθεί. Όσο πιο γρήγορα το κάνουμε, τόσο μεγαλύτερα θα είναι τα οφέλη για την τουριστική βιομηχανία, για την οικονομία του τόπου μας και γενικότερα για την κυπριακή κοινωνία.

learnaboutcap Νέο εξειδικευμένο

πόρταλ για τη γεωργία Στείλε ερωτήσεις και αντάλλαξε εμπειρίες και καλές πρακτικές:

portal.learnaboutcap.com Ακολούθησέ μας στα Μέσα Κοινωνικής ∆ικτύωσης:

@learnaboutcap Χρηµατοδότηση από το πρόγραµµα IMCAP της Ευρωπαϊκής Ένωσης Funded by the IMCAP Programme of the European Union Το περιεχόµενο της παρούσας δηµοσίευσης απηχεί τις απόψεις του συντάκτη/της συντάκτριας µόνο, ο οποίος/η οποία φέρει την αποκλειστική ευθύνη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν φέρει καµία ευθύνη για τη χρήση των πληροφοριών που περιέχει.

EconomyToday 71

θεμα

Έρχονται τα πρώτα νομοσχέδια

της φορο-μεταρρύθμισης ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

νει, επίσης, τη βελτίωση της εισπραξιμότητας των φόρων από το Τμήμα Φορολογίας, την αλλαγή των φορολογικών συντελεστών και την ενσωμάτωση στη νομοθεσία των κινήτρων που έχουν ήδη ανακοινωθεί για την προσέλκυση εταιρειών για δραστηριοποίηση ή ενίσχυση της παρουσίας τους στην Κύπρο. Θα προβλέπει, ακόμα, την αναπροσαρμογή των συντελεστών του ΦΠΑ με βάση την απόφαση του ECOFIN, ειδικά για προϊόντα ή υπηρεσίες που σχετίζονται με τη δημόσια υγεία και την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.

Η

προαναγγελθείσα από τον Υπουργό Οικονομικών φορολογική μεταρρύθμιση άρχισε να λαμβάνει σάρκα και οστά. Στις 9 Δεκεμβρίου 2021, ο Κωνσταντίνος Πετρίδης διαβεβαίωνε από το βήμα της Ολομέλειας της Βουλής ότι εντός του 2022 θα ολοκληρωθούν οι απαραίτητες διαβουλεύσεις και θα υλοποιηθεί. Στο πλαίσιο της καθιερωμένης ομιλίας του εκάστοτε Υπουργού Οικονομικών ενόψει της ψήφισης του κρατικού προϋπολογισμού, ο Κωνσταντίνος Πετρίδης χαρακτήρισε αναγκαία την προώθηση της φορολογικής μεταρρύθμισης και έδωσε το στίγμα των προθέσεων των υπό εξέταση φορολογιών. Ο κορμός της φορο-μεταρρύθμισης, που προωθείται μετά από 20 χρόνια, έχει ετοιμαστεί. Θεωρείται αναγκαία, καθώς στα χρόνια που έχουν παρέλθει από την προηγούμενη φορολογική μεταρρύθμιση έχουν αλλάξει πάρα πολλά. Θα περιλαμβάνει τους λεγόμενους πράσινους φόρους, όπως η εισαγωγή φόρου άνθρακα με σταδιακή αύξηση των φορολογιών στα ορυκτά καύσιμα και η επιβολή περιβαλλοντικών τελών για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων. Θα περιλαμβά-

72 EconomyToday

Τα κίνητρα

Σύμφωνα με πληροφορίες του Economy Today, αποφασίστηκε να δοθούν τα εξής κίνητρα:

1. Για δαπάνες που διενεργούνται για σκοπούς επιστημονικής έρευνας, κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών ετών, θα παραχωρείται επιπρόσθετη έκπτωση, η οποία θα ισούται με το 20% των εν λόγω δαπανών. Το ίδιο θα ισχύει και για τις δαπάνες που διενεργούνται για έρευνα και ανάπτυξη. ● Ως εκ τούτου, για κάθε €1 που ξοδεύεται θα υπάρχει φορολογική έκπτωση €1,20.

Η φορολογική μεταρρύθμιση θεωρείται αναγκαία, καθώς στα χρόνια που έχουν παρέλθει από την προηγούμενη μεταρρύθμιση έχουν αλλάξει πάρα πολλά

2. Φορολογική απαλλαγή 50% σε νέους κατοίκους/εργαζόμενους οι οποίοι θα λαμβάνουν μισθούς άνω των €55.000 ετησίως (σήμερα το όριο είναι στις €100.000). ● Οι υφιστάμενοι δικαιούχοι του μέτρου θα έχουν τη δυνατότητα να επεκτείνουν το ωφέλημα από 10 σε 17 έτη. ● Δυνητικοί δικαιούχοι του ωφελήματος θα είναι άτομα με εισοδήματα που θα κυμαίνονται από €55.000 μέχρι €100.000 ετησίως για την εναπομένουσα περίοδο των 17 ετών.

Δεδομένη η αύξηση του εταιρικού φόρου

Η αύξηση του εταιρικού φόρου θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, κάτι το οποίο, άλλωστε, είχε διαφανεί και από τις πρώτες επίσημες αντιδράσεις του Υπουργείου Οικονομικών μετά και τις αποφάσεις του ΟΟΣΑ. Τα προηγούμενα χρόνια, η επιχειρηματολογία της Κύπρου, όταν καλείτο να αμυνθεί στις πιέσεις και στις επικρίσεις για το ύψος του εταιρικού φόρου, παρέπεμπε στην αύξησή του στο 12,5% στα χρόνια του μνημονίου. Αυτή η επιχειρηματολογία εγκαταλείφθηκε ορθώς, μπροστά στην απόφαση του ΟΟΣΑ και των αρχηγών των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου και τη συμπόρευση της ΕΕ. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η απόφαση για το 15% αφορά μεγάλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε πολλές χώρες.

Αποφυγή σκοπέλων Εντός του 2022 θα ολοκληρωθούν οι απαραίτητες διαβουλεύσεις και η φορολογική μεταρρύθμιση θα υλοποιηθεί

Η αύξηση του εταιρικού φόρου κρίνεται λοιπόν συμφέρουσα, καθώς αφενός η χώρα θα εναρμονιστεί με τις διεθνείς αποφάσεις και αφετέρου η Κύπρος δεν θα μπορεί πλέον να θεωρείται χώρα χαμηλών φορολογικών συντελεστών (φορολογικός παράδεισος). Η απόφαση του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης για αύξηση του εταιρικού φόρου φαίνεται να είναι κατανοητή αυτή τη φορά από όλους και να μην πυροδοτεί έντονες αντιδράσεις, όπως είχε συμβεί τον Αύγουστο του 2019. Ο τότε Υπουργός Οικονομικών, Χάρης Γεωργιάδης, είχε θέσει ενώπιον του επιχειρηματικού κόσμου την αύξηση του εταιρικού φόρου στο 15% με αντιστάθμισμα έξι φορο-ελαφρύνσεις, προτάσσοντας λίγο-πολύ την ίδια επιχειρηματολογία.

EconomyToday 73

θεμα

Επιχείρηση προσέλκυσης ξένων εταιρειών

Η έκτακτη εισφορά

Η λογιζόμενη διανομή μερίσματος παραμένει, αλλά φαίνεται να γίνονται σκέψεις για μείωση του συντελεστή της έκτακτης εισφοράς από το 17% στο 10%. Αυτό θα αφορά μόνο μετόχους που είναι φορολογικοί κάτοικοι Κύπρου. Για άλλες περιπτώσεις, ο εταιρικός φόρος του 15% θα είναι ο τελικός.

Παράλληλα με τις κινήσεις για φορολογική μεταρρύθμιση, προχωρούν και αυτές που εντάσσονται στο σχέδιο δράσης για την προσέλκυση ξένων εταιρειών στη χώρα και παροχής κινήτρων για την επέκταση των δραστηριοτήτων όσων ήδη βρίσκονται στην Κύπρο. Όπως έχει ανακοινωθεί από την κυβέρνηση, προχωρούν δράσεις σε διάφορα μέτωπα προκειμένου η Κύπρος να προσφέρει ένα ελκυστικό πακέτο στους επενδυτές για να μεταφέρουν την έδρα και τις δραστηριότητες των εταιρειών τους εδώ.

1. Μονάδα Διευκόλυνσης Εταιρειών (Business Facilitation Unit)

Υφιστάμενος νόμος

Αλλαγές

Κέρδος εταιρείας

100

100

Εταιρικός φόρος (Α)

12,5

15

Μετεξέλιξη του υφιστάμενου Μηχανισμού Ταχείας Δραστηριοποίησης Διεθνών Εταιρειών σε Μονάδα Διευκόλυνσης Εταιρειών (Business Facilitation Unit) που δραστηριοποιούνται ή επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στην Κύπρο. Αρμοδιότητες: • Παροχή υπηρεσιών για σύσταση επιχειρήσεων.

• Εγγραφή εταιρείας, έγκριση ονόματος.

• Εγγραφή στο μητρώο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

• Εγγραφή στο μητρώο ΦΠΑ και στον Φόρο Εισοδήματος.

• Καθοδήγηση για τις απαραίτητες άδειες για δραστηριοποίηση στην Κύπρο.

• Επίσπευση έκδοσης και ανανέωσης αδειών παραμονής και απασχόλησης.

Καθαρό κέρδος μετά τον φόρο

87,5

85

2. Νέα πολιτική για την απασχόληση υπηκόων τρίτων χωρών με υψηλές δεξιότητες

Λογιζόμενο κέρδος (70%)

61,25

59,5

Έκτακτη εισφορά (17% / 10%) (Β)

10,41

5,95

Συνολική επιβάρυνση (Α+Β)

22,41

20,95

Εάν οι αλλαγές αυτές προχωρήσουν και υλοποιηθούν, τότε θα ισχύσει το εξής παράδειγμα:

Φυσικά, η κάθε εταιρεία μπορεί να αποφασίσει να διανείμει περισσότερο από το 70% των κερδών της. Την ίδια ώρα, συζητείται και η μείωση του ποσοστού που αποκόπτεται από τους εισπρακτέους τόκους μέσω της έκτακτης εισφοράς. Σήμερα βρίσκεται στο 30% και μελετάται η μείωσή του στο 15%-20%. Θεωρείται ότι μια τέτοια κίνηση, σε συνδυασμό με τη διαφαινόμενη αύξηση των επιτοκίων, θα οδηγήσει στην αύξηση της αποταμίευσης και στον περιορισμό του πληθωρισμού. Το ζήτημα του ετήσιου τέλους των €350 που καταβάλλουν οι εταιρείες είναι ένα ακόμη ζήτημα που απασχολεί και σύντομα θα ξεκαθαρίσει, όπως άλλωστε δήλωσε και ο Υπουργός Οικονομικών, εάν θα μειωθεί ή εάν θα καταργηθεί. Στο πλαίσιο της φορο-μεταρρύθμισης, το Τμήμα Φορολογίας ενισχύεται τεχνολογικά για καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών.

74 EconomyToday

Επιλέξιμες επιχειρήσεις: • Επιχειρήσεις/εταιρείες ξένων συμφερόντων που δραστηριοποιούνται στην Κυπριακή Δημοκρατία ή επιχειρήσεις/εταιρείες ξένων συμφερόντων που προτίθενται να δραστηριοποιηθούν στην Κυπριακή Δημοκρατία και που λειτουργούν αυτοτελή γραφεία στην Κύπρο, τα οποία στεγάζονται σε κατάλληλους χώρους, ξεχωριστούς από οποιαδήποτε ιδιωτική κατοικία ή άλλο γραφείο.

• Κυπριακές ναυτιλιακές εταιρείες.

• Κυπριακές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας/καινοτομίας.

• Κυπριακές φαρμακευτικές εταιρείες ή κυπριακές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στους τομείς της βιογενετικής και βιοτεχνολογίας. Εξασφάλιση αδειών για απασχόληση υπηκόων τρίτων χωρών με ελάχιστο μεικτό μηνιαίο μισθό €2.500, νοουμένου ότι πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις: • Κατοχή πανεπιστημιακού διπλώματος ή τίτλου ή ισότιμου προσόντος ή βεβαιώσεων σχετικής πείρας σε αντίστοιχη θέση απασχόλησης διάρκειας 2 ετών.

• Προσκόμιση συμβολαίου απασχόλησης διάρκειας όχι μικρότερης των δύο ετών.

Απασχόληση υποστηρικτικού προσωπικού (με μεικτό μηνιαίο μισθό μικρότερο των €2.500): Πρόσθετα επιτρέπεται η απασχόληση υπηκόων τρίτων χωρών νοουμένου ότι δεν ξεπερνά το 30% του συνόλου του υποστηρικτικού προσωπικού και νοουμένου ότι ο υπήκοος τρίτης χώρας και ο εργοδότης έχουν συνάψει μεταξύ τους σύμβαση απασχόλησης δεόντως επικυρωμένη από την αρμόδια αρχή σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Διάρκεια αδειών παραμονής και απασχόλησης: Οι άδειες θα εκδίδονται άμεσα εντός 1 μηνός και θα έχουν διάρκεια μέχρι 3 έτη.

3. Δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης των υπηκόων τρίτων χωρών που εντάσσονται στην πολιτική για την απασχόληση προσωπικού από τρίτες χώρες Άμεση και ελεύθερη πρόσβαση στην αγορά εργασίας με μισθωτή εργασία σε συζύγους των οποίων ο συντηρών έχει εξασφαλίσει άδεια παραμονής και εργασίας στη Δημοκρατία και λαμβάνει ελάχιστο μεικτό μηνιαίο μισθό ύψους €2.500 (δεν αφορά το υποστηρικτικό προσωπικό).

4. Απλοποίηση και επιτάχυνση της διαδικασίας παραχώρησης αδειών εργασίας (Κατηγορία Ε – καθεστώς επί μακρόν διαμένοντος) 5. Εισαγωγή της Digital Nomad Visa (με ανώτατο αρχικό όριο τους 100 δικαιούχους) Δικαιούχοι θα είναι πολίτες τρίτων χωρών αυτοαπασχολούμενοι / ελεύθεροι επαγγελματίες ή μισθωτοί οι οποίοι εργάζονται εξ αποστάσεως με τη χρήση τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών, με εργοδότες/πελάτες εκτός Κύπρου. Καθεστώς παραμονής: • Έχουν το δικαίωμα παραμονής στη χώρα για διάστημα μέχρι ενός έτους, με δικαίωμα ανανέωσης για άλλα δύο έτη.

• Μπορούν να συνοδεύονται από τα μέλη της οικογένειάς τους, στα οποία χορηγείται, ύστερα από αίτησή τους, άδεια παραμονής που λήγει ταυτόχρονα με αυτήν του συντηρούντος. Κατά τη διάρκεια της διαμονής στην Κύπρο δεν επιτρέπεται ο/η σύζυγος ή ο/η σύντροφος (αφορά άτομα που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης) και τα ανήλικα μέλη της οικογένειας του συντηρούντος να παρέχουν εξαρτημένη εργασία ή να ασκούν οποιασδήποτε μορφής

Η αύξηση του εταιρικού φόρου θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, κάτι το οποίο, άλλωστε, είχε διαφανεί και από τις πρώτες επίσημες αντιδράσεις του Υπουργείου Οικονομικών μετά και τις αποφάσεις του ΟΟΣΑ

οικονομική δραστηριότητα στη χώρα.

• Εάν διαμένουν στη Δημοκρατία για μία ή περισσότερες περιόδους που στο σύνολό τους υπερβαίνουν τις 183 ημέρες εντός του ίδιου φορολογικού έτους, τότε θεωρούνται φορολογικοί κάτοικοι Κύπρου, νοουμένου ότι δεν είναι φορολογικοί κάτοικοι σε οποιοδήποτε άλλο κράτος. Απαραίτητες προϋποθέσεις μεταξύ άλλων: • Αποδεικτικά στοιχεία ότι διαθέτει επαρκείς πόρους, σε επίπεδο σταθερού εισοδήματος, για την κάλυψη των εξόδων διαβίωσής του κατά τη διάρκεια της διαμονής του στη χώρα, χωρίς να επιβαρύνει το εθνικό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας. Το ύψος των επαρκών πόρων καθορίζεται στα €3.500 μηνιαίως και αποδεικνύεται: i. από τη σύμβαση εργασίας ή έργου ή το αποδεικτικό εργασιακής σχέσης, στην περίπτωση εξαρτημένης εργασίας, υπηρεσιών ή έργου ή ii. από τραπεζικό λογαριασμό. Αν οι επαρκείς πόροι προέρχονται από μισθωτές υπηρεσίες εξαρτημένης εργασίας, υπηρεσιών ή έργου, το ανωτέρω ελάχιστο ύψος αναφέρεται σε καθαρά έσοδα μετά την καταβολή των απαιτούμενων φόρων στη χώρα παροχής της εργασίας. Το ανωτέρω ποσό προσαυξάνεται κατά 20% για τον/τη σύζυγο ή τον/τη συμβιούντα και κατά 15% για κάθε τέκνο.

• Ιατροφαρμακευτική κάλυψη.

• Λευκό ποινικό μητρώο από τη χώρα διαμονής.

6. Πολιτογραφήσεις Δικαίωμα υποβολής αίτησης για πολιτογράφηση μετά από 5 χρόνια παραμονής και εργασίας στη Δημοκρατία, αντί 7 που ισχύει σήμερα, ή μετά από 4 χρόνια εάν πληρούν το κριτήριο της κατοχής αναγνωρισμένου πιστοποιητικού πολύ καλής γνώσης της ελληνικής γλώσσας.

7. Προώθηση του σχεδίου δράσης στο εξωτερικό Ενημερωτική εκστρατεία για προσέλκυση προσοντούχων Κυπρίων που εργάζονται στο εξωτερικό και στοχευμένη ενημερωτική εκστρατεία σε προσοντούχο εργατικό δυναμικό που απασχολείται σε χώρες όπου επικρατεί πολιτική αστάθεια.

EconomyToday 75

θεμα

ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ

η πράσινη μετάβαση

Ποια έργα περιλαμβάνει το πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της κυπριακής οικονομίας.

Η

ταχεία μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία αποτελεί τεράστια πρόκληση για τη χώρα μας. Οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η Κύπρος έναντι της ΕΕ, ώστε να μπορεί να αντλήσει κεφάλαια στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, είναι με βάση συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Τα χρονοδιαγράμματα αυτά θα πρέπει πάση θυσία να τηρηθούν, αφού αποτελούν προϋπόθεση για εκταμίευση του ποσού που αντιστοιχεί σε κάθε ένα από αυτά. Όπως έχει αναφερθεί εξάλλου πολλές φορές, «η εκταμίευση του συνόλου των πόρων είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την έγκαιρη επίτευξη όλων των στόχων και οροσήμων, που είναι 271 και τα οποία έχουν τεθεί για κάθε μια από τις επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις του Σχεδίου». Σε επίπεδο δημόσιου τομέα, οι συναντήσεις, οι εργασίες και οι τηλεδιασκέψεις είναι συνεχείς, ώστε να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος. «Δεν υπάρχει άλλη επιλογή», μας ανέφεραν χαρακτηριστικά δημόσιοι λειτουργοί οι οποίοι ασχολούνται επισταμένα με το εν λόγω θέμα. Ως προς την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, ανησυχίες εκφράζονται και από στελέχη του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι εκφράζουν έντονα την άποψη ότι θα πρέπει να

76 EconomyToday

περάσουν και οι μεταρρυθμίσεις από τη Βουλή των Αντιπροσώπων.

ΜΕ ΚΟΣΤΟΣ Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ…

Ακόμα μια μεγάλη πρόκληση αναφορικά με την πράσινη μετάβαση είναι και το κόστος που θα προκύψει. Αν και ο δρόμος είναι χωρίς επιστροφή, αφού αποτελεί και υποχρέωσή μας προς τις επόμενες γενιές και συμβάλλει παράλληλα και στους 17 Στόχους για την Αειφόρο Ανάπτυξη, τα πράγματα αρχικά φαίνεται να μην είναι και τόσο ρόδινα και ειδικότερα για τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Γι’ αυτή την πραγματικότητα είχε μιλήσει εξάλλου στο πρόσφατο παρελθόν ο ίδιος ο Υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης, ο οποίος, σε τοποθέτησή του κατά τη διάρκεια του 12ου Οικονομικού Φόρουμ Λεμεσού, είχε δηλώσει μεταξύ άλλων: «Η πράσινη μετάβαση θα έχει ένα πάρα πολύ σημαντικό κόστος. Η πράσινη μετάβαση θα πλήξει και ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Η πράσινη φορολογία θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των καυσίμων. Είναι γι’ αυτό που διατίθενται κονδύλια από πλευράς ΕΕ και εθνικών πόρων, ούτως ώστε να βρεθούν εκείνα τα αντισταθμιστικά μέτρα».

ΤΙ ΠΡΟΝΟΕΙ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ

Ο συνολικός προϋπολογισμός του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ανέρχεται στο €1,206 δισ. και περιλαμβάνει 133 μεταρρυθμιστικά και επενδυτικά μέτρα (περίοδος 2021-2026). Στρατηγικό στόχο του ΣΑΑ αποτελεί η ενίσχυση της ανθεκτικότητας της οικονομίας και του δυναμικού της χώρας για οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντικά βιώσιμη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και ευημερία. Η άντληση των πιο πάνω κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ, συνολικού ύψους πέραν του €1,2 δισ., και η αποτελεσματική αξιοποίησή τους μέσα από την υλοποίηση των προγραμματιζόμενων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων του ΣΑΑ, κατά την περίοδο 2021-2026, αναμένεται να αποφέρει ιδιαίτερα σημαντικά οφέλη για την κυπριακή οικονομία. Από το €1,206 δισ., η κατανομή των πόρων στην πράσινη μετάβαση αντιστοιχεί σε €491 εκατ. (ποσοστό της τάξης του 41%). Το ΣΑΑ περιλαμβάνει ακόμα 58 μεταρρυθμίσεις και 75 επενδύσεις, ενώ ποσοστό 23% αφορά την ψηφιακή μετάβαση. Όσον αφορά τον πυλώνα της πράσινης μετάβασης, από τα €491 εκατ. τα €447,6 εκατ. (ποσοστό 37,1% επί του συνόλου του ΣΑΑ) αφορούν έργα για ταχεία μετάβαση στην πράσινη οικονομία, τα οποία χωρίζονται σε τρεις άξονες: 1. Κλιματική ουδετερότητα, ενεργειακή απόδοση και διείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) Ο προϋπολογισμός των έργων που θα υλοποιηθούν στον άξονα αυτό ανέρχεται στα €269 εκατ. (ποσοστό 22,3% επί του συνόλου του ΣΑΑ).

2. Βιώσιμες μεταφορές

€1,2 ΔΙΣ.

ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΚΟΝΔΥΛΙΑ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

58

ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

75

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

41%

ΠΡΑΣΙΝΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ

23%

ΨΗΦΙΑΚΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ

Για τις βιώσιμες μεταφορές ο προϋπολογισμός ανέρχεται στα €91,3 εκατ. (ποσοστό 7,6% επί του συνόλου του ΣΑΑ).

3. Έξυπνη και βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων Στον τρίτο άξονα ο προϋπολογισμός των έργων ανέρχεται στα €87,3 εκατ. (ποσοστό 7,2% επί του συνόλου του ΣΑΑ). Τα υπόλοιπα €50 εκατ. αφορούν έργα τα οποία μπορεί να μην εμπίπτουν στους άξονες αυτούς, αλλά ένα μέρος τους χαρακτηρίζεται ως «πράσινο». Ο άξονας πολιτικής 2, ο οποίος προνοεί έργα προς την πράσινη ανάπτυξη, χαρακτηρίζεται ως «ο σημαντικότερος ως προς τη συνολική συμβολή του Σχεδίου στους κλιματικούς στόχους, η οποία αγγίζει το 41% του συνολικού προϋπολογισμού του Σχεδίου με δράσεις πέραν των €500 εκατ. που διαχέονται σε όλους σχεδόν τους άξονες πολιτικής». Ειδικότερα δε, «επιδιώκει να συμβάλει σημαντικά στην πράσινη μετάβαση και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, μέσα από την επίτευξη των εθνικών στόχων για την κλιματική ουδετερότητα, την ενεργειακή απόδοση και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Προωθεί μεταρρυθμίσεις στους τομείς του κλίματος και της ενέργειας, των βιώσιμων μεταφορών, της διαχείρισης των υδάτινων πόρων, αλλά και του περιβάλλοντος ευρύτερα».

EconomyToday 77

θεμα

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΡΑΣΙΝΑ ΕΡΓΑ

στον ευρύτερο δημόσιο τομέα (€40 εκατ.)

• Σχέδια χορηγιών για προώθηση των ΑΠΕ και 1. Κλιματική ουδετερότητα, ενεργειακή απόδοση μέτρων ενεργειακής απόδοσης σε κατοικίες, καθώς και διείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας – και για αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας σε ΑΠΕ (€269 εκατ.) νοικοκυριά με άτομα με αναπηρίες (€20,5 εκατ.) Μεταρρυθμίσεις: • Σχέδια χορηγιών για ενθάρρυνση της χρήσης ΑΠΕ • Εισαγωγή πράσινης φορολογίας και (κυρίως μεμονωμένων) μέτρων ενεργειακής • Ανεξαρτητοποίηση του Κυπριακού Διαχειριστή Συαπόδοσης σε δημόσιες και τοπικές αρχές, καθώς και στήματος Μεταφοράς (TSOC) από την αρμόδια Αρχή σε ΜΚΟ, και για τη στήριξη των τοπικών κοινοτήτων Ηλεκτρισμού Κύπρου, για να διευκολυνθεί το άνοιγμα για την αντιμετώπιση και την προσαρμογή στην κλιτης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στον ανταγωνισμό ματική αλλαγή (€12,5 εκατ.) και η προώθηση της υιοθέτησης και χρήσης • Σχέδιο χορηγιών για μείωση των εκποανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) μπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) σε • Δημιουργία διαδικτυακού One-Stop-Shop βιομηχανίες, επιχειρήσεις και οργανισμούς για τη διευκόλυνση της πληροφόρησης, της – για παρεμβάσεις που δεν καλύπτονται από εξυπηρέτησης, αλλά και της αδειοδότησης άλλα σχέδια (€20 εκατ.) έργων ΑΠΕ, καθώς και της υλοποίησης • Ενεργειακή αναβάθμιση σε δημόσια κτίρια ενεργειακών αναβαθμίσεων σε κτίρια (€11,5 εκατ.) Η εκταμίευση του συνόλου (€0,5 εκατ.)

• Ενεργειακή αναβάθμιση 405 (υφιστάμετων πόρων είναι άρρηκτα • Δημιουργία κανονιστικού πλαισίου για την νων) σχολικών κτιρίων μέσω της εγκατάαποθήκευση ενέργειας, με στόχο την περαισυνδεδεμένη με την έγκαιρη στασης φωτοβολταϊκών πάνελ και θερμικών τέρω διείσδυση των ΑΠΕ επίτευξη όλων των στόχων και εγκαταστάσεων (€7,3 εκατ.) οροσήμων, που είναι 271 και • Ενεργειακή αναβάθμιση Γενικού ΝοσοΕπενδύσεις: κομείου Λευκωσίας με την εγκατάσταση • Σχέδιο χορηγιών για προώθηση επενδύτα οποία έχουν τεθεί για κάθε φωτοβολταϊκών (€1,3 εκατ.) σεων ενεργειακής απόδοσης σε μικρομεμια από τις επενδύσεις και • Ενεργειακή αναβάθμιση 17 εγκαταστάσεων σαίες επιχειρήσεις, δήμους, κοινότητες και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας (€1,1 εκατ.) μεταρρυθμίσεις του Σχεδίου 78 EconomyToday

• Εγκατάσταση συνδεδεμένου δικτύου φωτοβολταϊκών ενεργειακών συστημάτων σε 8 σταθμούς επεξεργασίας άντλησης νερού (€1,8 εκατ.)

• Αναβάθμιση ΑΠΕ και υποδομής δοκιμής έξυπνων δικτύων στο Πανεπιστήμιο Κύπρου (€1,6 εκατ.)

• Μαζική εγκατάσταση και λειτουργία από τον Διαχειριστή Συστήματος Διανομής (DSO) της Έξυπνης Υποδομής Μέτρησης προηγμένης τεχνολογίας (€35 εκατ.)

• Παρακολούθηση και μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στον γεωργικό τομέα (€4,1 εκατ.)

• Προστασία δασών από πυρκαγιές (€18,7 εκατ.)

• Σύστημα διαχείρισης αγοράς για τη διευκόλυνση του ανοίγματος της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στον ανταγωνισμό (€4,7 εκατ.)

• Τερματισμός ενεργειακής απομόνωσης (Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος) – Ηλεκτρική Διασύνδεση συστημάτων Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας (Κρήτης) «EuroAsia Interconnector» / Διασύνδεση Κύπρου-Ελλάδας (€100 εκατ.)

2. Βιώσιμες μεταφορές (€91,3 εκατ.) Μεταρρυθμίσεις: • Ανάπτυξη Έξυπνου Συστήματος Μεταφορών με τη χρήση τεχνολογιών Ψηφιακού Αντίγραφου (Digital Twin) για συλλογή, διαχείριση και ανάλυση δεδομένων, ώστε να επιτρέπεται η παρακολούθηση και αναπαραγωγή των φυσικών δικτύων κινητικότητας με την πρόβλεψη για τη λήψη αποφάσεων σεναρίων πραγματικής ζωής (€4 εκατ.)

• Δημιουργία κανονιστικού πλαισίου για την ανάπτυξη μιας διαλειτουργικής και αποτελεσματικής υποδομής επαναφόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και για τη ρύθμιση της σχετικής αγοράς (€0,2 εκατ.)

• Νομοθετική ρύθμιση για τη σταδιακή κατάργηση των πλέον ρυπογόνων οχημάτων, ιδιαίτερα σε αστικές περιοχές με υψηλά επίπεδα ρύπανσης Επενδύσεις: • Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα (€31,5 εκατ.)

• Υλοποίηση μέτρων των Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) Λάρνακας και Λεμεσού, περιλαμβανομένων ποδηλατοδρόμων, λεωφορειολωρίδων κ.ο.κ. (€26,5 εκατ.)

• Ενίσχυση της προσβασιμότητας και διακίνησης των ποδηλατιστών, των πεζών και των ατόμων με κινητικές δυσκολίες στα αστικά κέντρα (€5,0 εκατ.)

• Δημιουργία υποδομής για ηλεκτροκίνηση (€6,8 εκατ.)

• Εγκατάσταση 10 σταθμών ταχείας φόρτισης σε δημόσιους χώρους, όπως κτίρια δημόσιας διοίκησης, νοσοκομεία, χώρους στάθμευσης δημοτικών αρχών κ.ο.κ. (€0,8 εκατ.)

• Σχέδιο χορηγιών για εγκατάσταση 1.000 σημείων φόρτισης σε ιδιωτικούς χώρους, π.χ. κατοικίες και επιχειρήσεις (€4,0 εκατ.)

41%

πρασινη μεταβαση (€501 ΕΚΑΤ.)

ενεργειακη αναβαθμιση & απε

τερματισμος ενεργειακησ απομονωσησ & ανοιγμα αγορασ ενεργειας

ηλεκτροκινηση και βιωσιμη κινητικοτητα

κλιμα/ περιβαλλον

βιωσιμη ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ υδατινων πορων

κυκλικη οικονομια/ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ αποβλητων

• Σχέδιο χορηγιών για τη φόρτιση ηλεκτρικών οχημάτων με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (€2 εκατ.)

• Προώθηση της ευρείας χρήσης των ηλεκτρικών οχημάτων (€48,8 εκατ.)

• Σχέδιο χορηγιών για αγορά ηλεκτρικών οχημάτων (€30,0 εκατ.)

• Σχέδιο χορηγιών για απόσυρση/αντικατάσταση ρυπογόνων οχημάτων σε συνδυασμό με κίνητρα για μηδενική ή χαμηλή σε εκπομπές κινητικότητα (€15,0 εκατ.)

• Προώθηση της σταδιακής αντικατάστασης του κυβερνητικού στόλου οχημάτων με την αγορά 100 ηλεκτρικών οχημάτων, της αντικατάστασης των υφιστάμενων με ηλεκτροκίνητες μοτοσικλέτες για τα Κυπριακά Ταχυδρομεία, καθώς και της εγκατάστασης της απαραίτητης υποδομής φόρτισης σε κυβερνητικά κτίρια (€3,8 εκατ.)

3. Έξυπνη και βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων (€87,3 εκατ.)

Επενδύσεις: • Αντικατάσταση αγωγού μεταφοράς Χοιροκοιτίας-Αμμοχώστου / Φάση Α (€11,8 εκατ.)

• Αναβάθμιση εγκαταστάσεων επεξεργασίας νερού (€6 εκατ.)

• Εγκατάσταση Ολοκληρωμένου Συστήματος Παρακολούθησης και Ελέγχου του δικτύου του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (€6 εκατ.)

• Δίκτυα έξυπνης διαχείρισης νερού (€22,2 εκατ.)

• Εφαρμογή έξυπνων τεχνολογιών στο Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λάρνακας για μετατροπή του σε έναν έξυπνο, ψηφιακό και πράσινο οργανισμό, σε περιφερειακό επίπεδο (€5,2 εκατ.)

• Εργαστήριο/οικοσύστημα ανοικτής καινοτομίας με επίκεντρο τον χρήστη (smart living lab) για την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων Έξυπνης Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων στη Λεμεσό (€13 εκατ.)

• Υιοθέτηση έξυπνων τεχνολογιών για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του Συμβουλίου Υδατοπρομήθειας Λάρνακας (€4 εκατ.)

• Αντιπλημμυρικά έργα (συστήματα συλλογής και ανακύκλωσης ομβρίων υδάτων, ανασυγκρότηση δρόμων και πεζοδρομίων, κατασκευή/επέκταση δικτύων ομβρίων υδάτων κ.ο.κ.) στους Δήμους Λευκωσίας, Ύψωνα και Λιβαδιών (€16 εκατ.)

• Ενίσχυση της ασφάλειας στην παροχή νερού για τις περιοχές Λευκωσίας και Λάρνακας (€6 εκατ.)

• Κατασκευή νέας δεξαμενής αποθήκευσης στη Λάρνακα (€3 εκατ.)

• Κατασκευή τριών δεξαμενών για τη διασφάλιση της αδιάκοπης παροχής νερού στη Λευκωσία (€3 εκατ.)

• Δημιουργία υποδομής ανακύκλωσης νερού ανατολικής Λευκωσίας (€10,9 εκατ.)

• Προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από την πετρελαϊκή ρύπανση (€7,6 εκατ.) (Πηγή: http://www.cyprus-tomorrow.gov.cy/)

EconomyToday 79

αρθρο

ΠΡΑΣΙΝΗ μετάβαση ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΚΛΗΡΙΔΗ Προέδρου Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου

Ο

στόχος της πράσινης μετάβασης αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα και σημαντικά εγχειρήματα των τελευταίων ετών. Η πράσινη μετάβαση αφορά τη μετάβαση των οικονομιών της ΕΕ σε ένα νέο, πιο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης, με κλιματική ουδετερότητα και μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050. Ο στόχος για μετάβαση στην πράσινη οικονομία έχει απασχολήσει το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου, επειδή θεωρούμε το θέμα ως ύψιστης σημασίας. Είναι και για αυτόν τον λόγο που στη νέα Μακροπρόθεσμη Στρατηγική για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας, την οποία ετοίμασε το Συμβούλιο, μια από τις βασικές επιδιώξεις είναι η μετάβαση σε ένα οικονομικό μοντέλο όπου ο κύκλος οικονομικής δραστηριότητας θα εξαρτάται λιγότερο από τους φυσικούς πόρους και θα υποστηρίζεται από τις αρχές μιας πιο πράσινης οικονομίας. Όραμά μας είναι η μετατροπή της Κύπρου σε ένα αειφόρο επιχειρηματικό και εμπορικό κέντρο της Ευρώπης. Για την πραγματοποίηση του οράματος αυτού, η Κύπρος θα πρέπει να μεταμορφωθεί σε ένα πρότυπο έθνος, με μια ακμάζουσα και ανθεκτική οικονομία και μια δίκαιη

80 EconomyToday

Η Κύπρος θα πρέπει να μεταμορφωθεί σε ένα πρότυπο έθνος,

με μια ακμάζουσα και ανθεκτική οικονομία και μια δίκαιη κοινωνία, και σε ένα κράτος - ηγέτη στη σφαίρα της αειφορίας

κοινωνία, και σε ένα κράτος - ηγέτη στη σφαίρα της αειφορίας. Η προώθηση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, καθώς και της τεχνολογίας αιχμής, αποτελεί βασική υποστηρικτική παράμετρο σε όλες τις επιμέρους πτυχές της Στρατηγικής για υλοποίηση του οράματος. Συγκεκριμένα, το Συμβούλιο, μέσα από τη Μακροπρόθεσμη Στρατηγική, θέτει συγκεκριμένες προτεραιότητες, που περιλαμβάνουν την ελευθεροποίηση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και την προώθηση της αύξησης του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης μέσω της επένδυσης σε υποδομές όπως έξυπνα δίκτυα, εγκατάσταση ηλιακών φωτοβολταϊκών πάνελ σε νέα και ανακαινισμένα κτίρια και αναβαθμισμένα συστήματα διαχείρισης ζήτησης. Θεωρούμε επίσης ότι οι επενδύσεις για την ανάπτυξη έξυπνων πόλεων και βιώσιμων μεταφορών θα συμβάλουν σημαντικά. Έμφαση απαιτείται να δοθεί στη βελτίωση των δημόσιων συγκοινωνιών. Η ενίσχυση των προτύπων της ενεργειακής απόδοσης και η μείωση των εκπομπών αερίου από τα οχήματα θα πρέπει επίσης να προωθηθούν. Η ανάπτυξη της πράσινης οικονομίας μέσω της προώθησης της παραγωγής πράσινων προϊόντων, ιδιαίτερα στον τομέα της ηλιακής ενέργειας, αποτελεί μια από τις καινοτομίες που προτείνουμε από πλευράς προσφοράς και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Η ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί περαιτέρω, με επενδύσεις σε υποδομές για ανακύκλωση, με την παροχή κινήτρων για καλύτερη καταναλωτική συμπεριφορά σε σχέση με την ενέργεια, τόσο από τα νοικοκυριά όσο και από τις επιχειρήσεις, με την ενθάρρυνση της κοινότητας για μεταπώληση και κοινή χρήση, καθώς και με την αλλαγή κουλτούρας μέσω της εκπαίδευσης και ενημερωτικών εκστρατειών. Αριθμός δράσεων της Μακροπρόθεσμης Στρατηγικής που σχετίζεται με την πράσινη μετάβαση έχει περιληφθεί και στο εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ), αφού η Στρατηγική είχε ληφθεί υπόψη κατά την ετοιμασία του ΣΑΑ και το

είχε τροφοδοτήσει με συγκεκριμένες δράσεις. Η συμπερίληψη μέτρων που συμβάλλουν στην πράσινη μετάβαση ήταν μία από τις κύριες προαπαιτήσεις της ΕΕ για την έγκριση του ΣΑΑ. Η Κύπρος, με στοχευμένα μέτρα, κατάφερε να ξεπεράσει το ελάχιστο απαιτούμενο από τον Κανονισμό της ΕΕ ποσοστό του 37% για τους κλιματικούς στόχους, με τα μέτρα αυτά να φτάνουν στο 41% του συνολικού κόστους του Σχεδίου.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Σημαντικές δράσεις της Στρατηγικής που έχουν περιληφθεί πλήρως ή εν μέρει στο ΣΑΑ και θεωρούμε ότι θα πρέπει να αρχίσουν να υλοποιούνται εντός του 2022, αφορούν τα πιο κάτω: • οριστικοποίηση της ελευθεροποίησης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, • προώθηση της Κύπρου ως ιδανικού πεδίου δοκιμών για την ανάπτυξη τεχνολογίας ηλιακής ενέργειας, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του κλίματος και της άφθονης ηλιοφάνειας, • σχεδιασμός Σχεδίου Δράσης για την ανάπτυξη έξυπνων πόλεων, • προώθηση μεταρρυθμίσεων σχετικά με τα «3R» της διαχείρισης απορριμμάτων: μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση (reduce-reuse-recycle). Επίσης, σημαντικές είναι και οι ακόλουθες παρεμβάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να προωθηθούν παράλληλα και να ολοκληρωθούν στο πλαίσιο ενός πιο μεσοπρόθεσμου σχεδιασμού: • επένδυση σε έξυπνες αναβαθμίσεις του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, • ενθάρρυνση των νοικοκυριών και επιχειρήσεων (μέσω σχεδίων χορηγιών) για επιτάχυνση της υιοθέτησης ηλιακών φωτοβολταϊκών, • παροχή κινήτρων προς τις επιχειρήσεις για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, • καθορισμός σαφών κριτηρίων βιωσιμότητας στις δημόσιες συμβάσεις, • παροχή κινήτρων για πράσινες επενδύσεις, • αύξηση των προτύπων ενεργειακής απόδοσης για νέες κατασκευές, • υποστήριξη της μετάβασης στα ηλεκτρικά οχήματα επενδύοντας σε υποδομές φόρτισης με ηλιακή ενέργεια, • βελτίωση των δημόσιων συγκοινωνιών, • ενημέρωση και προγράμματα για αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς, • επένδυση σε υποδομές διαχείρισης απορριμμάτων, • προώθηση της κυκλικής οικονομίας στον τομέα της μεταποίησης. Τα πιο πάνω μέτρα θα συμβάλουν επίσης σημαντικά στη βελτίωση των επιδόσεων της Κύπρου σε σχέση με τον στόχο «Δράση για το Κλίμα», που είναι ένας από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για το 2030.

Πέραν των προαναφερθέντων μέτρων, στο ΣΑΑ περιλαμβάνεται αριθμός πρόσθετων μέτρων που θα συμβάλουν στην πράσινη μετάβαση. Το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας, αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα όλων των μέτρων που έχουν ενταχθεί για χρηματοδότηση από το ΣΑΑ, θεωρεί ως προτεραιότητα την υλοποίηση των δράσεων αυτών, σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί. Να σημειωθεί, επίσης, ότι αριθμός μέτρων για την πράσινη μετάβαση που περιλαμβάνονται στη Μακροπρόθεσμη Στρατηγική χρηματοδοτείται και από άλλα Ευρωπαϊκά Ταμεία, όπως το Ταμείο Πολιτικής Συνοχής, το Ταμείο για την Κοινή Αγροτική Πολιτική και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας. Η Κύπρος θα πρέπει να καταβάλει κάθε προσπάθεια έγκαιρης υλοποίησης των μέτρων, συμβάλλοντας στην άμεση υλοποίηση των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ. Η μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία απαιτεί αριθμό μεταρρυθμίσεων, περιλαμβανομένων και νομοθετικών. Γι’ αυτό θα πρέπει να αποδοθεί η δέουσα έμφαση, τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, για επίτευξη της έγκαιρης ψήφισης των σχετικών νομοσχεδίων.

EconomyToday 81

θεμα

Τουρκία:

Ο Ρομπέν του φυσικού αερίου Η συμμαχία με το Ιράν και η άρνηση κυρώσεων στην Τουρκία από το 1995.

ΤΗΣ ΠΩΛΙΝΑΣ ΑΝΙΦΤΟΥ Αναλύτριας Εξωτερικής Πολιτικής και Επενδύσεων

82 EconomyToday

Η

σχέση Τουρκίας-Ιράν αρχίζει λίγο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, όταν το 1923 ανέλαβε ως πρώτος Πρόεδρος της Τουρκίας ο Κεμάλ Ατατούρκ και στο Ιράν ανέλαβε Σάχης μετά από πραξικόπημα ο τουρκόφωνος Αζέρος Ρέζα Παχλαβί το 1925. Προς τεκμηρίωση αυτού, όταν το 1934 ο Σάχης επισκέφθηκε την Τουρκία, συνομίλησε με τον Ατατούρκ απευθείας στα τουρκικά-αζέρικα, με πλήρη κατανόηση. Το Ιράν και η Τουρκία συνδέονται στρατηγικά από τη δεκαετία του 1960, όταν οι ΗΠΑ αποφάσισαν να στηρίξουν την ύπαρξη του Ισραήλ απέναντι στους Άραβες μέσω του λεγόμενου Δόγματος της Περιφέρειας. Ο πρώτος Πρωθυπουργός του Ισραήλ, Νταβίντ Μπεν-Γκουριόν, επένδυσε στις οικονομικές και πολιτικές σχέσεις με τις δύο χώρες, με αποτέλεσμα το Ιράν να καταστεί η κύρια δύναμη στην ενέργεια σε αυτό το δόγμα, το Ισραήλ η χώρα με τις μεγαλύτερες επενδύσεις και η Τουρκία η χώρα των εξοπλισμών. Μάλιστα, ο στόχος των ΗΠΑ ήταν Ιράν και Ισραήλ να εκκοσμικευτούν και να προχωρήσουν ως δημοκρατικές χώρες μακριά από τη θρησκευτική ηγεμονία, ακολουθώντας το δυτικό οικονομικό πρότυπο του Ατατούρκ στην Τουρκία.

Το Ιράν και η Τουρκία συνδέονται στρατηγικά από τη δεκαετία του 1960, όταν οι ΗΠΑ αποφάσισαν να στηρίξουν την ύπαρξη του Ισραήλ απέναντι στους Άραβες μέσω του λεγόμενου Δόγματος της Περιφέρειας

Η σημασία του φυσικού αερίου για την Τουρκία

Με αποδεδειγμένα αποθέματα φυσικού αερίου που ανέρχονται σε 991,6 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (tcf), το Ιράν κατέχει τη δεύτερη θέση σε αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο μετά τη Ρωσία, ενώ η Τουρκία αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς ιρανικού φυσικού αερίου. Μέχρι το 2017, η κατανάλωση φυσικού αερίου στην Τουρκία είχε φτάσει στο ανώτατο όριο των 51,6 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων, που ήταν υπερδιπλάσια από τη ζήτηση που καταγράφηκε το 2005.

Σύμφωνα δε με την Daily Sabah, η ημερήσια κατανάλωση φυσικού αερίου στην Τουρκία έφτασε στο υψηλότερο ρεκόρ των 274 δισ. κυβικών ποδιών/μέρα στις 18 Ιανουαρίου 2021, με βάση στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από την τουρκική εταιρεία αγωγών πετρελαίου (BOTAŞ), ξεπερνώντας το προηγούμενο ρεκόρ που είχε σημειωθεί στις 8 Ιανουαρίου 2019, όταν η κατανάλωση ήταν συνολικά 245 δισ. κυβικά πόδια/μέρα. Η κατανάλωση φυσικού αερίου σε όλη τη χώρα αυξήθηκε τόσο λόγω της ραγδαίας πτώσης των θερμοκρασιών τον χειμώνα του 2021 όσο και λόγω των lockdowns που εφαρμόστηκαν εξαιτίας του COVID-19. Αξίζει δε να αναφερθεί ότι το φυσικό αέριο για την Τουρκία είναι τόσο σημαντικό ώστε τα δεδομένα κατανάλωσης ενημερώνονται ετησίως και καταγράφεται κατανάλωση κατά μέσο όρο 1.485 δισ. κυβικών ποδιών/ μέρα από τον Δεκέμβριο του 1982 έως το 2020. Σύμφωνα με το βιβλίο της Anouk Honoré, «European Natural Gas Demand, Supply and Pricing: Cycles, Seasons and the Impact of LNG Price Arbitrage», OIES/OUP (2010), η Τουρκία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές φυσικού αερίου, και δη LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο). Το 2020, οι συνδυασμένες εισαγωγές της Τουρκίας ανήλθαν σε 46,6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ο όγκος αυτός ήταν παρόμοιος σε σύγκριση με τις εισαγωγές της προηγούμενης πενταετίας. Ωστόσο, το 2018 σημειώθηκε αισθητή μείωση, με την εισαγωγή φυσικού αερίου και LNG να ανέρχεται σε 20,2 δισ. κυβικά μέτρα και 11,4 δισ. κυβικά μέτρα, αντίστοιχα. Το 2020, η Τουρκία είχε το μερίδιο του 3% των παγκόσμιων εισαγωγών LNG. Μετά δε και την πολιτική ανάκαμψη στις σχέσεις με τη Ρωσία, η Τουρκία αποτελεί σημαντικό πελάτη της Gazprom, της ρωσικής κρατικής εταιρείας ενέργειας, εισάγοντας 16,4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2020.

ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΣΕ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ LNG

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

Demand: bau (Business as Usual)

34.62

35.93

37.33

39.20

41.14

43.32

45.16

47.13

49.39

51.64

54.05

56.63

Demand: Recession 1

31.16

31.16

31.16

31.16

32.34

33.60

35.28

37.03

38.99

40.65

42.42

44.46

Production

n/a

n/a

n/a

n/a

n/a

n/a

n/a

n/a

n/a

n/a

n/a

n/a

Pipeline

81.80

81.80

81.80

81.80

81.80

81.80

81.80

81.80

81.80

81.80

81.80

81.80

Nabucco

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

LNG (existing & construction)

11.96

11.96

11.96

11.96

11.96

11.96

11.96

11.96

11.96

11.96

11.96

11.96

Possible supply ‘capacity’

93.76

93.76

93.76

93.76

93.76

93.76

93.76

93.76

93.76

93.76

93.76

93.76

Contracted gas imports

51.70

51.70

51.70

51.70

45.70

45.70

41.78

41.78

41.78

41.78

41.78

41.78

EconomyToday 83

ιταλια ελλαδα

Οι «παράνομες» σχέσεις με το Ιράν

Η Περσική και η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρίσκονταν διαρκώς σε ανταγωνισμό, τόσο πολιτικό όσο και εδαφικό. Μετά την πτώση και των δύο αυτοκρατοριών κατά τη δεκαετία του 1920, οι εδαφικοί ανταγωνισμοί κατέληξαν σε διαμάχες για τον κουρδικό πληθυσμό. Το Ιράν ενέταξε τους Κούρδους στην πολιτική ζωή με τη διάλυση των διασπαστών, ενώ η Τουρκία πάντα κρατούσε τους Κούρδους απομονωμένους και μέχρι σήμερα αντιμετωπίζει τα ένοπλα κινήματά τους. Η Ισλαμική Επανάσταση του 1979 στο Ιράν έφερε το τέλος του Δόγματος της Περιφέρειας, με τη διακοπή κάθε σχέσης με το Ισραήλ. Το Ιράν, αν και χρειαζόταν την Τουρκία για τις τραπεζικές και οικονομικές συναλλαγές μετά τη διπλωματική κρίση με τις ΗΠΑ το 1980, επέλεγε να έχει μόνο συναλλακτικές επαφές, αφού η Τουρκία ήταν μια δύναμη που στήριζε το Ισραήλ και την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Τα παραπάνω πήραν μια διαφορετική τροπή το 1994, επηρεάζοντας μέχρι και σήμερα τη συμπεριφορά της Τουρκίας απέναντι στις εξαγγελίες των ΗΠΑ. Στις τουρκικές τοπικές εκλογές του 1994, το Κόμμα Πρόνοιας (Welfare Party - WP), με ισλαμογενή προσανατολισμό, αύξησε τη δύναμή του, κατακτώντας με επιτυχία θέσεις δημάρχων σε πολλές πόλεις της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένων της Άγκυρας και της Κωνσταντινούπολης. Στις 28 Ιουνίου 1996, το WP μπόρεσε να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού με το Κόμμα του Αληθινού Δρόμου (True Path Party - TPP) και για πρώτη φορά στην ιστορία εξελέγη ισλαμιστής πρωθυπουργός, ο Νετζμετίν Ερμπακάν. Η εκλογή του Ερμπακάν δεν άφησε αδιάφορους ούτε τους Τούρκους ούτε και τους Ιρανούς ισλαμιστές. Εκτός από τις αυξημένες πολιτικές και θρησκευτικές σχέσεις, οι δύο χώρες υπέγραψαν σύμβαση για προμήθεια φυσικού αερίου από το Ιράν (10 bcm/έτος), παρά τις απαγορεύσεις των ΗΠΑ (US Iran Sanction Act - ISA) και τις προειδοποιήσεις ότι θα επέβαλλαν κυρώσεις σε όλες τις μη ιρανικές εταιρείες που θα επένδυαν περισσότερα από 20 εκατομμύρια δολάρια ανά έτος στις βιομηχανίες φυσικού αερίου και πετρελαίου του Ιράν.

84 EconomyToday

κυπροσ λιβανοσ ισραηλ

Στο γεγονός αυτό δόθηκε μεγάλη προσοχή από τα μέσα ενημέρωσης και τους διπλωματικούς κύκλους της εποχής, όχι μόνο λόγω της υπονόμευσης των ΗΠΑ από τη σύμμαχο Τουρκία αλλά και εξαιτίας της διεθνούς «μπαμπεσιάς» της συμφωνίας. Για να μην έρθει σε σύγκρουση η Τουρκία με τις ΗΠΑ, Ιράν και Τουρκία αποφάσισαν να «παίξουν» με τους περιορισμούς των κυρώσεων που επέβαλαν οι ΗΠΑ. Έτσι, η επένδυση έγινε με τέτοιο τρόπο που, αν και η Τουρκία επένδυσε περισσότερα από 20 εκατομμύρια δολάρια, δεν διαφάνηκε σε κανέναν τραπεζικό και διπλωματικό λογαριασμό, αφού μεσολάβησαν και ιδιωτικοί κύκλοι για τη μεταφορά των χρηματικών ποσών, με αποτέλεσμα να μη δοθεί έρεισμα για διπλωματικές αντιδικίες με τις ΗΠΑ. Με αυτόν τον τρόπο, η Τουρκία επένδυσε στο Ιράν και το Ιράν άρχισε τις πρώτες εξαγωγές σε άλλη χώρα με πάσα νομιμότητα.

Τα στρατηγικά σχέδια της Τεχεράνης και της Άγκυρας δεν σχεδιασμός για έναν παρέμειναν μόνο Ο ιρανοτουρκικό αγωγό προς στον South Pars, την Ευρώπη αφού το μνημόνιο Το 1996 υπογράφηκε σύμβαση φυσικού αερίου μεταξύ του Ιράν και της Τουρκίας. Η συμφωνία που υπέγραψαν την παράδοση φυσικού αερίου σε περίεξηγεί ότι στόχος προέβλεπε οδο 23 ετών, με εξαγωγές 4 bcm ως το 2002, και είναι ένας εντελώς τη δημιουργία αγωγού ώστε να αυξηθεί η πώληση νέος αγωγός που του φυσικού αερίου στα 10 bcm (η χωρητικότητα του αγωγού) το 2007. Ο αγωγός παραδόθηκε τελιθα διοχετεύει κά το 2001 και οδήγησε στο νέο μνημόνιο (MOU) το ιρανικό αέριο μεταξύ των δύο χωρών, που περιλάμβανε την στην Ευρώπη τουρκική συμμετοχή στην ανάπτυξη του κοιτάσμαμέσω Τουρκίας τος φυσικού αερίου του South Pars.

Τα στρατηγικά σχέδια της Τεχεράνης και της Άγκυρας δεν παρέμειναν μόνο στον South Pars, αφού το MOU εξηγεί ότι στόχος είναι ένας εντελώς νέος αγωγός που θα διοχετεύει το ιρανικό αέριο στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας, αλλά θα προμηθεύει με αέριο και την τουρκική αγορά. Περαιτέρω, βάσει του μνημονίου, η TPAO (Turkish Petroleum Corporation) θα παρήγε έως και 16 bcm/έτος φυσικό αέριο από το South Pars, το μισό για τουρκική εσωτερική χρήση και το μισό για παράδοση στην Ευρώπη. Οι επιλογές του μνημονίου ήταν το Ιράν να προμηθεύσει το φυσικό του αέριο είτε από τον Nabucco είτε από τον Trans-Adriatic Pipeline (TAP) είτε από τον Persian Pipeline, ώστε το αέριο να μεταφερθεί μέσω Τουρκίας στην Ευρώπη, παραμερίζοντας την απειλή του δικού μας East Med. Έτσι, οι συμφωνίες Ερμπακάν, μετά από δύο δεκαετίες, θα ενίσχυαν τη διαπραγματευτική θέση της Τουρκίας όσον αφορά το φυσικό αέριο της Ευρώπης, μέσα από έναν αγωγό που θα μετέφερε χαμηλού κόστους αέριο από το Ιράν. Προς αυτή την κατεύθυνση, Τουρκία και ΗΠΑ βρέθηκαν, επί κυβερνήσεων Ερντογάν, αλλά και ως σήμερα, σε διπλωματικές αντιπαραθέσεις, αφού η Τουρκία επιχειρεί να εξελιχθεί σε έναν δεινό ενεργειακό παράγοντα και πρωτοστατεί στη γεφύρωση των ενεργειακών σχέσεων Ιράν-ΕΕ και ΕΕ-Ρωσίας, πάντα προς ίδιον όφελος. Σύμφωνα με το μνημόνιο, η TPAO θα αναπτύξει τρεις φάσεις του South Pars και θα συμμετάσχει στην κατασκευή του αγωγού αερίου IGAT-9, μήκους 1.850 χιλιομέτρων, από το Assaluyeh στο Bazargan, κοντά στα σύνορα Τουρκίας-Ιράν. Η Τουρκία έχει μακροπρόθεσμα και ασύμφορα συμβόλαια εισαγωγής με τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν, την Αλγερία και τη Νιγηρία, ενώ υπάρχει και συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Τουρκμενιστάν που δεν έχει εφαρμοστεί, για εισαγωγή 30 bcm/έτος. Η ετήσια ποσότητα (ACQ) στα τρία συμβόλαια με τη Ρωσία είναι 30 bcm, με την Αλγερία 4 bcm και με το Αζερμπαϊτζάν 6,6 bcm. Οι ανάγκες της Τουρκίας διαμέσου αυτού του νέου αγωγού που σχεδιαζόταν με το Ιράν θα διασφαλίζονταν πολιτικά και μετέπειτα η Τουρκία θα ήταν η χώρα στην οποία το Ιράν θα διοχέτευε το φυσικό του αέριο, δεσμεύοντας έτσι τον ενεργειακό πυλώνα της Ευρώπης. Η οικονομική συνεργασία μεταξύ Ιράν και Τουρκίας δεν περιορίζεται στο φυσικό αέριο. Παρότι ο προτεινόμενος αυτός αγωγός δεν επιχειρήθηκε να κατασκευαστεί ακόμη, δεν παύει από το να είναι μια μεγάλη απειλή για τους ενεργειακούς σχεδιασμούς στην περιοχή, απέναντι στη Σαουδική Αραβία, την Κύπρο, την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Έτσι, η τουρκική κρατική εταιρεία λιπασμάτων αγόρασε το μεγαλύτερο συγκρότημα παραγωγής λιπασμάτων του Ιράν, τη Razi Petrochemical Company, για 681 εκατομμύρια δολάρια, από τη διοίκηση ιδιωτικοποιήσεων του Ιράν. Επιπλέον, υπήρξε συζήτηση μεταξύ Τούρκων και Ιρανών αξιωματούχων για το άνοιγμα τουρκικών τραπεζών στο Ιράν, όπου η Τουρκία θα αποτελούσε πια το θησαυρο-

φυλάκιο τρισεκατομμυρίων δολαρίων τα οποία η ιρανική κυβέρνηση δεν μπορεί να επενδύσει λόγω των κυρώσεων από το 2018. Από την άλλη, η Τουρκία θα μπορούσε να καταστεί ο χειριστής των επενδύσεων του Ιράν και αντιστρόφως, σε όλες τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας, σε συνεργασία με Ρωσία και Κίνα. Το 2008, το τουρκικό εμπόριο με το Ιράν ανήλθε σε περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια, σε σύγκριση με μόλις 1 δισεκατομμύριο δολάρια το 2000, ενώ ιρανικές πηγές αναφέρουν αύξηση των εμπορικών συναλλαγών σε 30 δισεκατομμύρια το 2021.

table 1: Trade with Iran (1990-2020) (billion usd) import from iran

export to iran

total trade volume

Trade deficit

A

B

C

D=B-A

2012

11.965

9.922

21.887

-2.043

2013

10.383

4.193

14.576

-6.190

2014

9.833

3.886

13.719

-5.947

2015

6.096

3.664

9.760

-2.432

2016

4.700

4.966

9.666

266

2017

7.492

3.259

10.751

-4.233

2018

6.931

2.394

9.325

-4.537

2019

3.608

2.737

6.345

-871

2020

1.193

2.253

3.446

1.060

years

Source: TÜik

Επίλογος Το μνημόνιο δημιουργίας ενός νέου αγωγού με το Ιράν θα βοηθούσε την Τουρκία να αντιμετωπίσει με μικρότερο κόστος την απειλή του East Med

Το Ιράν ενημέρωσε πρόσφατα την Τουρκία για δεκαήμερη διακοπή της ροής φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα οι βιομηχανίες, ειδικά στην Ανατολία, να έχουν επιβραδύνει τις εργασίες τους ή να λειτουργούν περιοδικά. Το μνημόνιο δημιουργίας ενός νέου αγωγού με το Ιράν θα βοηθούσε την Τουρκία να αντιμετωπίσει με μικρότερο κόστος την απειλή του East Med, που πρέπει να διαπεράσει την Ανατολική Μεσόγειο για να φτάσει στην Ευρώπη, αλλά και να απεξαρτηθεί από το εισαγόμενο φυσικό αέριο από τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν και τις χώρες της Αφρικής. Το Ιράν, που από το 1996 αποτελεί τον μεγαλύτερο ενεργειακό συνέταιρο της Τουρκίας, κάλυψε το 16% των αναγκών της Τουρκίας σε φυσικό αέριο κατά τους πρώτους δέκα μήνες του 2021. Την ώρα που οι τιμές της ενέργειας έχουν αυξηθεί απότομα στην Τουρκία, λόγω των παγκόσμιων αυξήσεων και της πτώσης της λίρας έναντι του δολαρίου κατά 44% πέρυσι, οι δύο χώρες συνεργάζονται σε πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο, με επεκτατικό πρόγραμμα στην περιοχή μας.

EconomyToday 85

θεμα

€47 ΕΚΑΤ.

ΓΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

της διανοητικής ιδιοκτησίας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

Ε

υρωπαϊκή Επιτροπή και Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EUIPO) εγκαινίασαν το νέο Ταμείο της Ένωσης για τις ΜμΕ, το οποίο προσφέρει κουπόνια για τις ΜμΕ με έδρα στην ΕΕ, προκειμένου να τις βοηθήσει να προστατεύσουν τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας τους (ΔΙ). Πρόκειται για το δεύτερο Ταμείο της ΕΕ για τις ΜμΕ που αποσκοπεί στη στήριξή τους στο πλαίσιο της ανάκαμψης από την COVID-19 και της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης για τα επόμενα τρία έτη (2022-2024). Η Εκτελεστική Αντιπρόεδρος, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, δήλωσε: «Το μικρό είναι όμορφο, αλλά αν οι ΜμΕ επιθυμούν να αναπτυχθούν ή να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στις νέες τεχνολογίες, πρέπει να προστατεύσουν τις εφευρέσεις και τις δημιουργίες τους, όπως κάνουν οι μεγάλες εταιρείες. Οι νέες ιδέες και η εμπειρογνωσία αποτελούν την κύρια προστιθέμενη αξία που έχουμε στην ΕΕ. Με αυτό το Ταμείο θέλουμε να στηρίξουμε τις ΜμΕ, ώστε να αντιμετωπίσουν αυτούς τους ιδιαίτερους καιρούς και να παραμείνουν ισχυρές και καινοτόμες τις επόμενες δεκαετίες». Ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς, Τιερί Μπρετόν, δήλωσε: «Είναι αυτονόητο ότι οι ΜμΕ έχουν πληγεί ιδιαίτερα από την κρίση της COVID-19. Ωστόσο, αυτό που δεν αλλάζει είναι ότι παραμένουν η ραχοκοκκαλιά της οικονομίας μας, των οικοσυστημάτων μας. Το Ταμείο αυτό θα στηρίξει τις ΜμΕ, ώστε να 86 EconomyToday

Το EUIPO θα διαχειρίζεται το Ταμείο για τις ΜμΕ μέσω προσκλήσεων υποβολής προτάσεων

αξιοποιήσουν τις καινοτομίες και τη δημιουργικότητά τους. Και αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την ανακεφαλαιοποίηση των ΜμΕ και την προώθηση της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης».

Η στήριξη Το Ταμείο της ΕΕ για τις ΜμΕ, με προϋπολογισμό ύψους 47 εκατ. ευρώ, θα προσφέρει την ακόλουθη στήριξη: • Θα επιστρέψει το 90% των τελών που χρεώνουν τα κράτη-μέλη για τις υπηρεσίες προδιάγνωσης διανοητικής ιδιοκτησίας (IP scan), οι οποίες παρέχουν ευρεία εκτίμηση των αναγκών διανοητικής ιδιοκτησίας της ενδιαφερόμενης ΜμΕ, λαμβάνοντας υπόψη το καινοτόμο δυναμικό των άυλων στοιχείων ενεργητικού της.

• Θα επιστρέψει το 75% των τελών που χρεώνουν

τα γραφεία διανοητικής ιδιοκτησίας (συμπεριλαμβανομένων των εθνικών γραφείων διανοητικής ιδιοκτησίας, του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Μπενελούξ) για την καταχώρηση εμπορικών σημάτων και την καταχώρηση σχεδίων και υποδειγμάτων.

• Θα επιστρέψει το 50% των τελών που χρεώνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Διανοητικής Ιδιοκτησίας για την προστασία των διεθνών εμπορικών σημάτων, σχεδίων και υποδειγμάτων.

• Θα επιστρέψει το 50% των τελών που χρεώνουν τα εθνικά γραφεία διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για την καταχώρηση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας το 2022.

• Από το 2023, θα μπορούσαν να καλυφθούν περαιτέρω υπηρεσίες, όπως π.χ. μερική επιστρο-

φή των δαπανών της έρευνας που προηγείται της χορήγησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας, της αίτησης χορήγησης διπλώματος ευρεσιτεχνίας κ.ά., και παροχή ιδιωτικών συμβουλών για θέματα διανοητικής ιδιοκτησίας που χρεώνονται από συμβούλους διανοητικής ιδιοκτησίας (για καταχώρηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, συμφωνίες παραχώρησης άδειας εκμετάλλευσης, αποτίμηση διανοητικής ιδιοκτησίας, κόστος εναλλακτικής επίλυσης διαφορών κ.λπ.). Οι ΜμΕ χρειάζονται μια ευέλικτη εργαλειοθήκη διανοητικής ιδιοκτησίας και ταχεία χρηματοδότηση για την προστασία των καινοτομιών τους. Ως εκ τούτου, για πρώτη φορά το νέο Ταμείο της ΕΕ για τις ΜμΕ καλύπτει πλέον και τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Η χρηματοδοτική συνεισφορά της Επιτροπής, η οποία ανέρχεται σε 2 εκατ. ευρώ, θα διατεθεί εξ ολοκλήρου για τις υπηρεσίες που σχετίζονται με τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας.

EconomyToday 87

θεμα

Για παράδειγμα, μια ΜμΕ θα μπορούσε να ζητήσει την επιστροφή του τέλους καταχώρησης για την ευρεσιτεχνία της εφεύρεσής της σε ένα κράτος-μέλος. Το EUIPO θα διαχειρίζεται το Ταμείο για τις ΜμΕ μέσω προσκλήσεων υποβολής προτάσεων. Η πρώτη πρόσκληση έχει ήδη προκηρυχθεί στον ιστότοπο του EUIPO. Για να διασφαλιστεί η δίκαιη και ίση μεταχείριση των δυνητικών δικαιούχων, καθώς και η αποτελεσματική διαχείριση της δράσης, η δυνατότητα υποβολής αιτήσεων για επιχορηγήσεις θα υπάρχει καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου 2022-2024. Οι αιτήσεις θα εξεταστούν και θα αξιολογηθούν με κριτήριο προτεραιότητας την ημερομηνία και ώρα υποβολής τους. Οι ΜμΕ που δεν διαθέτουν εμπειρία στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας ενθαρρύνονται να υποβάλουν αίτηση πρώτα για μια υπηρεσία IP Scan και μόνο στη συνέχεια για τις άλλες υπηρεσίες. Κατά τις Ημέρες Βιομηχανίας της ΕΕ –μέχρι τις 11 Φεβρουαρίου– θα πραγματοποιηθεί ειδική συνεδρί88 EconomyToday

αση για το Ταμείο για τις ΜμΕ, η οποία θα επιτρέψει στις ΜμΕ να υποβάλουν ερωτήσεις στους εμπειρογνώμονες που διαχειρίζονται το Ταμείο και να λάβουν έναν πρακτικό οδηγό σχετικά με τον τρόπο υποβολής αίτησης για τις διάφορες υπηρεσίες. Η ειδική συνεδρίαση έχει προγραμματιστεί για τις 11 Φεβρουαρίου 2022. Μπορεί να ακολουθήσει εξ αποστάσεως συμμετοχή στις Ημέρες Βιομηχανίας της ΕΕ.

Ιστορικό Για πρώτη φορά το νέο Ταμείο της ΕΕ για τις ΜμΕ καλύπτει πλέον και τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας

Η ΕΕ χρειάζεται να αυξήσει την ανθεκτικότητα των ΜμΕ της, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις τρέχουσες προκλήσεις που δημιούργησε η κρίση της COVID-19 και να επιτύχουν τη μετάβασή τους σε πράσινες και ψηφιακές τεχνολογίες. Η ΕΕ αξιοποιεί την αξία των άυλων περιουσιακών στοιχείων που δημιουργούν, αναπτύσσουν και μοιράζονται οι εταιρείες της, βοηθώντας τις να διαχειρίζονται αποτελεσματικότερα τα εν λόγω περιουσιακά στοιχεία

και παρέχοντας χρηματοδοτική στήριξη και καλύτερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Η Επιτροπή δημοσίευσε τον Νοέμβριο του 2020 το σχέδιο δράσης για τη διανοητική ιδιοκτησία με σκοπό τη στήριξη της ανάκαμψης και της ανθεκτικότητας της ΕΕ. Μεταξύ των προτεραιοτήτων του σχεδίου δράσης, η Επιτροπή δεσμεύτηκε να προωθήσει την αποτελεσματική χρήση και ανάπτυξη εργαλείων διανοητικής ιδιοκτησίας, ιδίως από τις ΜμΕ. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή πρόσφερε χρηματοδοτική στήριξη στις ΜμΕ που επλήγησαν από την κρίση της COVID-19, βοηθώντας τις να διαχειριστούν τα χαρτοφυλάκιά τους στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας, καθώς και να στραφούν προς τις πράσινες και ψηφιακές τεχνολογίες. Το 2021 η Επιτροπή, από κοινού με το EUIPO, δημιούργησε ένα πρώτο Ταμείο της ΕΕ για τις ΜμΕ, το οποίο προσφέρει υπηρεσίες για την επιστροφή των δαπανών IP Scan και των εθνικών δαπανών καταχώρησης εμπορικών σημάτων, σχεδίων και υποδειγμάτων. Συνολικό ποσό ύψους 6,8 εκατ. ευρώ από τον προϋπολογισμό έχει χρησιμοποιηθεί από 12.989 ΜμΕ και από τα 27 κράτη-μέλη. Κατά το πρώτο έτος λειτουργίας του αρχικού Ταμείου για τις ΜμΕ παρασχέθηκαν συνολικά 28.065 υπηρεσίες, γεγονός που αποδεικνύει ότι η δράση αποδείχθηκε πολύ επιτυχής.

ως επιχορήγηση σε 346 εταιρείες, το ποσό των €76.587, για εγγραφή εμπορικών σημάτων και βιομηχανικών σχεδίων στα κυπριακά μητρώα. Το συνολικό ποσό επιχορήγησης που καταβλήθηκε σε μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση έφτασε τα €6,8 εκατ. Το Υπουργείο προτρέπει τις επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν το σχέδιο και να προχωρήσουν στην προστασία των άυλων περιουσιακών τους στοιχείων από τον αθέμιτο ανταγωνισμό ή και την παράνομη ιδιοποίηση, ανοίγοντας προοπτικές ενδυνάμωσης της έρευνας, της επιχειρηματικής καινοτομίας και, συνεπώς, της ανάπτυξης.

Η επιχορήγηση θα πραγματοποιείται με μορφή κουπονιών ως εξής:

• Κουπόνι αρ. 1: Επιχορήγηση τελών εμπορι-

κών σημάτων και βιομηχανικών σχεδίων με μέγιστο ποσό επιχορήγησης €1.500. Στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνεται και η επιχορήγηση IP Scan με ανώτατο ποσό επιχορήγησης €900.

• Κουπόνι αρ. 2: Επιχορήγηση τελών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας με μέγιστο ποσό επιχορήγησης €750.

Προτροπή Υπουργείου Εμπορίου Το Υπουργείο Εμπορίου, σε ανακοίνωσή του, προτρέπει τις επιχειρήσεις να συμμετάσχουν. Όπως αναφέρει, δίνονται ακόμη περισσότερα κίνητρα προς τις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αφού οι επιχορηγήσεις αγγίζουν σε ποσοστό το 90% των τελών διανοητικής ιδιοκτησίας, φτάνοντας σε ύψος έως τα €2.250, ενώ επανέρχεται και το 2022 το πρόγραμμα χρηματοδοτικής υποστήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία των εμπορικών σημάτων και άλλων δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, μεταξύ των οποίων τα βιομηχανικά σχέδια και τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Συγκεκριμένα, το Τμήμα Εφόρου Εταιρειών και Διανοητικής Ιδιοκτησίας του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας ανακοινώνει ότι το πρόγραμμα «Ideas Powered for Business - SME Fund», που έτρεξε πέρσι για πρώτη φορά από το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της ΕΕ, τίθεται ξανά από τις 10/1/2022 μέχρι τις 16/12/2022 στη διάθεση του κοινού, παρέχοντας ένα πιο διευρυμένο πακέτο χρηματοδοτήσεων. Το αρμόδιο Υπουργείο εκτιμά ότι τα αυξημένα ποσοστά επιχορήγησης και η ένταξη και νέων επιλέξιμων υπηρεσιών στο πρόγραμμα θα δώσουν την ευκαιρία σε ακόμη περισσότερες επιχειρήσεις να προχωρήσουν στην κατοχύρωση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας τους. Κατά το 2021, καταβλήθηκε,

Οι επιχορηγήσεις αγγίζουν σε ποσοστό το 90% των τελών διανοητικής ιδιοκτησίας, φτάνοντας σε ύψος έως τα €2.250

Οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις έχουν δικαίωμα υποβολής είτε ενός είτε δύο κουπονιών. Το συνολικό ποσό επιχορήγησης ανά εταιρεία που θα υποβάλει αίτηση και για τα δύο κουπόνια ανέρχεται στα €2.250. Η υποβολή της αίτησης επιχορήγησης για κάθε ένα από τα δύο κουπόνια θα πρέπει απαραίτητα να προηγείται της καταχώρησης αίτησης εγγραφής της διανοητικής ιδιοκτησίας ή της εκτέλεσης της υπηρεσίας προδιαγνωστικού ελέγχου. Η απόφαση έγκρισης ή απόρριψης θα αποστέλλεται με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο στη μικρομεσαία επιχείρηση μέσα σε διάστημα 15 εργάσιμων ημερών από την υποβολή της αίτησης επιχορήγησης. Η επιχείρηση θα έχει ένα χρονικό διάστημα 4 μηνών, με δικαίωμα παράτασης 2 μηνών, για να ενεργοποιήσει τα κουπόνια επιχορήγησης με την καταχώρηση της πρώτης αίτησης εγγραφής εμπορικού σήματος, βιομηχανικού σχεδίου ή/και διπλώματος ευρεσιτεχνίας ή τη διεξαγωγή υπηρεσίας IP Scan. Μετά την ενεργοποίηση των κουπονιών, η μικρομεσαία επιχείρηση θα έχει χρονικό περιθώριο εξάντλησης του μέγιστου ποσού επιχορήγησης με επιπρόσθετες αιτήσεις εγγραφής διανοητικής ιδιοκτησίας μέχρι 6 μήνες για το κουπόνι 1 και μέχρι 12 μήνες για το κουπόνι 2. Η καταβολή της επιχορήγησης θα γίνεται με έμβασμα στον τραπεζικό λογαριασμό της μικρομεσαίας επιχείρησης, μέσα σε διάστημα 30 ημερών από την τελική υποβολή.

EconomyToday 89

θεμα

ΕΡΕΥΝΑ-ΟΡΟΣΗΜΟ

για την εργασιακή δέσμευση Η τρέχουσα κατάσταση όσον αφορά τη δέσμευση των εργαζομένων στις δουλειές τους παγκοσμίως. Του Marcus Erb

Ο δείκτης εργασιακής δέσμευσης σε 37 χώρες

Τα αποτελέσματα της έρευνας υποδηλώνουν ότι μόνο οι μισοί περίπου εργαζόμενοι παγκοσμίως νιώθουν ότι εργάζονται σε έναν μοναδικό χώρο εργασίας. Φυσικά, υπάρχουν μερικές διαφοροποιήσεις μεταξύ διαφόρων περιοχών. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Λατινικής Αμερικής, που πήρε την υψηλότερη βαθμολογία, όπου το 60% των εργαζομένων δηλώνει ότι βιώνει μια θετική εργασιακή εμπειρία. Στην αντίπερα όχθη η Ευρώπη, με τη χαμηλότερη βαθμολογία, όπου μόλις το 52% των εργαζομένων δηλώνει ότι εργάζεται σε ένα θετικό εργασιακό περιβάλλον.

Η

αλήθεια είναι ότι οργανισμοί που έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν ένα εξαιρετικό εργασιακό περιβάλλον είναι «σε έλλειψη» ανά το παγκόσμιο. Με βάση τη νέα μας μελέτη εδώ στο Great Place to Work®, μαθαίνουμε ότι οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο βιώνουν έντονα την έλλειψη της εμπιστοσύνης, της αίσθησης του «ανήκειν» αλλά και της σύνδεσης στον χώρο εργασίας. «Αυτές οι εμπειρίες είναι δυστυχώς πολύ συχνές ανάμεσα στους πλείστους εργαζόμενους», λέει ο Michael C. Bush, Διευθύνων Σύμβουλος της Great Place to Work®, προσθέτοντας πως «αυτή η κατάσταση επιβαρύνει το πόσο ευέλικτη, καινοτόμα αλλά και αποδοτική μπορεί να είναι μια εταιρεία».

% of EMPLOYEES consistently experiencing a great workplace by region

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Η έρευνα-ορόσημο του 2021 για την εργασιακή δέσμευση αποτυπώνει την παρούσα κατάσταση σε ό,τι αφορά την εμπειρία εργασίας πολλών ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Η δειγματοληψία ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2021 και στην έρευνα συμμετείχαν πέραν των 14 χιλιάδων εργαζομένων σε 37 χώρες. Οι εργαζόμενοι είχαν την ευκαιρία να βαθμολογήσουν τον χώρο εργασίας τους σε σχέση με 17 σημεία που προέκυψαν από το ερευνητικό εργαλείο Trust Index™ του Great Place to Work®. Τα σημεία αυτά αφορούν παράγοντες οι οποίοι συμβάλλουν σε μια θετική εργασιακή εμπειρία, όπως για παράδειγμα το αίσθημα του σκοπού, οι ευκαιρίες καινοτομίας, η ψυχολογική ασφάλεια, η θετική αντίληψη για τη διεύθυνση, αλλά και το θέμα των ίσων ευκαιριών.

90 EconomyToday

58%

60% 56% 52%

africa

Asia

europe

53%

latin america U.S. & canada

Λίγες διαφορές προκύπτουν μεταξύ κλάδων, εξαιρουμένου του ξενοδοχειακού τομέα, όπου η συνολική μέση εργασιακή εμπειρία είναι αρκετά χαμηλή, στο 49%. Οι υπόλοιποι τομείς που συγκαταλέγονται στην έρευνα κινούνται μεταξύ 54% και 60%.

Τέσσερις βασικοί παράγοντες με αρνητικό αντίκτυπο στην εργασιακή εμπειρία Γιατί σπανίζουν οι ιδανικοί χώροι εργασίας; Η έρευνα φανερώνει τέσσερα εμπόδια που παρουσιάζονται στους πλείστους οργανισμούς: 1. Ίσες ευκαιρίες. Περισσότεροι από τους μισούς πιστεύουν ότι οι προαγωγές και ο μισθός δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα και δεν δίνονται δίκαια.

2. Ουσιαστικές σχέσεις. Ένας μεγάλος αριθμός εργαζομένων αναφέρει μια σημαντική έλλειψη προσωπικών σχέσεων αλλά και ψυχολογικής ασφάλειας: ● 43% πιστεύουν ότι οι συνάδελφοί τους δεν ενδιαφέρονται ο ένας για τον άλλο. ● 35% λένε ότι δεν είναι ο εαυτός τους στη δουλειά. ● 45% λένε ότι ο εργασιακός χώρος δεν προάγει την ψυχολογική και συναισθηματική ασφάλεια.

3. Σκοπός. Ένα μεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων είπε ότι δεν βρίσκει νόημα στη δουλειά του και ότι δεν νιώθει πως αυτό που κάνει έχει ουσιαστική αξία. Αυτό είναι ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι οι εργαζόμενοι δυσκολεύονται να ταυτίσουν τη δουλειά τους με έναν καθαρό σκοπό.

4. Ηγεσία. Εν τέλει, περίπου μισοί από όλους τους εργαζόμενους αναφέρουν ότι η ηγεσία των οργανισμών τους δεν είναι αυτή που θα ήθελαν. Πιο συγκεκριμένα, δηλώνουν ότι η διοίκηση: ● Δεν βλέπει τους εργαζόμενους ως ανθρώπους. ● Δεν τους συμπεριλαμβάνει σε σημαντικές αποφάσεις. ● Δεν τηρεί τις υποσχέσεις της. Αυτές οι προκλήσεις δίνουν μια ξεκάθαρη εικόνα ότι οι πλείστες εταιρείες δεν εκμεταλλεύονται στο έπακρο τις δυνατότητες των εργαζομένων τους. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, οι εταιρείες ανά το παγκόσμιο δεν έχουν τη δυνατότητα να εντοπίσουν και να αξιοποιήσουν νέες ευκαιρίες και να ξεπεράσουν τον ανταγωνισμό, λόγω ακριβώς έλλειψης θετικής εργασιακής εμπειρίας για τους εργαζόμενους.

Το υψηλό κόστος που καλούνται να πληρώσουν οι εταιρείες για την έλλειψη εργασιακής κουλτούρας

Οι περισσότεροι χώροι εργασίας θα δυσκολευτούν να κρατήσουν το ταλέντο που υπάρχει ανάμεσα στο προσωπικό τους, με τους μισούς από αυτούς να λένε ότι δεν σκοπεύουν να παραμείνουν στον ίδιο εργοδότη. Από την άλλη, οι εταιρείες αντιμετωπί-

finance

60% healthcare

54% hospitality

49% manufacturing

54% professional services

57% retail

54% technology

60%

ζουν προβλήματα όσον αφορά την προσέλκυση νέων ταλέντων, αφού σχεδόν οι μισοί από τους υφιστάμενους εργαζόμενους δεν θα συστήσουν θετικά τον εργοδότη τους. Ανάμεσα στους εργαζόμενους που παραμένουν στην εργασία τους, οι δύο στους πέντε δηλώνουν ότι η αρνητική εμπειρία στον εργασιακό τους χώρο δεν τους ενθαρρύνει να προσφέρουν νέες ιδέες. Ενώ οι ιδανικοί εργασιακοί χώροι σπανίζουν, τα Best Workplaces™ του κόσμου δείχνουν τον δρόμο και τις προοπτικές που υπάρχουν. Οι άνθρωποι που εργάζονται σε εξαιρετικούς χώρους εργασίας και που συστηματικά βιώνουν θετικές εμπειρίες ηγεσίας, διακατέχονται από το αίσθημα του σκοπού σε σχέση με το τι κάνουν αλλά και με το ότι καταφέρνουν να κάνουν ουσιαστικές σχέσεις με τους συναδέλφους τους. Ως αποτέλεσμα, αυτοί οι χώροι εργασίας απολαμβάνουν: ● 52% υψηλότερα επίπεδα πρόθεσης παραμονής. ● 65% περισσότερους εργαζόμενους που είναι πρόθυμοι να συστήσουν τον εργοδότη τους σε άλλους. «Θα ήταν άδικο να πούμε ότι ο περασμένος χρόνος δεν ήταν γεμάτος προκλήσεις για όλους, τόσο μέσα όσο και έξω από τον χώρο εργασίας», λέει ο Bush. «Τα Best Workplaces™ μάς φανερώνουν τις δυνατότητες που έχουν οι εταιρείες για να επηρεάσουν θετικά τις ζωές των εργαζομένων τους, ανεξάρτητα από το πού δουλεύουν, ποιοι είναι ή τι προκλήσεις αντιμετωπίζουν».

INFO Σχετικά με το Great Place to Work® Το Great Place to Work® είναι η παγκόσμια αυθεντία για την εργασιακή κουλτούρα. Από το 1992 έχει κάνει έρευνες σε περισσότερους από 100 εκατομμύρια εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο, χρησιμοποιώντας όλα τα δεδομένα που συλλέγονται για να καθορίσει το τι κάνει έναν χώρο εργασίας εξαιρετικό. Το Great Place to Work® βοηθά οργανισμούς να επιμετρήσουν την κουλτούρα τους αλλά και να βελτιώσουν την απόδοσή τους με το να επενδύουν σε ένα θετικό εργασιακό περιβάλλον. Το ερευνητικό εργαλείο που εξετάζει τις εμπειρίες των εργαζομένων, το Trust Index© του Great Place to Work®, χρησιμοποιείται από χιλιάδες εταιρείες στον κόσμο. Η πιστοποίηση Great Place to Work® και η ένταξη στις λίστες Best Workplaces™ σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, αποτελούν πλέον την πιο σημαντική αναγνώριση και διάκριση για εταιρείες που είναι εργοδότες προτίμησης. Για να μάθετε περισσότερα, επισκεφθείτε το Great Place to Work® Cyprus στη διεύθυνση www. greatplacetowork.com.cy ή καλέστε στο 22 364 777. Μάθετε πώς μπορείτε να ερευνήσετε και να βελτιώσετε το περιβάλλον εργασίας σας και να επιτύχετε πιστοποίηση και αναγνώριση.

EconomyToday 91

αρθρο

Μέχρι να βγούμε από τα σπίτια μας,

το παιχνίδι θα έχει τελειώσει

από ποτέ μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι περιορισμοί χαλάρωσαν σταδιακά κατά το 2021 και όλα έδειχναν να είναι σε καλύτερη κατάσταση από εκείνη του προηγούμενου έτους. Οι αφίξεις τουριστών, οι πωλήσεις ακινήτων, οι καταναλωτικές δαπάνες κλπ. ήταν όλα σε υψηλότερα επίπεδα, αφού όλοι επωφελήθηκαν από τον συνδυασμό της ανάκαμψης της ζήτησης, της φθηνής χρηματοδότησης, των ευεργετικών κυβερνητικών προγραμμάτων και της ακλόνητης αισιοδοξίας για το τι θα ακολουθήσει. Στο πίσω μέρος, όμως, ενός μακροοικονομικού ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΛΟΪΖΟΥ Διευθύνοντος Συμβούλου WiRE FS κύκλου φθηνής χρηματοδότησης και κυβερνητικών επιχορηγήσεων και επιδοτήσεων, οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων αυξάνονται, με τους πλούσιους να συγκεντρώνουν όλο και μεγαλύτερη περιουσία/πλούτο στα χέρια τους. Προσηλωμένοι με πάθος στις οθόνες μας, παρακολουθώντας ο ένας τη ζωή του άλλου, όπως θα έκανε μια γιαγιά που κάθεται στη βεράντα της και κουτσομπολεύει τους περαστικούς, αφήσαμε ο 2021 ήταν σαφώς μια καλύτερη να συσσωρευτεί η εξουσία στα χέρια των λίγων, χρονιά από το 2020. Το 2022 θα αφού μόλις το 40% μπαίνει στον κόπο να πάει είναι ακόμα καλύτερο από το 2021. να ψηφίσει και αυτοί είναι κυρίως άτομα μεγάλης Ακόμα και χωρίς περιεχόμενο, για ηλικίας, εύποροι και συντηρητικοί. Και κάπως κάποιους αυτό ονομάζεται πρόβλεψη: έτσι πέρασε ένας ακόμη χρόνος και γεννήθηκαν δηλαδή να λέμε το προφανές όταν μιλάμε για το μερικές ακόμα δεκάδες ψηφιακοί, ασύμφοροι παρελθόν και να επιλέγουμε μία από τις τρεις «μονόκεροι». Αν οι «millennials», αντί να γκουεπιλογές (θετικό, αρνητικό ή το ίδιο) όταν μιλάμε γκλάρουν, έμπαιναν στον κόπο να διαβάσουν για το μέλλον. Καθώς η απάντηση «το ίδιο» δεν το βιβλίο «1984» του George Orwell (που στην πουλά ιδιαίτερα, όσοι κάνουν προβλέψεις συχνά πραγματικότητα γράφτηκε το 1949), πραγματικά επιλέγουν να λένε πως η κατάσταση θα βελτιωθα τρόμαζαν. θεί, καθώς αυτή την περίοδο οι θετικές Μέσα σε όλο αυτόν τον κυκεώνα, λοιπόν, δηλώσεις «πουλούν» περισσότερο είμαι ευγνώμων που αρχίζω να δημιέναντι των αρνητικών. Στο πίσω μέρος ενός ουργώ μια σχέση με τους γιους μου: το Ας βάλουμε λοιπόν περιεχόμενο. Το να μην μπορείς να βγαίνεις τα βράδια μακροοικονομικού κύκλου 2020 ήταν η χρονιά που η παγκόσμια για φαγητό και να εργάζεσαι με τηλεδιάοικονομία μπήκε σε lockdown: πολλοί φθηνής χρηματοδότησης και σκεψη έχει συμβάλει κατά πολύ σε αυτό. από εμάς μείναμε σπίτι, εταιρείες έκλεικυβερνητικών επιχορηγήσεων Παράλληλα, οι άνθρωποι στις επιχειρήσαν για ολόκληρες βδομάδες, τα ταξίδια και επιδοτήσεων, οι τιμές των σεις εξακολουθούν να διατηρούν κάποιας περιορίστηκαν σημαντικά και το παγκόπεριουσιακών στοιχείων αυξάνονται μορφής ανθρωπιά και είναι πρόθυμοι να σμιο ΑΕΠ συρρικνώθηκε περισσότερο

Τ

94 EconomyToday

δώσουν μια ευκαιρία στους νέους επιχειρηματίες. Αυτό βέβαια είναι απαραίτητο, αλλιώς ο κόσμος θα γινόταν σύντομα ένα πολύ βαρετό μέρος, γεμάτο με πολιτικές, διαδικασίες και μεθοδολογίες (και με παθιασμένους λογιστές που θα τις κατέγραφαν, θα τις έλεγχαν και θα τις επέβαλλαν). Είμαι ευγνώμων στους ανθρώπους που ονειρεύονται να αλλάξουν τον κόσμο (στην πραγματικότητα, γι’ αυτούς δεν είναι όνειρο αλλά δεδομένο). Αυτοί με κάνουν να ξυπνώ κάθε μέρα για να γίνω ένας από αυτούς, έτοιμος να τους υποστηρίξω και να σταθώ δίπλα τους. Από την άλλη, θέλω να ξεχάσω αυτούς που δεν μπήκαν στον κόπο να απαντήσουν ποτέ στα ηλεκτρονικά μηνύματά μας και που επέλεξαν να μη βοηθήσουν όταν μπορούσαν. Μπορώ μόνο να τους πω ότι το κάρμα είναι… Ξέρετε τι είναι. Θέλω επίσης να ξεχάσω τους ανθρώπους που ξέχασαν το ιρλανδικό ρητό: «Έχετε δύο αυτιά και ένα στόμα. Χρησιμοποιήστε τα αναλογικά». Θέλω να ξεχάσω εκείνους που πιστεύουν ότι αλλάζουν τον κόσμο κάνοντας υποχθόνιες πράξεις και καταστρέφοντας τα όνειρα των άλλων, ζητώντας λεπτομερή επιχειρηματικά σχέδια, προσωπικές εγγυήσεις, εξασφαλίσεις κλπ., λες και μια επαναστατική ιδέα τροφοδοτεί-

Θέλω να συνεχίσω να ονειρεύομαι ένα καλύτερο αύριο, όπου η αλλαγή θα είναι δυνατή. Εκεί όπου οι άνθρωποι θα επιλέγουν τα όνειρά τους

ται από χρηματοοικονομικές μελέτες και όχι από μια αμείλικτη πεποίθηση για την ανατροπή του εκάστοτε καθεστώτος. Θέλω να συνεχίσω να ονειρεύομαι ένα καλύτερο αύριο, όπου η αλλαγή θα είναι δυνατή. Εκεί όπου οι άνθρωποι θα επιλέγουν τα όνειρά τους αντί να κυνηγούν να ανέβουν στην πυραμίδα της εξουσίας μιας εταιρείας που τους προστατεύει, κρύβοντας τις ανασφάλειές τους πίσω από ένα λογότυπο και έναν πλούσιο προϋπολογισμό μάρκετινγκ. Μα πάνω απ’ όλα, θέλω να μεταδώσω κι εγώ την ενέργεια εκείνων που έχουν πάθος γι’ αυτό που κάνουν. Άτομα που όταν τα συναντάς και τα ακούς να μιλάνε, πραγματικά αντιλαμβάνεσαι πόσο μαγική είναι η αύρα που κουβαλάνε (κάπως περίεργη περιγραφή, αλλά πραγματικά όταν το νιώσετε θα καταλάβετε τι εννοώ). Ένας ακόμα χρόνος τελείωσε… και τι χρόνος ήταν! Θυμηθείτε πού βρισκόσασταν πέρσι τον Ιανουάριο. Πολύ πιθανόν βιώνατε ένα δεύτερο lockdown, έχοντας την αίσθηση ότι αυτό ποτέ δεν θα τελείωνε. Και δείτε πού βρίσκεστε σήμερα: επιζήσατε, είστε ακόμα πιο κοντά στον εαυτό σας, με μεγαλύτερη σαφήνεια ως προς τα όνειρά σας και πιο κοντά στην επίτευξη των στόχων σας. Τι χρονιά κι αυτή! Ας συνεχίσουμε και το 2022!

EconomyToday 95

ΘΕΜΑ

Hillary Clinton H Hillary Clinton θεωρείται από πολλούς εντός και εκτός Ηνωμένων Πολιτειών ως μια από τις σημαντικότερες γυναίκες στην πολιτική σκηνή της γενιάς της και συγκαταλέγεται στη λίστα με τις γυναίκες που επηρεάζουν θετικά την κοινή γνώμη. Εξάλλου, δεν είναι διόλου τυχαίο το γεγονός ότι έχει αφήσει το «αποτύπωμά» της εδώ και δεκαετίες στα πολιτικά –και όχι μόνο– δρώμενα και το ότι ακόμη συνεχίζει με το ίδιο αμείωτο ενδιαφέρον να απασχολεί σε παγκόσμια κλίμακα. ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ 96 EconomyToday

Who is Μrs. Clinton

Η Hillary Clinton γεννήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 1947, στο Σικάγο, και ήταν η μεγαλύτερη κόρη του Hugh Rodham, ενός ιδιοκτήτη καταστήματος υφασμάτων, και της Dorothy Rodham. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της, ξετύλιξε το ταλέντο της στην πολιτική, αφού ήταν ενεργή στη φοιτητική πολιτική και εξελέγη «ανώτερος πρόεδρος τάξης» πριν αποφοιτήσει το 1969. Έπειτα, αποφάσισε να ξεκινήσει πτυχίο στο Yale Law School, όπου γνώρισε και τον Bill Clinton. Αποφοίτησε με διακρίσεις, ενώ παρακολούθησε και μαθήματα ιατρικής. Το 1971, πήγε για πρώτη φορά στην Ουάσινγκτον για να εργαστεί στην υποεπιτροπή του Γερουσιαστή Walter Mondale. Το καλοκαίρι του 1972, εργάστηκε στις δυτικές πολιτείες για την εκστρατεία του Δημοκρατικού προεδρικού υποψηφίου George McGovern. Η δράση της στην πολιτική συνεχίστηκε την άνοιξη του 1974, όταν έγινε μέλος του προσωπικού της προεδρικής αποστολής, συμβουλεύοντας την επιτροπή δικαιοσύνης της Βουλής των Αντιπροσώπων κατά τη διάρκεια του σκανδάλου Watergate. Μετά την παραίτηση του Προέδρου Richard M. Nixon τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς, έγινε μέλος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Αρκάνσας στο Fayetteville, όπου δίδασκε και ο Bill Clinton.

O επικός γάμος με τον Βill Clinton και η φιλοδοξία

Η Hillary παντρεύτηκε τον Bill Clinton στις 11 Οκτωβρίου 1975, στο σπίτι τους στο Fayetteville. Πριν γίνει ο γάμος, η Clinton είχε αγοράσει κρυφά ένα μικρό σπίτι που άρεσε στον Βill. Γι’ αυτό, όταν της έκανε πρόταση γάμου, η δεξίωση έγινε στο συγκεκριμένο σπίτι. Εκεί γεννήθηκε και η κόρη τους, Chelsea Victoria. Το 1976, η Hillary εργάστηκε για την επιτυχημένη εκστρατεία του Jimmy Carter, ενώ ο σύζυγός της εξελέγη Γενικός Εισαγγελέας. Το 1978, ο Bill εξελέγη κυβερνήτης του Αρκάνσας σε ηλικία 32 ετών, ενώ έχασε την επανεκλογή του το 1980, αλλά επέστρεψε δριμύτερος, δύο χρόνια αργότερα, για να κερδίσει το 1982, το 1984, το 1986 (όταν η θητεία επεκτάθηκε από δύο σε τέσσερα χρόνια) και το 1990. Όσον αφορά τη Hillary, το 1977, διορίστηκε ως πρόεδρος του οργανισμού Legal Services Corporation από τον τότε Πρόεδρο Carter. Ως η πρώτη κυρία της πολιτείας Αρκάνσας για δώδεκα χρόνια (19791981, 1983-1992), προήδρευσε της Επιτροπής Εκπαιδευτικών Προτύπων του Αρκάνσας, συνίδρυσε τους Συνηγόρους του Αρκάνσας για παιδιά και οικογένειες, ενώ παράλληλα υπηρέτησε στα διοικητικά συμβούλια του Παιδικού Νοσοκομείου του Αρκάνσας, των Νομικών Υπηρεσιών του Αρκάνσας καθώς και του Ταμείου Άμυνας των Παιδιών. Το 1988 και το 1991, η Εφημερίδα του Εθνικού Δικαίου ονόμασε τη Hillary ως μια από τις 100 ισχυρότερες δικηγόρους στην Αμερική!

Πρώτη Κυρία Το 1976, η Hillary εργάστηκε για την επιτυχημένη εκστρατεία του Jimmy Carter, ενώ ο σύζυγός της εξελέγη Γενικός Εισαγγελέας

Κατά τη διάρκεια της προεδρικής εκστρατείας του Bill Clinton, το 1992, η Hillary εμφανίστηκε ως αξιότιμος συνεργάτης του συζύγου της και ως Πρόεδρος την ονόμασε επικεφαλής της Task Force on National Health Reform (1993). Εκείνη την περίοδο, η Ηillary και ο σύζυγός της επένδυσαν στο έργο ακινήτων «Whitewater». Η τράπεζα του έργου, Morgan Guaranty Savings and Loan, απέτυχε και αυτό κόστισε στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση $73 εκατομμύρια. Το Whitewater αργότερα έγινε το αντικείμενο συνεδριάσεων του Κογκρέσου και ανεξάρτητης έρευνας συμβούλων.

EconomyToday 97

ΘΕΜΑ

Το σκάνδαλο Lewinsky

Στα τέλη της δεκαετίας του ’90, ο Λευκός Οίκος ταρακουνήθηκε από το σεξουαλικό σκάνδαλο της Monica Lewinsky. Η 23χρονη τότε Lewinsky άρχισε να εργάζεται στον Λευκό Οίκο το 1995 και ανέλαβε θέση στο προεδρικό γραφείο. Η συνάντησή της με τον Clinton αποδείχθηκε μοιραία και σύντομα ξεκίνησε ο παράνομος δεσμός τους, που διήρκεσε περίπου 2 χρόνια. Το σκάνδαλο άρχισε να ξετυλίγεται στις αρχές Ιανουαρίου του 1998, όταν κασέτες με συνομιλίες της Lewinsky, με τη φίλη και συνάδελφό της στον Λευκό Οίκο Linda Trip, έφτασαν στα χέρια ενός ανεξάρτητου ερευνητή. Στις κασέτες που διέρρευσαν η 25χρονη τότε Lewinsky παραδεχόταν τη σχέση που είχε αναπτύξει με τον Πρόεδρο Clinton. Στις 17 Αυγούστου 1998, μη έχοντας πλέον άλλη επιλογή, ο Clinton απευθύνθηκε στο αμερικανικό έθνος και παραδέχθηκε τον παράνομο δεσμό, λέγοντας τα εξής: «Πράγματι, είχα μια ανάρμοστη σχέση με τη δεσποινίδα Λεβίνσκι. Ήταν λάθος και μια προσωπική αποτυχία, για την οποία ευθύνομαι αποκλειστικά εγώ». Η Hillary, τότε, αν και υποστήριξε σθεναρά τον σύζυγό της, φέρεται να σκέφτηκε να εγκαταλείψει τον γάμο της, ωστόσο τελικά παρέμεινε στο πλευρό του συζύγου της. Το 1999, η Clinton αποφάσισε να βάλει υποψηφιότητα για Γερουσιαστής. Παρά τα πρώιμα προβλήματα, η Clinton νίκησε τον δημοφιλή Ρεπουμπλικάνο Rik Lazio. Έτσι, έγινε η πρώτη σύζυγος Προέδρου που εξελέγη στη Γερουσία των ΗΠΑ.

98 EconomyToday

Το 1988 και το 1991, η Εφημερίδα του Εθνικού Δικαίου ονόμασε τη Hillary ως μια από τις 100 ισχυρότερες δικηγόρους στην Αμερική

Στις αρχές του 2007, η Clinton ανακοίνωσε τα σχέδιά της να αγωνιστεί για να γίνει η πρώτη γυναίκα Πρόεδρος. Κατά τη διάρκεια των εκλογών του Δημοκρατικού Κόμματος το 2008, η Clinton παραδέχτηκε την ήττα της όταν έγινε προφανές ότι ο Obama είχε την πλειοψηφία των εκπροσώπων. Όταν η Clinton ανέστειλε την εκστρατεία της, μίλησε στους υποστηρικτές της: «Παρόλο που δεν καταφέραμε να καταστρέψουμε αυτή την υψηλότερη και πιο σκληρή γυάλινη οροφή αυτή τη φορά, χάρη σε εσάς έχει 18 εκατομμύρια ρωγμές», ανέφερε χαρακτηριστικά και συνέχισε λέγοντας ότι «και το φως λάμπει όπως ποτέ πριν, γεμίζοντας όλους μας με την ελπίδα και τη σίγουρη γνώση ότι το μονοπάτι θα είναι λίγο πιο εύκολο την επόμενη φορά».

Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ

Λίγο μετά τη νίκη του στις προεδρικές εκλογές, ο Οbama διόρισε τη Hillary ως 67η Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ. Η ίδια αποδέχθηκε με χαρά τον διορισμό, ο οποίος εγκρίθηκε επίσημα από τη Γερουσία στις 21 Ιανουαρίου 2009. Κατά τη διάρκεια της θητείας της, η Ηillary χρησιμοποίησε τη θέση της για να κάνει τα δικαιώματα των γυναικών και τα ανθρώπινα δικαιώματα κεντρικό σημείο των αμερικανικών πρωτοβουλιών, ενώ προώθησε τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να μεταφέρει τις θέσεις της χώρας. Επίσης, ηγήθηκε των διπλωματικών προσπαθειών των ΗΠΑ σε σχέση με την Αραβική Άνοιξη και τη στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη.

Το σκάνδαλο και η ιστορική στιγμή για την Clinton

Η διαρροή των μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από το Wikileaks κατά τη διάρκεια της εθνικής συνέλευσης του Δημοκρατικού Κόμματος ήταν ένα μεγάλο πλήγμα σε αυτό που οι αξιωματούχοι του κόμματος ήλπιζαν ότι θα ήταν μια στιγμή για την ενοποίηση και την ενεργοποίηση της βάσης των υποστηρικτών τους. Το σκάνδαλο αναζωπύρωσε την οργή των υποστηρικτών του Bernie Sanders. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και εν μέσω διαμαρτυριών, η Clinton έλαβε μεγάλη υποστήριξη από πολιτικούς συμμάχους, εκπροσώπους, διασημότητες και καθημερινούς πολίτες. Έτσι, η Clinton χρησιμοποίησε την τελευταία βραδιά του DNC (Democratic National Committee) για να αποδεχτεί επίσημα το χρίσμα της προέδρου του κόμματος.

Το πολιτικό θρίλερ

Η Ηillary Clinton πρόσφατα εξέδωσε το πρώτο της μυθιστόρημα, ένα πολιτικό θρίλερ, κάνοντας έτσι το ντεμπούτο της ως συγγραφέας. Το εν λόγω βιβλίο συνυπογράφεται από την Καναδή συγγραφέα Louise Penny και έχει τίτλο «State of Terror». Πρόκειται για ένα παρασκηνιακό δράμα με πλοκή που εμπερικλείει τον πυρήνα του πολιτικού συστήματος. Η ίδια η Clinton, πάντως, χαρακτήρισε τη συγγραφή με την Penny «ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα».

H Clinton είχε γράψει ακόμη ένα βιβλίο, με τίτλο «What Happened», το οποίο έχει ως κεντρικό θέμα την ήττα της από τον Τrump. Το εν λόγω βιβλίο είχε πωλήσεις που ξεπερνούσαν τα 300.000 αντίτυπα, μόλις την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του.

Clinton vs

κρυπτονομίσματα

H Clinton έχει γράψει βιβλίο με τίτλο «What Happened», το οποίο έχει ως κεντρικό θέμα την ήττα της από τον Τrump

«Καμπανάκι» αναφορικά με τα κρυπτονομίσματα έκρουσε η σύζυγος του Βill Clinton. Όπως υποστήριξε στο Bloomberg New Economy Forum, τα κρυπτονομίσματα έχουν τη δύναμη να αποδυναμώσουν ολόκληρα κράτη. «Μια ακόμα περιοχή στην οποία ελπίζω ότι τα κράτη θα αρχίσουν να δίνουν μεγαλύτερη σημασία είναι η άνοδος των κρυπτονομισμάτων, διότι αυτό που φαίνεται σαν μια πολύ ενδιαφέρουσα και κάπως εξωτική προσπάθεια να εξορύξει κανείς νέα νομίσματα προκειμένου να τα ανταλλάξει, έχει τη δυνατότητα να υπονομεύσει τα νομίσματα, να υπονομεύσει τον ρόλο του δολαρίου ως νομίσματος συναλλαγματικών αποθεματικών, να αποσταθεροποιήσει έθνη, ενδεχομένως αρχίζοντας με κάποια μικρά αλλά στην πορεία προχωρώντας προς τα πολύ μεγαλύτερα», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά στο εν λόγω οικονομικό forum.

EconomyToday 99

θεμα

Ο ταλαντούχος κύριος…

Μπρίτζμαν ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΙΔΗ

100 EconomyToday

Ο ΤΖΟΥΝΙΟΡ ΜΠΡΙΤΖΜΑΝ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΤΑΛΕΝΤΟ ΤΟΥ ΣΑΚΙΛ ΚΑΙ ΤΟΥ ΛΕΜΠΡΟΝ. ΔΕΝ ΕΚΑΝΕ ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΡΙΕΡΑ, ΕΚΑΝΕ ΟΜΩΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΥΟ

Έ

χουμε και λέμε. Μάικλ Τζόρνταν; Ουδέν σχόλιο, τον ξέρουν και τα μυρμήγκια. Το ότι είναι ο πλουσιότερος καλαθοσφαιριστής όλων των εποχών, αν βάλουμε κάτω απολαβές από το άθλημα, χορηγούς και διαφημίσεις, είναι αυτονόητο. Το ίδιο και για τον Nο2, τον Μάτζικ Τζόνσον. Αν, δε, κοιτάξουμε τη λίστα των πρώτων, όλα φαίνονται λογικά. Λεμπρόν Τζέιμς και πάει λέγοντας. Τώρα, αν σας δώσουμε τα ονόματα McDonald’s και Burger King στην εξίσωση, το πιο λογικό είναι να απορήσετε. Τι σχέση έχουν τα καλάθια με τα χάμπουργκερ και τις πατατούλες; Είναι για να σας σπρώξουμε στο θέμα μας. Λοιπόν, τι εστί Wendy’s και Chili’s; Στις ΗΠΑ, το πρώτο είναι το Nο3 σε πωλήσεις μπέργκερ. Το δεύτερο είναι μεγάλη αλυσίδα εστιατορίων με μενού βασισμένο στη μεξικάνικη και δη την πικάντικη κουζίνα. Και ερχόμαστε στον συνδετικό κρίκο: Τζούνιορ Μπρίτζμαν. Ορίστε; Έχω ξεσκιστεί να διαβάζω για την ιστορία του ΝΒΑ και η αλήθεια είναι πως ποτέ δεν έπεσε στην αντίληψή μου ο κύριος. Ομολογώ δε ότι, όταν είδα το όνομά του στη λίστα των πλουσιότερων καλαθοσφαιριστών όλων των εποχών, νόμιζα ότι είναι λάθος. Μπαίνω σε δεύτερη ιστοσελίδα, πάλι εκεί ο Μπρίτζμαν. Πάω σε άλλη, εκεί ο κύριος. Συνήθως στην 3η θέση, πίσω από Τζόρνταν και Μάτζικ, σε κάποιες περιπτώσεις στη 2η θέση. Με 600 εκατομμύρια περιουσία ή τέλος πάντων networth! Για να βγάλει αυτά τα χρήματα, πρέπει να πέτυχε εποχή με τρελά συμβόλαια ο Μπρίτζμαν. Μπα, είναι 69 ετών. Έπαιξε στα ’70s και ’80s. Ίσως να ήταν σταρ, έστω και για λίγο. Δεν ήταν. Πρέπει να είχε καλές δημόσιες σχέσεις. Ούτε αυτό. Ήταν από εκείνους τους τυχερούς που άρπαξαν ένα μεγάλο συμβόλαιο, αλλά η απόδοσή του δεν… Ούτε και αυτό. Ε, πώς γίνεται να έχει βγάλει όσα έβγαλε ο

EconomyToday 101

θεμα

μέγας Μάτζικ Τζόνσον; Με ιδρώτα είναι η απάντηση και δεν εννοούμε αυτόν με τη φανέλα του ΝΒΑ στο παρκέ. Ο κύριος Ουλίσες Λι Τζούνιορ Μπρίτζμαν είναι ένας ξεχωριστός πολυεκατομμυριούχος.

Καλός καλαθοσφαιριστής Η καριέρα του ήταν γενικώς καλή. Από τους καλύτερους απόφοιτους κολεγίου το 1975, επιλέχθηκε από τους Λέικερς στο Νο8. Αλλά κατέληξε στο Μιλγουόκι, αφού ήταν μέρος (αντάλλαγμα) μιας εκ των σπουδαιότερων ανταλλαγών στην ιστορία, όταν οι Μπακς έδωσαν στους «Λιμνανθρώπους» τον Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ. Ο Μπρίτζμαν έγινε «Ελάφι» και έπαιξε στο Μιλγουόκι για δέκα χρόνια, ενώ είχε και ένα διετές πέρασμα από τους Κλίπερς. Με μπόι 1,96 μ., ήταν ένας αξιόλογος γκαρντ που μπορούσε να παίξει και στη θέση 3. Συνήθως ήταν ο 6ος παίκτης της ομάδας. Τα στατιστικά του γενικώς καλά, 13,6 πόντους και 2,5 ασίστ σε 12 χρόνια καριέρας. Έβγαζε και ένα σχετικά καλό κομπόδεμα (πάντα με τα στάνταρ της εποχής και του αθλήματος), περίπου 300 χιλιάδες δολάρια τον χρόνο, οπότε σε μία δεκαετία στο παρκέ έβγαλε χοντρά-χοντρά 3 εκατομμύρια. Πώς έφτασε στα 600 είναι το θέμα… Ο Μπρίτζμαν είχε αποφασίσει από τα 22 του (όταν μπήκε στο ΝΒΑ) για το πώς θα εξασφαλίσει ακόμη καλύτερα τη ζωή του, όταν και εφόσον θα σταματούσε το μπάσκετ.

Καλοκαιρινή βιοπάλη Έτσι, λοιπόν, στο τρίμηνο των καλοκαιρινών του διακοπών, ο Μπρίτζμαν έπιανε δουλειά στην αλυσίδα

102 EconomyToday

ΣΤΗΝ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΝΒΑ, ΑΝΤΙ ΝΑ ΞΕΚΟΥΡΑΖΕΤΑΙ, ΕΡΓΑΖΟΤΑΝ ΣΕ ΦΑΣΤΦΟΥΝΤΑΔΙΚΟ

fast food Wendy’s. Πέρασε από κάθε πόστο, από την οργάνωση, από τις παραγγελίες, από την κουζίνα. Αρκετές φορές πελάτες έμεναν άφωνοι βλέποντας έναν από τους αγαπημένους τους καλαθοσφαιριστές να ψήνει μπέργκερ ή και να σερβίρει. Ο Μπρίτζμαν έμαθε την κάθε λεπτομέρεια της καθημερινότητας στο φαστφουντάδικο. Από τα καθήκοντα του υπευθύνου καταστήματος μέχρι και αυτά της καθαρίστριας. Είχε όρεξη, στόχο, γνώσεις από το πανεπιστήμιο και ρευστό από τα συμβόλαιά του στο μπάσκετ. Πριν αποσυρθεί από το ΝΒΑ, πρόλαβε ήδη να αποκτήσει τρία εστιατόρια Wendy’s. Και μετά… ποιος τον έπιανε… Σε 30 χρόνια επεκτάθηκε σε 20 πολιτείες. Έφτασε να είναι ιδιοκτήτης 263 εστιατορίων Wendy’s, ενώ επένδυσε και στη μεξικάνικη κουζίνα των Chili’s, έχοντας υπό την ιδιοκτησία του 123 εστιατόρια. Ό,τι βραβείο υπάρχει στον τομέα του fast food το πήρε. Το 2012 ήταν ο 4ος πλουσιότερος πρώην αθλητής, με 32 εκατομμύρια ετήσιο εισόδημα. Πίσω από τον Τζόρνταν, τον Μπέκαμ και τον Άρνολντ Πάλμερ (γκολφ). Στα 2016, μετά από τρεις δεκαετίες, αποφάσισε να πωλήσει και να αλλάξει επιχειρηματικές δραστηριότητες. Έκλεισε συμφωνία με την Coca-Cola στον τομέα της εμφιάλωσης και της διακίνησης προϊόντων, ενώ μπήκε και στα ΜΜΕ, αγοράζοντας περιοδικά και επενδύοντας σε ιστοσελίδες μέσω της εταιρείας Bridgeman Sports and Media. Αλλά δεν είναι μόνο ένας καλός επιχειρηματίας. Είναι και μια μεγάλη προσωπικότητα με εκτόπισμα. Απλά να αναφέρουμε πως το 2008 αποδέχτηκε πρόταση

και έγινε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της PGA (Professional Golfers’ Association). Είναι μεγάλη υπόθεση, όταν ξέρουμε τι εστί γκολφ στις ΗΠΑ από άποψη χρημάτων, πρεστίζ κτλ. Το 2010 ήρθε ένας ακόμη τιμητικός διορισμός ως μέλος του συμβουλίου του Naismith Basketball Hall of Fame. Ακόμη, ο Μπρίτζμαν είναι μέλος συμβουλίων σε τρία πανεπιστήμια. Παρ’ όλα αυτά, παρά τα εκατομμύρια και τις διακρίσεις, παρέμεινε ένας άνθρωπος πολύ χαμηλών τόνων. Ένας άνθρωπος που δεν δίσταζε, όταν έβγαζε τα μαλλιοκέφαλά του, να μπει στην κουζίνα δίπλα στον ψήστη, να σταθεί πίσω από τον πάγκο παραγγελιών και να βοηθήσει το προσωπικό. «Πέρα από την προσήλωση και τη σκληρή δουλειά, κομμάτι της επιτυχίας είναι να είσαι κοντά στον υπάλληλο, ξέροντας ανά πάσα στιγμή πώς λειτουργεί και πώς μπορεί να νιώθει. Είχα περάσει από όλα τα πόστα και έμαθα», έχει πει σε συνέντευξή του ο Μπρίτζμαν.

Στ’ αχνάρια του ο Βίνι Υπάρχει άλλος ένας πρώην NBAer με σχετικά λίγες περγαμηνές (συγκρινόμενος με τους πάμπλουτους σούπερ σταρ) που έκανε τρελή περιουσία. Εντάξει, οι μπασμένοι στο άθλημα θα ξέρουν ή κάπου θα είδαν το όνομα Βίνι Τζόνσον. Δεν ήταν ποτέ μεγάλο όνομα. Ήταν ένας καλός γκαρντ στους Ντιτρόιτ Πίστονς τη δεκαετία του ’80 και από το 1988 και μετά έδινε ανάσες στους βασικούς, στα τέλη της δεκαετίας, Αϊζάια Τόμας και Τζο Ντουμάρς, στη χρυσή φάση των «Πιστονιών». Από πλευράς καριέρας, είχε 12 πόντους μέσο όρο και 2,4 ασίστ. Είχε ένα ενδιαφέρον

παρατσούκλι, ο «Μicrowave». Απλά γιατί είχε την τάση να κάνει μερικά εκρηκτικά μικρά διαστήματα μέσα στο παιχνίδι. Μόλις ολοκλήρωσε την καριέρα 14 ετών το 1992, αποφάσισε να επενδύσει το γερό του κομπόδεμα. Στη Μέκκα του αυτοκινήτου, το Ντιτρόιτ, επέλεξε να ασχοληθεί με τις πωλήσεις οχημάτων και ανταλλακτικών. Ήταν εξ όσων φαίνεται δαιμόνιος, αφού μέσα σε 15 χρόνια έφτασε να έχει περιουσία 400 εκατομμυρίων. Δεν έμεινε μόνο στον χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας, αλλά επεκτάθηκε και σε αυτήν των επίπλων. Στα τέλη του 2020 έκανε μια συμφωνία-μαμούθ – στα αμερικανικά ΜΜΕ έγινε λόγος για συμφωνία δύο δισεκατομμυρίων. Αλλά πέρσι τον Μάιο, εκεί που φαινόταν ότι θα έκανε επιπλέον τρελά κέρδη, αντιμετώπισε σοβαρά εμπόδια. Η εταιρεία του, Piston Group, έχασε το πιστοποιητικό MBE (Minority Business Enterprise). Τι είναι αυτό; Πιστοποιητικό (και στάτους) το οποίο λαμβάνουν επιχειρήσεις, ιδιοκτήτες των οποίων (τουλάχιστον κατά 51%) προέρχονται από μειονότητες των ΗΠΑ (Αφροαμερικανοί, Ασιάτες, Ισπανο-αμερικανοί, Ινδιάνοι). Ο Τζόνσον είναι μεν κατά 100% ιδιοκτήτης της εταιρείας, αλλά, σύμφωνα με την επιτροπή που εκδίδει τα πιστοποιητικά, δεν λαμβάνει μέρος επί καθημερινής βάσης στις επιχειρήσεις της εταιρείας, το δε Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείται μόνο από λευκούς. Απλά αναφέρουμε ότι οι επιχειρήσεις που έχουν το πιστοποιητικό, από την ώρα που το λαμβάνουν, έχουν πολλά προνόμια. Στην περίπτωση αυτή, ο Τζόνσον έβαλε στον πάγο όλες τις συμφωνίες για πωλήσεις επίπλων και μπήκε σε νομική μάχη.

EconomyToday 103

Ν Ε Α Π Ρ Ο Ϊ Ο Ν ΤΑ

Νέος ιστότοπος από την Ancoria Bank

Η Ancoria Bank παρουσίασε πρόσφατα τον νέο της ιστότοπο, προσφέροντας μια συναρπαστική και ανανεωμένη εμπειρία και παραμένοντας πιστή στο όραμά της για επαναπροσδιορισμό της τραπεζικής. Με φρέσκο concept και σχεδιασμό, ο ιστοχώρος της Ancoria Bank είναι στη διάθεση των επισκεπτών για να εξυπηρετηθούν καλύτερα και για να τους δώσει την πληροφόρηση που χρειάζονται, έτσι ώστε να έχουν οι ίδιοι τον έλεγχο των οικονομικών τους, όπως θέλουν. Ο ιστότοπος της Ancoria Bank προσφέρει μια σύγχρονη εμπειρία στους επισκέπτες, αφού η πλοήγηση είναι πολύ φιλική και η πρόσβαση στις πληροφορίες άμεση και ολοκληρωμένη. Χρησιμοποιώντας απλή και κατανοητή γλώσσα –σε ελληνικά και αγγλικά– παρέχονται λεπτομερώς στους χρήστες όλα όσα χρειάζεται να ξέρουν για τα προϊόντα, τις υπηρεσίες, τις χρεώσεις της τράπεζας κ.ά., τόσο για ιδιώτες όσο και για επιχειρήσεις. Μεταξύ άλλων, ο διαδικτυακός τόπος της Ancoria Bank παρουσιάζει με έξυπνο τρόπο και πολλές υπηρεσίες της, όπως τις βραβευμένες εφαρμογές κινητού Ancoria Bank Create, για άνοιγμα λογαριασμού χωρίς φυσική παρουσία, και myAncoria, το web/mobile banking της τράπεζας.

Green Dot: Εκλογή δύο νέων μελών στο Δ.Σ.

Althea: Ελάχιστα διαμερίσματα απομένουν προς πώληση

Στους ιδιοκτήτες τους έχουν παραδοθεί τα διαμερίσματα του έργου Althea, που βρίσκεται στη Λάρνακα και το οποίο διαθέτει 11 ορόφους και συνολικά 33 διαμερίσματα των δύο υπνοδωματίων. Αυτή τη στιγμή, απομένουν ελάχιστα διαμερίσματα προς πώληση. Η ιδανική θέση του κτιρίου προσφέρει στους ενοίκους του άμεση πρόσβαση στην παραλία Μακένζι, στα εστιατόρια και στα καταστήματα της περιοχής, ενώ διαθέτει εύκολη πρόσβαση στον αυτοκινητόδρομο προς το αεροδρόμιο Λάρνακας και τις άλλες πόλεις. Ο ιδιαίτερος και μοντέρνος σχεδιασμός του οικιστικού συγκροτήματος το κάνει να ξεχωρίζει, αφού κερδίζει τις εντυπώσεις του κοινού ήδη από το εξωτερικό του, με τους κήπους και τα περίτεχνα μπαλκόνια. Αυτό που ξεχωρίζει στο κτίριο είναι η πισίνα και ο χώρος ηλιοθεραπείας στον τελευταίο όροφο της πολυκατοικίας, τα οποία αποτελούν μια όαση ξεκούρασης για τους ενοίκους και τις οικογένειές τους, όταν επιδιώκουν μια εναλλακτική λύση για χαλάρωση. Για ακόμη μια φορά, ο Όμιλος Cyfield πρωτοπορεί, με τον σχεδιασμό και την ανέγερση ενός οικιστικού συγκροτήματος το οποίο ανταποκρίνεται στις ανάγκες και του πιο απαιτητικού πελάτη, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στα υλικά και στην ασφάλεια του οικήματος.

104 EconomyToday

Έκτακτη Γενική Συνέλευση των μετόχων της Green Dot Cyprus Public Co Ltd πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 19 Ιανουαρίου 2022. Η Συνέλευση συγκλήθηκε για να εκλέξει δύο νέα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου. Τα νέα μέλη που εκλέγηκαν από τη Γενική Συνέλευση είναι ο Μιχάλης Παναγίδης από την εταιρεία Σκλαβενίτης Κύπρου Λτδ και η Κικούλα Κότσαπα από την εταιρεία ΚEAN Soft Drinks Ltd. O Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Green Dot Cyprus, Βασίλης Πετρίδης, καλωσόρισε τα νέα μέλη και ευχήθηκε σε όλους καλή και εποικοδομητική εργασία ως μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού. Το Διοικητικό Συμβούλιο της Green Dot Cyprus, μετά και την εκλογή των δύο νέων μελών, έχει ως εξής: Τάξης Α: Βασίλης Πετρίδης, Μιχάλης Μιχαήλ, Μάριος Χατζηγαβριήλ, Χρύσος Χρυσοστόμου, Μιχάλης Παναγίδης, Κικούλα Κότσαπα. Τάξης Β: Μάριος Τσιακκής, Χαράλαμπος Παπαντωνίου, Μάριος Κωνσταντίνου.

learnaboutcap Νέο εξειδικευμένο

πόρταλ για τη γεωργία Βρες τώρα σχετικά άρθρα, συνεντεύξεις, εκδηλώσεις, θέσεις εργασίας εδώ:

portal.learnaboutcap.com Ακολούθησέ μας στα Μέσα Κοινωνικής ∆ικτύωσης:

@learnaboutcap Χρηµατοδότηση από το πρόγραµµα IMCAP της Ευρωπαϊκής Ένωσης Funded by the IMCAP Programme of the European Union Το περιεχόµενο της παρούσας δηµοσίευσης απηχεί τις απόψεις του συντάκτη/της συντάκτριας µόνο, ο οποίος/η οποία φέρει την αποκλειστική ευθύνη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν φέρει καµία ευθύνη για τη χρήση των πληροφοριών που περιέχει.

EconomyToday 105

Ν Ε Α Π Ρ Ο Ϊ Ο Ν ΤΑ

Logicom Solutions: Ασύρματο δίκτυο χαμηλής ισχύος για τον Δήμο Πάφου

Η Logicom Solutions ολοκλήρωσε επιτυχώς και εντός των προβλεπόμενων χρονοδιαγραμμάτων την υλοποίηση του ασύρματου δικτύου χαμηλής ισχύος τύπου LoRaWAN® για τον Δήμο Πάφου. Το αυτόνομο και ανεξάρτητο αυτό δίκτυο του Δήμου αποτελεί την κοινή υποδομή στην οποία θα στηριχτεί η λειτουργία εφαρμογών IoT (Internet of Things) και «Έξυπνης Πόλης» που θα αναπτυχθούν από τον Δήμο Πάφου, καθώς θα επιτρέπει τη διασύνδεση και επικοινωνία αισθητήρων-συσκευών που θα εγκατασταθούν με τις αντίστοιχες εφαρμογές τους, οι οποίες θα γίνουν διαθέσιμες στους πολίτες. Παράδειγμα αποτελεί η εφαρμογή που υλοποιεί ο Δήμος για «έξυπνη» στάθμευση.

Πλησιάζει η ημέρα μηδέν για το λιμάνι και τη μαρίνα Λάρνακας

Πλώρη για τη νέα εποχή βάζει το μεγαλεπήβολο έργο ανάπλασης του λιμανιού και της μαρίνας Λάρνακας, με τα χρονοδιαγράμματα να τηρούνται ευλαβικά και τον προγραμματισμό να προχωρά μέχρι στιγμής χωρίς καμιά καθυστέρηση. Αυτό ανέφερε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Kition Ocean Holdings LTD, Πάνος Αλεξάνδρου, τονίζοντας ότι η συνεργασία με το Υπουργείο Μεταφορών, τα αρμόδια τμήματα της κυβέρνησης και τον Δήμο Λάρνακας είναι εξαιρετική, με αποτέλεσμα το όλο έργο να βρίσκεται σε πολύ καλό δρόμο. Συγκεκριμένα, τα κατασκευαστικά έργα αναμένεται να αρχίσουν αμέσως μετά την έγκριση του ανανεωμένου master plan του έργου και την κατάθεσή του στην Πολεοδομία. Μάλιστα, όπως εκτιμά ο κ. Αλεξάνδρου, οι πρώτες μπουλντόζες θα εισέλθουν εντός της μαρίνας την 1η Απριλίου 2022. Η 1η Απριλίου, ανέφερε χαρακτηριστικά ο Διευθύνων Σύμβουλος της Kition Ocean Holdings, θα είναι η ημέρα μηδέν, αφού η ανάπλαση του έργου θα αρχίσει αμέσως. Όπως αποκάλυψε, αρχικά θα αναβαθμιστούν τα υφιστάμενα κτίρια για να μπορούν να εξυπηρετούνται οι ιδιοκτήτες σκαφών, οι οποίοι θα έχουν επίσης τη δυνατότητα χρήσης εφαρμογών και λογισμικού από το κινητό τους τηλέφωνο. Πράσινο, μεγάλα πεζοδρόμια και νέος φωτισμός αποτελούν μερικές από τις άμεσες αλλαγές στη μαρίνα Λάρνακας, η οποία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται. Ο κ. Αλεξάνδρου διαβεβαίωσε για άλλη μια φορά ότι τα τέλη ελλιμενισμού στη νέα μαρίνα Λάρνακας δεν θα είναι απαγορευτικά για τους υφιστάμενους χρήστες, η πλειοψηφία των οποίων έχει ήδη ενημερωθεί και έχει εκφράσει την ικανοποίησή της για το όλο εγχείρημα.

106 EconomyToday

Eurolife: Σημαντική διάκριση στα «Global Insurance Awards 2021»

Ως την καλύτερη ασφαλιστική εταιρεία Κλάδου Ζωής στην Κύπρο κατέταξε τη Eurolife το περιοδικό World Finance, στο πλαίσιο των «Global Insurance Awards 2021», που ανακοινώθηκαν τον περασμένο Δεκέμβριο. Η βράβευση της Eurolife, ως της κορυφαίας εταιρείας στον Κλάδο Ζωής στην Κύπρο, οφείλεται στην ικανότητα της εταιρείας να αντιμετωπίζει τις μεταβαλλόμενες ανάγκες των πελατών της, έχοντας άψογη απόδοση καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους – ένα σημαντικό παράσημο για τις προσπάθειες των ανθρώπων της. Τα «Global Insurance Awards», από το 2008, επιβραβεύουν διαχρονικά τις εταιρείες που προωθούν την ασφαλιστική βιομηχανία και οι οποίες ανταποκρίνονται στις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που αναδύονται στον τομέα. Κάθε χρόνο, η συντακτική ομάδα του περιοδικού επιλέγει τους οργανισμούς που πρωταγωνίστησαν στον Κλάδο Ζωής και στον Γενικό Κλάδο, σε περισσότερες από 60 χώρες. Τα φετινά βραβεία δόθηκαν στις εταιρείες που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ενημέρωση των ανθρώπων, με θέμα τους απρόβλεπτους κινδύνους που προέρχονται από τις φυσικές καταστροφές. Με τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής να είναι ολοένα και πιο ορατά και με τις προβλέψεις των επιστημόνων για το μέλλον να είναι δυσοίωνες, η συμβολή του ασφαλιστικού κλάδου κρίνεται απαραίτητη όσο ποτέ άλλοτε. Η διάκριση της Eurolife στα «Global Insurance Awards 2021» είναι αποτέλεσμα των προσπαθειών που καταβάλλουν καθημερινά οι ασφαλιστικοί σύμβουλοι της εταιρείας. Με εφόδια τον επαγγελματισμό, την εξειδίκευση και την άριστη γνώση της αγοράς, ανταποκρίνονται πλήρως στις πολύπλευρες και μεταβαλλόμενες ανάγκες των πελατών. Η συνέπεια και η υψηλή απόδοση των ανθρώπων της Eurolife την οδηγούν στην κορυφή. Το ανθρώπινο δυναμικό, σημαντικός πυλώνας για την επίτευξη των στόχων της εταιρείας, τυγχάνει συνεχούς εκπαίδευσης σε όλους τους τομείς.

EconomyToday 107

θεμα

Δημιουργούμε χώρο για τις δικές σας ιδέες Καλωσορίσατε στο ολοκαίνουργιο Τραπεζικό Κέντρο Λευκωσίας!

RCB Bank Ltd. Ιδιωτική Εταιρεία. Αριθμός εγγραφής: �����. Εγγεγραμμένη έδρα: Αμαθούντος �, ���� Λεμεσός, Κύπρος.

108 EconomyToday

Ωράριο λειτουργίας Τραπεζικού Κέντρου: Δευτέρα-Παρασκευή, ��:��-��:�� www.rcbcy.com

��� �� ���