Economy Today - Real Estate 2021

2021 εconomy today

οι κορυφαίοι στον τομεα των ακινητων και της αναπτυξης γης

the golden list of real estate 2021

2021

οι κορυφαίοι στον τομεα των ακινητων και της αναπτυξης γης

περιεχομενα

7 Editorial

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ 8 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΕΤΡΙΔΗΣ, Υπουργός Οικονομικών: Οι προτεραιότητές μας για την επόμενη τριετία 12 ΝΙΚΟΣ ΝΟΥΡΗΣ, Υπουργός Εσωτερικών: Μετατρέψαμε την κρίση σε ευκαιρία 16 ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, Πρόεδρος Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών: Άμεση εκπόνηση επενδυτικού σχεδίου 20 ΧΡΙΣΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Πρόεδρος Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου: Ζωντανή πρόκληση ο επανασχεδιασμός των πόλεων 26 ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ, Γενικός Διευθυντής ΟΕΒ: Η Κύπρος έχει ήδη γυρίσει σελίδα 28 ΜΑΡΙΟΣ ΤΣΙΑΚΚΗΣ, Γενικός Γραμματέας ΚΕΒΕ: Γενικό λίφτινγκ στον τομέα των ακινήτων και της ανάπτυξης γης

4

30 ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΑΝΑΓΙΩΤΟΣ, Board Μember, Head of Real Estate της KPMG Κύπρου: Έρχονται συγχωνεύσεις και εξαγορές τουριστικών ακινήτων

ΑΡΘΡΑ 32 ESG και ακίνητα Των Χριστόφορου Αναγιωτού & Μάριου Καπνίση 33 Retirement Living: Μια εναλλακτική πρόταση για επενδύσεις στον τομέα της ανάπτυξης γης και των ακινήτων Των Χριστόφορου Αναγιωτού & Μάριου Καπνίση

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΗΣ & ΕΡΓΟΛΑΒΟΙ 42 ATLAS PANTOU 80 χρόνια χτίζουμε την ιστορία μας 46 CYFIELD Πολυτελή ακίνητα σε Κύπρο και Ελλάδα 50 KORANTINA HOMES Αναγκαίο ένα νέο επενδυτικό πρόγραμμα 54 Μ.Μ. MAKRONISOS MARINA Μείζονος σημασίας η προσέλκυση επενδυτών 58 PHOTOS PHOTIADES HOMES Προσήλωση στην ποιότητα και στην αριστεία

34 Τεχνολογία και real estate Του δρος Θωμά Δημόπουλου

62 QUALITY GROUP Καινοτόμα έργα υψηλής ποιότητας

36 Ανάσες και στον τομέα της ανάπτυξης γης από τον Invest Cyprus Του Γιώργου Καμπανέλλα

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ

38 Κατασκευαστικός κλάδος, τρέχουσα κατάσταση και προοπτικές Του Κωνσταντίνου Κωνσταντή 40 Αγορά ακινήτων: Η επόμενη μέρα Του Μαρίνου Κυναιγείρου

66 ALTAMIRA REAL ESTATE Ηγείται και εξελίσσει τον κλάδο των ακινήτων 70 APS Cyprus Διαφοροποιημένη κανονικότητα στον τομέα των ακινήτων

5

6

editorial Της Έμιλυς Μιντή

Η νέα εποχή στα ακίνητα Μια νέα εποχή έχει αρχίσει για τον τομέα των ακινήτων και της ανάπτυξης γης. Οι νέες τάσεις στα ακίνητα, οι επιπτώσεις από την πανδημία του κορωνοϊού, η κατάργηση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, ο παράγοντας της τεχνολογίας και τα θέματα βιωσιμότητας απαιτούν αλλαγή πλεύσης σε έναν από τους σημαντικότερους τομείς της κυπριακής οικονομίας. Ο τομέας των ακινήτων, που κατά τη διάρκεια της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2013 υπέστη σοβαρό πλήγμα, αντιμετωπίζει την υγειονομική κρίση που προκαλεί ο COVID-19 με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο. Για παράδειγμα, στην αγορά πρώτης κατοικίας η ζήτηση προέρχεται κυρίως από αγοραστές που αξιοποίησαν το κίνητρο της επιδότησης επιτοκίου από την κυβέρνηση. Σε άλλη περίπτωση, αλλάζει το ενδιαφέρον για γραφειακούς χώρους, με τους υποψήφιους αγοραστές να αναζητούν πιο νέες, πιο σύγχρονες και πιο μοντέρνες οικοδομές. Ο τομέας που φαίνεται να έχει επηρεαστεί περισσότερο είναι αυτός των μεγάλων και των πολυτελών ακινήτων, αφού από τη μια είχαμε τον περιορισμό στις μετακινήσεις λόγω COVID-19 και από την άλλη την κατάργηση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ο τομέας, παρά τις επιπτώσεις της πανδημίας, δεν χάνει τη δυναμική του. Γι’ αυτό, θα πρέπει οι επαγγελματίες να προσαρμοστούν και να προχωρήσουν στη βάση των νέων δεδομένων, με νέα προσέγγιση και νέα αντίληψη για το μέλλον του κλάδου και απαλλαγμένοι από βαρίδια και λάθη του παρελθόντος. Στην παρούσα έκδοση, αρμόδιοι κρατικοί και επαγγελματικοί φορείς μάς μιλούν για το μέλλον του κλάδου και καταθέτουν ενδιαφέρουσες απόψεις για την εξέλιξή του. Τέλος, σημαντικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα των ακινήτων και της ανάπτυξης γης μάς παρουσιάζουν το πλούσιο πορτφόλιό τους σε ακίνητα και άλλα αναπτυξιακά έργα.

7

?

ΟΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΤΡΙΕΤΙΑ Ο Υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης, μας παρουσιάζει τον σχεδιασμό της κυβέρνησης και εξηγεί ποια είναι τα επόμενα βήματα στον τομέα των επενδύσεων και των έργων ανάπτυξης. «Βασική προτεραιότητα της κυβέρνησης παραμένει η σταθεροποίηση και επαναδραστηριοποίηση της οικονομίας, καθώς και η αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων επιπτώσεων της πανδημίας με τελικό στόχο την ανάκαμψη», υπογραμμίζει σε συνέντευξή του στο The Golden List of Real Estate ο Υπουργός Οικονομικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης. Αναφέροντας μεταξύ άλλων τις βασικές προτεραιότητες σε ορίζοντα τριετίας, ο κ. Πετρίδης προσθέτει πως «μέσα σε αυτό το πλαίσιο περιλαμβάνεται και η έγκαιρη και αποτελεσματική προώθηση και υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που περιλαμβάνονται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας».

Π

οια ήταν η επίδραση της πανδημίας στην κυπριακή οικονομία και ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που καλείστε να διαχειριστείτε; Η πανδημία του κορωνοϊού αποτελεί ένα τεράστιο και απρόβλεπτο γεγονός που έχει προκαλέσει τεράστια υγειονομική και κοινωνικοοικονομική κρίση σε παγκόσμιο επίπεδο. Η κρίση αυτή, η οποία δεν προήλθε λόγω παθογενειών της κυπριακής οικονομίας, επηρέασε όλο το φάσμα της οικονομίας, οδηγώντας σε απότομη μείωση της παραγωγής και σε σημαντική μείωση της συνολικής ζήτησης.

8

Ενδεικτικά, ο τομέας των κατασκευών το 2020 παρουσίασε συρρίκνωση σε πραγματικούς όρους της τάξης του 6,4% σε σχέση με το 2019. Οι άδειες οικοδομής σε τετραγωνικά μέτρα παρουσίασαν μείωση 12,6% και τα νέα πωλητήρια έγγραφα ήταν μειωμένα κατά 23,1%

Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις, λόγω της πανδημίας η οικονομία κατέγραψε πτώση 5,1% σε πραγματικούς όρους το 2020, μετά από θετικό ρυθμό ανάπτυξης 3,1% το 2019. Στο πλαίσιο αυτό, καλούμαστε ως κυβέρνηση να διαχειριστούμε μια σειρά από προκλήσεις, όπως είναι για παράδειγμα η επιδείνωση των δημοσιονομικών δεικτών, απόρροια της οικονομικής συρρίκνωσης και της παροχής γενναιόδωρου πακέτου μέτρων στήριξης της οικονομίας. Ακόμη, θα πρέπει να εξευρεθούν τρόποι ώστε να ανακάμψει άμεσα ο τομέας του τουρισμού, από τον οποίο εξαρτώνται άμεσα ή έμμεσα και πολλοί άλλοι τομείς της οικονομίας. Παρόλο που χάρη στο πακέτο στήριξης η αύξηση της ανεργίας κυμάνθηκε σε χαμηλά επίπεδα, είμαστε σε εγρήγορση και παρακολουθούμε τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας. Στον τραπεζικό τομέα, αν και δεν έχει παρατηρηθεί μέχρι στιγμής αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων μετά τον τερματισμό του μορατόριουμ πληρωμών, βρισκόμαστε σε επιφυλακή για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις και οι προβλέψεις σας για την πορεία της κυπριακής οικονομίας; Με βάση τις εκτιμήσεις μας, η κυπριακή οικονομία θα επανέλθει στα προ της κρίσης του

συνεντευξη

Στο παρόν στάδιο, δεν προκρίνεται η υιοθέτηση νέων μέτρων για στήριξη ΤΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ εφόσον οποιαδήποτε μέτρα ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την προσαρμογή του κλάδου σύμφωνα με τους κανόνες της αγοράς

2019 επίπεδα πριν από τα τέλη του 2022. Προβλέπουμε ότι η ανάκαμψη, η οποία έχει ήδη εκκινήσει το 1ο τρίμηνο του 2021 σε τριμηνιαία βάση με ρυθμό ανάπτυξης 2%, θα συνεχιστεί και με μεγαλύτερους ρυθμούς το δεύτερο μισό του έτους, κατά το οποίο η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να είναι πιο έντονη. Με αυτά τα δεδομένα, δεν αποκλείεται υψηλότερος ρυθμός ανάπτυξης για το 2021 σε σχέση με την αρχική πρόβλεψη, ύψους 3,6%. Η ανάκαμψη αναμένεται να συνεχιστεί και τα επόμενα έτη, λόγω και των σημαντικών έργων που αναμένεται να υλοποιηθούν στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο εκτιμάται ότι θα έχει σωρευτική επίπτωση στο ΑΕΠ γύρω στις 7 ποσοστιαίες μονάδες τα έτη 2022-2026. Όσον αφορά τα δημόσια οικονομικά, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών οι οποίες παρουσιάζονται στο Πρόγραμμα Σταθερότητας 2021-24, το δημοσιονομικό ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης αναμένεται να είναι ελλειμματικό και το 2021, και να ανέλθει ως ποσοστό του ΑΕΠ στο -4,7% σε σύγκριση με -5,7% το 2020. Το προβλεπόμενο δημοσιο-

νομικό έλλειμμα, παρά τους αναμενόμενους θετικούς ρυθμούς της οικονομίας κατά το 2021, είναι απόρροια της συνεχιζόμενης δημοσιονομικής πολιτικής της κυβέρνησης για στήριξη των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, με στόχο τη μείωση των επιπτώσεων της πανδημίας στην οικονομία και στην κοινωνία στον μέγιστο δυνατό βαθμό, με σημαντική ενίσχυση παράλληλα του συστήματος υγείας. Μεσοπρόθεσμα, αναμένεται ότι το δημοσιονομικό ισοζύγιο θα βελτιωθεί σημαντικά, παρουσιάζοντας πλεόνασμα της τάξης του 1,6% του ΑΕΠ το 2024. Σχετικά με το δημόσιο χρέος, η πτωτική του πορεία αναμένεται να ξεκινήσει από το τρέχον έτος και αναμένεται να μειωθεί κάτω από το 100% του ΑΕΠ από το 2023 και μετέπειτα. Πόσο επηρέασε η πανδημία τον τομέα των ακινήτων; Ποια ήταν η συνεισφορά του κλάδου μέχρι το πρώτο εξάμηνο του έτους; Αναπόφευκτα, η πανδημία έχει επηρεάσει και τον τομέα των ακινήτων. Ενδεικτικά, ο τομέας των κατασκευών το 2020 παρουσίασε συρρίκνωση σε πραγματικούς όρους της τάξης του 6,4% σε σχέση με το 2019. Οι άδειες οικοδομής σε τετραγωνικά μέτρα παρουσίασαν μείωση 12,6% και τα νέα πωλητήρια έγγραφα ήταν μειωμένα κατά 23,1%. Από την άλλη πλευρά, στις πλείστες επαρχίες παρατηρείται αυξημένη ζήτηση από εγχώριους αγοραστές, κυρίως για διαμερίσματα και οικίες μικρότερου μεγέθους και αξίας. Η αύξηση πιθανόν να οφείλεται, μεταξύ άλλων, σε αγοραστές που επιθυμούν να επωφεληθούν από το σχέδιο επιδότησης επιτοκίων της κυβέρνησης για αγορά πρώτης κατοικίας, ή σε αγοραστές οι οποίοι επιθυμούν να αγοράσουν εξοχικές κατοικίες, αλλά και σε επενδυτές που αγοράζουν με σκοπό να ενοικιάσουν. Επίσης, παρατηρείται μειωμένο ενδιαφέρον για πολυτελή ακίνητα στις παραλιακές περιοχές. Σε σχέση με τη συνεισφορά του κλάδου των κατασκευών στη συνολική προστιθέμενη αξία, αυτή ανήλθε στο 6,4% το 2019 και στο 6,3% το 2020, ενώ το 1ο τρίμηνο του 2021 ανήλθε στο 6,4%.

ΜΕΤΡΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ

Ποια μέτρα έχουν εξαγγελθεί από το κράτος για στήριξη της οικοδομικής βιομηχανίας και ποια άλλα βρίσκονται στα σκαριά; Θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι, στο όχι πολύ μακρινό παρελθόν, το κράτος είχε προβεί σε νομοθετικές ρυθμίσεις για παραχώρηση

9

?

φορολογικών ελαφρύνσεων στο πλαίσιο στήριξης της οικοδομικής βιομηχανίας. Πιο πρόσφατα, στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης, το κράτος έχει εφαρμόσει «Σχέδιο Επιδότησης Επιτοκίων για Νέα Στεγαστικά Δάνεια» για νοικοκυριά για σύναψη δανείων για σκοπούς ιδιοκατοίκησης. Το εν λόγω Σχέδιο καλύπτει στεγαστικά δάνεια που έχουν συναφθεί από την 01/03/2020 και δάνεια που θα εγκριθούν μέχρι τις 31/12/2021. Μέχρι στιγμής, υπήρξαν αιτήσεις από περίπου 3.300 νοικοκυριά για δάνεια ύψους €426 εκατομμυρίων. Στο παρόν στάδιο, δεν προκρίνεται η υιοθέτηση νέων μέτρων για στήριξη του συγκεκριμένου κλάδου, εφόσον οποιαδήποτε μέτρα ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την προσαρμογή του κλάδου σύμφωνα με τους κανόνες της αγοράς. Πόσο έχει επηρεάσει τα δημόσια οικονομικά η κατάργηση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος; Τι εισηγείστε για αναζωογόνηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος στα ακίνητα; Η κατάργηση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος εκτιμάται ότι δεν θα έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία, παρά μόνο βραχυπρόθεσμες. Σύμφωνα με σχετική μελέτη του Υπουργείου Οικονομικών,

10

Θα προωθηθούν έργα συνολικής αξίας €1,2 δισ., που αφορούν κυρίως επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες και προϊόντα, τη διαχείριση αποβλήτων, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, καθώς και την ενίσχυση των υποδομών, της ανθεκτικότητας και της ποιότητας των υπηρεσιών του ΓΕΣΥ

η συνεισφορά των επενδύσεων του τομέα των κατασκευών που έχουν πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του ΚΕΠ στον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά την περίοδο 2016-2019 ανήλθε σωρευτικά γύρω στο 1,7% μόνο, σε σύγκριση με σωρευτική αύξηση του ΑΕΠ την περίοδο αυτή κατά 18,4%. Η επίπτωση από τη διακοπή του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος υπολογίζεται γύρω στο 1,3% επί του ΑΕΠ σωρευτικά τα έτη 2021-2023 και η επίδραση εξασθενεί μετά το 2023. Αναπόφευκτα, η εκτιμώμενη αυτή επίπτωση στο ΑΕΠ από την κατάργηση του Προγράμματος αναμένεται να έχει μεσοπρόθεσμα και επίπτωση στα δημόσια οικονομικά, κυρίως λόγω μειωμένων εισπράξεων από φόρους. Εντούτοις, η επίπτωση αυτή στο δημοσιονομικό ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης δεν εκτιμάται ότι θα υπερβεί μεσοπρόθεσμα το 0,6% του ΑΕΠ σωρευτικά. Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να συνυπολογιστεί το γεγονός ότι οι μεγάλες αναπτύξεις που θα πραγματοποιούνταν στο πλαίσιο του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος αναμένεται να τύχουν αντικατάστασης από άλλες αναπτύξεις, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Γενικότερα ως προς την προσέλκυση του επεν-

συνεντευξη

δυτικού ενδιαφέροντος, αυτή θα επιτευχθεί μέσω της διασφάλισης μακροοικονομικής σταθερότητας, υγιών συνθηκών ανταγωνισμού και ενός επιχειρηματικού περιβάλλοντος ελκυστικού για κάθε είδους επένδυση.

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΕΡΓΑ

Πώς προχωρά ο προγραμματισμός της κυβέρνησης σε ό,τι αφορά τα αναπτυξιακά έργα; Το Στρατηγικό Πλαίσιο Δημοσιονομικής Πολιτικής, όπως αυτό εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στη συνεδρία του ημερομηνίας 20/05/2021, προσδιόρισε τις βασικές στρατηγικές κατευθύνσεις και προτεραιότητες της κυβέρνησης για την επόμενη τριετία. Βασική προτεραιότητα της κυβέρνησης παραμένει η σταθεροποίηση και επαναδραστηριοποίηση της οικονομίας, καθώς και η αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων επιπτώσεων της πανδημίας με τελικό στόχο την ανάκαμψη. Λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, ήταν αναπόφευκτη και η χαμηλή υλοποίηση των αναπτυξιακών έργων του κράτους. Στις προτεραιότητες της κυβέρνησης περιλαμβάνεται και η προσπάθεια επιτάχυνσης των συνεχιζόμενων έργων, των έργων τα οποία αποτελούν εξαγγελίες του Προέδρου της Δημοκρατίας, καθώς και η έγκαιρη και αποτελεσματική προώθηση και υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που περιλαμβάνονται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Συγκεκριμένα, μέσω του Σχεδίου αυτού, θα προωθηθούν έργα συνολικής αξίας €1,2 δισ., που αφορούν κυρίως επενδύσεις σε πράσινες τεχνολογίες και προϊόντα, τη διαχείριση αποβλήτων, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, καθώς και την ενίσχυση των υποδομών, της ανθεκτικότητας και της ποιότητας των υπηρεσιών του ΓΕΣΥ. Θα ήθελα να υπενθυμίσω επίσης ότι το Υπουργικό Συμβούλιο, με απόφασή του, ενέκρινε την εφαρμογή και λειτουργία του προγράμματος «ΕΞΑΝΤΑΣ» (ψηφιακή πύλη ελέγχου υλοποίησης έργων) για σκοπούς ηλεκτρονικής παρακολούθησης της πορείας υλοποίησης του κυβερνητικού έργου. Μέσω του συστήματος, παρέχεται ολοκληρωμένη εικόνα για το σύνολο της υλοποίησης του προγράμματος διακυβέρνησης, καθώς και δυνατότητα για άμεση παρακολούθηση των πολιτικών και κυριότερων θεμάτων κυβερνητικής πολιτικής και έργων που εξαγγέλθηκαν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Με βάση το σύστημα ΕΞΑΝΤΑΣ, μερικά μεγάλα δημόσια έργα υποδομής που είτε βρίσκονται σε εξέλιξη είτε αναμένεται να ξεκινήσουν εντός του 2021 ή εντός της τριετίας 2021-2023 είναι τα εξής: ανέγερση νέου Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, κατασκευή

δρόμου Πάφου - Πόλης Χρυσοχούς, ανέγερση νέου κτιρίου Γενικού Χημείου, δημιουργία μόνιμης μονάδας αφαλάτωσης για αντιμετώπιση της λειψυδρίας στην επαρχία Πάφου και έργα αναβάθμισης «Ευρυβιάδειου Γυμνασίου» στον Δήμο Λάρνακας. Σε ποιες κατευθύνσεις στρέφεται η προσοχή σας σε ό,τι αφορά τη δημιουργία ενός νέου μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης; Στο παρόν στάδιο, βρίσκεται σε εξέλιξη η ετοιμασία της νέας «Μακροχρόνιας Στρατηγικής για Βιώσιμη Ανάπτυξη της Κύπρου μέχρι το 2035», η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2021. Στόχος των προσπαθειών είναι η δημιουργία μιας νέας μακροπρόθεσμης στρατηγικής, στην οποία θα παρέχονται οι απαιτούμενες κατευθύνσεις αλλά και προϋποθέσεις για στοχευμένη και αποτελεσματική εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και επενδυτικών πολιτικών της χώρας για τα επόμενα 15 χρόνια. Βασική επιδίωξη είναι η διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής και ενός νέου, σύγχρονου οικονομικού μοντέλου, που θα οδηγήσουν στην επίτευξη βιώσιμης μακροπρόθεσμης ανάπτυξης και στην ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας, με απώτερο στόχο τη διασφάλιση της ευημερίας των πολιτών της Κύπρου. Ανάμεσα στις προτεραιότητες του κράτους είναι οι δράσεις για διαφοροποίηση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας, με έμφαση στον εκσυγχρονισμό του πρωτογενούς τομέα, στην ενίσχυση του μεταποιητικού τομέα, στην ανάπτυξη της πράσινης οικονομίας και στην ψηφιο-

ποίηση της οικονομίας, οι δράσεις που αφορούν τους τομείς του βιώσιμου τουρισμού και της ναυτιλίας, αλλά και η περαιτέρω ανάπτυξη και ενδυνάμωση του εξαγωγικού χαρακτήρα των υπόλοιπων τομέων των υπηρεσιών, περιλαμβανομένων και των τομέων της υγείας και της εκπαίδευσης. Κινητήρια δύναμη στην υλοποίηση της νέας στρατηγικής είναι η επιτυχής υλοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου. Ο στρατηγικός στόχος του Σχεδίου της Κύπρου είναι «η ενίσχυση της ανθεκτικότητας της οικονομίας και του δυναμικού της χώρας για οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντικά βιώσιμη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και ευημερία». Μέσα από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα εξασφαλιστούν δημόσιοι πόροι ύψους €1,23 δισ., ενώ θα κινητοποιηθούν πρόσθετα ιδιωτικά κονδύλια ύψους €1,4 δισ., μέσα από την υλοποίηση σχεδίων χορηγιών που θα στηρίξουν τις ιδιωτικές επενδύσεις και δαπάνες στους επιμέρους τομείς προτεραιότητας του Σχεδίου, με το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα και όφελος που αυτό συνεπάγεται, ως προς τους συνολικούς επενδυτικούς πόρους και τον δυνητικό αντίκτυπο του Σχεδίου. Ο προϋπολογισμός του Σχεδίου κατανέμεται σε 5 άξονες πολιτικής, που περιλαμβάνουν το σύνολο των 134 μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Οι 5 αυτοί άξονες επιγραμματικά είναι: (1) Δημόσια υγεία και πολιτική προστασία, (2) Ταχεία μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία, (3) Ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, (4) Προς μια ψηφιακή εποχή, και (5) Απασχόληση, κοινωνική προστασία, εκπαίδευση και ανθρώπινο δυναμικό.

11

?

ΜΕΤΑΤΡΕΨΑΜΕ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΣΕ ΕΥΚΑΙΡΙΑ Το αμέσως επόμενο διάστημα θα αρχίσει η αναθεώρηση των Τοπικών Σχεδίων των μεγάλων αστικών συμπλεγμάτων. «Την κρίση που προκάλεσε η περίοδος της πανδημίας φροντίσαμε να τη μετατρέψουμε σε ευκαιρία εκσυγχρονισμού της διακυβέρνησης», τονίζει σε συνέντευξή του στο The Golden List of Real Estate ο Υπουργός Εσωτερικών, Νίκος Νουρής. Όπως υπογραμμίζει, «η μετά τον κορωνοϊό εποχή είναι για το κτηματολογικό μας σύστημα η εποχή της ανάπτυξης της διαλειτουργικότητας των ηλεκτρονικών του συστημάτων». Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Νουρής αναφέρεται στις πολιτικές της κυβέρνησης για προσέλκυση ξένων επενδύσεων στη χώρα, αλλά και σε άλλες δράσεις του Υπουργείου Εσωτερικών που στοχεύουν στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Π

οια ήταν η πορεία του τομέα των ακινήτων κατά τη διάρκεια του 2020 και κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021; Η αγορά ακινήτων και ο τομέας της ανάπτυξης γης θα έλεγα ότι κρατήθηκαν σε καλά επίπεδα, αν λάβουμε υπόψη τις επιπτώσεις της πανδημίας και το σοβαρό πλήγμα που υπέστησαν διάφοροι κλάδοι της οικονομίας. Αν δούμε τον αριθμό των πράξεων μεταβίβασης, για να συμπεράνουμε σχετικά με την πορεία της αγοράς ακινήτων, το 2020 ανέρχονται περίπου σε 14.500. Σίγουρα παρατηρείται πτώση σε σχέση με το 2019, που έγιναν περί-

12

2019

18.000 μεταβιβάσεις

2020

14.500 μεταβιβάσεις

2021

16.000 μεταβιβάσεις (εκτίμηση)

που 18.000 μεταβιβάσεις. Παρ’ όλα αυτά, στη βάση της μέχρι στιγμής πορείας του πρώτου εξαμήνου του 2021, αναμένεται ο αριθμός να αυξηθεί σε σχέση με το 2020, στις 16.000. Η εικόνα σε αριθμούς κατάθεσης πωλητηρίων εγγράφων είναι αντίστοιχη. Το 2021 αναμένεται ο αριθμός να φτάσει τα 8.500, ενώ το 2020 κατατέθηκαν 8.000. Βάσει των δεδομένων, διαφαίνεται ότι σήμερα η αγορά ακινήτων είναι πίσω στα επίπεδα του 2008-2009. Να θυμίσω ότι τα έτη αυτά ακολούθησε η μεγάλη πτώση των ετών 2011-2014, λόγω της οικονομικής κρίσης. Τα επόμενα χρόνια παρατηρήθηκε μια σταθερή άνοδος μέχρι και το 2019, οπότε έχουμε το έτος-κορυφή στην πορεία της καμπύλης των ακινήτων για τη δεκαετία. Η μικρή πτώση του 2020, που επήλθε λόγω πανδημίας, φαίνεται ότι άρχισε να ανακάμπτει το τρέχον έτος.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

Με ποιο τρόπο επιχειρήσατε να αναχαιτίσετε τις επιπτώσεις της πανδημίας στον τομέα των ακινήτων; Την κρίση που προκάλεσε η περίοδος της πανδημίας φροντίσαμε να τη μετατρέψουμε σε ευκαιρία εκσυγχρονισμού της διακυβέρνησης. Θα έλεγα ότι η πανδημία έδωσε μια ώθηση, λόγω της ανάγκης που προέκυψε, για ταχύτερη

συνεντευξη

Από 1/1/2022 προωθείται η διαδικασία για υποχρεωτική ηλεκτρονική υποβολή αιτήσεων για χορήγηση πολεοδομικής άδειας και για έκδοση άδειας οικοδομής

εφαρμογή των πλάνων εισαγωγής της ηλεκτρονικής υποβολής και διεκπεραίωσης των εργασιών του Τμήματος. Η μετά τον κορωνοϊό εποχή είναι για το κτηματολογικό μας σύστημα η εποχή της ανάπτυξης της διαλειτουργικότητας των ηλεκτρονικών του συστημάτων. Και στόχος της κυβέρνησης είναι να συνεχίσει να εκσυγχρονίζεται προς αυτή την κατεύθυνση για ακόμη καλύτερη παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών προς τους πολίτες, αλλά και για πιο αποτελεσματικές και απλουστευμένες διαδικασίες, οι οποίες θα «τιθασεύουν» τη γραφειοκρατία, θα μειώνουν το διοικητικό κόστος και θα δημιουργούν οικονομίες κλίμακας, ενώ πιο μακροπρόθεσμα θα τονώνουν και θα μεγεθύνουν την οικονομία του κράτους. Ταυτόχρονα, να πω ότι έχει ενισχυθεί η συνεργασία του Τμήματος με τον ιδιωτικό τομέα, με περισσότερη εμπλοκή των αρμόδιων χωρομετρών και των ιδιωτών εκτιμητών, με στόχο την ταχύτερη διεκπεραίωση υποθέσεων.

Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για το μέλλον του κλάδου; Η άνοδος και η πτώση της αγοράς εξαρτώνται από εξωτερικούς, οικονομικούς και άλλους, παράγοντες, οι οποίοι δυστυχώς δεν μπορούν πάντα να είναι προβλέψιμοι. Και η πανδημία αποτελεί παράδειγμα: σε λίγες μόνο ημέρες κατάφερε την «ελεύθερη πτώση» στη ζήτηση, με την αβεβαιότητα να αποτελεί κοινό παρονομαστή για την επόμενη ημέρα. Είναι, λοιπόν, ένας τομέας στον οποίο η προσφορά και η ζήτηση είναι δυσανάλογες και εύκολα προσαρμοζόμενες στις απαιτήσεις των διαφόρων τομέων της οικονομίας, όπως στέγη επαγγελματική, οικιστική, τουριστική, εμπορική, ιατρική κλπ.

ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ

Ποιες είναι οι εισηγήσεις σας για προσέλκυση του επενδυτικού ενδιαφέροντος στον τομέα των ακινήτων μετά την κατάργηση του ΚΕΠ; Σε μια κρίσιμη χρονικά στιγμή και κάτω από τις ιδιάζουσες συνθήκες που δημιούργησε η πανδημία, η προσέλκυση ξένων εταιρειών για δραστηριοποίησή τους στην Κύπρο αποτελεί σίγουρα έναν σημαντικό πυλώνα για την ανάπτυξη της οικονομίας μας. Ως εκ τούτου, προχωρήσαμε ήδη στην ενίσχυση και στον εκσυγχρονισμό των πολιτικών μας, στοχεύοντας σε ξένες εταιρείες που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στην Κύπρο. Μια τέτοια εξέλιξη θεωρούμε ότι θα είναι καταλυτική για τη δημιουργία αναπτυξιακής δυναμικής και συνθηκών μακροχρόνιας ενίσχυσης της οικονομικής ευημερίας στον τόπο μας. Σε συνεργασία με το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, προχωρήσαμε στην τροποποίηση της πολιτικής έκδοσης αδειών διαμονής, με στόχο την παροχή διευκολύνσεων για τη μεταφορά ανθρώπινου δυναμικού από επιχειρήσεις τρίτων χωρών, μέσα από έναν Μηχανισμό Ταχείας Δραστηριοποίησης (ΜΤΔ). Η νέα, αναθεωρημένη πολιτική δίνει τη διευκόλυνση για έκδοση άδειας παραμονής του εργατικού δυναμικού των εταιρειών που εντάσσονται στον Μηχανισμό.

O Μηχανισμός αυτός έτυχε ήδη της έγκρισης του Υπουργικού Συμβουλίου και τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα δείχνουν ότι συμβάλλει σημαντικά στις προσπάθειές μας. Σίγουρα, η μεταφορά ξένων εταιρειών αλλά και εργατικού δυναμικού στην Κύπρο επηρεάζει θετικά τον τομέα των ακινήτων, λόγω αύξησης της ζήτησης, ενώ ένα άλλο σημαντικό στοιχείο της νέας πολιτικής είναι και η διεύρυνση των επενδυτικών κριτηρίων, που μεταξύ άλλων προνοούν, εκτός από επένδυση σε κατοικίες, και επενδύσεις σε γραφεία, καταστήματα, ξενοδοχεία ή παρόμοιας φύσης αναπτύξεις.

13

?

ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΑΚΙΝΗΤΑ

Ποια κίνητρα παρέχει το κράτος για οικιστικά αλλά και για επαγγελματικά ακίνητα; Από το 2013, έχει εισαχθεί σειρά κινήτρων που αφορούν τα ακίνητα, τα οποία εμπεριέχουν μια προσπάθεια για ολιστική προσέγγιση, στηρίζοντας τόσο τον απλό πολίτη όσο και την επιχειρηματικότητα. Όπως γνωρίζετε, πριν από πέντε περίπου μήνες, εκπονήσαμε ένα πακέτο στεγαστικών σχεδίων για να αναζωογονήσουμε τις περιοχές που έχουν οδηγηθεί στον μαρασμό λόγω της αστυφιλίας, προσελκύοντας παράλληλα το ενδιαφέρον της παραμονής στην ύπαιθρο, στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές, και στοχεύοντας ταυτόχρονα στον άνθρωπο, στην κοινωνική παροχή και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Σε ό,τι αφορά τα οικιστικά κίνητρα, έχουμε προχωρήσει επίσης και σε μια άλλη σειρά μέτρων, κάτω από τη στεγαστική πολιτική του κράτους, όπως είναι το Ειδικό Στεγαστικό Κίνητρο Παραγωγής Προσιτής Κατοικίας και Προσιτού Ενοικίου, το νέο Σχέδιο Παροχής Οικονομικής Ενίσχυσης Εκτοπισθέντων και Παθόντων κλπ. Παράλληλα, εκδώσαμε σχετική εντολή «Κοινωνική Στέγη - Προσιτή Κατοικία», με την οποία παρέχεται πολεοδομικό κίνητρο αύξησης του επιτρεπόμενου συντελεστή δόμησης αναπτύξεων, για προσέλκυση ενδιαφέροντος στην παραγωγή οικονομικά προσιτών οικιστικών μονάδων. Το Σχέδιο Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων για Σκοπούς Ανάκαμψης της Αναπτυξιακής Δραστηριότητας, από την άλλη, αποσκοπεί στην προσέλκυση και ενθάρρυνση επενδύσεων στην οικοδομική βιομηχανία, ως μέρος της κυβερνητικής προσπάθειας για ανάκαμψη της οικονομίας της Κύπρου. Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε την παράταση του Σχεδίου μέχρι το τέλος του 2021. Περαιτέρω, έχουμε παρατείνει και τα μέτρα για τη νομιμοποίηση/αδειοδότηση αυθαίρετων/ νέων κατασκευών σε εγκριμένες αναπτύξεις μέχρι και το τέλος του 2022. Περιλαμβάνουν την αύξηση του επιτρεπόμενου συντελεστή δόμησης για αδειοδότηση επεκτάσεων σε οικιστικές, βιομηχανικές, βιοτεχνικές, αποθηκευτικές, κτηνοτροφικές/γεωργικές αναπτύξεις, καθώς και τη δυνατότητα αλλαγής χρήσης τμήματος οικιστικής μονάδας σε επαγγελματική στέγη, χωρίς μείωση του συντελεστή δόμησης. Να αναφέρω ότι κάτω από τα επαγγελματικά κίνητρα εμπίπτει και το Σχέδιο Παροχής Κινήτρων για Σκοπούς Ανάκαμψης της Τουριστικής Βιομηχανίας, το οποίο δίνει τη δυνατότητα διατήρησης του συντελεστή δόμησης παλιάς ξενοδοχειακής μονάδας, εάν αυτή κατεδαφιστεί και ανεγερθεί νέα.

14

Εκπονήσαμε μια ολοκληρωμένη πολιτική, τη Νέα Πολιτική Αδειοδότησης, για την απλούστευση και επίσπευση των διαδικασιών αδειοδότησης, η οποία εφαρμόζεται από την 1η Οκτωβρίου 2020

Διαχρονικά οι επαγγελματίες του κλάδου ζητούσαν απλοποίηση των διαδικασιών και μείωση της γραφειοκρατίας. Σε ποιες μεταρρυθμίσεις έχει προβεί το κράτος και ποιες άλλες βρίσκονται στα σκαριά; Διαχρονικά η διαδικασία αδειοδότησης –σε όλα τα επίπεδα– ήταν εξαιρετικά δύσκολη και χρονοβόρα. Εκπονήσαμε, λοιπόν, μια ολοκληρωμένη πολιτική, τη Νέα Πολιτική Αδειοδότησης, για την απλούστευση και επίσπευση των διαδικασιών αδειοδότησης, η οποία εφαρμόζεται από την 1η Οκτωβρίου 2020. Αφορά την ταχεία αδειοδότηση –πολεοδομική και οικοδομική– για οικιστικές αναπτύξεις μέχρι δύο μονάδες κατοικίας σε οικόπεδο ή σε υπό δημιουργία οικόπεδο. Με βάση την πολιτική αυτή, η πολεοδομική και η οικοδομική άδεια εκδίδονται σε διάστημα 10 ημερών αντίστοιχα, εφόσον η αίτηση υποβληθεί ηλεκτρονικά, και σε διάστημα 20 ημερών σε περίπτωση έντυπης υποβολής. Από 1/1/2022 προωθείται επίσης η διαδικασία για υποχρεωτική ηλεκτρονική υποβολή αιτήσεων για χορήγηση πολεοδομικής άδειας και για έκδοση άδειας οικοδομής. Στόχος του Υπουργείου Εσωτερικών, σε συνεργα-

συνεντευξη

σία με το ΕΤΕΚ και το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, είναι η επέκταση του πεδίου εφαρμογής της πιο πάνω διαδικασίας και σε μεγαλύτερης κλίμακας αναπτύξεις, ώστε να διασφαλιστεί η επίσπευση της αδειοδότησης της ανάπτυξης. Περαιτέρω, έχει κατατεθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων νομοσχέδιο με τίτλο «Ο περί της Διευκόλυνσης των Στρατηγικών Επενδύσεων Νόμος του 2020», που στόχο έχει τη θεσμοθέτηση διαδικασίας ταχείας αδειοδότησης στρατηγικών επενδύσεων. Στο παρόν στάδιο, βρίσκεται στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο, κατόπιν των τροποποιήσεων της αρμόδιας Κοινοβουλευτικής Επιτροπής.

ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ

Τι περιλαμβάνει ο προγραμματισμός σας για τα αστικά κέντρα; Για παράδειγμα, ποιες είναι οι προτάσεις σας για κτίρια που είναι αναξιοποίητα εντός του κέντρου των πόλεων; Τα αστικά κέντρα των πόλεων αφορά αφενός ο πολεοδομικός σχεδιασμός και αφετέρου η ενεργή παρέμβαση του κράτους. Στην πρώτη περίπτωση περιλαμβάνεται η εκπόνηση Τοπικών Σχεδίων και Σχεδίων Περιοχής. Αναμένεται να δημοσιευθεί πολύ σύντομα το Σχέδιο Περιοχής Κέντρου Λεμεσού, που περιλαμβάνει συγκεκριμένες πρόνοιες και μέτρα πολιτικής για την αναβάθμιση του δομημένου περιβάλλοντος, για την προσέλκυση επενδύσεων και επιχειρηματικής δραστηριότητας, καθώς και για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Επίσης, το αμέσως επόμενο διάστημα θα αρχίσει η αναθεώρηση των Τοπικών Σχεδίων των μεγάλων αστικών συμπλεγμάτων, τα οποία θα περι-

λαμβάνουν μέτρα για την ανάπτυξη, αναβάθμιση και αναζωογόνηση των αστικών κέντρων. Τα Σχέδια Ανάπτυξης αφορούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούν να δραστηριοποιηθούν ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας σε σχέση με την ανάπτυξη, και επαφίενται στην επιμέρους πρωτοβουλία. Για την ενθάρρυνση των επενδύσεων, το κράτος παρεμβαίνει ενεργά μέσω κινήτρων και άλλων χρηματοδοτικών μηχανισμών. Ενδεικτικά, αναφέρεται η δέσμη πολεοδομικών κινήτρων και χρηματοδοτικών μηχανισμών για την ανακαίνιση και επανάχρηση κτιρίων, τόσο διατηρητέων όσο και νεότερων, στην εντός των τειχών Λευκωσία, που πρόκειται να δημοσιευθεί το φθινόπωρο. Οι δράσεις αυτές βρίσκονται σε σύμπνοια με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Renovation Wave» και «New European Bauhaus». Επίσης, με χρηματοδότηση από τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα, υλοποιούνται ήδη και πρόκειται να υλοποιηθούν σωρεία επενδύσεων σε κτιριακές και άλλες υποδομές, με στόχο την ανάπτυξη των αστικών κέντρων αλλά κυρίως τη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε αυτά.

ΣΤΟΧΟΣ ΜΑΣ Η ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Ως Υπουργείο Εσωτερικών, σε ποια κατεύθυνση κινείται ο προγραμματισμός σας όσον αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη; Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί διαχρονικό στόχο του Υπουργείου. Τα υπό εκπόνηση Σχέδια Ανάπτυξης, αλλά και τα προς αναθεώρηση, καθώς και η Δήλωση Πολιτικής, η αναθεώρηση της οποίας θα αρχίσει το φθινόπωρο, λαμβάνουν υπόψη όλες τις σύγχρονες τάσεις και προσεγγίσεις που αφορούν

την κοινωνική συνοχή, την οικονομική ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος, την κλιματική αλλαγή, την καινοτομία, τον πολιτισμό. Η έννοια αυτή έχει εξελιχθεί και μετασχηματισθεί τα τελευταία χρόνια, και την προσέγγιση αυτή ακολουθεί και το Υπουργείο Εσωτερικών της Κύπρου. Ενδεικτικά, αναφέρω ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει υιοθετηθεί η Εδαφική Ατζέντα 2030, η οποία αποτελεί έγγραφο στρατηγικής κατεύθυνσης για την αναθεώρηση των Σχεδίων Ανάπτυξης της Κύπρου. Αυτή καθορίζει δύο πρωταρχικούς στόχους: «Δίκαιη» και «Πράσινη» Ευρώπη. Ο στόχος για τη «Δίκαιη» Ευρώπη περιλαμβάνει τις έννοιες της ισορροπημένης και λειτουργικής εδαφικής ανάπτυξης, καθώς και της ολοκλήρωσης πέρα από τα εθνικά σύνορα. Ο στόχος για την «Πράσινη» Ευρώπη περιλαμβάνει τις έννοιες των κλιματικά ουδέτερων και ανθεκτικών πόλεων και περιφερειών, της κυκλικής οικονομίας και της βιώσιμης ψηφιακής και φυσικής συνδεσιμότητας των περιοχών. Παραμένοντας αφοσιωμένοι στην επίτευξη του Στόχου 11 «Βιώσιμες Πόλεις και Κοινότητες» των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) της Ατζέντας 2030 των Ηνωμένων Εθνών, διαθέσαμε, για την περίοδο 2017-2020, προς τους Δήμους Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου, ποσό ύψους €115 εκατ. για υλοποίηση συγχρηματοδοτούμενων έργων που βελτιώνουν την ελκυστικότητα των πόλεων, αλλά κυρίως αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων – και όχι μόνο. Για τη διεκδίκηση χρηματοδότησης αναπτυξιακών έργων ύψους περίπου €160 εκατ. από τα Ταμεία της Ε.Ε., στο πλαίσιο της προγραμματικής περιόδου 2021-2027, δήμοι και κοινότητες των πέντε επαρχιών της Κύπρου συνεργάστηκαν για την εκπόνηση κοινών ολοκληρωμένων στρατηγικών για ανάπτυξη των περιοχών τους. Οι επτά στρατηγικές Ολοκληρωμένης Χωρικής Ανάπτυξης (ΟΧΑ) που υποβλήθηκαν για αξιολόγηση στο Υπουργείο θέτουν ένα όραμα και συγκεκριμένους στόχους, προτείνοντας αλληλένδετες δράσεις, που επιδιώκουν και τη μακροχρόνια βιώσιμη ανάπτυξη μιας περιοχής. Επιπλέον, μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού του Υπουργείου Εσωτερικών προωθείται για υλοποίηση σημαντικών αναπτυξιακών έργων και έργων υποδομής, πέρα από τις αστικές, και στις αγροτικές και περιαστικές περιοχές, γεγονός που καταδεικνύει τη σημασία που αποδίδεται στην ανάπτυξη της υπαίθρου και στην αρωγή των πολιτών που διαμένουν εκεί. Είναι σαφές ότι η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης διέπει τόσο τον προγραμματισμό της μελλοντικής ανάπτυξης όσο και τα μεσοπρόθεσμα έργα υποδομής, διασφαλίζοντας ένα καλύτερο μέλλον για τους συμπολίτες μας και τις μελλοντικές γενεές, αλλά και συμβάλλοντας στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών προς όφελος της ανθρωπότητας.

15

?

ΑΜΕΣΗ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ «Δεν θεωρούμε ούτε ρεαλιστική ούτε βιώσιμη την ανυπαρξία μιας μορφής επενδυτικού προγράμματος». Την άμεση εκπόνηση ενός σχεδίου με συγκεκριμένα μέτρα, που θα αποτελεί κίνητρο για τους επενδυτές του εξωτερικού, εισηγείται ο Πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών, Μιχάλης Χατζηπαναγιώτου. Σε συνέντευξή του στο The Golden List of Real Estate, ο κ. Χατζηπαναγιώτου εστιάζει στα θετικά που είχε για την κυπριακή οικονομία το ΚΕΠ, ενώ εκφράζει έντονη άποψη πως το ζήτημα του ΚΕΠ προκαλεί σύγχυση, κυρίως λόγω του ότι αποτελεί πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης. Όσον αφορά δε στον τομέα των ακινήτων, ο Πρόεδρος του Συνδέσμου προβαίνει σε μια σύντομη ανασκόπηση και εξηγεί τι έχει αλλάξει με την πανδημία. Τέλος, αναφέρεται στις νέες τάσεις που επικρατούν τόσο στην ιδιοκατοίκηση όσο και στους επαγγελματικούς χώρους.

Π

οια επίδραση είχε η πανδημία COVID-19 στον τομέα των ακινήτων; Παρουσιάστε μας τις σημαντικότερες αλλαγές που έχουν γίνει τα τελευταία δύο χρόνια. Η εκδήλωση της πανδημίας βρήκε τον κλάδο σε περίοδο έντονης ανάπτυξης, η οποία ανακόπηκε απότομα εξαιτίας της. Κατά την πρώτη φάση της, την άνοιξη του 2020, όπως ήταν αναμενόμενο, άπαντες τηρούσαν στάση ανα-

16

Βάσει της έρευνας της ΕΥ, μόνο για την περίοδο 2013-2018, το Πρόγραμμα έφερε άμεσα Ή έμμεσα γύρω στα €10 δισ. και 10.000 θέσεις εργασίας. Για κάθε ένα ευρώ που επενδύθηκε μέσω του Προγράμματος, η προστιθέμενη αξία έφτασε το €1,4

μονής ως προς την ανάληψη οποιουδήποτε ρίσκου ή τον προγραμματισμό μιας αγοράς σε ένα τόσο απρόβλεπτο περιβάλλον. Έκτοτε, πολλά μεσολάβησαν, που επέφεραν αλλαγές τόσο στην εξωτερική όσο και στην εγχώρια ζήτηση. Θεωρώ ότι έχει νόημα να σταθούμε στη θετική πρωτοβουλία που υλοποιείται από μεριάς του κράτους αναφορικά με την επιδότηση επιτοκίου για αγορά πρώτης κατοικίας. Είναι ένα μέτρο που συνδυάζει κοινωνικό και αναπτυξιακό χαρακτήρα και που βοηθά στον μετριασμό των αρνητικών συνεπειών της πανδημίας. Παράλληλα, θεωρώ πως για την πλήρη αναστροφή των συνεπειών της πρέπει να μας απασχολήσει εξίσου το σκέλος της εξωτερικής ζήτησης –δηλαδή των ξένων επενδύσεων–, η οποία παρουσιάζει σημαντική μείωση. Προς τούτο, θεωρώ αναγκαία την άμεση εκπόνηση ενός σχεδίου με συγκεκριμένα μέτρα, που θα αποτελεί κίνητρο για τους επενδυτές και από το εξωτερικό. Πώς αναμένετε να κινηθεί η αγορά των ακινήτων; Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας τόσο για την εγχώρια όσο και για την εξωγενή ζήτηση; Τα στοιχεία από την αρχή του έτους δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Βάσει του αριθμού των αιτήσεων για νέες οικοδομικές άδειες, υπάρχει μια σημαντική κάμψη, που αφορά

συνεντευξη

Η προσέλκυση επενδυτών μεγάλης οικονομικής επιφάνειας, που θα αφήνουν λεφτά στη χώρα, πρέπει να είναι στόχος για τον οποίο να μιλάμε ανοιχτά και όχι κάποιου είδους ταμπού

κατά κύριο λόγο τις επενδύσεις που προέρχονται από το εξωτερικό, μετά και την κατάργηση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Την ίδια ώρα, το γεγονός ότι σημαντικά έργα βρίσκονται σε εξέλιξη αποτελεί επαρκή συνθήκη ώστε να μην εκδηλωθούν έντονα ακόμα οι συνέπειες της κρίσης. Ωστόσο, παραμένει ως ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα η απασχόληση των περισσότερων από 35.000 ατόμων που απασχολούνται στην οικοδομική βιομηχανία, εφόσον δεν υπάρξει αντιστροφή αυτής της κατάστασης. Από την άλλη, η περίοδος που προηγήθηκε άλλαξε πολλά από τα στοιχεία του περιβάλλοντος που γνωρίζαμε. Από τους ψηφιακούς νομάδες έως την ενσωμάτωση της απομακρυσμένης εργασίας από παγκόσμιους κολοσσούς, φαίνεται ότι ολοένα και περισσότερο οδεύουμε προς ένα σύστημα εργασίας όπου η τοποθεσία διαμονής θα είναι ήσσονος σημασίας. Αυτό το στοιχείο μπορεί να λειτουργήσει θετικά, εφόσον δοθούν τα αναγκαία κίνητρα

για την προσέλκυση επενδυτών από το εξωτερικό που επιθυμούν να ζήσουν στην Κύπρο. Ως χώρα, διαθέτουμε εξάλλου σειρά θετικών στοιχείων που θεωρώ ότι, σε συνδυασμό με τα κατάλληλα κίνητρα, είναι ικανά να κεντρίσουν το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών, παρά τις ιδιαίτερα έντονες πιέσεις που δεχόμαστε από ανταγωνίστριες χώρες.

ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΟ ASSISTED LIVING

Λέγεται ότι κάθε κρίση γεννά και ευκαιρίες. Τι σημαίνει αυτό για τον τομέα των ακινήτων; Ο τομέας της οικοδομικής βιομηχανίας δεν αποτελεί εξαίρεση σε σχέση με τους υπόλοιπους κλάδους. Κάθε εταιρεία οφείλει να εντοπίζει τις ευκαιρίες που γεννιούνται σε περιόδους κρίσης. Αυτές μπορούν να αφορούν τη θέση της μέσα στην ίδια την αγορά, αλλά και την προσαρμογή των υπηρεσιών της ώστε να απευθυνθεί σε νέες αγορές. Το παράδειγμα της υπέρβασης της κρίσης του 2013, άλλωστε, απέδειξε την εξωστρέφεια του τομέα, ο οποίος προσαρμόστηκε στις νέες συνθήκες και τις νέες απαιτήσεις της αγοράς και ανέκαμψε. Θεωρώ ότι και στην παρούσα συγκυρία θα υπάρξει ανάλογη προσαρμογή, με την αξιοποίηση των νέων προτεραιοτήτων. Για παράδειγμα, η στρατηγική της κυβέρνησης για προσέλκυση εταιρειών, ώστε να μεταφέρουν στην Κύπρο το διοικητικό τους κέντρο (headquartering), εξ αντικειμένου δημιουργεί ανάγκη για σύγχρονους γραφειακούς χώρους. Ομοίως, δημιουργείται και η ανάγκη για σύγχρονες κατοικίες και διαμερίσματα που να ανταποκρίνονται στις διαφορετικές απαιτήσεις των στελεχών και των εργαζομένων των εταιρειών. Είναι γι’ αυτό που θεωρώ αναγκαίο τον εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου, με την απόσυρση αναχρονιστικών προνοιών, όπως το «ελάχιστο εμβαδόν», που εμποδίζει την κατασκευή σύγχρονων, μικρών μονάδων, όπως συμβαίνει στη δυτική Ευρώπη, όπου αποτελούν τη βασική επιλογή πολλών εργαζομένων. Από εκεί και πέρα, αξιοποιώντας τα χαρακτηριστικά της χώρας και τις σύγχρονες υποδομές ψυχαγωγίας που δημιουργούνται, θεωρώ το πεδίο του assisted living ως ένα από εκείνα που έχουν ιδιαίτερα μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως οι επαγγελματίες του κλάδου κατέχουν πολυετή πείρα και ικανό μέγεθος ώστε να πρωτοπορούν και να βρίσκουν νέες διεξόδους, ακόμα και σε περιόδους όπως η σημερινή. Άλλωστε, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε ότι η ανάπτυξη γης στην Κύπρο αποτελεί έναν κλάδο που εισφέρει στο ΑΕΠ περισσότερα από όσα εισφέρουν ο χρηματοοικονομικός, ο ασφαλιστικός και ο βιο-

17

?

διαπιστώνουμε ότι και οι κυβερνήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο διαχειρίζονται πολύ διαφορετικά την παρούσα κρίση. Δεν προωθούν απλώς μέτρα επεκτατικών πολιτικών, αλλά σχεδιάζουν και χρηματοδοτικά εργαλεία που σε βάθος τριετίας αθροίζουν πρωτόγνωρα ποσά.

ΤΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΜΕ ΤΙΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΕΙΣ

μηχανικός κλάδος μαζί και που έχει αποδείξει την ικανότητά του να προσαρμόζεται. Ποιες είναι οι βασικές διαφορές της υγειονομικής κρίσης από τη χρηματοπιστωτική κρίση σε σχέση με τον τομέα των ακινήτων; Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, τα επακόλουθα της οποίας βιώσαμε στην Κύπρο μερικά χρόνια αργότερα, ανέδειξε δομικά προβλήματα στη διάρθρωση της αγοράς, του τραπεζικού τομέα. Αυτά τα προβλήματα κλήθηκε να διαχειριστεί το κράτος, χρηματοδοτώντας τις τράπεζες και επιβάλλοντας περιοριστικές δημοσιονομικά πολιτικές για την ανεύρεση των πόρων, οι οποίες με τη σειρά τους προκάλεσαν ύφεση. Η περίπτωση της πανδημίας είναι εντελώς διαφορετική, αφού τα αίτια της κρίσης είναι εξωγενή και επηρεάζουν ταυτόχρονα –αν και όχι εξίσου– όλες τις χώρες. Ωστόσο, υπάρχει αισιοδοξία πως την παρούσα ύφεση θα ακολουθήσει μια περίοδος ανάπτυξης και μάλιστα με πολύ μεγάλο ρυθμό, μόλις εξαλειφθεί αυτός ο εξωγενής παράγοντας της κρίσης, δηλαδή ο ιός. Εξάλλου,

18

Το παράδειγμα της υπέρβασης της κρίσης του 2013 απέδειξε την εξωστρέφεια του τομέα, ο οποίος προσαρμόστηκε στις νέες συνθήκες και τις νέες απαιτήσεις της αγοράς και ανέκαμψε

Εκτός από την πανδημία, μια άλλη εξέλιξη για τον τομέα των ακινήτων ήταν η κατάργηση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος. Μερικούς μήνες μετά, ποιες θα λέγατε ότι είναι οι επιπτώσεις; Αντιλαμβάνομαι ότι το ζήτημα του ΚΕΠ συχνά προκαλεί σύγχυση, κυρίως λόγω του ότι αποτελεί πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης. Εμείς ωστόσο οφείλουμε να είμαστε σαφείς στις θέσεις μας, όπως ήμασταν άλλωστε εξαρχής. Δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια μας στα όσα έχει προσφέρει το Πρόγραμμα στην κυπριακή οικονομία. Νομίζω πως είναι χρήσιμο να θυμόμαστε τα ευρήματα της έρευνας της Ernst & Young, βάσει της οποίας μόνο για την περίοδο 2013-2018 το Πρόγραμμα έφερε άμεσα ή έμμεσα γύρω στα €10 δισ. και 10.000 θέσεις εργασίας. Για κάθε ένα ευρώ που επενδύθηκε μέσω του Προγράμματος, η προστιθέμενη αξία έφτασε το €1,4. Κατ’ αναλογία πρέπει να υπολογίζονται και τα τεράστια ποσά που αποδόθηκαν ως τέλη και φορολογία στο κράτος. Είναι αυταπόδεικτο ότι η κατάργηση του ΚΕΠ συμπαρασύρει και την αγορά ακινήτων, καθώς ένα επενδυτικό κοινό με ιδιαίτερη οικονομική επιφάνεια αφήνεται να μοιραστεί μεταξύ των ανταγωνιστριών χωρών της Μεσογείου (και της Πορτογαλίας), που διαθέτουν επενδυτικά προγράμματα. Μάλιστα, πρόκειται για ένα κοινό διαρκώς αυξανόμενο. Μόνο για το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με την εγνωσμένου κύρους βρετανική εταιρεία συμβούλων ακινήτων Knight Frank, μεταξύ των πολύ εύπορων ιδιωτών (ultra high net worth individuals) υπήρξε αύξηση 50% της πρόθεσης για απόκτηση δεύτερης υπηκοότητας μέσω επενδύσεων. Αυτούς τους ανθρώπους που αναζητούν –και θα βρουν– μια χώρα για τις επενδύσεις τους, δεν τους θέλουμε στην Κύπρο; Ή μάλλον, για να το διατυπώσω ακριβέστερα, έχουμε την πολυτέλεια να μην τους θέλουμε στην Κύπρο; Στην παρούσα φάση, αρκετές από τις μεγάλες αναπτύξεις που συνδέονταν με επενδυτές του εξωτερικού βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη. Υπ’ αυτή την έννοια, οι επιπτώσεις δεν είναι ακόμα ιδιαίτερα εμφανείς. Το πρόβλημα ωστόσο θα γίνει πραγματικά σοβαρό με την ολοκλήρωσή τους, η οποία θα σημαίνει τη μείωση των θέσεων εργασίας, εφόσον δεν υπάρξει μια νέα αναπτυξιακή πνοή για τον κλάδο.

συνεντευξη

Μετά την κατάργηση του ΚΕΠ, πιστεύετε ότι υπάρχει ακόμα λόγος για δημιουργία υπερπολυτελών ακινήτων; Ασφαλώς. Ποιος δεν θέλει η χώρα να προσελκύει αγοραστές με υψηλά εισοδήματα; Δεν θεωρούμε ούτε ρεαλιστική ούτε βιώσιμη την ανυπαρξία μιας μορφής επενδυτικού προγράμματος. Την ώρα μάλιστα που οι πλείστες των ευρωπαϊκών χωρών διαθέτουν τέτοια προγράμματα, μου είναι δύσκολο να αντιληφθώ ότι, λόγω ορισμένων κακών πρακτικών που αναδείχθηκαν, θα τιμωρηθεί η κυπριακή οικονομία εν συνόλω. Αντίθετα, πιστεύω ότι η δημιουργία ενός νέου επενδυτικού σχεδίου είναι αίτημα όλων των ενεργών οικονομικά τμημάτων της κοινωνίας, όπως εκφράζονται μέσω των συλλογικών τους φορέων. Η Κύπρος, χάρις στο Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, εκσυγχρονίστηκε. Δημιουργήθηκαν ή ολοκληρώνονται εγκαταστάσεις όπως μαρίνες, γήπεδα γκολφ, καζίνο και εν γένει υποδομές που την καθιστούν έναν ελκυστικό προορισμό. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με την αύξηση σε παγκόσμιο επίπεδο των ατόμων με μεγάλη οικονομική επιφάνεια, μας οδηγεί στην ανάγκη εκπόνησης ενός νέου προγράμματος, που θα λειτουργεί ως εργαλείο προσέλκυσης κεφαλαίου από το εξωτερικό. Σε κάθε περίπτωση, για μια χώρα όπως η Κύπρος, το να προσελκύει επενδυτές μεγάλης οικονομικής επιφάνειας, που θα αφήνουν λεφτά στη χώρα, πρέπει να είναι στόχος για τον οποίο να μιλάμε ανοιχτά και όχι κάποιου είδους ταμπού. Οι αναπτύξεις πολυτελών ακινήτων συχνά εμφανίζονται ως αντιπαραθετικές των προσιτών αναπτύξεων, που απευθύνονται ενδεχομένως σε νέα ζευγάρια. Αυτή η προσέγγιση είναι λανθασμένη. Η όποια πλεονάζουσα ρευστότητα διοχετεύεται μέσω της προσέλκυσης επενδυτών του εξωτερικού λειτουργεί ως κεφάλαιο κίνησης για τους επιχειρηματίες στο σύνολο των νέων αναπτύξεών τους, που ασφαλώς περιλαμβάνουν ακίνητα για όλους. Οι περί του αντιθέτου ισχυρισμοί νομίζω ότι μάλλον πολιτικούς σκοπούς εξυπηρετούν και καθόλου δεν αποτυπώνουν την πραγματικότητα.

Ταυτόχρονα, όμως, θεωρούμε πως οι έκτακτες συνθήκες που βιώνουμε απαιτούν δραστικότερα μέτρα. Η επιβολή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ για όσους επενδύσουν σε ακίνητα έως το 2022, αλλά και η κατάργηση του φόρου κεφαλαιουχικών κερδών για ακίνητα που εγγράφονται στο Κτηματολόγιο μέχρι το τέλος του ίδιου έτους, θεωρούμε πως θα λειτουργήσουν πολύ ευνοϊκά για την προσέλκυση αγοραστών από την εγχώρια αγορά αλλά και το εξωτερικό.

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΚΙΝΗΤΑ

Ποιες είναι σήμερα οι νέες τάσεις στην αγορά ακινήτων; Έχει υπάρξει διαφοροποίηση στη ζήτηση και πιστεύω ότι σε αυτό έχει παίξει καθοριστικό ρόλο και η εκδήλωση της πανδημίας. Σε αυτό το διάστημα, θεωρώ ότι πολλοί ξένοι αντιλήφθηκαν τη σημασία που έχει μια ιδιοκτησία σε ένα μέρος με ευνοϊκό περιβάλλον, όπου θα μπορούν να διανύσουν κάποια περίοδο όπως η παρούσα. Πλέον, ειδικά με την εκτόξευση της εξ αποστάσεως εργασίας, διαπιστώνουμε πως μέρος των αγοραστών του εξωτερικού ανήκουν ακριβώς σε αυτή την κατηγορία. Ατόμων, δηλαδή, που επιλέγουν τα πλεονεκτήματα της Κύπρου, επενδύοντας στα εδώ ακίνητα. Ταυτόχρονα, νομίζω ότι διαφάνηκε η μεγάλη σημασία που έχει η ποιότητα ζωής, τόσο στο επίπεδο των ίδιων των οικιστικών μονάδων και των εγκαταστάσεών τους, που πρέπει να δημιουργούν συνθήκες άνεσης και ευχαρίστησης για τους ιδιοκτήτες, όπως κήποι και πισίνες, όσο και στο επίπεδο του δημόσιου χώρου, με κοινόχρηστα σημεία πρασίνου, εύκολη πρόσβαση στο παραλιακό μέτωπο και εν γένει ποιοτικές υποδομές. Θεωρώ ότι αυτές

οι απαιτήσεις θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν από τους εν δυνάμει αγοραστές της εξωτερικής και εσωτερικής αγοράς. Παράλληλα, όμως, δεν γίνεται παρά να αναφερθώ ξεχωριστά στην ολοένα και αυξανόμενη ανάγκη κάλυψης των απαιτήσεων της εγχώριας αγοράς για ποιοτικά και προσιτά οικιστικά ακίνητα. Θεωρώ ότι η συγκεκριμένη αγορά, είτε αναφερόμαστε σε κατοικίες είτε σε αναπτύξεις συγκροτημάτων ολιγάριθμων διαμερισμάτων, θα βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, τουλάχιστον για όσο διάστημα τα επιτόκια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και κατά συνέπεια των εθνικών τραπεζών παραμείνουν στα σημερινά χαμηλά επίπεδα. Με ποιο τρόπο ο τομέας των ακινήτων μπορεί να συμβάλει στη βιώσιμη ανάπτυξη; Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι η οικοδομική βιομηχανία αποτελεί έναν από τους κλάδους με την ταχύτερη εξέλιξη ως προς τα περιβαλλοντικά πρότυπα που ενσωματώνει. Μιλώντας συγκεκριμένα για την Κύπρο την τελευταία δεκαετία, δύσκολα μπορώ να σκεφτώ κάποια ανάπτυξη που να μην υπηρετούσε την αειφορία και τη βιωσιμότητα. Σε αυτό έχει εν μέρει συμβάλει η αυστηροποίηση του θεσμικού πλαισίου, κυρίως όμως θεωρώ ότι είναι η ίδια η αγορά που στρέφεται προς τέτοιες μορφές αναπτύξεων. Τόσο η γενική τάση ανά το παγκόσμιο για έναν τρόπο ζωής με πιο ήπιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, όσο και τα πλεονεκτήματα σύγχρονων υλικών ως προς την ενεργειακή/οικονομική απόδοση των αναπτύξεων γης, θεωρώ ότι έχουν επιβάλει την κυριαρχία μιας πράσινης ατζέντας στον τομέα των ακινήτων.

Ποιες είναι οι προτάσεις του Συνδέσμου σας για τον τομέα των ακινήτων; Ως Παγκύπριος Σύνδεσμος Επιχειρηματιών Ανάπτυξης Γης και Οικοδομών, έχουμε καταθέσει σειρά προτάσεων, τόσο για την υπέρβαση των επιπτώσεων της πανδημίας όσο και πριν από την εκδήλωσή της, για το μέλλον του κλάδου. Για εμάς στόχος ήταν πάντοτε η περιστολή της γραφειοκρατίας και η ψηφιοποίηση των διαδικασιών γύρω από την οικοδομική βιομηχανία. Το τελευταίο έτος συντελούνται σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, επομένως είμαστε ικανοποιημένοι για τη συμβολή μας προς τούτο.

19

?

ΖΩΝΤΑΝΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ Ο ΕΠΑΝΑΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ Οι παγκόσμιες οικονομικές, πολιτισμικές και τεχνολογικές αλλαγές δημιουργούν νέες προοπτικές για τη σύγχρονη κυπριακή αρχιτεκτονική.

• Η βελτίωση της νομοθεσίας που αφορά τα τεχνικά θέματα.

• Η ενθάρρυνση και προαγωγή του ρόλου του αρχιτέκτονα στην επιστημονική, πνευματική, πολιτιστική, καλλιτεχνική και επιμορφωτική εξέλιξη της Κύπρου.

• Η ενημέρωση και επιμόρφωση των αρχιτεκτόνων σε τεχνικά, πολιτιστικά και άλλα θέματα γενικού ενδιαφέροντος, αλλά και η ενημέρωση του κοινού για τον ρόλο του αρχιτέκτονα.

Στις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει σήμερα ο κλάδος της αρχιτεκτονικής, στις προοπτικές του επαγγέλματος και στις νέες τάσεις που επικρατούν, αναφέρεται σε συνέντευξή του στο The Golden List of Real Estate ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου, Χρίστος Χριστοδούλου. Στην ενδιαφέρουσα συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Χριστοδούλου τονίζει μεταξύ άλλων τη σημασία του ρόλου και της συμβολής του τομέα των ακινήτων στην αειφόρο ανάπτυξη, προτείνει σειρά εισηγήσεων για τον επανασχεδιασμό βιώσιμων πόλεων, ενώ υπογραμμίζει πως «η προστασία των ιστορικών κτιρίων είναι μείζονος σημασίας».

Π

οιος είναι ο ρόλος και η αποστολή του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου; Ουσιαστική πτυχή της δράσης του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου αποτελεί η δημόσια παρέμβασή του. Οι τεκμηριωμένες του παρεμβάσεις βοήθησαν και βοηθούν σε μεγάλο βαθμό να καθοριστούν πολιτικές αποφάσεις του κράτους για τεχνικά θέματα του τόπου. Βασικοί του στόχοι είναι: • Η προώθηση και ανάπτυξη της αρχιτεκτονικής ως επιστήμης και τέχνης στην Κύπρο.

• Η προστασία και κατοχύρωση του επαγγέλματος του αρχιτέκτονα.

20

Μια θετική εξέλιξη κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν η εφαρμογή από το κράτος της νέας διαδικασίας αδειοδότησης της ανάπτυξης που αφορά μέχρι δύο μονάδες κατοικίας σε οικόπεδο Ή υπό δημιουργία οικόπεδο μέσω ηλεκτρονικής υποβολής

Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις που καλείστε να διαχειριστείτε ως αρχιτέκτονες; Η πραγματική πρόκληση για όλους τους αρχιτέκτονες έγκειται στην ευχέρειά τους να συλλαμβάνουν την ποιότητα και την «αισθητική» και να τις μετουσιώνουν σε ολοκληρωμένα σχέδια και μετρήσιμες αξίες. Χρειάζεται να κατανοήσουν καλύτερα γιατί η αγορά δεν ανταποκρίνεται πλήρως στην επιθυμία των πολιτών για ένα υψηλής ποιότητας δομημένο περιβάλλον, και να αναφερθούν σε αυτούς τους περιορισμούς, έναν προς έναν. Ο σχεδιασμός για το μέλλον είναι ένα μακροπρόθεσμο όραμα. Όλοι οι επαγγελματίες που σχετίζονται με το δομημένο περιβάλλον πρέπει να αντιληφθούν ότι η αειφορία αποτελεί αδιαπραγμάτευτη ανάγκη. Μια ζωντανή

συνεντευξη

πρόκληση είναι η ανάγκη επανασχεδιασμού των πόλεων, επινοώντας εκείνες τις πολιτικές και τις τεχνικές στο αντίστοιχο επίπεδο των προκλήσεων, που θα οδηγήσουν τις σημερινές πόλεις προς ένα βιώσιμο μέλλον. Για τον λόγο αυτό, ο αρχιτέκτονας καλείται να επινοήσει μακροπρόθεσμες και βιώσιμες λύσεις, των οποίων να συνεκτιμώνται οικονομικές παράμετροι βάσει του κόστους κύκλου ζωής των έργων που σχετίζονται με αυτές.

Οι πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα των ακινήτων, κυρίως λόγω της πανδημίας και του τερματισμού του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, μας φέρνουν αντιμέτωπους με σημαντικές προκλήσεις

ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ

Ποιες είναι οι προοπτικές για το επάγγελμα του αρχιτέκτονα; Οι παγκόσμιες οικονομικές, πολιτισμικές και τεχνολογικές αλλαγές δημιουργούν νέες προοπτικές για τη σύγχρονη κυπριακή αρχιτεκτονική. Παράλληλα, οι αρχιτέκτονες οφείλουμε να εξελίξουμε μια ιδιαίτερα δυναμική ταυτότητα, ανταγωνιστική στο διεθνές αρχιτεκτονικό περιβάλλον, αλλά προσαρμοσμένη

στις τοπικές, οικονομικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες. Κατά την άποψή μου, οι προοπτικές της αρχιτεκτονικής δημιουργίας σχετίζονται με την αναζήτηση της βιωσιμότητας σε όλες τις κλίμακες σύλληψης του καθημερινού χώρου. Ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός προσπαθεί να επιτύχει τον συνδυασμό μεταξύ του βέλτιστου ενεργειακού αποτυπώματος κατασκευών ή αστικών διατάξεων και της ευφάνταστης συνθετικής προσέγγισης. Αλλάζοντας τον τρόπο που σχεδιάζουμε και κατασκευάζουμε, από το κτίριο μέχρι και την πόλη, καθώς ο μισός πληθυσμός ζει πλέον σε πόλεις, μπορούμε να παρέμβουμε ουσιαστικά στο οικολογικό αποτύπωμά μας και έτσι να καταφέρουμε να ζούμε μέσα στα πλαίσια που μας επιτρέπουν οι τοπικές συνθήκες και ο πλανήτης (One Planet Living). Εξαιρετικό, λοιπόν, ενδιαφέρον και προοπτική για τους αρχιτέκτονες σήμερα έχει επίσης και ο αειφόρος τρόπος σχεδιασμού. Στον αειφόρο σχεδιασμό, ο αρχιτέκτονας λειτουργεί ως μέρος μιας ομάδας και δεν έρχεται να δώσει τη λύση top-down. Ο αειφόρος σχεδιασμός ανοίγει ευκαιρίες συνεργασίας, συμμετοχικού σχεδιασμού και placemaking, έτσι ώστε οι αποδέκτες του έργου να αποτελούν και μέρος της διαδικασίας δημιουργίας του. Αυτό αλλάζει τα δεδομένα του σχεδιασμού όπως τον γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, καθώς οι λύσεις που δίνονται μπορεί να είναι μεγάλα έργα, αλλά μπορεί να είναι και «LQC» κατασκευές, δηλαδή «lighter, quicker and cheaper» (πιο ελαφριές, πιο γρήγορες και πιο φθηνές). Επίσης, μπορεί να είναι πιο εστιασμένες και πιο σχετικές με τις πραγματικές ανάγκες του μέρους και της κοινωνίας/κοινότητας γύρω από το έργο. Πώς επηρέασε τον κλάδο σας η πανδημία του κορωνοϊού; Ποιες ήταν οι σημαντικότερες αλλαγές; Η πανδημία του κορωνοϊού (COVID-19) συνεχίζει να επηρεάζει την παγκόσμια κατασκευαστική βιομηχανία, αφού τα κατασκευαστικά έργα αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό και προβλήματα στην αλυσίδα προμήθειας των υλικών και στον τομέα της χρηματοδότησης. Στην πίεση που ασκείται στον τομέα των κατασκευών συντείνει και το γεγονός ότι η πανδημία δημιούργησε αβεβαιότητα στα νοικοκυριά, τα οποία μάλλον θα είναι περισσότερο διστακτικά στην απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας κατά τους επόμενους μήνες. Μια θετική εξέλιξη κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν η εφαρμογή από το κράτος της νέας διαδικασίας αδειοδότησης της ανάπτυξης που αφορά μέχρι δύο μονάδες κατοικίας σε οικόπεδο ή υπό δημιουργία οικόπεδο μέσω ηλεκτρονικής υποβολής. Η ενέργεια αυτή έχει

21

?

στόχο να απλοποιήσει μια μέχρι σήμερα χρονοβόρα διαδικασία, που ενεργεί ως βαρίδι στην οικοδομική βιομηχανία, με ανυπολόγιστο διοικητικό κόστος και χαμένες δημιουργικές εργατοώρες των αρχιτεκτόνων. Η υγειονομική κρίση και αντίστοιχες πιθανές μελλοντικές καταστάσεις έχουν μπει πλέον στην ημερήσια διάταξη, σε μια καθημερινή συζήτηση, αντιπαράθεση, προβληματισμό και αναζήτηση για το τι κάνουμε ως αρχιτέκτονες μελετητές και για το πώς θα πρέπει να συμπεριφερθούμε μέσα από τα εργαλεία του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και της σχέσης δημόσιου και ιδιωτικού χώρου. Είναι προφανές ότι θα πρέπει να αλλάξουν πράγματα, όχι όμως μόνο λόγω της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας. Γιατί κυρίως, κοντά σε αυτά, εξακολουθούν να υπάρχουν σοβαρά προβλήματα και κρίσιμες δεσμεύσεις, όπως αυτή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, που αναφέρεται σε μηδενισμό των ρύπων μέχρι το 2050. Επιπροσθέτως, η Κομισιόν δημοσίευσε πολιτικό έγγραφο με θέμα «A Renovation Wave for Europe – Greening our buildings, creating jobs, improving lives», ως απάντηση στη δημοσιονομική κρίση της πανδημίας, το οποίο περιλαμβάνει πολιτικές για την ενθάρρυνση της πρά-

22

σινης ανάπτυξης, της κυκλικής οικονομίας, της ενεργειακής αναβάθμισης, του σεβασμού της αρχιτεκτονικής αξίας των πόλεών μας, της αναβάθμισης του δημόσιου χώρου, και της διαφύλαξης και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η αρχιτεκτονική κοινότητα καλείται να επανεκτιμήσει το έργο της, λαμβάνοντας υπόψη τις δράσεις του εγγράφου, και να προτάξει τη δημιουργικότητα, τις ιδέες και την τεχνογνωσία της, προβάλλοντας ιδέες-λύσεις για το δομημένο περιβάλλον.

ΟΙ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΚΙΝΗΤΑ Η σταθεροποίηση αλλά και η βελτίωση του κλίματος στον τομέα των ακινήτων μπορούν να επιτευχθούν με τη συνέχιση των προσπαθειών για δημιουργία αναπτυξιακών έργων και άλλων μεγάλων έργων υποδομής

Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για τον τομέα των ακινήτων; Ποια είδη ακινήτων παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ζήτηση; Οι πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα των ακινήτων, κυρίως λόγω της πανδημίας και του τερματισμού του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, μας φέρνουν αντιμέτωπους με σημαντικές προκλήσεις. Η σταθεροποίηση αλλά και η βελτίωση του κλίματος στον τομέα των ακινήτων μπορούν να επιτευχθούν με τη συνέχιση των προσπαθειών για δημιουργία αναπτυξιακών έργων και άλλων

συνεντευξη

μεγάλων έργων υποδομής. Ταυτόχρονα, η ενδυνάμωση και η αξιοποίηση των φυσικών και άλλων πόρων, σε τομείς όπως της ενέργειας, του τουρισμού και της υγείας, αναμένεται να συνεισφέρουν θετικά σε όλους τους άλλους τομείς της οικονομίας της χώρας μας, και κατ’ επέκταση στον τομέα των ακινήτων. Ο κατασκευαστικός κλάδος, και ιδιαίτερα το τμήμα εκείνο που ασχολείται με ανακαινίσεις και αναβαθμίσεις κτιρίων, εκτιμώ πως θα έχει μια καλή πορεία, σε συνάρτηση πάντοτε και με τα διάφορα προγράμματα χρηματοδοτήσεων, κάτι που προφανώς θα βοηθήσει ώστε η κινητικότητα στον κατασκευαστικό κλάδο να αυξηθεί, καλύπτοντας παράλληλα τις ανάγκες και τις απαιτήσεις για ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, εξοικονόμηση ενέργειας και βελτίωση της λειτουργικής επάρκειας της όποιας κατασκευής, είτε αυτή λέγεται ξενοδοχείο είτε λέγεται γραφείο, κατοικία κλπ. Προφανώς, οι ξενοδοχειακές μονάδες, με δεδομένη και την εξάρτηση της οικονομίας μας από τον τουρισμό, νιώθουν την ανάγκη προσαρμογής και βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών. Θεωρώ πως η ανακαίνιση είναι αναπόσπαστο στοιχείο της επιβίωσής τους σε ένα τέτοιο ανταγωνιστικό περιβάλλον.

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ

Ποιες είναι οι νέες τάσεις στα ακίνητα; Πώς διαμορφώνονται οι προτιμήσεις; Βασική τάση στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική είναι η επιστροφή στον κλασικό μοντερνισμό και στην αυθεντικότητα, σε καλά σχεδιασμένα κτίρια κατασκευασμένα με τεχνολογική ακρίβεια και σύμφωνα με τις αρχές της αειφορίας και της βιωσιμότητας. Κτίρια που αποφεύγουν, για τον κλιματισμό τους (θέρμανση, ψύξη και αερισμό) και την κατασκευή τους, να βλάπτουν το περιβάλλον και τον χρήστη. Η αρχική επένδυση μπορεί να είναι μεγαλύτερη, αλλά μελλοντικά το κτίριο θα κοστίσει λιγότερο για τη συντήρησή του από ένα συμβατικό κτίριο. Μετά το ξέσπασμα του COVID-19, οι αρχιτέκτονες έχουν στραφεί στον καινοτόμο σχεδιασμό λύσεων, αναζητώντας απαντήσεις στα νέα ερωτήματα και ανάγκες της κοινωνίας, ορίζοντας τις ακόλουθες τρέχουσες τάσεις: • Ευέλικτος σχεδιασμός κτιρίων.

• Νέες μορφές δημόσιων χώρων ως πηγών αναψυχής εκτός σπιτιού, με διατήρηση των απαραίτητων κοινωνικών αποστάσεων.

• Αύξηση της αρθρωτής κατασκευής, υπογραμμίζοντας την ανάγκη άμεσου σχεδιασμού και κατασκευής σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

• Αυξανόμενη εξάρτηση από τη δυνατότητα αλλαγής χρήσης δομών για την εξυπηρέτηση των σκοπών.

• Νέες καινοτομίες στην ελαφριά αρχιτεκτονική.

ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Ποιες ενέργειες και δράσεις προς την κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης προωθεί o Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κύπρου; Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κύπρου καταγράφει και παρεμβαίνει σε κάθε διαδικασία σχεδιασμού των πόλεων, στοχεύοντας στη βελτίωση του περιβάλλοντός τους, στην προστασία της βιοποικιλότητας, στην αειφόρο διαχείριση πόρων, αλλά και στην έγκαιρη και ορθή αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών κρίσεων και κινδύνων. Βασική επιδίωξη του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου είναι η προώθηση του 8ου Προγράμματος Δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Περιβάλλον, το οποίο θέτει ως στόχο μέχρι το 2030 η πλειονότητα των πόλεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εφαρμόζουν πολιτικές βιώσιμου πολεοδομικού προγραμματισμού και σχεδιασμού, συμπεριλαμβανομένων και καινοτόμων προσεγγίσεων αστικών δημόσιων συγκοινωνιών και αστικής κινητικότητας, βιώσιμων κτιρίων, ενεργειακής απόδοσης και διατήρησης της αστικής βιοποικιλότητας. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί η μεγάλη σημασία της συνεργασίας των ευρωπαϊκών πόλεων, η οποία υλοποιείται μέσα από τη δημιουργία δικτύων και άλλων πρωτοβουλιών με σκοπό την επίτευξη των στόχων της αστικής αειφορίας. Ειδικότερα, οι ευρωπαϊκές πόλεις συγκροτούν ομάδες προκειμένου να συμπληρώνει η μια τις δράσεις της άλλης και να εξυπηρετούν κοινά συμφέροντα, επωφελούμενες από την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω κατάλληλων χρηματοδοτήσεων και πολυάριθμων άλλων δράσεων που υποστηρί-

ζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, εκτός από τις πόλεις, συμμετέχουν και περιφέρειες, καθώς και εθνικοί, ευρωπαϊκοί και διεθνείς οργανισμοί. Οι δράσεις και οι πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν τη βιώσιμη ανάπτυξη των πόλεων έχουν σημαντικό αντίκτυπο και στην Κύπρο. Παρ’ όλα αυτά, παρατηρείται μια σχετική καθυστέρηση στην εφαρμογή των δράσεων αυτών στον κυπριακό χώρο. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Κύπρος, όπως και οι περισσότερες μεσογειακές χώρες, δεν έχει μεγάλη παράδοση στις αστικές πολιτικές και παρεμβάσεις, όπως οι βόρειες χώρες. Επομένως, υπάρχει ανάγκη τόσο για την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου και συνεκτικού σχεδιασμού, όσο και για τη συμμετοχή και τη συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων για την επίτευξη του κοινού οράματος για έναν πιο βιώσιμο χαρακτήρα της πόλης. Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κύπρου υποστηρίζει και προωθεί διάφορα εργαστήρια σχετικά με την αειφόρο ανάπτυξη ιστορικών περιοχών. Στο πλαίσιο των εργαστηρίων, συζητήθηκαν θέματα όπως η βιώσιμη ανάπτυξη και κινητικότητα, ο αειφόρος τουρισμός, η «επανενεργοποίηση» κτιρίων πολιτιστικής κληρονομιάς και η δημιουργία ανθεκτικών δημόσιων χώρων στα ιστορικά κέντρα. Παρουσιάστηκαν επίσης εισηγήσεις για επιχειρηματικά μοντέλα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και δράσεις οι οποίες μπορούν να γίνουν τα επόμενα χρόνια, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της κάθε πόλης και να εξασφαλιστεί η αντίστοιχη χρηματοδότηση.

23

?

«ΠΙΟ ΠΡΑΣΙΝΗ ΚΥΠΡΟΣ»

Ποιες είναι οι προτάσεις σας ώστε η Κύπρος να γίνει πιο «πράσινη»; Η στροφή στην πράσινη ανάπτυξη αποτελεί σήμερα τον βασικό άξονα προτεραιότητας για την Ευρώπη και προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες χρηματοδοτήσεων. Ο τομέας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι ο πιο εύκολος και διαφανής τομέας, όπου ξένοι επενδυτές θα μπορούσαν να προσεγγιστούν χωρίς δυσκολίες. Θα πρέπει, λοιπόν, να προχωρήσουμε σε ένα σχέδιο μετατροπής της πατρίδας μας σε μια πράσινη πολιτεία. Τα οφέλη από αυτή την προσπάθεια θα φανούν άμεσα, τόσο σε θέσεις εργασίας όσο και σε βελτίωση των οικονομικών μας δεδομένων. Συγκεκριμένα, οι θεματικοί άξονες δράσεων για τα κέντρα των πόλεων της Κύπρου εντοπίζονται στα ακόλουθα: ● Βιώσιμη κινητικότητα και προσβασιμότητα. Καινοτόμα και περιβαλλοντικά συγκοινωνιακά μέσα και σχέδια (new mobility plans): Ορθός σχεδιασμός οδικού δικτύου, μέσα μαζικής μεταφοράς λιγότερο ρυπογόνα, ποδηλατόδρομοι κτλ. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει ο σχεδιασμός ενός ολοκληρωμένου οδικού δικτύου με στόχο την ελαχιστοποίηση των χρονικών αποστάσεων, τη μείωση της χρήσης του αυτοκινήτου και την ενσωμάτωση μέσων μαζικής μεταφοράς. Επίσης, οι ποδηλατόδρομοι και οι ειδικές λωρίδες για σωματική άσκηση μέσα στις πόλεις και στα πάρκα αποτελούν τώρα πια κομμάτι του σχεδιασμού τόσο αυτής της κατηγορίας όσο και της κατηγορίας των δημόσιων χώρων. ● Καινοτόμα συστήματα παραγωγής και διαχείρισης ενέργειας: Συστήματα διαχείρισης ενέργειας, παραγωγής ενέργειας κτλ. Τα ευφυή συστήματα ενέργειας έχουν εισαχθεί σε μεγάλο βαθμό στις περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις. Η παραγωγή δροσισμού, θέρμανσης και ηλεκτρισμού από την αιολική, γεωθερμική, ηλιακή και υδροηλεκτρική ενέργεια αποτελεί τρόπο για την προστασία του περιβάλλοντος, την ενεργειακή αυτονομία και τη μείωση της εξάρτησης από μη ανανεώσιμες πηγές, τόσο σε κτιριακό επίπεδο όσο και σε επίπεδο δημόσιων χώρων. ● Σχεδιασμός και διαχείριση δημόσιου χώρου: Σχεδιασμός ανοικτών χώρων, χώρων πρασίνου, πεζοδρομίων κτλ. Σε μια εποχή που τα προβλήματα μόλυνσης, κυκλοφορίας, στάθμευσης και έντονης ανοικοδόμησης κυριαρχούν, δεν μπορεί να αγνοηθεί το γεγονός ότι η ύπαρξη ελεύθερων χώρων, και ειδικότερα πρασίνου, βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα ζωής. Είτε ανήκουν σε ιδιωτικούς είτε σε κοινόχρηστους χώρους, οι φυτοκαλυμμένες επιφάνειες έχουν καθοριστική σημασία στη βελτίωση των συνθηκών ζωής των πολιτών. Από την άλλη, οι ελεύθεροι χώροι ή οι χώροι ειδικών χρήσεων προσδίδουν μια συνέχεια στην πόλη χωρίς να τη φορτίζουν οικοδομικά, ενώ συμβάλ-

24

Με τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, εξασφαλίζεται η διατήρηση της ιστορικής μνήμης κάθε λαού και η βελτίωση της ποιότητας ζωής

λουν και στη βελτίωση της ψυχολογίας των κατοίκων. Τέλος, οι δημόσιοι χώροι, όπως τα πεζοδρόμια, οφείλουν να έχουν μια ικανή έκταση, έτσι ώστε να μην παρεμποδίζεται η εξυπηρέτηση των καθημερινών δραστηριοτήτων με ασφάλεια και άνεση. ● Διαχείριση απορριμμάτων: Συστήματα διαχείρισης απορριμμάτων, επαναχρησιμοποίηση προϊόντων μέσω της ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίηση του νερού (γκρίζο νερό). ● Βιοκλιματικός σχεδιασμός κτιρίων και περιβάλλοντος χώρου με τη χρήση κατάλληλων υλικών: Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός έχει ως στόχο τη βελτίωση των συνθηκών ηλιασμού και ηλιοπροστασίας και των συνθηκών αερισμού και ανεμοπροστασίας των κτιρίων και των υπαίθριων χώρων, τη χρησιμοποίηση υλικών στα κτίρια που μειώνουν τις ενεργειακές τους ανάγκες και τη συνολική βελτίωση του αστικού κλίματος.

συνεντευξη

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΕΝΟ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΤΙΡΙΩΝ

Η αρχιτεκτονική συμβάλλει μεταξύ άλλων και στη διατήρηση της πολιτιστικής μας ταυτότητας. Τι είναι αυτό που σας ενοχλεί ως προς τη διατήρηση πιο παλιών κτιρίων και ποιες είναι οι εισηγήσεις σας; Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κύπρου εκφράζει τον προβληματισμό και την ανησυχία του σχετικά με τις καταστροφές ιστορικών κτιρίων, ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αξίας, που έχουν ως αποτέλεσμα μια απώλεια που αφήνει πίσω της ένα δυσαναπλήρωτο ιστορικό κενό. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει δεσμευτεί με ευρωπαϊκές και διεθνείς συμβάσεις για τη διαφύλαξη κάθε μορφής πολιτιστικής κληρονομιάς και έχει ενσωματώσει τις δεσμεύσεις

αυτές στην κρατική πολιτική και τις εθνικές νομοθεσίες, οι αφορμές και οι αιτίες τέτοιων ενεργειών προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία. Ο κοινωνικός ρόλος του αρχιτέκτονα δεν του επιτρέπει να μείνει αδρανής στην επιφανειακή αποτίμηση των γεγονότων. Με τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, εξασφαλίζεται η διατήρηση της ιστορικής μνήμης κάθε λαού και η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Σήμερα, ενώ οι κίνδυνοι για την πολιτιστική κληρονομιά παραμένουν σοβαροί (αλλοίωση του χώρου –κτιστού και φυσικού–, λανθασμένη τουριστική αξιοποίηση, εγκατάλειψη, φυσική φθορά κλπ.), η κοινωνική αντίληψη για την αξία της είναι αυξημένη. Επιπλέον, έχει διαπιστωθεί ότι η διάσωση των παραδοσιακών κτιρίων βοηθά στην εξοικονόμηση των φυσικών πόρων και στην καταπολέμηση της σπατάλης –ζητήματα πολύ σημαντικά για τη σημερινή κοινωνία– καθώς και στον έλεγχο του σφετερισμού

της γεωργικής/αγροτικής γης και στη μείωση των μετακινήσεων του πληθυσμού, προς επίτευξη αειφόρου ανάπτυξης. Η διατήρηση και συντήρηση μιας παραδοσιακής οικοδομής πρέπει να βασίζεται στις ακόλουθες αρχές: • Η συντήρηση ενός κτιρίου συνεπάγεται τη συντήρηση όλων των στοιχείων του (αρχικά παραδοσιακά υλικά, κατασκευαστικές λεπτομέρειες, «τελειώματα», ζωγραφικά/διακοσμητικά στοιχεία κλπ.), καθώς και του άμεσου περιβάλλοντος και της κλίμακάς του. Κατά συνέπεια, αποκλείεται κάθε αλλοίωση που θα μπορούσε να αλλάξει τις σχέσεις των όγκων, της μορφής, των υλικών και των χρωμάτων του.

• Οι νέες προσθήκες πρέπει να σέβονται όλα τα μέρη του κτιρίου, το παραδοσιακό του πλαίσιο, την ισορροπία της σύνθεσής του και τις σχέσεις του με τον περιβάλλοντα χώρο, και ταυτόχρονα πρέπει να διαχωρίζονται από τα αυθεντικά μέρη του, φέροντας τη σφραγίδα της εποχής τους. Επιπλέον, οι προσθήκες πρέπει να είναι κατά το δυνατόν αναστρέψιμες, έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα επαναφοράς του κτιρίου στην κατάσταση στην οποία βρισκόταν πριν από την επέμβαση (αρχή αναστρεψιμότητας).

• Να γίνεται, γενικά, χρήση παραδοσιακών υλικών και μεθόδων δόμησης και μόνο όπου αυτές κρίνονται ανεπαρκείς, να εφαρμόζονται σύγχρονες τεχνικές, των οποίων όμως η αποτελεσματικότητα και η συνεργασία (συμβατότητα) με τα παραδοσιακά υλικά να έχει αποδειχθεί επιστημονικά και εμπειρικά.

• Στα διατηρητέα κτίρια μπορούν να προσδοθούν όλες οι επιτρεπόμενες χρήσεις, σύμφωνα με τις ισχύουσες πολεοδομικές ζώνες, εφόσον σέβονται τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των κτιρίων (τυπολογία και μορφολογία) και δεν αλλοιώνουν τη διάρθρωσή τους. Η ταυτότητα και η διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς συμβάλλουν στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης. Στην Κύπρο, η ιστορική διατήρηση οφείλει να αποτελεί σημαντικό μέρος του πολεοδομικού σχεδιασμού, όπως ισχύει στην πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών, όπου η προστασία των ιστορικών κτιρίων είναι μείζονος σημασίας, ώστε οι μελλοντικές γενιές να μπορούν να δουν πώς οργανώνονταν οι πόλεις στο παρελθόν και να αναγνωρίσουν την κουλτούρα του χρόνου μέσω της αρχιτεκτονικής τους.

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΚΥΠΡΟΥ Με απόφαση μιας ομάδας αρχιτεκτόνων, ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κύπρου ιδρύθηκε το 1981. Διαθέτει πέραν των 1.000 μελών. Σύμφωνα με το Καταστατικό, το Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείται από 16 μέλη και σε αυτό εκπροσωπούνται και τα Επαρχιακά Τμήματα Λεμεσού, Λάρνακας/Αμμοχώστου και Πάφου. Η έδρα του είναι στη Λευκωσία.

25

?

Η ΚΥΠΡΟΣ ΕΧΕΙ ΗΔΗ ΓΥΡΙΣΕΙ ΣΕΛΙΔΑ Επιτακτική η ανάγκη για στήριξη διαχρονικών πυλώνων της οικονομίας όπως ο τομέας των ακινήτων. Την εκτίμηση ότι, μόλις ξεπεραστεί η κρίση της πανδημίας και επανέλθει η οικονομική σταθερότητα στην εγχώρια αγορά, ο κλάδος των ακινήτων σταδιακά θα επανέλθει στα επίπεδα των προηγούμενων ετών εκφράζει ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ (Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων), Μιχάλης Αντωνίου, επισημαίνοντας πως «οι υποψήφιοι αγοραστές θα εντοπίσουν και τις νέες ευκαιρίες που πιθανόν να δημιούργησε η πανδημία». Αναφέροντας ποια μέτρα στήριξης θα μπορούσαν να ληφθούν για τόνωση του τομέα των ακινήτων, ο κ. Αντωνίου εστιάζει και στο θέμα των επενδύσεων, σημειώνοντας πως «είναι σημαντική η διαρκής εξέλιξή μας ως πόλου έλξης των επενδυτών αυτών, βάσει των πλεονεκτημάτων της Κύπρου».

Π

οιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την πορεία της κυπριακής οικονομίας; Πριν από την έναρξη της πανδημίας, η κυπριακή οικονομία βρισκόταν σε μια σταθερή πορεία. Πολλά από τα προβλήματα και τις παθογένειες του παρελθόντος είχαν αρχίσει να ξεπερνιούνται ή λύσεις είχαν εισέλθει σε τροχιά υλοποίησης. Η εξυγίανση του τραπεζικού τομέα βρισκόταν σε καλό δρόμο, με τη θεαματική μείωση των μη εξυπηρετούμενων

26

Όπως κάθε χώρα, έτσι και η Κύπρος οφείλει να επεξεργάζεται πολιτικές που θα διατηρήσουν ψηλά τη ροή των άμεσων ξένων επενδύσεων και για τον τομέα των ακινήτων

δανείων (ΜΕΔ), και μεταρρυθμίσεις όπως το ΓεΣΥ άρχισαν να εφαρμόζονται. Η πανδημία του κορωνοϊού ήταν μια κρίση απρόσμενη και απρόβλεπτη, που ανέτρεψε άρδην το θετικό κλίμα. Η κρίση αυτή είναι παγκόσμια και επηρέασε οριζόντια όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Μετά από ενάμιση χρόνο πανδημίας και οικονομικής ύφεσης, βλέπουμε επιτέλους σημαντική βελτίωση της επιδημιολογικής εικόνας του τόπου. Η βελτίωση αυτή σχετίζεται άμεσα με τη σωστή διαχείριση της πανδημίας που εφάρμοσε η Κύπρος αλλά και με την ευρεία εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού. Επομένως, αισιοδοξούμε ότι τα δεδομένα θα συνεχίσουν να βελτιώνονται, τόσο στο επιδημιολογικό όσο και στο οικονομικό σκέλος. Οι επιχειρήσεις αλλά και οι εργαζόμενοι ήταν σε στάση αναμονής για πολλούς μήνες και είναι έτοιμοι να επανέλθουν σε πλήρη λειτουργία και απασχόληση μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν. Ήδη βλέπουμε τη θετική ανταπόκριση που είχαν νευραλγικοί τομείς της οικονομίας. Για παράδειγμα, οι τομείς του τουρισμού, της εστίασης και της διοργάνωσης εκδηλώσεων, που είχαν καταποντιστεί από την πανδημία το 2020, αδημονούν να επιστρέψουν στην κανονικότητα.

συνεντευξη

Ο ευρύτερος τομέας των ακινήτων αντιπροσωπεύει το 16% του ΑΕΠ και απασχολεί περίπου 35.000 άτομα

Ποια είναι η επίδραση της πανδημίας στον τομέα των ακινήτων και ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για το μέλλον του κλάδου; Ο τομέας των ακινήτων επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από την πανδημία, αφού, όπως ήταν φυσικό, η ζήτηση σε ακίνητη περιουσία είχε κάθετη πτώση. Από πλευράς ντόπιων αγοραστών, το γεγονός ότι η κυβέρνηση εισήγαγε το μέτρο χρηματοδότησης του επιτοκίου λειτούργησε εν μέρει υπέρ της διατήρησης της ζήτησης. Γενικά, όμως, η οικονομική αβεβαιότητα προκάλεσε μούδιασμα και απέτρεψε μεγάλο αριθμό επενδυτικών κινήσεων. Ταυτόχρονα, η πανδημία εμπόδισε πολλούς ξένους επενδυτές να επισκεφτούν το νησί μας για την ολοκλήρωση των επενδύσεών τους. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την αρνητική δημοσιότητα που δόθηκε στο Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα (ΚΕΠ) κατά τη χρονιά που πέρασε, επέφεραν μεγάλο πλήγμα στον κλάδο. Πιστεύω ότι η Κύπρος έχει ήδη γυρίσει σελίδα. Μόλις ξεπεραστεί η κρίση της πανδημίας και επανέλθει η οικονομική σταθερότητα στην εγχώρια αγορά, εκτιμώ ότι ο κλάδος σταδιακά θα επανέλθει στα επίπεδα των προηγούμενων ετών, ενώ οι υποψήφιοι αγοραστές θα εντοπίσουν και τις νέες ευκαιρίες που πιθανόν να δημιούργησε η πανδημία. Όσο για τους ξένους αγοραστές, πιστεύω ότι θα διαπιστώσουν πως η Κύπρος παραμένει ένας εξαιρετικός επενδυτικός προορισμός, που έχει πολλά να προσφέρει στους ιδιοκτήτες ακινήτων και ιδιαίτερα σε όσους επιλέξουν να κατοικήσουν εδώ.

Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις και ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες του κλάδου; Ο ευρύτερος τομέας των ακινήτων αντιπροσωπεύει το 16% του ΑΕΠ και απασχολεί περίπου 35.000 άτομα. Είναι ένας από τους τομείς της οικονομίας που επλήγησαν περισσότερο κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, πολύ πριν από την κορύφωσή της τον Μάρτιο του 2013. Ο τομέας όμως άντεξε. Αντιμετώπισε τα προβλήματα και βρήκε τις λύσεις. Κατάφερε, με την πάροδο του χρόνου, να επιβεβαιώσει τις προοπτικές του και να πείσει για τις μεγάλες δυνατότητές του ως σημαντικός μοχλός στην ενίσχυση της κυπριακής οικονομίας. Η αρνητική προβολή του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος από διεθνή ΜΜΕ ήρθε να πλήξει και πάλι τον κλάδο κατά τη δύσκολη περίοδο της πανδημίας. Αποτέλεσμα αυτών των συγκυριών ήταν η μείωση των πωλήσεων, τόσο προς ντόπιους όσο και προς ξένους πελάτες. Οι επαγγελματίες του κλάδου, κατά το τελευταίο διάστημα, έχουν να αντιμετωπίσουν τη σημαντική μείωση των εσόδων τους, σε μια περίοδο που τα πάγια έξοδά τους συνεχίζουν να τρέχουν. Παράλληλα, αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν τη μεγαλύτερη πρόκληση, που είναι η ανάκτηση της πληγείσας αγοράς μέσα από την προσέλκυση νέων αγοραστών. Ποια άλλα μέτρα θα μπορούσαν να εξαγγελθούν για στήριξη του τομέα, τόσο για οικιστικά ακίνητα όσο και για την επαγγελματική στέγη; Η ουσιαστική στήριξη των κλάδων που αποτελούν τους διαχρονικούς πυλώνες στήριξης της οικονομίας, όπως είναι και ο τομέας των ακινήτων, αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Ως εκ τούτου, είναι εξαιρετικά σημαντικό οι προσπάθειες που καταβάλλονται για επιστροφή στην κανονικότητα και για διαμόρφωση ενός θετικού επενδυτικού κλίματος να τύχουν της απαραίτητης στήριξης από την πολιτεία. Μερικά από τα μέτρα που θα μπορούσαν να εξαγγελθούν προς αυτή την κατεύθυνση είναι τα ακόλουθα: • Επιβολή 5% ΦΠΑ για όλα τα ακίνητα που θα αγοραστούν (πωλητήρια κατατεθειμένα στο Κτηματολόγιο) μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2022 και θα εξοφληθούν μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου 2022. Το μέτρο αυτό θα επιφέρει αναθέρμανση της ντόπιας αγοράς. Επισημαίνεται ότι χώρες της Ε.Ε., όπως η Γερμανία, η Πορτογαλία, η Μάλτα κ.ά., εφαρμόζουν μηδενικό συντελεστή σε όλα τα νεόδμητα οικιστικά ακίνητα.

• Απαλλαγή από τον Φόρο Κεφαλαιουχικών Κερδών για μελλοντική πώληση για ακίνητα που θα αγοραστούν και τα πωλητήρια θα

κατατεθούν στο Κτηματολόγιο μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου 2021, υπό την προϋπόθεση ότι θα παραμένουν στην ιδιοκτησία τους για τουλάχιστον 2 χρόνια και αυτό να καλύπτει όλες τις περιπτώσεις, φυσικά πρόσωπα, μετοχικές εταιρείες και επενδυτικά ταμεία. Η φορολογική αυτή απαλλαγή τέθηκε σε ισχύ το 2016 και αποδείχθηκε ένα πολύ αποτελεσματικό κίνητρο για την τροφοδότηση της ζήτησης ακινήτων.

• Συνέχιση και ολοκλήρωση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας με ενοποίηση διαδικασιών και εισαγωγή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης σε όλα τα στάδια εξέτασης των πολεοδομικών αιτήσεων. Ποιες είναι οι προτάσεις σας για προσέλκυση ξένων επενδύσεων στον τομέα των ακινήτων; Όπως κάθε χώρα, έτσι και η Κύπρος οφείλει να επεξεργάζεται πολιτικές που θα διατηρήσουν ψηλά τη ροή των άμεσων ξένων επενδύσεων και για τον τομέα των ακινήτων. Αυτή η μορφή επενδύσεων συνιστά ένα μεγάλο μερίδιο ανάπτυξης για την εθνική οικονομία και κατά συνέπεια για το κράτος, μέσω των πολλαπλών εισφορών και φορολογιών. Η Κύπρος διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις για να καταστεί προορισμός που να συνδυάζει διαμονή, εργασία και ψυχαγωγία. Το περιβάλλον στο οποίο ζούμε, ωστόσο, είναι πολύ ανταγωνιστικό, καθώς αρκετές άλλες χώρες έχουν ήδη διαμορφώσει κίνητρα για να προσελκύσουν επενδυτές από το εξωτερικό. Επομένως, είναι σημαντική η διαρκής εξέλιξή μας ως πόλου έλξης των επενδυτών αυτών, βάσει των πλεονεκτημάτων της Κύπρου. Πέρα από την Ταχεία Διαδικασία Χορήγησης Άδειας Μετανάστευσης σε αιτητές που είναι υπήκοοι τρίτων χωρών και επενδύουν στην Κύπρο ποσό €300.000, η οποία ομολογώ ότι βελτιώνεται συνεχώς, μια άλλη παράμετρος που θα μπορούσε να βοηθήσει προς την κατεύθυνση αυτή αποτελεί η παροχή κινήτρων προς διεθνείς επιχειρήσεις στο πλαίσιο της προσέλκυσης επενδύσεων μέσω headquartering. Σημαντική είναι, επίσης, και η δημιουργία γρήγορης διαδικασίας αδειοδότησης έργων ανάπτυξης (fast track), όπως προνοείται και από τον επενδυτικό νόμο. Ο νόμος αυτός εκκρεμεί διαχρονικά ενώπιον της Βουλής και ευελπιστώ ότι θα είναι ένα από τα θέματα που θα εξετάσει άμεσα η νέα Βουλή, ώστε να βοηθηθεί αποτελεσματικά η ανάπτυξη και η προσέλκυση επενδυτών, με αμεσότερη συνεργασία μεταξύ κράτους και επιχειρήσεων, καθώς και η δημιουργία ενός πρότυπου κέντρου εξυπηρέτησης επενδυτών και επίσπευσης διαδικασιών δανειοδότησης επενδύσεων, με προστιθέμενη αξία στην οικονομία.

27

?

ΓΕΝΙΚΟ ΛΙΦΤΙΝΓΚ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΗΣ Πρέπει να καταργήσουμε ή να τροποποιήσουμε νομοθεσίες και φορολογίες για τα ακίνητα και τα αρμόδια κρατικά τμήματα να προβούν σε τεχνολογική αναβάθμιση​. Την έντονη άποψη ότι θα πρέπει να γίνει ένα γενικό λίφτινγκ στον τομέα των ακινήτων και της ανάπτυξης γης καταθέτει ο Γενικός Γραμματέας του ΚΕΒΕ, Μάριος Τσιακκής, ο οποίος αναφέρεται και στο θέμα των ξένων επενδυτών. Όπως επισημαίνει, «ο τομέας των ακινήτων αποτελούσε διαχρονικά πόλο έλξης και πιστεύουμε ότι αυτό θα συνεχιστεί».

Π

οιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την πορεία της κυπριακής οικονομίας; H κυπριακή οικονομία βρίσκεται σε μια φάση στην οποία προσπαθεί να ξαναβρεί τους βηματισμούς της μετά τις σοβαρές επιπτώσεις από την πανδημία. Παρά τα μεγάλα προβλήματα που δημιουργήθηκαν, πιστεύουμε ότι είμαστε σε μια καλή αφετηρία για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε μπροστά και να διαμορφώσουμε ένα καλύτερο αύριο. Με τη στήριξη της Ε.Ε., μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αλλά και άλλων προγραμμάτων, το κράτος μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα τόσο τα δημόσια οικο-

28

Ως ΚΕΒΕ, ζητούμε την κατάργηση του ΦΠΑ στις αγοραπωλησίες οικοπέδων, την τροποποίηση άλλων νομοθεσιών, τη μείωση της γραφειοκρατίας, την έγκαιρη έκδοση πολεοδομικών αδειών και τίτλων ιδιοκτησίας και αρκετά άλλα

νομικά όσο και τις ανάγκες των επιχειρήσεων και των εργαζομένων. Ενδεικτικές της αισιοδοξίας μας είναι και οι προβλέψεις της Κομισιόν για ανάπτυξη γύρω στο 3,5% για το 2021 και το 2022. Εμείς, ως ΚΕΒΕ, θεωρούμε ότι, με τα μέτρα που λήφθηκαν και τους σχεδιασμούς που υπάρχουν, η Κύπρος μπορεί σε πρώτη φάση να αντιμετωπίσει τα εναπομείναντα προβλήματα της πανδημίας και σε δεύτερη φάση να θέσει τις βάσεις για ανάπτυξη. Καθοριστικός παράγοντας και για τους δύο στόχους μας είναι ο περαιτέρω έλεγχος της πανδημίας και η γρήγορη επιστροφή στην πλήρη κανονικότητα της οικονομίας. Ποια είναι η επίδραση της πανδημίας στον τομέα των ακινήτων και ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για το μέλλον του κλάδου; Όπως όλοι οι τομείς, έτσι και ο τομέας των ακινήτων δέχθηκε σοβαρά πλήγματα. Από τα επίσημα στοιχεία του Κτηματολογίου προκύπτει ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας υπήρξε μείωση τόσο στις πωλήσεις και ενοι-

συνεντευξη

Εκείνο που είναι σημαντικό είναι η σωστή προβολή των ακινήτων μας σε αγορές που επιδεικνύουν ενδιαφέρον, όπως είναι η βρετανική, η ρωσική και η κινεζική

κιάσεις ακινήτων όσο και στις τιμές τους. Τώρα, με τη σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα, η εικόνα άρχισε να αλλάζει προς το καλύτερο. Φυσικά, τα ακίνητα επηρεάστηκαν και από την κατάργηση του επενδυτικού προγράμματος της Κύπρου, λόγω των γνωστών προβλημάτων με τις πολιτογραφήσεις. Το μέλλον του τομέα πιστεύουμε ότι είναι θετικό. Και αυτό γιατί νεαρά ζευγάρια αναζητούν στέγη, ενώ οι ξένοι επενδυτές θα επιστρέψουν και πάλι στην Κύπρο, λόγω των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που διαθέτουμε ως χώρα. Ως ΚΕΒΕ, για να ενισχύσουμε τον τομέα των ακινήτων, ζητούμε την κατάργηση του ΦΠΑ στις αγοραπωλησίες οικοπέδων, την τροποποίηση άλλων νομοθεσιών, τη μείωση της γραφειοκρατίας, την έγκαιρη έκδοση πολεοδομικών αδειών και τίτλων ιδιοκτησίας και αρκετά άλλα.

ρους συνδέσμους που εκπροσωπούν τον τομέα των ακινήτων στη χώρα (Σύνδεσμος Ιδιοκτητών Ακινήτων, Σύνδεσμος Κτηματομεσιτών Επαγγελματιών Κύπρου, Σύνδεσμος Μεγάλων Αναπτύξεων) αλλά και με τη συντριπτική πλειοψηφία των κατασκευαστικών εταιρειών, από χρόνια ζητούμε ένα γενικό «λίφτινγκ» στον ευρύτερο τομέα των ακινήτων και της ανάπτυξης γης, για να βοηθήσουμε τους πολίτες και το σύνολο της οικονομίας μας.

ΜΕΤΡΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

Ποια άλλα μέτρα θα μπορούσαν να εξαγγελθούν για στήριξη του τομέα, τόσο για οικιστικά ακίνητα όσο και για την επαγγελματική στέγη; Όπως είπα και πιο πάνω, το ΚΕΒΕ ζητά ένα γενικό ξεκαθάρισμα για τον τομέα των ακινήτων. Σήμερα υπάρχουν πολλές νομοθεσίες και πολλές φορολογίες που διέπουν τα ακίνητα. Από την άλλη, υπάρχουν πολλά προβλήματα και στρεβλώσεις, όπως η μη έγκαιρη έκδοση τίτλων ιδιοκτησίας, οι αυθαίρετες παρανομίες σε ιδιόκτητες περιουσίες, η καθυστέρηση στην έκδοση πολεοδομικών αδειών κλπ. Πιστεύουμε ότι όλα αυτά θα πρέπει να τα δούμε και να επιφέρουμε έναν εκσυγχρονισμό στον τομέα των ακινήτων. Ειδικά για το θέμα των παρανομιών σε ακίνητα, θα μπορούσαμε να επαναφέρουμε για ένα διάστημα την πολεοδομική αμνηστία, για να κλείσουν όλες οι παρανομίες του παρελθόντος, να εξασφαλίσουν όλοι οι νόμιμοι ιδιοκτήτες «καθαρούς» τίτλους ιδιοκτησίας και να εισπράξει και το κράτος χρήματα. Ακόμα, όπως είπα και πριν, πρέπει να καταργήσουμε ή να τροποποιήσουμε νομοθεσίες και φορολογίες για

τα ακίνητα και –το κυριότερο– τα αρμόδια κρατικά τμήματα να προβούν σε τεχνολογική αναβάθμιση για αρτιότερη εξυπηρέτηση των πολιτών.

ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΞΕΝΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ

Ποιες είναι οι προτάσεις σας για προσέλκυση ξένων επενδύσεων στον τομέα των ακινήτων; Ο τομέας των ακινήτων διαχρονικά αποτελούσε πόλο έλξης για τους ξένους επενδυτές. Πιστεύουμε ότι αυτό θα συνεχιστεί, έστω κι αν έχει καταργηθεί το επενδυτικό πρόγραμμα. Κατά τη γνώμη μας, ο τομέας των ακινήτων ενισχύεται και από την ανάπτυξη των υπολοίπων τομέων της οικονομίας που προσελκύουν ξένους επενδυτές. Εκείνο που είναι σημαντικό είναι η σωστή προβολή των ακινήτων μας σε αγορές που επιδεικνύουν ενδιαφέρον, όπως είναι η βρετανική, η ρωσική και η κινεζική. Με την επιστροφή στην κανονικότητα και την επανέναρξη των ταξιδιών, πιστεύουμε ότι το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για τα ακίνητα της Κύπρου θα επανέλθει – ειδικά εάν προχωρήσουμε και στις εκσυγχρονιστικές λύσεις στις νομοθεσίες και στις φορολογίες μας που προανέφερα, για να μπορούν οι αγοραστές να εξασφαλίσουν έγκαιρα «καθαρούς» τίτλους ιδιοκτησίας. Το ΚΕΒΕ, τόσο από μόνο του όσο και στα πλαίσια του νέου θεσμού της οικονομικής διπλωματίας, προγραμματίζει (τώρα που επιστρέφουμε στην κανονικότητα) αποστολές στο εξωτερικό για προβολή της κυπριακής οικονομίας, περιλαμβανομένων και των ακινήτων, και για προσέλκυση ξένων επενδυτών.

ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις και ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες του κλάδου; Οι προκλήσεις των επαγγελματιών του τομέα των ακινήτων είναι πολλές και ποικίλες. Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της παράνομης κτηματομεσιτείας, που ταλανίζει για χρόνια τον κλάδο. Επίσης, θα πρέπει να βελτιώσουν την επαγγελματικότητά τους και να αυξήσουν την προσφορά τους στο κοινό. Απ’ εκεί και πέρα, οφείλουν να συνεργαστούν στενότερα με όλους τους άλλους συναρμόδιους του τομέα (Κτηματολόγιο, Πολεοδομία, εταιρείες πλειστηριασμών ακινήτων κ.ά.), για να εκσυγχρονιστεί το πλαίσιο εμπορίας στην Κύπρο. Ως ΚΕΒΕ, σε συνεργασία με τους βασικότε-

29

?

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΑΝΑΓΙΩΤΟΣ

Board Μember, Head of Real Estate της KPMG Κύπρου

ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΑΓΟΡΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ Ορατό, περισσότερο από ποτέ, ένα τέτοιο ενδεχόμενο, λόγω έλλειψης ρευστότητας, υψηλού δανεισμού και αβέβαιου περιβάλλοντος, σε συνδυασμό με την προοπτική για νέες συνέργειες. «Η πανδημία του κορωνοϊού είχε μάλλον θετική επίδραση στον τομέα των ακινήτων», αναφέρει σε συνέντευξή του ο Χριστόφορος Αναγιωτός, Board Μember, Head of Real Estate της KPMG Κύπρου. Σχολιάζοντας τις νέες τάσεις που επικρατούν στον τομέα της ανάπτυξης γης, ο κ. Αναγιωτός καταθέτει τις εκτιμήσεις του για την πορεία του κλάδου και σκιαγραφεί την εικόνα για το πώς θα είναι η επόμενη μέρα, πώς θα διαμορφωθεί ο χάρτης των ακινήτων και ποιο ρόλο θα διαδραματίσει ο παράγοντας της τεχνολογίας. Ο κ. Αναγιωτός αναφέρεται και σε μια σειρά άλλων σημαντικών ζητημάτων, εγείροντας θέμα και για το γεγονός ότι στην Κύπρο δεν υπάρχει πολιτική για προσιτή στέγαση και εξηγώντας με ποιο τρόπο επηρεάζει τη χώρα μας το γεγονός αυτό.

Π

οιες είναι οι κυρίαρχες τάσεις στον τομέα της ανάπτυξης γης και των ακινήτων και ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για το μέλλον; Η τελευταία δεκαετία ήταν ένα ρόλερ κόστερ για τον τομέα της ανάπτυξης γης και των ακινήτων, με την τραπεζική κρίση, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, την κατάργηση του προγράμματος πολιτογράφησης ξένων επενδυτών αλλά και την πανδημία του COVID-19. Ο τομέας, που αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της κυπριακής οικονομίας, αφορά σήμερα πολύ

30

Στην Κύπρο, δυστυχώς, σε αντίθεση με άλλες χώρες, δεν υπάρχει ολοκληρωμένη πολιτική προσιτής στέγασης. Σε αρκετές περιπτώσεις, βλέπουμε τις τιμές και τα ενοίκια για οικιστικά ακίνητα να αυξάνονται, χωρίς αυτή η αύξηση να ανταποκρίνεται στην πραγματική αγοραστική δύναμη του μέσου πολίτη

περισσότερα από γη και κτίρια, αφού έχει να κάνει με τη βιωσιμότητα, την ευημερία και την εξέλιξη μιας οικονομίας/κοινωνίας. Τα προαναφερθέντα, μαζί με τις διάφορες κοινωνικές αλλαγές, έχουν σε μεγάλο βαθμό καθορίσει πλέον τις νέες τάσεις στον τομέα. Για παράδειγμα, η ψηφιοποίηση στον τομέα είναι πλέον μονόδρομος, από την προσφορά διαδικτυακών περιηγήσεων ακινήτων μέχρι και την ανάλυση πολλαπλών δεδομένων σε πραγματικό χρόνο. Επίσης, είναι πλέον εμφανής η ανάγκη για μια πιο πελατοκεντρική προσέγγιση, η οποία να παρέχει περισσότερη ευελιξία και επιλογές, π.χ. νέα είδη αναπτύξεων, πιο ευέλικτες μισθώσεις ακινήτων, αλλά και βιώσιμες αναπτύξεις, τόσο από οικολογική όσο και από κοινωνικοοικονομική σκοπιά. Οι εκτιμήσεις μας είναι ότι ο τομέας θα συνεχίσει να πρωταγωνιστεί, με το μέλλον του να κινείται προς την ψηφιοποίηση, προς μια πιο πελατοκεντρική προσέγγιση, αλλά και προς τη βιώσιμη ανάπτυξη γενικότερα.

ΜΑΛΛΟΝ ΘΕΤΙΚΗ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ

Ποια ήταν η επίδραση της πανδημίας του κορωνοϊού στα ακίνητα και πόσο έχει αλλάξει την αγορά; Λόγω της πανδημίας, διαπιστώθηκε μείωση στον τομέα της ανάπτυξης γης και των ακινή-

συνεντευξη

των, τόσο από πλευράς όγκου συναλλαγών όσο και από πλευράς τιμών. Παρακολουθώντας και αναλύοντας ενδελεχώς τις τάσεις της αγοράς, εξάγεται το συμπέρασμα ότι, πάρα την πτώση, το ενδιαφέρον για κάποιες κατηγορίες ακινήτων, όπως π.χ. οικιστικά, παρέμεινε σχετικά σταθερό. Με γνώμονα όμως τη «νέα κανονικότητα», με πρακτικές οι οποίες απέκτησαν δυναμική λόγω της πανδημίας, όπως π.χ. η τηλεργασία και το ηλεκτρονικό εμπόριο, είναι λογικό κάποιος να αναμένει ότι η ζήτηση για πιο άνετα, λειτουργικά και τεχνολογικά αναβαθμισμένα οικιστικά ακίνητα θα αυξηθεί. Στον αντίποδα, η ζήτηση για εμπορικά ακίνητα, όπως καταστήματα ή/και γραφεία, πιθανότατα θα μειωθεί, καθώς πλέον οι εργασίες αυτές διεκπεραιώνονται χωρίς την ανάγκη φυσικής παρουσίας. Συνολικά, θεωρούμε ότι η πανδημία είχε μάλλον θετική επίδραση στον τομέα, αφού οδήγησε στην ταχύτερη υιοθέτηση της ψηφιοποίησης, με την άνθηση τεχνολογικών καινοτομιών, αλλά και στην ανάγκη μεταμόρφωσης της νοοτροπίας του τομέα.

ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΑΓΟΡΕΣ

Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο συγχωνεύσεων και εξαγορών στον τομέα της ανάπτυξης γης; Σε ποια είδη ακινήτων είναι πιο ορατό και γιατί; Οι εξαγορές ή/και συγχωνεύσεις αποτελούν παραδοσιακά ένα είδος στρατηγικής προσέγγισης από οργανισμούς, είτε για να αποκτήσουν ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα είτε για να εισέλθουν σε νέες αγορές, με απώτερο σκοπό την ανάπτυξη και τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα. Εν μέσω του σημερινού δυσχερούς οικονομικού περιβάλλοντος αλλά και λόγω της πανδημίας συγκεκριμένα, το ενδεχόμενο να δούμε εξαγορές ή/και συγχωνεύσεις στον τομέα της ανάπτυξης γης είναι, θεωρούμε, μεγαλύτερο από ποτέ. Πιστεύω ότι οι εξαγορές και συγχωνεύσεις είναι πιο πιθανές στις περιπτώσεις όπου η συναλλαγή στοχεύει στη διαφοροποίηση του προϊόντος με σκοπό τη διασπορά του επιχειρηματικού κινδύνου. Για παράδειγμα, δεν θεωρούμε απίθανο οργανισμοί που δραστηριοποιούνται στην ανάπτυξη και εκμετάλλευση εμπορικών χώρων να διεισδύσουν στην κατηγορία των οικιστικών ακινήτων. Φυσικά, αναμένουμε μεγαλύτερη δραστηριότητα σε εξαγορές στον τουριστικό τομέα, καθώς είναι ο τομέας που πλήγηκε περισσότερο μέχρι στιγμής. Η πιθανή έλλειψη ρευστότητας, ο υψηλός δανεισμός, που πιθανόν να προϋπήρχε, και το αβέβαιο τουριστικό περιβάλλον λόγω της πανδημίας ενδέχεται να «υποχρεώσουν» ιδιοκτήτες τουριστικών ακινήτων να αξιολογήσουν την

πιθανότητα μιας εξαγοράς ή συγχώνευσης ή και πώλησης για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις, δημιουργώντας συνέργειες, μειώνοντας τα κόστη τους και διασφαλίζοντας τη μακροπρόθεσμη ευημερία της επιχείρησής τους. Ο τουρισμός αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τομείς της κυπριακής οικονομίας. Ποιες είναι οι κυριότερες τάσεις στα τουριστικά ακίνητα και ποια οικιστικά έργα μπορούν να αναβαθμίσουν το κυπριακό προϊόν; Ο τουρισμός είναι παραδοσιακά για την Κύπρο ένας σημαντικός τομέας, του οποίου η απόδοση αποτελεί πλέον βαρόμετρο για την κυπριακή οικονομία. Τα τελευταία χρόνια, στα τουριστικά ακίνητα παρατηρείται η τάση των «branded hotels & residences», με αρκετά έργα που είτε αναπτύσσονται είτε είναι στα αρχικά στάδια του σχεδιασμού να βολιδοσκοπούν ή/και να προχωρούν σε συνεργασίες με διεθνείς ξενοδοχειακές αλυσίδες. Ταυτοχρόνως, διαφαίνεται και η τάση προς τις Μεικτές Τουριστικές Αναπτύξεις (ΜΤΑ), όπου, έκτος από ξενοδοχειακή μονάδα, η ανάπτυξη περιλαμβάνει οικιστικό και εμπορικό τμήμα. Με αυτόν τον τρόπο, παρέχεται μια πιο ολοκληρωμένη υπηρεσία τόσο στους επισκέπτες όσο και στους μόνιμους κατοίκους και δημιουργούνται ταυτόχρονα υποδομές για την απάμβλυνση των επιπτώσεων της εποχικότητας στην τουριστική βιομηχανία. Οι ΜΤΑ είναι ένα παράδειγμα των έργων που μπορούν να αναβαθμίσουν το κυπριακό προϊόν, καθώς αφορούν αναπτύξεις που εμφανίζονται και στο εξωτερικό με μεγάλη επιτυχία και δημιουργούν υποδομές για ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος σε ολόχρονη βάση. Πέραν των «branded hotels & residences» και των ΜΤΑ, πιστεύουμε ότι υπάρχουν και άλλες μορφές τουριστικών αναπτύξεων που μπορούν να αναβαθμίσουν το κυπριακό προϊόν, όπως ο αγροτουρισμός αλλά και τα ορεινά θέρετρα/ οικιστικά έργα, που αποτελούν ένα εναλλακτικό τουριστικό προϊόν, για το οποίο φαίνεται να υπάρχει ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Άλλωστε, σε πόσες χώρες του κόσμου, κατά τη χειμερινή περίοδο, μπορεί κάποιος να κάνει σκι στα βουνά και να επισκέπτεται τη θάλασσα μέσα στην ίδια μέρα;

ΠΡΟΣΙΤΗ ΣΤΕΓΑΣΗ

Η προσιτή στέγαση αποτελεί μια παγκόσμια πρόκληση. Ποιος είναι ο στόχος και ποιες είναι οι δικές σας εισηγήσεις για αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού στην Κύπρο; Όντως, διαπιστώνεται ότι η προσιτή στέγαση αποτελεί μια παγκόσμια πρόκληση, με την κάθε κοινωνία να την αντιμετωπίζει διαφορετικά.

Στην Κύπρο, δυστυχώς, σε αντίθεση με άλλες χώρες, δεν υπάρχει ολοκληρωμένη πολιτική προσιτής στέγασης. Σε αρκετές περιπτώσεις, βλέπουμε τις τιμές και τα ενοίκια για οικιστικά ακίνητα να αυξάνονται, χωρίς αυτή η αύξηση να ανταποκρίνεται στην πραγματική αγοραστική δύναμη του μέσου πολίτη. Οι προσπάθειες των τελευταίων ετών από το Υπουργείο Εσωτερικών, τόσο μέσω του ΚΟΑΓ όσο και μέσω διαφόρων σχεδίων για αναζωογόνηση των ακριτικών περιοχών, φαίνεται να μην είχαν τα στοχευόμενα αποτελέσματα. Για αντιμετώπιση της κοινωνικής πρόκλησης της προσιτής στέγασης, άποψή μας είναι ότι χρειάζεται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση μέσω συνεργασίας του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα, αλλά και θεσμοθέτηση της πολιτικής όπως υφίσταται σε διάφορες άλλες χώρες. Οι κοινωνικές πολιτικές στέγασης, πέρα από το προφανές, δημιουργούν επιπρόσθετα οφέλη, όπως π.χ. μετριασμό της φτώχειας, αυξάνουν την αγοραστική δύναμη, βοηθούν στην ενσωμάτωση ανθρώπων από διαφορετικές κοινωνικές κουλτούρες κτλ. Ποιο ρόλο διαδραματίζει ο παράγοντας της τεχνολογίας στον τομέα των ακινήτων και της ανάπτυξης γης, ποιες είναι οι σημαντικότερες αλλαγές που έχει φέρει και πώς θα εξελιχθεί ο χώρος από εδώ και πέρα; Αδιαμφισβήτητα και εφόσον η τεχνολογία έχει πλέον εδραιωθεί στην καθημερινότητά μας, έτσι και ο τομέας της ανάπτυξης γης και των ακινήτων δεν θα μπορούσε να διαφέρει. O όρος «proptech» χρησιμοποιείται ευρέως για να περιγράψει το κύμα των τεχνολογικών καινοτομιών που συντελούνται στον τομέα των ακινήτων. Μέσα από την τελευταία (έκτη) ετήσια έκθεση της KPMG «Real Estate Innovation Overview 2021», η KPMG καταγράφει την τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα σε περισσότερες από 40 χώρες, περιλαμβανομένης και της Κύπρου, παρουσιάζοντας πέραν των 740 τεχνολογικών καινοτομιών. Κάποιες από τις σημαντικότερες καινοτομίες του τομέα που παρουσιάζονται στην έκθεση αφορούν τον τρόπο προώθησης και παρουσίασης των ακινήτων, την τεχνολογική εξέλιξη σε θέματα βιωσιμότητας των ακινήτων, την αυτοματοποίηση διαδικασιών στη διαχείριση ακινήτων, συμβολαίων και συμφωνιών, αλλά και την ανάγκη για επανακαθορισμό της λειτουργίας των γραφειακών χώρων, καθώς η τηλεργασία φαίνεται να είναι η νέα πραγματικότητα. Όπως επίσης προκύπτει από τη μελέτη της KPMG, η ανάγκη για περαιτέρω ανάπτυξη της τεχνολογίας στον τομέα αποτελεί προτεραιότητα, καθώς η καινοτομία και η ευελιξία είναι καθοριστικής σημασίας για όλες τις επιχειρήσεις του τομέα, ώστε να παραμείνουν σχετικές με τις τωρινές και τις μελλοντικές συνθήκες της αγοράς.

31

ΠΡΑΣΙΝΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

ΕSG ΚΑΙ ΑΚΙΝΗΤΑ Ποιος είναι ο ρόλος του ΕSG και γιατί η πράσινη χρηματοδότηση αποτελεί κλειδί για την περαιτέρω πρόοδο του τομέα της ανάπτυξης γης. ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Board Member, Head of Real Estate της KPMG Κύπρου & ΜΑΡΙΟΥ ΚΑΠΝΙΣΗ Manager Deal Advisory Το «ΕSG» (Environmental, Social and Governance) μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα σύνολο δεικτών που παρακολουθούν τις επιδόσεις μιας οντότητας σε σχέση με το περιβάλλον, την κοινωνία και τη διακυβέρνηση. Τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζεται ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον και επίπεδο ευαισθητοποίησης σχετικά με το ESG, σε όλες τις αγορές. Ιδιαίτερα στον τομέα της ανάπτυξης γης και των ακινήτων, θεωρείται ότι οι ESG προτεραιότητες θα πρωταγωνιστήσουν τα επόμενα χρόνια. Μέσα από την πρόσφατη έκθεση της KPMG «Real estate in the new reality», αναγνωρίζεται ότι η πανδημία έχει βελτιώσει την αντίληψη για την προστιθέμενη αξία των βιώσιμων περιουσιακών στοιχείων. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι πέραν των 35 χρηματιστηρίων σε όλο τον κόσμο έχουν ήδη εκδώσει (ή βρίσκονται στη διαδικασία έκδοσης) πρότυπα αναφοράς για τα ESG.

32

Τα πράσινα δάνεια στοχεύουν σε συγκεκριμένες δράσεις, όπως π.χ. έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και υποδομών, βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κτλ.

Ένα μέσο ώστε τα ESG να εδραιωθούν στον τομέα της ανάπτυξης γης και των ακινήτων, συμβάλλοντας θετικά στο περιβάλλον, την κοινωνία αλλά και την οικονομία γενικότερα, είναι η πράσινη χρηματοδότηση. Είναι πλέον ιδιαίτερα ορατή η αυξημένη ευαισθητοποίηση διεθνώς από τους δανειστές αλλά και τους ρυθμιστές (βλέπε Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) σχετικά με το ESG. Παρόλο που υπάρχουν διάφορες κατευθυντήριες οδηγίες και κανονισμοί από διάφορες αρμόδιες αρχές, όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σχετικά με τα ESG, δεν έχουν ακόμη θεσμοθετηθεί συγκεκριμένα πρότυπα για την πράσινη χρηματοδότηση στον τομέα της ανάπτυξης γης και των ακινήτων, με διαφορετικές προσεγγίσεις και πρωτοβουλίες να παρουσιάζονται αναλόγως της αγοράς. Διαπιστώνεται, ωστόσο, ότι η έλλειψη τέτοιων προτύπων δυσκολεύει την προώθηση της πράσινης χρηματοδότησης στον τομέα από τους δανειστές. Στο παρόν στάδιο, σύμφωνα με έρευνα της Knight Frank, φαίνεται να υπάρχουν δύο τύποι πράσινης χρηματοδότησης στον τομέα της ανάπτυξης γης και των ακινήτων, ήτοι: πράσινα δάνεια και δάνεια που συνδέονται με τη βιωσιμότητα. Τα πράσινα δάνεια στοχεύουν σε συγκεκριμένες δράσεις, όπως π.χ. έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και υποδομών, βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κτλ. Τα δάνεια που συνδέονται με τη βιωσιμότητα ενός έργου, που καθορίζονται μέσα από όρους μιας δανειακής σύμβασης και συνδέονται με τους διάφορους δείκτες που σχετίζονται με τα ESG, παρουσιάζουν μειωμένα επιτόκια ή/ και επιδότηση σε σύγκριση με δάνεια που δεν συνδέονται με τέτοιους στόχους, σύμφωνα με τη Κnight Frank. Φυσικά, η βιώσιμη χρηματοδότηση πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο όλων των πτυχών των ESG, που αφορούν τόσο το περιουσιακό στοιχείο και τον οφειλέτη όσο και τον καταναλωτή. Για παράδειγμα, μπορεί να προσφερθεί χρηματοδότηση για ένα έργο που αφορά προσιτή στέγαση αλλά είναι χαμηλής ενεργειακής απόδοσης. Αν και το έργο φαίνεται να εξυπηρετεί την κοινωνική πτυχή, δεν ικανοποιεί τα περιβαλλοντικά κριτήρια, αλλά εν μέρει ούτε και τους κοινωνικούς στόχους, εφόσον η χαμηλή ενεργειακή απόδοση συνεπάγεται υψηλότερο κόστος διαβίωσης για τον χρήστη. Με αυτά τα δεδομένα, αναμένουμε ότι, βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα, θα δούμε περισσότερες πράσινες επιλογές χρηματοδότησης και είναι πεποίθησή μας ότι η πράσινη χρηματοδότηση αποτελεί κλειδί για την περαιτέρω πρόοδο του τομέα της ανάπτυξης γης και των ακινήτων.

αρθρο

Retirement Living:

Μια εναλλακτική πρόταση για επενδύσεις στον τομέα της ανάπτυξης γης και των ακινήτων Η νέα μορφή ανάπτυξης αποτελεί ένα νέο προϊόν για τον τομέα και συνεπώς μια ευκαιρία για την Κύπρο. ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Board Member, Head of Real Estate της KPMG Κύπρου & ΜΑΡΙΟΥ ΚΑΠΝΙΣΗ Manager Deal Advisory

Η Κύπρος, ως ένας καθιερωμένος τουριστικός προορισμός λόγω του ήλιου, της θάλασσας και γενικότερα του κλίματος, θα μπορούσε, πράγματι, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για επενδύσεις στον τομέα της ανάπτυξης γης και των ακινήτων με ένα εναλλακτικό προϊόν, όπως αυτό του Retirement Living. Το Retirement Living είναι ένας ευρύς όρος ο οποίος καλύπτει διάφορες μορφές φιλοξενίας και διαβίωσης, από οίκους ευγηρίας μέχρι ειδικά σχεδιασμένες κατοικίες που ικανοποιούν τις ανάγκες των ηλικιωμένων ή/και παρέχουν υπηρεσίες φροντίδας.

το 30% μέσα στις επόμενες δεκαετίες, με την Κύπρο μάλιστα να έχει ακόμα πιο ψηλά ποσοστά. Σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης του πιο πάνω θέματος, έχει πρόσφατα ξεκινήσει μια ευρεία συζήτηση σχετικά με τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες του γηράσκοντος πληθυσμού από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αναμένεται να υπάρξουν και διάφορες εξελίξεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού γενικότερα. Βέβαια, το θέμα του γηράσκοντος πληθυσμού είναι προφανώς ένα παγκόσμιο φαινόμενο, καθώς παρουσιάζεται μέσα από διάφορες μελέτες ανά το παγκόσμιο.

ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΑΥΤΟ ΤΟ ΝΕΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

ΑΥΞΗΜΕΝΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ

Οι σημερινές δημογραφικές τάσεις υποδεικνύουν την ανάγκη για αυτό το εναλλακτικό μοντέλο αναπτύξεων και κατ’ επέκταση επενδύσεων. Μέσα από την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε σχέση με τη γήρανση του πληθυσμού (οικονομικές και δημοσιονομικές προβλέψεις), διαπιστώνεται ότι τα χαμηλά ποσοστά γεννητικότητας και το αυξημένο προσδόκιμο ζωής οδηγούν την ήπειρο στο φαινόμενο του γηράσκοντος πληθυσμού (άνω των 65). Βάσει των προβλέψεων της έκθεσης, αναμένεται ότι κατά μέσο όρο το ποσοστό των ηλικιωμένων θα ξεπεράσει

Σύμφωνα με έρευνες και μελέτες από οίκους του εξωτερικού που ασχολούνται άμεσα με τον τομέα της ανάπτυξης γης και των ακινήτων, παρουσιάζεται ότι υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον από διάφορους επενδυτές για επενδύσεις σε αυτό το εναλλακτικό μοντέλο που μπορεί να προσφέρει ο τομέας. Μια πρόσφατη έκθεση της Jones Lang Lasalle στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τίτλο «Retirement Living», διαπίστωσε ότι ένα μεγάλο ποσοστό ηλικιωμένων της χώρας επιθυμούν να μετεγκατασταθούν σε ειδικά σχεδιασμένες κατοικίες για ηλικιωμένους (Retirement Living), αλλά έρχονται αντιμέτω-

ποι με την έλλειψη προσφοράς. Υπολογίζεται πως μέχρι το 2025 στο Ηνωμένο Βασίλειο θα υπάρχει ανάγκη για περίπου 725.000 τέτοιες μονάδες. Μια ακόμα έρευνα από τη Knight Frank («Senior Living, Annual Review 2020») επισημαίνει ότι o ρυθμός ανάπτυξης της προσφοράς αυτού του εναλλακτικού προϊόντος στην αγορά σε σχέση με την ενδεχόμενη ζήτηση (penetration rate) είναι χαμηλός ανά το παγκόσμιο, με το ποσοστό προσφοράς προς αναμενόμενη ζήτηση να ανέρχεται μόλις στο 6% στην Αμερική και στο πενιχρό 0,82% στην Αγγλία. Με τις διάφορες κοινωνικοοικονομικές αλλαγές που σημειώνονται, αδιαμφισβήτητα αυτή η εναλλακτική μορφή ανάπτυξης παρουσιάζεται ως ένα νέο προϊόν για τον τομέα και συνεπώς ως μια ευκαιρία για την Κύπρο, μέσα από έναν σωστό μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό, να μπορέσει να προσελκύσει τόσο τη ζήτηση που παρουσιάζεται από το εξωτερικό όσο και την ενδεχόμενη ζήτηση από το εσωτερικό. Τα οφέλη, άμεσα και έμμεσα, θα είναι πολλαπλά, από την προσέλκυση νέων επενδύσεων μέχρι και την πιθανή αποσυμπίεση του ΓΕΣΥ, καθώς τα άτομα τρίτης ηλικίας θα απολαμβάνουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Ας μην ξεχνάμε ότι η Κύπρος αποτελεί προτιμώμενο προορισμό συνταξιοδότησης για άτομα από το εξωτερικό.

33

αλλάξουν τη ζωή μας στο εγγύς μέλλον.

• Το 1995 μόλις το 1% του πληθυσμού Ελλάδας και Κύπρου είχε πρόσβαση στο διαδίκτυο.

• To 2000 ξεκινά δειλά-δειλά το Wi-Fi. • Το πρωτόκολλο επικοινωνίας 3G καθιερώνεται το 2004, ενώ πριν από λίγες μέρες είδα στην οθόνη του κινητού μου και την ένδειξη 5G. • Το πρώτο «έξυπνο» τηλέφωνο από την Apple στο πρόσφατο 2007.

• To blockchain ξεκίνησε το 2011, αν και, όπως όλα τα προηγούμενα, υπήρχε σε πρώιμη ερευνητική μορφή 20 χρόνια πριν.

• Τα έξυπνα συμβόλαια χρησιμοποιήθηκαν επίσημα για πρώτη φορά σε χώρα το 2017, αν και υπάρχουν από το 1994.

• Το πρώτο σπίτι από 3D εκτυπωτή χτίστηκε το 2018 (95 τ.μ. με 5 χώρους). Η «εκτύπωσή» του κράτησε 18 μέρες και το κόστος κατασκευής δεν ξεπέρασε τα 4.000 δολάρια. Από τα παραπάνω, είναι πολύ εύκολο να καταλάβει κάποιος ότι οι αλλαγές που έπονται θα συμβούν εν ριπή οφθαλμού.

Blockchain, ακίνητα και επαγγέλματα που θα αλλάξουν

Τεχνολογία και real estate Του δρος Θωμά Δημόπουλου* Οι τεχνολογικές εξελίξεις δεν έχουν αφήσει ανεπηρέαστο τον χώρο των ακινήτων. Διά του λόγου το αληθές, έχει δημιουργηθεί ακόμη και ειδικός όρος (proptech – από το property και το technology). Proptech λοιπόν με απλά λόγια θα λέγαμε πως είναι η τεχνολογία που επηρεάζει το (δομημένο και μη) περιβάλλον γύρω μας, μετασχηματίζοντας τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζουμε, κατασκευάζουμε, διαχειριζόμαστε, αγοράζουμε, πουλάμε και ενοικιάζουμε ακίνητα. Είμαι γεννημένος το 1979 και ανήκω στη σημερινή γενιά των 40άρηδων. Οι περισσότεροι της γενιάς μου πλοηγηθήκαμε για πρώτη φορά στο διαδίκτυο στα δεκαοκτώ μας. Η δική μου γενιά είναι η συνδετική μεταξύ των μεγαλύτερων που είχαν εμπειρίες ζωής και χωρίς διαδίκτυο και των νεότερων που μεγάλωσαν με αυτό. Στο σημείο αυτό θεωρώ σκόπιμο να κάνω μια μικρή αναδρομή για να αντιληφθούμε καλύτερα την ταχύτητα με την οποία συνέβησαν κάποια πράγματα και πόσο γρηγορότερα θα λάβουν χώρα οι επόμενες αλλαγές που θα

34

Οι δύσπιστοι ως προς το blockchain και τις νέες κατασκευαστικές τάσεις σήμερα, σε λίγα χρόνια θα φαίνονται τόσο ξένοι, όσο ξένος φαίνεται σήμερα κάποιος που περιμένει τη σειρά του στην τράπεζα για να πληρώσει τους λογαριασμούς κοινής ωφελείας

Το blockchain είναι ουσιαστικά μια βάση δεδομένων (καταχωρήσεων) που αφορούν κατά κύριο λόγο συναλλαγές οι οποίες αποθηκεύονται σε ένα δημόσιο κατάστιχο (ledger). Κάθε καινούργια ομάδα καταχωρήσεων –ένα «block»– συνδέεται με τα προηγούμενα, δημιουργώντας μια «αλυσίδα» καταχωρήσεων, δηλαδή ένα «blockchain». Τα blocks αυτά συνδέονται μονοσήμαντα μεταξύ τους. Προκύπτουν δε μέσα από μια διαδικασία που ονομάζουμε «proof of work», κατά την οποία επιτυγχάνεται η αλγοριθμική επίλυση ενός «δύσκολου» υπολογιστικού προβλήματος. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το blockchain λειτουργεί ως ένα αποκεντρωμένο (decentralized) λογιστικό καθολικό, το οποίο είναι κοινό για όλους τους συμμετέχοντες, μιας και όλοι οι εμπλεκόμενοι αποθηκεύουν ένα αντίγραφό του – κάτι που εξασφαλίζει την ασφάλεια και διαφάνεια των συναλλαγών. Η ειδοποιός διαφορά –αναφορικά με την προστασία– προκύπτει από το γεγονός ότι δεν είναι πλέον απαραίτητη η ύπαρξη μιας ενδιάμεσης «έμπιστης» αρχής (π.χ. μιας τράπεζας), ενώ η εμπιστοσύνη των συναλλασσόμενων μερών βασίζεται σε αλγοριθμική επιβεβαίωση. Από τα παραπάνω φαίνεται πως οι τράπεζες θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους. Εδώ και αιώνες αποτελούσαν τον μοναδικό ενδιάμεσο παράγοντα

αρθρο

Το πιο παραδοσιακό επάγγελμα του real estate είναι αυτό του μεσίτη. Πρόσβαση στους αγοραστές έχει αυτός που θα καταφέρει καλύτερο πλασάρισμα μέσω της πλατφόρμας της Google και των social media

μεταξύ όλων των συναλλαγών. Θα είναι εξίσου απαραίτητες μετά την παγίωση του blockchain; Ήδη υπάρχουν χρηματοπιστωτικές εταιρείες που δίνουν δάνεια τύπου cloud loans, αλλά μόνο για συναλλαγές που έγιναν μέσω blockchain. Θα υπάρχουν στο τέλος μόνο κεντρικές τράπεζες; Οι τράπεζες θα προσαρμοστούν; Ο κύριος ρόλος του εκτιμητή ακινήτων ήταν –και είναι δηλαδή ακόμη– να πιστοποιεί τις αξίες μεταξύ των συναλλασσόμενων πλευρών (πωλητή και αγοραστή, τράπεζας και δανειολήπτη κ.ο.κ.). Με δεδομένο ότι πλέον η βάση των συναλλαγών θα είναι δημόσια και δεν θα υπάρχουν «λάθη» στα δεδομένα (άλλη αξία δήλωσης και άλλη αποδοχής), θα είναι πλέον εξίσου απαραίτητοι; (Ειδικά αν το blockchain υιοθετηθεί από το Κτηματολόγιο.) Πρόσφατα, έγινε προσπάθεια όλα τα συμβόλαια που αφορούν κτηματικές συναλλαγές να συντάσσονται από δικηγόρους, αλλά τελευταία στιγμή το νομοσχέδιο αποσύρθηκε. Αν οι κυβερνήσεις αποδεχτούν τα έξυπνα συμβόλαια, θα χρειαζόμαστε τους δικηγόρους στον ίδιο βαθμό; Ποιος θα είναι ο ρόλος τους; Κάθε εταιρεία έχει ανάγκη από λογιστές για να πιστοποιούν τις πληρωμές και την καταβολή φόρων, κοινωνικών ασφαλίσεων και λοιπών εισφορών. Αν οι συναλλαγές γίνονται με blockchain, η καταβολή των εισφορών αυτών αναμένεται να γίνεται με το πάτημα ενός κουμπιού και πάλι. Άρα, ποιος ο μελλοντικός ρόλος του τόσο δημοφιλούς επαγγέλματος του λογιστή; Το κόστος κατασκευής για μια κατοικία

σήμερα με τον συμβατικό τρόπο κατασκευής είναι περί τα 1.200 ευρώ ανά τ.μ., ενώ ο χρόνος που απαιτείται για την ολοκλήρωσή της είναι περίπου ένας χρόνος. Η διάρκεια ζωής μιας τέτοιας κατοικίας είναι περίπου 60 χρόνια. Μπορεί ο τρόπος κατασκευής αυτός να είναι ανταγωνιστικός με τις κατασκευές από 3D εκτυπωτές που βάσει των προδιαγραφών τους έχουν διάρκεια ζωής 100 χρόνια; Με δεδομένο και το πρόβλημα της προσιτότητας της κατοικίας, δεν θα περιμέναμε να παγιωθεί ο νέος αυτός τρόπος κατασκευής; Είναι απλά θέμα χρόνου… Ανάλογα φυσικά θα πρέπει να προσαρμοστούν και οι μηχανικοί, οι αρχιτέκτονες, οι μηχανολόγοι και όλα τα τεχνικά επαγγέλματα. Το πιο παραδοσιακό επάγγελμα του real estate είναι αυτό του μεσίτη. Ο ρόλος του σύγχρονου επαγγελματία μεσίτη όμως θα πρέπει πλέον να είναι εντελώς διαφορετικός. Δεν απαιτείται επίσκεψη στον ίδιο αριθμό ακινήτων (πλέον γίνεται από virtual tours και augmented reality), ενώ πρόσβαση στους αγοραστές έχει αυτός που θα καταφέρει καλύτερο πλασάρισμα μέσω της πλατφόρμας της Google και των social media.

Τεχνητή νοημοσύνη, μηχανική μάθηση και δεδομένα

Η ισχύς ενός κράτους πηγάζει από ποικίλους παράγοντες, η βαρύτητα των οποίων μεταβάλλεται με τον χρόνο. Στην παγκόσμια ιστορία, έχουν καταγραφεί πόλεμοι για τη γη και τον ορυκτό πλούτο. Για να ισχυροποιηθεί ένα κράτος, χρειαζόταν περισσότερη γη και φυσικούς πόρους, όπως χαλκό, σίδηρο, χρυσό και άλλα ορυκτά μεταλλεύματα. Στη συνέχεια, ο στόχος των κρατών στράφηκε προς ενεργειακούς πόρους, όπως πετρέλαιο, φυσικό αέριο, ουράνιο κτλ. Όποιο λοιπόν κράτος είχε πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους ήταν κυρίαρχο (δεν μιλώ φυσικά για τις χώρες της αφρικανικής ηπείρου ή της Νότιας Αμερικής, όπου άλλοι εκμεταλλεύονταν τους πόρους τους και αντίστοιχα αποκτούσαν την ισχύ). Αναλύοντας πλέον το νέο παγκόσμιο status quo, κυρίαρχος είναι αυτός που ελέγχει τα «δεδομένα» και όχι τόσο τον φυσικό και ορυκτό πλούτο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα οι υπερδυνάμεις Κίνα και Ρωσία, που έχουν δικές τους μηχανές αναζήτησης και πλατφόρμες social media, ώστε να προφυλάσσουν τα δεδομένα των κατοίκων τους από διαρροές. Γιατί όμως τα «προσωπικά» αυτά δεδομένα του καθενός από εμάς είναι τόσο σημαντικά; Είμαστε τόσο σημαντικές μονάδες; Φυσικά και όχι. Συνολικά, ωστόσο, όσο μεγαλύτερο είναι το δείγμα, τόσο πιο αξιόπιστα στατι-

στικά συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν, καθώς και ακριβέστερες προβλέψεις από σύγχρονους αλγορίθμους, όπως είναι τα μοντέλα μηχανικής μάθησης. Μπορεί να γίνει πρόβλεψη για το πού να εστιάσει την προεκλογική του εκστρατεία ο υποψήφιος που έχει στόχο να αντλήσει ψηφοφόρους από συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία, σε ποια τιμή θα ανέλθει το νέο μοντέλο έξυπνου τηλεφώνου, ποιος θα δει μια συγκεκριμένη διαφήμιση με βάση το περιεχόμενό της κτλ. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι η πρόκληση της εποχής μας είναι η απόκτηση και επεξεργασία των μεγάλων δεδομένων. Αξιόπιστα και μεγάλου όγκου δεδομένα σημαίνει καλύτερη πρόβλεψη, και καλύτερη πρόβλεψη σημαίνει καλύτερη προετοιμασία και έλεγχος πιθανών κινδύνων. Τα δεδομένα είναι γνώση και η γνώση δύναμη.

Προσαρμογή Ή αφορισμός;

Για κάποιους όλα αυτά μπορεί να φαίνονται απάνθρωπα ή αποτρόπαια και να αναθεματίζουν. Το θέμα είναι πως υπάρχουν ήδη και πολύ σύντομα θα παγιωθούν. Οι δύσπιστοι ως προς το blockchain και τις νέες κατασκευαστικές τάσεις σήμερα, σε λίγα χρόνια θα φαίνονται τόσο ξένοι, όσο ξένος φαίνεται σήμερα κάποιος που περιμένει τη σειρά του στην τράπεζα για να πληρώσει τους λογαριασμούς κοινής ωφελείας. Κλείνοντας, θα ήθελα να πω πως δεν τάσσομαι υπέρ όλων αυτών των αλλαγών που αναφέρω στα χρηματοοικονομικά και τις κατασκευές. Προβληματίζομαι και παρακολουθώ όσο καλύτερα μπορώ τις εξελίξεις. Σίγουρα αυτά που θα έρθουν θα λύσουν πολλά προβλήματα της καθημερινότητάς μας. Αλλά θα δημιουργήσουν άλλα. Στα δικά μου μάτια, η εξέλιξη έρχεται από τις λύσεις που δίνει ο άνθρωπος στα προβλήματά του. Αλλά οι λύσεις αυτές δημιουργούν νέα προβλήματα, που επίσης θα πρέπει να επιλυθούν, και έτσι προχωράμε. Όσοι προσαρμόζονται φυσικά. Οι υπόλοιποι απλά ξεπερνιούνται.

* Ο δρ Θωμάς Δημόπουλος είναι ιδρυτής και διευθυντής της AXIA Chartered Surveyors, συνιδρυτής και διευθυντής της Real Geosolutions LTD, Λέκτορας στις Εκτιμήσεις Ακινήτων στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις και Επισκέπτης Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Γεωπληροφορικής του ΤΕΠΑΚ. Διατελεί Πρόεδρος του RICS Κύπρου από το 2017, είναι μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Επιστημόνων Εκτιμητών Κύπρου και μέλος του European Board of International Valuation Standards Council.

35

μείωτο, ωστόσο, ότι το πλήγμα αναμένεται να είναι αναλογικά μεγαλύτερο στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης είναι χαμηλότερα από ό,τι στις ανεπτυγμένες χώρες. Στην ετήσια έκθεση επενδύσεων του UNCTAD που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, οι άμεσες ξένες επενδύσεις διεθνώς σημείωσαν πρωτόγνωρη μείωση ύψους 35% κατά το 2020. Σ’ αυτή την περίπτωση, όμως, οι συνέπειες μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων οικονομιών ήταν εκ διαμέτρου αντίθετες από ό,τι στην περίπτωση του τουρισμού, αφού η μείωση των ξένων επενδύσεων στις ανεπτυγμένες χώρες ήταν 58%, με την Ευρώπη να καταγράφει κατακόρυφη πτώση της τάξης του 80%. Στην περίπτωση της Κύπρου, οι απώλειες στον τουρισμό ήταν αναπόφευκτες και αντανακλούν τις διεθνείς τάσεις, ωστόσο, όπως καταδεικνύει η πορεία που κατέγραψε το δικό μας ΑΕΠ συγκρινόμενο με το ΑΕΠ των υπόλοιπων μεσογειακών χωρών, η ύφεση της κυπριακής οικονομίας ήταν σημαντικά περιορισμένη. Η πετυχημένη δημοσιονομική πολιτική του Υπουργείου Οικονομικών, σε συνδυασμό με την ικανότητα της χώρας να προσελκύει ξένες επενδύσεις, περιόρισαν τις ζημιές για το 2020 στο 5,1% έναντι 8,5% κατά μέσο όρο των υπολοίπων μεσογειακών χωρών.

Ανάσες και στον τομέα της ανάπτυξης γης από τον Invest Cyprus Του Γιώργου Καμπανέλλα Γενικού Διευθυντή του Invest Cyprus Ενώ οι κυβερνήσεις συνεχίζουν να δίνουν μάχη για τη διαχείριση της πανδημίας και την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων που επέφερε, αναπόφευκτα η συζήτηση επικεντρώνεται πλέον στην επόμενη μέρα και στα αναγκαία βήματα για γρήγορη ανάκαμψη. Η Κύπρος, ως μια χώρα με φυσικούς περιορισμούς στην εσωτερική κατανάλωση λόγω μεγέθους, αλλά και με μια ανοιχτή οικονομία, γνώρισε σημαντικές περιόδους ανάπτυξης, οι οποίες πάντοτε πήγαζαν από την εξωτερική ζήτηση, ήτοι τον τουρισμό και τις ξένες επενδύσεις. Διεθνώς και οι δύο αυτοί πυλώνες έχουν δεχθεί πολύ ισχυρό πλήγμα από την πανδημία. Σύμφωνα με την έκθεση του παγκόσμιου οργανισμού για το εμπόριο και την ανάπτυξη UNCTAD και του παγκόσμιου οργανισμού τουρισμού UNWTO, υπολογίζεται ότι κατά το 2020 ο τουρισμός διεθνώς υπέστη μείωση 74%, με τις συνολικές εκτιμώμενες απώλειες της διετίας 2020-21 να ξεπερνούν τα €4 τρισ. Είναι αξιοση-

36

Ο Invest Cyprus καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια, με τους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους που διαθέτει, προκειμένου να συμβάλει στην εδραίωση της Κύπρου ψηλά στις επιλογές διεθνών εταιρειών, μεγάλων χρηματοοικονομικών οίκων και ξένων θεσμικών επενδυτών

Ο ρόλος του Invest Cyprus

Ο Invest Cyprus, ο αρμόδιος κρατικός οργανισμός για την προώθηση της Κύπρου ως επενδυτικού προορισμού και ως ανταγωνιστικού επιχειρηματικού και χρηματοοικονομικού κέντρου, επεξεργάστηκε και κατέθεσε εγκαίρως προτάσεις για αύξηση της ελκυστικότητας της χώρας και για στήριξη βασικών τομέων της οικονομίας. Επιπλέον, σε συνεργασία με διεθνείς συμβούλους, διαμορφώσαμε στοχευμένες τομεακές στρατηγικές για ανάπτυξη της Κύπρου ως προορισμού ξένων επενδύσεων. Με ικανοποίηση σημειώσαμε την ανταπόκριση των υπουργείων Εσωτερικών, Οικονομικών, Καινοτομίας και Τουρισμού, τα οποία προχώρησαν σε επεξεργασία και αξιοποίηση των εισηγήσεών μας. Παράλληλα, κατανοώντας ότι η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων παραμένει και σ’ αυτή τη συγκυρία κλειδί για να πετύχουμε τον στόχο της ανάκαμψης, εντείναμε τις προωθητικές μας δράσεις στις διεθνείς αγορές. Μέσα από τις προωθητικές του ενέργειες, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων διεθνή συνέδρια, ενημερωτικές συναντήσεις, συστηματικές δημοσιεύσεις στον διεθνή Τύπο και γεωγραφικά στοχευμένες καμπάνιες ψηφιακού μάρκετινγκ, ο Invest Cyprus κράτησε τη χώρα ψηλά στις

αρθρο

Σε συνεργασία με διεθνείς συμβούλους, διαμορφώσαμε στοχευμένες τομεακές στρατηγικές για ανάπτυξη της Κύπρου ως προορισμού ξένων επενδύσεων

προτιμήσεις των ξένων επενδυτών, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στους τρεις βασικούς πυλώνες της Στρατηγικής 2019-2023: • προσέλκυση διεθνών εταιρειών τεχνολογίας (ICT headquartering), • προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων σε τομείς στρατηγικής σημασίας, όπως οι τομείς του τουρισμού και της φιλοξενίας, της υγείας, της εκπαίδευσης και των ΑΠΕ, • προώθηση της χώρας μας ως δικαιοδοσίας για την εγγραφή επενδυτικών ταμείων και διαχειριστών κεφαλαίων. Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι ο Invest Cyprus προχώρησε στη δημιουργία ενός δυναμικού χαρτοφυλακίου (Project Bank) που περιλαμβάνει greenfield projects σε στρατηγικούς τομείς της κυπριακής οικονομίας τα οποία είναι διαθέσιμα προς επένδυση, δίνοντας στους ενδιαφερόμενους επενδυτές την ευκαιρία να αποκτήσουν μια σφαιρική εικόνα των ευκαιριών που παρουσιάζονται στο νησί. Παράλληλα, λειτουργοί του Invest Cyprus συνεργάστηκαν με υφιστάμενες ξένες επιχει-

ρήσεις και επενδυτές, με στόχο την αύξηση των δραστηριοτήτων τους στη χώρα μας και τη διενέργεια νέων επενδύσεων.

ΘΕΤΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ

Είναι ενθαρρυντικό να βλέπουμε τις προσπάθειες και στους τρεις βασικούς πυλώνες της Στρατηγικής μας να εκπληρώνουν τους στόχους που έχουν τεθεί, παρά την πανδημία. Αναμφίβολα, η προώθηση της χώρας μας ως προορισμού εγκατάστασης των δραστηριοτήτων διεθνών εταιρειών ICT, η προώθησή της ως ευρωπαϊκής δικαιοδοσίας για εγγραφή επενδυτικών ταμείων και για εγκατάσταση διαχειριστών κεφαλαίων, καθώς και η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων σε έργα στρατηγικής σημασίας για την οικονομία, οδηγούν σε απτά και επωφελή αποτελέσματα. Είναι ενδεικτικό πως, μόνο τους τελευταίους μήνες και εν μέσω αβέβαιων συνθηκών, συνολικά εννιά διεθνείς εταιρείες τεχνολογίας μετέφεραν ή επέκτειναν τις εργασίες τους στην Κύπρο, κάτι που εκτιμάται πως δημιούργησε 1.000 περίπου νέες εξειδικευμένες θέσεις εργασίας. Πρόκειται για θέσεις που καλύπτονται κυρίως από ξένους, οι οποίοι εγκαθίστανται στην Κύπρο για σκοπούς εργασίας, καθώς και από Κύπριους. Τα οφέλη για την οικονομία είναι σημαντικά και οριζόντια, αφού, πέραν της αύξησης των κρατικών εσόδων, διαχέονται σε διάφορους τομείς, όπως οι επαγγελματικές υπηρεσίες, οι εμπορικές και οικιστικές αναπτύξεις, η ιδιωτική εκπαίδευση, η υγεία, η ψυχαγωγία, το λιανικό εμπόριο, ακόμα και ο εσωτερικός τουρισμός.

ΜΗΛΟΝ ΤΗΣ ΕΡΙΔΟΣ ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ

Λόγω της προσπάθειας όλων των κρατών να αντιμετωπίσουν τις παρενέργειες της πανδημίας, έχει διαμορφωθεί εκ των πραγμάτων ένα ακόμα πιο έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο ο Invest Cyprus καλείται να ηγηθεί της προσπάθειας για προσέλκυση επενδύσεων. Μια πολύ σημαντική πτυχή της όλης προσπάθειας είναι και ο παράγοντας της διεθνούς προβολής, αφού όλες οι χώρες, αντιλαμβανόμενες πλέον την τεράστια σημασία των ξένων επενδύσεων, υλοποιούν προωθητικές δράσεις αξίας πολλών εκατομμυρίων, με διαρκή παρουσία στα διεθνή μέσα ενημέρωσης αλλά και με φυσική παρουσία εξειδικευμένων στελεχών στα κέντρα λήψεως αποφάσεων. Ο Invest Cyprus καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια, με τους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους που διαθέτει, προκειμένου να συμβάλει στην εδραίωση της Κύπρου ψηλά στις επιλογές διεθνών εταιρειών, μεγάλων χρηματοοικονομικών οίκων και ξένων θεσμικών επενδυτών.

37

ξενοδοχειακή βιομηχανία, η οποία αποτελεί και αυτή σημαντικό πυλώνα της οικονομίας γενικότερα. Συναφώς, ο απότομος τερματισμός του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, που αφορούσε κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση έναντι επένδυσης, έχει προσθέσει προκλήσεις και προβλήματα, ιδιαίτερα σε μια ειδική κατηγορία αναπτύξεων, τα πολυτελή οικιστικά ακίνητα. Εάν σε αυτή την εξίσωση συμπεριληφθεί και η πολύ χαμηλή υλοποίηση του αναπτυξιακού κρατικού προϋπολογισμού, τότε όντως διαμορφώνεται μια μελανή εικόνα για τον τομέα των ακινήτων/κατασκευών. Μερικό αντιστάθμισμα σε αυτά αποτελούν τα σχέδια που προκηρύχθηκαν για επιδότηση επιτοκίου για στεγαστικό δάνειο και τα νέα στεγαστικά σχέδια (αναζωογόνησης ορεινών, ακριτικών και μειονεκτικών περιοχών και συγκεκριμένων περιοχών της υπαίθρου). Επίσης, το χρηματοδοτικό πακέτο ύψους €1 δισ. από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης θα δώσει ανάσες και ώθηση στην οικονομία γενικότερα.

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ

Κατασκευαστικός κλάδος, τρέχουσα κατάσταση και προοπτικές ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΗ Αρχιτέκτονα, Προέδρου ΕΤΕΚ Ο κατασκευαστικός κλάδος είναι ένας πολύ σημαντικός κλάδος για την κυπριακή οικονομία. Ο κλάδος εισφέρει το 17% της εγχώριας ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας. Ανάλογα μεγάλης σημασίας είναι ο κλάδος και στο επίπεδο του αριθμού των εργαζομένων, καθώς σήμερα απασχολεί περισσότερα από 35.000 άτομα, τα οποία στην πλειονότητά τους είναι Κύπριοι. Εφόσον σε αυτούς προστεθούν οι εργαζόμενοι των συνδεδεμένων κλάδων, γίνεται αντιληπτή η σημασία του, όχι μόνο για την ανάπτυξη της οικονομίας, αλλά και για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Το 2020 και το 2021 θα αποτελέσουν ειδικές χρονιές, τόσο για το σύνολο της οικονομίας όσο και για τον κλάδο των κατασκευών. Η πανδημία COVID-19 επηρέασε το σύνολο της οικονομίας. Αναπόφευκτα, επηρεάστηκε και ο κλάδος των κατασκευών και γενικότερα των υπηρεσιών που αφορούν τους μηχανικούς. Επίσης, η πανδημία δημιούργησε πλήγμα στην

38

Εάν δράσουμε με τόλμη και αποφασιστικότητα σήμερα, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι ο κλάδος των κατασκευών μετά από πέντε χρόνια θα είναι πιο ανθεκτικός, πιο ποιοτικός, με μεγαλύτερη παραγωγικότητα, πιο πράσινος και πιο ψηφιοποιημένος

Από την άλλη, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε όμως ότι, παρ’ όλα τα προβλήματα που μας έφερε, η πανδημία δημιούργησε και ευκαιρίες/ προοπτικές. Έχει δημιουργήσει μια πρώτης τάξης ευκαιρία και δρα σαν καταλύτης για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας μας, συμπεριλαμβανομένου και του κλάδου των κατασκευών. Επίσης, μας δίνει την ευκαιρία για αναστοχασμό και επανασχεδιασμό ενός πιο πράσινου και ορθολογικού μοντέλου ανάπτυξης. Ο κατασκευαστικός κλάδος έχει τις προϋποθέσεις να ανακάμψει σύντομα, φτάνει να αφήσουμε τις καιροσκοπικές προσεγγίσεις και να εστιάσουμε την προσοχή μας στην ορθολογική και βιώσιμη ανάπτυξη και σε δράσεις οι οποίες να οδηγούν στη βελτίωση της παραγωγικότητας του κλάδου και της ποιότητας του προϊόντος που παράγει. Επειδή ο κλάδος αυτός δεν λειτουργεί στο κενό και παρόλο που μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνεται ότι δεν συνδέεται, για να έχει ευοίωνο μέλλον ο κατασκευαστικός κλάδος, αλλά και άλλοι παραγωγικοί τομείς, οφείλουμε να έχουμε ένα φιλικότερο και αποτελεσματικότερο κράτος, μια σύγχρονη και αποτελεσματική τοπική αυτοδιοίκηση, ποιότητα και συνεπώς την εκ των ων ουκ άνευ απαραίτητη ταχύτητα στην απονομή δικαιοσύνης. Και μιας και αναφερόμαστε ειδικά στη σχέση δημόσιου και κατασκευαστικού τομέα, θα πρέπει να αξιοποιήσουμε τις εναλλακτικές μεθόδους επίλυσης διαφορών στα κατασκευαστικά συμβόλαια του ευρύτερου δημοσίου. Επί του προκειμένου, σημειώνω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δημοσιεύσει, σχετικά πρόσφατα, ένα έγγραφο πολιτικής με θέμα «A

αρθρο

Ο κατασκευαστικός κλάδος έχει τις προϋποθέσεις να ανακάμψει σύντομα, φτάνει να αφήσουμε τις καιροσκοπικές προσεγγίσεις και να εστιάσουμε την προσοχή μας στην ορθολογική και βιώσιμη ανάπτυξη

Renovation Wave for Europe – Greening our buildings, creating jobs, improving lives». Το έγγραφο αυτό είναι συνεκτικό, εμπεριστατωμένο και περιέχει σειρά προθέσεων πολιτικής που έχουν στον πυρήνα τους το δομημένο περιβάλλον, την οικονομική ανάκαμψη και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Το έγγραφο αυτό αποτελεί τη ναυαρχίδα της Ε.Ε. ως απάντηση στη δημοσιονομική κρίση της πανδημίας COVID-19 και περιλαμβάνει πολιτικές για την ενεργειακή αναβάθμιση, την ψηφιοποίηση και τη δομοστατική ενίσχυση των κτιρίων, την ενθάρρυνση της πράσινης ανάπτυξης, της κυκλικής οικονομίας και του σεβασμού της αρχιτεκτονικής αξίας και της αισθητικής των πόλεων, την αναβάθμιση του δημόσιου χώρου

και τη διαφύλαξη και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το έγγραφο αυτό αποτελεί προάγγελο πολιτικών της Ευρώπης, ενώ δράσεις συναφείς με το περιεχόμενό του αναμένεται να χρηματοδοτηθούν από τον τρέχοντα πολυετή προϋπολογισμό της Ε.Ε. αλλά και από χρήματα του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το ΕΤΕΚ θα επιδιώξει να αναλάβει πρωτοβουλία για να μετουσιώσει πολιτικές και δράσεις του εγγράφου αυτού σε έργα, νομοθετικές ρυθμίσεις, χρηματοδοτικά εργαλεία κ.ο.κ. σε εθνικό επίπεδο. Ο κατασκευαστικός κλάδος έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτό και ασφαλώς εκεί είναι το μέλλον του.

αξιοποίηση του ιδιωτικού τομέα για τον προγραμματισμό, την ωρίμανση και την υλοποίηση σημαντικών έργων τα οποία είναι καθηλωμένα λόγω υπερφόρτωσης του υφιστάμενου μηχανισμού. Συναφώς, σε ό,τι αφορά την παραγωγή δημόσιων έργων, το ΕΤΕΚ ζητά την προάσπιση της ποιότητας έναντι της προχειρότητας και των ακατάλληλων μεθόδων υλοποίησης οικοδομικών έργων, και της αξιοποίησης μεθόδων παραγωγής δημόσιων έργων που να διασφαλίζουν την αρχιτεκτονική ποιότητα, την αειφορία, την τεχνική αξία, τα αισθητικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά, την προσβασιμότητα και τα περιβαλλοντικά και καινοτόμα χαρακτηριστικά.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ

ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Το πρώτο βήμα στη νέα πολιτική αδειοδότησης, η οποία περιλαμβάνει για πρώτη φορά δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής και έκδοσης πολεοδομικής και οικοδομικής άδειας για κατοικίες και καθορίζει ως μέγιστο χρόνο έκδοσής τους τις 20 ημέρες, είναι πολύ ελπιδοφόρο και σίγουρα θα βοηθήσει τον τομέα. Συναφώς, η ψήφιση του νόμου ταχείας πολεοδομικής - οικοδομικής αδειοδότησης στρατηγικών επενδύσεων, επί του οποίου η συνεισφορά του ΕΤΕΚ ήταν καθοριστική, είναι κάτι που και αυτό θα συνεισφέρει στην προσπάθεια τόνωσης του τομέα. Σε σχέση με τη χαμηλή υλοποίηση του αναπτυξιακού προϋπολογισμού για το 2020, φαίνεται πως το πρόβλημα είναι συστημικό και συνεπώς η προσπάθεια επίλυσής του θα πρέπει να συνεχιστεί και να ενταθεί. Το όλο ζήτημα πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά, ούτως ώστε να εντοπιστούν στρεβλώσεις ή αδυναμίες (οι οποίες ανά υπουργείο ή κατηγορία έργου μπορεί να διαφέρουν) και να τύχουν διόρθωσης. Το ΕΤΕΚ έχει καταθέσει συγκεκριμένες ιδέες και προτάσεις επί του θέματος, με σημαντικότερη ίσως την

Σχετικά με το κενό που δημιούργησε ο απότομος τερματισμός του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος (κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση), το κράτος οφείλει να αναπληρώσει μέρος αυτού του κενού. Αυτό θα γίνει με την εύρεση λύσεων σε σχέση με τη διαχρονική δυστοκία υλοποίησης του αναπτυξιακού προϋπολογισμού και με την ανάληψη πρωτοβουλιών για την ενθάρρυνση ιδιωτικών επενδύσεων, οι οποίες όμως θα πρέπει να έχουν πράσινα χαρακτηριστικά, να δημιουργούν πολλαπλασιαστικό αντίκτυπο και να προσφέρουν ουσιαστικά στην οικονομία. Τέτοιες επενδύσεις αφορούν έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, νοσοκομεία, κτίρια τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ερευνητικά κέντρα, αλλά και μικρότερα έργα αναβάθμισης του δημόσιου χώρου και διαφύλαξης και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς στα χωριά μας. Πρέπει να σημειώσω πως είναι εξαιρετικής σημασίας να αξιοποιηθούν με μελετημένο αλλά ταχύ και αποτελεσματικό τρόπο τα περίπου €3 δισ. που θα διοχετευθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και τα Διαρθρωτικά Ταμεία την επόμενη πενταετία, μεγάλο μέρος των οποίων αφορά και τον κατασκευαστικό κλάδο. Εξαιρετικής σημασίας είναι, επίσης, η εύρεση τρόπων για αύξηση της υλοποίησης του αναπτυξιακού προϋπολογισμού του ευρύτερου δημοσίου. Ειδικά με την προοπτική που υπάρχει και τα επιπρόσθετα έργα που αναμένεται να υλοποιηθούν λόγω και της χρηματοδότησής τους από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης, είναι επιτακτική ανάγκη η αύξηση της φέρουσας ικανότητας του κράτους και του ευρύτερου δημοσίου για έγκαιρο και αποτελεσματικό προγραμματισμό, ωρίμανση, σχεδιασμό και υλοποίηση έργων. Σε κάθε περίπτωση, εάν δράσουμε με τόλμη και αποφασιστικότητα σήμερα, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι ο κλάδος των κατασκευών μετά από πέντε χρόνια θα είναι πιο ανθεκτικός, πιο ποιοτικός, με μεγαλύτερη παραγωγικότητα, πιο πράσινος και πιο ψηφιοποιημένος.

39

αποθέματα καταθέσεων με στόχο επενδύσεις σε ακίνητη περιουσία. Θεωρώ ότι κάθε σχέδιο που εφαρμόζει το κράτος είναι σημαντικό και προς τη σωστή κατεύθυνση, όπως και η επιδότηση επιτοκίων για νέα στεγαστικά δάνεια. Αρκετοί συμπολίτες μας, κυρίως νεαρά ζευγάρια, επωφελήθηκαν του σχεδίου και προχώρησαν σε αγορά ακινήτου. Ήταν ένα επιπλέον κίνητρο για όσους είχαν πρόθεση να αγοράσουν ακίνητο, να το πράξουν.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ COVID-19

ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ: Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ ΤΟΥ ΜΑΡΙΝΟΥ ΚΥΝΑΙΓΕΙΡΟΥ Προέδρου Συμβουλίου Εγγραφής Κτηματομεσιτών H πανδημία έχει επηρεάσει την αγορά ακινήτων, στην οποία επικράτησε μια φυσιολογική στασιμότητα λόγω των περιοριστικών μέτρων αλλά και λόγω της οικονομικής αβεβαιότητας που ακολούθησε. Ωστόσο, αυτή η πρωτοφανής κατάσταση αποτέλεσε και μια νέα εποχή για τον κλάδο, ο οποίος απέδειξε ότι μπορεί να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες, να επενδύσει σε καινοτόμες πρακτικές και να προσαρμοστεί σε νέα δεδομένα. Προσωπικά, από την αρχή της πανδημίας, πίστευα ότι θα υπήρχε μεγαλύτερο πρόβλημα στην αγορά ακινήτων, εντούτοις διαφαίνεται ότι προκύπτει αρκετό ενδιαφέρον, κυρίως από ντόπιους επενδυτές (Κύπριους και ξένους που διαμένουν μόνιμα στην Κύπρο). Καθοριστικό ρόλο σε αυτό διαδραμάτισαν τα σχέδια επιδοτήσεων αγοράς κατοικίας της κυβέρνησης, ενώ αποδεικνύεται ότι οι περιορισμοί λόγω COVID-19 δημιούργησαν

40

Εκείνο που αξίζει να αναφερθεί είναι η αυξημένη ζήτηση αγοράς πρώτης κατοικίας μετά και την εξαγγελία των κινήτρων της κυβέρνησης αλλά και λόγω του χρηματικού αποθέματος που κατάφεραν να επιτύχουν αρκετοί συμπολίτες μας

Η αγορά ακινήτων, όπως και ο τουρισμός, είναι από τους τομείς της οικονομίας που επηρεάζονται πολύ από εξωγενείς παράγοντες. Η κρίση που επέφερε η πανδημία του κορωνοϊού θεωρώ ότι δεν μπορεί να συγκριθεί με την κρίση του 2013, καθότι η κρίση του 2013 οφειλόταν κατά κύριο λόγο στον ανθρώπινο παράγοντα, που επηρέασε τον τραπεζικό τομέα και τα δημοσιονομικά του κράτους. Συγκεκριμένα, όπως φαίνεται από τα στοιχεία του Κτηματολογίου, από την αρχή του 2020, η αγορά ακινήτων –κυρίως οικιστικών– διατηρούσε τη θετική δυναμική της. Από το πρώτο lockdown, τον Μάρτιο μέχρι και τον Μάιο του 2020, υπήρξε μια παγοποίηση της ζήτησης ακινήτων, λόγω και των περιοριστικών μέτρων, αλλά από τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς παρατηρήθηκε μια αυξητική τάση αγοράς ακίνητης περιουσίας, που οφειλόταν και στην καλή επιδημιολογική πορεία της Κύπρου. Ωστόσο, εκείνο που αξίζει να αναφερθεί είναι η αυξημένη ζήτηση αγοράς πρώτης κατοικίας μετά και την εξαγγελία των κινήτρων της κυβέρνησης αλλά και λόγω του χρηματικού αποθέματος που κατάφεραν να επιτύχουν αρκετοί συμπολίτες μας. Το μεγαλύτερο πρόβλημα αφορά τις ξένες επενδύσεις, αν και το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών παραμένει ενεργό. Συγκεκριμένα, το πρώτο τετράμηνο του 2021, η δραστηριότητα στην αγορά ακινήτων παρουσιάζει ανάκαμψη ύψους 28%, λαμβάνοντας ώθηση από την αύξηση ύψους 285% που σημειώθηκε τον Απρίλιο, κυρίως λόγω της χαμηλής περσινής βάσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύει το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, ο αριθμός των πωλητηρίων εγγράφων ανήλθε συνολικά σε 2.817 την περίοδο ΙανουαρίουΑπριλίου 2021, από 2.207 την αντίστοιχη περσινή περίοδο, σημειώνοντας αύξηση 28%. Ωστόσο, μέρος της ανάκαμψης αποδίδεται στη χαμηλή βάση στις πωλήσεις ακινήτων κατά το 2020. Η Κύπρος σήμερα «ξεκλείδωσε» σε όλους

αρθρο

Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε κάθε αγοραπωλησία είναι η εξασφάλιση του τίτλου ιδιοκτησίας

σμός, καθώς η μείωση του ΑΕΠ ήταν μικρότερη σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. Άξιο αναφοράς είναι και το ενδιαφέρον επενδυτικών ταμείων με διεθνή εμβέλεια για δραστηριοποίησή τους στην Κύπρο, καθώς τα τελευταία χρόνια οι υπηρεσίες που προσφέρουμε αναγνωρίζονται από διεθνούς φήμης επενδυτικά ταμεία, η δραστηριοποίηση των οποίων προσελκύει αγοραστές ακινήτων. Η χώρα μας προσφέρει έδαφος δραστηριοποίησης στον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών και αποτελεί ιδανικό προορισμό για πολυεθνικές εταιρείες, καθώς προσφέρονται αρκετές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες μέσω αδειοδότησης και εύκολης πρόσβασης στις αγορές της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής.

ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ

τους τομείς, ενώ οι καλοκαιρινοί μήνες συνέβαλαν στη συνέχιση των αναπτυξιακών έργων, προκειμένου να προκαλέσουν και το ενδιαφέρον ξένων επενδυτών, αφού η χώρα μας έχει μια ισχυρή γεωγραφική θέση, η οποία προσφέρει εύκολη πρόσβαση σε μεγάλες αγορές. Σημαντικές είναι και οι αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας από τους διεθνείς οργανισμούς, σύμφωνα με τους οποίους η ανάπτυξη αναμένεται να κυμανθεί μεταξύ 3,5% και 4% για τα έτη 2021-2023, ενώ η πανδημία κατέδειξε πως η Κύπρος είναι κάτι περισσότερο από ένας τουριστικός προορι-

Κάθε αγοραστής θα πρέπει να κάνει την κατάλληλη έρευνα αγοράς και να αποτείνεται στους εγγεγραμμένους και αδειούχους κτηματομεσίτες, ώστε να λαμβάνει τις απαραίτητες πληροφορίες που χρειάζεται για το ακίνητο που τον ενδιαφέρει. Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να κατανοήσουν ότι στην Κύπρο, όπως και στις πλείστες ευρωπαϊκές χώρες, υπάρχει νομοθεσία που ρυθμίζει το επάγγελμα του κτηματομεσίτη. Επίσης, ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε κάθε αγοραπωλησία είναι η εξασφάλιση του τίτλου ιδιοκτησίας. Αν η επένδυση αφορά γη για παράδειγμα, πρέπει να γίνεται ο απαραίτητος έλεγχος για το ότι υπάρχει πρόσβαση και ο αγοραστής να γνωρίζει γενικότερα τα πραγματικά χαρακτηριστικά του ακινήτου που αγοράζει.

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΚΤΗΜΑΤΟΜΕΣΙΤΩΝ

Το Συμβούλιο Εγγραφής Κτηματομεσιτών αποτελεί νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και έχει όλες τις νομικές ιδιότητες που χαρακτηρίζουν τα νομικά πρόσωπα. Οι βασικές αρμοδιότητες και εξουσίες που έχει το Συμβούλιο, σύμφωνα με τη νομοθεσία, είναι να διενεργεί την εγγραφή των κτηματομεσιτών και βοηθών κτηματομεσιτών και να εκδίδει τις σχετικές άδειες ασκήσεως του επαγγέλματος του κτηματομεσίτη, να ασκεί πειθαρχικό έλεγχο στους εγγεγραμμένους κτηματομεσίτες και βοηθούς και να καταχωρεί κατηγορητήρια στο δικαστήριο αναφορικά με ποινικά αδικήματα που προβλέπει ο νόμος. Το πρόβλημα της παράνομης άσκησης του επαγγέλματος του κτηματομεσίτη αποτελεί γάγγραινα, όχι μόνο για τους αδειούχους κτηματομεσίτες, αλλά και για το ίδιο το κράτος, αφού πλήττει ανεπανόρθωτα το κύρος των κτηματομεσιτικών συναλλαγών και ταυτόχρονα εδραιώνει την παραοικονομία, τη φοροδιαφυγή, την παρανομία και την άδικη μεταχείριση μεταξύ των πολιτών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δυσφήμιση της Κυπριακής Δημοκρατίας διεθνώς και την απώλεια σημαντικών εσόδων για το κράτος. Το Συμβούλιο Εγγραφής Κτηματομεσιτών προβαίνει σε συνεχή ενημέρωση του κοινού, ώστε αυτό να κατανοήσει την αναγκαιότητα συνεργασίας του με τους αδειούχους κτηματομεσίτες, με στόχο να διασφαλίζεται η συναλλαγή του αλλά και η κάθε πράξη αγοραπωλησίας. Σημειώνεται ότι τα τελευταία χρόνια εκδικάστηκαν από τα Επαρχιακά Δικαστήρια πέραν των 100 ποινικών υποθέσεων που αφορούσαν την καταδίκη πέραν των 50 νομικών προσώπων και πέραν των 100 φυσικών προσώπων που ασκούσαν παράνομα το επάγγελμα του κτηματομεσίτη, ενώ εκκρεμούν ακόμα αρκετές δεκάδες ποινικές υποθέσεις ενώπιον των δικαστηρίων. Το Συμβούλιο Εγγραφής Κτηματομεσιτών, ως η μοναδική εποπτική αρχή του επαγγέλματος του κτηματομεσίτη, δεν θα σταματήσει να ζητά τη λήψη περισσότερων και πιο αποτρεπτικών μέτρων για πάταξη του φαινομένου της παράνομης κτηματομεσιτείας. Περαιτέρω, το Συμβούλιο έχει θέσει επανειλημμένα το πρόβλημα αυτό στα αρμόδια όργανα της πολιτείας, ώστε να συνδράμουν στην επίλυσή του. Είμαστε σίγουροι ότι συνεργαζόμενοι όλοι μαζί –πολιτεία, Συμβούλιο Εγγραφής Κτηματομεσιτών και πολίτες– μπορούμε να καταφέρουμε να απαλλαγούμε από τη λαίλαπα της παράνομης κτηματομεσιτείας.

41

Μάριος Λ. Ποντίκης CEO Atlas Pantou

80 ΧΡΟΝΙΑ «ΧΤΙΖΟΥΜΕ» ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ «Ο σχεδιασμός μας για το άμεσο μέλλον είναι να συνεχίσουμε να είμαστε μια από τις πιο αξιόπιστες κατασκευαστικές εταιρείες στην Κύπρο και να διατηρήσουμε μια ξεχωριστή θέση στον κλάδο μας», τονίζει ο CEO της Atlas Pantou, Mάριος Λ. Ποντίκης, ο οποίος, αναφερόμενος στα μελλοντικά σχέδια της εταιρείας, σημειώνει πως, μεταξύ άλλων προτεραιοτήτων, είναι και η επικέντρωση στα έργα οδοποιίας. Όσον αφορά τον τομέα των ακινήτων στην Κύπρο, ο κ. Ποντίκης εστιάζει σε σειρά μέτρων και κινήτρων που πρέπει να εξαγγελθούν από το κράτος για προσέλκυση επενδύσεων.

Π

οιες είναι οι πιο σημαντικές αλλαγές που είδατε στον τομέα των ακινήτων λόγω της υγειονομικής κρίσης του COVID-19 και της κατάργησης του επενδυτικού προγράμματος για πολιτογραφήσεις; Η πανδημία του COVID-19 έχει αλλάξει την καθημερινότητα όλων μας. Η νέα έξαρση καθώς και οι συνεχείς μεταλλάξεις του κορωνοϊού συνεχίζουν να αποτελούν απειλή για τη δημόσια υγεία, ενώ επηρεάζουν ταυτόχρονα με πολύ αρνητικό τρόπο τις επιχειρήσεις και την οικονομία γενικότερα. Η πρόσφατη κατάργηση του επενδυτικού προγράμματος για πολιτογραφήσεις αναπόφευκτα έχει επηρεάσει δυσμενώς το ενδιαφέρον για πολυτελείς οικιστικές αναπτύξεις, όπως διαμερίσματα σε πολυώροφα κτίρια και πολυτελείς επαύλεις. Αυτές οι αναπτύξεις αποτελούσαν μέχρι πρόσφατα την πιο υποσχόμενη τάση στον τομέα των κατασκευών και πόλο έλξης ξένων επενδυτών. Ήδη πολλοί επενδυτές και επιχειρηματίες του κλάδου έχουν προχωρήσει στην ακύρωση τέτοιων μεγαλεπήβολων έργων. Αυτές οι εξελίξεις έχουν οδηγήσει τις επιχειρήσεις του κλάδου σε στροφή προς μικρότερες κατασκευές και γενικά προς χαμηλότερου κόστους οικιστικές

42

ή εμπορικές αναπτύξεις που είναι προσιτές σε μεγαλύτερο ποσοστό του τοπικού πληθυσμού και των επιχειρήσεων.

ΜΕΤΡΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ

Ποια μέτρα ή κίνητρα θα πρέπει να δοθούν από το κράτος για στήριξη του τομέα των ακινήτων; Το κράτος πρέπει να προωθήσει σειρά κινήτρων για την προσέλκυση νέων επενδύσεων. Οι ξένοι επενδυτές βρίσκονται αντιμέτωποι με έναν βραδυκίνητο κρατικό μηχανισμό που δεν προσφέρει το περιβάλλον στο οποίο επιδιώκουν να δραστηριοποιηθούν. Το κράτος πρέπει λοιπόν να αναζητήσει τρόπους σύντμησης, εκμοντερνισμού και απλούστευσης των χρονοβόρων διαδικασιών που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την επιχειρηματική δραστηριότητα και τις αδειοδοτήσεις έργων. Ο πολεοδομικός σχεδιασμός επηρεάζει επίσης τον κλάδο των ακινήτων. Θα πρέπει να μελετηθεί η αύξηση των συντελεστών κάλυψης και δόμησης σε περιοχές ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, ώστε να γίνει ελκυστικότερη η ανάπτυξη οικοδομών. Σημαντική είναι και η αναδιάρθρωση της στεγαστικής πολιτικής του κράτους, ώστε η ιδιωτική κατοικία να είναι προσιτή σε μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού. Σωστά μέτρα προς

Το κράτος πρέπει να προωθήσει σειρά κινήτρων για την προσέλκυση νέων επενδύσεων. Οι ξένοι επενδυτές βρίσκονται αντιμέτωποι με έναν βραδυκίνητο κρατικό μηχανισμό που δεν προσφέρει το περιβάλλον στο οποίο επιδιώκουν να δραστηριοποιηθούν

ΕΡΓΟΛΑΒΟΙ

αυτή την κατεύθυνση είναι η επιχορήγηση του επιτοκίου για 2 χρόνια από το κράτος για οικιστικά δάνεια που αφορούν την πρώτη κατοικία, καθώς και ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ (από 19% σε 5%). Πέραν τούτου και ως αντιστάθμιση της μείωσης του αριθμού των έργων από τον ιδιωτικό τομέα, το κράτος πρέπει να αυξήσει τον προϋπολογισμό του για κατασκευαστικά και τεχνικά έργα όλων των τύπων, στηρίζοντας έτσι όλες τις επιχειρήσεις του τομέα. Τέλος, το κράτος θα πρέπει να προχωρήσει σε κάποιου είδους φορολογικές χαλαρώσεις ή άλλου είδους οικονομικά οφέλη ή κίνητρα σε επιχειρήσεις που υλοποιούν μεγάλα αναπτυξιακά έργα, τα οποία συνεισφέρουν στην οικονομία του τόπου και προσφέρουν εργασία σε ένα μεγάλο μερίδιο ανθρώπινου δυναμικού. Τι περιλαμβάνει ο σχεδιασμός σας για τα επόμενα χρόνια; Ο σχεδιασμός μας για το άμεσο μέλλον στοχεύει στο να συνεχίσουμε να είμαστε μια από τις πιο αξιόπιστες κατασκευαστικές εταιρείες στην Κύπρο και να διατηρήσουμε μια ξεχωριστή θέση στον κλάδο μας. Είναι πολύ σημαντικό να παραμείνουμε ευέλικτοι και σε θέση να αναθεωρούμε τακτικά τους σχεδιασμούς μας, ανάλογα με τις εξελίξεις στο κυπριακό και το παγκόσμιο επιχειρηματικό περιβάλλον. Παρακολουθούμε πάντα στενά τον προγραμ-

Ararat Grand Residences, Λεμεσός

Έχουν εξαγγελθεί μεγάλα έργα για την αναβάθμιση του οδικού δικτύου, των υποδομών και γενικότερα του κυκλοφοριακού σχεδιασμού. Τοποθετήσαμε τον τομέα αυτό στις προτεραιότητές μας και έτσι στα πλάνα μας έχουμε εισαγάγει και την ανάληψη τεχνικών έργων με επικέντρωση στα έργα οδοποιίας

ματισμό και τις κινήσεις της κυβέρνησης. Έχουν εξαγγελθεί μεγάλα έργα για την αναβάθμιση του οδικού δικτύου, των υποδομών και γενικότερα του κυκλοφοριακού σχεδιασμού. Τοποθετήσαμε τον τομέα αυτό στις προτεραιότητές μας και έτσι στα πλάνα μας έχουμε εισαγάγει και την ανάληψη τεχνικών έργων με επικέντρωση στα έργα οδοποιίας. Προχωρούμε στον απαραίτητο προγραμματισμό και πιστεύουμε ότι είμαστε έτοιμοι

για διείσδυση σε αυτόν τον τομέα. Ο «πράσινος» τομέας είναι επίσης πολύ ελκυστικός. Η περιβαλλοντική συνείδηση και η αειφόρος ανάπτυξη κατέκτησαν το παγκόσμιο ενδιαφέρον και κυρίως το ενδιαφέρον της Ευρώπης, η οποία διαθέτει ολοένα και περισσότερα κονδύλια για έργα και δράσεις με κύριο γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος. Η Κύπρος ως ευρωπαϊκή χώρα συμβαδίζει με τις διατάξεις της ευρωπαϊκής πολιτικής και έτσι δημιούργησε το κατάλληλο περιβάλλον για επενδύσεις, που κέρδισε και την προσοχή μας. Θεωρούμε ότι υπάρχουν εύφορες επιχειρηματικές ευκαιρίες που δίκαια αποτελούν μέρος των μελλοντικών μας σχεδιασμών. Η ανάπτυξη του τομέα των ακινήτων θα πρέπει πλέον να εξυπηρετεί τους Στόχους για Βιώσιμη Ανάπτυξη. Ποιες δράσεις γίνονται στον τομέα προς αυτή την κατεύθυνση; Ο τομέας των ακινήτων έχει μεγάλες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όχι μόνο λόγω της χρήσης ενέργειας και των εκπομπών αερίων από την παραγωγή υλικών ή την παροχή υπηρεσιών για την κατασκευή των κτιρίων, αλλά και από τη χρήση των κτιρίων. Η πράσινη δόμηση έχει γίνει επιτακτική ανάγκη και η μέθοδος κατασκευής κτιρίων, τουλάχιστον στην Ευρώπη, πρέπει να διασφαλίζει την ελαχιστοποίηση της χρήσης ενέργειας. Η ευρωπαϊκή οδηγία για την αειφόρο ανάπτυξη και κατόπιν η κυπριακή νομοθεσία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων εισήγαγαν τα πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης στην Κύπρο. Αναπόφευκτα, τα υλικά που χρησιμοποιούνται, οι μέθοδοι θερμομόνωσης και η παραγωγή ενέργειας για χρήση από το κτίριο, μπήκαν σε νέα εποχή. Αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Εκδίδοντας διάφορα διατάγματα για την αυστηροποίηση των δεικτών ενέργειας, το Υπουργείο Εσωτερικών έχει φροντίσει για την καλύτερη εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας. Ταυτόχρονα, όμως, αντλεί τα κονδύλια για την αειφόρο ανάπτυξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα διαθέτει στην κυπριακή αγορά. Συνήθως, δίνει κίνητρα για την ενεργειακή αναβάθμιση των υφιστάμενων κτιρίων. Τα σχέδια αυτά είχαν τεράστια απήχηση και η κυβέρνηση σχεδιάζει να εξαγγείλει νέα. Οι δράσεις όμως δεν αφορούν μόνο την κατανάλωση ενέργειας, αλλά και τη χρήση ανακυκλώσιμων υλικών. Η νομοθεσία για διαχείριση αποβλήτων επέβαλε την ανάγκη για ανακύκλωση, επεξεργασία και επαναχρησιμοποίηση υλικών. Τα απόβλητα των εργοταξίων μεταφέρονται σε αδειοδοτημένους χώρους διαχείρισης και κάποια από αυτά καταλήγουν ξανά σε εργοτάξια ως επεξεργασμένο υλικό.

43

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ ΜΑΣ

Limassol Del Mar

Οlympic Residence, Λεμεσός

Γενικό Νοσοκομείο Αμμοχώστου

Στο χαρτοφυλάκιο της ΑΤΛΑΣ ΠΑΝΤΟΥ περιλαμβάνεται μια μεγάλη ποικιλία κατασκευαστικών και τεχνικών έργων:

γέφυρες, παραγωγικοί σταθμοί ενέργειας, αποχετευτικά δίκτυα, στρατιωτικές εγκαταστάσεις και θαλάσσια έργα.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑ

Μερικά από τα πιο σημαντικά έργα της ΑΤΛΑΣ ΠΑΝΤΟΥ που ξεχωρίζουν, λόγω είτε μεγέθους είτε σημασίας είτε καινοτομίας, είναι επίσης:

Πολυώροφα κτίρια με πολυτελή διαμερίσματα, συγκροτήματα πολυτελών κατοικιών και ανεξάρτητες βίλες, ξενοδοχεία και τουριστικά θέρετρα, συγκροτήματα γραφείων, εμπορικά κτίρια και εμπορικά κέντρα, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, νοσοκομεία και κλινικές.

ΕΡΓΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΗΣ Αθλητικές εγκαταστάσεις, οδικά έργα και

44

MY MALL LIMASSOL Το «My Mall Limassol», ένα πολύ μεγάλο εμπορικό κέντρο στο Ζακάκι, που διαθέτει καταστήματα λιανικού εμπορίου, εστιατόρια, μπόουλινγκ και παγοδρόμιο.

OLYMPIC RESIDENCE Στο παραλιακό μέτωπο της Λεμεσού κατα-

σκευάσαμε το «Olympic Residence», τους «δίδυμους πύργους της Λεμεσού», όπως αποκαλούνται. Από τα συμπληρωμένα έργα στη Λεμεσό, ξεχωρίζουν επίσης τα πολυτελή γραφεία της εταιρείας Interorient Navigation.

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ Από τα τουριστικά καταλύματα, ξεχωρίζουν το «Columbia Harbour Village» στο Πισσούρι, το οποίο σχεδιάστηκε ως παραδοσιακό χωριό, το ξενοδοχείο «Aldiana - Zypern» στη Λάρνακα, οι πολυτελείς επαύλεις και τα διαμερίσματα στο «Aphrodite Hills» στην Πάφο και η ανακαίνιση του ξενοδοχείου «Parklane, a Luxury Collection Resort & Spa» (πρώην Le Meridien) στη Λεμεσό.

ΕΡΓΟΛΑΒΟΙ

ΑΛΛΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΕΡΓΑ Άλλα σημαντικά έργα που αξίζει να αναφερθούν είναι το Γενικό Νοσοκομείο Αμμοχώστου, ο πεζόδρομος Παραλιμνίου, οι κυματοθραύστες στη Λάρνακα και τα διάφορα αποχετευτικά έργα σε ολόκληρη την Κύπρο.

ΥΠΟ ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΡΓΑ Ιδιαίτερη επίσης σημασία έχουν και κάποια υπό εξέλιξη έργα μας στη Λεμεσό, όπως το γνωστό για τον ιδιαίτερο σχεδιασμό του «Limassol Del Mar», που διαθέτει 27 οικιστικούς ορόφους, και τα «Sky Tower» και «Ararat Grand Residences» με 23 ορόφους το καθένα. Τα έργα αυτά διαθέτουν επίσης πισίνες, εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους άθλησης, spa, εστιατόρια και καταστήματα.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΤΛΑΣ ΠΑΝΤΟΥ Ιστορικά, οι ρίζες της ΑΤΛΑΣ ΠΑΝΤΟΥ χρονολο-

γούνται στα 1937-38, στην Αμμόχωστο, όπου ο αείμνηστος Παναγιώτης Αντ. Τουμαζής ίδρυσε το πρώτο του τεχνικό γραφείο «TEXNIKON ΓΡΑΦΕΙΟΝ ΠΑΝ. ΤΟΥΜΑΖΗΣ». Το 1942 εγγράφει τον συνεταιρισμό «ΠΑΝΤΟΥΜΑΖΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΙ», το 1957 την εταιρεία «ΑΤΛΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΙ ΛΤΔ» και το 1963 την εταιρεία «ΠΑΝΤΟΥΜΑΖΗΣ ΛΤΔ». Με την τουρκική εισβολή και την κατοχή της Αμμοχώστου, οι εργασίες των εταιρειών «ΠΑΝΤΟΥΜΑΖΗΣ ΛΤΔ» και «ΑΤΛΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΙ ΛΤΔ» σταμάτησαν. Το 1975 δημιουργήθηκε η «AtlasPantou Co Ltd», η οποία τις διαδέχθηκε. Το 1987, Διευθύνων Σύμβουλος της AtlasPantou Co Ltd αναλαμβάνει ο Τώνης Τουμαζής, γιος του Παναγιώτη, ο οποίος είναι και ο ιδρυτής του ομίλου εταιρειών ΑΤΛΑΣ ΠΑΝΤΟΥ και ΑΤΛΑΣ ΠΑΝΤΩΝ. Το 2018, Ανώτατος Εκτελεστικός Διευθυντής της ΑΤΛΑΣ ΠΑΝΤΟΥ αναλαμβάνει ο Μάριος Λ. Ποντίκης.

Parklane, a Luxury Collection Resort & Spa, Λεμεσός

ε ταιρικο προφιλ

Με πέραν των 80 χρόνων ιστορία, η ΑΤΛΑΣ ΠΑΝΤΟΥ έχει «χτίσει» ένα αξιόλογο όνομα, συνώνυμο της καινοτομίας, της αξιοπιστίας και της αποδοτικότητας. Είναι ο πυρήνας ενός δυναμικού ομίλου, στον οποίο περιλαμβάνονται πέραν των 15 εταιρειών του κλάδου, με δράση στην Κύπρο και στο εξωτερικό. Τα σταθερά βήματα και η σκληρή δουλειά έκαναν την ΑΤΛΑΣ ΠΑΝΤΟΥ σήμερα να αποτελεί ιστορικό κεφάλαιο για τον κατασκευαστικό τομέα της Κύπρου. Η ΑΤΛΑΣ ΠΑΝΤΟΥ κατέχει άδεια εργολήπτη Κατηγορίας «Α» σε τεχνικά και οικοδομικά έργα, έχοντας έτσι το δικαίωμα να εκτελεί έργα απεριόριστης αξίας και μεγέθους. Είναι επίσης από τις πρώτες εταιρείες που έχουν αναπτύξει και εφαρμόσει ένα ολοκληρωμένο Σύστημα Λειτουργίας, το οποίο είναι βασισμένο στις απαιτήσεις των διεθνών προτύπων ISO 9001:2015, ISO 14001:2015 και OHSAS 18001:2007 (μετάβαση φέτος σε ISO 45001:2018), και χρησιμοποιεί αυτά τα πρότυπα ως πλαίσιο που επιτρέπει στην εταιρεία να τεκμηριώνει και να βελτιώνει συνεχώς τις πρακτικές της.

πληροφοριες Κεντρικά Γραφεία Λεμεσού Γιάγκου Τορναρίτη 8, 3035, Λεμεσός Τ.Θ. 51269, 3503, Λεμεσός Τηλ.: 25 828500 Φαξ: 25 828501 Email: headoffice@atlaspantou.com Γραφείο Λευκωσίας Δεινοκράτους 5, Πολυκατοικία Πάολα, Διαμ. 16, 1070, Λευκωσία Τ.Θ. 20928, 1665, Λευκωσία Τηλ.: 22 447474 Φαξ: 22 447475 Email: lefkosia@atlaspantou.com Ιστοσελίδες: www.atlaspantou.com, www.atlaspantougroup.com Sky Tower, Λεμεσός

My Mall, Λεμεσός

45

v

ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΥΣΟΧΟΣ Executive Director CYFIELD GROUP

ΠΟΛΥΤΕΛΗ ΑΚΙΝΗΤΑ ΣΕ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ Στις σημαντικότερες αλλαγές που σημειώθηκαν στον τομέα των ακινήτων εν μέσω COVID-19 αναφέρεται ο CEO της Cyfield, Γιώργος Χρυσοχός, ο οποίος καταθέτει τις εισηγήσεις του για τόνωση της αγοράς. Σχολιάζει πως «η Cyfield, όντας στην πρώτη γραμμή και με τη γνωστή ευελιξία στην προσαρμογή των νέων δεδομένων, αναπτύσσει ήδη περισσότερες κατοικίες για όλους τους προϋπολογισμούς για τον ντόπιο αγοραστή, σε διάφορες περιοχές της Λευκωσίας και της Λεμεσού», ενώ προσθέτει μεταξύ άλλων πως «ο όμιλος Cyfield αυτή τη στιγμή διαθέτει προς πώληση περισσότερα από 35-40 έργα σε Λευκωσία, Λάρνακα, Λεμεσό και Αθήνα».

Π

οιες είναι οι πιο σημαντικές αλλαγές που είδατε στον τομέα των ακινήτων λόγω της υγειονομικής κρίσης του COVID-19; Λόγω της υγειονομικής κρίσης του COVID-19 και των διαφόρων περιοριστικών μέτρων που υπήρξαν κατά διαστήματα, έχουμε εξαναγκαστεί να μεταφερθούμε σε ψηφιακή λειτουργία μέσα σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Ο τομέας των ακινήτων προσαρμόστηκε σε διαδικτυακές και τηλεφωνικές συναντήσεις και ξεναγήσεις, με αξιοσημείωτη επιτυχία. Στο κομμάτι των προϊόντων, έχουμε παρατηρήσει ότι οι αγοραστές ψάχνουν διαμερίσματα ή κατοικίες που τους δίνουν την ευελιξία να δουλεύουν από το σπίτι. Όσον αφορά τις πωλήσεις, υπήρξε μείωση των ξένων αγοραστών, αφού ήταν αδύνατον για ένα χρονικό διάστημα να επισκεφθούν την Κύπρο, κάτι το οποίο είναι προσωρινό, καθώς οι ανάγκες υπάρχουν και θα εκδηλωθούν αργότερα. Ευτυχώς οι πωλήσεις στους ντό-

46

πιους αγοραστές συνεχίζονται με τους ίδιους ρυθμούς όπως και πριν από την πανδημία. Ποια είδη ακινήτων παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ζήτηση; Ποιοι είναι οι υποψήφιοι πελάτες και τι είδους ακίνητα βρίσκονται στις προτιμήσεις Κυπρίων και ξένων αγοραστών; Ο κόσμος, κατά τη διάρκεια της καραντίνας, φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει ότι χρειάζεται μεγαλύτερους χώρους, έναν κήπο και ένα γραφείο για να δουλεύει όταν χρειάζεται. Αυτή είναι μια αλλαγή που παρατηρήθηκε στην τοπική αγορά. Η Cyfield, όντας στην πρώτη γραμμή και με τη γνωστή ευελιξία στην προσαρμογή των νέων δεδομένων, αναπτύσσει ήδη περισσότερες κατοικίες για όλους τους προϋπολογισμούς για τον ντόπιο αγοραστή, σε διάφορες περιοχές της Λευκωσίας και της Λεμεσού. Τα χαμηλά επιτόκια, τα μέτρα επιχορηγημένου επιτοκίου από το κράτος και η μεγάλη ρευ-

Ο όμιλος Cyfield είναι ο πρώτος στην Κύπρο που εφάρμοσε και καθιέρωσε τα πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης «Α» στις κατοικίες και στα διαμερίσματα

επιχειρηματίες ανάπτυξης γης

στότητα των τραπεζών οδηγούν σε μεγάλη ευκολία δανειοδότησης νέων αγοραστών, κάτι που επηρεάζει θετικά τη ζήτηση στα ακίνητα. Οι νέοι, με χαμηλότερη ιδία συνεισφορά και χαμηλές δόσεις, μπορούν πιο εύκολα να αγοράσουν διαμερίσματα, αυξάνοντας τη ζήτηση. Τα αρνητικά επιτόκια καταθέσεων ωθούν πολλούς να επενδύσουν για σκοπούς υπενοικίασης (buy to let), ώστε να προστατέψουν τον πλούτο τους με αποδόσεις 4-6%. Η Cyfield αναπτύσσει και διαχειρίζεται διαμερίσματα σε περιζήτητες οικιστικές περιοχές με εύκολη και άμεση ενοικίαση. Όσον αφορά τους ξένους αγοραστές, εξακολουθούν να θέλουν να επενδύσουν στην Κύπρο, είτε για εξοχική κατοικία είτε για να εκμεταλλευτούν το επενδυτικό πρόγραμμα μόνιμης παραμονής στη Δημοκρατία. Οι προσπάθειες για headquartering στην Κύπρο είναι επιτυχημένες και με την κάθοδο ξένων εταιρειών έχει παρατηρηθεί μια αύξηση στη ζήτηση γραφείων, η οποία υπερκαλύπτει την τάση για εργασία από το σπίτι.

ΚΙΝΗΤΡΑ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ

Ποια μέτρα ή κίνητρα θα πρέπει να δοθούν για στήριξη του τομέα των ακινήτων; Υπάρχουν 3 κατηγορίες κινήτρων που προτείνουμε να δοθούν στον τομέα της ανάπτυξης ακινήτων: (Α) Πολεοδομικά κίνητρα: • Αύξηση του Συντελεστή Δόμησης κατά 10% και έναν όροφο, σε όλες ανεξαιρέτως τις ζώνες, για να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε κτίρια με πιο μεγάλους και άνετους χώρους, αλλά κυρίως με χώρο γραφείου, που έχει γίνει αναγκαιότητα στη σημερινή εποχή.

• Να μη μετρούν στον Συντελεστή Δόμησης (όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες) διάδρομοι και κλιμακοστάσια, έτσι ώστε να σχεδιάζονται πιο μεγάλοι και άνετοι κοινόχρηστοι χώροι.

• Αποφάσεις για χορήγηση αδειών να παίρνονται από πολεοδόμους τεχνοκράτες και όχι από δημοτικά συμβούλια. (Β) Οικονομικά κίνητρα: • Μείωση του ΦΠΑ σε 5% για όλα τα ακίνητα.

• Εγγύηση του κράτους προς νέους αγοραστές πρώτης κατοικίας για ευνοϊκότερο δανεισμό. (Γ) Διαδικαστικές βελτιώσεις: • Άμεση έκδοση αδειών όταν δεν χρειάζεται κατά παρέκκλιση με υπευθυνότητα του αρχιτέκτονα. Ποια έργα βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιό σας και τι περιλαμβάνει ο προγραμματισμός σας για τα επόμενα χρόνια; O όμιλος Cyfield αυτή τη στιγμή διαθέτει προς πώληση περισσότερα από 35-40 έργα σε Λευκωσία, Λάρνακα, Λεμεσό και Αθήνα.

Οι νέοι, με χαμηλότερη ιδία συνεισφορά και χαμηλές δόσεις, μπορούν πιο εύκολα να αγοράσουν διαμερίσματα, αυξάνοντας τη ζήτηση

Διαθέσιμα προς άμεση παράδοση διαμερίσματα δύο και τριών υπνοδωματίων στις καλύτερες περιοχές της Λευκωσίας: • Green Park στον Λυκαβητό • Simone 3 στην Ακρόπολη • City Gates στη Δασούπολη • Εvripides στην Αγλαντζιά • Εras στο κέντρο της Λευκωσίας Υπό κατασκευή πολυκατοικίες: • Apollo Heights στην Αγλαντζιά • Nefeli στον Λυκαβητό • Lykavitos Heights στον Λυκαβητό • Dafni στα Λατσιά Ακόμα, άλλες εννέα πολυκατοικίες είναι υπό σχεδιασμό στην ευρύτερη περιοχή Λευκωσίας. Ταυτόχρονα, υπάρχουν υπό ανέγερση συγκροτήματα κατοικιών τα οποία διαθέτουν από τρία μέχρι και πέντε υπνοδωμάτια, ευρύχωρους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, με προαιρετική πισίνα, σε προσεκτικά επιλεγμένες περιοχές της Λευκωσίας, όπως: • River Houses στον Στρόβολο • Limni στον Αρχάγγελο • Ελαιώνων στον Στρόβολο • Gardens στα Λατσιά • Luxury Home 50 στα Λατσιά • Εva Residences στα Λατσιά • Grace Luxury Houses στα Λατσιά • Alexandroupolis στη Λακατάμια Επιπρόσθετα, είναι υπό ανέγερση συγκρότημα δέκα κατοικιών και δύο πολυκατοικιών στη Λεμεσό με το όνομα Limassol Hill Residences στον Άγιο Αθανάσιο. Στη Λάρνακα έχει ολοκληρωθεί το έργο Althea, το οποίο διαθέτει ακόμα μερικά ετοιμοπαράδοτα διαμερίσματα δύο υπνοδωματίων, ενώ παράλληλα είναι υπό σχεδιασμό το νέο έργο Twins. Σε εμπορικά κτίρια, έχει παραδοθεί το έργο

CH-97 στον Στρόβολο και είναι υπό ανέγερση τα έργα «Μetropolitan» στο κέντρο της Λευκωσίας, ένα γραφειακό συγκρότημα 19 ορόφων που προσφέρει σύγχρονες και τελευταίας τεχνολογίας λύσεις, και «The Cross Point» στη Λεωφόρο Καλλιπόλεως, ενώ υπό σχεδιασμό βρίσκεται νέα εμπορική ανάπτυξη στη Δασούπολη και το έργο «Central» στην είσοδο της Λευκωσίας. Υπό κατασκευή στην Αθήνα είναι τα έργα: • Kousidi στη Ζωγράφου • Τerpsitheas στην Αγ. Παρασκευή • Patriarhou Ieremiou στην περιοχή Γκύζη • Υpatis 1 & Ypatis 2 στους Αμπελόκηπους • Dafni στην περιοχή Δάφνης • Thea στην περιοχή Άλιμος. Η ανάπτυξη του τομέα των ακινήτων θα πρέπει πλέον να εξυπηρετεί τους Στόχους για Βιώσιμη Ανάπτυξη. Ποιες δράσεις εγκαινιάζετε εσείς ως εταιρεία προς αυτή την κατεύθυνση; Ο όμιλος Cyfield είναι ο πρώτος στην Κύπρο που εφάρμοσε και καθιέρωσε τα πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης Α στις κατοικίες και στα διαμερίσματα. Συνεχίζουμε να εξοπλίζουμε τα ακίνητά μας με την εγκατάσταση υποδαπέδιας θέρμανσης με ηλεκτρική αντλία θερμότητας, θερμομονωτικούς τοίχους και θερμομονωτικά αλουμίνια ως βασικές προδιαγραφές. Το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα είναι ελάχιστο και οι τελευταίες πολυκατοικίες έχουν φωτοβολταϊκά πάνελ εγκατεστημένα στις οροφές.

Metropolitan, Λεωφ. Σπύρου Κυπριανού

47

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ ΜΑΣ

360 Nicosia

ΚΤΙΡΙΟ «360» Το «360», το ψηλότερο κτίριο στο κέντρο της Λευκωσίας, είναι ένα κόσμημα 34 ορόφων που αποτελεί μια από τις καλύτερες επενδυτικές προτάσεις, τόσο για Κύπριους όσο και για ξένους που επιθυμούν να αποκτήσουν στέγη στο κέντρο της πρωτεύουσας. Το «360» διαθέτει 117 διαμερίσματα σε 27 ορόφους, όροφο για αποκλειστική χρήση από τους ενοίκους με spa (sauna & steam bath), residents’ club, πλήρως εξοπλισμένο γυμναστήριο και πισίνα με χώρο ηλιοθεραπείας, υπηρεσίες θυρωρού 24/7

48

και διάφορες άλλες υπηρεσίες. Το κτίριο διαθέτει επίσης 3 καταστήματα και ένα καφέεστιατόριο στο ισόγειο και εστιατόριο - lounge bar στους ορόφους 33-34. Είναι το πιο καινοτόμο και ασφαλές κτίριο αυτή τη στιγμή στη Λευκωσία, με εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας, φτιαγμένο από υψηλής ποιότητας υλικά πολυτελείας, σύμφωνα πάντα με τις επιλογές και τις ανάγκες του πελάτη.

METROPOLITAN Ακόμα ένα σημαντικό έργο του ομίλου είναι το «Metropolitan», ένα γραφειακό

συγκρότημα 19 ορόφων που προσφέρει σύγχρονες και τελευταίας τεχνολογίας λύσεις για την επιχείρηση που θα το αποκτήσει.

Power Energy Cyprus Ltd (PEC) Φυσικά το πιο σημαντικό έργο των τελευταίων χρόνων που κατασκευάζει η εταιρεία μας είναι ο πρώτος ιδιωτικός σταθμός παραγωγής ενέργειας στην Κύπρο, Power Energy Cyprus Ltd (PEC), ο οποίος υπολογίζεται να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2023.

επιχειρηματίες ανάπτυξης γης

ε ταιρικο προφιλ

Eleonon, Στρόβολος

Eras, κέντρο πόλης

The Cross Point, Λεωφ. Καλλιπόλεως

Ο όμιλος Cyfield εδώ και 30 χρόνια έχει αφήσει το αποτύπωμά του στον τομέα των κατασκευών, τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα. Με έργα που αποτελούν σημείο αναφοράς και με δραστηριότητες που καλύπτουν όλο το φάσμα της κατασκευαστικής βιομηχανίας, η Cyfield είναι μια επιτυχημένη και δυναμικά αναπτυσσόμενη εταιρεία. Πιο συγκεκριμένα, ο όμιλος σήμερα ασχολείται με τους εξής τομείς: • Ανάπτυξη γης • Δημιουργία δημόσιων και ιδιωτικών έργων υποδομής • Παραγωγή και εμπορία εξειδικευμένων δομικών υλικών • Παραγωγή ενέργειας Η μεγάλη επιτυχία του ομίλου Cyfield φαίνεται από το γεγονός ότι κατασκεύασε άνω των 400 έργων (όλων των τύπων) σε Κύπρο και Ελλάδα, ενώ εργοδοτεί 650 υπαλλήλους και πάνω από 60 μηχανικούς και αρχιτέκτονες. Το πελατολόγιό του ξεπερνά τους 5.000 ικανοποιημένους πελάτες, οι οποίοι απολαμβάνουν τα ιδιόκτητα σπίτια, διαμερίσματα και επαγγελματικούς χώρους, όλα με τίτλους ιδιοκτησίας. Ακόμα, ο όμιλος έχει κατασκευάσει δρόμους και αποχετευτικές υποδομές μήκους πέραν των 620 χλμ., περισσότερα από 100 έργα υποδομής, ενώ έχει επενδύσει σε εξοπλισμό και μηχανήματα άνω των 50 εκατ. ευρώ. Στη Cyfield «we deliver what we promise»! Η ομάδα του ομίλου ξέρει πώς να διαχειρίζεται αποδοτικά και αποτελεσματικά τους πόρους των πελατών της, αλλά και των εταιρειών που την εμπιστεύονται.

πληροφοριες CYFIELD GROUP Cyfield Tower, Λεωφόρος Λεμεσού 132, 2015, Λευκωσία Τηλ.: +357-22427230 Φαξ: +357-22495203 www.cyfieldgroup.com Limassol Hill Residences, Άγιος Αθανάσιος

49

ΜΕΛΙΝΑ ΡΑΦΤΗ

SALES AND MARKETING DIRECTOR, KORANTINA HOMES

ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΕΝΑ ΝΕΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «Αναμένουμε να δούμε νέα κίνητρα και προγράμματα, για να μπορέσουμε με ασφάλεια να ανακοινώσουμε τους προγραμματισμούς μας για τα επόμενα πέντε χρόνια», αναφέρει η Μελίνα Ράφτη, Sales and Marketing Director της Korantina Homes, η οποία μας παρουσιάζει τα σημαντικότερα έργα της εταιρείας και εισηγείται μέτρα στήριξης του τομέα των ακινήτων.

Π

οιες είναι οι πιο σημαντικές αλλαγές που είδατε στον τομέα των ακινήτων λόγω της υγειονομικής κρίσης του COVID-19; Η πανδημία έχει δημιουργήσει πολύ αρνητικές επιπτώσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας και σίγουρα και στην αγορά ακινήτων. Η μείωση στη ζήτηση ακινήτων είναι εμφανής, καθώς αρκετοί επενδυτές αναμένουν να σταθεροποιηθεί η κατάσταση με την πανδημία και μετά να προχωρήσουν σε επενδύσεις. Επίσης, η μη δυνατότητα φυσικής παρουσίας, ιδιαίτερα για τους επενδυτές από τις ασιατικές χώρες, είναι ένας σημαντικός παράγοντας και έχει μετατοπίσει χρονικά την απόφασή τους για αγορές ακινήτων στην Κύπρο. Λόγω των πιο πάνω παραγόντων, οι εταιρείες ανάπτυξης γης έχουν αναθεωρήσει τα σχέδια τους όσον αφορά καινούργια λανσαρίσματα και έχουν αλλάξει σημαντικά τον τρόπο προώθησής τους, δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στις ψηφιακές πλατφόρμες προώθησης, τις ηλεκτρονικές συναντήσεις και τις ψηφιακές ξεναγήσεις των έργων, για να μπορέσουν να κρατήσουν ζωντανό το ενδιαφέρον των επενδυτών. Δυστυχώς, αυτό έχει φέρει και αρνητικές αλλαγές, και πιο συγκεκριμένα

50

μείωση του προσωπικού στον τομέα των ακινήτων και κατασκευών. Ποια είδη ακινήτων παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ζήτηση; Ποιοι είναι οι υποψήφιοι πελάτες και τι είδους ακίνητα βρίσκονται στις προτιμήσεις Κυπρίων και ξένων αγοραστών; Όπως ήταν αναμενόμενο, υπάρχει μεγάλη μείωση στη ζήτηση ακινήτων γενικότερα. Αυτό έγινε ακόμη πιο αισθητό με την κατάργηση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος τον περασμένο Νοέμβριο. Παρ’ όλα αυτά, τους τελευταίους μήνες παρατηρήσαμε ότι υπάρχει μια αυξημένη ζήτηση από ξένους επενδυτές για παραθαλάσσιες πολυτελείς κατοικίες που έχουν να προσφέρουν μια ολοκληρωμένη πρόταση και ένα υψηλό επίπεδο τρόπου ζωής. Η ζήτηση αυτή προέρχεται από επενδυτές που θέλουν είτε να μετοικίσουν στην Κύπρο είτε να χρησιμοποιούν τα ακίνητα αυτά μερικούς μήνες τον χρόνο για τις διακοπές των ιδίων και των οικογενειών τους. Υπάρχει φυσικά και μια ζήτηση για πιο μικρές κατοικίες και διαμερίσματα, που προέρχεται κυρίως από επενδυτές που ενδιαφέρονται για τη Μόνιμη Διαμονή. Αναμένουμε

Συνεχίζονται με γοργούς ρυθμούς οι κατασκευαστικές εργασίες για την ανέγερση του Soho Resort, που αποτελείται από πολυτελείς επαύλεις και δύο πύργους

επιχειρηματίες ανάπτυξης γης

ότι η ζήτηση αυτή θα αυξηθεί τους επόμενους μήνες, εφόσον και οι μετακινήσεις μεταξύ των χωρών γίνουν εφικτές και απλοποιηθούν οι διαδικασίες.

ΝΑ ΕΞΑΓΓΕΛΘΟΥΝ ΝΕΑ ΜΕΤΡΑ

Ποια μέτρα ή κίνητρα θα πρέπει να δοθούν για στήριξη του τομέα των ακινήτων; Καινούργια μέτρα και κίνητρα είναι απαραίτητα για να κρατηθεί ο τομέας των ακινήτων στην Κύπρο, ιδιαίτερα μετά την τεράστια κρίση που δημιούργησε η πανδημία στην οικονομία μας. Το τελευταίο διάστημα παρατηρούμε συνεχώς μια προσπάθεια να προωθηθούν άλλοι τομείς και βιομηχανίες, όπως η τεχνολογία, γεγονός που επικροτούμε, δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι το ανθρώπινο δυναμικό στην Κύπρο, εδώ και δεκαετίες, έχει ήδη ειδικευθεί στους τομείς του τουρισμού, των ακινήτων και της κατασκευαστικής βιομηχανίας, και σχεδόν όλες οι οικογένειες στην Κύπρο βασίζονται σε αυτούς τους τομείς, είτε άμεσα είτε έμμεσα, για την

Η Korantina Homes έχει χαράξει µια εκπληκτική πορεία στον τομέα της ανάπτυξης γης και ιδιαίτερα των πολυτελών αναπτύξεων

επιβίωσή τους, οπότε η προώθησή τους πρέπει να είναι προτεραιότητα. Ένα επενδυτικό πρόγραμμα με ισχυρά κίνητρα είναι αναγκαίο – ένα πρόγραμμα που θα προσελκύσει σοβαρές και καθ’ όλα νόμιμες επενδύσεις σε ακίνητα και σε άλλους τομείς. Με την αποπεράτωση της έρευνας από την Ερευνητική Επιτροπή, τα συμπεράσματά της θα μπορούσαν να αποτελέσουν τις κατευθυντήριες γραμμές για τη δημιουργία ενός καινούργιου, αξιόπιστου προγράμματος, χωρίς παράθυρα εκμετάλλευσης οποιασδήποτε μορφής. Παράλληλα με ένα καινούργιο πρόγραμμα για προσέλκυση επενδυτών, ο τομέας θα μπορούσε να ενδυναμωθεί περαιτέρω με κίνητρα για αναπτύξεις, όπως με αυξήσεις συντελεστών.

ΤΟ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟ ΜΑΣ

Ποια έργα βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιό σας και τι περιλαμβάνει ο προγραμματισμός σας για τα επόμενα χρόνια; Αναμένουμε να δούμε νέα κίνητρα και προγράμματα, για να μπορέσουμε με ασφάλεια να ανακοινώσουμε τους προγραμματισμούς μας για τα επόμενα πέντε χρόνια. Τη δεδομένη στιγμή προχωρούμε με βάση τους υφιστάμενους σχεδιασμούς και τις προγραμματισμένες ενέργειές μας, που αφορούν την ολοκλήρωση της κατασκευής του έργου Cap St Georges Hotel & Resort, που είναι και η ναυαρχίδα της εταιρείας μας και ένα από τα μεγαλύτερα παραθαλάσσια οικιστικά θέρετρα της Μεσογείου. Ολοκληρώνουμε φέτος την κατασκευή των επαύλεων αλλά και του πεντάστερου ξενοδοχείου που θα λειτουργήσει το πρώτο εξάμηνο του 2022. Ταυτόχρονα, συνεχίζονται με γοργούς ρυθμούς οι κατασκευαστικές εργασίες για την ανέγερση του Soho Resort, που αποτελείται από πολυτελείς επαύλεις και δύο πύργους 15 και 16 ορόφων, τα υψηλότερα κτίρια στην Πάφο. Έχουμε ήδη αποφασίσει και προχωρήσει στη μετατροπή του ενός εκ των δύο πύργων σε πολυτελές ξενοδοχείο. Παράλληλα, προχωρά ομαλά και η κατασκευή των άλλων μικρότερων έργων. Στον σχεδιασμό βρίσκεται επίσης και ένα ακόμη μεγαλεπήβολο έργο στην παραθαλάσσια περιοχή της Πάφου, κοντά στην πολυσύχναστη και δημοφιλή παραλία του Venus. Πρόκειται για ένα έργο που θα εντυπωσιάσει για το concept του και θα αποτελέσει σημείο αναφοράς. Τόσο τα υφιστάμενα projects όσο και τα καινούργια προωθούνται μέσω του διεθνούς δικτύου πωλήσεων που έχουμε χτίσει τα τελευταία χρόνια. Αναμένουμε και ανυπομονούμε σύντομα να μπορέσουμε να παρευρεθούμε σε διάφορες εκθέσεις στο εξωτερικό για την προώθηση των προϊόντων μας, καθώς θεωρούμε ότι τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει την προσωπική επαφή με τους πελάτες και τους συνεργάτες μας.

51

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ ΜΑΣ

Cap St. Georges

Cap St. Georges Η εταιρεία διαθέτει στο portfolio της πάνω από 15 οικιστικά έργα, εκ των οποίων τα μεγαλύτερα είναι το Cap St Georges Hotel & Resort, το Soho Resort και το Coral Residences, αλλά και μικρότερης έκτασης έργα σε κεντρικά σημεία της πόλης της Πάφου και σε άλλες περιοχές, τα οποία δεν στερούνται την πολυτέλεια των μεγαλύτερων έργων.

Cap St Georges Hotel & Resort Το διεθνώς πολυβραβευμένο Cap St Georges Hotel & Resort είναι ένα παραθαλάσσιο οικιστικό resort, το μεγαλύτερο στην Κύπρο και ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου, και αποτελεί τη ναυαρχίδα της Korantina Homes. Το έργο αποτελείται από 200 υπερπολυτελείς επαύλεις, ένα πολυτε-

52

λές club house με εστιατόριο και bar, spa, γυμναστήριο, γήπεδα άθλησης και παιδότοπους, και προσφέρει υπηρεσίες φροντίδας κήπου και πισίνας, υπηρεσίες λιμουζίνας, babysitting, horse riding, θαλάσσια αθλήματα, ποδηλασία και φυσικά 24ωρη υπηρεσία ασφάλειας. Το μοναδικό αυτό resort έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον αρκετών celebrities και διεθνούς φήμης jetsetters, πολλοί από τους οποίους έχουν ήδη προχωρήσει στην αγορά κατοικιών. Εντός του Cap St Georges Hotel & Resort ανεγείρεται μια πεντάστερη ξενοδοχειακή μονάδα που βρίσκεται κοντά στη θάλασσα και ακριβώς δίπλα στην πλατεία του Resort. Το πεντάστερο αυτό ξενοδοχείο θα αποτελέσει σημείο αναφοράς στην ξενοδοχειακή βιομηχανία της χώρας, καθώς απευθύνεται

σε πολύ υψηλών απαιτήσεων τουρισμό. Όσον αφορά τον σχεδιασμό, τη λειτουργικότητα και φυσικά την πολυτέλεια, το ξενοδοχείο είναι υψηλών προδιαγραφών. Θα αποτελείται από 206 σουίτες, όλες με απρόσκοπτη θέα προς τη θάλασσα, και θα προσφέρει επίσης διάφορες υπηρεσίες και εγκαταστάσεις, όπως ακαδημίες ποδοσφαίρου και αντισφαίρισης, waterpark, πισίνα ολυμπιακών διαστάσεων, μεγάλες πλατείες οι οποίες θα διαθέτουν εμπορικά καταστήματα και χώρους εστίασης και φιλοξενίας, καθώς και ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα ευεξίας στην Κύπρο. Με την επίσημη έναρξη της λειτουργίας της ξενοδοχειακής μονάδας, η οποία αναμένεται εντός του 2022, ολοκληρώνεται και επίσημα το Cap St Georges Hotel & Resort.

επιχειρηματίες ανάπτυξης γης

Soho Resort Εκτός από το γνωστό Cap St Georges Hotel & Resort, η Korantina Homes εγκαινίασε πρόσφατα την κατασκευή των υψηλότερων κτιρίων στην Πάφο, του Soho Resort, που βρίσκεται στην πιο προνομιακή παραλιακή περιοχή της Πάφου. Πρόκειται για τα μοναδικά ψηλά πολυώροφα κτίρια που έχουν εξασφαλίσει άδεια ανέγερσης στην πόλη της Πάφου. Το Soho Resort βρίσκεται στην καρδιά του παραλιακού μετώπου της Κάτω Πάφου, ακριβώς απέναντι από τη βραβευμένη με γαλάζια σημαία παραλία του ΣΟΔΑΠ. Η φιλοσοφία της ανέγερσης του θερέτρου παραμένει η ίδια όπως και σε όλα τα έργα του ομίλου μας. Το έργο αποτελείται από δύο πύργους 15 και 16 ορόφων αντίστοιχα, 20 πολυτελείς επαύλεις, ένα υπερπολυτελές ξενοδοχείο, εμπορικά καταστήματα, ένα πολυτελές club house με εστιατόριο και bar, spa

και γυμναστήριο, και θα προσφέρει υπηρεσίες φροντίδας κήπου και πισίνας, υπηρεσίες καθαριότητας και λιμουζίνας, babysitting και φυσικά 24ωρη υπηρεσία ασφάλειας. Σκοπός του resort είναι να προσφέρει στους ενοίκους υπηρεσίες που προσφέρουν τα υπερπολυτελή συγκροτήματα του εξωτερικού.

Coral Residences Μέσα στη μεγάλη γκάμα προϊόντων της εταιρείας είναι και το Coral Residences, που με την εξαιρετική του τοποθεσία αποτελεί αναμφισβήτητα μια ανάπτυξη ιδανική για επενδυτές. Ακριβώς δίπλα στη θάλασσα και γειτνιάζοντας με τη μελλοντική μαρίνα της Πάφου, ο σχεδιασμός του έργου βασίστηκε στη φιλοσοφία της εταιρείας μας, προσφέροντας στους ενοίκους όλες τις υπηρεσίες. Αποτελείται από 12 επαύλεις και 20 διαμερίσματα, όλα με εκπληκτική θέα στη θάλασσα.

Soho Resort

Soho Resort

ε ταιρικο προφιλ Η Korantina Homes έχει χαράξει µια εκπληκτική πορεία στον τομέα της ανάπτυξης γης και ιδιαίτερα των πολυτελών αναπτύξεων. Το όνομα Korantina Homes είναι πλέον συνώνυμο με την πολυτέλεια, την ποιότητα και την πρωτοπορία στον σχεδιασμό, ιδιαίτερα όσον αφορά τα πολυτελή resorts. Η εταιρεία προσφέρει κάτι περισσότερο από μια απλή κατοικία, γεγονός που την διαφοροποιεί από

τον ανταγωνισμό, αφού σχεδιάζει και υλοποιεί ένα πρόγραμμα «ολοκ ληρωμένης φροντίδας» που σκοπό έχει να κα λύψει κάθε επιπλέον ανάγκη των ιδιοκτητών. Στόχος της είναι να προσφέρει στον αγοραστή ασφά λεια, άνεση, υπηρεσίες και εγκαταστάσεις ισάξιες με αυτές που προσφέρουν μόνο τα υπερπολυτε λή ξενοδοχεία, θέτοντας τον πήχη στον κατασκευαστικό τομέα πολύ ψηλά.

πληροφοριες Τρικώμου 32, 8560, Πέγεια, Πάφος Τηλ.: 80007030 Email: info@korantinahomes.com Website: www.korantinahomes.com

53

ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΡΑΜΟΝΤΑΝΗΣ CEO ΜΑΡΙΝΑΣ ΑΓΙΑΣ ΝΑΠΑΣ

ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ Η ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΕΠΕΝΔΥΤΩΝ «Η Μαρίνα Αγίας Νάπας είναι ένα καινοτόμο έργο», τονίζει σε συνέντευξή του ο Διευθύνων Σύμβουλος της Μαρίνας Αγίας Νάπας, Σταύρος Καραμοντάνης. Όπως επισημαίνει ο κ. Καραμοντάνης, «από τον Μάιο του 2021 και μετέπειτα, παρατηρείται αύξηση στη ζήτηση τόσο των επαύλεων όσο και των διαμερισμάτων», προσθέτοντας πως «το υποψήφιο πελατολόγιο, εκτός από Κύπριους, περιλαμβάνει πελάτες από περιοχές όπως η Μέση Ανατολή, η Βόρεια Αφρική, η Ρωσία και η Ηπειρωτική Ευρώπη».

Π

οιες είναι οι πιο σημαντικές αλλαγές που είδατε στον τομέα των ακινήτων λόγω της υγειονομικής κρίσης του COVID-19; H έξαρση της πανδημίας σε συνδυασμό με τα μέτρα, τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, αναπόφευκτα οδήγησαν σε σημαντική μείωση της ζήτησης, αλλά παράλληλα και σε σημαντική αύξηση της προσφοράς ακινήτων. Όλες οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο υποχρεώθηκαν λόγω των συνθηκών να προβούν σε κατάλληλες κινήσεις επαναπροσδιορισμού της εκάστοτε στρατηγικής τους. Επιπρόσθετα, η αδυναμία μετακινήσεων λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών οδήγησε στην ανάγκη για περαιτέρω ανάπτυξη και αξιοποίηση της τεχνολογίας για την επικοινωνία με τους πελάτες. Συνάμα, υπήρξε σημαντική ανάπτυξη και αύξηση στη ζήτηση υπηρεσιών που σχετίζονται με εικονικές περιηγήσεις, καθώς και με τα walk-through videos. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας, ειδικότερα το προηγούμενο έτος, αποτέλεσε μονόδρομο, όχι μόνο για όσους δραστηριοποιούνται στον τομέα των ακινήτων, αλλά γενικότερα. Παρότι η συμβολή της ήταν και παραμένει σημαντική, δεν μπορεί σε καμία

54

των περιπτώσεων να αντικαταστήσει τις φυσικές επισκέψεις και το αίσθημα που διακατέχει τους πιθανούς αγοραστές με τη φυσική τους παρουσία στο εκάστοτε ακίνητο ή έργο. Ποια είδη ακινήτων παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ζήτηση; Ποιοι είναι οι υποψήφιοι πελάτες και τι είδους ακίνητα βρίσκονται στις προτιμήσεις Κυπρίων και ξένων αγοραστών; Ειδικά για την τοπική αγορά, από τον Ιούνιο του 2021, παρατηρείται σημαντική στροφή των Κυπρίων στην αγορά των διαμερισμάτων. Σε ό,τι αφορά την οικιστική ανάπτυξη της Μαρίνας Αγίας Νάπας, λόγω του είδους του έργου καθώς και του lifestyle που αυτό προσφέρει, υπάρχει ζήτηση τόσο για τα διαμερίσματα όσο και για τις επαύλεις. Από τον Μάιο του 2021 και μετέπειτα, παρατηρείται σημαντική αύξηση στη ζήτηση τόσο των επαύλεων όσο και των διαμερισμάτων της Μαρίνας Αγίας Νάπας. Σε αυτό έχουν συμβάλει σημαντικά αφενός η θετική πορεία της υγειονομικής κρίσης και αφετέρου η άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών. Το υποψήφιο πελατολόγιο της Μαρίνας Αγίας Νάπας, εκτός από Κύπριους, οι οποίοι ενδιαφέρονται

Πρέπει να δημιουργηθούν επιπλέον κίνητρα και να παρασχεθούν σε υποψήφιους επενδυτές. Τα κίνητρα αυτά, ενδεικτικά, μπορούν να περιλαμβάνουν: απαλλαγή από τον φόρο κεφαλαιουχικών κερδών, αύξηση ζωνών για συγκεκριμένα έργα και γρήγορη αδειοδότηση η οποία να συνδυάζεται με απλές διαδικασίες

επιχειρηματίες ανάπτυξης γης

για αγορά μιας παραθαλάσσιας εξοχικής κατοικίας, περιλαμβάνει πελάτες από περιοχές όπως η Μέση Ανατολή, η Βόρεια Αφρική, η Ρωσία και η Ηπειρωτική Ευρώπη.

ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ

Ποια μέτρα ή κίνητρα θα πρέπει να δοθούν για στήριξη του τομέα των ακινήτων; Η προσέλκυση νέων επενδυτών, τόσο ξένων όσο και Κυπρίων, πρέπει να θεωρείται μείζονος σημασίας. Αναμφίβολα, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την προέλευση των επενδύσεων και αυτοί εστιάζονται κυρίως στο πολιτικοοικονομικό περιβάλλον της εκάστοτε χώρας. Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να δημιουργηθούν επιπλέον κίνητρα και να παρασχεθούν σε υποψήφιους επενδυτές. Τα κίνητρα αυτά, ενδεικτικά, μπορούν να περιλαμβάνουν: απαλλαγή από τον φόρο κεφαλαιουχικών κερδών, αύξηση ζωνών για συγκεκριμένα έργα και γρήγορη αδειοδότηση η οποία να συνδυάζεται με απλές διαδικασίες. Στο σημείο αυτό, θεωρώ σημαντικό και πρέπει να τονίσω ότι όλα τα κίνητρα θα πρέπει να έχουν αρχή και τέλος.

Παραθαλάσσιες επαύλεις και Riva Beachouse

Η Μαρίνα Αγίας Νάπας μπορεί να θεωρηθεί ένα ιδιαίτερα καινοτόμο έργο για τα περιβαλλοντικά δεδομένα της Κύπρου, αφού σε αυτήν εφαρμόζονται διάφορες περιβαλλοντικά φιλικές δράσεις και τεχνολογίες

Ποια έργα βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιό σας και τι περιλαμβάνει ο προγραμματισμός σας για τα επόμενα χρόνια; Η Μ.Μ. Makronisos Marina Limited είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την ανάπτυξη και τη διαχείριση της Μαρίνας Αγίας Νάπας, του εμβληματικού αυτού έργου τόσο σε τοπικό επίπεδο όσο και για την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Με γνώμονα την αποστολή της Μαρίνας, δηλαδή να καταστεί ο καλύτερος ναυτικός και τουριστικός προορισμός της Ανατολικής Μεσογείου, η εταιρεία είναι πλήρως αφοσιωμένη και εναρμονισμένη με το στρατηγικό πλάνο ανάπτυξης για την επίτευξη του παραπάνω στόχου. Η εταιρεία καταβάλλει διαρκώς κάθε δυνατή προσπάθεια έτσι ώστε να προσφέρει ποιοτικές και άρτιες υπηρεσίες προς το πελατολόγιό της, όπως επίσης και μια απαράμιλλη εμπειρία ψυχαγωγίας στην εμπορική ζώνη της Μαρίνας. Η ανάπτυξη του τομέα των ακινήτων θα πρέπει πλέον να εξυπηρετεί τους Στόχους για Βιώσιμη Ανάπτυξη. Ποιες δράσεις εγκαινιάζετε εσείς ως εταιρεία προς αυτή την κατεύθυνση; Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι και πυλώνα της στρατηγικής ανάπτυξης της εταιρείας. Με γνώμονα το παραπάνω, η Μαρίνα Αγίας Νάπας καταβάλλει κάθε προσπάθεια για την εξασφάλιση των υψηλότερων επιπέδων αυτής. Αξίζει να σημειωθεί και να τονιστεί ότι οι κατοικίες που προσφέρονται προς πώληση σε όλες τις οικιστικές μονάδες της Μαρίνας –Ανατολικός και Δυτικός Πύργος καθώς και όλες οι επαύλεις– φέρουν το απαραίτητο πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης Α. Όλες οι κατοικίες είναι εξοπλισμένες με τελευταίας τεχνολογίας ηλεκτρικές/ηλεκτρονικές συσκευές και συστήματα ενεργειακής απόδοσης Α++, παρέχοντας εξοικονόμηση πηγών ενέργειας. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η εταιρεία, από την έναρξη των εργασιών της, συνεργάζεται με περιβαλλοντολόγο, ο οποίος είναι υπεύθυνος για θέματα που διέπουν την περιβαλλοντική (πράσινη) πολιτική της. Η Μαρίνα Αγίας Νάπας μπορεί να θεωρηθεί ένα ιδιαίτερα καινοτόμο έργο για τα περιβαλλοντικά δεδομένα της Κύπρου, αφού σε αυτήν εφαρμόζονται διάφορες περιβαλλοντικά φιλικές δράσεις και τεχνολογίες, όπως: • ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα και πατίνια (scooters), • έξυπνο σύστημα διαχείρισης συμβάντων AdiMarine, • Smartplus Cloud Platform, που επιτρέπει την προβολή των δεδομένων από τις υποδοχές, • E-Power στις αποβάθρες της Μαρίνας.

55

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ ΜΑΣ

Εμπορική ζώνη

Έπαυλη 18 στο τεχνητό νησί

ΜΑΡΙΝΑ ΑΓΙΑΣ ΝΑΠΑΣ Χωροθετημένη ανάμεσα στις παραλίες της Αγίας Θέκλας και της Μακρονήσου, η Μαρίνα Αγίας Νάπας περιλαμβάνει την κατασκευή 220 ευρύχωρων, πολυτελών διαμερισμάτων σε δύο εντυπωσιακούς πύργους, 35 πολυτελών επαύλεων, μαρίνας με δυνατότητα ελλιμενισμού και παροχής ολοκληρωμένων υπηρεσιών σε 600 σκάφη, ναυπηγείου, καθώς και μιας σειράς από επιλεγμένα καταστήματα και εστιατόρια τα οποία θα προσφέρουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και ανέσεις στους διαμένοντες και επισκέπτες της Μαρίνας. Η μοναδική τοποθεσία της Μαρίνας, σε συνδυασμό µε τη συνεχή παροχή ασφάλειας για

56

Πανοραμική άποψη της μαρίνας από την κεντρική είσοδο κατοικίες και σκάφη, παρέχουν ιδιωτικότητα στους κατοίκους και στους ιδιοκτήτες σκαφών, ενώ τα κρυστάλλινα νερά, οι εκπληκτικές παραλίες και η μοναδική θέα της Αγίας Νάπας αναμένεται να προσελκύσουν επισκέπτες από Κύπρο και εξωτερικό οι οποίοι αποζητούν να απολαύσουν τον μεσογειακό τρόπο ζωής και διασκέδασης.

Οι πύργοι Στο έργο δεσπόζουν δύο χαρακτηριστικοί για την αρχιτεκτονική τους πύργοι, με 220 διαμερίσματα. Oι δύο πύργοι έχουν σχήμα Τ και περιστρέφονται δυτικά προς ανατολικά περίπου 1,6 μοίρες ανά όροφο καθώς ανεβαίνουν, έτσι ώστε όλα τα διαμερίσματα να

απολαμβάνουν πανοραμική θέα της θάλασσας, της μαρίνας και μερικών από τις καλύτερες παραλίες στη Μεσόγειο.

Οι επαύλεις 35 πολυτελείς επαύλεις βρίσκονται κατά μήκος των ιδιωτικών δρόμων στη δυτική παραλία του έργου, στο νησί που έχει κατασκευαστεί και στη χερσόνησο. Η αρχιτεκτονική των επαύλεων απεικονίζει τον συνδυασμό σύγχρονων και παραδοσιακών υλικών με πρωταρχικό χαρακτηριστικό την τοπική πέτρα καθώς και το γυαλί που παρέχει άπλετο φως και θέα. Όλες οι επαύλεις κατασκευάζονται στη βάση του σχεδιασμού open plan, ενώ παράλληλα όλοι οι χώροι έχουν προσανατολισμό προς τη θάλασσα.

επιχειρηματίες ανάπτυξης γης

Παραθαλάσσιες επαύλεις 11 επαύλεις με απευθείας πρόσβαση στην κατάξανθη παραλία με τη λεπτόκοκκη άμμο έχουν σχεδιαστεί μοναδικά για να προσφέρουν στους ενοίκους τους ένα πραγματικά ιδιωτικό και μοντέρνο περιβάλλον, με άνετους εσωτερικούς χώρους, καταπράσινους κήπους και καταπληκτική θέα στη Μεσόγειο. Είναι πλήρως ανεξάρτητες, 3, 4 ή 5 υπνοδωματίων, λίγα μόλις βήματα μακριά από την παραλία, σχεδιασμένες με προσεκτική ισορροπία εκλεπτυσμένης κομψότητας και σύγχρονης πολυτέλειας. Το καθιστικό τους έχει ενιαία διαρρύθμιση και είναι εξοπλισμένο με τον καλύτερης ποιότητας εξοπλισμό και φωτιστικά.

Επαύλεις στη χερσόνησο της Μαρίνας 12 πολυτελείς επαύλεις 3 υπνοδωματίων, με ιδιωτική και ασφαλή πρόσβαση στη χερσόνησο της Μαρίνας, με άμεση θέα στη μαρίνα και ιδιωτικό χώρο πρόσδεσης σκαφών σε ασφαλείς αποβάθρες. Οι επιφάνειες από γυαλί που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των επαύλεων και η μοντέρνα, ανοιχτή διαρρύθμιση στους κύριους χώρους ενώνουν τους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, χαρίζοντας απρόσκοπτη θέα προς τη θάλασσα.

Επαύλεις στο τεχνητό νησί 12 πολυτελείς επαύλεις 3, 4 ή 5 υπνοδωματίων στο τεχνητό ιδιωτικό νησί μέσα στη λιμενολεκάνη της Μαρίνας είναι χτισμένες ακολουθώντας τα υψηλότερα πρότυπα αισθητικής, με προσεκτικά σχεδιασμένους εσωτερικούς χώρους και εξαιρετικά υλικά, εξοπλισμό και φωτιστικά. Με μεγάλα παράθυρα από το δάπεδο μέχρι την οροφή που προσφέρουν φυσικό φως και εκπληκτική θέα στη μαρίνα,

αυτές οι μοναδικές κατοικίες συνδυάζουν απόλυτα την άνετη διαβίωση στους εσωτερικούς και εξωτερικούς τους χώρους.

Η μαρίνα Η μαρίνα έχει δυνατότητα φιλοξενίας 600 σκαφών στον θαλάσσιο χώρο και στον αποθηκευτικό χώρο στην ξηρά. Μπορούν να ελλιμενιστούν σκάφη με μήκος μέχρι 85 μέτρα, ενώ στην ξηρά, στον ειδικά διαμορφωμένο σε 4 επίπεδα χώρο φύλαξης (Dry Stack), μπορούν να αποθηκευτούν όλα τα μικρά σκάφη με μήκος μέχρι 10 μέτρα.

Η εμπορική ζώνη Η εμπορική ζώνη αποτελεί το κεντρικό σημείο αναφοράς του έργου και έχει το προνόμιο να βρίσκεται στην καρδιά της Μαρίνας, ακριβώς μπροστά από το νερό, και να απολαμβάνει την καλύτερη θέα προς τη θάλασσα. Η ύπαρξη διαφορετικών καταστημάτων, όπως καφέ, εστιατορίων καθώς και μιας σειράς από δραστηριότητες, δημιουργεί μια πολυσύχναστη ζώνη ψυχαγωγίας, τόσο για όσους διαμένουν ή έχουν το σκάφος τους στη μαρίνα, όσο και για όλους τους επισκέπτες.

• Ιανουάριος 2017 – Έναρξη εργασιών υλοποίησης έργου.

• Νοέμβριος 2019 – Παράδοση εγκαταστάσεων μαρίνας και έναρξη πιλοτικής φάσης λειτουργίας.

• Ιούνιος 2020 – Επίσημη έναρξη λειτουργίας εγκαταστάσεων μαρίνας.

• Ιούλιος 2020 – Η Μαρίνα Αγίας Νάπας γίνεται η πρώτη πιστοποιημένη μαρίνα με το πρότυπο ISO 13687-1.

• Φεβρουάριος 2021 – Ένταξη της Μαρίνας Αγίας Νάπας στα λιμάνια φιλοξενίας κρουαζιερόπλοιων και superyachts.

• Μάιος 2021 – Έναρξη λειτουργίας του πρώτου καταστήματος στην εμπορική ζώνη της Μαρίνας.

• Ιούνιος 2021 – Παράδοση της πρώτης έπαυλης (showhouse) στο τεχνητό νησί.

• Ιούλιος 2021 - Έναρξη πιλοτικής φάσης λειτουργίας εμπορικής ζώνης.

Σημαντικοί σταθμοί Σημαντικοί σταθμοί της πορείας υλοποίησης του έργου μεταξύ της Μαρίνας Αγίας Νάπας αποτελούν: • 2012 – Υπογραφή συμφωνίας με την κυπριακή κυβέρνηση για την εκχώρηση των δικαιωμάτων του έργου για 55 χρόνια.

• 2015 – Συμφωνία για την από κοινού υλοποίηση του έργου μεταξύ των επιχειρηματιών Γεράσιμου Καραμοντάνη και Naguib Sawiris.

• Σεπτέμβριος 2016 – Κατάθεση θεμέλιου λίθου.

Ανατολικός πύργος

ε ταιρικο προφιλ Η εταιρεία M.M. Makronisos Marina Ltd ιδρύθηκε στις 18 Απριλίου 2012. Η ιδέα της Μαρίνας Αγίας Νάπας γεννήθηκε από τη βαθιά αγάπη για την Κύπρο, όπως επίσης και λόγω της απουσίας μιας υπερπολυτελούς μαρίνας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Αποτελεί το κοινό όραμα των δύο επενδυτών, του Κύπριου Γεράσιμου Καραμοντάνη και του Αιγύπτιου Naguib Sawiris. Οι δύο επενδυτές μοιράζονται μεταξύ τους εμπειρία άνω των 80 χρόνων και έκαστος είναι ηγέτης στον τομέα του. Το

2016 οι δύο οικογενειακές επιχειρήσεις ένωσαν τις δυνάμεις τους για να πραγματοποιήσουν μια μακροπρόθεσμη στρατηγική που έχει ως στόχο να θέσει ένα νέο, υψηλό επίπεδο στην πολυτελή παραθαλάσσια ζωή. Αποτέλεσμα αυτής της συνεργασίας είναι η υλοποίηση του έργου της Μαρίνας Αγίας Νάπας. Ο θεμέλιος λίθος κατατέθηκε τον Σεπτέμβριο του 2016 και τα έργα άρχισαν τον Ιανουάριο του 2017. Σήμερα η εταιρεία αριθμεί 64 άτομα προσωπικό και έχει γραφεία σε Κύπρο και Αίγυπτο.

πληροφοριες M.M. Makronisos Marina Ltd Λεωφόρος Αγίας Θέκλας 52, 5330, Αγία Νάπα Ταχ. Θυρίδα 30037, 5340, Αγία Νάπα Τηλέφωνο: (+357) 23 300 500 Email: info@marinaayianapa.com Website: https://marinaayianapa.com

57

v

ΧΡΙΣΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ, PHOTOS PHOTIADES HOMES

Προσήλωση στην Ποιότητα και στην Αριστεία «Η Photos Photiades Homes είναι μέλος του Ομίλου Φώτος Φωτιάδης, ενός από τους πιο δυναμικά αναπτυσσόμενους επιχειρηματικούς οργανισμούς της Κύπρου, και δραστηριοποιείται στον τομέα της ανάπτυξης ακινήτων με προσήλωση στις διαχρονικές αξίες του Ομίλου, στην ποιότητα και στην επιχειρηματική αριστεία».

Π

οιες είναι οι πιο σημαντικές αλλαγές που είδατε στον τομέα των ακινήτων λόγω της υγειονομικής κρίσης του COVID-19; Η οικονομία, τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, μπήκε σε ύφεση εξαιτίας της πανδημίας του COVID-19, ένα πραγματικά πρωτοφανές γεγονός που μας σόκαρε όλους. Η κρίση της πανδημίας και τα περιοριστικά μέτρα για αντιμετώπισή της έχουν επιφέρει ένα μούδιασμα στον τομέα των ακινήτων. Ωστόσο, διαπιστώνουμε ότι με την άρση των περιοριστικών μέτρων διακίνησης, αλλά και με την ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων, υπάρχει ανάκαμψη στον τομέα, κυρίως από την εγχώρια αγορά και ειδικότερα στη Λευκωσία. Η αναζήτηση και η έρευνα από τους αγοραστές γίνονται πλέον κατά κύριο λόγο διαδικτυακά και γι’ αυτό έχουμε και εμείς αναπτύξει τα ψηφιακά μέσα και εργαλεία που θα βοηθήσουν τους υποψήφιους αγοραστές να εντοπίσουν εύκολα και άμεσα το ακίνητο που αναζητούν. Πέρα από τις αλλαγές στον τομέα των πωλήσεων ακινήτων, η πανδημία προκάλεσε μεγάλη δυσκολία στη διακίνηση και στην

58

προμήθεια πρώτων υλών οι οποίες είναι αναγκαίες στον κατασκευαστικό τομέα, και αυτό κατ’ επέκταση έφερε μια ραγδαία αύξηση στις τιμές τους, που εάν συνεχιστεί θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε αυξήσεις στις τιμές των ακινήτων. Ποια είδη ακινήτων παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ζήτηση; Ποιοι είναι οι υποψήφιοι πελάτες και τι είδους ακίνητα βρίσκονται στις προτιμήσεις Κυπρίων και ξένων αγοραστών; Αυτό που παρατηρείται είναι ότι στην πρώτη επιλογή των Κυπρίων αγοραστών βρίσκονται τα διαμερίσματα πολυτελείας σε προνομιούχες περιοχές, ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα, όπου ως εταιρεία είμαστε επικεντρωμένοι αυτή την περίοδο. Πολλοί από τους πελάτες μας αναζητούν τη μόνιμη κατοικία τους και δίνουν μεγάλη σημασία στην αγορά ενός άνετου, σωστά σχεδιασμένου διαμερίσματος, με υψηλής ποιότητας υλικά κατασκευής, σε μια προνομιούχα περιοχή. Την ίδια στιγμή, αρκετοί πελάτες μας βλέπουμε ότι έχουν προχωρήσει στην αγορά διαμερισμάτων σε έργα μας για σκοπούς επένδυσης, αναγνω-

Ο στόχος μας είναι να συνεχίσουμε να προσφέρουμε όχι μόνο νέες κατοικίες που να εξυπηρετούν και να ευχαριστούν τους πελάτες μας και τις οικογένειές τους, αλλά να τους προσφέρουμε και υπηρεσίες που θα δίνουν στο σπίτι Ή το γραφείο τους αξία για όλη τη ζωή τους

επιχειρηματίες ανάπτυξης γης

ρίζοντας έτσι τη σταθερότητα και προβλεψιμότητα των εισοδημάτων που παρέχει μια επένδυση σε ακίνητα στις καλύτερες περιοχές της Λευκωσίας, ιδιαίτερα όταν το ίδιο το ακίνητο προσφέρει όλα τα πλεονεκτήματα που έχω αναφέρει. Όσον αφορά τους ξένους αγοραστές, αυτό που παρατηρείται είναι ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας, καθώς και η πρόσφατη κατάργηση του επενδυτικού προγράμματος της χώρας μας, είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση στις πωλήσεις οικιστικών μονάδων σε αυτή την αγορά.

ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ

Ποια μέτρα ή κίνητρα θα πρέπει να δοθούν για στήριξη του τομέα των ακινήτων; Διαπιστώνουμε ότι το υφιστάμενο κίνητρο για επιχορήγηση του επιτοκίου έχει ενθαρρύνει και βοηθήσει τον Κύπριο αγοραστή σε μεγάλο βαθμό. Επιπλέον, το κράτος θα μπορούσε να επεξεργαστεί και να εφαρμόσει μέτρα, όπως φορολογικά κίνητρα και άλλες διευκολύνσεις για την προσέλκυση κεντρικών γραφείων διεθνών εταιρειών (headquartering), φορολογικές ελαφρύνσεις για μια χρονική περίοδο δύο έως τριών ετών για όσους επενδύουν σε ακίνητα, άμεση αναθεώρηση των τοπικών σχεδίων πόλης με επανεξέταση των ζωνών και των συντελεστών δόμησης, δημιουργία σύγχρονων και ευέλικτων πολιτικών προσέγγισης προς διευκόλυνση της ανάπτυξης, εκσυγχρονισμό της δημόσιας υπηρεσίας (κεντρική κυβέρνηση και δήμοι) για να υπάρξει μείωση της γραφειοκρατίας και συνεπώς του χρόνου που χρειάζεται για να μελετηθεί και να εγκρι-

Στο επίκεντρο των κατοικιών μας είναι ότι κάθε οικογένεια είναι μοναδική και γι’ αυτό και το σπίτι τους πρέπει να είναι μοναδικό, ανεξαρτήτως μεγέθους και πολυτέλειας

θεί ένα νέο έργο, καθώς και άμεση μετάβαση στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση και διαχείριση των αιτήσεων που υποβάλλονται στο Τμήμα Πολεοδομίας, με στόχο την επιτάχυνση της διαδικασίας για πολεοδομική άδεια και άδεια οικοδομής. Ποια έργα βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιό σας και τι περιλαμβάνει ο προγραμματισμός σας για τα επόμενα χρόνια; Σήμερα το χαρτοφυλάκιο της Photos Photiades Homes στη Λευκωσία διαθέτει μοντέρνες και πρωτοποριακές οικιστικές αναπτύξεις, σε προνομιακές περιοχές, όπως στο κέντρο της πρωτεύουσας, στην περιοχή

Λυκαβηττού και στην περιοχή της Ακρόπολης. Τα έργα αυτά διαθέτουν διαμερίσματα ενός, δύο και τριών υπνοδωματίων, καθώς και οροφοδιαμερίσματα με roof garden και πισίνα, ενώ παρέχουν όλες τις σύγχρονες ανέσεις, υλικά υψηλών προδιαγραφών και επιπρόσθετες επιλογές προσαρμοσμένες στις απαιτήσεις ακόμα και των πιο απαιτητικών καταναλωτών. Όπως για παράδειγμα στο έργο μας Alasias Mansions, όπου παρέχουμε στον ιδιοκτήτη κάθε άνεση χωρίς να χρειάζεται να φύγει από το σπίτι του, αφού έχουμε δημιουργήσει επιπρόσθετα χώρο γυμναστηρίου, εσωτερικό και εξωτερικό παιδότοπο, καθώς και αίθουσα πολλαπλών χρήσεων. Λίγο πιο έξω από το κέντρο της Λευκωσίας, στο Carolina Park, έχουμε σχεδιάσει, σε συνεργασία με καταξιωμένους αρχιτέκτονες, μια γκάμα από κατοικίες που ικανοποιούν διάφορες αισθητικές προσεγγίσεις και ανάγκες χώρου. Στο επίκεντρο των κατοικιών μας είναι ότι κάθε οικογένεια είναι μοναδική και γι’ αυτό και το σπίτι τους πρέπει να είναι μοναδικό, ανεξαρτήτως μεγέθους και πολυτέλειας. Το μόνο στοιχείο που παραμένει το ίδιο σε όλα τα έργα της Photos Photiades Homes είναι η υψηλή ποιότητα χωρίς συμβιβασμούς. Για τα επόμενα χρόνια, η Photos Photiades Homes θα συνεχίσει να αναπτύσσει ποιοτικά και ολοκληρωμένα οικιστικά και γραφειακά έργα σε προνομιακές περιοχές της Λευκωσίας, καθώς και κατοικίες στο Carolina Park. Πέρα απ’ αυτό, στόχος μας είναι να συνεχίσουμε να προσφέρουμε όχι μόνο νέες κατοικίες που να εξυπηρετούν και να ευχαριστούν τους πελάτες μας και τις οικογένειές τους, αλλά να τους προσφέρουμε και υπηρεσίες που θα δίνουν στο σπίτι ή το γραφείο τους αξία για όλη τη ζωή τους. Η ανάπτυξη του τομέα των ακινήτων θα πρέπει πλέον να εξυπηρετεί τους Στόχους για Βιώσιμη Ανάπτυξη. Ποιες δράσεις εγκαινιάζετε εσείς ως εταιρεία προς αυτή την κατεύθυνση; Ως μέλος του Ομίλου Φώτος Φωτιάδης, η Photos Photiades Homes εφαρμόζει με συνέπεια τις διαχρονικές αξίες του Ομίλου, επιδιώκει τη συνεχή αναβάθμιση και εκπαίδευση των ανθρώπων της, δημιουργεί ισχυρές σχέσεις εμπιστοσύνης με πελάτες και συνεργάτες και υποστηρίζει ανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Επίσης, ως οργανισμός φροντίζουμε σε κάθε έργο μας, μέσα από τη χρήση σύγχρονων και διεθνώς αναγνωρισμένων συστημάτων, μηχανημάτων και υλικών, καθώς επίσης και με τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, να προσφέρουμε επιλογές με πολύ χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση.

59

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ ΜΑΣ

Alasias Mansions

Zinas Mansions

Alasias Mansions Ένα μοναδικό έργο στο κέντρο της Λευκωσίας, στη συμβολή των οδών Αλάσιας, Αγαπήνορος και Ανδρέα Αραούζου. Στους κοινόχρηστους χώρους του κτιρίου περιλαμβάνονται: υπερσύγχρονο γυμναστήριο, εσωτερικός και εξωτερικός παιχνιδότοπος και αίθουσα πολλαπλής χρήσεως. Αυτές οι προσθήκες σκοπό έχουν να προσφέρουν ανέσεις και χώρους που θα κάνουν την κάθε μέρα ξεχωριστή. Το έργο Alasias Mansions διαθέτει διαμερίσματα δύο και τριών υπνοδωματίων, ενώ τα τρία οροφοδιαμερίσματα διαθέτουν ιδιόκτητη πισίνα και roof garden. Η υψηλών προδιαγραφών κατασκευή του κτιρίου είναι ολοκληρωμένη με εγκατάσταση Α/C και υποδαπέδια θέρμανση (τύπου heat pump), με συστήματα ασφαλείας σε όλους τους χώρους του κτιρίου

60

και με υλικά που εμπνέουν πολυτέλεια αλλά και άνεση για τους κατοίκους. Οι χώροι υποδοχής, οι χώροι πρασίνου, οι αυξημένοι χώροι στάθμευσης, καθώς και η άνετη κυκλοφορία σε αυτούς, και τα φωτοβολταϊκά συστήματα που θα εξυπηρετούν τους κοινόχρηστους χώρους του κτιρίου, ολοκληρώνουν τη σύνθεση ενός μοντέρνου κτιρίου με ενεργειακή απόδοση Α, προσδίδοντας διαχρονική αξία.

Zinas Mansions Στο κέντρο της Λευκωσίας, στον λόφο του Λυκαβηττού, με πανοραμική θέα της πόλης, βρίσκεται το υπό ανέγερση έργο της εταιρείας μας με την ονομασία Zinas Mansions. Το οικιστικό αυτό έργο έχει διαθέσιμα διαμερίσματα των τριών υπνοδωματίων, ενώ τα δύο ρετιρέ του έκτου ορόφου θα διαθέτουν ιδιωτικό roof

garden και πισίνα. Το Zinas Mansions έχει σχεδιαστεί με τα υψηλά πρότυπα των έργων της Photos Photiades Homes, με έμφαση στη διασφάλιση του υψηλού επιπέδου ζωής των ενοίκων, καλύπτοντας κάθε ανάγκη τους. Όλα τα διαμερίσματα του έργου θα διαθέτουν υποδαπέδια θέρμανση (τύπου heat pump), εγκατεστημένα συστήματα κλιματισμού, ευρύχωρες καλυμμένες βεράντες και συστήματα ασφαλείας. Όλα τα διαμερίσματα τριών υπνοδωματίων, καθώς και τα δύο ρετιρέ, θα έχουν δύο καλυμμένους χώρους στάθμευσης και αποθήκη.

Agios Demetrios Mansions Στην περιοχή της Ακρόπολης, στην οδό Πάρνηθος, σε κοντινή απόσταση από το κέντρο της πόλης και με εύκολη πρόσβαση στον αυτοκινη-

επιχειρηματίες ανάπτυξης γης

τόδρομο, βρίσκεται το υπό ανέγερση έργο με την ονομασία Agios Demetrios Mansions. Το έργο συνδυάζει την εξαιρετική ποιότητα κατασκευής και τη μοναδική αρχιτεκτονική, με όλες τις σύγχρονες ανέσεις. Το Agios Demetrios Mansions περιλαμβάνει έξι ευρύχωρα διαμερίσματα των δύο υπνοδωματίων και δύο οροφοδιαμερίσματα των τριών υπνοδωματίων με βασικά χαρακτηριστικά τους την υποδαπέδια θέρμανση (τύπου heat pump), τα εγκαταστημένα συστήματα κλιματισμού, φωτοβολταϊκά συστήματα που θα εξυπηρετούν τους κοινόχρηστους χώρους του κτιρίου, το οποίο θα είναι ενεργειακής απόδοσης κατηγορίας Α, τα υψηλής ποιότητας υλικά κατασκευής, τους άνετους κοινόχρηστους χώρους και την έμφαση στη λεπτομέρεια. Όλα τα διαμερίσματα διαθέτουν δικό τους καλυμμένο χώρο στάθμευσης, καθώς και αποθήκη.

Carolina Park Μόλις πέντε χιλιόμετρα από τη Λευκωσία, βρίσκεται η καταπράσινη και μοναδική οικιστική περιοχή του Carolina Park. Με πάνω από 30.000 τετραγωνικά μέτρα χώρων πρασίνου, που έχουν διαμορφωθεί με πεζόδρομους, πάρκα, δέντρα και με κάθε είδους διακοσμητική βλάστηση, η Photos Photiades Homes κάνει το όνειρο πραγματικότητα για ένα σπίτι υψηλής ποιότητας και αισθητικής

σχεδιασμού. Για να μπορεί να εξυπηρετήσει διαφορετικά γούστα και ανάγκες, η Photos Photiades Homes έχει σχεδιάσει, σε συνεργασία με καταξιωμένους αρχιτέκτονες, κατοικίες τόσο σε μοντέρνες γραμμές όσο και σε πιο κλασικές γραμμές, με ευρύχωρους χώρους, μεγάλο κήπο και δυνατότητα για πισίνα, για μια ήσυχη ζωή μακριά από την πόλη, αλλά με εύκολη πρόσβαση στην πρωτεύουσα. Στόχος της εταιρείας μας είναι η κάθε κατοικία να είναι διαφορετική, ώστε να διαμορφώνεται ανάλογα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του κάθε πελάτη και της κάθε οικογένειας.

Costa Palona Το Costa Palona είναι γραφειακό συγκρότημα της Photos Photiades Homes που θα ανεγερθεί στη Λεμεσό, μεταξύ του νέου και του παλιού λιμανιού, σε απόσταση αναπνοής από τη θάλασσα, τη Μαρίνα Λεμεσού, αλλά και το κέντρο της πόλης. Το έργο θα διαθέτει 11 ορόφους και 9.000 τετραγωνικά μέτρα και αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2023. Πέρα από τον μοναδικό σχεδιασμό του κτιρίου και τους μοντέρνους εργασιακούς χώρους, η απρόσκοπτη πανοραμική θέα προς τη θάλασσα θα καταστήσει το Costa Palona ανάμεσα στα πιο πολυπόθητα γραφειακά συγκροτήματα της Λεμεσού.

Agios Demetrios Mansions

ε ταιρικο προφιλ

Η Photos Photiades Homes είναι μέλος του Ομίλου Φώτος Φωτιάδης, ενός από τους πιο δυναμικά αναπτυσσόμενους επιχειρηματικούς οργανισμούς της Κύπρου, και δραστηριοποιείται στον τομέα της ανάπτυξης ακινήτων με προσήλωση στις διαχρονικές αξίες του Ομίλου, στην ποιότητα και στην επιχειρηματική αριστεία. Αποστολή της Photos Photiades Homes είναι η υλοποίηση έργων υψηλής ποιότητας και αισθητικής που προσδίδουν στην κυπριακή κοινωνία και στους πελάτες της «Αξία για μια Ζωή» (Value for Life), μέσα από σύγχρονα οικιστικά και εμπορικά αναπτυξιακά έργα, τα οποία ικανοποιούν ακόμα και τον πιο απαιτητικό πελάτη. Σήμερα το χαρτοφυλάκιο της εταιρείας στην Κύπρο διαθέτει μοντέρνες και πρωτοποριακές οικιστικές αναπτύξεις. Υπερπολυτελή κτίρια σε προνομιακές περιοχές, όπως στο κέντρο της Λευκωσίας, στην περιοχή της Ακρόπολης και στον Λυκαβηττό. Ενώ, για όσους προτιμούν έναν τρόπο ζωής μακριά από το κέντρο της πόλης, αλλά με εύκολη πρόσβαση στην πρωτεύουσα, η Photos Photiades Homes έχει σχεδιάσει, σε συνεργασία με καταξιωμένους αρχιτέκτονες, μια γκάμα από κατοικίες που εξυπηρετούν διάφορες αισθητικές προσεγγίσεις και ανάγκες χώρου. Το μόνο στοιχείο που παραμένει το ίδιο σε όλα τα έργα της Photos Photiades Homes είναι η υψηλή ποιότητα χωρίς συμβιβασμούς. Στόχος της Photos Photiades Homes είναι να χτίζει σχέσεις με τους πελάτες της που δίνουν «Αξία για μια Ζωή».

πληροφοριες Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα photiadeshomes.com ή να επικοινωνήσετε με την ομάδα της εταιρείας στο τηλέφωνο 22452000 και στην ηλεκτρονική διεύθυνση info@photiadeshomes.com.

The Oak

Costa Palona

61

ΗΡΑΚΛΗΣ ΖΑΒΟΣ

DEPUTY CEO, QUALITY GROUP

ΚΑΙΝΟΤΟΜΑ ΕΡΓΑ ΥΨΗΛΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ «Η Quality Group διαθέτει στο χαρτοφυλάκιό της ολοκληρωμένα οικιστικά και εμπορικά ακίνητα ασύγκριτης ποιοτικής αξίας», υπογραμμίζει ο Deputy CEO της Quality Group, Ηρακλής Ζαβός, προσθέτοντας μεταξύ άλλων ότι «η Quality Group, ως μια εκ των κορυφαίων εταιρειών κατασκευής και διαχείρισης έργων, στοχεύει στην υλοποίηση καινοτόμων έργων υψηλών προδιαγραφών που να ανταποκρίνονται μελλοντικά στα πρότυπα για βιώσιμη ανάπτυξη». Όσον αφορά τον τομέα των ακινήτων, ο κ. Ζαβός τονίζει πως αποτελεί έναν ισχυρό πυλώνα ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας και ότι επιβάλλεται να υιοθετηθούν μέτρα για στήριξή του.

Π

οιες είναι οι πιο σημαντικές αλλαγές που είδατε στον τομέα των ακινήτων λόγω της υγειονομικής κρίσης του COVID-19; Η πανδημία του κορωνοϊού επέφερε καταλυτικές αλλαγές σε όλους τους τομείς ανά το παγκόσμιο, με σαφώς σημαντικές επιπτώσεις και στον τομέα των ακινήτων. Τα νέα δεδομένα για την οικονομία, παρά τις αντιξοότητες και τον περιορισμό στις μετακινήσεις, οδήγησαν την εταιρεία μας στην επιτάχυνση των διαδικασιών για εφαρμογή νέων τεχνολογιών, προσαρμοσμένων σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ψηφιακής αναβάθμισης. Σε αυτό το διάστημα καθιερώθηκε διεθνώς μια νέα τάση στον τομέα, με τη δημιουργία διαδικτυακών δημοπρασιών, εκθέσεων και αγορών ακινήτων, η οποία αναπτύχθηκε και στην Κύπρο.

62

Ποια είδη ακινήτων παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ζήτηση; Ποιοι είναι οι υποψήφιοι πελάτες και τι είδους ακίνητα βρίσκονται στις προτιμήσεις Κυπρίων και ξένων αγοραστών; Οι τρέχουσες επενδυτικές εξελίξεις για τον σχεδιασμό ανάπτυξης της Λάρνακας, ενόψει του έργου για ενιαία ανάπτυξη της περιοχής του λιμένα και της μαρίνας της Λάρνακας, όπου κυρίως δραστηριοποιούμαστε, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην αυξημένη ζήτηση που παρουσιάζουν τα ακίνητα στην περιοχή και ιδιαίτερα από ξένους επενδυτές, όπως και για επενδύσεις στον τουριστικό τομέα. Επίσης, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για νέες κατοικίες και διαμερίσματα από νεαρά ζευγάρια. Η εγκατάσταση ξένων εταιρειών στην Κύπρο (headquartering) συνεχίζει να παρουσιάζει αυξητική τάση, κυρίως λόγω των φορολογικών κινήτρων.

Ο όμιλος δημιουργεί έργα με κύρια χαρακτηριστικά τη μέγιστη ενεργειακή Απόδοση, την εγκατάσταση ηλιακής ενέργειας, φιλικά προς το περιβάλλον, στοιχεία που έχει εφαρμόσει και στον σχεδιασμό του έργου Green Habitation

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΗΣ

ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ

Ποια μέτρα ή κίνητρα θα πρέπει να δοθούν για στήριξη του τομέα των ακινήτων; Ο τομέας των ακινήτων αποτελεί έναν ισχυρό πυλώνα ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας και επιβάλλεται να υιοθετηθούν μέτρα για στήριξή του. Οφείλουμε, μέσα από συλλογική προσπάθεια, σε συνεργασία με την πολιτεία, να συμβάλουμε ώστε να ανακάμψει η οικονομία. Θα πρέπει να προσαρμόσουμε στα νέα δεδομένα την υιοθέτηση αλλαγών που θα εντάξουν τον τομέα σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης. Προς αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσαν να δοθούν διάφορα κίνητρα, όπως φορολογικά κίνητρα για επένδυση σε ακίνητα, συνέχιση επιδότησης επιτοκίου για στέγαση και κίνητρα σε ξένες εταιρείες για τη δημιουργία headquartering στην Κύπρο. Επίσης, θεωρώ ότι πρέπει να μελετηθεί από την κυβέρνηση ένα νέο, υγιές σχέδιο μετανάστευσης, μια ανάγκη που επέβαλε η παγκοσμιοποίηση τα τελευταία χρόνια, από το οποίο δεν μπορεί να λείπει η Κύπρος. Ποια έργα βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιό σας και τι περιλαμβάνει ο προγραμματισμός σας για τα επόμενα χρόνια; Η Quality Group, ως μια εκ των κορυφαίων εταιρειών κατασκευής και διαχείρισης έργων, στοχεύει στην υλοποίηση καινοτόμων έργων υψηλών προδιαγραφών που να ανταποκρίνονται μελλοντικά στα πρότυπα για βιώσιμη

Η εγκατάσταση ξένων εταιρειών στην Κύπρο (headquartering) συνεχίζει να παρουσιάζει αυξητική τάση, κυρίως λόγω των φορολογικών κινήτρων

ανάπτυξη, προσφέροντας πληθώρα ακινήτων στο χαρτοφυλάκιό της. Ενδεικτικά, μπορούν να αναφερθούν μερικά από τα έργα αυτά, όπως η ανάπτυξη νέων ξενοδοχειακών μονάδων, κατοικιών και διαμερισμάτων σε προσιτές τιμές σε νευραλγικά σημεία της πόλης, καθώς και πολυτελών οικιστικών και εμπορικών ακινήτων.

ΕΡΓΑ ΜΕ ΟΔΗΓΟ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ Η ανάπτυξη του τομέα των ακινήτων θα πρέπει πλέον να εξυπηρετεί τους Στόχους για Βιώσιμη Ανάπτυξη. Ποιες

δράσεις εγκαινιάζετε εσείς ως εταιρεία προς αυτή την κατεύθυνση; Η στρατηγική της Quality Group επικεντρώνεται, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, στην υιοθέτηση πράσινων πολιτικών βιώσιμης ανάπτυξης, τις οποίες επισημαίνουν τόσο η Ε.Ε. με τη δέσμευση και των μελών της, θέτοντας ως βασική προτεραιότητα την αειφόρο και βιώσιμη ανάπτυξη, όσο και τα Ηνωμένα Έθνη, με την προώθηση της υλοποίησης της Ατζέντας 2030, η οποία ανέδειξε την ανάγκη για δημιουργία μοντέλων βιώσιμης ανάπτυξης. Σε αυτό το πλαίσιο, ο όμιλος έχει εστιάσει τη στρατηγική του στην προώθηση νέων οικιστικών αναπτύξεων που σχεδιάζονται με οδηγό τη βιωσιμότητα και την αειφορία. Δημιουργεί έργα με κύρια χαρακτηριστικά τη μέγιστη ενεργειακή απόδοση και την εγκατάσταση ηλιακής ενέργειας, φιλικά προς το περιβάλλον, στοιχεία που έχει εφαρμόσει και στον σχεδιασμό του έργου Green Habitation. Ένα έργο σχεδιασμένο με υψηλές προδιαγραφές βιωσιμότητας και ποιοτικά χαρακτηριστικά, το οποίο αποτελεί πρότυπο πράσινης ανάπτυξης. Ο όμιλος Quality, στο πλαίσιο της στρατηγικής του, έχει προχωρήσει και σε δράσεις με ανάπτυξη έργων σε χώρους πρασίνου. Παράλληλα, τα ξενοδοχεία του ομίλου έχουν εντάξει νέους στόχους στη στρατηγική τους, με την εφαρμογή σύγχρονων πρακτικών και δράσεων πράσινης ανάπτυξης που εστιάζουν στην κυκλική οικονομία, η οποία στοχεύει στη βιώσιμη ανάπτυξη.

Habitat

63

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ ΜΑΣ

Radisson Beach Resort

KITION Η Quality Group διαθέτει στο χαρτοφυλάκιό της ολοκληρωμένα οικιστικά και εμπορικά ακίνητα ασύγκριτης ποιοτικής αξίας, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη διάφορα έργα τα οποία ολοκληρώνονται προσεχώς και εντάσσονται στο πλαίσιο των τομέων δραστηριοποίησης του ομίλου.

Quality Hospitality Στον τομέα της ξενοδοχειακής βιομηχανίας και του πυλώνα Q Hospitality, ο όμιλος έχει συνάψει διεθνείς συνεργασίες με παγκόσμιους κολοσσούς, που αναδεικνύουν την αναγνώριση στην υπεροχή του έργου του, όπως είναι η επιτυχής συνεργασία με την InterContinental Hotels για τη δημιουργία του Indigo Hotel, με

64

Prognosis την Best Western Premier Collection για τη δημιουργία του Quality Lodge, BW Premier Collection και με τη Radisson Hotels, που οδήγησε στη δημιουργία του ξενοδοχείου Radisson Blu Hotel και στην επικείμενη λειτουργία του Radisson Beach Resort, τα οποία είναι ιδιοκτησίας του ομίλου Quality στη Λάρνακα. Τη διαχείριση των ξενοδοχειακών μονάδων έχει αναλάβει η SunnySeeker Hotels.

Quality Medical Ο όμιλος δραστηριοποιείται επίσης στον τομέα της υγείας με τον πυλώνα Q Medical, όπου υπάγεται το Νοσοκομείο «Τίμιος Σταυρός» στη Λάρνακα. Στα άμεσα σχέδια είναι η επέκταση

των εγκαταστάσεων του Νοσοκομείου και η δημιουργία επιπρόσθετων ιατρικών τμημάτων, καθώς και η ολοκλήρωση του νέου κτιρίου του Διαγνωστικού Κέντρου «Prognosis».

Quality Property Developments Το Kition αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα και σημείο αναφοράς για τη Λάρνακα, καθώς θα είναι το ψηλότερο κτίριο στην πόλη, με ύψος 23 ορόφους. Βρίσκεται σε κεντρικό σημείο και περιλαμβάνει υπερπολυτελή διαμερίσματα και καταστήματα στο ισόγειο. Βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο υλοποίησης. Το Habitat είναι ένα έργο υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών που σχεδιάστηκε για να εξυπη-

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΗΣ

ρετεί και τις πιο απαιτητικές ανάγκες. Απευθύνεται κυρίως στην τοπική αγορά, παρέχοντας μεγάλα διαμερίσματα και προσφέροντας ανέσεις προσιτής πολυτέλειας. Αποτελείται από δύο οικιστικούς πύργους. Ο πύργος Α περιλαμβάνει 10 ορόφους και 34 διαμερίσματα των ενός, δύο και τριών υπνοδωματίων. Ο πύργος Β περιλαμβάνει 12 ορόφους και 48 διαμερίσματα των ενός, δύο και τριών υπνοδωματίων. Επίσης, παρέχει ποιοτικές υπηρεσίες σε κοινόχρηστους χώρους, όπως πισίνα, μπαρ, παιδότοπο και κέντρο ευεξίας. Είναι ένα μοναδικό έργο, για το οποίο η εταιρεία παρέχει 20 χρόνια εγγύηση για τον σκελετό του κτιρίου. Η υλοποίηση του έργου βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Το Blue Sky Villas βρίσκεται σε παραθαλάσσια τοποθεσία στη Λάρνακα και αποτελείται από 16

υπερπολυτελείς επαύλεις. Το έργο σχεδιάστηκε με τρόπο ώστε όλες οι κατοικίες να έχουν απρόσκοπτη πανοραμική θέα της παραλίας, η οποία φέρει γαλάζια σημαία. Όλες οι επαύλεις είναι τριώροφες και διαθέτουν ιδιωτική πισίνα, ανελκυστήρα, en-suite δωμάτια, roof garden και άλλες ποιοτικές παροχές. Το έργο έχει ολοκληρωθεί.

Central Business District Το Central Business District (CBDL) βρίσκεται σε νευραλγικό σημείο στη Λάρνακα και αποτελείται από τρεις εμπορικούς πύργους, ένας από τους οποίους έχει ολοκληρωθεί και παραδοθεί. Είναι επένδυση που μπορεί να αξιοποιηθεί για headquartering και ιδιωτικά γραφεία. Διαθέτει κοινόχρηστους χώρους με γυμναστήρια και χώρους εστίασης.

Green Habitation

Blue Sky Villas

Radisson Blu

εταιρικο προφιλ Η Quality Group, σε μια πορεία 30 χρόνων, καθιερώθηκε ανάμεσα στους πρωτοπόρους στον κλάδο ανάπτυξης γης και επενδύσεων, έχοντας εδραιωθεί στην πόλη και επαρχία Λάρνακας. Διαθέτει ένα πλούσιο χαρτοφυλάκιο από εμπορικά και οικιστικά ακίνητα, υλοποιώντας καινοτόμα έργα υψηλών προδιαγραφών και προσιτής πολυτέλειας. Η ποιότητα και ο σύγχρονος σχεδιασμός των έργων έχουν ταυτιστεί με την υπογραφή

της Quality. Η δυναμική παρουσία του ομίλου στη Λάρνακα έχει αναβαθμίσει το επίπεδο του τομέα ανάπτυξης γης και επενδύσεων στην πόλη του Ζήνωνα, η οποία στην παρούσα φάση βρίσκεται στο επίκεντρο σχεδιασμού ανάπτυξης και επενδυτικών εξελίξεων. Ο όμιλος δραστηριοποιείται επίσης στους τομείς της υγείας και του τουρισμού, συμβάλλοντας παράλληλα σε ισχυρούς πυλώνες ανάπτυξης του τόπου.

Σά sa Ηρ i.z

πληροφοριες Διεύθυνση: Κωνσταντίνου Παλαιολόγου 41, 6036, Λάρνακα Τηλ.: 80007766 / +357 24 821855 Email: info@qualitydevelopments.com Website: www.qualitygroupcyprus.com

65

ALTAMIRA REAL ESTATE

Ηγείται και εξελίσσει τον κλάδο των ακινήτων Μέλος του διεθνούς ομίλου doValue και η μεγαλύτερη εταιρεία διαχείρισης ακινήτων στην Κύπρο με το ισχυρότερο δίκτυο πωλήσεων.

Σε απόλυτο πρωταγωνιστή του κλάδου των ακινήτων και σε στρατηγικό συνεργάτη για Κύπριους και ξένους επενδυτές έχει αναδειχθεί η Altamira Real Estate, η οποία από την έναρξη της λειτουργίας της, το 2018, κατάφερε να αλλάξει ριζικά τον χάρτη της εγχώριας αγοράς και να κατακτήσει επάξια την εμπιστοσύνη κάθε ιδιώτη και επιχειρηματία ανάπτυξης γης που αναζητά την κατάλληλη επενδυτική ευκαιρία. Διατηρώντας το μεγαλύτερο δίκτυο πωλήσεων, συνεργατών, μεσιτών και αντιπροσώπων στην Κύπρο και με χαρτοφυλάκιο που ξεπερνά τα 5.500 ακίνητα, η εταιρεία είναι σε θέση να προσφέρει ολοκληρωμένες και εξειδικευμένες υπηρεσίες σε όλο το φάσμα της διαχείρισης ακινήτων και να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της αγοράς, συμβάλλοντας καταλυτικά στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη του κλάδου. Μέλος της doValue, του μεγαλύτερου ομίλου διαχείρισης δανείων και ακινήτων στη ΝΑ Ευρώπη, η Altamira Real Estate διαχειρίζεται, μέσω της ψηφιακής της πλατφόρμας, www.altamirarealestate.com.cy, όλα τα χαρτοφυλάκια ακινήτων του ομίλου στην Κύπρο.

66

Μεγάλες επενδυτικές ευκαιρίες σε κάθε γωνιά του νησιού

Η Altamira Real Estate καταλαμβάνει την πρωτιά στις προτιμήσεις της τοπικής αγοράς και αναδεικνύεται σε έναν από τους πιο αξιόπιστους οργανισμούς της Κύπρου

Το πλούσιο χαρτοφυλάκιό της συνθέτουν μια πληθώρα οικιστικών, εμπορικών και βιομηχανικών ακινήτων, γραφειακών χώρων και έργων ανάπτυξης, καθώς και ένα διευρυμένο φάσμα τεμαχίων γης, τόσο σε αστικές περιοχές όσο και στην ύπαιθρο και τα προάστια. Εξίσου ελκυστικές είναι και οι πολυάριθμες επενδυτικές ευκαιρίες σε εισοδηματικά ακίνητα, τα οποία μπορούν να εξασφαλίσουν στους εν δυνάμει ιδιοκτήτες τους υψηλές αποδόσεις και άμεσα εισοδήματα από την πρώτη μέρα της αγοράς τους. Την ίδια ώρα, η Altamira Real Estate καταλαμβάνει την πρωτιά στις προτιμήσεις της τοπικής αγοράς και αναδεικνύεται σε έναν από τους πιο αξιόπιστους οργανισμούς της Κύπρου, καταγράφοντας τα τελευταία τρία χρόνια τον μεγαλύτερο αριθμό πωλήσεων που έχουν πραγματοποιηθεί στη χώρα. Στο διάστημα αυτό, η εταιρεία ολοκλήρωσε με επιτυχία πέραν των 4.000 συναλλαγών, αριθμός που μεταφράζεται σε πέραν του 10% των συνολικών συναλλαγών που υλοποιήθηκαν στην Κύπρο.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ

Ολοκληρωμένες και εξειδικευμένες υπηρεσίες

3,5

ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

4.000+ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ

10%

ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

5.500+ ΑΚΙΝΗΤΑ

800

ΕΝΟΙΚΙΑΣΤΗΡΙΑ ΣΥΜΒΟΛΑΙΑ

85+

Επαγγελματίες Ακινήτων

€11+ δισ.

ΤΟ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Με πρωταρχικό της στόχο τη δημιουργία πραγματικής αξίας για τους πελάτες της, η Altamira Real Estate παρέχει μια εξατομικευμένη και ολιστική εμπειρία εξυπηρέτησης, λειτουργώντας ως «One Stop Shop» και εφαρμόζοντας ένα παγκόσμιας εμβέλειας επιχειρησιακό μοντέλο που διακρίνεται για τις γρήγορες, διαφανείς και ευέλικτες διαδικασίες του. Συγκεκριμένα, η εταιρεία πραγματοποιεί ενεργή διαχείριση των ακινήτων σε όλο τον κύκλο της ζωής τους και προσφέρει ένα πλήρες φάσμα εξειδικευμένων υπηρεσιών και καινοτόμων εργαλείων. Ταυτόχρονα, διαθέτει μια άρτια καταρτισμένη ομάδα, που είναι σε θέση να καθοδηγήσει από την αρχή μέχρι το τέλος τον ενδιαφερόμενο αγοραστή, βοηθώντας τον να εντοπί σει το ακίνητο που εμπίπτει στις προδιαγραφές του. Από τη διερευνητική φάση και την προσπάθεια εντοπισμού του ακινήτου που ανταποκρίνεται στις ανάγκες του εκάστοτε αγοραστή, μέχρι τον σχεδιασμό, τη διενέργεια σχετικών μελετών, την κοστολόγηση του έργου, τη διαχείριση της κατασκευής και την ολοκλήρωσή της. Παράλληλα, έχοντας αναπτύξει το μεγαλύτερο εσωτερικό και εξωτερικό δίκτυο υπηρεσιών διαχείρισης χαρτοφυλακίου (Asset Management), παρέχει τον πλήρη κύκλο διαχείρισης υπηρεσιών Rental Management, Property Management, Real Estate Project Development και Portfolio Management. Αξίζει να σημειωθεί πως σήμερα η εταιρεία διαχειρίζεται πέραν των 2.000 οικιστικών και εμπορικών κτιριακών μονάδων, καθώς και πέραν των 800 ενοικιαστηρίων συμβολαίων.

έμπειρη και Άρτια καταρτισμένη ομάδα

Διατηρώντας τη μεγαλύτερη ομάδα πωλήσεων και διαχείρισης ακινήτων στην Κύπρο, η οποία αριθμεί πέραν των 85 μελών, η Altamira Real Estate διαθέτει ένα ισχυρότατο δίκτυο, άρτια καταρτισμένο, που εξελίσσεται συνεχώς και παρέχει υψηλής ποιότητας εξατομικευμένες λύσεις και καθοδήγηση σε κάθε ενδιαφερόμενο επενδυτή. Πέρα από τις έμπειρες και καταρτισμένες ομάδες πωλήσεων και προώθησης ακινήτων σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου, η Altamira Real Estate διαθέτει επίσης τη μεγαλύτερη εξειδικευμένη ομάδα εκτιμήσεων, αποτελούμενη από εγκεκριμένους εκτιμητές και συμβούλους, μέλη του Royal Institution of Chartered Surveyors (RICS) και του Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου (ΕΤΕΚ), η οποία έχει την ευθύνη για διάθεση των ακινήτων στις αντικειμενικές τιμές της αγοράς που ανταποκρίνονται στην πραγματική αξία του κάθε προς πώληση ακινήτου. Η ομάδα πωλήσεων της Altamira Real Estate προσφέρει επίσης άμεση εξυπηρέτηση και εξειδικευμένες συμβουλές μέσω του τηλεφωνικού κέντρου της εταιρείας στο +357 22 696 500 και στο 8000 8200 (χωρίς χρέωση) από Δευτέρα μέχρι Παρασκευή μεταξύ των ωρών 8 π.μ. μέχρι 5 μ.μ.

Ανανεωμένη ιστοσελίδα

Η νέα ιστοσελίδα της Altamira Real Estate διαθέτει έναν σύγχρονο και καινοτόμο σχεδιασμό, με πλούσιο περιεχόμενο και εύκολη πλοήγηση για τον κάθε χρήστη, ανεξαρτήτως συσκευής. Η ιστοσελίδα www.altamirarealestate.com. cy είναι διαθέσιμη στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, ενώ οι επισκέπτες έχουν πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας φωτογραφίες, στοιχεία, χάρτες και προδιαγραφές για το ευρύ φάσμα ακινήτων που διατίθενται προς πώληση. Επιστρατεύοντας ακόμη εργαλεία τελευταίας τεχνολογίας, η Altamira Real Estate δίνει την ευκαιρία στους ενδιαφερόμενους να περιηγηθούν ψηφιακά σε επιλεγμένα ακίνητα μέσα από τη χρήση του εξειδικευμένου λογισμικού τρισδιάστατης περιήγησης (3D Virtual Tour). Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να εγγραφούν στο εξειδικευμένο ενημερωτικό δελτίο της εταιρείας, έτσι ώστε να λαμβάνουν άμεσα πληροφόρηση σχετικά με τις διαθέσιμες προσφορές και εκστρατείες ή να δημιουργήσουν τον προσωπικό τους λογαριασμό στο «MyAltamira», αποκτώντας πρόσβαση σε εξειδικευμένες υπηρεσίες. Νέα ακίνητα κάθε Τρίτη Κάθε Τρίτη, νέες ελκυστικές ευκαιρίες αλλά και ειδικές προσφορές είναι διαθέσιμες στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της Altamira Real Estate, www.altamirarealestate.com.cy.

67

(PR14728)

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ για ΑΝΑΠΤΥΞΕΙΣ ΜΕΣΩ ALTAMIRA DESIGN Η εξειδικευμένη ομάδα της εταιρείας πρωτοτυπεί και μέσω του «Altamira Design», του νέου και καινοτόμου εργαλείου προώθησης, εντοπίζει ακίνητα με μεγάλες προοπτικές αξιοποίησης, για τα οποία στη συνέχεια, αφού τα αξιολογήσει σε συνεργασία με εξωτερικούς συμβούλους, διαμορφώνει προτάσεις ανάπτυξης με βάση τις ανάγκες της εκάστοτε περιοχής και τις δυνατότητες του ακινήτου.

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΟΙΚΟΠΕΔΟ ΣΤO ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΛΑΡΝΑΚΑΣ (PR14728) Από τη μεγάλη γκάμα ακινήτων που διαθέτει προς πώληση η Altamira Real Estate, ξεχωρίζει ιδιαίτερα ένα εμπορικό οικόπεδο που βρίσκεται επί της λεωφόρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ στο κέντρο της Λάρνακας και για το οποίο η ομάδα Real Estate της εταιρείας προτείνει στους ενδιαφερόμενους αγοραστές την ανέγερση εξαώροφου εμπορικού κτιρίου που θα αποτελείται από γραφειακούς χώρους με μεγάλες προοπτικές εισοδηματικής απόδοσης. Το ακίνητο, που βρίσκεται πλησίον του Λιμανιού της Λάρνακας και της δημοφιλούς παραλίας των “Φοινικούδων”, διατίθεται στην ενδεικτική τιμή των €420.000.

Σύγχρονη βιομηχανική αποθήκη στον Ύψωνα (CG10360) Στην ενδεικτική τιμή των €3.500.000 πωλείται σύγχρονη βιομηχανική αποθήκη, εντός της βιομηχανικής περιοχής του Αγίου Συλά στην επαρχία Λεμεσού. Το κτίριο κατασκευάστηκε το 2012 και είναι διαχωρισμένο σε 16 επιμέρους αποθήκες. Οι 14 από αυτές είναι ενοικιασμένες και οι άλλες δύο είναι κενές, με την κάθε μια να διαθέτει τη δική της είσοδο. Βρίσκεται κοντά σε όλες τις απαραίτητες υπηρεσίες και ανέσεις και παρέχει εξαιρετικές

68

προσβάσεις τόσο προς τον αυτοκινητόδρομο όσο και προς το κέντρο της πόλης της Λεμεσού. Το συνολικό εμβαδόν του ανέρχεται σε 5.448 τ.μ. και η απόδοσή του παρουσιάζει προοπτικές που μπορούν να φτάσουν μέχρι και το 6,5%.

ε ταιρικο προφιλ

Οικόπεδο σε τουριστική ζώνη με θέα στη θάλασσα (PR15429) Στο Νέο Χωριό της επαρχίας Πάφου διατίθεται προς πώληση οικόπεδο στην ενδεικτική τιμή του €1.100.000. Το ακίνητο εμπίπτει σε τουριστική ζώνη, είναι έκτασης 7.962 τ.μ. και εφάπτεται δημοσίου δρόμου με πρόσωπο περί τα 95 μέτρα. Παράλληλα, απολαμβάνει θέα προς τη θάλασσα, ενώ η περιοχή στην οποία βρίσκεται χαρακτηρίζεται από αναπτύξεις πολυτελών κατοικιών, γεγονός που το καθιστά ιδανικό για διαχωρισμό οικοπέδων ή/και για τουριστική ανάπτυξη.

(PR15429)

Η Altamira Real Estate είναι μέλος του διεθνούς ομίλου doValue, του μεγαλύτερου ομίλου διαχείρισης δανείων και ακινήτων στη νότια Ευρώπη, με έδρα την Ιταλία και με υπό διαχείριση περιουσιακά στοιχεία περί τα €158 δισ., ο οποίος κατέχει κυρίαρχη θέση σε Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα και Κύπρο. Στην Κύπρο διατηρεί χαρτοφυλάκιο που ξεπερνά συνολικά τα €11 δισ., μέσω των εταιρειών Altamira Asset Management Cyprus Ltd και doValue Cyprus Ltd. Διατηρεί παράλληλα τη μεγαλύτερη πλατφόρμα διαχείρισης ακινήτων, Altamira Real Estate, που διαχειρίζεται όλα τα χαρτοφυλάκια ακινήτων του ομίλου, ενώ διαθέτει το μεγαλύτερο δίκτυο πωλήσεων στο νησί.

πληροφοριες Μεγάλου Αλεξάνδρου 1, 2253, Λατσιά, Λευκωσία Τηλέφωνο: 8000 8200 και 22 696 500 Email: realestate@cy.altamiraam.com Website: www.altamirarealestate.com.cy (CG10360)

Δημήτρης

Κωνσταντινίδης Interim CEO & Finance Director APS cyprus

Διαφοροποιημένη κανονικότητα στον τομέα των ακινήτων «H κατάσταση πλέον φαίνεται να ομαλοποιείται, αλλάζοντας ωστόσο ελαφρώς το σκηνικό στον τομέα των ακινήτων, τόσο από πλευράς προσφοράς, καθώς δημιουργήθηκαν νέα τεχνολογικά δεδομένα όσο και από πλευράς ζήτησης, καθώς τα νέα δεδομένα όπως έχουν διαμορφωθεί έχουν επηρεάσει είτε θετικά είτε αρνητικά συγκεκριμένα είδη ακινήτων», σημειώνει ο Interim CEO & Finance Director της APS Cyprus, Δημήτρης Κωνσταντινίδης. ​

Π

οιες είναι οι πιο σημαντικές αλλαγές που είδατε στον τομέα των ακινήτων λόγω της υγειονομικής κρίσης του COVID-19; Η υγειονομική κρίση του COVID-19 αποτελεί ιστορικό ορόσημο σε παγκόσμιο επίπεδο. Η αβεβαιότητα διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης, καθώς και τα αναγκαία περιοριστικά μέτρα, επέδρασαν αρνητικά σε όλους τους τομείς της οικονομίας και ο τομέας των ακινήτων δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Η αβεβαιότητα που είχε ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση στη λήψη αποφάσεων από την πλευρά των επενδυτών, σε συνδυασμό με την καθυστέρηση που προέκυψε στις διαδικασίες υλοποίησης λόγω τεχνικών και πρακτικών δυσκολιών, αναπόφευκτα επηρέασαν αρνητικά τον τομέα των ακινήτων και επέφεραν αισθητή μείωση στις πωλήσεις γενικότερα, η οποία ωστόσο φάνηκε να περιορίζεται εντός του 2020. Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι η απότομη μείωση των συναλλαγών κατά το 2020 οφείλεται κυρίως στην επιφυλακτικότητα και τις πρακτικές δυσκολίες που είχαν αγοραστές και πωλητές και όχι σε ακυρώσεις ή/και σε μείωση ενδιαφέροντος. Επιπλέον, όντας ήδη στο δεύτερο

70

μισό του 2021 και με τη σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων, διαφαίνεται ότι επιστρέφουμε σε μια διαφοροποιημένη κανονικότητα. Η κατάσταση πλέον φαίνεται να ομαλοποιείται, αλλάζοντας ωστόσο ελαφρώς το σκηνικό στον τομέα των ακινήτων, τόσο από πλευράς προσφοράς, καθώς δημιουργήθηκαν νέα τεχνολογικά δεδομένα (προώθηση ακινήτων με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων, εξέταση ακινήτων σε συνεργασία με κυβερνητικές υπηρεσίες διαμέσου ηλεκτρονικών υπηρεσιών κτλ.), όσο και από πλευράς ζήτησης, καθώς τα νέα δεδομένα όπως έχουν διαμορφωθεί έχουν επηρεάσει είτε θετικά είτε αρνητικά συγκεκριμένα είδη ακινήτων. Συγκεκριμένα, παρατηρείται από την αρχή του έτους αύξηση στις αγοραπωλησίες μικρότερης αξίας ακινήτων, κυρίως από ντόπιους επενδυτές, και αύξηση στη ζήτηση οικιστικών ακινήτων, κυρίως από νεαρά ζευγάρια που φαίνεται να προτιμούν τη λύση της αγοράς από την ενοικίαση (αυτό πιθανόν να οφείλεται και στα χαμηλά επιτόκια κατάθεσης, καθώς και στα χαμηλά επιτόκια στεγαστικών δανείων, τα οποία λειτουργούν ευνοϊκά προς την κατεύθυνση αυτή). Επιπλέον, παρατηρείται αισθητή αύξηση ενδιαφέροντος, κυρίως από ξένους επενδυτές, για αγορά επεν-

Το ενδιαφέρον από διεθνείς επενδυτές προκύπτει κυρίως από χώρες της Μέσης Ανατολής, ενώ ανέκαθεν ενδιαφέρον υπήρχε και συνεχίζει να υπάρχει από Ρωσία, σκανδιναβικές και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με κατεύθυνση κυρίως προς εμπορικά ακίνητα στα κέντρα των πόλεων, κυρίως σε Λευκωσία και Λεμεσό

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ

δυτικών ακινήτων σε αξιόλογες περιοχές με αξιόπιστους ενοικιαστές, τα οποία αποφέρουν εξασφαλισμένες αποδόσεις. Γεγονός το οποίο καταδεικνύει και το πώς αντιμετωπίζουν οι ξένοι την Κύπρο, δηλαδή ως έναν σταθερό και ελκυστικό προορισμό. Τέλος, το ενδιαφέρον φαίνεται να είναι μειωμένο όσον αφορά καταστήματα και σε ορισμένες περιπτώσεις μικρές γραφειακές μονάδες. Ποια είδη ακινήτων παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ζήτηση; Ποιοι είναι οι υποψήφιοι πελάτες και τι είδους ακίνητα βρίσκονται στις προτιμήσεις Κυπρίων και ξένων αγοραστών; Μετά το αρχικό σοκ της πανδημίας και του φόβου που υπήρχε στην κοινωνία, κυρίως στον τομέα της οικονομίας, η αγορά ξεκίνησε να ανακάμπτει κατά το 2021. Οι υποψήφιοι διεθνείς αγοραστές ψάχνουν ένα είδος σταθερότητας, κάτι το οποίο η Κύπρος φαίνεται να προσφέρει. Συγκεκριμένα, η Κύπρος φαίνεται να εδραιώνεται ως ένας ελκυστικός επενδυτικός προορισμός και αυτό υποστηρίζεται από το γεγονός ότι υπάρχουν επαναλαμβανόμενοι πελάτες. Ενδιαφέρον για αγορά ακινήτων υπάρχει τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο, ωστόσο με διαφορετική κατεύθυνση. Το τοπικό ενδιαφέρον περιορίζεται κυρίως σε επενδύσεις χαμηλής αξίας με αποδόσεις, όπως διαμερίσματα σε κεντρικά σημεία των πόλεων, αγροτεμάχια που εξυπηρετούν σκοπούς επένδυσης, αφού επωφελούνται από πιθανές μελλοντικές αναβαθμίσεις στις ζώνες, και οικιστικά ακίνητα κυρίως για σκοπούς ιδιοκατοίκησης. Όσον αφορά το ενδιαφέρον από διεθνείς επενδυτές, αυτό προκύπτει κυρίως από χώρες της Μέσης Ανατολής, ενώ ανέκαθεν ενδιαφέρον υπήρχε και

Η απότομη μείωση των συναλλαγών κατά το 2020 οφείλεται κυρίως στην επιφυλακτικότητα και τις πρακτικές δυσκολίες που είχαν αγοραστές και πωλητές και όχι σε ακυρώσεις Ή/και σε μείωση ενδιαφέροντος

συνεχίζει να υπάρχει από Ρωσία, σκανδιναβικές και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με κατεύθυνση κυρίως προς εμπορικά ακίνητα στα κέντρα των πόλεων, κυρίως σε Λευκωσία και Λεμεσό, με αξιόπιστους ενοικιαστές και εξασφαλισμένες αποδόσεις.

ΜΕΤΡΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ

Ποια μέτρα ή κίνητρα θα πρέπει να δοθούν για στήριξη του τομέα των ακινήτων; Αναφορικά με την εγχώρια αγορά, τα υφιστάμενα προσωρινά μέτρα/κίνητρα που υπάρχουν, όπως η επιδότηση επιτοκίου για πρώτη κατοικία, αλλά και τα σχέδια αναζωογόνησης ορεινών και ακριτικών περιοχών, φαίνεται ότι επιτυγχάνουν τον σκοπό τους, καθώς υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον για συγκεκριμένα ακίνητα. Όσον αφορά το διεθνές ενδιαφέρον, ο τερματισμός του επενδυτικού προγράμματος έχει επηρεάσει αρνητικά τη ζήτηση πολυτελών

Χάρης Ιωάννου, Γεωργία Γεωργίου Ζαβρίδου, Κωνσταντίνος Σοφοκλέους, Ντελίνα Πατσαλίδου, Δημήτρης Κωνσταντινίδης

ακινήτων και μεγάλων επενδύσεων. Ένα νέο επενδυτικό πρόγραμμα με σκοπό την προσέγγιση των μεγάλων επενδυτών αναμένεται ότι θα έχει θετική ανταπόκριση. Για περαιτέρω στήριξη ωστόσο του τομέα των ακινήτων, θα πρέπει να δοθούν συγκεκριμένα φορολογικά κίνητρα, όπως η αναθεώρηση με σκοπό τη μείωση του φόρου κεφαλαιουχικών κερδών, των μεταβιβαστικών τελών και του φόρου προστιθέμενης αξίας, τα οποία αναμένεται να αναθερμάνουν τη ζήτηση τόσο από την εγχώρια όσο και από τη διεθνή αγορά. Επίσης, τα υφιστάμενα πολεοδομικά κίνητρα για μεγάλες αναπτύξεις θα πρέπει να συνεχιστούν, ενώ επιπλέον πολεοδομικά κίνητρα για έργα μικρότερου βεληνεκούς θα βοηθούσαν στην προσέλκυση επενδυτών μεσαίας κλίμακας.

ΤΟ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟ ΜΑΣ

Ποια έργα βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιό σας και τι περιλαμβάνει ο προγραμματισμός σας για τα επόμενα χρόνια; Το χαρτοφυλάκιο που διαχειριζόμαστε, βάσει αξίας, αποτελείται στο μεγαλύτερο μέρος του από τεμάχια γης τα οποία δύνανται να αναπτυχθούν και εμπίπτουν μέσα στα όρια της εμπορικής, βιομηχανικής και οικιστικής ζώνης. Ένα άλλο σημαντικό ποσοστό αφορά κτίρια κυρίως μεικτής χρήσης, ενώ μικρότερο ποσοστό της αξίας του χαρτοφυλακίου αφορά οικίες, διαμερίσματα, αγροτεμάχια και άλλα. Αριθμητικά, ωστόσο, μεγάλο μέρος του χαρτοφυλακίου αποτελούν τα γεωργικά τεμάχια. Το χαρτοφυλάκιό μας διαθέτει ακίνητα στις πιο μεγάλες εμπορικές λεωφόρους της πρωτεύουσας, όπως για παράδειγμα στις λεωφόρους Λεμεσού και Μακαρίου, ιδανικά για μεγάλες μεικτές αναπτύξεις. Ιδανικό για επένδυση θεωρείται επίσης και ένα υπό ανάπτυξη κτίριο σε κεντρική περιοχή της Γερμασόγειας στη Λεμεσό. Ανάμεσα στα ακίνητα τα οποία έχουν σταθερό εισόδημα βρίσκονται μία ενοικιασμένη αποθήκη σε βιομηχανική περιοχή της πρωτεύουσας, καθώς επίσης και ένα ενοικιασμένο σε χρηματοδοτικό οργανισμό κατάστημα στο κέντρο της Λευκωσίας. Πέραν των κτιρίων μεικτής χρήσης, το χαρτοφυλάκιό μας διαθέτει πλειάδα επιλογών σε οικόπεδα και χωράφια στις καλύτερες οικιστικές περιοχές της πρωτεύουσας, όπως για παράδειγμα στη Μακεδονίτισσα, στην περιοχή Ελαιώνων στον Στρόβολο, καθώς επίσης και στο Pen Hill στο Γέρι. Ιδανικό για μεγάλη οικιστική ή και μεικτή ανάπτυξη θεωρείται ένα μεγάλο τεμάχιο γης σε παραθεριστική ζώνη στην Πάφο, το οποίο διαθέτει μαγευτική θέα στη θάλασσα, ενώ μεγάλο μέρος των απαραίτητων υποδομών του είναι σχεδόν ολοκληρωμένο.

71

ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΕΡΓΑ ΜΑΣ

Αναπτυξιακό έργο σε Αγία Βαρβάρα - Επισκοπή

Κατοικία στα Λατσιά Στο χαρτοφυλάκιο της APS Cyprus μπορείτε να βρείτε αξιόλογες επιλογές σε ακίνητα, σε διάφορες τιμές και τοποθεσίες.

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΡΓΟ ΣΕ ΑΓΙΑ ΒΑΡΒΑΡΑ - ΕΠΙΣΚΟΠΗ Άξιο σημασίας είναι το αναπτυξιακό έργο που βρίσκεται στα χωριά Αγία Βαρβάρα και Επισκοπή, 8 χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Πάφου. Το έργο περιλαμβάνει 83 αγροτεμάχια με εννέα ημιτελείς επαύλεις και ένα κτίριο εισόδου. Η συνολική έκταση του έργου ανέρχεται στα 596.110 τ.μ. και διαθέτει απίστευτες επενδυτικές προοπτικές ανάπτυξης.

ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΑ ΛΑΤΣΙΑ Επιπλέον, ένα από τα μεγαλύτερα ακίνητα του χαρτοφυλακίου της εταιρείας είναι μια μεγα-

72

Κτίριο στη Λεωφόρο Λεμεσού λοπρεπής κατοικία στα Λατσιά, χτισμένη πάνω σε λόφο, με τη συνολική έκταση του οικοπέδου να φτάνει τα 6.733 τ.μ. Πρόκειται για διώροφη πολυτελή έπαυλη με εσωτερική και εξωτερική πισίνα, διαμορφωμένους κήπους, υπόγειο και προνομιακή θέα στις γύρω περιοχές.

ΚΤΙΡΙΟ ΣΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΤΗΣ ΜΑΚΑΡΙΟΥ (ΛΕΥΚΩΣΙΑ) Μια από τις τελευταίες προσθήκες στο χαρτοφυλάκιο της APS Cyprus είναι κτίριο στην είσοδο της Μακαρίου στη Λευκωσία. Το κτίριο αποτελείται από ισόγειο με ημιώροφο (κατάστημα ανοιχτού χώρου) και δύο ορόφους με τρία διαμερίσματα. Η συνολική έκταση του ακινήτου ανέρχεται στα 2.964 τ.μ. Η προνομιακή θέση του ακινήτου αυτού το καθιστά πόλο έλξης για πιθανούς επενδυτές.

ΚΤΙΡΙΟ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ ΑΧΕΛΕΙΑ Πέρα από αυτά, ένα κτίριο στο χωριό Αχέλεια στην Πάφο, όπου παλιά στεγαζόταν ιδιωτικό σχολείο της Πάφου, με τη συνολική έκτασή του να ανέρχεται στα 68.000 τ.μ., υπάρχει στο χαρτοφυλάκιο και ξεχωρίζει. Το κτίριο είναι περίπου δέκα χρόνων και περιλαμβάνει γραφειακούς χώρους, χώρους διδασκαλίας για νηπιαγωγείο, δημοτικό και γυμνάσιο, δύο αυλές και εξωτερικά γήπεδα.

ΗΜΙΤΕΛΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΤΙΡΙΟ Ακόμη ένα ακίνητο που συμπληρώνει την πληθώρα επιλογών είναι ένα τετραώροφο ημιτελές εμπορικό κτίριο με υπόγειο και συνολική καλυμμένη έκταση 2.578 τ.μ. στη Γερμασόγεια, στη Λεμεσό. Το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως ξενοδοχείο και πρόσφατα πραγματοποιήθηκε αποκα-

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ

τάσταση του κτιρίου και αλλαγή χρήσης ούτως ώστε να φιλοξενήσει γραφειακούς χώρους.

ΙΣΟΓΕΙΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΣΤΗ ΜΑΚΑΡΙΟΥ Ισόγειο κατάστημα σε μια προνομιακή θέση στον κεντρικό δρόμο της Λεωφόρου Μακαρίου στη Λευκωσία συμπληρώνει τις επιλογές στην αναζήτηση επένδυσης με υψηλή απόδοση, αφού ενοικιάζεται σε μια από τις πιο γνωστές τράπεζες. Το κατάστημα προς πώληση βρίσκεται στο ισόγειο και περιλαμβάνει αίθουσες σεμιναρίων και γραφεία για το προσωπικό που χωρίζονται με χωρίσματα από ξύλο και γυαλί. Ο ημιώροφος περιλαμβάνει επίσης έναν ενιαίο χώρο με γραφεία. Μέρος του υπογείου περιλαμβάνει επίσης θυρίδες ασφαλείας και θησαυροφυλάκιο.

ΜΕΓΑΛΟ ΑΚΙΝΗΤΟ ΣΤΟ ΚΑΪΜΑΚΛΙ Ένα ακίνητο έκτασης 2.546 τ.μ. που βρίσκεται στο Καϊμακλί αντιπροσωπεύει μια άλλη επιλογή κατάλληλη για επαγγελματικό χώρο. Πρόκειται για κενό διώροφο κτίριο το οποίο χτίστηκε πριν από 52 χρόνια και είναι πλήρως ανακαινισμένο. Το κτίριο αποτελείται από εκθεσιακό χώρο, γραφεία, αίθουσα αρχείων, κουζίνα, τουαλέτες, αποθήκη και αίθουσα συνεδριάσεων.

ΤΕΜΑΧΙΑ ΜΕ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Αξιοσημείωτα είναι και τα τεμάχια γης με εμπορικές προοπτικές όπως τα παρακάτω: • Οικόπεδο στους Αγίους Ομολογητές στη Λευκωσία, συνολικής έκτασης 2.126 τ.μ., διαθέσιμο για επένδυση. Το ακίνητο αποτελείται από τέσσερα συνεχή οικόπεδα και εφάπτεται –κατά μήκος– της Λεωφόρου Γρίβα Διγενή, η οποία αναπτύσσεται κυρίως με πολυώροφα κτίρια που αποτελούνται από γραφεία, καθώς και με πολυκατοικίες.

• Οικόπεδο στην Έγκωμη. Μοναδικό οικόπεδο με συνολικό μέγεθος 8.222 τ.μ., το οποίο βρίσκεται στη Μακεδονίτισσα. Η θέση και το ύψος του οικοπέδου προσφέρουν εκπληκτική θέα σε ολόκληρη τη Λευκωσία.

• Ακίνητο στη Λακατάμια, που αποτελείται από τέσσερα παρακείμενα βιομηχανικά οικόπεδα και το οποίο έχει συνολική έκταση 75.690 τ.μ. Τα οικόπεδα εμπίπτουν σε βιομηχανική και εμπορική ζώνη.

• Τουριστικό ακίνητο στον Μαζωτό, πάνω στη θάλασσα, συνολικής έκτασης 13.137 τ.μ., το οποίο εμπίπτει στην τουριστική ζώνη και είναι ιδανικό για την ανέγερση εξοχικών κατοικιών ή ξενοδοχείου, αφού βρίσκεται πάνω στο κύμα.

ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΠΡΟΝΟΜΙΑΚΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ Η APS Cyprus είναι περήφανη για την ολοκλήρωση της πώλησης τριών πολύ σημαντικών ακινήτωνσταθμών στη Λευκωσία πριν από λίγους μήνες. Τον Μάιο του 2021, πωλήθηκε εμπορικό κτίριο το οποίο βρίσκεται στους Αγίους Ομολογητές, στη Λευκωσία. Το επταώροφο αυτό κτίριο έχει συνολική καλυμμένη έκταση 2.356 τ.μ. και πέρυσι πραγματοποιήθηκαν βελτιώσεις συντήρησης του κτιρίου και δύο από τους ορόφους έχουν ανακαινιστεί πλήρως. Οι ενοικιαστές που στεγάζονται στο κτίριο είναι κυρίως εταιρείες και κυβερνητικές αρχές. Το κτίριο αυτό θεωρήθηκε ελκυστική επένδυση, καθώς προσφέρει υψηλή απόδοση στον νέο ιδιοκτήτη. Τον Απρίλιο του 2021, ολοκληρώθηκε η πώληση ενός εκ των μεγαλύτερων εκθεσιακών χώρων της Λευκωσίας, ο οποίος βρίσκεται στη βιομηχανική περιοχή Λατσιών. Πρόκειται για έναν εκθεσιακό χώρο μοντέρνου σχεδιασμού και κατασκευής, στον οποίο χρησιμοποιούνται

συστήματα σύγχρονης τεχνολογίας. Το κτίριο αποτελείται από έναν μεγάλο χώρο ανοιχτού τύπου ύψους επτά μέτρων, υποδοχή, χώρο εξυπηρέτησης πελατών, αίθουσα επισκευών, γραφεία, χώρους αποθήκευσης και άλλα. Τον Μάιο του 2020, ολοκληρώθηκε η πώληση της ακριβότερης κατοικίας που είχε μέχρι τότε στο χαρτοφυλάκιό της η εταιρεία. Ο λόγος για μια μεγάλη έπαυλη στα δημοτικά όρια της Λακατάμιας, η οποία πωλήθηκε σε ξένους επενδυτές. Το ακίνητο αποτελείται από έκταση 14.542 τ.μ. γης και από μια πολυτελή βίλα που περιλαμβάνει 1.019 τ.μ. καλυμμένους χώρους με πισίνα, γκαράζ, καλυμμένες βεράντες και αίθουσες εξυπηρέτησης. Το χαρτοφυλάκιο της εταιρείας διαθέτει πληθώρα ακινήτων, τα οποία μπορούν να ικανοποιήσουν τις προσωπικές ή επαγγελματικές σας ανάγκες.

ε ταιρικο προφιλ

Η APS Debt Servicing Cyprus Ltd (APS Cyprus) είναι ιδιωτική εταιρεία, εγγεγραμμένη στην Κυπριακή Δημοκρατία, και έχει την έδρα της στη Λευκωσία. Το τμήμα APS Real Estate εξουσιοδοτήθηκε από την Ελληνική Τράπεζα για να διαχειρίζεται όλα τα ακίνητά της. Στο χαρτοφυλάκιο της APS Cyprus θα βρείτε πληθώρα ακινήτων σε κάθε κατηγορία: οικόπεδα, σπίτια, διαμερίσματα, καταστήματα και γραφεία που μπορούν να ικανοποιήσουν κάθε σας προσδοκία.

πληροφοριες APS Cyprus Αμφιπόλεως 20, 2025, Λευκωσία Τηλ.: 22 500 900 Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας, www.aps.bid, για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα διαθέσιμα ακίνητα ή ακολουθήστε μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: www.facebook.com/ apsrealestatecy www.instagram.com/ apsrealestatecyprus www.twitter.com/ApsEstate www.linkedin/aps-cyprus Κτίριο στην είσοδο της Μακαρίου

73

©Copyright ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ 2021 ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ Μέγαρο ΔΙΑΣ Λεωφ. Άντη Χατζηκωστή & Γωνία Λεωφ. Αρχαγγέλου 31, 2057, Στρόβολος, Λευκωσία ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ECONOMY TODAY 2021 Ιδρυτής: Άντης Χατζηκωστής Αρχισυντάκτης Economy Today: Νέστορας Βασιλείου Υπεύθυνη Έκδοσης: Έμιλυ Μιντή Head Of Creative Department: Αναστασία Ερωτοκρίτου Art Director: Ελένη Νικολάου Διόρθωση: Σάββας Πολυβίου ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Advertising Specialist: Μαρκέλλα Ιακώβου Client Services: Ελισάβετ Ηρακλέους Μarketing Manager: Γιώτα Ορφανίδου-Χατζηκυριάκου Υπεύθυνος Λογιστηρίου: Οδυσσέας Κωνσταντίνου Λογιστήριο: Σάββια Αριστείδου

ΕΚΔΟΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ Ιδρυτής: Κώστας Ν. Χατζηκωστής Διευθύνων Σύμβουλος: Χρύσανθος Τσουρούλλης Εκτύπωση: Χαϊδεµένος ΑΕΒΕ, Αθήνα, Ελλάδα - www.haidemenos.gr *Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, η αντιγραφή και γενικότερα η μετάδοση, με οποιονδήποτε τρόπο και μέσο, μέρους ή ολόκληρης της ύλης του περιοδικού, καθώς επίσης και των κατηγοριοποιήσεων, των οδηγών και των τίτλων τους, χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη.

74

εconomy today

the golden list of real estate 2021

τιμη €3.90