1.3 Een zoektocht naar beter ��������������������������������������������������������������������������������������

Elk jaar trekken de gnoes dwars door Kenia en Tanzania van noord naar zuid. Een half jaar later maken ze de omgekeerde beweging.

Waarom doen ze dat? Noteer.

Ook vogels en andere dieren zoals walvissen, zalmen … kennen grote jaarlijkse trekken op het ritme van de natuur, op zoek naar voedselbronnen.

En ook de mens trekt rond. De zoektocht van mensen naar betere oorden (migratie) is echter niets nieuws. Al heel vroeg in de geschiedenis van de mens, verliet de homo sapiens de bakermat in Oost-Afrika om de rest van de wereld te ontdekken. Men vermoedt dat de homo sapiens (‘de denkende mens’) 200 000 à 300 000 jaar geleden zijn ontstaan vond in de Hoorn van Afrika. In fases en in groepen, verspreid over tienduizenden jaren, begon deze mensensoort zich te verspreiden: naar Europa, Indonesië en Australië.

Ook de Vikings (van ca. 800 tot 1100) zochten andere oorden op. Hun zoektocht naar betere en meer vruchtbare gronden leidde indirect tot de naamsverwarring tussen Groenland en IJsland.

Landverhuizers, Eugène Laermans, 1896 Door de eeuwen heen werden – soms onder dwang – grote volksverhuizingen vastgelegd. Dit schilderij van de Belgische kunstschilder Eugène Laermans (18641940) geeft bijvoorbeeld mooi weer hoe de boeren en hun vrouwen, op zoek naar betere oorden (Amerika), nog eenmaal naar hun heimat omkijken.

Wanneer je het Red Star Line museum in Antwerpen bezoekt, ontdek je de historische verhalen van hoe mensen Europa achter zich lieten en hun hoop, dromen en geluk elders probeerden te vinden. Triggers voor deze migratie waren vooral de hongersnoden, mislukte oogsten en de Spaanse Griep.

Momenteel staan migratiestromen naar Europa volop in onze belangstelling. Het lijkt erop dat iedereen naar onze contreien komt, zeker vanuit een Europees standpunt gezien. Via de link op de miniwebsite kun je heel goed zien op welke manier mensen de laatste jaren van stek veranderen.

2 It’s the carbon, stupid!

Tijdens de Amerikaanse verkiezingscampagne van 1992, toen Bill Clinton het opnam tegen George Bush senior, gebruikte hij in een debat de vermaarde woorden: ‘It’s the economy, stupid!’. De titel van dit tweede hoofdstuk is dan ook geïnspireerd op dit citaat, met als doel de verwevenheid tussen de concepten ‘carbon’ en ‘economy’ te verduidelijken.

Je kan er moeilijk omheen dat de mens, alleen al door zijn aanwezigheid en vooral door het verbranden van fossiele brandstoffen, een extra massa CO2 in de atmosfeer bijpompt. De aanwezigheid en het doorgedreven gebruik van deze aardse bronnen heeft dan ook een impact op het klimaat. Maar is deze impact echt zo ingrijpend als men beweert? In dit hoofdstuk onderzoek je het!

Welke stoffen zijn allemaal broeikasgassen? Kruis ze aan.

waterdamp (H2O)

methaan (CH4)

ozon (O3)

koolstofdioxide (CO2) stikstofgas (N2)

lachgas (N2O)

zuurstofgas (O2)

koolstofmonoxide (CO)

Iedere molecule in gasvorm is een broeikas wanneer die uit meer dan twee atomen bestaat.

Welke molecule uit de vorige opdracht krijgt in ieder opzicht de meeste aandacht? Markeer.

Logischerwijs lijkt decarbonisatie (het proces om de koolstofuitstoot te verminderen) van onze economie dan ook de oplossing te zijn. In wat volgt bekijken we de koolstofcyclus van dichterbij.

WIST-JE-DAT

Koolstofdioxide is ook de eenheid van aardopwarmingsvermogen. Zo rekent men voor methaan vandaag 28 koolstofequivalenten. Dat betekent dat deze molecule 28 keer meer energie kan absorberen dan één molecule CO2. Methaan heeft echter wel een minder lange levensduur in de atmosfeer dan CO2.

Omdat CO2 langer in de atmosfeer blijft, en ook de uitstoot hiervan het grootst is, heeft CO2 wel het grootste effect op het klimaat.