3.4 Laat de motor draaien ���������������������������������������������������������������������������������������������

• Omdat er meer water wegstroomt door een versnelde afvoer ervan via rivieren, kan er ook minder water lokaal verdampen, waardoor de regio uitdroogt.

• Grote delen van het regenwoud staan op ijzerhoudende laterietgronden. Wanneer dit bodemmateriaal aan de oppervlakte komt, roest de grond en is het haast onmogelijk voor nieuw plantenleven om te ontkiemen.

• Het verdwijnen van regenwouden leidt op termijn tot het inkrimpen van de ITCZ en tot luchtdrukveranderingen over de hele wereld. (Tip: zoek de term ‘Hadleycel’ op.)

WIST-JE-DAT

De ontwikkeling van de menselijke activiteiten in het Amazonegebied is gewoon een antwoord op de internationale vraag naar onbewerkte producten. Zo is er bijvoorbeeld een duidelijk verband tussen de uitvoer van Braziliaanse runderen, de financiële markten en de positie van de real (de Braziliaanse munteenheid). Wanneer de real in waarde zakt, stijgt de prijs van het rundvlees, waardoor de veetelers aangemoedigd worden om hun weilanden uit te breiden. Wanneer de prijs van het rundvlees in dollars daalt, wordt de uitvoer meer concurrentieel op de internationale markten. Als de real weer sterker wordt, moeten de veetelers strijd leveren om hun marktaandeel te kunnen behouden.

De mens is een enorm ‘consumptiebeest’. Een passage uit het boek van de Belg Jonathan Holslag (‘Van muur tot muur’) brengt dit treffend in beeld. Op pagina 283 schrijft hij:

Voor de gemiddelde jonge Europeaan bestond het volmaakte leven uit wonen in een vrijstaand koophuis in een buitenwijk, in een chique Duitse auto naar één van de genoemde winkels (Ikea, Primark, red.) rijden, een latte drinken bij een Amerikaanse koffieketen en de dag afsluiten met een Amerikaanse soap op een Zuid-Koreaanse flatscreen-tv, ondertussen tokkelend op zijn Chinees, euh, Amerikaans ‘appeltje’ geruggesteund door een supersnel Chinees 5G-netwerk (red.).

Dit geschetst beeld kan je, via de Dollarstreet (zie vorig jaar) nabootsen. Op deze website worden gezinnen in een denkbeeldige straat geplaatst: die met de lage inkomens links, de hoge inkomens rechts. Ga via de QR-code naar de link van de Dollarstreet en selecteer ‘homes’, ‘cars’ en ‘sitting and watching TV’. Bekijk gezinnen van over de hele straat.

Waar plaats jij de meeste mensen op aarde? Kruis aan.

links van mijn eigen situatie

rechts van mijn eigen situatie

De titel van het hoofdstuk 3.4 mag je dus zeker letterlijk opvatten. Ook het gebruik en verbruik van fossiele brandstoffen gaan nog wel even verder. Die liggen immers aan de basis van onze welvaart. De grafiek hieronder brengt het verbruik van fossiele brandstoffen sinds 1965 in kaart.

Wat concludeer je uit deze grafiek?

En dan hebben we het nog niet over het transport ervan. Het deel dat niet via pijpleidingen wordt vervoerd, wordt via tankschepen wereldwijd rondgebracht. Hieronder zie je een kaart van het globale vervoer van fossiele brandstoffen via transportschepen.

BRON: VESSELFINDER.COM

Maak een spinschema in het kader hieronder. Noteer in steeds fijnere vertakkingen de mogelijke manieren waarop aardolie, aardgas, steenkool, bruinkool en turf gebruikt worden. Denk ook aan de petrochemie, waar de basis voor al (!) onze kunststoffen ligt.

fossiele brandstof

Samen met het gebruik en verbruik van fossiele brandstoffen, zal de CO2 in de atmosfeer logischerwijs nog stijgen. Meetstations over de hele wereld stellen dit vast. Hieraan gekoppeld stijgt ook de temperatuur op aarde, want een molecule CO2 heeft nu eenmaal de fysieke eigenschap om energie vast te houden. De onderstaande grafiek toont de toename van het aantal deeltjes CO2 per miljoen in diezelfde tijdsspanne (vanaf 1965).

Net omdat de mens nu eenmaal zoveel consumeert én omdat een groot deel van de wereld nog volop in demografische en economisch transitie zit, zal de motor van onze wereldeconomie letterlijk en figuurlijk nog enige tijd moeten draaien.