De IKEA-elektromotor

De IKEA kent iedereen wel. Wat de IKEA, naast zijn Zweedse gehaktballetjes, bekend maakt, is zijn voorliefde voor zelfbouwpakketten. Hier gaan we geen meubels in elkaar knutselen, maar wel elektromotoren.

Ik kan aangeven dat elektrische ladingen elkaar kunnen aantrekken of afstoten: gelijksoortige ladingen stoten elkaar af, ongelijksoortige ladingen trekken elkaar aan.

Ik kan uitleggen dat de grootte van de elektrische kracht of coulombkracht afneemt als de afstand tussen de ladingen toeneemt.

Ik kan uitleggen dat de grootte van de elektrische kracht of coulombkracht toeneemt als de grootte van de lading toeneemt.

Ik kan het opladen van voorwerpen door wrijving uitleggen met behulp van de triboelektrische reeks en ik kan dit illustreren aan de hand van enkele eenvoudige proefjes.

Ik kan elektrische influentie uitleggen aan de hand van enkele eenvoudige proefjes.

Ik kan aangeven dat ferromagnetische stoffen (Fe, Ni en Co) door magneten worden aangetrokken.

Ik kan aangeven dat magneten elkaar kunnen aantrekken of afstoten. Ik kan hieruit afleiden dat magneten twee polen hebben en dat gelijksoortige polen elkaar afstoten en ongelijksoortige polen elkaar aantrekken.

Ik kan het magnetisch veld rond een staafmagneet en rond een hoefijzermagneet aantonen met behulp van eenvoudige proefjes.

Ik kan het magnetisch veld rond een staafmagneet en rond een hoefijzermagneet beschrijven aan de hand van het veldlijnenmodel.

Ik kan het magnetisch veld rond een stroomvoerende spoel aantonen met behulp van eenvoudige proefjes.

Ik kan het magnetisch veld rond een stroomvoerende spoel beschrijven aan de hand van het veldlijnenmodel en ik kan dit veld vergelijken met het magnetisch veld van een staafmagneet.

Ik kan kort uitleggen wat een elektromagneet is.

Ik kan enkele toepassingen van elektromagneten opsommen en beknopt uitleggen (MRIscanner, relais, afvalsortering, deurbel, luidspreker).

Ik kan aangeven dat er op een stroomvoerende geleider in een magnetisch veld een magnetische kracht werkt. Ik kan dit duiden met behulp van een eenvoudig proefje.

Ik kan aangeven dat elektromotoren gebaseerd zijn op het principe dat een stroomdraad een kracht ondervindt in een magnetisch veld.

Ik kan aangeven dat elektromotoren elektrische energie omzetten in kinetische energie.

Ik kan aantonen dat de relatieve beweging van een magneet ten opzichte van een spoel een elektrische spanning opwekt in de spoel. Ik weet dat dit elektromagnetische inductie noemt en dat de opgewekte spanning de inductiespanning wordt genoemd.

Ik kan aangeven dat de inductiespanning afhankelijk is van de bewegingssnelheid van de magneet in de spoel en van de grootte van het magnetisch veld.

Ik kan verschillende toepassingen van elektromagnetische inductie opsommen en beknopt uitleggen (microfoon, elektrische gitaar, detectoren in voertuigen, generatoren).

Ik kan aangeven dat het grootste deel van de elektrische energie die wij dagelijks gebruiken door generatoren in elektriciteitscentrales wordt opgewekt. Ik kan hierbij uitleggen dat deze generatoren werken op basis van elektromagnetische inductie.