Max-ruimte - Module 1 - Proefmodule

Kick-off

Sam en Lou zijn erg goede skaters. Als ze vrij zijn, zijn ze te vinden in het skatepark en maken ze filmpjes. Die filmpjes delen ze op hun sociale media met hun volgers uit de hele wereld. Ook de schepenen van de stad hebben dit gezien.

Op de officiële opening van het nieuwe skatepark in de stad mogen ze hun kunsten komen tonen. Na schooltijd nemen

Sam en Lou de bus naar de halte die het dichtst bij het skatepark ligt. Daarna gaan ze te voet (of skatend) naar het skatepark.

hulpmiddel

Welke tools ken je om je weg terug te vinden in een stad die je niet kent?

Welke tool zou je aanraden aan Sam en Lou? Waarom?

Eén van de tips die je aan Lou hebt bezorgd, is het gebruik maken van een GPS-app op de smartphone. Lou vraagt hoe het juist werkt.

Sam en Lou zoeken het skatepark op een kaart op. Ze zien dat het skatepark vlak bij het stadhuis ligt en op wandelafstand van een bushalte.

Duid op de kaart het skatepark en de dichtsbijzijnde bushalte aan.

Duid de kortste weg aan van de bushalte tot aan het skatepark.

Vergelijk met iemand anders in de klas. Heeft die dezelfde weg gekozen?

windroos kaart

Legende

Schaal

school 1 : 5 000 skatepark bushalte stadhuis

De verhouding tussen de afstand op een kaart en de afstand in werkelijkheid.

De betekenis van de symbolen op de kaart.

Wat is een kaart?

Er bestaan vele soorten kaarten: een plattegrond van een pretpark of van je school, een plan van je gemeente of stad ...

In welke omstandigheden heb jij al eens een kaart gebruikt?

Kijk rond in je klaslokaal of op school. Zijn er kaarten aanwezig?

Welke kenmerken stel je vast? Duid de juiste kenmerken aan in het lijstje hieronder.

Een kaart bevat evenveel informatie als een luchtfoto.

Op een kaart zijn afstanden en gebouwen kleiner dan in realiteit.

Met een kaart kan ik makkelijker mijn weg terugvinden in een stad dan met een luchtfoto.

De bovenkant van een kaart is altijd het noorden.

Op de kaarten staat de schaal altijd op dezelfde wijze voorgesteld.

In de legende staan kleuren, lijn- en puntsymbolen.

Een kaart is een verkleinde, vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid op een plat vlak. Een kaart bevat altijd een legende, een schaal en meestal ook een windroos.

2

Elementen van een kaart

Bekijk de kaart van België.

BELGIË

Staatkundig

Welke elementen merk je op?

Duid aan wat je op de kaart ziet? een schaal een legende een windroos

Welke element ontbreekt?

Wat betekent dat?

Een kaart bevat altijd een schaal, een legende en ook een windroos Als er geen windroos aanwezig is, is de bovenkant van de kaart het noorden.

2.1 De legende

BELGIË

Kuststreek

Op de kaart staat ook een legende. Daarin kan je verschillende soorten symbolen terugvinden. Zoek in de legende telkens twee voorbeelden en teken het symbool erbij.

Een puntsymbool is een symbool waarmee een kerk, stad, luchthaven, huis, mast … wordt weergegeven. Een duidelijk punt in het landschap.

Een lijnsymbool is een lijn op de kaart waarmee een weg, spoorweg, waterloop… wordt weergegeven. Een duidelijke lijn in het landschap.

Een kleurvlak is een gekleurd gebied op de kaart waarmee een zee, bos, rivier, weiland … wordt weergegeven. Een groter gebied in het landschap.

In de legende van een kaart wordt uitgelegd wat de symbolen en kleuren betekenen.

2.2 De schaal

Een kaart is vele malen kleiner dan de realiteit. Daarom moet die realiteit ook verkleind worden. Om aan de lezer van de kaart duidelijk te maken “hoeveel keer” de realiteit verkleind is, is het belangrijk dat dit op de kaart staat vermeld. Dit gebeurt aan de hand van een schaal.

schaal 1: 1 800 000 één cm op de kaart = 18 km

Op de afbeelding hierboven staat de verkleining op 3 manieren weergegeven. Die betekenen 3 keer hetzelfde. De manieren om die schaal te gebruiken zijn echter verschillend.

Breukschaal

De breukschaal geeft de schaal weer in de vorm van een breuk. Je kunt een breukschaal op 3 manieren noteren:

Schaal 1: 1 800 000 = schaal 1 1 800 000 = schaal 1/1 800 000

1 cm op de kaart is 1 800 000 cm in werkelijkheid.

De afstand op de kaart is 4 cm. Hoeveel km is de afstand dan in werkelijkheid?

x 4

op de kaart 1 cm 4 cm

in werkelijkheid 1 800 000 cm

De werkelijke afstand is km.

x 4

Werken met een breukschaal

1 Lees de schaal af.

2 Meet op de kaart de afstand tussen twee punten.

3 Vermenigvuldig de afstand in cm met de noemer van de schaal.

4 Je komt een groot getal uit, dat is de werkelijke afstand in cm.

5 Zet de afstand in cm om naar meter of kilometer TIP

Maak gebruik van een verhoudingstabel en een omzettingstabel om de afstand in cm om te zetten naar meter of kilometer.

Lijnschaal

De lijnschaal geeft de schaal weer langs een getekende lijn.

Werken met een lijnschaal

1 Neem een lat en plaats de 0 onder de 0 van de lijnschaal.

2 Met hoeveel km komt 1 cm op de lijnschaal overeen?

3 Meet op de kaart de afstand tussen twee punten.

4 Vermenigvuldig de afstand in cm met het aantal km waarbij 1 cm hoort.

1 Skatefilmpje gaat viraal

Na hun performance aan het skatepark delen Sam en Lou hun filmpjes op sociale media. Hun vrienden in andere landen zijn razend enthousiast.

Noorwegen

IJsland

Hey vrienden! Ik ben zo jaloers op jullie prachtige skatepark.

In mijn stad bestaat dat niet en moeten we voortdurend andere plekken opzoeken. Blijf zo doorgaan!

Quinn

Geweldige tricks hebben jullie! Jullie talent is vet cool! Waar hebben jullie trouwens die prachtige planken gekocht? Geniet ervan!

Théo

Malta

Hallo! Jullie filmpje is echt geweldig, ik ben blij dat jullie in België de kans krijgen om te schitteren. Veel succes!

Noa

Bulgarije

Jullie zijn echt natuurtalenten, de koningen van het park. Ik kijk altijd uit naar jullie filmpjes en jullie nieuwste tricks. Hier kunnen we sinds enkele maanden ook weer skaten. Bedankt burgemeester!

Dani

Je wil berekenen op hoeveel kilometer de buitenlandse vrienden van Sam en Lou wonen. Bereken de afstand tussen de hoofdsteden van de landen waar de vrienden wonen en België.

Je gebruikt hiervoor de kaart van Europa waarop je zowel een lijnschaal als een breukschaal ziet.

In je atlas is dat kaart:

De schaal op de kaart is:

1 cm op de kaart komt overeen met cm.

1 cm op de kaart komt overeen met km.

km 100 m 10 m m dm cm mm

De hoofdstad van België is

Zoek in een atlas de hoofdsteden van de landen op. Vul de tabel in.

Meet de afstand tussen de hoofdstad van België en de hoofdstad van het land. Vul de tabel in.

Bereken de afstand in km.

IJsland

Noorwegen

Bulgarije Malta

2.3 De windroos

Meestal ga je op een kaart ook een windroos (of een noordpijl) terugvinden. Staat die er niet? Dan is het noorden de bovenkant van je kaart.

Ken jij alle windrichtingen nog? Vul ze in op de windroos.

Kan je ook de tussenwindrichtingen aanduiden?

In de naam komt eerst Noord of Zuid.

TIP

Je kan de volgorde van de windrichtingen onthouden door het ezelsbruggetje:

Nooit Opstaan Zonder Wekker

Als je wil weten waar je je bevindt, dan moet je eerst oriënteren. Daarvoor gebruik je de windrichtingen die op de windroos staan. Pas als je het noorden hebt gevonden, kan je de kaart of de GPS correct houden om te weten waar je bent. Om je goed te kunnen oriënteren, moet het noorden van de windroos overeenkomen met het noorden op je kompas.

Welke instrumenten kan je gebruiken om te weten te komen waar het noorden zich bevindt ten opzichte van jou?

Een windroos is een tekening waarop de windrichtingen worden weergegeven.

Als er geen windroos op de kaart staat, is de bovenkant van de kaart het noorden.

Aan de slag met kaarten

3.1 Oriënteren

Nu we de windrichtingen hebben opgefrist kunnen we starten om onszelf te oriënteren. Als we willen weten waar we ons precies bevinden, doen we dus aan oriënteren. We weten al dat een kaart ofwel altijd een windroos bevat ofwel de bovenkant van de kaart altijd het noorden is. Om te weten waar het noorden is, gebruiken we een handig hulpmiddel.

Oriënteren met kompas

De juiste windrichting zoeken. kompas

Hoe oriënteer je een kaart met behulp van een kompas?

Stap 1

Bepaal met een kompas het werkelijke noorden.

Wist je dat …

Stap 2

Zoek op de kaart het noorden. Het noorden is aangeduid met een pijl. Als er geen noordpijl op de kaart staat, wijst het noorden naar de bovenrand van de kaart.

Stap 3

Draai de kaart zodat het noorden op de kaart overeenkomt met het werkelijke noorden.

je best geen kompas binnen gebruikt? Het kompas kan worden beïnvloed door metaal of leidingen in het gebouw.

je best geen magneten in de buurt legt van een kompas? Het kan het kompas zelfs helemaal onbruikbaar maken.

een kompas op het noordelijk halfrond het noorden aanduid, maar niet in het zuidelijk halfrond? Ten zuiden van de evenaar zal een kompas het zuiden aanduiden. Dat komt omdat de aarde 2 polen heeft die magnetisch geladen zijn.

je op jouw smartphone ook een kompas kan gebruiken? In een smartphone zit een kompas-chip.

Als je wil weten waar je jezelf bevindt in een bepaalde omgeving én je de weg wil vinden, dan doe je aan oriënteren.

Geen kompas of windroos bij de hand? Dan kan je ook een GPS gebruiken of kan de natuur je een handje helpen.

Wist je dat …

je ook kan oriënteren zonder kompas? Kijk overdag naar de zon.

we de zon ‘s ochtends zien in het oosten? In de winter staat de zon om 12 uur en in de zomer om 13 uur in het zuiden. ’s Avonds gaat de zon onder in het westen.

het lijkt alsof de zon beweegt maar het een ‘schijnbeweging’ is? In werkelijkheid is het de aarde die draait.

je zonder zon ook kan oriënteren? Ga ‘s nachts op zoek naar de poolster, die is te vinden in het noorden. Een app kan je helpen.

Ga op de speelplaats staan en bepaal het noorden. Oriënteer jezelf met een plattegrond van de school.

TIP

Je een kaart van de schoolomgeving (of eender welke plek in Vlaanderen) kan opvragen via het GeoPunt van de Vlaamse Overheid?

2 Oriënteren met de windroos

Je merkte aan de berichten (pagina 11) dat de vrienden van Sam en Lou uit verschillende Europese landen komen. Kan je die landen situeren ten opzichte van België? Om dit te kunnen doen, heb je de hoofd- en tussenwindrichtingen van de windroos nodig.

Neem een kaart van Europa bij de hand.

Malta ligt ten van België

en ten van Griekenland.

Bulgarije ligt ten van België

en ten van Roemenië.

IJsland ligt ten van België

en ten van Noorwegen.

De berichten van de buitenlandse vrienden krijgen ook veel likes uit andere landen: Frankrijk, Duitsland, Denemarken, Zweden …

Frankrijk ligt ten van Duitsland

en ten van België.

Denemarken ligt ten van Duitsland

en ten van Zweden.

Duitsland ligt ten van Denemarken

en ten van Zweden.

Als je de windrichtingen gebruikt om een plek te situeren, doe je dat altijd ten opzichte van een andere plek. Dat is niet altijd nauwkeurig. Er is een manier waarop je op een nauwkeurige manier een punt op de aarde kan situeren. Daarvoor gebruik je coördinaten.

3.2 Lokaliseren

Soms kan het handig zijn om de precieze locatie te kennen. In een stad kan je jouw locatie makkelijk beschrijven aan de hand van referentiepunten (gebouwen, plaatsen …) Maar dat is niet altijd het geval. Stel je wandelt in een bos en valt, je been lijkt gebroken en je hebt dringend hulp nodig … Dan wordt het moeilijk om je plaats aan de hand van de bomen te omschrijven. Je kan de hulpdiensten dus niet vertellen waar je precies bent … of toch?

Als je wil weten waar een plaats, gebouw, punt … zich bevindt, dan doe je aan lokaliseren.

Als je wil weten waar een plaats, gebouw, punt … zich bevindt, dan doe je aan lokaliseren.

De skatefederatie van Vlaanderen heeft het filmpje van Sam en Lou ook gezien. Ze worden uitgenodigd op hun kantoor.

Van het kantoor krijgen ze de coördinaten van de locatie. Zo komen ze zeker op het juiste adres aan.

50.8057408164994, 4.918041555822562

Scan de Qr-code om de coördinaten op te zoeken.

Wat is het adres van de coördinaten?

Hoe wordt het coördinaat nog geschreven?

Nauwkeurige plaatsbepaling

Om een plaats nauwkeurig te bepalen, gebruiken we dus coördinaten.

In Max-wiskunde 1B module Coördinaten leer je meer over coördinaten.

Coördinaten

Om goed te kunnen werken met coördinaten moeten we eerst een aantal dingen weten over onze aarde.We kunnen de aarde verdelen in verschillende zones.

Daarvoor gebruiken we twee denkbeeldige lijnen: de evenaar en de nulmeridiaan.

De Noordpool is het noordelijkste punt van de aardbol, de zuidpool is het zuidelijkste punt. De aarde wordt halverwege in twee gedeeld door een denkbeeldige horizontale lijn, de evenaar. Ten noorden van die evenaar ligt het noordelijk halfrond, ten zuiden ligt het zuidelijk halfrond. Ieder punt op de evenaar is even ver verwijderd van de Noordpool als van de Zuidpool.

nulmeridiaan

noordpool

evenaar

zuidpool

westelijk halfrond

oostelijk halfrond

noordelijk halfrond

zuidelijk halfrond

De nulmeridiaan is de denkbeeldige lijn die loopt van de noordpool tot de zuidpool. Ten oosten van de nulmeridiaan ligt het oostelijk halfrond.

Ten westen van de nulmeridiaan ligt het westelijk halfrond.

3 De vier delen van de wereldbol

Kleur de delen van de aarde in de gevraagde kleur.

Rood: noordelijk halfrond en oostelijk halfrond

Blauw: zuidelijk halfrond en oostelijk halfrond

Groen: noordelijk halfrond en westelijk halfrond

Geel: zuidelijk halfrond en westelijk halfrond

Een coördinaat bestaat uit twee delen.

Voorbeeld

evenaar nulmeridiaan evenaar

Het tweede deel geeft aan hoeveel graden de locatie ten opzichte van de nulmeridiaan ligt

De coördinaat van de skatefederatie is 50,8° N en 4,9° O.

Het eerste deel geeft aan hoeveel graden de locatie ten opzichte van de evenaar ligt

Duid aan wat past.

De locatie van skate Vlaanderen ligt ten NOORDEN / ZUIDEN van de evenaar.

De locatie van skate Vlaanderen ligt ten OOSTEN / WESTEN van de nulmeridiaan.

Wist je dat …

je de coördinaten van een locatie met Google Maps kan vinden?

1. Zoek de plek op via Google Maps.

2. Klik op de plek met de rechtermuisknop.

3. Er zal een kadertje met getallen verschijnen. Dat zijn de coördinaten.

N (North) of S (South) als afkorting wordt gebruikt voor noorderbreedte en zuiderbreedte.

E (East) en W (West) als afkorting wordt gebruikt voor oosterlengte en westerlengte.

er bij de veiligheidsfunctie van een smartwatch gebruik gemaakt wordt van coördinaten? Wanneer een persoon een (sport)ongeval heeft of in nood verkeert worden de coördinaten doorgestuurd naar de ICE-contact (In Case of Emergency). Hij of zij krijgt dan een live tracking.

4 Monumenten

Hieronder vind je nog enkele coördinaten van bijzondere monumenten.

Welk monument is het, in welk land ligt het en wat is de naam van de hoofdstad van dat land?

Neem ook een atlas erbij.

COÖRDINATEN

21.837 N, 73.719 O

13.226 Z, 72.497 W

5 Enkele bijzondere plekken

Hieronder vind je nog enkele coördinaten terug van bijzondere plaatsen.

Neem ook een atlas erbij.

90 N

90 Z

51.478 N 0 O

51.478 N 0 W

71°57’ Z, 23° 20’ O

Wist je dat …

de zuidpool zich op het continent Antarctica bevindt en er onder het ijs nog land is? Het is het enige onbewoonde continent op aarde.

de noordpool geen continent of werelddeel is? De noordpool wordt gedeeld onder de 5 Arctische kuststaten: Rusland, Canada, de Verenigde Staten, Noorwegen, Denemarken/ Groenland.

de zuidpool van geen enkel land deel uitmaakt? Voor de zuidpool is er wel een VNverdrag afgesloten waarin staat dat er alleen ‘vredevolle activiteiten’ mogen gebeuren.

België een eigen basis heeft op de zuidpool (de Prinses Elisabethbasis)? Hier wordt aan wetenschappelijk onderzoek gedaan.

6 Locatie zoeken

Laat een leerling uit de klas een locatie opzoeken in de wereld.

Noteer de coördinaten:

Het eerste deel van het coördinaat bevindt zich in het NOORDELIJK HALFROND / ZUIDELIJK HALFROND

Het tweede deel van het coördinaat bevindt zich TEN OOSTEN / TEN WESTEN van de nulmeridiaan.

Ik zoek het coördinaat op met behulp van een atlas of digitale toepassing.

Op dit punt ligt

Soorten kaarten

4.1 Grondplan

Als je in een atlas kijkt of bladert, zal je merken dat er meerdere soorten kaarten bestaan.

Plattegronden of plannen zijn vaak eenvoudige kaarten waarop een bepaald gebied of bepaalde regio wordt voorgesteld. Hiernaast vind je een eenvoudige plattegrond van het skatepark in de gemeente van Sam en Lou.

Naast fervente skaters zijn Sam en Lou ook grote fans van wintersport. Iedere winter gaan ze een week snowboarden in de Alpen. Daarvoor hebben ze een pistenplan nodig. Deze winter gaan ze naar Les Karellis in Frankijk.

Vergelijk de twee plattegronden. Wat stel je vast?

SKATEPARK PISTENPLAN “LES KARELLIS”

Welke elementen zijn aanwezig?

Welk standpunt wordt er gebruikt?

Waarom is het wel of niet leesbaar voor jou?

Windroos of noordpijl Schaal Legende

Bovenaanzicht

Vogelperspectief (schuin) Zijaanzicht

Windroos of noordpijl Schaal Legende

Bovenaanzicht

Vogelperspectief (schuin) Zijaanzicht

Een plan of plattegrond is (meestal) een bovenaanzicht van een bepaalde regio of bepaald gebied. Vaak is het plan of de plattegrond bewerkt of sterk vereenvoudigd om een goed overzicht te hebben.

4.2 Staatkundige kaart

De dag na hun prestatie in de stad gaan Sam en Lou weer naar school. Hun vrienden op de speelplaats zagen de filmpjes. Ze zijn super enthousiast en ook de leerkracht van ruimte is erg geïnteresseerd. Hij had gezien dat ze vele berichten kregen uit andere landen. Samen met de hele klas gaan ze de landen situeren op de kaart en meteen ook de hoofdstad opzoeken.

Daarvoor maken ze gebruik van een staatkundige kaart, dat zijn kaarten waarop landen, grenzen en belangrijke steden duidelijk zijn aangegeven. Natuurlijke elementen zijn daarop niet (of beperkt) aanwezig. Als je dus wil weten waar een land ligt, wat de naam van de hoofdstad is of wat de buurlanden zijn … gebruik je best een staatkundige kaart.

7 Hoofdsteden zoeken

Neem je atlas bij en ga op zoek naar een staatkundige kaart van Europa. Los volgende vragen op.

Wat is de hoofdstad van IJsland?

Wat is de hoofdstad van Malta?

Wat zijn de buurlanden van België?

Wat is de hoofdstad van Bulgarije?

Wat is de hoofdstad van Noorwegen?

Wat zijn de buurlanden van Noorwegen?

4.3 Natuurkundige kaart

Wanneer de leerlingen van de klas meer informatie willen krijgen over gebergten, zeeën, rivieren landgrenzen ... hebben ze een andere soort kaart nodig.

Welke kaart uit de atlas kunnen de leerlingen hiervoor gebruiken?

Bekijk de kaart. Vul onderstaand schema aan.

Welke elementen zijn aanwezig?

Windroos of noordpijl

Schaal

1 cm op de kaart is km in werkelijkheid.

Legende

8 Natuur

Is er een element dat ontbreekt?

Wat is de betekenis van dat element?

Neem je atlas erbij en ga op zoek naar een natuurkundige kaart van Europa. Los volgende vragen op.

In welk gebergte ligt Bulgarije?

Aan welke zee ligt Bulgarije?

Welk gebergte ligt er in Noorwegen?

In welke zee ligt Malta?

In welke oceaan of zee ligt IJsland?

Wat is de naam van dat smalle stukje zee tussen Europa en Afrika?

4.4 Thematische kaart

Wanneer de winter voorbij is, maken Sam en Lou wilde plannen. De verantwoordelijke van een reisbureau zag hun filmpjes en is erg enthousiast. Zij wil hen dan ook graag een surfvakantie cadeau doen om filmpjes te kunnen maken voor het reisbureau. Ze mogen de bestemming zelf kiezen. Vol enthousiasme zeggen ze ja! Sam en Lou willen weten welke plekken in Europa het meest geschikt zijn. Daarvoor heb je nog meer informatie nodig die op specifieke kaarten staat. Die kaarten gaan over specifieke thema’s en noemen we dus thematische kaarten

Sam en Lou gaan op gesprek in het reisbureau en één van de medewerkers raadt hen Biarritz of San Sebastian aan als bestemming. Dat zouden de allerbeste kuststeden zijn om te surfen.

Ga in je atlas op zoek naar een kaart over toerisme in Europa.

Welke symbool wordt in de legende gebruikt voor kuststeden?

Waarom denk je dat Biarritz of San Sebastian goede surfbestemmingen zijn?

Welk symbool wordt in de legende gebruikt voor kunst- of historische steden?

Welk symbool wordt in de legende gebruikt voor bedevaartplaatsen?

Als je wil wandelen in de bergen, zijn er in Europa meerdere mogelijkheden. Naar welke regio’s kan je gaan?

Ibiza, Menorca en Mallorca zijn in de middellandse Zee.

Samen vormen ze een eilandengroep, de

Sam en Lou zijn heel erg enthousiast en kiezen vol overtuiging voor Biarritz.

Biarritz ligt in het land en aan de golf van

Gebruik een staatkundige kaart. Gebruik een natuurkundige kaart.

Ze zoeken in hun atlas op hoe warm het er gemiddeld is in juli en komen uit op deze thematische kaart over het weer en klimaat.

Hoe warm is het gemiddeld in Brussel in juli?

Hoe warm is het gemiddeld in Biarritz in juli?

Heb je nog een andere kaart nodig om het antwoord te vinden?

B Gemiddelde julitemperaturen

TIP

9 Kaarten vergelijken

Bekijk de kaarten en vink aan.

STAATKUNDIGE KAART NATUURKUNDIGE KAART THEMATISCHE KAART

Windroos of noordpijl

Schaal

1 cm op de kaart is km

in werkelijkheid.

Legende

Windroos of noordpijl

Schaal

1 cm op de kaart is km in werkelijkheid.

Legende

Windroos of noordpijl

Schaal

1 cm op de kaart is km

in werkelijkheid.

Legende

In een atlas wordt de windroos praktisch nooit weergegeven, wat betekent dit?

Als je een land of plaats moet situeren, gebruik je een staatkundige kaart. Als je een natuurkundig element moet situeren of terugvinden, gebruik je best een natuurkundige kaart.

Als je informatie nodig hebt over een specifiek thema of onderwerp, gebruik je best een thematische kaart.

10 Welke kaart gebruik ik?

Kruis aan welke kaart je nodig hebt om een antwoord te vinden?

Je wil weten ...

welke landen de buurlanden zijn van de Verenigde Staten.

waar Kaapstad ligt en welke berg er vlakbij ligt.

in welk land het gebergte ‘de Apennijnen’ ligt.

in welk land de Rocky Mountains liggen.

hoeveel het per jaar regent in Biarritz.

waar de belangrijkste luchthavens van Europa liggen.

NATUURKUNDIGE KAART STAATKUNDIGE KAART THEMATISCHE KAART

Weet je niet hoe je een atlas moet gebruiken? Gebruik dan volgend schema.

11 Opzoeken in de atlas

Er is een skatewedstrijd in Bologna. Sam en Lou worden hierop uitgenodigd om een vlog te maken. Van elke land van de Europese Unie doet er iemand mee.

Bologna

Sam en Lou willen weten in welk land de stad Bologna ligt.

Om de stad op te zoeken, maken ze best gebruik van de INDEX / INHOUDSTABEL

Welk soort kaart moeten ze hiervoor gebruiken?

Wat is het kaartnummer?

Wat is het kaartvak?

In welk land ligt Bologna?

Europese unie

Sam en Lou willen weten welke landen deel uitmaken van de Europese Unie.

Om de landen van de Europese Unie te vinden, gebruiken ze best de INDEX / INHOUDSTABEL

Welk soort kaart moeten ze hiervoor gebruiken?

Wat is het kaartnummer?

Hoeveel landen telt de Europese Unie op dit moment?

Welke landen behoren tot de Europese Unie?

Wist je dat …

het Verenigd Koninkrijk ooit deel uitmaakte van de Europese Unie? Op 31 januari 2020 verliet het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie omdat in 2016 de inwoners hiervoor kozen.

het de eerste keer in de geschiedenis was dat een land koos om uit de EU te stappen? Een woord dat veel gebruikt wordt om deze gebeurtenis te omschrijven is ‘Brexit’.

12 Welke landen zoeken we?

Los de rebussen op.

Waar ligt het land ten opzichte van België? h = n

13 Anagrammen

Plaats de letters in de juiste volgorde.

De verhouding tussen de afstand op de kaart en de afstand in werkelijkheid.

Wat je doet als je wil weten waar een bepaald gebouw zich bevindt.

Een symbool in de legende dat een precies gebouw kan aanduiden (een kerk, station …).

Zoek de onderstaande woorden in de woordzoeker.

D B

F N U

Z I L M M B O R L H X A Y M W U L F D O

E C M P R R L F V W A M P Y I Z P T F R

T

G

N H I M N N P R M H I N E D R O O N N R

E J D D P E S B C T C E N I O P Z E D B

L E I H F T K Q B N T S N C O E T Q N R

R P A M H S T V E G N X K T S S P L A E

E

T Z N R F O E E R F L S N W E R D E S D

S M S I K W L E B U G K T E I R E R J T

O V J T R R S I T U E R E N D N B N I E

O X K O E I L E G E N D E J K I D

breukschaal Bulgarije evenaar halfrond IJsland index kaart kompas legende lijnschaal lokaliseren Lou Malta natuurkundig noorden noorderbreedte noordpijl Noorwegen nulmeridiaan oosten oosterlengte oriënteren plan Sam schaal situeren westen westerlengte windroos zuiden zuiderbreedte

15 Van breukschaal naar lijnschaal

Maak van deze breukschalen een lijnschaal.

1 / 100 000

1 cm op de kaart is in werkelijkheid cm in de realiteit. Dat is km.

0 km

1 / 25 000

1 cm op de kaart is in werkelijkheid cm in de realiteit. Dat is km.

0 km

16 Landen en hoofdsteden

Combineer de landen met hun hoofdsteden. Probeer eerst zonder atlas.

1 België

2 Frankrijk

3 Italië

4 Verenigd Koninkrijk

5 Oostenrijk

6 Oekraïne

7 IJsland

8 Duitsland

A Rome

B Kiev

C Parijs

D Wenen

E Reykjavik

F Londen

G Berlijn

H Brussel

17 Vlaggen van Europa

Kun jij de vlaggen van Europa linken aan hun land?

Scan de Qr-code.

18 Welke kaart?

Zoek naar de kaart die je het best gebruikt.

1 De buurlanden van Frankrijk.

SOORT KAART KAART UIT ATLAS OPLOSSING

2 De zee tussen Engeland en Ierland.

SOORT KAART KAART UIT ATLAS OPLOSSING

3 De klimaatzones in de wereld.

SOORT KAART KAART UIT ATLAS OPLOSSING

4 De hoogste berg op Antarctica.

SOORT KAART KAART UIT ATLAS OPLOSSING

5 De Nederlandse provincies die grenzen aan België.

SOORT KAART KAART UIT ATLAS OPLOSSING

Finale

Om je te oriënteren, kan je gebruik maken van een kaart. Kaarten bestaan al vele eeuwen. De oudste landkaart ter wereld bestaat al sinds de 6e eeuw voor Christus. Natuurlijk zien de oude kaarten er niet hetzelfde uit als de kaarten (en GPS-toepassingen) zoals wij die nu kennen. Het was pas in de 19e eeuw dat men voor de eerste keer foto’s kon maken vanuit de lucht en het is pas sinds het einde van de 20e eeuw dat we satellieten in de ruimte hebben die we gebruiken voor onze GPS-toepassingen.

ORIËNTATIE

Onderzoeksvraag

Hoe maak je je eigen kaart?

Hypothese

Ik denk dat

VOORBEREIDING

Materiaal

Figuren van p.35 en 37

Een smartphone met fototoestel

Twee bladen papier (A4 of A3)

Kleurpotloden

UITVOERING

Stappenplan

1 Knip de figuren uit. Als je een kleurrijk dorp wil, kan je de figuren inkleuren.

2 Vouw de vormen van de uitgeknipte figuren. Je kan hiermee huizen maken, maar ook andere gebouwen. Je kan ook flatgebouwen maken door de blokjes op een bepaalde kant te zetten.

3 Maak met je smartphone of fototoestel een foto van naast je dorp en van recht boven je dorp. Zie je het verschil?

4 Druk de foto van het bovenaanzicht af.

5 Ga aan de slag als een echte cartograaf en neem er het tweede blad bij.

6 Teken de vormen van gebouwen over en kleur ze zwart in, de rivier geef je een blauwe kleur en de weg geef je een rode kleur.

7 Vergeet de legende en de windroos niet!

REFLECTIE

Besluit

Gefeliciteerd! Je maakte zonet zelf een kaart.

Kan jij de stappen in de juiste volgorde leggen? Nummer van 1 tot en met 4.

Keuzes maken: wat blijft er op de kaart staan? Hoe kleuren we die in? Wat gaan we vereenvoudigen? Wat gaan we overdrijven?

Er wordt een luchtfoto gemaakt.

Er worden gegevens aangevuld: de naam van een straat of de hoogte van een berg staan niet op de foto.

De kaart wordt getekend, vroeger door een cartograaf, nu door een computer.

Kun jij een voorbeeld geven van je eigen kaart?

Lijnsymbool

Puntsymbool

Een vlak

Waarom is het nodig om te kunnen kaartlezen als je een GPS gebruikt?

Notities

Ik kan

een plaats situeren of mezelf oriënteren met behulp van de windrichtingen. aan de hand van een coördinaat een locatie opzoeken. een schaal op een kaart aflezen en interpreteren. opzoeken in de atlas door gebruik te maken van de index en de inhoudstafel. gebruik maken van eenvoudige kaart.

afstanden op een kaart meten (in cm) en omzetten naar afstanden in werkelijkheid (in km). de windrichtingen gebruiken. een kompas juist gebruiken. een juiste kaart kiezen om informatie te vinden.

Woordenlijst

Schaal: de verhouding tussen de afstand op een kaart en de afstand in werkelijkheid

Windroos: een kruis of ster waarop de windrichtingen staan aangeduid

Legende: een verklaring van de symbolen die op de kaart gebruikt worden

Staatkundige kaart: een kaart waarop landen, grenzen en belangrijke steden worden aangegeven

Natuurkundige kaart: een kaart waarop gebergten, zeeën, rivieren, meren … worden weergegeven

Themakaart: een kaart over een specifiek thema

Lijnsymbool: een duidelijke lijn op de kaart waarmee een weg, spoorweg, waterloop ... wordt weergegeven Een duidelijke lijn in het landschap

Puntsymbool: een duidelijk punt in het landschap waarmee een kerk, stad, luchthaven, huis, mast ... wordt weergegeven

Lijnschaal: de schaal die wordt weergegeven door gebruik te maken van een lijn

Breukschaal: de schaal die wordt weergegeven in de vorm van een breuk

Noorderbreedte / Noordelijk halfrond: alles wat zich ten noorden van de evenaar bevindt

Zuiderbreedte / Zuidelijk halfrond: alles wat zich ten zuiden van de evenaar bevindt

Evenaar: de denkbeeldige horizontale lijn die de aarde in twee delen verdeeld

Nulmeridiaan: de denkbeeldige verticale lijn die de aarde in twee delen verdeeld

Oosterlengte: alles wat ten oosten van de nulmeridiaan ligt

Westerlengte: alles wat ten westen van de nulmeridiaan ligt

Plan of plattegrond: verkleinde weergave van de werkelijkheid

Colofon

Auteur Stephan Fiers

Design & Lay-out die Keure

Eerste druk 2023/0043

ISBN 9789048649273 - KB D/2024/0147/167

Bestelnummer 659000878 - NUR 127 - Thema YPMP5

Verantwoordelijke uitgever die Keure, Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge

RPR 0405 108 325 - © Copyright by die Keure, Brugge

Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No parts of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. De uitgever heeft naar best vermogen getracht de publicatierechten volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Zij die niettemin menen nog aanspraken te kunnen doen gelden, kunnen dat aan de uitgever kenbaar maken.

Die Keure wil het milieu beschermen. Daarom kiezen wij bewust voor papier dat het keurmerk van de Forest Stewardship Council® (FSC®) draagt. Dit product is gemaakt van materiaal afkomstig uit goed beheerde, FSC®-gecertificeerde bossen en andere gecontroleerde bronnen.