Τουριστική Αγορά #290

αίσθημα αισιοδοξίας σε ένα ασαφές και ασταθές περιβάλλον για την πορεία της τουριστικής ζήτησης, τόσο σε διεθνές όσο και εθνικό επίπεδο. Ένα φαίνεται να παραμένει το σταθερό σημείο: η ανάγκη για ευελιξία. Η ακρίβεια, ο πληθωρισμός, η οικονομική ύφεση που θα επιδράσει αρνητικά στο διαθέσιμο εισόδημα είναι ο κύριος φόβος που εκφράζεται από τους επαγγελματίες του τουρισμού εντός και εκτός Ελλάδας. Από τις συνεντεύξεις και δηλώσεις των εκπροσώπων του κλάδου μέχρι τις έρευνες που παρουσιάστηκαν στη WTM σε επαγγελματίες του τουρισμού και τις δημοσκοπήσεις σε καταναλωτές (σχετικά με τις αποφάσεις τους για τα ταξίδια), το θέμα της ακρίβειας εμφανίζεται στην κορυφή των θεμάτων που προβληματίζουν την αγορά. Μια αγορά, όμως, που βίωσε έκρηξη της ζήτησης τους προηγούμενους μήνες και φαίνεται να διατηρεί τη δυναμική της. Θα έχουμε το 2023 μια εξίσου καλή, ή και καλύτερη, χρονιά από το 2022; Θα καλύψουν οι προορισμοί το χαμένο έδαφος, σε τουριστική κίνηση και έσοδα, σε σχέση με τη χρονιά ρεκόρ του 2019, που χρησιμοποιείται ως σημείο αναφοράς των μετρήσεων; Κανείς δεν φαίνεται έτοιμος να προβεί σε ασφαλείς σχετικές προβλέψεις. Εξάλλου, τα τελευταία χρόνια, αν κάτι έχει μάθει η αγορά, είναι να αντιμετωπίζει ξαφνικές, απρόσμενες μεταβολές, άλλες φορές θετικές και άλλες αρνητικές. Κανένα, ωστόσο, από τα δύο δεν είναι καλοδεχούμενο. Ακόμα και στις απότομες και απρόσμενες αυξήσεις, όπως αυτές που ζήσαμε φέτος, όταν η αγορά δεν είναι προετοιμασμένη να ανταποκριθεί (π.χ. λόγω έλλειψης προσωπικού), το αποτέλεσμα είναι αρνητικό. Το ζήσαμε, με τις πτήσεις να ακυρώνονται η μία μετά την άλλη, επειδή δεν μπορούσαν να υποστηριχθούν από τις αεροπορικές εταιρείες και τα αεροδρόμια, και όχι επειδή δεν είχαν πληρότητα. Το ζήσαμε, με τα ξενοδοχεία να μην μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους σε προσωπικό, προσπαθώντας να ανταποκριθούν στην αυξημένη ζήτηση. Λίγες οι εξαιρέσεις που αντιμετώπισαν μικρότερο ή καθόλου πρόβλημα. Αυτοί που πλήρωσαν «πανάκριβα» τις υπηρεσίες (όπως τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, ασκώντας κατά μία έννοια αθέμιτο ανταγωνισμό στα ξενοδοχεία) και τις επιχειρήσεις που είχαν διατηρήσει στενές σχέσεις με τους εργαζομένους τους (σπάνιες περιπτώσεις). Τι αναμένεται για την εξέλιξη της τουριστικής ζήτησης; Όλοι βλέπουν τις τάσεις να είναι θετικές, αλλά πόσοι και πόσο είναι έτοιμοι να ποντάρουν σε αυτή την πρόβλεψη; Μάλλον λίγοι. Στα συμβόλαια που κλείνουν τα ξενοδοχεία με τους Tour Operators αυτό είναι σαφές: όλοι θέλουν να μειώσουν το ρίσκο και διατηρήσουν την ευελιξία τους. Οι προκαταβολές μειώνονται, παρά τα ανοδικά σημάδια της ζήτησης. Παράλληλα, εξασφαλίζεται η ταχύτερη εξόφλησή τους. Με άλλα λόγια, κανείς δεν επιθυμεί να πάρει το ρίσκο απρόσμενων αλλαγών (ή καλύτερα όλοι επιθυμούν να το ελαχιστοποιήσουν), και αυτό φαίνεται ότι γίνεται κατανοητό και από τις δύο πλευρές των συναλλασσόμενων, ξενοδοχείων και tour operators. Αποδεικνύεται ότι για ένα πράγμα μπορούμε να είμαστε σίγουροι – το ότι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι. Σπύρος Ζούγρης

2002 νέα και ανανεωμένα

δωμάτια ξενοδοχείου με διεθνή επωνυμία προστέ -

θηκαν την περίοδο 2017 – 2022 στη βιομηχανία της φιλοξενίας. Αυτή τη στιγμή, 1 στα 5 δωμάτια ξενοδοχείων στην Αθήνα, που καλύπτουν την Κεντρική, Βόρεια, Νότια και Δυτική Αττική, φέρουν διεθνή ξενοδοχειακή επωνυμία. Περίπου το 8% των αθηναϊκών ξενοδοχείων είναι μέρος μιας διεθνούς αλυσίδας ξενοδοχείων. Το 2017 το ποσοστό διείσδυσης ήταν 17% για τα δωμάτια ξενοδοχείων και 7% για τα ξενοδοχεία, σημειώνοντας ότι η προσφορά στην υπό εξέταση περιοχή αυξήθηκε σημαντικά. 8 νέα ξενοδοχεία άνοιξαν στην περιοχή αξιολό -

γησης κατά την περίοδο

2017 – 2022: τα Academia of Athens, Athens Capital, Dave Red, Ibis Styles Athens Routes, Moxy Athens City, Perianth Selina Theatrou Athens και Wyndham Athens Residences. Άλλα 7 ξενοδοχεία μετονομάστηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου

με ένα διεθνές brand: Athens Marriott, Brown Acropol, Kubic House & Lighthouse Athens (Brown Hotels), Grand Hyatt Athens και δύο ακίνητα των ξενοδοχείων Convo. Αξίζει να σημειωθεί ότι ακίνητα όπως το Four Seasons Astir Palace, το Dolce Athens Attica Riviera, το Ramada Riviera

(Wyndham Hotel Group) και το Ever Eden (Ξενοδοχεία Vincci) βρίσκονται εκτός της υπό εξέταση περιοχής.

Τέλος, 8 ξενοδοχεία δεν φέρουν πλέον διεθνή επωνυμία σε σχέση με το 2017. Αυτά τα ξενοδοχεία αφορούν κυρίως το brand Best Western, που είχε 8 ακίνητα στην Αθήνα το 2017, αλλά μόνο ένα σήμερα.

Το Athens Hilton είναι προς το παρόν κλειστό και δεν έχει πλέον την επωνυμία Athens Hilton. Ωστόσο, το ακίνητο θα επιστρέψει ως Conrad, ένα εμπορικό σήμα της Hilton Worldwide, ενώ οι κατοικίες θα φέρουν επωνυμία από το Conrad Residences και Waldorf Astoria Residences.

Πηγή: GBR Consulting Hospitality Newsletter 2022 Q2

ντι των αντίστοιχων επιπέδων του 2021 και στο +10% έναντι του 2019, ενώ ο Tour Οperator προχώρησε σε διεύρυνση του εύρους ταξιδιών στην Ισπανία από τη Στοκχόλμη και το Γκέτεμποργκ, προκειμένου ΤUI: Η Ελλάδα τρίτος δημοφιλέστερος προορισμός για τους Σουηδούς +27% έναντι του 2019 οι αφίξεις στην Αθήνα από τις ΗΠΑ το Γ΄ τρίμηνο

Οι Σουηδοί προτίμησαν αυτό το φθινόπωρο ηλιόλουστους προορισμούς. Δημοφιλέστερος ήταν τα Κανάρια, με την Κύπρο να ακολουθεί, και με την Τουρκία και το Κέιπ Βέρντε να βρίσκονται στην τέταρτη και πέμπτη θέση αντίστοιχα.

των βασικών ασιατικών αγορών αποτελεί επίσης λόγο συγκρατημένης αισιοδοξίας σχετικά με την ανάκαμψη των διεθνών ταξιδιών στην Ευρώπη.

Ε.Ξ. Ηρακλείου:

τουρισμός δεν είναι κάτι που συμβαίνει «Η χρονιά μάς βρήκε να πανηγυρίζουμε για την ταχύτερη από το αναμενόμενο επάνοδο στην κανονικότατα σε επίπεδο αφίξεων, αλλά προβληματισμένους με την ακρίβεια σε όλα τα αγαθά, τη μειωμένη κατά κεφαλήν δαπάνη και την αυξημένη δυσπιστία με την οποία αντιμετωπίστηκε ο κλάδος μας, παρά το γεγονός ότι παραμένει η ατμομηχανή της οικονομίας μας» σημειώνει η Εν. Ξενοδόχων Ηράκλειου Ε.Ξ.Η. σε απολογιστική για την καλοκαιρινή περίοδο αναφορά της. Όπως τονίζει, αγωνίστη-

κε και φέτος για τη φιλοξενία

στην περιοχή, χωρίς διακρίσεις, και εκπροσώπησε στις διεκδικήσεις της τόσο τα μέλη της, όσο και όλους όσοι παρέχουν φιλοξενία νόμιμα και με σεβασμό στη φήμη και τη δυναμική του Ηρακλείου και της Κρήτης. Η επόμενη χρονιά θα είναι ακόμη μια χρονιά με άγνωστες πτυχές και ειδικές συνθήκες. Πόλεμος, παγκόσμια οικονομική κρίση, ενεργειακή κρίση, κρίση πληθωρισμού. Θέλει επαγρύπνηση και την ενεργοποίηση όλων των υπουργείων για να κρατηθεί η Ελλάδα σε θέση οδη-

γού στον ευρωπαϊκό τουριστικό χάρτη. Η φετινή επιτυχία ανήκει στους επαγγελματίες και τις συντονισμένες προσπάθειες της κυβέρνησης. Για την επόμενη, απαιτείται η ενεργοποίηση και όσων

δεν συνειδητοποιούν ότι ο τουρισμός δεν είναι κάτι που συμβαίνει. Συντίθεται από πολλούς κλάδους της οικονομίας και αποτελεί έργο όλων και όχι μόνο κάποιων. Δεν μπορούμε να μνημονεύουμε τις αφίξεις σαν να έτυχαν ούτε να αφήνουμε κάποιους να κάνουν την επιτυχία μας δική τους. Τι θα λένε του χρόνου; Ότι φταίει η παγκόσμια συγκυρία; Τι θα γίνει το χειμώνα με την ακρίβεια; Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα μένει να απαντηθούν, καταλήγει η ανακοίνωση που υπογράφει για το ΔΣ ο πρόεδρος Νίκος Χαλκιαδάκης.

Η Ελλάδα, με αύξηση πωλήσεων στα πακέτα διακοπών κατά 22% έναντι του 2019, και η Τουρκία με αύξηση 23% ήταν οι μεγάλοι νικητές στη γερμανική αγορά το 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία της ένωσης Tour Operator και Ταξιδιωτικών Γραφείων Γερμανίας, DRV. Ακολούθησε η Αίγυπτος με αύξηση 8%, έναντι πάντα του 2019, στις πωλήσεις οργανωμένων διακοπών στη Γερμανία. Αντίθετα με την Ανατολική Μεσόγειο, η Δυτική Μεσό -

Τα στοιχεία προέρχονται από τον πάροχο υπηρεσιών δεδομένων Travel Data + Analytics (TDA).

Οι καλοκαιρινές εκπτώσεις για οργανωμένα ταξίδια διακοπών, που πραγματοποιήθηκαν σε ταξιδιωτικά γραφεία, στις διαδικτυακές πύλες των tour operators και στα online ταξιδιωτικά γραφεία, ήταν 5% κάτω από τις τιμές του 2019.

Οι Γερμανοί, πάντως, ξόδεψαν περισσότερα χρήματα για τις διακοπές τους αυτό το καλοκαίρι απ’ ό,τι το 2019.

DRV: Ελλάδα και Τουρκία οι μεγάλοι νικητές στη γερμανική αγορά το 2022 Η Airtours στον όμιλο Sunweb

Οι δαπάνες ανά άτομο και διανυκτέρευση αυξήθηκαν κατά μέσο όρο κατά 15%.

Σχολιάζοντας το τουριστικό έτος 2021/2022, ο Πρόεδρος του DRV, Norbert Fiebig, δήλωσε: «Η σημαντική αύξηση της ζήτησης τους τελευταίους μήνες δείχνει ότι η ταξιδιωτική βιομηχανία βρίσκεται στον δρόμο της ανάκαμψης, αλλά απέχει πολύ από την κορυφή. Μέχρι και τον Αύγουστο είναι εμφανής μια πτώση των πωλήσεων της τάξης του 14% σε σύγκριση με το 2018/2019».

100.000

στη Σουηδία και να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους tour operators στις σκανδιναβικές χώρες.

Η Airtours ιδρύθηκε το 1998

Στη διάθεση των δικαιούχων βρίσκονται 200.000 vouchers από το πρόγραμμα «Τουρισμός για όλους» τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν και κατά τους χειμερινούς μήνες. Τα στοιχεία για το Samos Pass και το Evia Pass είναι εντυπωσιακά και υπήρξε πολύ μεγάλη ανταπόκριση επισήμανε ο υπουργός Τουρισμού Βασίλης Κικίλιας, μιλώντας στον ΣΚΑΪ 100,3. Παράλληλα, σημείωσε ότι καταγράφεται πολύ μεγάλη αύξηση και στην κρίσιμη παράμετρο της δαπάνης στον τουρισμό, σημειώνοντας ότι αυτό αποτυπώνεται και στα εστιατόρια. Σημειώνεται ότι το πρόγραμμα «Τουρισμός για Όλους 2022» προσφέρει επιδότηση διαμονής ύψους 150 ευρώ (200 ευρώ για ΑΜΕΑ) μέσω ψηφιακής κάρτας. Για πρώτη φορά, η εξαργύρωση μπορεί να γίνει

σε κάθε ξενοδοχείο και κατάλυμα της χώρας μέχρι και τον Ιούνιο του 2023, καλύπτοντας το σύνολο της φθινοπωρινής και χειμερινής περιόδου. Το πρόγραμμα «Τουρισμός για Όλους» όπως και «Κοινωνικός Τουρισμός» θα ισχύουν μέχρι και το 2025. Αμέσως μετά την κλήρωση των voucher, οι νέοι δικαιούχοι ενημερώνονται εντός 3-4 ημερών είτε με sms είτε με mail, και μόλις πιστωθούν τα χρήματα, θα μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν.

Απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση των νέων voucher είναι οι δικαιούχοι τους να μην έχουν λάβει επιταγή κοινωνικού τουρισμού ή άυλη ψηφιακή κάρτα του προγράμματος «Τουρισμός για Όλους».

Δικαιούχοι • Πολίτες με ατομικό εισόδημα έως 16.000€ • Οικογενειακό εισόδημα έως 28.000€ Το π οσό προσαυξάνεται για κάθε παιδί.

Τα ποσά των voucher

• H επιδότηση ανά δικαιούχο θα είναι στα 150 ευρώ

• Για ΑμεΑ ανέρχεται στα 200 ευρώ

Σχετικά με το στρατηγικό σχεδιασμό για 12μηνο τουρισμό δήλωσε χαρακτηριστικά: «Συνεχίζουμε την προβολή της χώρας όλο τον χρόνο. Δίνουμε έμφαση στην προβολή του χειμερινού/ορεινού τουρισμού, αναδεικνύοντας κυρίως εναλλακτικούς προορισμούς. Υλοποιούμε καμπάνια μέσω του ΕΟΤ και ξεχωριστή καμπάνια για τον χειμερινό/ορεινό τουρισμό. Ενισχύσαμε και ενισχύουμε τον εγχώριο τουρισμό μέσα από το πρόγραμμα «Τουρισμός για Όλους» με πάνω από 120.000 νέους δικαιούχους στις αρχές του 2023. Μεταφέρουμε τις ομορφιές της ηπειρωτικής Ελλάδας και στις διεθνείς εκθέσεις, προβάλλοντας τον χειμερινό/ορεινό τουρισμό».

για την ανάδειξη του νέου Διοικητικού Συμβουλίου. Νέα Πρόεδρος εξελέγη η Αφροδίτη Αρβανίτη και Αντιπρόεδρος η Χρύσα Βουλγαρίδου ενώ η Ευτυχία Ιωαννίδου ανέλαβε καθήκοντα Γενικού Γραμματέα. Η Άντζελα Καμπουράκη εξελέγη Ταμίας και η Φρόσω Ζαρουλέα Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου. Η κ. Αφροδίτη Αρβανίτη, η οποία αναλαμβάνει πλέον καθήκοντα Προέδρου της Ένωσης, δήλωσε: «Είναι μεγάλη μου τιμή η εκλογή μου στον ρόλο της Προέδρου της Ελληνικής Ένωσης Γυναικών στον

Η εξαιρετική σημασία της σύνδεσης του Πολιτισμού μας με όλο το φάσμα της τουριστικής δραστηριότητας και ο καταλυτικός ρόλος των γυναικών στην ανά-

δειξή της θα είναι πρωταρχικό μας μέλημα». Η πρώην Γενική Γραμματέας Χρύσα Βουλγαρίδου, αναφορικά με τα πεπραγμένα του απερχόμενου συμβουλίου, δήλωσε: «Κατά τη διάρκεια της θητείας μας χτίσαμε σχέσεις και θεμελιώσαμε την αξιοπιστία μας όπως μαρτυρά η συνεργασία με το υπουργείο Εξωτερικών, Τουρισμού και τον ΕΟΤ, ενώ ταυτόχρονα οργανώσαμε εκδηλώσεις, εκφράσαμε τις απόψεις μας και πετύχαμε καίριες παρεμβάσεις τόσο με επιστολές όσο και με την παρουσία μας σε σημαντικά συνέδρια, βελτιώνοντας την αναγνωρισιμότητα και ενισχύοντας το κύρος του Σωματείου μας». Η Γενική Συνέλευση ενέκρινε ομόφωνα την ανακήρυξη

της απερχόμενης Προέδρου Υλιάνας Στέγγου ως Επίτιμης Προέδρου. Η απερχόμενη Πρόεδρος Υλιάνα Στέγγου δήλωσε: «Η Ένωση, αν και στο ξεκίνημά της είχε να αντιμετωπίσει μια πρωτοφανή κρίση, όπως την πανδημία, που επηρέασε αρνητικά τόσο τον τουρισμό όσο και τον πολιτισμό, εντούτοις πέτυχε ενεργή παρουσία». Η Ένωση αποτελεί έναν σύνδεσμο γυναικών που δραστηριοποιούνται στην τουριστική και πολιτιστική βιομηχανία της Ελλάδος και αποσκοπεί στο να φέρει κοντά γυναίκες, οι οποίες μοιράζονται κοινούς στόχους και όραμα για την ανάπτυξη του Πολιτισμού και του Τουρισμού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Πλήρωνε κανονικά τους υπαλλήλους του και μετά ζητούσε πίσω μέρος του μισθού. Ξενοδόχος τουριστικής περιοχής του Ηρακλείου «υπεράνω κάθε υποψίας» φέρεται να είχε βρει αυτόν τον τρόπο για να… μειώνει το μισθολογικό κόστος και να εμφανίζεται νομότυπος. Ωστόσο, βρέθηκε με χειροπέδες, καθώς υπάλληλοι που κατά δήλωσή τους έπεσαν θύματά του αποφάσισαν να απευθυνθούν στις αρμόδιες αρχές, με αποτέλεσμα ο επιχειρηματίας να συλληφθεί. Μάλιστα, είναι η πρώτη φορά που συλλαμβάνεται επ’ αυτοφώρω ξενοδόχος για τέτοιο αδίκημα. Η καταγγελία έγινε από τρεις ξενοδοχοϋπαλλήλους, δύο γυναίκες 22 και 21 ετών και έναν άντρα 23 ετών, κατ’ αρχάς στο Σωματείο Ξενοδοχοϋπαλλήλων, όπως δήλωσε στην ΕΡΤ Ηρακλείου ο πρόεδρός του Νίκος Κοκολάκης. Ενημερώθηκαν τόσο ο εισαγγελέας Ηρακλείου όσο και η Υποδιεύθυνση Ασφάλειας και οργανώθηκε επιχείρηση για τη σύλληψη του ξενοδόχου. O 46χρονος επιχειρηματίας, που στην ξενοδοχειακή του επιχείρηση στη Σταλίδα του δήμου Χερσονήσου φέρεται να απασχολεί 70 - 80 εργαζόμενους, συνελήφθη την ώρα που παραλάμβανε 500 ευρώ σε προσημειωμένα χαρτονομίσματα από τον ξενοδοχοϋπάλληλο, χρήματα

απόλυσης.

Όπως ανέφερε ο κ. Κοκολάκης, δεδομένου ότι η τήρηση της συλλογικής σύμβασης εργασίας είναι υποχρεωτική, ο επιχειρηματίας κατέθετε κανονικά τα δεδουλευμένα (μισθούς, επιδόματα, αποζημιώσεις κ.ά.) στους τραπεζικούς λογαριασμούς των υπαλλήλων του και μετά τους ζητούσε μέρος των χρημάτων πίσω. Και αυτό με την απειλή ότι αν δεν του επέστρεφαν τμήμα της μισθοδοσίας τους, δεν θα τους έδινε τα απαιτούμενα δικαιολογητικά που έπρεπε να καταθέσουν στον ΟΑΕΔ για να πάρουν το επίδομα ανεργίας με τη λήξη της τουριστικής σαιζόν. Έτσι, ζαχαροπλάστης υπάλληλος που εμφανιζόταν να παίρνει 1.100 ευρώ, τελικά έπαιρνε 770, σύμφωνα με τον ίδιο. Σύμφωνα με αστυνομικές πηγές, η 22χρονη υπάλληλος είχε λάβει 7.200 ευρώ και ο επιχειρηματίας της ζητούσε εκβιαστικά πίσω 2.500 ευρώ. Ανάλογη τακτική ακολουθούσε ο επιχειρηματίας και με τους υπόλοιπους ξενοδοχοϋπαλλήλους του και όχι μόνο φέτος αλλά και τα

προηγούμενα χρόνια. Ο κ.

Κοκολάκης κάλεσε και τους υπόλοιπους εργαζόμενους

να μην φοβούνται και να καταθέσουν όσα βίωναν στην Υποδιεύθυνση Ασφαλείας.

που προηγουμένως του είχε καταβάλει ως αποζημίωση

Συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής εγκαινίασε χθες η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων, σε ειδική τελετή που πραγματοποιήθηκε στο συνεδριακό κέντρο «Περικλής Λύτρας» της Πανεπιστημιούπολης Άλσους Αιγάλεω, παρουσία μελών του Δ.Σ. της ΠΟΞ, καθηγητών και φοιτητών του Τμήματος Διοίκησης Τουρισμού της Σχολής Διοικητικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του ΠΑ.Δ.Α. Ο Πρόεδρος της ΠΟΞ κ. Γρηγόρης Τάσιος και ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου, Καθηγητής Παναγιώτης Ε. Καλδής, υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας, με στόχο την ενδυνάμωση της σχέσης μεταξύ των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων και της ακαδημαϊκής κοινότητας, προωθώντας την επιχειρηματικότητα στο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Στον διάλογο που ακολούθησε με φοιτήτριες και

φοιτητές, ο κ. Τάσιος αναφέρθηκε στις δεξιότητες που λείπουν και στις κενές θέσεις στον ξενοδοχειακό κλάδο. «Όσο και αν σας φαίνεται περίεργο, λείπουν δεξιότητες σε όλες τις θέσεις του οργανογράμματος όσον αφορά το προσωπικό των μονάδων. Από μια απλή καμαριέρα μέχρι ένα υψηλόβαθμο στέλεχος που μπορεί να είναι διευθυντής σε ξενοδοχείο ή προϊστάμενος

σε ένα τμήμα. Χρειάζονται οι δεξιότητες, χρειάζονται οι ξένες γλώσσες, χρειάζονται οι άνθρωποι που αγαπούν αυτό που κάνουν και υποστηρίζουν τον τίτλο “Ελληνική Φιλοξενία”. Πιστεύω ότι το επόμενο χρονικό διάστημα θα έχουμε τη δυνατότητα να βρεθούμε μαζί και σε άλλους χώρους, αλλά και να συμβάλλουμε και εμείς στις επόμενες κινήσεις που θα γίνουν μέσω της πρακτικής

άσκησης των φοιτητών σε όλους τους προορισμούς της χώρας. Για εμάς αποτελεί μεγάλη τιμή η εμπιστοσύνη που δείχνει στην Ομοσπονδία μας η Διοίκηση του Πανεπιστημίου», δήλωσε μεταξύ άλλων ο Πρόεδρος της ΠΟΞ. «Μέσα από αυτή τη διαδικασία προσπαθούμε να παρακολουθoύμε πιο συστηματικά τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, να καταγράφουμε μεθοδικά τα πεδία στα οποία θεωρούμε ότι απαιτούνται παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες ιδίως κατόπιν του μεγάλου ελλείμματος στο κομμάτι του τουρισμού όσον αφορά τους απασχολούμενους, αλλά κυρίως της αντιστοίχισης δεξιοτήτων στη χώρα μας, η οποία δυστυχώς κατατάσσεται τελευταία στον αντίστοιχο ευρωπαϊκό δείκτη» σημείωσε από την πλευρά του ο Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Διοίκησης Τουρισμού του ΠΑ.Δ.Α. και Πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Αρκαδίας κ. Κωνσταντίνος Μαρινάκος.

πτήσεις και νέα ξενοδοχεία στην Ελλάδα για το 2023 περιλαμβάνει το πρόγραμμα του Γερμανού Tour Operator FTI. Ειδικότερα, ο Tour Ope r ator, με έδρα το Μόναχο, έχει επεκτείνει τις πτήσεις προς Κρήτη και Ρόδο, ενώ έχει διευρύνει το θερινό πρόγραμμα πτήσεων έως τον Νοέμβριο του 2023. Ως προς τα αεροδρόμια, έχει συμπεριληφθεί το αεροδρόμιο Αράξου. Ως προς τα νέα ξενοδοχεία, στο πρόγραμμα περιλαμβάνονται ξενοδοχεία από την αλυσίδα Grecotel και νέα θέρετρα μόνο για ενήλικες. Η FTI επεκτείνει επίσης τα πακέτα

Fly & Drive και τα πακέτα περιηγήσεων, παρέχοντας και ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο, αυξάνοντας

Fantasy» από την Κέρκυρα.

του Tour Οperator εμπλουτίστηκε το επόμενο καλοκαίρι με ακόμη περισσότερα θέρετρα που ειδικεύονται σε οικογένειες, ξενοδοχεία μόνο για ενήλικες και πολυτελή ξενοδοχεία. Επιπλέον, η ατομικότητα είναι πολύ σημαντική, για παράδειγμα με μικρά καταφύγια, μπουτίκ και οικολογικά ξενοδοχεία, καθώς και νέες κυκλικές, ποδηλατικές και πεζοπορικές εκδρομές.

Η Ελλάδα, οι ΗΠΑ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Ταϊλάνδη ειδικότερα έχουν αυτή τη στιγμή μεγάλη ζήτηση για το ερχόμενο καλοκαίρι.

Τα 15,10 δισ. δολάρια ΗΠΑ αναμένεται να φτάσει το μέγεθος της παγκόσμιας αγοράς κρουαζιέρας το 2028, καταγράφοντας σύνθετο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 11% για την περίοδο από το 2022 έως το 2028, όπως προκύπτει από νέα έκθεση της Grand View Research. Η ανάπτυξη της παγκόσμιας αγοράς κρουαζιέρας υποκινείται από την αυξανόμενη δημοφιλία των θεματικών κρουαζιέρων που προσελκύουν πολλές διαφορετικές

ομάδες καταναλωτών. Οι θεματικές κρουαζιέρες για παιδιά, για γιόγκα, για μυστήριο και περιπέτεια τείνουν να

προσφέρουν μεγαλύτερες δόσεις διασκέδασης στον προορισμό έναντι της κλασικής κρουαζιέρας. Κυρίαρχη

περιοχή για την παγκόσμια αγορά κρουαζιέρας το 2021 ήταν η Β. Αμερική, καταλαμβάνοντας το 50% των συνολικών εσόδων. Ακολούθησε η Ευρώπη στη δεύτερη θέση, με μερίδιο 25% στα έσοδα το 2021. Η αυξανόμενη ζήτηση για βιώσιμο τουρισμό τροφοδοτεί την ανάπτυξη της αγοράς κατά την περίοδο πρόβλεψης και είναι πιο επωφελής για τους μικρούς και μεσαίους tour operators, συμβάλλοντας στη δημιουργία υψηλότερων εσόδων.

Ο Studiosus παρουσίασε συνολικά εννέα καταλόγους για τη νέα σαιζόν στην ετήσια παρουσίασή του. Στα νέα προγράμματα συγκεντρώνει 800 διαδρομές σε περίπου 120 χώρες. Όλα τα ταξίδια έχουν σχεδιαστεί ώστε να είναι βιώσιμα και ιδιαίτερα φιλικά προς το περιβάλλον και το κλίμα ενώ ο Tour Operator παρουσιάζει πλέον το αποτύπωμα άνθρακα για κάθε ταξίδι στο πλαί -

σιο της πράσινης πολιτικής του. Η Ελλάδα ήταν ένας από τους προορισμούς που οδήγησαν τον σπεσιαλίστα tour

operator στα εκπαιδευτικά ταξίδια Studiosus (περιλαμβάνει και τον οργανωτή ταξιδιών Marco Polo) σε πορεία ανάκαμψης κατά το οικονομικό έτος του 2022. Οι κλασικοί προορισμοί διακοπών της Μεσογείου, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Γαλλία, αλλά και οι σκανδιναβικές χώρες, η Μ. Βρετανία και η Ισλανδία, δημιούργησαν αυξημένη ζήτηση (51.100 ένα -

ντι 12.202 το 2021) και έσοδα πωλήσεων (136,5 εκατ. ευρώ έναντι 27,3 εκατ. ευρώ το 2021). Αντίθετα, η ζήτηση για την Ανατολική Ευρώπη επηρεάστηκε αρνητικά από τον πόλεμο στην Ουκρανία, και ο tour operator θα συνεχίσει να μην προσφέρει διακοπές στη Ρωσία. Mε τα αποτελέσματα αυτά, ο tour operator άγγιξε σχεδόν το 50% των επιπέδων του 2019.

Σύμφωνα με τη ForwardKeys, συνεχίζεται η ζήτηση για ταξίδια σε όλη την Ευρώπη για το τελευταίο, τέταρτο τρίμηνο. Η κατάσταση των κρατήσεων δείχνει ότι θα υπάρξει μεγάλη ζήτηση, αλλά αυτό μπορεί να θέσει ξανά υπό πίεση τα αεροδρόμια και τις αεροπορικές εταιρείες, όπως συνέβη το καλοκαίρι. O πληθωρισμός, η ύφεση, το ενεργειακό κόστος και ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι αρκετά για να κάμψουν την ταξιδιω -

τική ζήτηση ακόμα και κατά το τέταρτο τρίμηνο της χρονιάς.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία αεροπορικών εισιτηρίων της ForwardKeys, η ανάκαμψη στις αφίξεις στην Ευρώπη κατά το τρίτο τρίμηνο της χρονιάς (-29% έναντι των επιπέδων 2019) συνεχίζεται και στο τέταρτο τρίμηνο. Η ανάκαμψη αφορά αστικούς προορισμούς, οι οποί -

ενώ

ηλιόλουστοι και οι προορισμοί παραλίας παρουσιάζουν σταθερότητα ζήτησης, εκτός από τον Οκτώβριο, όπου μεγάλες αγορές εξερχόμενου τουρισμού όπως η Γερμανία και το Ην. Βασίλειο απολαμβάνουν την περίοδο των σχολικών διακοπών σε παραθαλάσσια θέρετρα της Ν. Ευρώπης, όπως τα Κανάρια, σε μια τελευταία ευκαιρία να απολαύσουν τον ήλιο πριν από την έλευση του χειμώνα.

Διπλάσιες κρατήσεις έναντι του 2019 και τετραπλάσιες έναντι του 2021 δέχτηκε η πλατφόρμα διάθεσης εισιτηρίων για εμπειρίες διακοπών GetYourGuide από Ευρωπαίους ταξιδιώτες το 2022. Η προσφορά που αφορά τον πολιτισμό είναι η δημοφιλέστερη στους Ευρωπαίους, και οι πέντε κορυφαίοι προορισμοί ως προς τη ζήτηση για αυτό το είδος εισιτηρίων αφορούσαν την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ουγγαρία, την Τσεχία και την Πολωνία. Κατά μέσο όρο, οι κρατήσεις έχουν τετραπλασιαστεί έναντι του 2021 και είναι σχεδόν διπλάσιες συγκριτικά με το 2019. Όσον αφορά τη γερμανική αγορά, οι κρατήσεις εκτοξεύθηκαν κατά 88% έναντι του 2019, με τον αριθμό των εισιτηρίων που αγοράστηκαν τη φετινή χρονιά να είναι 10 φορές μεγαλύτερος από την περίοδο προ πανδημίας. Η μέση δαπάνη για μια

εμπειρία ανήλθε σε 31 ευρώ, οι δραστηριότητες οργανώνονταν 15 ημέρες πριν από την ημερομηνία πραγματοποίησής τους, έναντι 12 ημερών το 2019, και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των Γερμανών αφορούσε τον πολιτισμό, το φαγητό και την ιστορία του προορισμού. Οι δημοφιλέστεροι προορισμοί βάσει αριθμού κρατήσεων εμπειριών ήταν η Νέα Υόρκη, το Λονδίνο και η Ρώμη, ενώ τα περισσότερα city

break πραγματοποιήθηκαν στο Παρίσι, τη Ρώμη και το Άμστερνταμ. Οι δημοφιλέστεροι προορισμοί για τους Ευρωπαίους, βάσει του αριθμού κρατήσεων εμπειριών στην GetYourGuide ήταν η Ελλάδα (έμφαση στον πολιτισμό), η Τουρκία (για τους λάτρεις της περιπέτειας), η Νορβηγία (για τους λάτρεις του φαγητού), η Ισλανδία (για τους πιο γενναιόδωρους, μέση δαπάνη 46 ευρώ ανά εμπειρία),

η Τσεχία (για τους ταξιδιώτες στο χρόνο), η Ολλανδία και το Ην. Βασίλειο (για τους εξερευνητές), η Ισπανία (για τους λάτρεις του υδάτινου στοιχείου), η Ελβετία, η Αυστρία και το Βέλγιο (για τους λάτρεις του εσωτερικού τουρισμού), η Ιταλία (για τους ανυπόμονους που προτιμούν την υπηρεσία «Skip the Line») και η Κροατία (για τους αυθόρμητους, με μέση κράτηση 8 ημέρες πριν από τη δραστηριότητα).

τους

την αειφορία

τα ταξίδια χωρίς

αλλά και για τους τρόπους με τους οποί -

ους οι ταξιδιώτες μπορούν να ωφελήσουν τον προορισμό. Το περιοδικό κάνει αναφορά στην πλούσια ιστορία των νησιών, καθώς και στη Λέρο, την Πάτμο και την Κω, στα οποία οι επισκέπτες λατρεύουν να βγάζουν σέλφι φωτογραφίες. Ως παράδειγμα νησιού με μικρότερη κίνηση αναφέρεται η Κάρπαθος, η οποία χρειάζεται να εξισορροπήσει την οικονομική ανάγκη για τουρισμό με τις περιβαλλοντικές συνέπειες που προκύπτουν από αυτόν. Το νησί προσελκύει πιο περιπετειώδεις επισκέπτες, οι οποίοι θέλουν να αποφύγουν τη Μύκονο και τη Σαντορίνη λόγω της μεγάλης τουριστικής κίνησης, όμως η

έλλειψη πόσιμου νερού και οι περιορισμένες δυνατότητες ανακύκλωσης θέτουν προκλήσεις στον προορισμό. Η ιδρύτρια της Ecotourism Karpathos, Ευαγγελία Αγαπίου, επισημαίνει μια σημαντική διάσταση στον βιώσιμο τουρισμό, που περιλαμβάνει τη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων ντόπιων, είτε μέσω παρουσιάσεων της παραδοσιακής διαδικασίας παραγωγής οίνου είτε μέσα από εκδρομές με ψαράδες για νυχτερινό ψάρεμα. Οι υπόλοιποι 4 προορισμοί που αναδεικνύει το περιοδικό είναι το Λάος, η Γκάνα, το Μιλγουόκι στο Γουινσκόνσιν των ΗΠΑ και η Αλμπέρτα στον Καναδά.

H Kρήτη είναι ο «απόλυτος»

προορισμός διακοπών για το 2023, σύμφωνα με την Travel Go List που συνέταξε ξανά, έπειτα από τρία χρόνια, η Fodor. Από την άλλη δε συστήνει τα ταξίδια σε ελληνικά νησιά, για οικολογικούς λόγους (έλλειψη νερού).

Βάσει της Fodor Go List, οι πέντε προορισμοί όπου θα πρέπει να ταξιδέψουν οι τουρίστες το 2023 είναι η Κρήτη, το Ghent του Βελγίου, η Γρανάδα της Ισπανίας, το Ostuni της Ιταλίας, το Rye της Αγγλίας και το Trondheim της Νορβηγίας. Στις καλύτερες προτάσεις διαμονής στην Κρήτη, η Fodor αναφέρει τα πολυτελή ξενοδοχεία Abaton Island, Nana Princess, The Syntopia και Stella Island, ενώ για πιο παραδοσιακή διαμονή προτείνονται τα Kapsaliana Village. Στον αντίποδα, η Fodor συ-

νέταξε και τη No List, που περιλαμβάνει 10 προορισμούς

τριών κατηγοριών, καλώντας τους ταξιδιώτες να το ξανασκεφτούν εάν θέλουν να τους επισκεφθούν. Οι κατηγορίες είναι οι φυσικές ατραξιόν που θα μπορούσαν να παρακαμφθούν ώστε να αναζωογονηθούν, τα πολιτιστικά αξιοθέατα που μαστίζονται από υπερτουρισμό και εξάντληση πόρων και περιοχές από όλο τον κόσμο που άμεσα και

δραματικά επηρεάζονται από την έλλειψη νερού. Αυτοί οι προορισμοί είναι: • Η κ ρημνώδης ακτογραμμή της Γαλλίας (Νορμανδία, Μασσαλία)

• Η λ ίμνη Tahoe στην Καλιφόρνια

• Η Ανταρκτική

• Οι δημοφι λέστεροι προορισμοί της Ιταλίας (Βενετία, Ακτή Amalfi)

• Η Κορνουάλη, Αγγλία

• Το Άμστερνταμ, Ολλανδία

• Η Ταϊλάνδη (Maya Bay, Phi Phi Leh)

• Το Μάουι, Χαβάη

• Η λ εκάνη απορροής της Νότιας Ευρώπης (Μάλαγα, Ελλάδα – λόγω έλλειψης νερού στα νησιά)

• Η Αμε ρικανική Δύση (Κολοράντο, Αριζόνα, Νεβάδα, Καλιφόρνια, Γιούτα)

Καλύτερα στην Ευρώπη τα ξενοδοχεία Kalesma Mykonos και Parīlio Paros

Παράλληλα, η πλατφόρμα ανέδειξε δύο ελληνικά ξενοδοχεία στη λίστα με τα καλύτερα στην Ευρώπη για τη νέα χρονιά. Αυτά είναι τα Kalesma Mykonos και Parīlio Paros. Η Fodor είναι συνώνυμο των ταξιδιών εδώ και 85 χρόνια. Μέσα από εκδόσεις βραβευμένων οδηγών ταξιδιού, eBooks και εφαρμογές για κινητά τηλέφωνα, προσφέρει στο σύγχρονο ταξιδιώτη πληροφόρηση για περισσότερους από 7.500 προορισμούς παγκοσμίως.

Υπηρεσίας, το 2021 η ΕΕ διέθετε συνολικά 28,1 εκατομμύρια κλίνες σε 597.000 τουριστικά καταλύματα. Η Ιταλία και η Γαλλία συγκέντρωναν το περασμένο έτος πάνω από το ένα τρίτο των διαθέσιμων θέσεων, με 5,1 εκατομμύρια κλίνες έκαστη. Τρίτη σε ό,τι αφορά τις διαθέσιμες κλίνες (σε απόλυτους αριθμούς) ήταν η Ισπανία, με 3,8 εκατ. κλίνες, που αντιστοιχούσαν στο 13% του συνόλου, και ακολουθούσε η Γερμανία με 3,5 εκατομμύρια κλίνες (12%). H Ελλάδα ήταν στην 8η θέση, με τις διαθέσιμες κλίνες να αντιστοιχούν στο 4% του συνόλου. Ο αριθμός των διαθέσιμων κλινών παρέμεινε στα

ίδια επίπεδα σε σχέση με το 2020, τη χρονιά που ξέσπασε η πανδημία. Ωστόσο, συγκριτικά με το 2019, δηλ. τη χρονιά προ της πανδημίας, ο αριθμός των κλινών του 2021 ήταν μειωμένος κατά 2% και ο αριθμός των καταλυμάτων μειωμένος κατά 3%. Τα στοιχεία για το 2021 δείχνουν ότι τα τρία τέταρτα (75%) των 591 εκατομμυρίων διανυκτερεύσεων από διεθνείς επισκέπτες σε τουριστικά καταλύματα της ΕΕ ήταν από τουρίστες από άλλα κράτη μέλη της Ένωσης, ενώ το 16% από τουρίστες που προέρχονταν από άλλες ευρωπαϊκές χώρες (εκ των οποίων σχεδόν οι μισοί ήταν κάτοικοι του Ηνωμένου Βασιλείου).

}

SCotSman iCe SyStemS

Η εταιρεία Linevitaki ice εξειδικεύεται απο το 1992 στο τομέα του πάγου / παγομηχανών και είναι ο επίσημος αντιπρόσωπος των παγομηχανών Scotsman ice systems στην Ελλάδα. Μέσα από μια πλούσια γκάμα προϊόντων μπορεί να καλύψει κάθε σχετική ανάγκη. Η πολυετής εμπειρία της στον τομέα των παγομηχανών, σε συνδυασμό με την τεχνολογική υπεροχή της Scotsman, συνθέτουν μία από της πιο δυναμικές συνεργασίες στην Ευρώπη. Η εξειδίκευση και η ενασχόληση της εταιρείας αποκλειστικά και μόνο στον τομέα των παγομηχανών είναι το μεγαλύτερο συγκριτικό πλεονέκτημα της εταιρείας. Ανάμεσα στις σειρές μηχανών πάγου που διαθέτει ξεχωρίσαμε τις παρακάτω: • Scotsman Ice Dispensers

Ιδανικη για Coctail bars, espresso bars και για καινοτόμο ice service! Ασύγκριτα Ice & Water Dispensers που είναι ικανά να δώσουν λύσεις στα πιο απαιτητικά projects! Ιδανικά για Hotels, Fast foods, Cruise ships κ.ά.

• AC/EC plus / MC και Scotsman MXG (Νέα σειρά)

Εξοπλισμένες με το πιο προηγμένο τεχνολογικά σύστημα ψεκασμού, παράγουν το συμπαγές παγάκι (gourmet ice). Είναι διαθέσιμο στις μορφές Small / Medium / Large. Παραγωγική δυνατότητα από 10 kg έως 660 kg το 24ωρο. • Scotsman NW & Prodigy (USA)

Λειτουργούν με σύστημα καταρράκτη (κάθετο evaporator). Παράγουν τετράγωνο παγάκι διαθέσιμο στις μορφές Half / Medium / Large. Παραγωγική δυνατότητα από 56 kg έως 869 kg το 24ωρο!

• Scotsman AFC & MFN & N Παράγει πάγο σε μορφή Cubelet & Nugget. Παραγωγική δυνατότητα 80 kg έως 1.900 kg το 24ωρο! Ιδανικό για Coctail bars, espresso bars και για καινοτόμο ice service! • Scotsman AF & MF Παράγει πάγο τρίμμα και είναι από τα πιο εξελιγμένα

}LiberoaSSuranCe | Υπήρέσιέσ πιστοποιήσήσ σΥστήμάτωΝ Διάχέιρισήσ iSo & έκπάιΔέΥσήσ

Η LiberoAssurance, λειτουργώντας ως φορέας πιστοποίησης, προσφέρει παγκοσμίως ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών πιστοποίησης συστημάτων διαχείρισης ISO. Ενδεικτικά: ISO 9001 - Ποιότητα, ISO 14001περιβάλλον, ISO 45001 - υγιεινή & ασφάλεια στην εργασία, ISO 27001 - Ασφάλεια Πληροφοριών & ISO 27701 - Διαχείριση Πληροφοριών Απορρήτου. Η LiberoAssurance παρέχει εξαιρετικές υπηρεσίες πιστοποίησης ειδικότερα στον Τομέα Τουρισμού, Εστίασης και των προμηθευτών τους, τόσο μέσω της πιστοποίησης ISO 22000 για τη διαχείριση συστημάτων ασφάλειας τροφίμων & HACCP, όσο και με τα ιδιωτικά σχήματα πιστοποίησης Vegan & Vegetarian τα οποία έχουν αναπτυχθεί από τους ειδικούς της LiberoAssurance, προκειμένου να ανταποκριθούν στις συνεχείς ανάγκες της αγοράς. Παράλληλα, η LiberoAssurance παρέχει υπηρεσίες εκπαίδευσης, καθώς έχει διαπιστευθεί στο πλαίσιο του προγράμματος «Συνεχής Εκπαίδευση Επαγγελματικής Ανάπτυξης» (CPD) της UNIVAB για το πεδίο «Παροχές Εκπαίδευσης και Ανάπτυξης μαθημάτων κατάρτισης με καθιερωμένο σύστημα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ή ηλεκτρονικής μάθησης». Στο επίσημο e-shop της LiberoAssurance μπορείτε να βρείτε μια μεγάλη γκάμα διαδικτυακών μαθημάτων για την εκπαίδευση του προσωπικού σας, η οποία εμπλουτίζεται τακτικά με βάση τις ανάγκες των πελατών και τις τάσεις του κλάδου. Θα βρείτε μεταξύ άλλων τις παρακάτω κατηγορίες: Συστήματα Διαχείρισης ISO, GDPR & Cyber Security. Η Πιστοποίηση με την LiberoAssurance προσφέρει εύκολη & άμεση προστιθέμενη αξία για την επιχείρησή σας.

www.liberoassurance.org

}Νέο στέγΝωτήριο C-Dryer Η Prima Optis, μια από τις σημαντικότερες εταιρείες πώλησης, εγκατάστασης και after-sales support επαγγελματικού πλυντικού εξοπλισμού στην Ελλάδα, παρουσίασε το νέο μοντέλο C-Dryer της αμερικανικής Alliance Laundry Systems, που είναι η μεγαλύτερη εταιρεία κατασκευής πλυντηρίων-στεγνωτηρίων-σιδερωτηρίων στον κόσμο. Το νέο C-Dryer αποτελεί ένα compact στεγνωτήριο με συμπυκνωτή υδρατμών, το οποίο δεν χρειάζεται εξαγωγή, γεγονός που το καθιστά κατάλληλο για τοποθέτηση ακόμα και στους πιο δύσκολους χώρους (π.χ. υπόγεια). Επίσης, χάρη στον καινοτόμο σχεδιασμό του και την εξαιρετικά ισχυρή μονάδα συμπύκνωσης, αποτελεί το μοναδικό στεγνωτήριο αυτής της κατηγορίας, που στεγνώνει 10 kg ρούχα σε λιγότερο από 1 ώρα. Σημαντικό, τέλος, είναι και το γεγονός ότι η απομάκρυνση της υγρασίας γίνεται αυτόματα μέσω της αποχέτευσης και ο χειριστής δεν απαιτείται να αδειάζει το συρτάρι του συμπυκνωτή υδρατμών χειροκίνητα, κάτι που καθιστά τη λειτουργία του ακόμα πιο εύκολη και ξέγνοιαστη για κάθε επαγγελματία. www.primaoptis.gr

εκθεσιακό

}MICROSOft tEaMS ROOM

ΑπΟ Την ΟκΤΑΒΙΤ Μεταμορφώστε με ευκολία οποιονδήποτε χώρο σε ένα Microsoft Teams Room και απολαύστε δυνατότητες όπως one-touch join, Proximity join, ενσύρματη και ασύρματη προβολή περιεχομένου και τα βολικά ρυθμιστικά αφής. Οι λύσεις της Logitech για το Microsoft Teams είναι ειδικά σχεδιασμένες για να προσφέρουν ευκολία τόσο στην εγκατάσταση όσο και στη διαχείρισή τους. Επιλέξτε το κατάλληλο σύστημα, σε Αndroid, και με πιστοποιημένο mini PC, αναλόγως του μεγέθους του χώρου σας. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες γύρω από τις λύσεις της Logitech για το Microsoft Teams Rooms. www.oktabit.gr

στον κόσμο.

https://biotza.gr/ www.devise.gr

στο χώρο. Οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας

}ΟΡΘΟBLOCK κΑΙ ΟΡΘΟBLOCK PLUS Αύξηση της δομήσιμης επιφάνειας των κτιρίων με τα συστήματα της ΚΕΒΕ. Η Κεραμουργία Βορείου Ελλάδος (ΚΕΒΕ), αξιοποιώντας μια παράδοση σχεδόν 90 ετών στον κλάδο της κεραμοποιίας, παράγει και διαθέτει -εγχώρια και διεθνώς- δομικά κεραμικά προϊόντα, τα οποία συμβάλλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας και στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του κτιριακού αποθέματος. Μεταξύ αυτών, συγκαταλέγονται τα θερμομονωτικά τούβλα κατακόρυφων οπών των σειρών ΟΡΘΟBLOCK και ΟΡΘΟBLOCK PLUS, τα οποία σχεδιάζονται και παράγονται ώστε να παρέχουν πολλαπλά πλεονεκτήματα, όπως τη δημιουργία ενός θερμικά άνετου εσωτερικού κλίματος στα κτίρια, την εξοικονόμηση ενέργειας και χρημάτων, την ταχύτητα και ευκολία κατά την κατασκευή, καθώς και την τεχνική αρτιότητα που εξασφαλίζει θερμομόνωση, ηχομόνωση, πυροπροστασία, αντισεισμικότητα και φυσική διαπνοή των κτιρίων. Μια σημαντική εξέλιξη αποτελεί το γεγονός ότι, βάσει της Διευκρινιστικής Εγκυκλίου ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/45724/1558, η οποία είναι σε ισχύ από τις 09/05/2022, τα συγκεκριμένα δομικά συστήματα δεν προσμετρώνται πλέον στον συντελεστή δόμησης, εξασφαλίζοντας μια σημαντική αύξηση της δομήσιμης επιφάνειας των κτιρίων, η οποία φτάνει έως και 10% για μια τυπική κατασκευή. Η ΚΕΒΕ, έχοντας ως όραμα την ανάπτυξη ενός κόσμου δομικά καλύτερου, προμηθεύει δομικά κεραμικά προϊόντα, τα οποία εξοικονομούν πόρους, ενέργεια

και

σε

πρακτόρων και άλλων επαγγελματιών του κλάδου. Ο υπουργός Τουρισμού Β. Κικίλιας, στο πλαίσιο σειράς επαφών κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην έκθεση, πραγματοποίησε συνάντηση εργασίας με τους επικεφαλής του Ομίλου TUI, όπου ανακοινώθηκε η αύξηση των διαθέσιμων αεροπορικών θέσεων προς την Ελλάδα για το 2023 και το άνοιγμα σε νέες αγορές, με περισσότερους προορισμούς. Τα θετικά μηνύματα από τη βρετανική

αγορά, προέρχονται και από άλλους μεγάλους παίκτες, όπως η Jet2 και η Easyjet, που έχουν δηλώσει αύξηση στις χωρητικότητες των πτήσεών τους από το Ηνωμένο Βασίλειο προς την Ελλάδα, εξέλιξη που θα αποτυπωθεί ευκρινέστερα στα μέσα του προσεχούς Φεβρουαρίου.

«Παρά την κρίση, τον πληθωρισμό, το ενεργειακό κόστος, την αβεβαιότητα, βλέπω ότι οι μεγάλες αεροπορικές εταιρείες και οι tour operators, και για το 2023, ψηφίζουν και στηρίζουν Ελλάδα. Όλο το καλοκαίρι δεν σταματήσαμε να διαφημίζουμε την Ελλάδα με όλους τους τρόπους και αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε σε συνδυασμό με σκληρή δουλειά» σημείωσε ο υπουργός Τουρισμού. Η σημασία της βρετανικής αγοράς για την Ελλάδα Η Αγγλία και η Γερμανία παραμένουν οι δύο σημαντικότερες αγορές μας τα τελευταία χρόνια και εναλλάσσονται στην πρώτη θέση. Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τον Ιανουάριο-Αύγουστο του 2022, ο αριθμός των εισερχόμενων ταξιδιωτών από το Ηνωμένο Βασίλειο στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 316 τοις εκατό από έτος σε έτος και ξεπέρασε τα 3 εκατομμύρια. Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις από το Ηνωμένο Βασίλειο κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του έτους κατέγραψαν αύξηση 173,1 τοις εκατό, καταγράφοντας τους ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης έναντι των άλλων εξεταζόμενων αγορών από τα στοιχεία της ΤτΕ.

αύξηση των διαθέσιμων αεροπορικών θέσεων προς την Ελλάδα για το 2023 και άνοιγμα σε περισσότερους προορισμούς, μεγάλοι παίκτες όπως η Jet2 και η Easyjet έχουν δηλώσει αύξηση στις χωρητικότητες των πτήσεών τους προς την Ελλάδα, εξέλιξη που θα αποτυπωθεί ευκρινέστερα στα μέσα Φεβρουαρίου.”

Συνολικά, οι Βρετανοί τουρίστες έφεραν στην Ελλάδα πάνω από 2,2 εκατομμύρια ευρώ μέχρι τα τέλη Αυγούστου.

Τα καλά νέα από την αγορά Θετικές είναι οι εκτιμήσεις παρά τον κίνδυνο της ακρίβειας.

«Φέτος έχει επανέλθει πλήρως η Έκθεση, μετά το περσινό άνοιγμα και την πανδημία. Οι τουρίστες από την Αγγλία που επέλεξαν την Ελλάδα άγγιξαν τα 3 εκατομ-

μύρια, ξεπερνώντας φέτος τη Γερμανία», ανέφερε η προϊσταμένη του γραφείου ΕΟΤ στο Λονδίνο, Ελένη Σκαρβέλη. «Οι Άγγλοι κάνουν αυτό που λέμε “revenge tourism” και θεωρώ ότι δεν θα τους αγγίξει η ενεργειακή κρίση. Ακόμη η αγορά είναι λίγο μουδιασμένη, αλλά ήδη έχουν αρχίσει οι κρατήσεις για το 2023. Εκείνο που είναι όμως εντυπωσιακό για την αγγλική αγορά είναι ότι έχουν αρχίσει ήδη οι προκρατήσεις για το 2024. Η Jet2 και η TUI έχουν βγάλει ήδη διαφημιστικές καμπάνιες για το 2024. Υπάρχει αύξηση σε όλο το capacity, το πτητικό έργο έχει αυξηθεί ήδη για το 2023 και όλοι οι tour operators έχουν βάλει παραπάνω πτήσεις· και σε αυτό έχουμε ξεπεράσει το 2019» τόνισε η κ. Σκαρβέλη. Η χωρητικότητα σε αεροπορικές θέσεις από το Ηνωμένο Βασίλειο είναι αυξημένη σε σχέση με το 2022, η σαιζόν θα ξεκινήσει πιο νωρίς για όλες τις αεροπορικές και επιπλέον θα συνεχιστούν πτήσεις και το χειμώνα για πρώτη φορά. Η λίρα διατηρεί τη σχέση επιρροής της απέναντι στο ευρώ, ενώ οι Βρετανοί δηλώνουν ότι θα ταξιδέψουν για διακοπές, δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον

δια δεν είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που επηρεάζει τον προορισμό που θα επιλέξουν για τις διακοπές τους οι Βρετανοί. Σχεδόν οι μισοί δήλωσαν ότι ο προορισμός είναι πιο σημαντικός από το κόστος διακοπών, ενώ το 30% δήλωσε ότι το πιο πιθανό είναι να κάνει κράτηση ταξιδιού all inclusive, ώστε να υπάρχει έλεγχος στο κόστος των διακοπών. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι έμπειροι επαγγελματίες της αγοράς, χωρίς να παραβλέπουν τις θετικές ενδείξεις, έχοντας την αρνητική εμπειρία των τελευταίων ετών με τις απρόσμενες διακυμάνσεις της ζήτησης, δείχνουν σχετική επιφυλακτικότητα, μέχρι να επιβεβαιωθούν οι κρατήσεις.

προς ελληνικούς προορισμούς το 2023. Η μεγαλύτερη ταξιδιωτική εταιρεία

του Ηνωμένου Βασιλείου, η TUI, κυκλοφόρησε τα ταξιδιωτικά πακέτα «workcation» σε επιλεγμένους προορισμούς στην Ελλάδα, για να καλύψει τη ζήτηση από ψηφιακούς νομάδες. Ανεξάρτητοι tour operators προσθέτουν επίσης νέους προορισμούς για το 2022 – Η Sunvil πρόσθεσε το νησί της Λέσβου, η Planet Holidays παρουσίασε τα νησιά Σκύρο και Κουφονήσια, και η Seafarer Holidays θα ξεκινήσει μια

προσφορά «Villa Flotilla», συνδυάζοντας μία εβδομάδα ναύλωσης ιδιωτικού γιοτ με διαμονή σε ιδιωτική βίλα με πισίνα για τη δεύτερη εβδομάδα. Επιπλέον, οι τουριστικοί πράκτορες του Ηνωμένου Βασιλείου αρχίζουν να προσφέρουν ταξίδια με τρένο προς και εντός Ελλάδας, ως μια πιο βιώσιμη εναλλακτική λύση στις πτήσεις. Η Sunvil προσφέρει ταξίδια με τρένο από το St. Pancras σε ορισμένα από τα νησιά του Ιονίου μέσω των Άλπεων και του Μιλάνου, το Tailor Made Rail προσφέρει ταξίδια μέσω αρχαίων πόλεων στην Ιταλία ή στα Βαλκάνια και η

– που ξεκινούν τον Απρίλιο του 2022 από τρεις από τις βάσεις της εταιρείας στο Ηνωμένο Βασίλειο: τα αεροδρόμια του Μπέρμιγχαμ, του Μάντσεστερ και του Στάνστεντ. Οι Jet2.com και Jet2holidays θα προσφέρουν 200 εβδομαδιαίες πτήσεις

Great Rail Journeys προσφέρει δρομολόγια εντός Ελλάδας από την Αθήνα προς τα βουνά της Ολυμπίας. Στη συνέντευξη υπήρξε αναφορά σε μια σειρά από νέα ξενοδοχεία που άνοιξαν πρόσφατα στη χώρα, συμπεριλαμβανομένου του ξενοδοχείου Lighthouse στο κέντρο της Αθήνας, του Asterion Suites and Spa στη δυτική Κρήτη και του Angsana Corfu, του πρώτου θερέτρου Banyan Tree στην Ευρώπη. Το νέο αρχαιολογικό μουσείο που πρόκειται να ανοίξει στα Χανιά της Κρήτης και η επαναλειτουργία, στις αρχές του έτους, της Εθνικής Πινακοθήκης στην Αθήνα – ενός από τα μεγαλύτερα μουσεία τέχνης της Ελλάδας, το οποίο έχει υποβληθεί σε επέκταση και ανακαίνιση ύψους 59 εκατομμυρίων ευρώ, ήταν αναφορές σχετικές με τον πολιτισμό. Τέλος, ο ΕΟΤ ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα έχει ορίσει τρεις περιοχές -το Σουφλί, τη Δυτική Σάμο και την Αλόννησο- για την πρωτοβουλία του Παγκόσμιου Οργανισμού

(UNWTO)

Το ελληνικό περίπτερο Η Ελλάδα των πέντε αισθήσεων στην WTM. Μυρωδιές από ελληνικά βότανα που μπορείς να αγγίξεις, πρωτότυπες κατασκευές που στέκονται ως δέντρα για να καθίσεις στη «σκιά» τους ακούγοντας τα τζιτζίκια και τον παφλασμό των κυμάτων, το ηλιοβασίλεμα, το ελληνικό γαλάζιο, εικόνες από την απέραντη ομορφιά της χώρας μας ταξιδεύουν τον επισκέπτη μέσα από σύγχρονες κατασκευές με οθόνες. «Το 2022 κλείνει με τη σημαντικότερη έκθεση του κόσμου, την WTM» αναφέρει ο γενικός γραμματέας του ΕΟΤ Δημήτρης Φραγκάκης και τονίζει ότι «Είμαστε εδώ αξιοποιώντας όλες τις δυνατότητες που θα μπορούσαμε να έχουμε. Ερχόμαστε πολύ καλά οργανωμένοι, με ένα καινούργιο περίπτερο που σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε τα τελευταία δύο χρόνια, και δουλέψαμε πάρα πολύ για αυτό. Έχουμε έρθει με μια εξειδικευμένη παρουσίαση για τη βιωσιμότητα, που εστιάζει στα eco islands. Είναι γενικώς μια πολύ κρίσιμη συγκυρία για το 2023 και για τα επόμενα χρόνια, για να δείξουμε στο διεθνές κοινό ότι η Ελλάδα μπορεί να κάνει πολύ περισσότερα. Και η διεθνής παρουσία στο περίπτερό μας, οι συζητήσεις που έχουμε κάνει με ανθρώπους της αγοράς, δείχνουν ότι σταδιακά το πετυχαίνουμε. Το περίπτερό μας ενσαρκώνει την αίσθηση της Ελλάδας αγγίζοντας και τις πέντε αισθήσεις». Περιφέρειες με έντονη παρουσία Η Περιφέρεια Αττικής, με τη συμμετοχή της στην κορυφαία έκθεση της παγκόσμιας τουριστικής βιομηχανίας

στο Λονδίνο World Travel Market, άφησε καλές εντυπώσεις στους επισκέπτες. Απέσπασε, μάλιστα, δύο σημαντικές βραβεύσεις. Τις «Athens - Best City Break Destination 2022» και «AthensBest Culture Destination 2022». Από το περίπτερο του Visit Greece, ο Γενικός Γραμματέας του ΕΟΤ Δημήτρης Φραγκάκης και η διευθύντρια του ΕΟΤ στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία Ελένη Σκαρβέλη , παρουσίασαν την πλατφόρμα «Sustainable Greece» που ξεκίνησε πρόσφατα.

Στην εκδήλωση συμμετείχαν εκπρόσωποι από τα «πράσινα» και «έξυπνα» νησιά της Ελλάδας – Χάλκη, Αστυπάλαια και Νάξος – για να παρουσιάσουν τις καλύτερες νησιωτικές πρακτικές. Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου συμμετέχει με τον «αέρα» ενός ακόμη ιστορικού ρεκόρ το 2022, των 6.100.000 επισκεπτών και των 34.500 πτήσεων (αύξηση 15% σε σχέση με το 2019, μέχρι τις 31.10.22), με μια σειρά πρωτοβουλιών και δράσεων αειφορίας και βιωσιμότητας, που ήδη έχουν προσελκύσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον και έχουν καταστήσει το νησιωτικό σύμπλεγμα του Νοτίου Αιγαίου κόμβο αειφορίας -sustainability hub- του ευρωπαϊκού τουρισμού.

Στο πλαίσιο προώθησης της «πράσινης» εικόνας της Ελλάδας, ο Υπουργός Τουρισμού Β. Κικίλιας παραχώρησε συνέντευξη τύπου με θέμα «Βιωσιμότητα, το μέλλον του Τουρισμού» με τη συμμετοχή του CEO της TUI Group Sebastian Ebel, της Director Of Industry Relations του Συνδέσμου Βρετανικών Ταξιδιωτικών Γραφείων (ΑΒΤΑ) Susan Deer, του Περιφερειάρχη Νοτίου

Social media: πόσο και ποιες γενιές επηρεάζουν στα ταξίδια τους; Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εμπνέουν έναν στους πέντε νέους ταξιδιώτες να ξεκινήσουν διακοπές, αλλά ο αντίκτυπός τους μειώνεται δραματικά στις μεγαλύτερης ηλικίας γενιές. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε για την World Travel Market, διαπιστώθηκε ότι το 19,7% των ατόμων ηλικίας 18-24 ετών έλαβαν πληροφορίες για προορισμούς διακοπών από άτομα που επηρεάζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το ποσοστό αυτό μειώνεται στις μεγαλύτερες ηλικιακές κατηγορίες, στο 10,6% για τις ηλικίες 25-34, στο 8,9% για τους 35-44 ετών και στο 7,1% για τους 45-54 ετών. Για τα άτομα της ηλικιακής ομάδας 55-64 ετών το ποσοστό έπεσε στο μόλις 1,7% και στο 0,6% για τα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω. Η έρευνα δείχνει επίσης πως οι ταξιδιωτικές αποφάσεις

καετίας του 2010- επηρεάζονται πολύ περισσότερο από πλατφόρμες όπως το Instagram και το TikTok από τις παλαιότερες γενιές. Αζόρες

ενώ για τη Βόρεια Ελλάδα στο σύνολό της αναφέρεται ότι «είναι πλούσια, με έντονες επιρροές από το ρωμαϊκό, βυζαντινό και οθωμανικό παρελθόν της». Η Διευθύντρια Έκθεσης World Travel Market London, Juliette Losardo, δήλωσε: «Οι Αζόρες, με τη φυσική τους ομορφιά και τη δέσμευσή τους για βιωσιμότητα, και η Βόρεια Ελλάδα, με μερικά από τα πιο εντυπωσιακά τοπία και ιστορικά σκηνικά, δικαίως καταλαμβάνουν τη θέση τους στην κορυφή της λίστας με τους πιο υποτιμημένους προορισμούς στον κόσμο». Οι 10 πιο υποτιμημένοι προορισμοί σύμφωνα με την έρευνα είναι: Αζόρες (14,5%) Βόρεια Ελλάδα (14%) Βουλγαρία (10%) Σκωτία (10%) Εσθονία (9,5%) Ολλανδία (9%) Σικελία (9%) Σλοβενία (9%) Ουαλία (8%) Μπρατισλάβα (7% ). Η ζήτηση για «πράσινα» ταξίδια ίσως φέρει λιγότερες πτήσεις

νων προορισμών», βάσει ψηφοφορίας κορυφαίων στελεχών της ταξιδιωτικής βιομηχανίας.

Στη σχετική αναφορά της WTM σημειώνεται ότι η Ελλάδα είχε μια καλή χρονιά, με μεγάλη ανάκαμψη των επισκεπτών το καλοκαίρι του 2022, ωστόσο η Βόρεια Ελλάδα, αν και έχει πολλά να προσφέρει, είναι λιγότερο δημοφιλής από τη νότια ηπειρωτική χώρα και τα δημοφιλή ελληνικά νησιά. Ειδική αναφορά γίνεται στον Όλυμπο, ως μυθικό βουνό όπου λέγεται ότι κατοικούσαν οι Θεοί της Αρχαίας Ελλάδας, στο Λιτόχωρο, γνωστό ως Πόλη των Θεών, που απέχει περίπου 100 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη, αλλά και στη Χαλκιδική,

Από τα περίπου 250 στελέχη από όλο τον κόσμο που συμμετείχαν σε σχετική έρευνα, στο θέμα: «Κατατάξτε ποιες αλλαγές στον ταξιδιωτικό κλάδο θα βοηθούσαν στο θέμα της κλιματικής αλλαγής», σχεδόν οι μισοί (48%) προσδιόρισαν την αυξημένη ζήτηση από μέρους των ταξιδιωτών για «πράσινα» ταξίδια. Οι ερωτηθέντες μπόρεσαν να επιλέξουν περισσότερους από έναν τομείς. Σχεδόν ένας στους τέσσερις πιστεύει ότι οι λιγότερες πτήσεις είναι ο πιο ουσιαστικός παράγοντας στον κλάδο του τουρισμού, ο οποίος μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο. Συγκεκριμένα, το 15% αναφέρθηκε σε λιγότερες μακρινές αποστάσεις, ενώ ένα 8% αναμένει λιγότερες σύντομες εκδρομές. Ταυτόχρονα, ένα μεγάλο ποσοστό (30%) πιστεύει ότι μια αλλαγή στη χρήση καυσίμου θα είναι σημαντικός παράγοντας, υποδηλώνοντας ενδιαφέρον για βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα και ηλεκτρικά ή/και υδρογονοκίνητα

ενέργειας σε ολόκληρο τον κλάδο του τουρισμού αναφέρθηκε από το 39%. Περίπου ένας στους πέντε (21%) πιστεύει ότι θα βοηθήσει ο έλεγχος του αριθμού των επισκεπτών στους προορισμούς. Το κόστος ζωής η μεγαλύτερη «απειλή» για τα ταξίδια το 2023 Το αυξανόμενο κόστος ζωής σε όλο τον κόσμο είναι μακράν η μεγαλύτερη απειλή για τις ταξιδιωτικές επιχειρήσεις το 2023, σύμφωνα με έρευνα της WTM London. Μια δημοσκόπηση σε επαγγελματίες του τουρισμού που έθεσε το ερώτημα «Ποιο από τα παρακάτω είναι πιο πιθανό να επηρεάσει αρνητικά την επιχείρησή σας το 2023;» κατέγραψε ότι σχεδόν οι μισοί (44,8%) ανέφεραν «γενικά το κόστος ζωής». Ο πόλεμος στην Ουκρανία αναφέρθηκε από λίγο περισσότερο από έναν στους δέκα (11,9%), ενώ άλλα θέματα στα οποία αναφέρθηκαν οι ερωτηθέντες και συγκέντρωσαν μικρότερα ποσοστά απαντήσεων ήταν: αυξημένα ποσοστά COVID (5,4%), χάος στα αεροδρόμια (4,2%), κλιματική αλλαγή (2,3%), Brexit (1,9%) και ενισχυμένοι συνοριακοί έλεγχοι (1,1%). Η Τζούλια Σίμπσον, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος του WTTC, σε μήνυμά της αναφέρει ότι οι αυξανόμενες τιμές της ενέργειας, το κόστος ζωής, οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού, οι περιορισμοί του εναέριου χώρου και η κλιματική αλλαγή «απειλούν την πλήρη ανάκαμψη του κλάδου μας». Η στερλίνα έπεσε σε ιστορικό χαμηλό μετά τον μίνι προϋπολογισμό του Ηνωμένου Βασιλείου και το πακέτο φορολογικών περικοπών, επιδεινώνοντας τις ανησυχίες για το κόστος ζωής και καθιστώντας τις δαπάνες στο εξωτερικό

στελέχη του τουριστικού κλάδου δεν αναμένουν ότι ο ταξιδιωτικός τομέας θα επιστρέψει στα επίπεδα του 2019 πριν από το 2024, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύτηκε στη WTM London. Από τους περίπου 250 ερωτηθέντες από όλο τον κόσμο, οι περισσότεροι αναμένουν τα επίπεδα του 2019 να επα-

νέλθουν κάποια στιγμή μέσα στο 2023, με το 53% να αναμένει ανάκαμψη κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια του έτους. Συνολικά, το 60% των ερωτηθέντων αναγνώρισε ότι η επιχείρησή τους έχει ανακάμψει από την πανδημία, χωρίς όμως να φτάνει στα επίπεδα του 2019, με το 40% να εξακολουθεί την προσπάθεια ανάκαμψης. Όταν ζητήθηκε να διευκρινιστεί ένας τομέας ανησυχίας για το 2023, το πρόβλημα του κόστους ζωής εμφανίστηκε ως το πιο ανησυχητικό από το 45% των συμμετεχόντων. Το κόστος καυσίμων (15%) και ο πόλεμος στην Ουκρανία (11%) αναδείχθηκαν ως πιθανά ζητήματα που απειλούν την ανάκαμψη του 2023. Κρυπτονομίσματα. Πόσο οι ταξιδιώτες ζητούν τη χρήση τους; Έρευνα αποκαλύπτει ότι ένα σημαντικό ποσοστό τουριστών στο Ηνωμένο Βασίλειο ενδιαφέρεται να πληρώσει για ταξίδια χρησιμοποιώντας κρυπτονομίσματα. Τα ευρήματα δείχνουν ότι σχεδόν ένας στους τέσσερις (23%) σίγουρα ή πιθανόν θα σκεφτόταν να χρησιμοποιήσει κρυπτονομίσματα για να πληρώσει το ταξίδι του.

Ταυτόχρονα, σχεδόν τρεις στους δέκα (28%) του συνολικού δείγματος παραδέχθηκαν ότι δεν καταλαβαίνουν αρκετά το σύστημα των κρυπτονομισμάτων για να έχουν άποψη. Το υπόλοιπο (49%) ήταν ανένδοτο ότι δεν θα πλήρωναν ποτέ το

ταξίδι τους με αυτόν τον τρόπο. Οι νεότεροι ερωτηθέντες ήταν περισσότερο θετικοί, απαντώντας με καθαρό «ναι» σε ποσοστό 47% (άτομα 18-24 ετών), εκ των οποίων το 18% ενδιαφέρεται «σίγουρα» και το 29% απαντά «ίσως».

Αυτή η ηλικιακή ομάδα ήταν επίσης η πιο ενημερωμένη για τα κρυπτονομίσματα γενικά, με μόνο το 17% να λέει ότι δεν ήξερε αρκετά για να σχολιάσει.

Αντίθετα, περισσότεροι από ένας στους τρεις (35%) των ατόμων ηλικίας 55-64 ετών παραδέχτηκαν την άγνοιά τους, με αυτή τη γενιά να γνωρίζει λιγότερο το θέμα απ’ ό,τι οι άνω των 65 ετών, από τους οποίους μόνο το 30% δεν ήταν αρκετά ενημερωμένο για να έχει μια γνώμη. Ωστόσο, οι άνω των 65 ετών ήταν οι «λιγότερο πιθανό» (4%) όλων των ηλικιακών ομάδων να πληρώσουν για ένα ταξίδι με κρυπτονόμισμα. Η Juliette Losardo, Διευθύντρια Έκθεσης, World Travel Market London, δήλωσε: «Μας εξέπληξε το συνολικό επίπεδο ενδιαφέροντος για τη χρήση κρυπτονομισμάτων για την πληρωμή ενός ταξιδιού. Είναι αναμενόμενο ότι οι νεότεροι ερωτηθέντες ήταν οι πιο αφοσιωμένοι και ενημερωμένοι, και αυτό το εύρημα είναι πιθανό να ενδιαφέρει τους προμηθευτές και τους προορισμούς που ενδιαφέρονται να προσελκύσουν αυτή την ηλικιακή ομάδα. «Οι πληρωμές των καταναλωτών είναι μια όλο και πιο σημαντική πτυχή της ταξιδιωτικής βιομηχανίας. Πολλοί ταξι-

διώτες αναμένουν ότι θα μπορούν να αγοράσουν το ταξίδι τους χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της επιλογής τους και όχι αυτή που ταιριάζει στον προμηθευτή. Καθώς μεγαλώνει το κοινό ηλικίας 18-24, η ισχύς των δαπανών τους θα αυξηθεί, όπως και η επιτακτική ανάγκη για τη βιομηχανία να προσφέρει κρυπτονομίσματα ως επιλογή. Σαφώς, οι λύσεις crypto δεν είναι για όλους, αλλά για κάποιους είναι το μέλλον!»

Μetaverse: τι έχει να κερδίσει η ταξιδιωτική βιομηχανία Πριν από δύο δεκαετίες, όταν το Internet κυριάρχησε παντού, είχε προβλεφθεί ότι τα Διαδικτυακά Ταξιδιωτικά Γραφεία (OTA) θα αντικαθιστούσαν όλους τους παραδοσιακούς ταξιδιωτικούς πράκτορες. Ωστόσο, σήμερα, συνυπάρχουν με επιτυχία. Λόγω πανδημίας, μάλιστα, η ανθρώπινη επαφή και η εξατομικευμένη υπηρεσία έχουν γίνει ακόμη πιο επιθυμητές απ’ ό,τι στην προ Internet εποχή. Σήμερα, εν μέσω της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης (4IR), που χαρακτηρίζεται από ταχεία ψηφιοποίηση και επιταχυνόμενη καινοτομία, μπορούμε να μυρίσουμε τον… φόβο στην αγορά για τη metaverse εποχή. Τα ρομπότ θα αντικαταστήσουν το προσωπικό του ξενοδοχείου; Θα κάνουν διακοπές οι άνθρωποι στο μετασύμπαν; Θα πάρει τις δουλειές μας το AI; Η απάντηση είναι σίγουρα όχι, όχι και όχι. Οι νέες τεχνολογίες θα βοηθήσουν και αν τα ρομπότ μπουν σε βασικούς ρόλους, θα δημιουργηθούν άλλες θέσεις εργασίας. Απλώς είναι ώρα για επανεξέταση των δεδομένων. Αυτό είναι όλο,

υποστηρίζει σχετική έρευνα για το θέμα, που γνωστοποιήθηκε στην WTM. Ο εικονικός τουρισμός είναι μια εμπειρία που δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να εξερευνήσουν νέες τοποθεσίες, χωρίς να χρειάζεται πραγματικά να ταξιδέψουν σε αυτές. Συνδυάζει πτυχές της εικονικής πραγματικότητας με τις αρχές του τουρισμού και ενσωματώνει μια σειρά από καθηλωτικές εμπειρίες, που περιλαμβάνουν συσκευές που κυμαίνονται από κινητά τηλέφωνα έως συσκευές VR, με άλλα λόγια, το metaverse.

Μetaverse: ένα εργαλείο πώλησης όπως κανένα άλλο

Τα περιθώρια χρήσης του metaverse για την εμπορία προορισμών και προϊόντων είναι τεράστια.

Αντί να αντικαταστήσει την εμπειρία του ταξιδιού, ανοίγει την όρεξη, πουλώντας, κυριολεκτικά, «το όνειρο» ή τη φιλοδοξία, και όπως επισημαίνεται, είναι ένα εργαλείο μάρκετινγκ που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.

Τα ταξιδιωτικά γραφεία, για παράδειγμα, μπορούν να συνεργαστούν με ξενοδοχεία, τουριστικούς πράκτορες και παρόχους εμπειρίας για να προσφέρουν εικονικές περιηγήσεις σε καταλύματα, προορισμούς, αξιοθέατα και πολλά άλλα. Συνδέοντας δυνητικούς ή υφιστάμενους πελάτες με αυτά τα μέρη, προσφέρουν μια νέα πηγή ταξιδιωτικής έμπνευσης. «Ακόμη και όταν ένας πελάτης φτάσει στον προορισμό του, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το μετασύμπαν για να παραγγείλει φαγητό και υπηρεσίες ή να αναζητήσει αξιοθέατα και εμπειρίες». Η εμπειρία στο metaverse μπορεί επίσης να ενισχύσει τις κρατήσεις. Για παράδειγμα, οι εξορμήσεις VR του Thomas Cook στο Μανχάταν, προσφέροντας στους επισκέπτες στα καταστήματά τους μια γεύση της πόλης, οδήγησαν σε αύξηση 190% στις σχετικές κρατήσεις. Πολλοί οργανισμοί παρέχουν επίσης εικονικές τρισδιάστατες εκδόσεις πραγματικών χώρων και τοποθεσιών. Για παράδειγμα, μπορείτε τώρα να εξερευνήσετε το Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι σε VR. Οι εικονικοί επισκέπτες μπορούν να δουν εκθέσεις, να απολαύσουν συναυλίες ή ακόμα και να συναντήσουν φίλους για μια εικονική βόλτα στο μουσείο.

Ο ταξιδιωτικός τομέας μπορεί να αξιοποιήσει αυτή την τεχνολογία με πολλούς τρόπους, όχι μόνο για να πουλήσει προορισμούς και εκδρομές σε πελάτες που σχεδιάζουν να τους επισκεφθούν με φυσική παρουσία, αλλά ίσως για να συγκεντρώσει εμπειρίες προορισμού και να τις «συσκευάσει» για άτομα που δεν μπορούν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό. Υπό αυτή την οπτική, πρόκειται για μια εντελώς νέα αγορά. •

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, αυξήθηκε κατά 4,2 δισ. ευρώ το έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών στο οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου, αγγίζοντας τα 10 δισ. ευρώ. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η αύξηση του ελλείμματος στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών αντανακλά, κατά κύριο λόγο, την αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών, το οποίο οφείλεται στην αύξηση των εισαγωγών με ρυθμό ταχύτερο του ρυθμού αύξησης των εξαγωγών. Οι εξαγωγές σημείωσαν αύξηση κατά 43,3% σε τρέχουσες τιμές (7,0% σε σταθερές τιμές) και οι εισαγωγές κατά 48,1% σε τρέχουσες τιμές (21,6% σε σταθερές τιμές).

Αυξημένη η μέση τουριστική δαπάνη φέτος Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε πρόσφατα η Τράπεζα της Ελλάδος, η μέση δαπάνη ανά ταξιδιώτη φέτος παρουσιάζεται αυξημένη συγκριτικά με το 2019, τόσο σε επίπεδο 6μηνου, όσο και Ιουνίου. Ωστόσο, υπολείπεται αρκετά σε σχέση με την επίδοση του 2021, όπου η μέση

των

ο Υπουργός Τουρισμού, «η φετινή επιτυχία του τουρισμού αντανακλάται στα έσοδα τα οποία περνούν αδιαμεσολάβητα στη μέση ελληνική οικογένεια και ενισχύουν τις τοπικές κοινωνίες και την εθνική οικονομία». Μιλώντας σε εκδήλωση του ΣΕΤΕ, ο Υπουρ -

ση με τον αντίστοιχο περσινό Ιούνιο σε ποσοστό 5,7%, αφού είχε διαμορφωθεί σε 746,6 ευρώ. Το ταξιδιωτικό ισοζύγιο παρουσίασε πλεόνασμα 2,416 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2022 και 4,192 δισ. ευρώ την περίοδο Ιανουαρίου – Ιουνίου 2022. Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις αυξήθηκαν κατά 224,5% τον Ιούνιο του 2022 και κατά 329,3% την περίοδο Ιανουαρίου – Ιουνίου 2022 σε σχέση με τις αντίστοιχες περιόδους του 2021. Σε σχέση με τον Ιούνιο του 2019, τον Ιούνιο του 2022 παρατηρήθηκε αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων κατά 2,3%, η μέση δαπάνη ανά ταξίδι αυξήθηκε κατά 15,9%, ενώ η εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση μειώθηκε κατά 11,0%.

κρομεσαίων επιχειρήσεων το φθινόπωρο και τον δύσκολο χειμώνα που έρχεται. Τα έσοδα του τουρισμού για τη σαιζόν που έκλεισε Στα 12,7 δισ. ευρώ ανήλθαν

«Η Ελλάδα έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να δημιουργήσει ένα πάρα πολύ ισχυρό τουριστικό brand. Είμαστε πλέον στα 5 σημαντικότερα τουριστικά brands παγκοσμίως», είπε ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ Γιάννης Ρέτσος, στο πλαίσιο του συνεδρίου «Η Ελλάδα μετά VI: Εθνική στρατηγική και διεθνής περιδίνηση» του «Κύκλου Ιδεών». «Αυτό σημαίνει ότι στις βασικές αγορές-στόχους και ειδικά στις ευρωπαϊκές αγορές, η Ελλάδα, σε επίπεδο επιθυμίας των πολιτών τους να την επισκεφθούν, βρίσκεται στις θέσεις από 1 έως 3. Αρα, αν πάρουμε ως δεδομένο ότι του χρόνου θα έχουμε μια μι -

κρότερη δεξαμενή επισκεπτών, συνεπεία του πληθωρισμού, του αυξημένου ενεργειακού κόστους κ.λπ., η Ελλάδα θα είναι στις τρεις πρώτες επιλογές. Αυτό μας κάνει να αισιοδοξού-

με. Προφανώς δεν θα είναι εύκολος ο δρόμος αλλά, τηρουμένων των αναλογιών, νομίζω ότι και το 2023 θα είναι μια θετική χρονιά» προσέθεσε. Ο επικεφαλής του ΣΕΤΕ,

μάλιστα, τόνισε ότι παρά τις προκλήσεις που αφορούν τις γεωπολιτικές εξελίξεις, την ενεργειακή κρίση και τον υψηλό πληθωρισμό, το 2023 θα είναι μια επίσης θετική χρονιά για τον ελληνικό τουρισμό. «Προφανώς τα μακροοικονομικά και τα γεωπολιτικά μάς δημιουργούν ανησυχίες για την επόμενη χρονιά» επεσήμανε ο Γ. Ρέτσος, λέγοντας πως είναι δεδομένο ότι η αγοραστική δύναμη των βασικών αγορών του ελληνικού τουρισμού, κυρίως των ευρωπαϊκών, θα μειωθεί.

Τις ίδιες ανησυχίες μοιράζονται και άλλοι τουριστικοί φορείς και επαγγελματίες.

«Κλείνουμε μια πολύ καλή χρονιά σε τζίρους, τα περισσότερα ξενοδοχεία θα φτάσουν σχεδόν τα επίπεδα του 2019 και κάποια ίσως να τα ξεπεράσουν. Όμως, είμαστε πολύ προβληματισμένοι για το λειτουργικό κέρδος που για την πλειονότητα των επιχειρήσεων είναι πολύ μικρό και για άλλες που έχουν πολλές υποχρεώσεις, μηδενικό. Διανύουμε μια μεταβατική χρονιά και περιμένουμε ένα καλύτερο 2023, προκειμένου να καταφέρουμε να ισορροπήσουμε. Σκε-

συνέ-

χεια, περίπου 1500 επιχειρήσεις ορεινού / ημιορεινού όγκου και αστικού τύπου στην επαρχία, θα πρέπει να περιμένουν 1,5 μήνα ακόμη έως τα Χριστούγεννα για να ξαναδούν πληρότητες, διότι στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά στον εσωτερικό τουρισμό και θα πρέπει να δούμε πώς ο εισερχόμενος τουρισμός μπορεί να γνωρίσει και την ηπειρωτική “άλλη” Ελλάδα. Αρχίζει ο μεγάλος προβληματισμός για την επιβίωση αυτών των επιχειρήσεων, διότι έχουμε μπροστά μας ένα δύσκολο εξάμηνο. Το θετικό είναι ότι βρισκόμαστε σε ανοιχτό διάλογο με την κυβέρνηση για να δούμε με ποιον τρόπο θα καταφέρουν αυτές οι επιχειρήσεις να λειτουργήσουν». Για βραχυχρόνια μίσθωση Η βραχυχρόνια μίσθωση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θέματα που απασχολούν τον ξενοδοχειακό κλάδο. Δεί -

τε και τον σχετικό φάκελο σε αυτό το τεύχος. Για τη βραχυχρόνια μίσθωση ο πρόεδρος της ΠΟΞ ανέφερε ότι αυτή τη στιγμή 182 χιλιάδες ακίνητα διατίθενται στις διαδικτυακές πλατφόρμες ανεξέλεγκτα, δημιουργώντας αθέμιτο ανταγωνισμό με τις επιχειρήσεις που λειτουργούν νόμιμα και καταβάλλουν φόρους και προσέθεσε ότι είναι αναγκαίο να υπάρξει άμεσα ρύθμιση. «Περιμένουμε σχετικές πρωτοβουλίες από την κυβέρνηση, διότι η βραχυχρόνια μίσθωση με τον τρόπο που λειτουργεί στην Ελλάδα “βυθίζει” τη φέρουσα ικανότητα προορισμών», σημείωσε, καταλήγοντας με τις προβλέψεις του για την επόμενη χρονιά: «Σίγουρα είμαστε αισιόδοξοι για το 2023, αν και η εικόνα που έχουμε μπροστά μας είναι η αβεβαιότητα και εμείς ούτε καν “ψιθυρίζουμε” τη γειτνίαση με την Τουρκία».

Ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Αλέξανδρος Βασιλικός, σε πρόσφατη συνέντευξή του, μίλησε για τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν τα ελληνικά ξενοδοχεία στα χρόνια της πανδημίας, αλλά και για τον δύσκολο χειμώνα που έρχεται. Ωστόσο, δεν έκανε προβλέψεις για του χρόνου, ενώ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τα κοινωνικά προβλήματα που προκαλεί η χωρίς πλαίσιο ανάπτυξη των βραχυχρόνιων μισθώσεων καταλυμάτων. «Σίγουρα υπάρχει ένα συνολικό θετικό πρόσημο», απαντά ο κ. Βασιλικός στην ερώτηση για την αποτίμηση της φετινής τουριστικής σαιζόν. «Είχαμε μια έντονα υψηλή ζήτηση τους καλοκαιρινούς μήνες, στην οποία ανταποκριθήκαμε πλήρως, συμβάλλοντας καταλυτικά στην αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας μέσα στη χρονιά». Αναφορικά με τους λόγους που οδήγησαν την Ελλάδα σε νούμερα αφίξεων-ρεκόρ

φέτος, ο πρόεδρος του ΞΕΕ λέει ότι χτίστηκε με συλλογική προσπάθεια η υγειονομική αξιοπιστία της χώρας. «Η εικόνα της χώρας ενισχύθηκε

κι αυτό μέτρησε. Οι πρωτοβουλίες συνεργασιών και προβολής βρήκαν πρόσφορο έδαφος στις αγορές της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Ο κόσμος επιθυμούσε να ταξιδέψει μετά τους περιορισμούς και είχε τις αποταμιεύσεις από την περίοδο της πανδημίας για να το κάνει. Επιπλέον, κάποιοι διεθνείς προορισμοί παραμένουν κλειστοί ή προκαλούν ανασφάλεια στον

δυτικό κόσμο. Έτσι λοιπόν είχαμε μια υπερσυσσώρευση ζήτησης για τον ευρωπαϊκό νότο και ήμασταν σωστά τοποθετημένοι για να κερδίσουμε ένα μεγάλο μέρος της». Ενεργειακό κόστος και τουρισμός - Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ξενοδοχεία «Το ενεργειακό κόστος έχει αυξηθεί κατά 100% για όλες τις κατηγορίες ξενοδοχείων. Οι προμήθειες τροφίμων και ποτών είναι αυξημένες από 30 – 40% ανάλογα με τον μήνα.

Δεν υπάρχει έξοδο για τα ξενοδοχεία που να μην έχει αυξηθεί σε σημαντικό βαθμό. Έτσι, η όποια αύξηση στον τζίρο θα κατευθυνθεί στην ουσία στην κάλυψη των λειτουργικών αναγκών», τόνισε ο Αλέξανδρος Βασιλικός.

Το 2023 δεν προσφέρεται για προβλέψεις

«Το 2023 είναι μια ιδιαίτερη χρονιά και δεν προσφέρεται για εικασίες ή προβλέψεις. Τα χαρακτηριστικά που διαμόρφωσαν τη ζήτηση του ’22 ενδεχομένως να διαφοροποιηθούν, καθώς οι ευρωπαϊκές κοινωνίες έχουν να διανύσουν έναν δύσκολο χειμώνα, όπου προτεραιότητά τους θα είναι το κόστος θέρμανσης και συνολικά το κόστος διαβίωσης. Αυτό μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τις προτεραιότητές τους σε σχέση με τα ταξίδια και τις διακοπές. Γι’ αυτό το καλύτερο είναι να μιλήσουμε για το τουριστικό 2023 όταν αρχίσουμε να το βλέπουμε να διαμορφώνεται μέρα μέρα», σημειώνει ο πρόεδρος του ΞΕΕ.

ρισμού, Βασίλης Κικίλιας, σε βρετανική εφημερίδα, που αναφέρει ότι

επιλογές είναι αναγκαστικά περιορισμένες, καθώς θα προωθηθούν προορισμοί με καλά νοσοκομεία και ιατρική περίθαλψη. Στη λίστα, εκτός από την Κρήτη, βρίσκονται η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, η Ρόδος, η Κως. «Θα υπάρχουν απευθείας πτήσεις και ξενοδοχεία κι εστιατόρια που είναι προετοιμασμένα να μείνουν ανοιχτά»

νας υπουργός στον Observer και

προσθέτει: «Αυτό που λέμε, είναι πως

ίσως να είναι λιγότερο δαπανηρό να κλείσετε τη θέρμανση στο σπίτι σας

και να έρθετε εδώ. Είναι τόσο απλό».

το 90%

των οποίων είναι μικρού και μεσαίου μεγέθους ξενοδοχεία, εστιατόρια και καφέ. Όπως συμβαίνει και στην Ελλάδα, η φιλοξενία είναι η ραχοκοκαλιά της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας στην Ευρώπη. Σε μια συγκυρία τεκτονικών αλλαγών για τη φιλοξενία, είναι στρατηγική προτεραιότητά μας να εκπροσωπήσουμε αποτελεσματικά και υπεύθυνα τις επιχειρήσεις του κλάδου, προκειμένου να αντιμετωπίσουν με επιτυχία μεγάλα ζητήματα, όπως οι πληθωριστικές πιέσεις, το ενεργειακό κόστος και οι ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό, αλλά, δυστυχώς, και τις συνέπειες ενός συνεχιζόμενου καταστροφικού πολέμου μέσα στην ίδια την Ευρώπη. Ταυτόχρονα, καλούμαστε να βάλουμε τις βάσεις για μια πράσινη φιλοξενία στα χρόνια που έρχονται, ώστε να συνεχιστεί με όρους βιωσιμότητας η προσφορά του κλάδου στην Ευρώπη και στους πολίτες της».

Ποιος είναι ο Αλέξανδρος Βασιλικός Ο Αλέξανδρος Βασιλικός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1976 από Έλληνα πατέρα, αυτοδημιούργητο ξενοδόχο και επιχειρηματία, και Γαλλίδα μητέρα, ενεργό μέλος της γαλλικής κοινότητας στην Ελλάδα. Μεγάλωσε στην Αθήνα και παρακολούθησε Γαλλο-Ελληνικό σχολείο. Είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος στα Οικονομικά και Χρηματοοικονομικά, με σπουδές στη Νάντη και στο Λονδίνο. Είναι παντρεμένος και έχει τρία παιδιά, δύο γιους και μία κόρη.

Σε ηλικία 24 ετών αναλαμβάνει καθήκοντα Chief Operating Officer (COO) του Ομίλου AIROTEL.

Παρά το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον που ακολούθησε στην Ελλάδα, καταφέρνει να διευρύνει περαιτέρω

ρείας στην πόλη της Πάτρας και προσθέτοντας μια μακροχρόνια μίσθωση ξενοδοχείου στην πόλη της Καβάλας. Ο όμιλος Airotel αντιπροσωπεύει πλέον έξι ξενοδοχεία στην Ελλάδα -στην Αθήνα, στην Πάτρα, στην Καβάλα- και περισσότερα από 500 δωμάτια στην ελληνική επικράτεια. Ο Όμιλος Airotel, υπό τη διοίκηση του Αλέξανδρου Βασιλικού, επέκτεινε τις δραστηριότητές του στην Κρήτη και «αφουγκραζόμενος» τις δυνατότητες ανάπτυξης των καλοκαιρινών κατοικιών στην Ελλάδα, επένδυσε στην αγορά, ανακαίνιση και πώληση παραδοσιακών κατοικιών σε γραφικά ορεινά χωριά. Επιπλέον, το 2007 ιδρύθηκε η Webotel Α.Ε., εταιρεία με αντικείμενο την online εκπροσώπηση ξενοδοχείων

στην Ελλάδα. Παράλληλα με τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις, ο Αλέξανδρος Βασιλικός δραστηριοποιήθηκε εντατικά στη συλλογική εκπροσώπηση του ξενοδοχειακού κλάδου και το 2012 εξελέγη Πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Αθήνας – Αττικής – Αργοσαρωνικού, αφού είχε διατελέσει γενικός γραμματέας του ίδιου οργανισμού για τέσσερα χρόνια. Εκπροσώπησε με επιτυχία τους ξενοδόχους της πρωτεύουσας την περίοδο της κρίσης, μέσα σε πρωτοφανείς προκλήσεις για την τουριστική βιομηχανία της χώρας και την οικονομία στο σύνολό της. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, υπηρέτησε τον ξενοδοχειακό κλάδο και σε εθνικό επίπεδο ως Μέλος της Διοικούσας Επιτροπής και Αντιπρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας και Επικεφαλής Δημοσίων Σχέσεων της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων. Διετέλεσε επίσης μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) από το 2011 μέχρι τον Μάιο του 2017. Τον Ιανουάριο του 2018 παραιτήθηκε από τις προηγούμενες θέσεις ευθύνης του, μετά την εκλογή του στη θέση του Προέδρου του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος. Είναι ο νεότερος Πρόεδρος του Επιμελητηρίου από τη δημιουργία του οργανισμού το 1935. Τον Οκτώβριο της ίδια χρονιάς, εξελέγη Μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής (ΕxCom) της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας των Εθνικών Ενώσεων Ξενοδοχίας, Εστίασης και Αναψυχής (HOTREC). Τέλος, ως Γάλλος υπήκοος, ο Αλέξανδρος Βασιλικός κατέ-

“

Κάθε ομάδα εργασίας και επιτροπή είναι υπεύθυνη για έναν συγκεκριμένο τομέα πολιτικής και συγκεντρώνει την

τεχνογνωσία πολλών εκπροσώπων των μελών της HOTREC. ”

χει θέση Οικονομικού Συμβούλου στην πρεσβεία της Γαλλίας στην Αθήνα από το 2008 μέχρι και σήμερα. Ποια είναι η HOTREC

Η HOTREC έχει σήμερα 47 ενώσεις μέλη από 36 ευρωπαϊκές χώρες. Υπάρχουν τρεις κατηγορίες μελών: • Η πλήρης ιδιότητα μέλους προορίζεται για εθνικές ενώσεις από κράτη μέλη της ΕΕ. • Τα συνδεδεμένα μέλη είναι ανοιχτά σε εθνικές ενώσεις από τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο. • Το καθεστώς παρατηρητή προσφέρεται σε εθνικές ενώσεις από χώρες των οποίων η είσοδος στην ΕΕ μπορεί να εξεταστεί στο μέλλον. Οι Ομάδες Εργασίας και οι Επιτροπές της HOTREC Οι Ομάδες Εργασίας και οι Επιτροπές

της HOTREC διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο.

Κάθε ομάδα εργασίας και επιτροπή είναι υπεύθυνη για έναν συγκεκριμένο τομέα πολιτικής και συγκεντρώνει την τεχνογνωσία πολλών εκπροσώπων των μελών της HOTREC.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΜΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

Η επιτροπή κοινωνικού διαλόγου διαχειρίζεται τον κοινωνικό διάλογο της HOTREC με τον συνδικαλιστικό της αντίστοιχο φορέα EFFAT.

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Τα μέλη της HOTREC συζητούν για θέματα που σχετίζονται με τη (διαδικτυακή) διανομή των υπηρεσιών φιλοξενίας. Συντονίζει επίσης μελέτες και έργα που μπορούν να βοηθήσουν τη βιομηχανία και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να κατανοήσουν καλύτερα τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κατακερματισμένος τομέας της φιλοξενίας έναντι των πολύ λίγων κυρίαρχων διαδικτυακών πλατφορμών, οι οποίες έχουν γίνει οι κύριες πύλες πρόσβασης στην αγορά. ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΥΧΤΕΡΙΝΗΣ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ Η νυχτερινή διασκέδαση αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού πολιτισμού και της σύγχρονης κοινωνίας και συνεισφέρει στην ευρωπαϊκή οικονομία. Επίσης, είναι ζωτικής σημασίας για άλλα μέρη του κλάδου της φιλοξενίας, όπως ξενοδοχεία και παρόμοιες εγκαταστάσεις, και

αποτελεί οικονομική κινητήρια δύναμη για τα κέντρα των πόλεων. Παρέχει μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας, φέρνοντας έτσι ευκαιρίες σε ένα ευρύ φάσμα ατόμων, συμπεριλαμβανομένης της ευέλικτης εργασίας πλήρους και μερικής απασχόλησης, και συμβάλλει στην ανάπτυξη και ευημερία των Ευρωπαίων πολιτών και στη συμμετοχή τους σε κοινωνικές δραστηριότητες. Για όλους αυτούς τους λόγους, τα μέλη της HOTREC συγκεντρώνονται δύο φορές τον χρόνο για να συζητήσουν θέματα που σχετίζονται με βασικές

επιχειρηματικές δραστηριότητες της νυχτερινής διασκέδασης, όπως η χρήση αλκοόλ (συμπεριλαμβανομένων των εθελοντικών μέτρων για τον περιορισμό των επιπτώσεων που σχετίζονται με το αλκοόλ), η ηχορύπανση, η απαγόρευση του καπνίσματος κ.λπ.

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΩΝ, ΜΠΑΡ & ΚΑΦΕ Η ομάδα εργασίας Restaurant, Bars & Cafés είναι ένα φόρουμ για τα μέλη της HOTREC για να συζητούν όλα τα θέματα που αφορούν τον τομέα τους,

όπως η πολιτική τροφίμων, η διατροφή, το αλκοόλ, οι αποκλειστικές συμβάσεις προμήθειας ποτών, η προσβασιμότητα σε εστιατόρια και παμπ κ.λπ.

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΩΝ ΜΙΣΘΩΣΕΩΝ

Τα μέλη της HOTREC συζητούν για τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που ανακύπτουν από το ταχέως αυξανόμενο φαινόμενο των λεγόμενων «συνεργατικού τύπου» δραστηριοτήτων.

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ Η Ομάδα Εργασίας για την Αειφορία συζητά θέματα ευρωπαϊκής πολιτικής, που σχετίζονται με τον αειφόρο τουρισμό και τη φιλοξενία (π.χ. μείωση του αποτυπώματος άνθρακα του κλάδου, ενεργειακή απόδοση, διαχείριση νερού κ.λπ.), και υποστηρίζει την ανταλλαγή βιώσιμων βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των μελών της HOTREC. ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΡΑΚΤΙΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Η HOTREC συνεργάζεται ενεργά με ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και άλλους ενδιαφερόμενους τουριστικούς φορείς για την αντιμετώπιση όλων των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο κλάδος της φιλοξενίας στις παράκτιες περιοχές (π.χ. εποχικότητα, προσβασιμότητα, βιωσιμότητα, έλλειψη δεξιοτήτων, υπερτουρισμός).

τις επιχειρήσεις της ευρωπαϊκής φιλοξενίας και με έναν παγκόσμιο πληθωρισμό να συνεχίζει να καλπάζει. Οικονομία

φιλοξενίας, για

στη Μάλτα ή στην Κύπρο. Αναζητούμε κοινά σημεία σε έναν κόσμο που αλλάζει Η HOTREC αναζητά διαρκώς τους «κοινούς τόπους» πάνω στους οποίους μπορεί να σταθεί, λειτουργώντας ως η μεγάλη «ομπρέλα» της ευρωπαϊκής φιλοξενίας, υποστηρίζοντας

ενεργά τα συμφέροντά της στους ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς. Με βάση αυτές τις τρεις προτεραιότητες, των άμεσων λύσεων, του μεσομακροπρόθεσμου σχεδιασμού και των ευρύτερων συνθέσεων, χαράσσεται η στρατηγική της επόμενης περιόδου με στόχο να ενισχυθεί η ικανότητα προσαρμογής των επιχειρήσεων της ευρωπαϊκής φιλοξενίας στις τάσεις και τα δεδομένα ενός κόσμου που αλλάζει, ώστε να συνεχίσουν τη μεγάλη προσφορά τους στην ευρωπαϊκή οικονομία και στις κοινωνίες κάθε χώρας. Το 90% των τουριστικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη είναι ΜΜΕ Με το 90% των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον χώρο της φιλοξενίας στην Ευρώπη να είναι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις -όπως συμβαίνει άλλωστε και στη χώρα μας- είναι δεδομένο πως υπάρχει έντονος προβληματισμός για τις εξελίξεις. Γι’ αυτό είναι άμεση προτεραιότητα της HOTREC να συμβάλλει αποτελεσματικά και υπεύθυνα στην επιτυχή αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων από τις επιχειρήσεις του κλάδου.

Ρέτςος Τ

η χρονιά που πέρασε, η μεγάλη ζήτηση ανέδειξε θέματα όπως την ανάγκη για ανθρώπινο δυναμικό. Είναι απαραίτητη

η εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για τον Τουρισμό, μέσα από ουσιαστική

διαβούλευση και διάλογο. Αν παρακολουθήσουμε

και προσαρμοστούμε στις νέες τάσεις, η Ελλάδα μέχρι το 2030 θα μπορεί να έχει 27 δισ. ευρώ σε εισπράξεις, 50 εκατ. επισκέψεις και 307 εκατ. διανυκτερεύσεις. Ο Γ. Ρέτσος μιλάει στο περιοδικό «Τουριστική Αγορά» για μια σειρά από σημαντικά θέματα του

ήταν

μία απρόβλεπτη χρονιά, με πολλαπλές υγειονομικές, γεωπολιτικές και οικονομικές κρίσεις. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ο ελληνικός τουρισμός, με την αξιοποίηση του ισχυρού brand της χώρας, κατάφερε να ανακτήσει, σε ό,τι

αφορά τα έσοδα, τα προ πανδημίας επίπεδα, που είχαν φτάσει στα 18,2 δισ. ευρώ. Ωστόσο, η μεγάλη ζήτηση ανέδειξε ζητήματα που απασχολούν και θα συνεχίσουν να απασχολούν τόσο τον ελληνικό, όσο και τον διεθνή τουρισμό, όπως οι ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό. Παράλληλα, η ενεργειακή κρίση, η αύξηση του πληθωρισμού και των επιτοκίων, καθώς και ο κίνδυνος για οικονομική επιβράδυνση, δημιουργούν νέα δεδομένα στην προσπάθεια για τη διατήρηση της ανάκαμψης. Σε σχέση με το 2023, αν και είναι νωρίς ακόμη να προσδιοριστεί η ζήτηση, τα πρώτα μηνύματα είναι αισιόδοξα. Σε κάθε περίπτωση, όπως και τα προηγούμενα χρόνια έτσι και τώρα, θα διατηρήσουμε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με το Υπουργείο Τουρισμού και τα άλλα συναρμόδια υπουργεία για την κατάθεση προτάσεων και την κατά περίπτωση αντιμετώπιση κάθε ζητήματος που μπορεί να ανακύψει, προς όφελος του ελληνικού τουρισμού. Πόσο βάσιμη θεωρείτε την επίτευξη της επέκτασης της τουριστικής περιόδου υπό τις παρούσες συνθήκες; Τι απαιτείται; Ο ΣΕΤΕ έχει καταθέσει την πρότασή

επέκταση της τουριστικής δραστηριότητας σε περιφέρειες και περιοχές με αναπτυξιακές δυνατότητες και την αύξηση της μέσης δαπάνης και της διάρκειας παραμονής ανά επισκέπτη. Η πρόταση περιλαμβάνεται στη μελέτη για την Εθνική Στρατηγική για τον Τουρισμό με ορίζοντα το τέλος της δεκαετίας. Στη μελέτη περιγράφεται, μεταξύ άλλων, η στρατηγική και συγκεκριμένες ενέργειες για τη βελτίωση όλου του φάσματος των αναγκαίων υποδομών, όχι μόνο των τουριστικών. Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης, που περιλαμβάνει Σχέδια Δράσης για ενδεικτικούς προορισμούς Περιφερειών, τα τουριστικά έσοδα της χώρας το 2030 μπορούν να φτάσουν σε 27 δισ. ευρώ, στις Περιφέρειες οι επισκέψεις σε 50 εκατ. και οι διανυκτερεύσεις σε 307 εκατ. Το αποτέλεσμα αυτό μπορεί να επιτευχθεί, αν προσαρμοστούμε στις νέες παγκόσμιες τάσεις που διαμορφώνουν τις εξελίξεις στον διεθνή και κατά συνέπεια στον ελληνικό τουρισμό. Ποια είναι τα μέχρι σήμερα συμπεράσματά σας από τις παρουσιάσεις της Εθνικής Στρατηγικής σας για τον ελληνικό τουρισμό, για τις περιοχές και τη συνεργασία σας με τους τοπικούς παράγοντες και το Υπουργείο Τουρισμού; Ποια είναι τα επόμενα βήματα που σχεδιάζετε; Στόχος του ΣΕΤΕ είναι μέσα από τις παρουσιάσεις και τη συζήτηση που έχει ανοίξει με την κυβέρνηση, τις Περιφέρειες, την τοπική αυτοδιοίκηση, τους φορείς και τους επιχειρηματίες να υπάρξει ουσιαστική διαβούλευση και εντέλει να τεθεί σε εφαρμογή η Εθνική Στρατηγική για τον Τουρισμό. Ήδη έχουμε πραγματοποιήσει 6 μεγάλης κλίμακας τοπικές εκδηλώσεις σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Χανιά, Ρόδο και Κέρκυρα, με την ενεργό συμμετοχή του Υπουργείου Τουρισμού αλλά και της αυτοδιοίκησης, φορέων και επιχειρηματιών από τις Περιφέρειες Αττικής, Κεντρικής Μακεδονίας, Κρήτης, Νοτίου Αιγαίου και Ιονίων Νήσων για την παρουσίαση των σχετικών Σχεδίων. Επίσης, τα Σχέδια Δράσης για τις Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδας και Πελοποννήσου παρουσιάστηκαν σε συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Olympia Forum III. Κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων, καταγράφηκε το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων για τις προτεινόμενες δράσεις, ενώ επιδοκιμάστηκε η πρωτοβουλία του ΣΕΤΕ να παρουσιάσει αναλυτικά τα Σχέδια σε τοπικό επίπεδο. Παράλληλα, δόθηκε η ευκαιρία να γίνει γόνιμος διάλογος για κρίσιμα ζητήματα που απασχολούν τον τουριστικό κόσμο της χώρας και διαπιστώθηκαν συγκλίσεις που βοηθούν στην προσπάθεια για εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής. Σε κάθε περίπτωση, κατέστη σαφές ότι κάθε

“

Λόγω της τεράστιας αύξησης στο ενεργειακό κόστος, οι επόμενοι μήνες αναμένονται δύσκολοι για τις τουριστικές επιχειρήσεις που βρίσκονται σε λειτουργία και ιδιαίτερα σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές της χώρας.”

προορισμός θα έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει τη δική του μοναδική αλυσίδα αξίας και εμπειριών και το δικό του αναπτυξιακό μονοπάτι. Αυτό θα γίνει υπό τους όρους της επάρκειας και καταλληλότητας των δημοσίων υποδομών, της τεχνογνωσίας και εξειδίκευσης ως προς τον σχεδιασμό, τη συντονισμένη διακυβέρνηση και την ουσιαστική συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. Για το επόμενο διάστημα θα συνεχίσουμε τις παρουσιάσεις και σε άλλες Περιφέρειες της χώρας.

υιοθέτησης; Η αγορά των βραχυχρόνιων μισθώσεων αποτελεί μέρος του παγκόσμιου τουριστικού προϊόντος. Είναι ένα προϊόν το οποίο, όποιος προσπαθεί να το απορρίψει, είναι εκτός της σύγχρονης πραγματικότητας. Στο πλαίσιο αυτό, καταθέσαμε μια σειρά προτάσεων για τη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς και συγκεκριμένα τα ζητήματα που κατά την άποψή μας πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα. Για την κατάρτιση της πρότασής μας λάβαμε

υπόψη την ανάγκη προστασίας της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος της χώρας και την ανάγκη αντιμετώπισης του προβλήματος εύρεσης στέγης, που έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις σε πολλές περιοχές. Επίσης, λάβαμε υπόψη την προστασία των νόμιμων τουριστικών επιχειρήσεων από τον αθέμιτο ανταγωνισμό -που σε πολλές περιπτώσεις υφίστανται, καθώς πολλά παράνομα καταλύματα λειτουργούν «υπό τον μανδύα» της βραχυχρόνιας μίσθωσης- και την αύξηση των εσόδων του Δημοσίου, των Ασφαλιστικών Ταμείων και των Δήμων, με σκοπό την πιο δίκαιη κατανομή των αντίστοιχων υποχρεώσεων σε νόμιμες επιχειρήσεις και πολίτες. Ειδικότερα, σε σχέση με τις πολυκατοικίες διαμερισμάτων προτείναμε να προβλεφθεί ρητά πως σε περίπτωση που το σύνολο των διαμερισμάτων πολυκατοικίας ή συγκροτήματος κατοικιών εκμισθώνεται με βραχυχρόνιες μισθώσεις, τότε αυτό θεωρείται τουριστικό κατάλυμα, το οποίο θα πρέπει να διαθέτει την αντίστοιχη αδειοδότηση. Παράλληλα, προτείναμε η απαλλαγή από Φ.Π.Α.

του εισπραττόμενου μισθώματος να περιορίζεται

μόνο στην περίπτωση που ο δικαιούχος του εισοδήματος είναι φυσικό πρόσωπο και έχει καταχωρίσει στην πλατφόρμα της ΑΑΔΕ μέχρι δύο ακίνητα στον Α.Φ.Μ. του εκ των οποίων το ένα από τα δύο θα πρέπει να έχει δηλωθεί ως ακίνητο στο οποίο ιδιοκατοικεί. Σε αντίθετη περίπτωση, καθώς και σε κάθε περίπτωση που δικαιούχος του εισοδήματος

είναι νομικό πρόσωπο, στο εισπραττόμενο μίσθωμα θα πρέπει να επιβάλλεται Φ.Π.Α. Στις προτάσεις μας περιλαμβάνεται και η πρόβλεψη της υποχρέωσης κάθε ψηφιακής πλατφόρμας να παρακρατά φόρο 5% επί του συνολικού αντιτίμου της βραχυχρόνιας μίσθωσης, τον οποίο θα αποδίδει στη συνέχεια στο Δημόσιο. Επίσης, προτείναμε να παρέχεται το δικαίωμα στους ΟΤΑ Α΄ βαθμού να ορίσουν, μετά από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου τους, η οποία θα αιτιολογείται με βάση σχετική επιστημονική μελέτη, τον μέγιστο αριθμό ακινήτων που μπορούν να εγγράφονται στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Μίσθωσης για την περιοχή εντός των ορίων τους. Επιπλέον, στις βραχυχρόνιες μισθώσεις που συνάπτονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών θεωρούμε ότι πρέπει να επιβάλλεται φόρος υπέρ των ΟΤΑ Α΄ βαθμού, ο οποίος θα ισούται με ποσοστό 0,5% επί του αντιτίμου της μίσθωσης και θα αξιοποιείται από τους ΟΤΑ στην κάλυψη των αυξημένων δαπανών καθαριότητας, φωτισμού κ.ά. που προκαλείται από τη λειτουργία των βραχυχρόνιων μισθώσεων.

Πόσο και πώς επηρεάζει η ενεργειακή κρίση τις τουριστικές επιχειρήσεις; Με δεδομένο ότι αφορά τόσο τις ελληνικές όσο και τις ανταγωνιστικές μας χώρες, σε ποιο βαθμό μπορούν να μετακυλήσουν οι επιχειρήσεις το κόστος στις τιμές; Ποιες είναι οι σχετικές προτάσεις σας; Λόγω της τεράστιας αύξησης στο ενεργειακό κόστος, οι επόμενοι μήνες αναμένεται να είναι δύσκολοι για τις τουριστικές επιχειρήσεις που βρίσκονται σε λειτουργία και ιδιαίτερα σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές της χώρας. Ο ΣΕΤΕ έχει καταθέσει ρεαλιστικές προτάσεις για την υιοθέτηση μέτρων, λαμβάνοντας υπόψη τα στενά δημοσιονομικά περιθώρια της χώρας. Τα μέτρα αυτά αφορούν μεταξύ άλλων περαιτέρω παρεμβάσεις μέσω του ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ, διευκόλυνση και κινητροδότηση των επιχειρήσεων να παράγουν οι ίδιες μέσω φωτοβολταϊκού συστήματος την ενέργεια που καταναλώνουν, και την επιδότηση του πετρελαίου θέρμανσης των επιχειρήσεων τουριστικών καταλυμάτων που βρίσκονται πάνω από συγκεκριμένο υψόμετρο, το οποίο από κοινού θα καθοριστεί. Παράλληλα, σε σχέση με το καθεστώς Mειωμένων Χρεώσεων ΕΤΜΕΑΡ, ο ΣΕΤΕ έχει ζητήσει μια χρονική παράταση, προκειμένου οι μεγάλες επιχειρήσεις οι οποίες δεν έχουν προχωρήσει σε ενεργειακό έλεγχο, να το πράξουν με τα στοιχεία του 2021, χωρίς άλλες κυρώσεις. Με τον τρόπο αυτό, θα μπορέσουν να τύχουν και του ευεργετήματος του ειδικού καθεστώτος μειωμένων χρεώσεων ΕΤΜΕΑΡ, ειδικά σ’ έναν χειμώνα που θα είναι γεμάτος προκλήσεις.

αύξηση κινείται γύρω στο 10%.

κάποια πεντάστερα ξενοδοχεία είναι και λίγο

Είναι αύξηση στα όρια του τρέχοντος πληθωρισμού και σε καμία περίπτωση δεν αντανακλά την ποιότητα του προϊόντος μας. Εν πάση περιπτώσει, είναι μια ενίσχυση του σκέλους των εσόδων

των επιχειρήσεων, την ώρα που τα έξοδά τους, εξαιτίας κυρίως του ενεργειακού κόστους, κινούνται σε πραγματικά δυσθεώρητα επίπεδα. Οι προκαταβολές εμφανίζονται μειωμένες σε σχέση με τη διετία 2018-2019, αλλά αυτό είναι εύλογο στη σημερινή συγκυρία, εξαιτίας της αβεβαιότητας που εξακολουθεί να υπάρχει, ειδικά ενόψει ενός πολύ δύσκολου χειμώνα για όλη την Ευρώπη. Ένα νέο στοιχείο που αξίζει να σημειωθεί είναι η πρακτική των promo κρατήσεων, κρατήσεων δηλαδή σε ειδική, χαμηλή τιμή, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα του επισκέπτη να περιηγηθεί ηλεκτρονικά στο ξενοδοχείο πριν από την άφιξή του. Είναι μια πρακτική προβολής του προϊόντος μας με θετικό αντίκτυπο σε κάθε αγορά ενδιαφέροντός μας. Στους On Line T.Os τι αυξήσεις έχουν πετύχει τα ελληνικά ξενοδοχεία; Η τάση είναι οριζόντια και δεν εμφανίζει σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στους παραδοσιακούς Tour Operators και τα Online Travel Agencies. Βεβαίως υπάρχουν διαφορές ανά προορισμό και είναι χαρακτηριστικό πως η Βόρεια Ελλάδα συγκεντρώνει πολύ υψηλή βαθμολογία στις αγορές των βαλκανικών χωρών και αξιολογείται πολύ θετικά το επίπεδο υπηρεσιών που παρέχονται στους επισκέπτες μας. Θεωρούνται ικανοποιητικές οι αυξήσεις; Θα μπορούσαμε να επιτύχουμε καλύτερες τιμές; Το καλύτερο είναι πάντα στόχος και προς τα εκεί στρέφουμε διαρκώς τις προσπάθειές μας. Πάντα όμως πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη όλες τις παραμέτρους και τα δεδομένα κάθε συγκυρίας. Την πενταετία 2015 - 2019 είχαμε αυξήσεις που κινούνταν από μηδέν ως 5%. Το 2019 έγινε μια προσπάθεια να πετύχουμε καλύτερες τιμές, ωστόσο ήρθε η πανδημία και όλα ανατράπηκαν. Συνεπώς, σήμερα κινούμαστε στη σωστή κατεύθυνση. Πώς πήγε η χρονιά μέχρι σήμερα; Η φετινή χρονιά έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η θερινή σαιζόν είχε θετικό πρόσημο και τα έσοδα έφτασαν πράγματι κοντά σε αυτά του 2019, όμως δεν ζούμε στο 2019. Αυτή τη στιγμή λοιπόν, για το 2023 δεν μπορεί να γίνει καμία ασφαλής εκτίμηση. Θα μπορέσουμε να το κάνουμε μετά τον Μάρτιο του 2023, αφού πρώτα δούμε πώς θα βγει αυτός ο δύσκολος χειμώνας και πώς θα επηρεάσει τις ευρωπαϊκές οικονομίες που αποτελούν και τις κύριες αγορές μας. Γι’ αυτό και στη φάση αυτή, ο χειμερινός τουρισμός και η λειτουργία των ξενοδοχείων 12μηνης λειτουργίας αστικού τύπου όπως και των ορεινών και ημιορεινών όγκων της πατρίδας μας είναι στο κέντρο της προσοχής μας. Μεσομακροπρόθεσμα είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός νέων υποδομών και θεματικού εμπλουτισμού του προϊόντος μας, ώστε να βάλουμε και τη χειμερινή Ελλάδα στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη. •

άρα δεν έχει ιδιαίτερη αξία ως εύρημα- να παρουσιάζουν πολύ χαμηλές αποδόσεις προορισμοί που στηρίζονται κυρίως στον χειμερινό τουρισμό κατά τη διάρκεια του Αυγούστου. Εκτός κι αν έχεις θέσει ως στόχο, που υποστηρίζεις

ότι πέτυχες, την επέκταση της τουριστικής περιόδου. Αποτελεί σύνηθες φαινόμενο αυτά τα ακραία σημεία των στατιστικών πινάκων (θετικά ή αρνητικά) να αξιοποιούνται ανάλογα με τις βλέψεις και τους στόχους πολιτικών ή άλλων

Οι μεγάλοι χαμένοι και οι μεγάλοι κερδισμένοι

τα στοιχεία με διάθεση δημιουργίας εντυπώσεων που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αλλά να θέσουμε ερωτήματα και να προτρέψουμε σε εξέταση υποτιμημένων τάσεων, προβλημάτων ή και ευκαιρίων βελτίωσης. Ως εκ τούτου, σας προτείνουμε να δείτε με κριτικό μάτι όσα καταγράφονται και θα είναι χαρά μας να μας στείλετε τις

απόψεις και τα σχόλιά σας.

Οι μεγάλοι χαμένοι και οι μεγάλοι κερδισμένοι της φετινής χρονιάς, με τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα δεδομένα, δείχνουν ότι το θετικό σε γενικές γραμμές κλίμα ανάκαμψης κάποιους τους αφορά πολύ λιγότερο ένω για κάποιους άλλους ξεπερνά κατά πολύ τον μέσο όρο και πιθανόν κάθε προσδοκία. Αυτό επιβεβαιώνει τις επανειλημμένες αναφορές μας, τόσο μέσω της «Τουριστικής Αγοράς» όσο και μέσα από το νέο μας Newsletter «Τουρισμός 360⁰», ότι η αναμφισβήτητη ανάκαμψη ούτε αφορά όλους ούτε αφορά στον ίδιο βαθμό τους προορισμούς και τις επιχειρήσεις. Από τα εξεταζόμενα στοιχεία μπορούμε να σημειώσουμε ακραίες αποκλίσεις από τον μέσο όρο

για τους κερδισμένους και χαμένους της χρονιάς σε ό,τι αφορά τους προορισμούς και τις αγορές / χώρες, αλλά όχι για κατηγορίες επιχειρήσεων. Αεροπορικές αφίξεις Σε σχέση με τις προ κρίσης επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού. Την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2022 οι Διεθνείς Αεροπορικές Αφίξεις κυμάνθηκαν στα επίπεδα του 2019, παρουσιάζοντας μείωση κατά -0,2% / -35 χιλ. αφίξεις. Σε απόλυτα νούμερα καταγράφηκαν 18,5 εκατ. τουρίστες. Στην αρχή του έτους, οι αφίξεις παρουσίαζαν εντονότατη μείωση (Ιανουάριος -52%), έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2019. Από το καλοκαίρι (Ιούνιος) και μετά περνάμε σε θετικά νούμερα, με καλύτερο μήνα τον Ιούλιο (+9%). Από τον Αύγουστο και μετά το «πανηγύρι» της απότομης αύξησης (έφτασε τον Απρίλιο στο εντυπωσιακό 1.555 %!!!) -στοιχείο πρακτικά μικρής σημασίας, αφού η αύξηση υπολογίζεται με βάση τις μόλις 66.000 αφίξεις το 2021- δεν σταμάτησε, αλλά δείχνει σημεία «κόπωσης». Αυτά επιβεβαιώνονται και από όσα αναφέρει η αγορά, μέσω εκπροσώπων φορέων τουριστικών επιχειρήσεων και επιχειρηματιών, η οποία φαίνεται να περνάει από την άκρα αισιοδοξία του καλοκαιριού σε μια πιο επιφυλακτική στάση για τις μελλοντικές εξελίξεις. Αεροπορικές αφίξεις Σε σχέση με τις περσινές (εν μέσω κρίσης) επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού Οι διεθνείς αεροπορικές αφίξεις στα κυριότερα αεροδρόμια σχεδόν διπλασι-

άστηκαν φέτος σε σχέση με την περσινή χρονιά, σημειώνοντας ποσοστιαία μεταβολή της τάξης του 96% στο οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου. Το συνολο των εσόδων, επίσης, σχεδόν διπλασιάστηκε από την περσινή χρονιά, σημειώνοντας ποσοστιαία μεταβολή της τάξης του 92% στο οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου. Ωστόσο παραμένει κάτω από τις εισπράξεις του 2019 κατά -3,6%, υπολειπόμενο κατά περίπου μισό δισ. € (-472 χιλ. €).

Οδικές αφίξεις Έχει πολύ δρόμο ακόμα η ανάκαμψη Οι οδικές αφίξεις, παρ’ όλο που σχεδόν διπλασιάστηκαν φέτος σε σχέση με την περσινή χρονιά, σημειώνοντας ποσοστιαία μεταβολή της τάξης του 99,6% στο οκτάμηνο Ιανουαρίου – Αυγούστου, έχουν ακόμα μεγάλη απόσταση να καλύψουν μέχρι να έρθουν στα προ κρίσης επίπεδα του 2019,

αφού υπολείπονται κατά -35,4%. Γενικά, οι προορισμοί και οι επιχειρήσεις που στηρίζονται σε αυτό φαίνεται ότι ανήκουν στην κατηγορία των μεγάλων χαμένων που δεν έχουν γευτεί τα αποτελέσματα της ανάκαμψης σε σχέση με άλλους τουριστικούς προορισμούς και επιχειρήσεις της χώρας. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τις οδικές αφίξεις ανά χώρα προέλευσης, τη μεγαλύτερη υστέρηση παρουσιάζει η Βουλγαρία, η οποία φέτος κατάφερε να φτάσει στις μισές αφίξεις (-50,4%) σε σχέση με το 2019, σημειώνοντας παράλληλα τους πιο αργούς ρυθμούς ανάκαμψης (+62%) σε σχέση με πέρυσι. Η Τουρκία ακολουθεί στην κατάταξη αρνητικών επιδόσεων αυτής της κατηγορίας αφίξεων, αφού παρά το εντυπωσιακό άλμα κατά 267% σε σχέση με πέρυσι, έχει καταφέρει να φτάσει στο 65% των αντίστοιχων προ κρίσης αφίξεων.

Διαφορά 2022 / 2019 -35,40% -3.627.993 Διεθνείς αεροπορικές αφίξεις Σεπτεμβρίου στα κυριότερα αεροδρόμια. Διαφορά 2022 / 2019 4,30% 128.000 Οδικές Αφίξεις Σεπτεμβρίου. Διαφορά 2022 / 2019 -40,90% -661.000 Συνολικές Αφίξεις Αυγούστου. Διαφορά 2022 / 2019 -13,30% -863.000 Έσοδα Αυγούστου. Διαφορά 2022 / 2019 -1,50% -61 (εκατ. €)

Η κούρσα ανάκαμψης Ην. Βασιλείου και Γερμανίας Τι ξόδεψαν Βρετανοί και Γερμανοί τουρίστες Σε επίπεδο εισπράξεων ανά αγορά / χώρα προέλευσης τουριστών, η Γερμανία και το Ην. Βασίλειο συνεχίζουν να αποτελούν μακράν τους καλύτερους πελάτες μας. Φέτος έχουν συνεισφέρει μέχρι και τα τέλη Αυγούστου στον ελ-

ληνικό τουρισμό περίπου παρόμοιου μεγέθους ποσά, που υπερβαίνουν τα 2,2 δισ. €, και συγκεκριμένα 2,23 δισ. € η Γερμανία και 2,28 δισ.€ το Ην. Βασίλειο, Εξετάζοντας τις επιδόσεις των δύο αυτών αγορών, αξιοσημείωτο είναι ότι το Ην. Βασίλειο, εκτός του ότι συνεισέφερε περίπου 50 εκατ. περισσότερα από τη Γερμανία, δείχνει σημαντικά μεγαλύτερη δυναμική ανάκαμψης. Συγκεκριμένα,

έχοντας ήδη ξεπεράσει τα αντίστοιχα έσοδα της προ κρίσης χρονιάς του 2019 κατά 19,3%, επιτυγχάνει ποσοστό διπλάσιο από την επίσης θετικότατη απόδοση της γερμανικής αγοράς, που έχει ξεπεράσει φέτος τις εισπράξεις του 2019 κατά 9,7%.

Πόσοι Γερμανοί και Βρετανοί ήλθαν Σε επίπεδο αφίξεων οι ρυθμοί ανάκαμψης, έναντι της προ κρίσης χρονιάς (2019), είναι παρόμοιοι με αυτούς των εισπράξεων.

Και στις αφίξεις το Ην. Βασίλειο προηγείται κατά τι της γερμανικής αγοράς τόσο σε επίπεδο ποσοστών όσο και σε απόλυτα νούμερα.

Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι αφίξεις μέχρι τέλη Αυγούστου παρουσιάζονται αυξημένες κατά 21% έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2019. Αντοίστοιχα, οι αφίξεις από τη γερμανική αγορά παρουσιάζουν αύξηση 8,8%.

Σε απόλυτα νούμερα φέτος, μέχρι τον Αύγουστο, μας επισκέφτηκαν 3 εκατ. Βρετανοί τουρίστες έναντι περίπου 2,9 εκατ. Γερμανών.

Από την άλλη, θα ήταν άδικο να μη

σημειωθεί ότι η γερμανική αγορά ήταν δυναμικά παρούσα στη χρονιά ανάκαμψης του 2021, με πάνω από 1,5 εκατ. τουρίστες έναντι 723 χιλ. Βρετανών, δηλαδή λιγότερων από τους μισούς των Γερμανών. Ίσως όλα αυτά να μην έχουν ιδιαίτερη σημασία μιας και οι αυξομειώσεις πραγματοποιήθηκαν σε μια κατάσταση πρωτοφανούς ρευστότητας και συνθηκών που άλλαζαν ταχύτατα από αγορά σε αγορά. Αυτό που αξίζει κανείς να σημειώσει είναι ότι οι δύο αυτές παραδοσιακές αγορές για την Ελλάδα σήμερα συνεισφέρουν πάνω από ένα στα τρία ευρώ (35,4%) σε ό,τι αφορά τις τουριστικές εισπράξεις και λίγο λιγότερο (30,8%) στις τουριστικές αφίξεις. Ευρώπη και Γαλλία Οι εισπράξεις από χώρες της Ευρωζώνης έχουν ανακάμψει κατά 3,7% έναντι του 2019, φτάνοντας περίπου στα 5,9 δισ. € ενώ στο ίδιο ποσοστό έχουν ανακάμψει και οι αφίξεις που έφθασαν λίγο πάνω από τα 8 εκατ. τουρίστες. Περίπου 8 εκατ. τουρίστες ήρθαν φέτος (μέχρι τα τέλη Αυγούστου) από τις χώρες της ζώνης του ευρώ, ξοδεύοντας 5,87 δισ. €. Δεύτερη σε μέγεθος αγορά στην Ευρωζώνη, μετά τη Γερμανία, είναι η Γαλλία. Τα 1 δισ. € που έφεραν φέτος οι Γάλλοι τουρίστες στη χώρα μας αποτελούν το 27,6% επί του συνόλου των

εισπράξεων από χώρες της Ευρωζώνης, εξαιρουμένης αυτής της Γερμανίας. Αντίστοιχα, σε επίπεδο αφίξεων τα 1,3 εκατ. Γάλλοι που επέλεξαν την Ελλάδα για τις διακοπές τους φέτος αποτελούν το 25%. Ήδη η Γαλλία έχει ξεπεράσει κατά 14,2% τις αφίξεις της αντίστοιχης περιόδου του 2019, κατέχοντας τη δεύτερη θέση στη σχετική λίστα, ενώ από πλευράς ποσοστού κάλυψης του χαμένου εδάφους, σε σχέση με το 2019, σε επίπεδο εισπράξεων βρίσκεται στην πρώτη θέση με 21%. ΗΠΑ και Ρωσία Οι Ρώσοι που εξαφανίστηκαν και οι Αμερικανοί που δεν έφτασαν Όπως είναι αναμενόμενο, λόγω των συνεπειών των πολεμικών εξελίξεων, οι Ρώσοι τουρίστες έχουν σχεδόν εξαφανιστεί, περιοριζόμενοι από 388 χιλ. το 2019 σε 27 χιλ. φέτος για την περίοδο Ιανουαρίου - Αυγούστου, παρουσιάζοντας ποσοστό μείωσης 93%. Οι εισπράξεις παρουσιάζουν αντίστοιχο ποσοστό μείωσης, πέφτοντας από 313 εκατ. στα 21 εκατ. €. Οι Αμερικανοί τουρίστες (ΗΠΑ), που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας τον τελευταίο καιρό από τις επανειλημμένες, ίσως υπερτονισμένα αισιόδοξες όπως αποδείχθηκε, αναφορές του Υπ. Τουρισμού, παρά την αύξηση περισσότερο από 200% έναντι της προηγούμενης

χρονιάς, δεν έφτασαν για να καλύψουν τις απώλειες έναντι της προ κρίσης εποχής. Έτσι, μέχρι τα τέλη Αυγούστου, η αγορά των ΗΠΑ συνέχισε να υστερεί έναντι του 2019 με ποσοστό μείωσης -17,8%.

Λίγο καλύτερα είναι τα πράγματα σε επίπεδο εισπράξεων, αφού οι 647 χιλ. Αμερικανοί που επέλεξαν τη χώρα μας φέτος ξόδεψαν 723 εκατ. €, που όμως υπολείπονται κατά -10,8% των αντίστοιχων που δαπανήθηκαν το 2019.

Αθήνα και Θεσσαλονίκη Η πλήρης ανάκαμψη δεν «προσγειώθηκε» ακόμα

Οι δυο μεγάλες πόλεις της Ελλάδας δεν κατάφεραν ακόμα να ανακάμψουν σε επίπεδο διεθνών αεροπορικών αφίξεων σε σχέση με το 2019. Συγκεκριμένα για την περίοδο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου, η Αθήνα καταγράφει μειωμένες αφίξεις κατά (-16,1%) σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019. Οι αφίξεις παρέμειναν μειωμένες, έναντι του 2019, όλους τους μήνες, χωρίς να καταφέρουν να φτάσουν ή να ξεπεράσουν τις αντίστοιχες του 2019. Συγκεκριμένα, στο 9μηνο οι διεθνείς αεροπορικές αφίξεις έφτασαν στα 4,3 εκατ. έναντι 5,16 εκατ. το 2019. Τις καλύτερες επιδόσεις παρουσίασε ο Ιούλιος με 816 χιλ. αφίξεις, συρρικνώνοντας τη μείωση, έναντι του 2019, στο -5,3%.

Στη Θεσσαλονίκη η κατάσταση ήταν αντίστοιχη, με παρόμοια μείωση στο 9μηνο της τάξης του -16,5% έναντι του 2019. Εδώ οι αφίξεις στο 9μηνο έφτασαν στο 1,56 εκατ. έναντι 1,87 εκατ. το 2019. Επίσης, σε κανέναν από τους 9 εξεταζόμενους μήνες δεν εμφανίστηκε θετικό πρόσημο. Και τα δύο αεροδρόμια διπλασίασαν τις αφίξεις τους σε σχέση με το προηγούμενο έτος, αλλά σε σχέση με τα προ κρίσης μεγέθη παρουσιάζουν αρνητικό πρόσημο. Αυτό είναι σημαντικό μιας και οι δύο πόλεις είναι από τις λίγες εξεταζόμενες που παρουσιάζουν μείωση έναντι του 2019, γεγονός που στηρίζει τις δηλώσεις της αγοράς που εντάσσουν τις πόλεις στις περιοχές που δεν έχουν ακόμα ανακάμψει επαρκώς τουριστικά. Οι μεγάλοι κερδισμένοι Στον αντίποδα των περιοχών που δεν κατάφεραν να φτάσουν στα προ κρίσης επίπεδα βρίσκονται περιοχές όπου όχι μόνο έφτασαν, αλλά ξεπέρασαν σε εντυπωσιακό βαθμό τα νούμερα του 2019. Τα εντυπωσιακότερα ποσοστά ανάκαμψης έναντι του 2019 παρουσιάζουν η Σαντορίνη με 56,9% αυξημένες διεθνείς αεροπορικές αφίξεις στο 9μηνο έναντι του 2019. Ακολουθούν η Μύκονος με ποσοστό 23,2 %, η Σκιάθος με 22.3% και το Άκτιο με 21,3%. Σε απόλυτα νούμερα,

η Σαντορίνη, υποδέχτηκε φέτος 755 χιλ. διεθνείς αφίξεις, έναντι 450 χιλ. το 2019, η Μύκονος 555 χιλ. έναντι 451 χιλ. και το Άκτιο 350 χιλ. έναντι 289 χιλ. Τα ποσοστά υπερκάλυψης των αφίξεων έναντι του 2019 στους επιμέρους μήνες κορυφώνονται τους καλοκαιρινούς μήνες και συνεχίζουν να αυξάνονται μέχρι και τον Σεπτέμβριο, μήνα κατά τον οποίο η αύξηση έναντι του 2019 φτάνει στο 66,3%.

Αντίστοιχη πορεία ακολουθούν και οι αφίξεις στο αεροδρόμιο της Σκιάθου. Στη Μύκονο τα μεγαλύτερα ποσοστά αύξησης (πάνω από 32%) παρουσιάζονται τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο. Σε επίπεδο γεωγραφικών ενοτήτων όλες οι περιοχές εμφανίζουν αυξημένες

αφίξεις στα αεροδρόμιά τους το 9μηνο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2022 έναντι του 2019. Με απόσταση από τις άλλες γεωγραφικές ενότητες, πρώτες έρχονται οι Κυκλάδες με ποσοστό αύξησης 40,6% στο 9μηνο και αντίστοιχα ποσοστά αύξησης 325% τον Μάρτιο, 48,8% τον

Ιούλιο, 43,9% τον Αύγουστο και 50,7% τον Σεπτέμβριο. Σε απόλυτα νούμερα, οι Κυκλάδες υποδέχτηκαν φέτος στο 9μηνο 1,3 χιλιάδες διεθνείς αφίξεις. Στη λίστα των κερδισμένων που υπερκάλυψαν τις διεθνείς αφίξεις στο 9μηνο έναντι του 2019 ακολουθούν τα Ιόνια νησιά με αύξηση 11,8% και τα Δωδεκάνησα με 6,3%.

Οι μεγάλοι χαμένοι Σε επίπεδο εισπράξεων, σε αυτούς που φαίνεται ότι απέχουν ακόμα πολύ για να φτάσουν στα προ κρίσης επίπεδα, σημειώνοντας τις μεγαλύτερες αρνητικές επιδόσεις, εντάσσονται οι ακόλουθοι:

Η ρωσική αγορά (-93%), που για ευνόητους λόγους κατέχει τα αρνητικά πρωτεία. Ξεκινώντας από μηδενική βάση το 2011, παρουσιάζει μείωση κατά περίπου -93% έναντι του 2019 σε ό,τι αφορά τις εισπράξεις και τις αφίξεις.

Οι οδικές αφίξεις που μέχρι τον Σεπτέμβριο παρουσιάζουν έντονη υστέρηση της τάξης του -35,4% έναντι του 2019. Η Βουλγαρία κατάφερε να ανακτήσει μόνο τη μισή από τη δυναμικότητα του 2019 στις οδικές αφίξεις και η Τουρκία υπολείπεται κατά -35%.

Οι κρουαζιέρες ανέκαμψαν λιγότερο σε σχέση με όλες τις εξεταζόμενες γεωγραφικά προσδιορισμένες αγορές, παρουσιάζοντας μείωση -21,6% στις εισπράξεις έναντι προ κρίσης 2019.

Οι ευρωπαϊκές χώρες εκτός ζώνης ευρώ, με αρνητικές επιδόσεις έναντι του 2019 που φτάνουν στο -24,8% για τις αφίξεις, καταφέρνοντας την ίδια στιγμή να ξεπεράσουν κατά 5,8% τις αντίστοιχες εισπράξεις.

Η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη που τους λείπει περισσότερο από το 16% των διεθνών αεροπορικών αφίξεων σε σχέση με το 2019 για την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου.

Τα αεροδρόμια της Μυτιλήνης και της Καβάλας, που καταγράφουν μειώσεις στις διεθνείς αεροπορικές αφίξεις έναντι του 2019 -19,7% και -16% αντίστοιχα.

τον Αύγουστο. Το επόμενο Δελτίο Τύπου για τις «Εξελίξεις στο ταξιδιωτικό ισοζύγιο πληρωμών» με στοιχεία Σεπτεμβρίου 2022 θα δημοσιευθεί στις 22 Νοεμβρίου 2022, σύμφωνα με το Ημερολόγιο δημοσίευσης των στοιχείων, που έχει αναρτηθεί στον ιστοχώρο της Τράπεζας της Ελλάδος.

ναμένοντας τις νομοθετικές ρυθμίσεις της ΕΕ, που προσπαθεί να εξισορροπήσει τις διαφορετικές και συχνά αντικρουόμενες θέσεις και ανάγκες ανά περίπτωση και περιοχή, ζούμε «στην Άγρια Δύση των βραχυχρόνιων μισθώσεων με εταιρείες μεγαθήρια, οι οποίες μετά από μαζικές αγορές ακινήτων λειτουργούν ως ξενοδοχεία, χωρίς αδειοδοτήσεις, χωρίς πυρασφάλεια, χωρίς απολυμάνσεις, χωρίς υγειονομικό έλεγχο» όπως αναφέρει σε συνέντευξή του στην «Τουριστική Αγορά» ο πρόεδρος του ΞΕΕ και νέος πρόεδρος της HOTREC Αλ. Βασιλικός. Τόσο ο κ. Βασιλικός όσο και άλλοι εκπρόσωποι τουριστικών -και όχι μόνο- φορέων διευκρινίζουν ότι δεν στρέφονται εναντίον αυτών που έχουν ένα κατάλυμα για ενοικίαση από το οποίο αντλούν συμπληρωματικό εισόδημα, αλλά εταιρειών που διαχειρίζονται οργανωμένα μεγάλο αριθμό ακινήτων (ακόμα και ολόκληρες πολυκατοικίες). Από την πλευρά του κράτους, αναμένεται να ολοκληρωθούν και να γνωστοποιηθούν οι σχετικές αποφάσεις της ΕΕ, κάτι που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ανεξάρτητα, πάντως, από τις γενικές ρυθμίσεις, οι δήμοι θα μπορούσαν να θέσουν τα όρια ανάπτυξης ανάλογα με τις ανάγκες κάθε περιοχής, κάτι που φαίνεται να έχει τη σύμφωνη γνώμη αρκετών και υποστηρίζεται από τη διεθνή εμπειρία. Αναμένοντας τη στάση της ΕΕ Με βάση τις υπάρχουσες πληροφορίες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το προσχέδιο που έχει επεξεργαστεί η Κομισιόν

δεν προβλέπει ουσιαστική περιστολή στη λειτουργία των καταλυμάτων, ούτε ως προς τον αριθμό τους αλλά ούτε και ως προς τον αριθμό των ημερών που θα μπορούν να διατίθενται. Με βάση το προσχέδιο, η σημαντικότερη αλλαγή θα αφορά την υποχρέωση όλων των ψηφιακών πλατφορμών βραχυχρόνιων μισθώσεων να παρέχουν δεδομένα και στοιχεία για τον αριθμό των χρηστών που αξιοποιούν τις σχετικές υπηρεσίες, όπως επίσης και τον αριθμό των διανυκτερεύσεων. Τα στοιχεία αυτά

θα αποστέλλονται στις εκάστοτε εθνικές αρχές των χωρών μελών της ΕΕ. Σημειωτέον ότι ήδη όλες οι πλατφόρμες παρέχουν τα σχετικά στοιχεία στη Eurostat. Αυτό, δηλαδή, που θα αλλάξει θα είναι η υποχρέωσή τους να τα προωθούν και στις χώρες μέλη της ΕΕ.

Οι Δημοτικές Αρχές στο Άμστερνταμ, τη Νέα Υόρκη, το Παρίσι και άλλες πόλεις, που είναι δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί, έχουν κατηγορήσει την Airbnb ότι οι κάτοικοί τους δυσκολεύονται πια να βρουν στέγη, ειδικά όσοι έχουν χαμηλό εισόδημα. Αντίθετα, οι μικρότερες πόλεις και προορισμοί της επαρχίας είναι υπέρ της βραχυχρόνιας μίσθωσης, με την προσδοκία ότι με αυτόν τον τρόπο θα προσελκύσουν περισσότερους τουρίστες. Ο προτεινόμενος νόμος της ΕΕ αποσκοπεί στην εξισορρόπηση των συμφερόντων των δύο πλευρών. Μέχρι σήμερα, η Airbnb και άλλες πλατφόρμες, όπως η Booking, είχαν συνάψει τοπικές συνεργασίες με επιμέρους χώρες ή και δημοτικές αρχές για την παροχή στοιχείων, π.χ. για τον αριθμό των καταλυμάτων που είναι αναρτημένα στην εκάστοτε πλατφόρμα ή για τη δημιουργία ενός μητρώου

τουριστικής ζήτησης και της ανεπάρκειας διαθέσιμων κατοικιών, όπως στο Άμστερνταμ, στο Λονδίνο ή στο Παρίσι, η ίδια η Airbnb έχει επιβάλει περιορισμούς στον αριθμό των ημερών/έτος που επιτρέπεται η βραχυχρόνια μίσθωση ενός ακινήτου. Στο πλαίσιο των σχετικών συζητήσεων έχει προταθεί, μεταξύ άλλων, η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού μητρώου ακινήτων που αξιοποιούνται μέσω βραχυχρόνιων μισθώσεων, η εντατικοποίηση των ελέγχων για τη διαγραφή αγγελιών παράνομων ακινήτων (π.χ. χωρίς αριθμό μητρώου), αλλά και η επέκταση των γραμμών υποστήριξης κοινοτήτων που έχει αρχίσει να δημιουργεί η πλατφόρμα Airbnb για την αντιμετώπιση φαινομένων όχλησης και ηχορύπανσης. Απ’ ό,τι είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν προσανατολίζεται σε ιδιαίτερα περιοριστικά μέτρα στον κλάδο των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Πηγές αναφέρουν ότι σε αυτό έπαιξε ρόλο και η όχι και τόσο αρνητική εικόνα για τον θεσμό και τη λειτουργία του, που καταγράφηκε κατά μέσο όρο σε έρευνα του Ευρωβαρόμετρου. Στην Ελλάδα, το 40% διατύπωσε θετική άποψη, έναντι μόλις 11% που δηλώνει αντίθετο στις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Λογικό θα ήταν να υποθέσει κανείς ότι τα αποτελέσματα δεν θα είναι ίδια

σε κάθε περιοχή. Το σχέδιο νομοθετικής ρύθμισης (στο στάδιο αυτό βρισκόμαστε τώρα) θα πρέπει να έχει την έγκριση των κρατών μελών της ΕΕ και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον επόμενο χρόνο, προτού καταστεί νόμος. Όταν οι δήμοι αναλαμβάνουν ρυθμιστικό ρόλο

Αν και σε επίπεδο ΕΕ η προσέγγιση του θέματος θα είναι μάλλον «χλιαρή», προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα σε πολύ διαφορετικές ανάγκες ανά περιοχή, κάποιες περιοχές / πόλεις που αντιμετω-

πίζουν έντονα προβλήματα φαίνεται ότι παίρνουν την απόφαση να προχωρήσουν σε τοπικές ρυθμίσεις. Σημειώνεται ότι πολλές ευρωπαϊκές πόλεις με μεγάλη τουριστική κίνηση έχουν προχωρήσει ήδη σε δικές τους αυστηρές ρυθμίσεις. Για παράδειγμα στο Παρίσι, η βραχυχρόνια μίσθωση επιτρέπεται για 120 μέρες τον χρόνο, σε Λονδίνο και Ρέικιαβικ η εκμίσθωση ακινήτου επιτρέπεται για 90 μέρες, στο Άμστερνταμ μόνο για 30 μέρες, ενώ σε τρεις περιοχές της πόλης έχει απαγορευτεί εντελώς. Ενδεικτικά είναι και τα παραδείγματα της Γλασκώβης, όπου επιτρέπεται μόνο η εκμίσθωση δωματίου σε διαμέρισμα που βρίσκεται σε κτίριο με κοινή είσοδο, της Βαρκελώνης όπου δεν παραχωρούνται πλέον άλλες άδειες για βραχυχρόνιες μισθώσεις, και της Πάλμα Ντε Μαγιόρκα όπου έχουν απαγορευτεί πλήρως σε κατοικημένες περιοχές. Η ραγδαία εξάπλωση των υπηρεσιών αυτών έχει οδηγήσει στην εκτόξευση των ενοικίων σε αρκετές περιοχές, με αποτέλεσμα να καθίστανται απαγορευτικά για τους μόνιμους κατοίκους ή να γίνεται εξαιρετικά δύσκολη η ανεύρεση μόνιμης στέγης για τους γηγενείς πολίτες. Συχνά δε, δημιουργούνται και σοβαρά προβλήματα όχλησης για τους μόνιμους περίοικους από τους προσωρινούς ενοικιαστές των καταλυμάτων αυτών. Επιπλέον, οι Αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν σημαντικές απώλειες εσόδων από τη μη φορολόγηση αυτών των δραστηριοτήτων. Ταυτόχρονα, δημιουργείται άνισος ανταγωνισμός

Απ’ ό,τι φαίνεται, οι δήμοι θα κληθούν να παίξουν σημαντικότατο ρόλο στην όποια ρύθμιση του θέματος των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Ο Δήμαρχος Αθηναίων Κ. Μπακογιάννης, προς τιμήν του, δεν «πετάει την μπάλα στην εξέδρα», αλλά αναλαμβάνει τις ευθύνες και το ρόλο του δημάρχου ως φορέα συντονισμού και ρύθμισης του φαινομένου, όπως συμβαίνει και σε άλλες πόλεις. Καταρχάς, συμφώνησε με την παραδοχή των ανθρώπων του τουρισμού ότι η ανεξέλεγκτη και χωρίς κανόνες βραχυχρόνια μίσθωση στην Αθήνα εξελίσσεται σε υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα. Σημείωσε ότι σε απόλυτο νούμερο, ο αριθμός των επισκεπτών που υποδέχεται η πόλη σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν είναι τόσο μεγάλος, «συγκριτικά όμως την πνίγει» και κάνει την εμπειρία των μόνιμων κατοίκων δυσάρεστη. «Συμφωνούμε απολύτως πως, όπως σε όλη την Ευρώπη, έτσι και στην Ελλάδα, έφτασε επιτέλους η στιγμή να αποκτήσουμε ρυθμιστικό πλαίσιο, σοβαρό. Και όπως σε όλη την Ευρώπη, έτσι και στην Ελλάδα, η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι που αναλαμβάνει το βάρος και την ευθύνη, την πολιτική ευθύνη, και πως δεν έχει νόημα να υιοθετούμε “one size fits all” λύσεις, αλλά να σκεφτόμαστε έξυπνα και πρακτικά, από κάτω προς τα πάνω, διότι υπάρχουν περιοχές στην Αθήνα που έχουν ξεπεράσει κατά πολύ το όριο του κορεσμού και υπάρχουν περιοχές που θα το θέλανε το Airbnb, θα το είχαν ανάγκη. Όπως επίσης υπάρχει το διαμέρισμα που μπορεί ο καθένας να νοικιάσει και να αξιοποιήσει, αλλά και η επένδυση που ένα ολόκληρο κτίριο γίνεται στην πραγματικότητα ξενοδοχείο μέσω Airbnb». Ο Δήμαρχος Αθηναίων τόνισε ότι θα πρέπει να υπάρξει συνεργασία όλων των αρμόδιων φορέων, ώστε να τεθούν οι βάσεις για τον μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό που αφορά τις βραχυχρόνιες μισθώσεις: «Να συμφωνήσουμε σε τρία πράγματα. Νούμερο ένα: απαιτείται ρυθμιστικό πλαίσιο και πρέπει να υπάρξουν κανόνες. Νούμερο δύο: Το ρυθμιστικό αυτό πλαίσιο θα πρέ-

πει να είναι αρμοδιότητα και ευθύνη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Θα ήταν πάρα πολύ εύκολο πολιτικά να “σπρώξουμε” το ζήτημα στην εκάστοτε κυβέρνηση. Όμως, δεν είναι σύμπτωση ότι στις περισσότερες μεγάλες πόλεις του πλανήτη -για να είμαι ακριβής, σε όλες εκτός από μία- την ευθύνη και την αρμοδιότητα την έχει ο Δήμος. Νούμερο τρία: Να φύγουμε από τη λογική των οριζόντιων λύσεων και πολιτικών. Το αντίθετο. Αντί να δουλεύουμε από πάνω προς τα κάτω, να δουλέψουμε από κάτω προς τα πάνω, δηλαδή γειτονιά - γειτονιά». Ποιο είναι το μέγεθος της αγοράς βραχυχρόνιας μίσθωσης Καταρχάς να παρατηρήσουμε ότι επίσημα στοιχεία δεν υπάρχουν.

179 χιλ. καταλύματα με 854 χιλ. κλίνες. Από αυτά, ο κύριος όγκος ήταν αυτόνομα καταλύματα. Συγκεκριμένα, από τα

με έρευνα του Insete προ διετίας (Νοέμβριος 2020), ο αριθμός κλινών στα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης για την περίοδο Ιουλίου 2019-Ιουνίου 2020 ισούνταν με αυτόν στα ξενοδοχεία. Σύμφωνα με τη μελέτη στο σύνολο της χώρας, την περίοδο Ιουλίου 2019-Ιουνίου 2020 υπήρξαν διαθέσιμα στις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης Airbnb και HomeAway

179 χιλ. καταλύματα, τα 160 χιλ. (89%) ήταν αυτόνομα καταλύματα, τα 3,5 χιλ. (2%) ήταν δωμάτια σε ξενοδοχεία, ενώ 15 χιλ. (9%) ήταν ιδιωτικά δωμάτια σε μεγαλύτερο κοινόχρηστο σπίτι ή διαμέρισμα. Ελάχιστα (312) ήταν τα κοινόχρηστα δωμάτια. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, η Αττική, η Κρήτη και οι Κυκλάδες συγκεντρώνουν άνω του 50% των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης, των υπνοδωματίων και των κλινών της χώρας. Στην Αθήνα (λεκανοπέδιο) και τον Πειραιά τα αντίστοιχα στοιχεία αναφέρουν 11.328 καταλύματα και στη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή 3.047. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σημείωση του προέδρου του συνδέσμου κ. Γαβαλά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι όταν λέμε «καταλύματα» μετράμε κάθε είδους κατάλυμα που έχει βρει τη θέση του στις online πλατφόρμες κρατήσεων Airbnb, Booking. com, VRBO, & Trip Advisor. Σε αυτά περιλαμβάνονται Hotels, Apartments, Serviced Apartments, Villas, Rooms to let, Hostel και μερικά σκάφη (!). Τι γίνεται με τη φορολογία της βραχυχρόνιας μίσθωσης Σε πρόσφατο συνέδριο για τη βραχυχρόνια μίσθωση, στελέχη της ΑΑΔΕ είχαν επισημάνει ότι τετραπλασιάστηκαν τα φορολογικά έσοδα για το ελληνικό δημόσιο από τα καταλύματά της, όταν έγινε πράξη η θεσμοθέτηση του Αριθμού Μητρώου των Ακινήτων στα εν λόγω καταλύματα. Μάλιστα, για όσους ακόμα δεν έχουν αναρτήσει το ΑΜΑ στις πλατφόρμες όπου γίνονται οι κρατήσεις ή έχουν κάνει κάποιο λάθος και δεν το έχουν διορθώσει, από τον Σεπτέμβριο θα έλθουν πρόστιμα που φτάνουν και τα 5.000 ευρώ, όπως προειδοποίησαν. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα έσοδα της βραχυχρόνιας μίσθωση στην Ελλάδα το 2019 ήταν 1,4 δισ. ευρώ, το 2020 έπεσαν στα 790 εκατομμύρια και το 2021 ανήλθαν στα 1,33 δισ. ευρώ.

Συγκεκριμένα έχει θέσει πρόσφατα με επιστολή του στην επιτροπή ανταγωνισμού -και την κατάθεση σχετικού εμπεριστατωμένου φακέλουτο θέμα της προβολής και προώθησης των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων τύπου Airbnb, ζητώντας την παρέμβασή της προκειμένου να αντιμετωπιστεί το κομμάτι αυτής που αποτελεί παραπλανητική διαφήμιση. Στην καταγγελία δίνεται ειδική έμφαση στη μη συμμόρφωση των Online Travel Agencies (OTAs) με προηγούμενες αποφάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού, σχετικά με τις αυθαίρετες ρήτρες ισοτιμιών που εξακολουθούν να επιβάλλονται από Online Travel Agencies, αλλά και σε μεθόδους παραπλανητικής διαφήμισης που εφαρμόζουν, όπως πιστοποιεί και σχετική έρευνα του Παρατηρητηρίου Παραπλανητικής Διαφήμισης που παρακολουθεί και καταγράφει τις εν λόγω πρακτικές για λογαριασμό του ΞΕΕ. Επισημαίνεται ότι η καταγγελία του ΞΕΕ έρχεται μετά από σειρά επαφών με εθνικές ενώσεις που εκπροσωπούν τον κλάδο της φιλοξενίας σε χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία, οι οποίες έχουν αντιμετωπίσει με αποφασιστικότητα τις πρακτικές αυτές, αλλά και υπό το φως των νέων δεδομένων που δημιουργεί ο νέος Νόμος για τις ψηφιακές αγορές (Digital Markets Act – DMA) που εγκρίθηκε και τίθεται πλέον σε ισχύ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δικαιώνοντας τη δεκαετή προσπάθεια της HOTREC για συμμόρφωση των ψηφιακών πλατφορμών με ένα καθορισμένο πλαίσιο υποχρεώσεων και απαγορεύσεων. Όπως υποστηρίζει ο κ. Βασιλικός, είμαστε η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που δεν έχουμε καθορίσει πλαίσιο στην οικονομία διαμοιρασμού. Ανακαλύπτουμε καθημερινά να ξεφυτρώνουν νέα καταλύματα και νέες μονάδες φιλοξενίας στην Αθήνα και όλες να αυτοαποκαλούνται ξενοδοχεία χωρίς κανέναν έλεγχο – ανακαλύπτουμε νέα καταλύματα που δεν ανήκουν σε καμία κατηγορία και παρόλα

αυτά χρησιμοποιούν όποια λέξη θέλουν (ξενοδοχεία κ.λπ.). Αντίστοιχες θέσεις σε σχέση με τη βραχυχρόνια μίσθωση έχει και η ΠΟΞ. Τελευταία έμπρακτη αντίδραση που αφορούσε το θέμα ήταν η παρέμβασή της το καλοκαίρι προς το υπουργείο, ώστε να αρθεί η υποστήριξη των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης μέσω του προγράμματος «Τουρισμός για όλους». Στη σχετική επιστολή της, την οποία υπογράφει ο πρόεδρος της ΠΟΞ Γρ. Τάσιος, ανέφερε μεταξύ άλλων: «Όπως γνωρίζετε, οι νόμιμα αδειοδοτημένες τουριστικές επιχειρήσεις λειτουργούν βάσει συγκεκριμένης νομοθεσίας, πρέπει να λάβουν συγκεκριμένες αδειοδοτήσεις και να πληρούν συγκεκριμένες αυστηρές προδιαγραφές. Για όλα τα ανωτέρω ελέγχονται και πρέπει να ελέγχονται, όπως και εσείς ορθά επισημαίνετε, για την επίτευξη του καλύτερου δυνατόν επιπέδου ασφάλειας των πελατών τους και τη διασφάλιση της ποιότητας των προβλεπόμενων, βάσει της κατηγορίας του κάθε καταλύματος, υπηρεσιών. Αντιλαμβάνεστε και εσείς πως δεν γίνεται ενώ τονίζουμε (σωστά) την ανάγκη διενέργειας ελέγχων στις νόμιμες τουριστικές επιχειρήσεις, παράλληλα να πριμοδοτούμε με χρήματα του Ελληνικού

Δημοσίου τις διακοπές των Ελλήνων πολιτών σε μη αδειοδοτημένα καταλύματα, για τα οποία δεν υπάρχουν προδιαγραφές υγιεινής και ασφάλειας και τα οποία η Ελληνική Πολιτεία μέχρι σήμερα δηλώνει αδυναμία να ελέγξει». Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις του κ.Τάσιου σχετικά με το θέμα όπου αναφέρει ότι «αν η Ελληνική Πολιτεία επιθυμεί να εντάξει τη βραχυχρόνια μίσθωση στο τουριστικό προϊόν της χώρας, θα πρέπει προηγουμένως, αφού την ορίσει με τρόπο επαρκή και ξεκάθαρο, ώστε να αποκλείεται το ενδεχόμενο να λειτουργούν υπό τον μανδύα της βραχυχρόνιας μίσθωσης παράνομα καταλύματα, να προβλέψει και για αυτήν ένα νομοθετικό πλαίσιο με συγκεκριμένους κανόνες, που να διασφαλίζουν ένα ελάχιστο επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών, υγιεινής και ασφάλειας και συγκεκριμένες υποχρεώσεις (όπως ΦΠΑ, φόρο διαμονής, ασφάλιση στον ΕΦΚΑ, τέλος διαμονής παρεπιδημούντων κ.λπ.), ανάλογες με αυτές που ισχύουν για τις νόμιμα αδειοδοτημένες επιχειρήσεις». Τι λέει το Υπουργείο Τουρισμού O Υπουργός Τουρισμού Βασίλης Κικίλιας δήλωσε στην

τουριστικού μας προϊόντος. Για την εύρυθμη λειτουργία του υγιούς ανταγωνισμού αλλά και για την εύρυθμη λειτουργία των αστικών μας κέντρων, η κυβέρνηση επεξεργάζεται ένα πλαίσιο για την αγορά των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Το πλαίσιο αυτό θα διαχωρίζει αυτούς που εκμισθώνουν μαζικά ακίνητα έναντι της πλειονότητας που εκμισθώνουν ένα ή δύο ακίνητα». Ο υπουργός, αναφερόμενος στο θέμα κατά τη διάρκεια πρόσφατης εκδήλωσης του ΣΕΤΕ, είπε ότι έχουν ήδη γίνει σχετικές κινήσεις προς την Κομισιόν, ώστε να διερευνηθούν οι δυνατότητες ρυθμίσεων. Πάντως, με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες και όπως είναι ευνόητο, οι σχετικές διατάξεις θα προσπαθήσουν να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ διαφορετικών αναγκών και περιπτώσεων ανάμεσα σε περιοχές που θέλουν τη διατήρηση και ανάπτυξη του θεσμού και άλλες που ζητούν μέχρι και την πλήρη αναστολή ή τον δραστικό περιορισμό του. Όπως είναι λογικό, ο υπουργός τουρισμού σημείωσε ότι για να προχωρήσει η Ελλάδα στη δική της ρύθμιση της αγοράς, θα πρέπει να λάβει υπόψη τις ευρωπαϊκές αποφάσεις και να συμβαδίσει με αυτές. Παρόλα αυτά, όπως επεσήμανε, το υπουργείο σχεδιάζει τη λήψη δύο μέτρων για τον εξορθολογισμό της λειτουργίας της εν λόγω αγοράς. «Να σταλεί επιστολή σε όλες τις μεγάλες πλατφόρμες κρατήσεων, όπως Booking, Expedia κ.λπ. και να αιτηθεί τον διαχωρισμό της διαφήμισης των ξενοδοχείων από τα καταλύματα που διατίθενται με όρους βραχυχρόνιας μίσθωσης. Κοινώς δεν θα υπάρχουν ξενοδοχεία χωρίς αστέρια που να διαφημίζονται. Δεν μπορεί εκεί που διαφημίζονται ξενοδοχεία να διαφημίζονται για παράδειγμα βραχυχρόνιες μισθώσεις. Αυτό είναι ένα κομμάτι που θα ξεκαθαριστεί» υπογράμμισε ο υπουργός Τουρισμού. Σε επόμενη φάση, σύμφωνα με τον κ. Κικίλια, επίκειται και ο διαχωρισμός όσων μισθώνουν μεμονωμένα κάποια ακίνητα από εκείνους που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα υπό τον μανδύα της Airbnb. «Έχει ήδη υπάρξει συζήτηση με την προεδρία της κυβέρνησης σε ό,τι έχει να κάνει με τα μέτρα για τη βραχυχρόνια μίσθωση. Στόχος μας είναι να γίνει ένας διαχωρισμός της μέσης

Οι θετικές και οι αρνητικές επιπτώσεις

η μελέτη «ελληνικός τουρισμός 2030 – σχέδια Δράσης» καταγράφει τις επιπτώσεις της οικονομίας διαμοιρασμού στον τουρισμό. ο ινσετε σημειώνει ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις έχουν θετικές και αρνητικές προεκτάσεις.

ο ι θετικ εσ:

4 Νέες επιλογές διαμονής, μετακίνησης & δραστηριοτήτων.

4 Επιχειρηματική ευκαιρία / πρόσβαση σε ευρύ φάσμα υπηρεσιών υψηλής ποιότητας σε προσιτές τιμές.

4 Οι υφιστάμενες επιχειρήσεις πιέζονται να ανταποκριθούν στον αυξημένο ανταγωνισμό και να προσαρμοστούν, μειώνοντας τις τιμές ή βελτιώνοντας την ποιότητα των υπηρεσιών που προσφέρουν.

4 Εστίαση στην εξατομικευμένη προσέγγιση, την αυθεντικότητα και την επαφή με την τοπική κοινότητα.

4 Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Airbnb, παρατηρείται σημαντική μείωση της χρήσης ενέργειας / νερού, των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και των αποβλήτων, ενθαρρύνοντας πιο βιώσιμες πρακτικές, τόσο από τους οικοδεσπότες όσο και από τους επισκέπτες. 4 Μέσω της οικονομίας διαμοιρασμού, ορισμένοι προορισμοί γίνονται περισσότερο προσιτοί και δημοφιλείς, όπως η Ελβετία όπου διαπιστώθηκε ότι η Airbnb έχει επεκτείνει την αγορά City Break σε ορισμένες πόλεις, όπου το υψηλό κόστος του ξενοδοχείου απέτρεπε τους τουρίστες από το να μείνουν εκεί.

ο ι Ά ρνητικ εσ:

4 Αύξηση εργασίας μερικής απασχόλησης στον τομέα του τουρισμού, που εντείνει το αίσθημα ανασφάλειας στους εργαζόμενους.

4 Μη συμμόρφωση σε πρότυπα ασφάλειας, υγείας και προσβασιμότητας και εντοπισμός περιπτώσεων φοροδιαφυγής και αθέμιτου ανταγωνισμού.

4 Ενώ οι ξενοδόχοι συμμορφώνονται με τους κανόνες και νόμους για την προστασία του περιβάλλοντος, το εργατικό δίκαιο, τα τουριστικά τέλη, την προστασία των καταναλωτών κ.λπ., οι οικοδεσπότες των διαδικτυακών πλατφορμών δεν φαίνεται να τους ακολουθούν.

4 Αυξημένες τιμές στέγασης για τον μόνιμο πληθυσμό σε τουριστικές περιοχές, με αποτέλεσμα την απομάκρυνσή του από αυτές.

4 Σημαντική μείωση των εσόδων των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, λόγω της ενίσχυσης της οικονομίας διαμοιρασμού.

ελληνικής οικογένειας

όταν δεν τη χρησιμοποιεί (π.χ. κατά τη διάρκεια των διακοπών του), για να γνωρίσουν αλματώδη ανάπτυξη και να

φτάσουν να περιλαμβάνουν σήμερα ολόκληρες πολυκατοικίες που ανήκουν στον ίδιο ιδιοκτήτη. Αξιοποιούν μάλιστα το νομικό κενό και λειτουργούν «παριστάνοντας τα ξενοδοχεία» όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο πρόεδρος του ΞΕΕ Α. Βασιλικός. Ακόμα και με τις υφιστάμενες συνθήκες αλματώδους ανάπτυξης του φαινομένου, που έχει δημιουργήσει σειρά προβλημάτων, κανείς δεν αρνείται ότι πρόκειται πλέον για ένα σημαντικό κομμάτι του τουριστικού προϊόντος μια περιοχής που μπορεί να συμβάλλει στην τουριστική και οικιστική ανάπτυξη, όταν δρα με ένα ρυθμιστικό πλαίσιο. Κατά τις εργασίες της ημερίδας του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, που

πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στις 14 Νοεμβρίου 2022, αναδείχθηκε το βαθύ αρνητικό αποτύπωμα στην κοινωνία των βραχυχρόνιων μισθώσεων από την ανεξέλεγκτη γιγάντωση της δραστηριότητας.

Τίτλος της ημερίδας, που στόχο είχε να αναδείξει την πραγματική κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα, να αναφερθεί στη διεθνή εμπειρία και να προτείνει λύσεις, ήταν «Βραχυχρόνιες Μισθώσεις: Επιπτώσεις στις Πόλεις και στους Πολίτες». Η ημερίδα περιελάμβανε παρουσίαση σχετικής μελέτης της Grant Thornton και δύο θεματικά πάνελ συζήτησης, με τη συμμετοχή διακεκριμένων ομιλητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Χαιρετισμό στην ημερίδα απηύθυναν ο Υπουργός Τουρισμού Βασίλης Κικίλιας, η Τομεάρχης Τουρισμού του ΣΥΡΙΖΑ Κατερίνα Νοτοπούλου και ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης.

Τα πραγματικά μεγέθη Από τα βασικά ευρήματα της μελέτης της Grant Thornton ξεχωρίζουν 4 θέματα: • Η τουριστική δαπάνη της οικονομίας διαμοιρασμού μεγεθύνεται με έντονο ρυθμό, 15% ετησίως. Το 2022 έφτασε να αποτελεί το 14% της συνολικής τουριστικής δαπάνης, μέγεθος που δεν μπορεί να παραμένει χωρίς ρυθμιστικό πλαίσιο. • Η μέση τιμή βραχυχρόνιων μισθώσεων είναι κατά 5 φορές μεγαλύτερη από αυτή που σημειώνεται σε επίπεδο μακροχρόνιας μίσθωσης, δημιουργώντας ισχυρά κίνητρα στους ιδιοκτήτες

να διαθέσουν τα ακίνητά τους στη βραχυχρόνια αγορά, οδηγώντας σε οξυμένα προβλήματα στέγασης. • Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις δημιουργούν σημαντικές απώλειες σε επίπεδο δημοσίων εσόδων λόγω του τρόπου φορολόγησής τους. Το 2016 οι απώλειες των δημοσίων εσόδων έφταναν τα 160,6 εκατ. ευρώ. Το 2022 η εκτίμηση για τις απώλειες των δημοσίων εσόδων ανέρχεται στα 316,7 εκατ. ευρώ. Καταγράφεται δηλαδή διπλασιασμός των καθαρών απωλειών δημόσιων εσόδων κατά το διάστημα 2019-2022. • Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις στερούν τη δημιουργία πρόσθετων 39.000 θέσεων εργασίας σε ετήσια βάση. Συμφωνία για την ανάγκη θεσμικού πλαισίου Στο πλαίσιο της ημερίδας, επίσημοι ομιλητές έδωσαν το στίγμα του προβληματισμού αλλά και των εξεταζόμενων

λύσεων, συμφωνώντας στην ανάγκη δημιουργίας θεσμικού πλαισίου, στην παραδοχή ότι αποτελεί μέρος του υφιστάμενου τουριστικού μας προϊόντος και του διαχωρισμού μεταξύ των μικροϊδιοκτητών και των επαγγελματιών- επενδυτών και ότι χρειάζεται να αντιμετωπιστούν τα αρνητικά κοινωνικά φαινόμενα.

πολλές περιοχές της χώρας, 4 Η προστασία των νόμιμων τουριστικών επιχειρήσεων από τον αθέμιτο ανταγωνισμό που σε πολλές περιπτώσεις υφίστανται, καθώς πολλά παράνομα καταλύματα λειτουργούν «υπό τον μανδύα» της βραχυχρόνιας μίσθωσης, και, 4 Η αύξηση των εσόδων του Δημοσίου, των Ασφαλιστικών Ταμείων και των Δήμων, με σκοπό την πιο δίκαιη κατανομή των αντίστοιχων υποχρεώσεων σε νόμιμες επιχειρήσεις και πολίτες.

Στην τοποθέτησή της, η Τομεάρχης Τουρισμού του ΣΥΡΙΖΑ Κατερίνα Νοτοπούλου ανέφερε: «Σήμερα είμαστε σε μια σημαντική ημερίδα του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, που αναδεικνύει μια ατζέντα με γρήγορα αντανακλαστικά. Αντιμετωπίζουμε στεγαστική κρίση, αύξηση των ενοικίων και ταυτόχρονα αθέμιτο ανταγωνισμό. Τώρα είναι η ώρα να θέσουμε το πλαίσιο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Αυτό απαιτεί πολιτική βούληση αλλά ταυτόχρονα και πολυεπίπεδη γνώση του φαινομένου, ώστε να μπουν κανόνες δίκαιοι αλλά και χωρικά προσδιορισμένοι», ενώ αναφέρθηκε και στην ανάγκη ελέγχων και διαχωρισμού μεταξύ μικρών και μεγαλύτερων ιδιοκτησιών. Ο Πρόεδρος του ΞΕΕ Αλέξανδρος Βασιλικός έκανε την ακόλουθη δήλωση, αναφερόμενος μεταξύ άλλων στα κοινωνικά προβλήματα που δημιουργεί το φαινόμενο: «Αναδείξαμε με έγκυρο και τεκμηριωμένο τρόπο, όπως κάνουμε πάντα στο ΞΕΕ, τις σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις από το ανεξέλεγκτο τοπίο στις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Δέκα χρόνια αφότου το ΞΕΕ άνοιξε για πρώτη φορά το ζήτημα, το φαινόμενο γιγαντώθηκε μέσα σε μια γκρίζα ζώνη, χωρίς κανόνες, χωρίς ελέγχους, χωρίς πιστοποιήσεις, με “μαύρη εργασία” και πρακτικές παραοικονομίας.

οφθαλμού. Στα ύψη τα ενοίκια για τις οικογένειες, γιατροί που φεύγουν από τα νησιά γιατί δεν βρίσκουν σπίτι, καθηγητές και δάσκαλοι που κοιμούνται στα αυτοκίνητα. Ολόκληρες περιοχές χάνουν τη φυσιογνωμία και το χαρακτήρα τους ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι βιώνουν καθημερινά την ανασφάλεια, αφού κανένας δεν ελέγχει κανέναν. Έχουμε καθυστερήσει πάρα πολύ στην αντιμετώπιση του φαινομένου σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη και το κοινωνικό κόστος γίνεται πραγματικά δυσβάσταχτο για τους πολίτες. Δεν υπάρχουν περιθώρια παράτασης αυτής της κατάστασης. Είναι επιβεβλημένη η άμεση παρέμβαση της Πολιτείας για μια δίκαιη ρύθμιση στις βραχυχρόνιες μισθώσεις, με ευαισθησία απέναντι στις ανάγκες της κοινωνίας και των πολιτών». Η δέσμη προτάσεων του ΞΕΕ Ολοκληρώνοντας τις εργασίες της ημερίδας, ο Πρόεδρος του ΞΕΕ Αλέξανδρος Βασιλικός παρουσίασε δέσμη προτάσεων ρύθμισης της δραστηριότητας πάνω σε 7 άξονες παρέμβασης. Αναλυτικά:

1. Χρονικοί περιορισμοί Θέσπιση ανώτατου ορίου 90 ημερών ετησίως, για όλη τη χώρα.

2. Χωρικοί περιορισμοί Το οριζόντιο όριο των 90 ημερών να μειώνεται σε 60 σε περιπτώσεις όπως των νησιών κάτω των 10.000 κατοίκων ή σε περιοχές με χαμηλή μέση πληρότητα των κύριων ξενοδοχειακών καταλυμάτων. Επίσης με απόφαση του Δήμου να μην επιτρέπεται η εγγραφή στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής νέων ακινήτων, που βρίσκονται σε οριοθετημένα τμήματα των αστικών κέντρων, όταν διαπιστώνεται πως οι κατοικίες προς βραχυχρόνια μίσθωση υπερβαίνουν το 50% των κατοικιών που ιδιοκατοικούνται ή μισθώνονται για μακροχρόνια μίσθωση.

3. Όριο στον αριθμό ακινήτων ανά εκμισθωτή/υπεκμισθωτή Δύο ακίνητα κατ’ ανώτατο όριο ανά εκμισθωτή/υπεκμισθωτή, ο οποίος είναι φυσικό και όχι νομικό πρόσωπο. Το νομικό πρόσωπο θα θεωρείται επαγγελματίας όταν προβαίνει σε βραχυχρόνια μίσθωση.

4. θεσμοθέτηση ελάχιστων τεχνικών και λειτουργικών προδιαγραφών Να υπάρχει πρόβλεψη μεταξύ άλλων

για εμβαδόν τουλάχιστον 10 τ.μ. για το δωμάτιο και 18 τ.μ. για το διαμέρισμα, να διαθέτει φυσικό φωτισμό, αερισμό και θέρμανση, με ανώτατο αριθμό δωματίων (10 δωμάτια), με πιστοποίηση υγιεινής και πυρασφάλειας, με ασφάλιση αστικής ευθύνης και υποχρέωση συμμόρφωσης με ειδικά υγειονομικά πρωτόκολλα, όταν συντρέχουν λόγοι όπως στην περίπτωση της πανδημίας. 5. Φορολόγηση Προτείνονται τέλη διαμονής

των κοινοχρήστων κατά 25%. Σημαντικό να λαμβάνεται απόφαση από τη Γενική Συνέλευση των ιδιοκτητών (51% των μεριδίων) της πολυκατοικίας / συγκροτήματος / παραθεριστικού οικισμού αν θα επιτρέπεται η βραχυχρόνια μίσθωση στα εν λόγω ακίνητα ή/και καθορισμός του μέγιστου αριθμού κατοικιών που μπορεί να διατίθενται για βραχυχρόνια διαμονή.

συ-

των συνιδιοκτητών για τη διάθεση του

βραχυχρόνια μίσθωση

αύξηση

7. εφαρμογή συστήματος ελέγχων και επιβολής κυρώσεων. Εφαρμογή συστήματος ελέγχου καταγγελιών κατά του ιδιοκτήτη ακινήτου βραχυχρόνιας διαμονής εκ μέρους συνιδιοκτητών και πελατών, με αυστηροποίηση των κυρώσεων και των προστίμων. ΣΕΤΕ Οι δήμοι να θέτουν όρια Ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ, Γιάννης Ρέτσος, έχει αναφέρει σε ομιλίες του ότι αναγνωρίζει τη βραχυχρόνια μίσθωση ως κομμάτι του τουριστικού προϊόντος στην Ελλάδα, ωστόσο δε θα πρέπει το πλαίσιο

να είναι θολό και γκρίζο. Η λειτουργία της αγοράς θα πρέπει να ρυθμιστεί κατά το πρότυπο άλλων ευρωπαϊκών πόλεων, όπου τα όρια στην άσκηση της εν λόγω δραστηριότητας τίθενται και από τους δήμους, όπως συμβαίνει σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπου έχουν διαχωριστεί οι γειτονιές. Σημειώνει επίσης ότι είναι απαραίτητο να δοθεί η δυνατότητα στον εκάστοτε δήμαρχο να μπορεί να θέσει όρια στην άσκηση αυτής της δραστηριότητας. «Το έχουμε δει αυτό να λειτουργεί. Σε πάρα πολλές πόλεις του εξωτερικού υπάρχουν οργανωμένα μητρώα – έχουν ξεχωρίσει τις γειτονιές τους και γνωρίζουν ανά πάσα στιγμή πόσα διαμερίσματα επιτρέπεται να μπαίνουν σε αυτή την πλατφόρμα μίσθωσης και πώς μπαίνει αυτός που περιμένει στη σειρά, όταν βγαίνει κάποιος ο οποίος ήταν ήδη εγγεγραμμένος. Δεδομένης και της ισχυρής ανάπτυξης του τουρισμού αυτή την περίοδο, είναι πάρα πολύ σημαντικό να διασφαλίσουμε τον υγιή

ανταγωνισμό και ένα κοινό πεδίο δράσης για όλους» τόνισε ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ κατά την διάρκεια ομιλίας του. Οι προτάσεις του ΣΕΤΕ Οι προτάσεις θα βοηθήσουν στο να εξυγιάνουν το τοπίο από τον αθέμιτο ανταγωνισμό στα ξενοδοχεία, θα περιορίσουν την άδικη φορολογική αντιμετώπιση και το καυτό κοινωνικό πρόβλημα της εύρεσης στέγης, που λαμβάνει γιγαντιαίες διαστάσεις. Το καυτό πρόβλημα του αθέμιτου ανταγωνισμού της βραχυχρόνιας μίσθωσης έναντι των ξενοδοχείων αποτελεί ένα από τα βασικότερα ζητήματα στο οποίο αναφέρονται όλοι οι ξενοδοχειακοί φορείς. Οι εκπρόσωποι των ξενοδοχείων διευκρινίζουν ότι οι προτάσεις και οι αναφορές τους δεν απευθύνονται σε ιδιώτες που μπορεί να αξιοποιούν ένα ακίνητο αποκτώντας ένα επιπλέον εισόδημα μέσω του θεσμού της βραχυχρόνιας μίσθωσης, αλλά σε επιχειρήσεις που

λειτουργούν υπό αυτόν τον μανδύα. Σε επιστολή του που έστειλε, ξανά, ο ΣΕΤΕ προς τους Άκη Σκέρτσο, Υπουργό Επικρατείας, Βασίλη Κικίλια, Υπουργό Τουρισμού, Θεόδωρο Σκυλακάκη, Αναπληρωτή Υπουργό Οικονομικών, και κοινοποίησε στον Θάνο Πετραλιά, Γενικό Γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής, ο ΣΕΤΕ επαναφέρει το θέμα της ανάγκης βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Η επιστολή αυτή έρχεται να ξαναθέσει το θέμα σε συνέχεια αντίστοιχης που είχε σταλεί με τις ολοκληρωμένες προτάσεις του ΣΕΤΕ στις 5 Απριλίου, για να υπενθυμίσει τα βασικότερα θέματα και προτάσεις που προτείνει να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα. Βασικά σημεία και προτεραιότητες • πολυκατοικίες διαμερισμάτων: Προτείνεται να προβλεφθεί ρητά πως σε περίπτωση που το σύνολο των διαμερισμάτων πολυκατοικίας ή συγκροτήματος κατοικιών εκμισθώνεται με βραχυχρόνιες μισθώσεις, τότε αυτό θεωρείται τουριστικό κατάλυμα, το οποίο θα πρέπει να διαθέτει την αντίστοιχη αδειοδότηση. • ΦπΆ: Προτείνεται η απαλλαγή από ΦΠΑ του εισπραττόμενου μισθώματος να περιορίζεται μόνο στην περίπτωση που ο δικαιούχος του εισοδήματος είναι φυσικό πρόσωπο και έχει καταχωρίσει στην πλατφόρμα της ΑΑΔΕ μέχρι δύο (2) ακίνητα στον Α.Φ.Μ. του (εκ των οποίων το ένα από τα δύο ακίνητα θα πρέπει να έχει δηλωθεί ως ακίνητο στο οποίο ιδιοκατοικεί). Σε αντίθετη περίπτωση, καθώς και σε κάθε περίπτωση που δικαιούχος του εισοδήματος είναι νομικό πρόσωπο, τότε στο εισπραττόμενο μίσθωμα θα πρέπει να επιβάλλεται Φ.Π.Α. • παρακράτηση φόρου: Προτείνεται να προβλεφθεί η υποχρέωση κάθε ψηφιακής πλατφόρμας να παρακρατά φόρο 5% επί του συνολικού αντιτίμου της βραχυχρόνιας μίσθωσης, τον οποίο θα αποδίδει στη συνέχεια στο Δημόσιο. • μέγιστος αριθμός ακινήτων που εκμισθώνονται βραχυχρόνια ανά Δήμο: Προτείνεται να παρέχεται το δικαίωμα στους ΟΤΑ Α΄ βαθμού να ορίσουν, μετά από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου τους, η οποία θα αιτιολογείται με βάση σχετική επιστημονική μελέτη, το μέγιστο αριθμό ακινήτων που μπορούν να εγγράφονται στο Μητρώο Ακινήτων

Βραχυχρόνιας Μίσθωσης για την περιοχή εντός των ορίων τους. • επιβολή δημοτικού φόρου: Προτείνεται στις βραχυχρόνιες μισθώσεις που συνάπτονται μέσω ψηφιακών πλατφορμών να επιβάλλεται φόρος υπέρ των ΟΤΑ Α΄ βαθμού, ο οποίος θα ισούται με ποσοστό 0,5% επί του αντιτίμου της μίσθωσης και θα αξιοποιείται από τους ΟΤΑ στην κάλυψη των αυξημένων δαπανών καθαριότητας, φωτισμού κ.λπ., που προκαλείται από τη λειτουργία των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Κομισιόν: Η πρόταση εξασφαλίζει τη διαφάνεια. Δεν παρεμβαίνει στην προσφορά. Πρόταση κανονισμού για την ενίσχυση της διαφάνειας στον τομέα της βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων και για την παροχή βοήθειας στις δημόσιες αρχές ώστε να διασφαλίσουν την ισόρροπη ανάπτυξη του τομέα στο πλαίσιο του βιώσιμου τουρισμού ενέκρινε η Κομισιόν. Όπως αναμενόταν, η πρόταση δεν προχωράει σε περιοριστικά (ή το αντίθετο) μέτρα λόγω διαφορετικών αναγκών σε κάθε περιοχή, αφήνοντας τις σχετικές αποφάσεις στη διακριτική ευχέρεια των τοπικών αρχών. Η λογική του προτεινόμενου νομοθετικού πλαισίου είναι να θέσει τις κοινές προδιαγραφές που θα εξασφαλίζουν και θα βελτιώνουν τη συλλογή και την κοινοχρησία δεδομένων από τους εκμισθωτές και τις διαδικτυακές πλατφόρμες. Αυτό, με τη σειρά του, θα συμβάλλει στη διαμόρφωση αποτελεσματικών και αναλογικών τοπικών πολιτικών για την αντιμετώπιση των προκλήσεων και των ευκαιριών που σχετίζονται με τον τομέα της βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων. Η πρόταση της Επιτροπής θα συζητηθεί με σκοπό την έγκρισή της από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Οι νέοι προτεινόμενοι κανόνες θα συμβάλλουν στη βελτίωση της διαφάνειας όσον αφορά τον εντοπισμό και τη δραστηριότητα των εκμισθωτών ακινήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης και τους κανόνες με τους οποίους πρέπει να συμμορφώνονται, ενώ θα διευκολύνει την καταχώριση των εκμισθωτών. Θα αντιμετωπίσουν επίσης τον σημερινό κατακερματισμένο τρόπο με τον οποίο οι επιγραμμικές πλατφόρμες ανταλλάσσουν δεδομένα και, τελικά, θα συμβάλλουν στην πρόληψη των παράνομων καταχωρίσεων.

Ν ΕΕΣ Α π Α ι ΤΗΣΕ ι Σ γι Α ΤΗΝ

Κ Ο ι ΝΟ χρ ΗΣιΑ ΔΕΔΟ μ ΕΝ ω Ν γι Α Β ρΑ χ Υ χρ ΟΝ ι ΕΣ μι Σθ ωΣΕ ι Σ ΑΚ ι ΝΗΤ ω Ν

« π οιος», «Τι» και « π ού» Θα εναρμονίσει τις απαιτήσεις καταχώρισης για τους εκμισθωτές και τα ακίνητα που προσφέρουν για βραχυχρόνια μίσθωση, όταν αυτές θεσπίζονται από τις εθνικές αρχές: τα συστήματα καταχώρισης θα πρέπει να είναι πλήρως επιγραμμικά και φιλικά προς τον χρήστη. Θα πρέπει να απαιτείται το ίδιο σύνολο σχετικών πληροφοριών για τους εκμισθωτές και τα ακίνητά τους, δηλαδή το «ποιος», «τι» και «πού». Κατά τη συμπλήρωση της καταχώρισης, οι εκμισθωτές θα πρέπει να λαμβάνουν μοναδικό αριθμό καταχώρισης. Δημόσιος έλεγχος Θα αποσαφηνίσει τους κανόνες για τη διασφάλιση της προβολής και του ελέγχου των αριθμών καταχώρισης: οι επιγραμμικές πλατφόρμες θα πρέπει να διευκολύνουν τους εκμισθωτές να προβάλλουν τους αριθμούς καταχώρισης στις πλατφόρμες τους. Θα πρέπει επίσης να πραγματοποιούν δειγματοληπτικούς ελέγχους για να διαπιστώνεται κατά πόσον οι εκμισθωτές καταχωρίζουν και προβάλλουν τους σωστούς αριθμούς.

Οι δημόσιες αρχές θα μπορούν να αναστέλλουν τους αριθμούς καταχώρισης και να ζητούν από τις πλατφόρμες να διαγράψουν τους μη συμμορφούμενους εκμισθωτές. π ρόσβαση στα δεδομένα από το Δ ημόσιο Θα εξορθολογίσει την κοινοχρησία δεδομένων

Έντονες αντιδράσεις της ΠΟΜΙΔΑ στις προτάσεις του ΣΕΤΕ

Κάθετα αντίθετη στις προτάσεις του ΣΕΤΕ προς την κυβέρνηση για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις δηλώνει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ). Όπως τονίζει, οι προτάσεις του ΣΕΤΕ οδηγούν νομοτελειακά στον ουσιαστικό «στραγγαλισμό» του θεσμού της βραχυχρόνιας μίσθωσης και τον εξοβελισμό της από το τουριστικό προϊόν της χώρας. Όπως υπογραμμίζει η ΠΟΜΙΔΑ, η αποδοχή οποιασδήποτε από τις τέσσερις τελευταίες προτάσεις θα μειώσει τη λειτουργικότητα της βραχυχρόνιας μίσθωσης, σε βαθμό που θα την καταστήσει ασύμφορη, και θα μειώσει έως και εξαφανίσει ένα σημαντικό κομμάτι από το τουριστικό προϊόν της χώρας μας. Ιδιαίτερα, προσθέτει, σε Δήμους με αρχές που έχουν διακηρυγμένη αντίθεση προς τη βραχυχρόνια μίσθωση, τα αποτελέσματα θα είναι ολέθρια. Σε κάθε περίπτωση, η υιοθέτηση τέτοιων αλλαγών ενδέχεται να ωθήσει αναγκαστικά ένα μέρος της σήμερα νόμιμα δηλωμένης βραχυχρόνιας μίσθωσης σε άδηλες μισθώσεις, προξενώντας σημαντική ζημιά στα φορολογικά έσοδα του Δημοσίου. Ας το σκεφτούν καλά οι αποδέκτες της επιστολής, πριν σπεύσουν να αποδεχθούν τα απαράδεκτα αιτήματά της… καταλήγει η ΠΟΜΙΔΑ.

επιγραμμικές

να

στις δημόσιες αρχές δεδομένα σχετικά με τον αριθμό διανυκτερεύσεων

τον αριθμό των μισθωτών μία φορά τον μήνα, με αυτοματοποιημένο τρόπο. Για τις μικρές και τις πολύ μικρές πλατφόρμες προβλέπονται δυνατότητες απλούστερης κοινοποίησης. Οι δημόσιες αρχές θα μπορούν να λαμβάνουν τα δεδομένα αυτά μέσω εθνικών «ενιαίων ψηφιακών σημείων εισόδου». Με τον τρόπο αυτό θα υποστηριχθεί η χάραξη καλά στοχευμένης πολιτικής.

Δικαίωμα επεξεργασίας δεδομένων Θα επιτρέπει την περαιτέρω χρήση των δεδομένων, σε συγκεντρωτική μορφή: τα δεδομένα που παράγονται στο πλαίσιο της εν λόγω πρότασης θα συμβάλλουν, σε συγκεντρωτική μορφή, στις στατιστικές για τον τουρισμό που παράγει η Eurostat και θα τροφοδοτούν τον επικείμενο ευρωπαϊκό χώρο δεδομένων για τον τουρισμό. Οι πληροφορίες αυτές θα στηρίξουν την ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών που σχετίζονται με τον τουρισμό. Δημιουργία πλαισίου διαφάνειας Θα δημιουργήσει ένα αποτελεσματικό πλαίσιο εφαρμογής: τα κράτη μέλη θα παρακολουθούν την εφαρμογή αυτού του πλαισίου διαφάνειας και θα θεσπίζουν σχετικές κυρώσεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις του εν λόγω κανονισμού. •

της πρωτεύουσας (Αθηναϊκή Ριβιέρα, Αργοσαρωνικός κ.α.) μετά την πανδημία, τα προβλήματα (π.χ. απουσία επαρκών υποδομών, όπως μαρίνες, μεγάλο συνεδριακό μητροπολιτικό κέντρο), η βελτίωση των υφιστάμενων υποδομών, η διεύρυνση συμμαχιών για την

Εθνική Στρατηγική για τον ελληνικό τουρισμό με ορίζοντα το 2030 και ειδικότερα των Σχεδίων Δράσης που αφορούν την Αθήνα, την Αθηναϊκή Ριβιέρα

και τον Αργοσαρωνικό παρουσιάστηκαν από τους κ.κ. Ηλία Κικίλια, γενικό διευθυντή του ΙΝΣΕΤΕ, και Άρη Ίκκο, επιστημονικό διευθυντή του ΙΝΣΕΤΕ. Στο πλαίσιο αυτό, έγινε ειδική αναφορά στον ευρύτερο προορισμό και brand «Αθήνα», που αποτελεί «προορισμό ομπρέλα» και έναν από τους πιο εδραιωμένους, δημοφιλείς και εμβληματικούς προορισμούς της χώρας, με σημαντική αναπτυξιακή δυναμική σε όλα τα κύρια τουριστικά προϊόντα, λόγω των αξιόλογων πόρων και υποδομών που διαθέτει ως το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της χώρας. Τα σημαντικά έργα και οι επενδύσεις που έχουν ξεκινήσει αναμένεται να υλοποιηθούν στο παραλιακό μέτωπο και πρόκειται να συμβάλλουν στην ανάπλαση αυτού

Ας δούμε τα βασικότερα σημεία στα οποία αναφέρθηκαν οι ομιλητές. Βα Σ ίλη Σ Κ ίΚ ίλ ί α Σ , Υπουργός Τουρισμού Κρίνεται απαραίτητη η επιτάχυνση βασικών έργων υποδομών «Με βάση τις προτάσεις του ΣΕΤΕ, κρίνεται απαραίτητη η επιτάχυνση βασικών έργων υποδομών, αλλά και έργων που προσδίδουν βιώσιμο τουριστικό πρόσημο σε περιοχές ανά τη χώρα» σημείωσε ο υπουργός. «Υπό αυτό το πρίσμα, αξιολογήθηκε το σύνολο των προτεινόμενων παρεμβάσεων της μελέτης του ΙΝΣΕΤΕ Ελληνικός Τουρισμός 2030 – Σχέδια Δράσης, εντοπίστηκαν προορισμοί με μεγάλη τουριστική κίνηση και προτεραιοποιήθηκαν 39 έργα που υποστηρίζουν τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, σύμφωνα με το φυσικό αντικείμενό τους και την εκτιμώμενη διάρκεια για την υλοποίησή τους. Τα έργα αυτά θα αποτελέσουν προϊόν διαβούλευσης με δήμους και περιφέρειες, ώστε να καταστήσουμε εφικτό τον στόχο της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης». Γ ία ννη Σ Ρέ ΤΣο Σ , Πρόεδρος του Σέ Τ έ ο ι δήμοι να θέσουν όρια στις βραχυχρόνιες μισθώσεις Στην τοποθέτησή του ο Πρόεδρος του ΣΕΤΕ, Γιάννης Ρέτσος, τόνισε την ανάγκη εφαρμογής της Εθνικής Στρατηγικής για τον Τουρισμό 2030 και των Σχεδίων Δράσης. Ειδικότερα για την Αθήνα σημείωσε ότι «Ο ελληνικός τουρισμός κατάφερε και τη φετινή χρονιά, σε ένα

σύνθετο περιβάλλον με μακροοικονομικά και γεωπολιτικά ζητήματα, να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, ενισχύοντας το ΑΕΠ της χώρας πέρα από κάθε προσδοκία, δημιουργώντας έτσι πόρους για πολιτικές στήριξης της κοινωνίας από την υπέρμετρη αύξηση του ενεργειακού κόστους και την εκτίναξη του πληθωρισμού. Το επιτύχαμε αξιοποιώντας το ισχυρό brand της Ελλάδας που έχει εδραιωθεί την τελευταία πενταετία. Ένα σημαντικό κεφάλαιο στη στρατηγική προώθησης του ελληνικού τουρισμού αποτελεί και η ενίσχυση της δυναμικής του προορισμού της Αθήνας

στις διεθνείς αγορές. Στο πλαίσιο αυτό, η περαιτέρω ανάδειξη της πρωτεύουσας ως προορισμού, με συντονισμένες ενέργειες προβολής, παραμένει βασική προτεραιότητα. Ιδιαίτερη συμβολή σε αυτή την προσπάθεια είχε -και θα συνεχίσει να έχει- το

This Is Athens and Partners, η μεγαλύτερη σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, στην οποία συμμετέχουμε από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας της». Αναφερόμενος στις βραχυχρόνιες μισθώσεις, ο κ. Ρέτσος σημείωσε ότι αναγνωρίζονται ως μέρος του τουριστικού προϊόντος. Ωστόσο, τόνισε ότι «πέραν της μεμονωμένης δραστηριότητας υπάρχει και ένα γκρίζο θεσμικό πλαίσιο που πρέπει να αλλάξει, καθώς επιτρέπει σε επιχειρηματικούς ομίλους, υπό το μανδύα της βραχυχρόνιας μίσθωσης, να ασκούν δραστηριότητα πλήρως ανταγωνιστική προς τα ξενοδοχεία ή τα ενοικιαζόμενα δωμάτια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς την εισφοροδιαφυγή. Ανάμεσα στις προτάσεις που έχουν κατατεθεί, κατά το πρότυπο και άλλων ευρωπαϊκών πόλεων, είναι να δοθεί η δυνατότητα στους δήμους να θέτουν όρια στην άσκηση της δραστηριότητας». Παράλληλα, υπογράμμισε ότι πρέπει να δοθεί βαρύτητα στη βελτίωση των υποδομών όχι μόνο προς όφελος του τουρισμού αλλά και της ζωής των κατοίκων. Ιδιαίτερα στάθηκε στην ανάγκη δημιουργίας μητροπολιτικού συνεδριακού κέντρου στην Αθήνα, το οποίο αποτελεί αίτημα του κλάδου εδώ και χρόνια.

Ο Περιφερειάρχης Αττικής, Γιώργος Πατούλης, επεσήμανε ότι η στρατηγική ανάπτυξης του Τουρισμού της Περιφέρειας Αττικής είναι ευθυγραμμισμένη με τους στόχους της μελέτης του ΣΕΤΕ για τον Τουρισμό 2030, ως προς τη μετάβαση στην αειφορία, την κυκλική οικονομία, και την Πράσινη Συμφωνία. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι η Αττική κέρδισε την 1η θέση μεταξύ των προορισμών Αειφόρου Τουρισμού της Ευρώπης για το 2022 στα World Travel Awards, ανάδειξη την οποία εν πολλοίς οφείλει, όπως είπε, «στο ολοκληρωμένο σχέδιο που υλοποιεί η Περιφέρεια, προκειμένου να καταστεί η πρώτη Πράσινη Περιφέρεια». Ο Περιφερειάρχης Αττικής υπογράμμισε τη διαρκή επένδυση, από πλευράς της διοίκησης, στην αναβάθμιση των υποδομών της Αττικής, τονίζοντας ως παράδειγμα τον εκσυγχρονισμό του οδικού δικτύου σε υπερσύγχρονο, έξυπνο οδικό δίκτυο που μεγιστοποιεί την οδική ασφάλεια. «Το Σχέδιο Δράσεων που παρουσιάζεται σήμερα εδώ αποτελεί αναμφίβολα χρήσιμο υλικό το οποίο θα ληφθεί υπόψη στην κατάρτιση του Στρατηγικού Σχεδίου, από την Περιφέρεια Αττικής, τον νέο

ότι σε συνεργασία με το Υπουργείο Τουρισμού και βάσει του Νόμου 4875/2021, η Περιφέρεια Αττικής προχωρά στη σύσταση Οργανισμού Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμού, DMO, μέσω του Αναπτυξιακού Οργανισμού της Περιφέρειας Αττικής, τη «Νέα Μητροπολιτική Αττική».

ΣΤα

α Κ

ννη Σ ,

α θηναίων

πενδύουμε στην εξωστρέφεια της

θήνας Στην ομιλία του, ο Δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης, επεσήμανε: «Επενδύουμε στην εξωστρέφεια της Αθήνας, στις σημαντικότερες διεθνείς τουριστικές εκθέσεις και εκθέσεις θεματικού τουρισμού, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο συνεργασίες και σημαντικές διοργανώσεις για την Αθήνα. Είναι ενδεικτικό ότι μέσα σε 4 μήνες, από τον Σεπτέμβριο μέχρι και το τέλος του χρόνου, η Αθήνα θα έχει λάβει μέρος σε οκτώ διεθνείς διοργανώσεις», αναφερόμενος στις δράσεις και τη στρατηγική του Δήμου για την προβολή της Αθήνας. Ο ίδιος συμπλήρωσε: «Αισθάνομαι υπερήφανος για όλα όσα -με τη συμβολή των ικανών στελεχών της ΕΑΤΑ- έχουμε επιτύχει μέχρι σήμερα στον τομέα της ανάπτυξης και προβολής του προορισμού. Φυσικά, μένουν να γίνουν και άλλα. Από την πλευρά μας θα συνεχίσουμε με τον ίδιο ενθουσιασμό, με σχέδιο, όραμα

και προπαντός με έργα, για να εξασφαλίσουμε στην Αθήνα τον ποιοτικό τουρισμό που της αξίζει». ίώα ννα Δ Ρ έ ΤΤα , CEO της Marketing Greece Πρόκληση η προστασία της ταυτότητας της α θήνας – η προβολή δεν αρκεί Η CEO της Marketing Greece, Ιωάννα Δρέττα, υπογράμμισε ότι: «Η Αθήνα τα τελευταία 10 χρόνια έχει κάνει άλματα. Σε επίπεδο προϊόντος, η πόλη έχει εξελιχθεί πολύ. Η πολυπλοκότητα όμως και το βάθος του προϊόντος που μπορεί να διαμορφώσει, σε συνδυασμό με το ότι είναι μια μεγάλη μητρόπολη, βάζουν τον πήχη πολύ ψηλά και μας αναγκάζουν όλους, ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, να είμαστε σε εγρήγορση. Η προστασία της ταυτότητας και του χαρακτήρα της πόλης είναι μια πρόκληση, ταυτόχρονα όμως είναι και μια ευκαιρία που συνάδει με τις παγκόσμιες τάσεις του τουρισμού. Σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει να δουλέψουμε, όχι μόνο στην προβολή αλλά κυριότερα στη δημιουργία του προϊόντος».

Σε προηγούμενο τεύχος της νέας μας ψηφιακής έκδοσης «ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 360⁰» είχαμε θέσει το ερώτημα «Γιατί η Αθήνα είναι πρώτη και ταυτόχρονα τελευταία;» και είχαμε υποσχεθεί να επανέλθουμε στο θέμα, όπως και κάνουμε σε αυτό το άρθρο. Στο σχετικό σχόλιο αναφέρουμε: «Εξετάζοντας τα στατιστικά με ερευνητική διάθεση, προκύπτουν συχνά ενδιαφέροντα ερωτήματα. Π.χ. γιατί τα ξενοδοχεία της Αθήνας είναι πρώτα στο δείκτη ικανοποίησης πελατών GRI με 85,4%, αφήνοντας πίσω όλους τους ανταγωνιστικούς τους προορισμούς; (Η Βαρκελώνη ακολουθεί με το πολύ χαμηλότερο 82,7%.) Γιατί η Αθήνα, με μέση πληρότητα 68,7% (αύξηση της τάξης του 23,3% έναντι του 2021), είναι τελευταία στη θέση -θετικήςμεταβολής έναντι των ανταγωνιστών της; Και γιατί στο έσοδο ανά διαθέσιμο δωμάτιο / RevPar 85,19 ευρώ (αύξηση 53,3% έναντι του 2021) βρίσκεται πάλι στην τελευταία θέση; Γιατί, ακόμη, στη μέση τιμή δωματίου / ADR 123,97 ευρώ (αύξηση 24,3 % έναντι του 2021) βρίσκεται στην

Τι λένε αναλυτικά τα στοιχεία της ΕΞΑΑΑ

Μεγάλος αριθμός επισκεπτών, και μάλιστα με μακρά διάρκεια παραμονής, διαμένει σε καταλύματα εκτός ξενοδοχείων, όπως σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης ή σε συγγενείς και φίλους.

Οι πολιτιστικοί πόροι της Αθήνας και της Αττικής παραμένουν σε μεγάλο βαθμό τουριστικά αναξιοποίητοι, με εξαίρεση την Ακρόπολη και το Μουσείο της Ακρόπολης που προ-

προτελευταία θέση, με την πλέον χαμηλή μέση τιμή δωματίου στα 113,37 ευρώ (Βιέννη) και την υψηλότερη στα 292,77 ευρώ (Παρίσι); Άλλο ερώτημα -σε κάποιο βαθμό ρητορικό, αφού ο συγκρινόμενος ανταγωνισμός δεν είναι ο ίδιος στις δύο αναφορές / έρευνες- ωστόσο βάσιμο: Γιατί η Αθήνα δεν μπορεί να "εισπράξει" ούτε σε τιμές ούτε σε ρυθμό ανάκαμψης την καλή της φήμη; Υπερπροσφορά, υψηλό ενεργειακό και λειτουργικό κόστος, δύσκολες συνθήκες, αβεβαιότητα για τον πόλεμο και την πανδημία, σημειώνει η ΕΞΑΑΑ. Όμως και οι άλλοι δεν τα αντιμετωπίζουν όλα αυτά; Τι μας αναγκάζει να πουλάμε φθηνότερα;»

σελκύουν πολύ περισσότερους από τους μισούς επισκέπτες μουσείων και αρχαιολογικών χώρων. Τα νησιά του Αργοσαρωνικού -που εν πολλοίς είναι άγνωστα στους αλλοδαπούς επισκέπτες της Αθήναςπροσφέρουν σημαντικά περιθώρια αξιοποίησης για τη δημιουργία ενός σύνθετου και μοναδικού προϊόντος city break. Το ξενοδοχειακό δυναμικό της πόλης αυξήθηκε σημαντικά μεταξύ 2016 και 2020, ιδιαίτερα στον Κεντρι-

Τομέα Αθηνών (+19% σε μονάδες

+13% σε δωμάτια) και ιδιαίτερα στην κατηγορία 4 αστέρων (+62% / +37% αντίστοιχα). Το 2019, η πληρότητα των ξενοδοχείων στον Κεντρικό Τομέα Αθηνών άγγιξε το 60%, σημαντικά ψηλότερα απ’ ό,τι στους άλλους τομείς που -στην καλύτερη περίπτωση- κυμάνθηκαν περί το 40%.

Την περίοδο 2015-2019, ο κύκλος εργασιών των ξενοδοχείων εκτιμάται ότι αυξήθηκε από τα € 661 εκατ. στα € 845 εκατ. με πλέον ωφελημένα τα ξενοδοχεία 4 αστέρων (από € 187 εκατ. σε € 277 εκατ.) που είχαν και τη μεγαλύτερη αύξηση μονάδων και δωματίων.

Μεγάλο περιθώριο για περαιτέρω βελτίωση της θέσης της στην ευρωπαϊκή και διεθνή τουριστική σκηνή έχει η Αθήνα, αφού βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις -έναντι των ανταγωνιστών τηςσε ό,τι αφορά σειρά στοιχείων σχετικών με την ταχύτητα ανάκαμψης τιμών και πληρότητας ξενοδοχείων. Όπως σημειώνει η ΕΞΑΑΑ: «Για το υπόλοιπο του 2022 και για το 2023 είναι αναγκαίο να διερευνήσουμε από κοινού -Πολιτεία και Τουρισμός- τρόπους και πρακτικές για τη θωράκιση των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων της Αθήνας όλων των κατηγοριών από προβλήματα όπως η υπερπροσφορά τουριστικών κλινών, το υψηλό ενεργειακό κόστος και το υψηλό κόστος προμηθειών και λειτουργίας των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, που δημιουργούν ένα δύσκολο περιβάλλον, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα για τον πόλεμο και την πανδημία. 2016-2019: σημαντική αύξηση του τουρισμού στην Αθήνα, μεγαλύτερη απ’ ό,τι στο σύνολο της Ελλάδας. Οι αφίξεις στα ελληνικά αεροδρόμια αυξήθηκαν κατά 21%, ενώ στην Αθήνα κατά 27%. Αντίστοιχα, οι επισκέψεις κατοίκων εξωτερικού στην Αττική αυξήθηκαν από 4,5 εκατ. περίπου σε 6 εκατ. Παρά την ανάκαμψη, η δραστηριότητα του 2021 είναι σημαντικά χαμηλότερη από την περίοδο 20162019.

Το 2020 οι προγραμματισμένες θέσεις σε εισερχόμενες διεθνείς πτήσεις για την Αθήνα μειώθηκαν κατά 59% σε σχέση με το 2019. Το 2021 υπήρξε αύξηση 38% σε σχέση με το 2020, ενώ για το 2022 υπάρχει αύξηση 67% σε σχέση με το 2021.

Σε σύγκριση με τη Βαρκελώνη, τη Λισαβόνα, τη Μαδρίτη, το Μιλάνο και τη Ρώμη, η Αθήνα είχε το χαμηλότερο ποσοστό μεταβολής στις κρατήσεις αεροπορικών θέσεων το 2020 & 2021 σε σχέση με το 2019.

Πηγη: ΙΝΣΕΤΕ - GBR

ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ

ΜΕΣΗ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ

Με το «άνοιγμα» της τουριστικής σαιζόν (Απρίλιος 2022), η πληρότητα στα ξενοδοχεία της Αθήνας, εμφανίζει σταδιακή βελτίωση με τάση να εξισορροπηθεί κοντά στα επίπεδα του 2019 – Ιούλιος 2022 (απόκλιση από το 2019 0,6%) και Σεπτέμβριος 2022 (απόκλιση από το 2019 -1,6%). Ωστόσο, εξακολουθούν να εμφανίζονται αρνητικά τα πρόσημα της μέσης πληρότητας, τόσο ανά μήνα όσο και επί του συνόλου (-14%) έναντι του 2019.

ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΔΩΜΑΤΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΟΔΟ ΑΝΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΔΩΜΑΤΙΟ Σε ό,τι αφορά τη μέση τιμή δωματίου (ADR) και το έσοδο ανά διαθέσιμο δωμάτιο (RevPar) των ξενοδοχείων, είναι εμφανής η τάση βελτίωσης, ειδικά το τρίμηνο Ιουνίου - Ιουλίου - Αυγούστου 2022. Αυτό ήταν αναμενόμενο, λόγω της αύξησης της τουριστικής ροής της θερινής περιόδου. Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο παρατηρείται ελαφρά κάμψη των επιδόσεων σε ADR και RevPar. Η συνολική θετική πορεία των συγκεκριμένων δεικτών από τον Απρίλιο 2022 και μετά συνέβαλε σε συνολική αύξηση μέσης τιμής (ADR) κατά 13,9% για το 9μηνο, ενώ με αρνητικό πρόσημο παραμένει το έσοδο ανά διαθέσιμο δωμάτιο (RevPar / -2,1%). ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ – ΤΙΜΕΣ Σε ό,τι αφορά την Αθήνα και τους ανταγωνιστές της, παρατηρούμε πως τον Σεπτέμβριο, με μέση πληρότητα 68,7% (αύξηση της τάξης του 23,3%

έναντι του 2021), η Αθήνα βρέθηκε στην τελευταία θέση -θετικής- μεταβολής έναντι των λοιπών πόλεων-ανταγωνιστών της. Με μέση τιμή δωματίου

/ ADR 123,97 ευρώ (αύξηση της τάξης του 24,3% έναντι του 2021), βρίσκεται στην προτελευταία θέση -θετικής- μεταβολής ADR έναντι των ανταγωνιστών της, καθώς η πλέον χαμηλή μέση τιμή δωματίου είναι τα 113,37 ευρώ (Βιέννη) και η υψηλότερη αγγίζει τα 292,77 ευρώ (Παρίσι). Με έσοδο ανά διαθέσιμο δωμάτιο / RevPar 85,19 ευρώ (αύξηση 53,3% έναντι του 2021) βρίσκεται στην τελευταία θέση -θετικής- μεταβολής RevPar έναντι των υπολοίπων.

Δείκτες ποιότητας ξενοδοχείων Αθήνας και ανταγωνιστικών πόλεων Με βάση τα στοιχεία δεικτών ποιότητας που αποτυπώνονται στο Γενικό Δείκτη Ικανοποίησης (GRI) καθώς και τους επιμέρους δείκτες ικανοποίησης πελατών των ξενοδοχείων, όπως υπολογίζεται από τη ReviewPro και δημοσιεύεται από τον ΙΝΣΕΤΕ, η Αθήνα κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσα στις εξεταζόμενες ανταγωνιστικές της πόλεις και μάλιστα

με σημαντική διαφορά. Βέβαια, αυτό αφορά τη γενική βαθμολογία, αφού όταν περνάμε σε επιμέρους δείκτες δεν καταφέρνει πουθενά να κερδίσει την πρώτη θέση. Οι δείκτες αποτυπώνουν το ανταγωνιστικό επίπεδο του ελληνικού ξενοδοχειακού προϊόντος, καθώς και του αντίστοιχου των ανταγωνιστριών χωρών.

Ο δείκτης αυτός υπολογίζεται για

κάθε ξενοδοχείο, μέσω ανάλυσης των μεταβλητών που συνδέονται με τις αναρτήσεις σχολίων πελατών σε εκατοντάδες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, ιστοσελίδες σχολιασμού ξενοδοχείων και ιστοσελίδες OTAs (online travel agents – διαδικτυακά ταξιδιωτικά γραφεία). Δείκτες άνω του 80% δηλώνουν θετική εμπειρία.

Tα στοιχεία που παρουσιάζονται βασίζονται σε αξιολογήσεις από πελάτες ελληνικών ξενοδοχείων και ξενοδοχείων στους ανταγωνιστικούς προορισμούς αναλόγως διαθεσιμότητας. Συνεπώς, οι δείκτες αποτυπώνουν το ανταγωνιστικό επίπεδο του ελληνικού ξενοδοχειακού προϊόντος, καθώς και του αντίστοιχου των ανταγωνιστριών χωρών. Οι σημαντικότερες Στρατηγικές δράσεις του Δημοσίου Τομέα για τον Προορισμό Αθήνα

Στη μελέτη DELOITTE και REMACO για τον ΙΝΣΕΤΕ για τον προορισμό «Αθήνα» προτείνονται 61 Στρατηγικές Δράσεις του Δημοσίου Τομέα.

Εδώ αναφέρουμε τις 20 (και αναλυτικότερα τέσσερις, που έχουν συλλέξει τη μεγαλύτερη βαθμολογία.

Οι 4 ξεχωρίζουν κατέχοντας την καλύτερη θέση στα κριτήρια «Ποιότητα Ζωής» και «Προϊόν και Προώθηση» έχοντας αυξημένη σημασία για τον τομέα του τουρισμού.

• Από αυτές, οι δράσεις 2 και 3 σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με υποδομές προσβασιμότητας ενώ η δράση 7 χαρακτηρίζεται από χαμηλό επίπεδο ωριμότητας / υψηλό κόστος.

• Οι δράσεις 2 και 3 αφορούν σημαντικές αναπλάσεις για τον προορισμό στο Κέντρο της πρωτεύουσας και στο παράκτιο μέτωπο, ενώ οι δράσεις 4 και 7 αφορούν αντιστοίχως τη βελτίωση και αναβάθμιση υποστηρικτικών υποδομών πολιτιστικών πόρων και δομών και την αποκατάσταση, επανένταξη και ανάδειξη του κτιριακού αποθέματός της.

• Οι δράσεις 2 και 3 σχετίζονται εμμέσως με υποδομές προσβασιμότητας, καθώς οι αναπλάσεις αφορούν και το αστικό οδικό δίκτυο, ενώ η δράση που αφορά την αποκατάσταση και επανένταξη του κτιριακού αποθέματος του προορισμού (Δράση 7) απαιτεί αρκετό χρόνο ωρίμανσης και υψηλούς χρηματοδοτικούς πόρους.

Το TOP 20 Τώ ν ΔΡαΣέώ ν Γί α Τ ην αΘη να

1. Αναβάθμιση & προώθηση τουριστικού προϊόντος (ΑΠΤΠ)

Ανάπτυξη Οργανισμού Διαχείρισης Προορισμού (DMO).

2. Προστασία περιβάλλοντος & αειφορία (ΠΠΑ)

Αναβάθμιση του κέντρου της πρωτεύουσας μέσω αστικών αναπλάσεων, ανακαίνισης και επανάχρησης εγκαταλειμμένων ιστορικών κτιρίων, ανάπλασης προσόψεων κτιρίων, μετατροπής υποβαθμισμένων περιοχών μεταβιομηχανικού χαρακτήρα σε ζώνες αναψυχής, αθλητισμού και πολιτισμού, ενίσχυσης της δημόσιας ασφάλειας και βελτίωσης της καθαριότητας δρόμων και πεζοδρομίων και τοποθέτηση ραμπών όπου απαιτείται, απομάκρυνσης εμποδίων από πεζοδρόμια και πεζόδρομους που δυσχεραίνουν την αστική κινητικότητα και προσβασιμότητα, ενίσχυσης της οδικής ασφάλειας, της ασφάλειας των πεζών και των ευάλωτων χρηστών, με παρεμβάσεις στο οδόστρωμα και τις διαβάσεις.

3. Προστασία περιβάλλοντος & αειφορία (ΠΠΑ) Έναρξη/ολοκλήρωση έργων αναπλάσεων στο παράκτιο μέτωπο που εκτείνεται από τον Πειραιά (Πύργος Πειραιά, Άγιος Διονύσιος, μετρό κ.α.) και τα περίχωρα αυτού (Ανάπλαση της Λιμενοβιομηχανικής Ζώνης Δραπετσώνας – Κερατσινίου / πρώην Λιπάσματα) μέχρι τη Βουλιαγμένη (Ανάπλαση όρμου Φαλήρου, ανάπλαση Ελληνικού, αναβάθμιση Μαρίνας Αλίμου, αναβάθμιση και αξιοποίηση Αστέρια Γλυφάδας, Ακτών Α΄ και Β΄ Βούλας, Αστέρας Βουλιαγμένης), καθώς και της διπλής ανάπλασης Ελαιώνα-Λεωφόρου Αλεξάνδρας.

4. Βελτίωση & ανάπτυξη υποδομών (ΒΑΥ)

Δράσεις βελτίωσης υποστηρικτικών υποδομών μουσείων, αρχαιολογικών χώρων και λοιπών πόρων πολιτιστικού και θρησκευτικού ενδιαφέροντος, όπως: αναβάθμιση φωτισμού, τουριστικής σήμανσης, χώρων υποδοχής και πρόσβασης των πολιτιστικών πόρων (π.χ. αρχαιολογικοί χώροι, διατηρητέα κτίρια, εκκλησίες, μουσεία). Ανάπτυξη υποδομών προσβασιμότητας, παροχών και κατάλληλων βασικών υποστηρικτικών

δομών (π.χ. τουαλέτες, βεστιάρια), όπου υπάρχουν ελλείψεις (με έμφαση στις υποδομές για άτομα με μειωμένη κινητικότητα). Εκσυγχρονισμός και βελτίωση εξοπλισμού μουσείων και πολιτιστικών κτιρίων.

5. Προστασία περιβάλλοντος & αειφορία (ΠΠΑ) Δράσεις σχετικές με τη φέρουσα ικανότητα, την περιβαλλοντική προστασία και την παρακολούθηση του παράκτιου μετώπου.

6. Ενίσχυση δεξιοτήτων & ανάπτυξη επιχειρηματικότητας (ΕΔΑΕ) Δράσεις προώθησης κοινών κανονιστικών προτύπων, όπως για κάθε τύπο και κατηγορία καταλύματος.

7. Προστασία περιβάλλοντος & αειφορία (ΠΠΑ) Δράσεις αποκατάστασης και επανένταξης στην πόλη του κτιριακού αποθέματος της Αθήνας, όπως: - Αναβάθμιση υποβαθμισμένων περιοχών μέσω ανακαίνισης και επανάχρησης εγκαταλειμμένων ιστορικών κτιρίων. • Μετατροπή κτιρίων σε μη τουριστικά ανεπτυγμένες συνοικίες σε πολυχώρους πολιτισμού. • Αποκατάσταση, επανένταξη και αξιοποίηση κτιρίων ιστορικής, πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής αξίας στο κέντρο της πόλης. • Ανακαίνιση κτιρίων με σημαντική αρχιτεκτονική ιστορία (π.χ. Οφθαλμιατρείο, Αρσάκειο) και οικιών σημαντικών προσώπων που έζησαν στην Αθήνα και ενιαία σηματοδότησή τους, ώστε να αποτελέσουν πόλο έλξης για τους επισκέπτες. • Δυνατότητα πρόσβασης σε εμβληματικά μνημεία και πολιτιστικούς χώρους της πόλης.

8. (ΠΠΑ) Προσ τασία και ανάδειξη μνημείων και κτιρίων.

9. (ΠΠΑ) Δράσεις βελτίωσης, ανάδειξης και προστασίας πολιτιστικών πόρων και υποδομών της Αθήνας.

10. Ψηφιακή αναβάθμιση & μετασχηματισμός (ΨΑΜ) Δημιουργία ενιαίας διαδικτυακής

τουριστικής πύλης για τον προορισμό «Αθήνα» και πλήρη διασύνδεσή της με τις τουριστικές πύλες για κάθε προϊόν.

11. (ΑΠΤΠ)

Δράσεις ενίσχυσης εξωστρέφειας μουσείων και συναφών πολιτιστικών οργανισμών.

12. (ΠΠΑ)

Εξέταση των συνεπειών του χαρακτηρισμού της Μεσογείου ως ECA (Emission Control Area – Περιοχή Ελέγχου Εκπομπών).

13. (ΨΑΜ)

Δράσεις αξιοποίησης ψηφιακών εργαλείων για προώθηση Ναυτικού τουρισμού.

14. Αναβάθμιση & προώθηση τουριστικού προϊόντος Δυνατότητα ενοικίασης εμβληματικών χώρων και αιθουσών για διοργάνωση εκδηλώσεων MICE.

15. Βελτίωση προσβασιμότητας σε προορισμούς S&B της Αττικής Δράσεις βελτίωσης προσβασιμότητας και ποιοτικής αναβάθμισης της παραλίας.

16. (ΠΠΑ)

Προώθηση Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας και σχετικών δράσεων.

17. (ΨΑΜ)

Εφαρμογή καινοτόμων και «έξυπνων» τεχνολογικών λύσεων σε συστήματα μεταφοράς.

18. (ΠΠΑ)

Δράσεις περιβαλλοντικής προστασίας και αειφορίας σχετικά με την ανάπτυξη τουρισμού σκαφών αναψυχής.

19. (ΨΑΜ)

Προώθηση ευρυζωνικότητας δικτύου 5G και πρόσβασης Wifi στον αστικό ιστό.

20. (ΨΑΜ)

Δράσεις επέκτασης ψηφιακών εφαρμογών στον Πολιτιστικό και Θρησκευτικό τουρισμό.

Γιατί τα ξενοδοχεία της Αθήνας δεν καταφέρνουν να πετύχουν καλύτερες τιμές σε σχέση με αυτές που πετυχαίνουν τα ξενοδοχεία σε άλλες ανταγωνιστικές πόλεις; Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ποιότητα των αθηναϊκών ξενοδοχείων -όπως αυτή προσμετράται από την ικανοποίηση που δηλώνουν οι πελάτες τους- βρίσκεται σε πολύ καλό και ανταγωνιστικό επίπεδο, σε σχέση με άλλες πόλεις. Ωστόσο, τα ξενοδοχεία δεν καταφέρνουν να μετατρέψουν το πλεονέκτημά τους αυτό σε υψηλότερες τιμές. Ζητήσαμε από την πρόεδρο των ξενοδόχων Αθηνών - Αττικής & Αργοσαρωνικού να μας απαντήσει σε σχετικές ερωτήσεις που θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε καλύτερα τις αιτίες αλλά και τις λύσεις του προβλήματος. Καταρχάς, αν αυτό αποτελεί πρόβλημα για τα αθηναϊκά ξενοδοχεία και σε ποιο βαθμό τα αφορά όλα. Αυξάνεται τα τελευταία χρόνια η δυναμικότητα / προσφορά σε κλίνες / δωμάτια στην πόλη; Υπάρχουν νέες επενδύσεις και πού εστιάζουν; Το θέμα της δυναμικότητας και των τουριστικών κλινών της Αθήνας - Αττικής, είτε αυτές είναι ξενοδοχειακές κλίνες, είτε σε λοιπά καταλύματα, είτε λειτουργούν απλώς παράνομα, είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα, που μας έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία. Σαφώς επηρεάζει την υφιστάμενη ξενοδοχία αυτή καθ’ αυτή, αλλά επιδρά και στο τουριστικό προφίλ του προορισμού, στην «ολική ποιότητα» του προσφερόμενου προϊόντος προς τους επισκέπτες, στην επιχειρηματικότητα και ζωή της πόλης κ.ο.κ. Τουριστικές υποδομές και τουριστικές επενδύσεις δεν είναι -αλλά και δεν πρέπει να θεωρούνται- μόνο οι επενδύσεις σε δωμάτια και κλίνες, αλλά και σε σχέδια όπως το «Ελληνικό» ή το «Τατόι», σε έργα που αφορούν γενικές και εξειδικευμένες τουριστικές υποδομές (λ.χ. σύγχρονα συνεδριακά κέντρα κατάλληλα για την προσέλκυση μεγάλων διεθνών συνεδρίων, λιμάνια και μαρίνες, ως και σύγχρονα πάρκα και πολυχώροι αναψυχής κ.ά.) που επικαιροποιούν και «αναθερμαίνουν» την πρόσκληση της Αθήνας προς τους υποψήφιους επισκέπτες της. Τα τελευταία χρόνια και μετά τη μεγάλη κρίση 2008 - 2018, όπου αρκετές μονάδες στην Αθήνα έκλεισαν ή διέκοψαν προσωρινά τη λειτουργία τους, σαφώς έχουν προστεθεί πολλές νέες ξενοδοχειακές μονάδες, νέα και δυνατά brands, ξενοδοχεία υψηλών κατηγοριών, ξενοδοχεία μικρότερων κατηγοριών και πλήθος άλλων καταλυμάτων, από κλασικά ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα έως απλές κατοικίες που λειτουργούν ως τουριστικά καταλύματα στο πλαίσιο της βραχυχρόνιας μίσθωσης, αλλά και από καθ’ όλα νόμιμα καταλύματα έως και απολύτως παράνομα. Οι νέες αυτές επενδύσεις θα έλεγα πως εστίασαν πρωταρχικά σε περιοχές που θεωρούνται «σίγουρες» σε απόδοση, όπως είναι το ιστορικό

εμπορικό κέντρο της πόλης, και κατά δεύτερο λόγο στράφηκαν προς την παραλιακή ζώνη, προς τα νησιά του Αργοσαρωνικού και αλλού – όπου, ναι, υπήρχε ανάγκη σε κλίνες, αλλά και ενδιαφέρουσα προοπτική. Η άποψή μας είναι πως, σαφώς, όλο αυτό το φαινόμενο «υπερ-προσφοράς» δωματίων και κλινών, ιδιαίτερα κατά τόπους, καταδεικνύει τη διαχρονικά μεγάλη δυναμική της Αθήνας, ωστόσο, θα ήταν σκόπιμο να δρομολογηθεί μια «τάξη» σε όλο αυτό - με τη λογική της «στρατηγικής ανάπτυξης» σε σταθερή τροχιά για την ελληνική πρωτεύουσα και με συγκεκριμένα πλάνα - στόχους, μεσοπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα. Σε τι αναλογία οι διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχεία της πόλης προέρχονται από προσυμφωνημένης τιμής τουριστικά πακέτα με tour operators; Οι διανυκτερεύσεις τουριστών στην Αθήνα εξακολουθούν να είναι κατά βάση διαδικτυακές, δηλαδή να προέρχονται κυρίως από διεθνείς πλατφόρμες κρατήσεων, με τις οποίες συνεργάζονται τα ξενοδοχεία. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν συνεργασίες με ξένους Τour Operetors και ταξιδιωτικά γραφεία από διάφορους χώρους – χώρες, αγορές, ομάδες ή κατηγορίες τουριστών. Ενίοτε, τα ξενοδοχεία έχουν αποκτήσει μια ιδιαίτερη σχέση… σπεσιαλίστα, θα τολμούσα να πω, με κάποιους χώρους, κάτι που προέρχεται από μακρά συνεργασία επί σειρά ετών, όπως με αεροπορικές εταιρείες κ.ά. Γιατί το επίπεδο της μέσης τιμής δωματίου των ξενοδοχείων της Αθήνας υστερεί σε σχέση με άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων; Ο προβληματισμός σας θα έλεγα πως είναι απολύτως βάσιμος. Το θέμα των τιμών της Αθήνας είναι ένα επίσης πολύ μεγάλο ζήτημα το οποίο καλούμαστε να διαχειριστούμε και αφορά όλα τα ξενοδοχεία και σε οριζόντια βάση, δηλαδή τόσο τα υψηλών όσο και τα μικρότερων κατηγοριών, και σε κάθε περιοχή δραστηριοποίησης εντός Αττικής. Μας απασχολεί όλους! Με βάση τα στοιχεία 9μήνου που έχετε στα χέρια σας και περιγράφουν μέση πληρότητα, μέση τιμή δωματίου αλλά και έσοδο ανά διαθέσιμο δωμάτιο, όπως και με βάση τα στοιχεία Σεπτεμβρίου και προηγούμενων μηνών, αλλά και ετών, των πόλεων - ανταγωνιστών της Αθήνας, είναι απολύτως ξεκάθαρο και σαφές πως οι τιμές των ξενοδοχείων της Αθήνας είναι σταθερά και διαχρονικά χαμηλές και σε κάποιο βαθμό -και στο μέτρο που τους αναλογεί- συντηρούν την «καλή ζήτηση». Σίγουρα δεν είναι οι τιμές που θα επιθυμούσαμε για την Αθήνα και σίγουρα δεν είναι αυτές που θα εξασφάλιζαν τη βιωσιμότητα των ξενοδοχείων, ιδιαίτερα ενόψει ενός ακόμη δύσκολου χειμώνα. Φυσικά και υστερούν έναντι των ανταγωνιστών, φυσικά και η αύξηση του κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων

“

Το θέμα των τιμών της Αθήνας είναι ένα πολύ μεγάλο ζήτημα το οποίο καλούμαστε να διαχειριστούμε και αφορά όλα τα ξενοδοχεία, τόσο τα υψηλών όσο και τα μικρότερων κατηγοριών, και σε κάθε περιοχή δραστηριοποίησης εντός Αττικής.”

-όπως τώρα, λόγω ενεργειακού- περιορίζει σημαντικά το όποιο περιθώριο κέρδους, φυσικά και οι τιμές μας δεν καλύπτουν τη μετακύληση κόστους, όπως σωστά αναφέρετε, αλλά μην ξεχνάμε πως εδώ επιδρούν οι γνωστοί σε όλους μας κανόνες προσφοράς / ζήτησης. Αναμένετε μεγαλύτερη αύξηση τιμών στις τιμές των ξενοδοχείων, ώστε να καλυφθεί η διαφορά από τον ανταγωνισμό; Η όποια αύξηση τιμών, όπως και το τι θα μπορούσε να γίνει γενικότερα, εξαρτώνται πλέον όχι μόνο από τις διεθνείς συγκυρίες, από τα γεωπολιτικά θέματα, το τεράστιο ενεργειακό ζήτημα κ.λπ., αλλά και από το τι είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε, όλοι οι ενασχολούμενοι με τον Τουρισμό της Αθήνας. Για να αυξηθούν οι τιμές στα ξενοδοχεία της πόλης, απαιτείται υψηλή ποιότητα προσφερόμενων υπηρεσιών σε επίπεδο (και) καταλύματος (και) υποδομών πόλης αλλά (και) τουριστικών υποδομών. Επίσης, απαιτούνται μεν πολλές και σύγχρονες κλίνες υψηλής ποιότητας σε κάθε κατηγορία καταλύματος, αλλά σίγουρα αυτές οι επενδύσεις πρέπει να γίνονται σε ποσότητα και κατανομή αντίστοιχη και ανάλογη της λεγόμενης «φέρουσας ικανότητας» του προορισμού. Τα παραδείγματα και η πορεία άλλων ευρωπαϊκών πόλεων -ακόμη και της Κωνσταντινούπολης- μας έχουν δείξει κατ’ επανάληψη τον δρόμο των υποδομών, ενώ οι έρευνες της ΕΞΑΑΑ επί 18 έτη, μας έχουν κι αυτές υποδείξει με κάθε λεπτομέρεια τι ακριβώς ζητούν από την Αθήνα οι επισκέπτες μας, γιατί έρχονται, τι τους ενθουσιάζει, αλλά και τι ζητούν επίμονα να διορθώσουμε. •

αλλάζει, και από την ελπιδοφόρα αβεβαιότητα μεταβαίνει στην τολμηρή προσαρμοστικότητα. Αν το 2022 αφορούσε τη θριαμβευτική επιστροφή του ταξιδιού, το 2023 θα προσφέρει δημιουργική τροφή για σκέψη σε ένα ταξιδιωτικό τοπίο γεμάτο αντιφάσεις. Αναλυτικά, για να κατανοήσει πώς θα επανασχεδιαστεί το ταξίδι το 2023, η Booking.com προέβη σε εκτενή έρευνα με περισσότερους από 24.000

ταξιδιώτες σε 32 χώρες και περιοχές, ώστε να αποκαλύψει 7 αναδυόμενες ταξιδιωτικές προβλέψεις. Σε μια εποχή γενικής αναταραχής, όπου ο πόλεμος, η εντεινόμενη κοινωνική πόλωση, ο αυξανόμενος πληθωρισμός και η επιτακτική ανησυχία για την κλιματική αλλαγή συνεχίζουν να αλλάζουν ριζικά τον κόσμο, οι άνθρωποι βρίσκονται σε μια διελκυστίνδα, προσπαθώντας να συμβιβάσουν το τι είναι σημαντικό για εκείνους με τις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής. Οι ταξιδιωτικές προβλέψεις για το 2023 αντικατοπτρίζουν αυτό ακριβώς το συναίσθημα, αποκαλύπτοντας πως οι ανάγκες των ταξιδιωτών κινούνται προς πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις, ώστε να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες.

Διακοπές στη φύση και δεξιότητες επιβίωσης

Καταφύγια στη ζούγκλα, υπαίθριες φωτιές σε κατασκηνώσεις και πυξίδες. Όλα αυτά έρχονται «στη μόδα», σκιαγραφώντας ένα μοντέλο διακοπών πιο κοντά στη φύση. Τα χρόνια που προηγήθηκαν -με τις φυσικές καταστροφές, τις πολιτικές αναταραχές και την πανδημίαοδήγησαν ένα κομμάτι της ταξιδιωτικής ζήτησης να απαρνηθεί τις ανέσεις της σύγχρονης ζωής. Σχεδόν οι μισοί (44%) των ταξιδιωτών παγκοσμίως επιθυμούν οι ταξιδιωτικές τους εμπειρίες να τους φέρουν σε επαφή με τη φύση και αναζητούν διακοπές «εκτός της πεπατημένης» για να ξεφύγουν από την πραγματικότητα (55%) και να

μόνο

ταξιδιώτες θέλουν επίσης να χρησιμοποιήσουν τα ταξίδια το 2023 ως ευκαιρία να μάθουν δεξιότητες επιβίωσης (58%), όπως πώς να προμηθεύονται καθαρό νερό (53%), να ανάβουν φωτιά (42%), να βρίσκουν τροφή στην άγρια φύση (39%), ή και είναι σε ετοιμότητα για την επόμενη καταστροφή (39%). Αυτή η τάση δείχνει ότι θα προκύψουν διαμονές πιο φιλικές προς το περιβάλλον, κατάλληλες να φιλοξενήσουν τους κατοίκους των πόλεων που αναζητούν απλότητα, καθώς και καταλύματα που θα προσφέρουν καθοδήγηση στους επισκέπτες για το πώς να είναι πιο αυτάρκεις, π.χ. πώς να προμηθεύονται υλικά και πώς να προετοιμάζουν τα γεύματά τους κατά τη διάρκεια της διαμονής τους. Επίσης, προβλέπεται και μια αντίστοιχη αύξηση στις σχολές επιβίωσης στην άγρια φύση, όπου οι ταξιδιώτες θα διδάσκονται τις βασικές δεξιότητες που απαιτούνται για να επιβιώσουν μετά από ένα καταστροφικό γεγονός.

Διακοπές στη φύση … αλλά με πολυτέλεια και τεχνολογία Ωστόσο, όλα τα παραπάνω αναμένεται να συνδυαστούν με την πολυτέλεια, γιατί όπως απαντά το 56%, ναι μεν είναι πρόθυμο να εγκαταλείψει τις περιττές πολυτέλειες, αλλά εξετάζει και το ενδεχόμενο να συνδυάσει και τα δύο. Σε ποσοστό 48%, οι συμμετέχοντες στην έρευνα θα επιθυμούσαν μια απολαυστική εναλλακτική διαμονή, που θα τους δίδασκε βασικές τεχνικές επιβίωσης αλλά σε ένα πιο «βατό» περιβάλλον. Όμως, πόσο «αποσυνδεδεμένος» είναι στην πραγματικότητα ο ταξιδιώτης του 2023; Πάνω από το μισό (53%) των ερωτηθέντων έχουν την αδιαπραγμάτευτη απαίτηση καλoύ δικτύου κινητής τηλεφωνίας και διαδικτύου σε κάθε περίπτωση και σε κάθε προορισμό. Οι Ψηφιακοί Ταξιδιώτες προάγουν τους Φυσικούς Ταξιδιώτες Κάποτε ήταν τα διαστημικά ταξίδια που ήταν φιλόδοξα και «εξωκοσμικά»· σήμερα την ανάγκη αυτή καλύπτουν τα εικονικά ταξίδια. Με σχεδόν τους μισούς ταξιδιώτες παγκοσμίως (43%) να αναφέρουν ότι θα στραφούν στην εικονική πραγματικότητα τον επόμενο χρόνο για να διερευνήσουν τις επιλογές των διακοπών τους, διαπιστώνεται ότι το 2023 τα ταξίδια θα εισέλθουν σοβαρά στον

διαρκώς εξελισσόμενο 3D εικονικό χώρο του Metaverse.

Με πάνω από το ένα τρίτο (35%) των ταξιδιωτών που επιθυμούν να ξεκινήσουν μια πολυήμερη ταξιδιωτική εμπειρία VR ή AR, το Metaverse θα είναι κάτι παραπάνω από «δοκιμάστε πριν αγοράσετε». Θα εκπαιδεύει, θα ψυχαγωγεί και θα εμπνέει τους ανθρώπους, ανοίγοντας την πόρτα σε μια ατέλειωτη περιπέτεια. Οι ταξιδιώτες δεν θα περιορίζονται πλέον στη φυσική παρουσία, αφού θα μπορούν να πειραματιστούν με διαφορετικές ταξιδιωτικές εμπειρίες. Μετά το 2023, τα εικονικά ταξίδια θα γίνουν μια πραγματικά καθηλωτική εμπειρία, περιλαμβάνοντας και άλλες αισθήσεις εκτός από την όραση, όπως την αίσθηση τρισδιάστατης αφής των κόκκων άμμου και τη ζεστασιά του ήλιου στην παραλία. Οι ταξιδιώτες θα γίνουν πιο τολμηροί

στις επιλογές των προορισμών, αφού θα μπορούν να τους επισκεφτούν πρώτα στο Metaverse μέσω των διαδικτυακών τους avatars, κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο για όσους μπορεί να αισθάνονται ανασφάλεια πριν δοκιμάσουν κάτι νέο. Μάλιστα,

το 46% αναφέρει ότι με αυτόν τον τρόπο έχει περισσότερες πιθανότητες να ταξιδέψει σε προορισμούς που δεν θα τολμούσε διαφορετικά.

Αν και το Metaverse θα προσφέρει έναν νέο τρόπο εμπειρίας ταξιδιού το επόμενο έτος, 3 στους 5 ερωτηθέντες (60%) πιστεύουν ότι μια εικονική εμπειρία δεν είναι αρκετή για να δώσει την ακριβή εικόνα και αίσθηση ενός προορισμού.

Διαφορετικές πολιτισμικές εμπειρίες

Το 2023, το 50% των ταξιδιωτών παγκοσμίως επιθυμούν να γνωρίσουν έναν πολύ διαφορετικό πολιτισμό από τους γνωστούς, είτε πρόκειται για ταξίδια με εντελώς διαφορετικές πολιτιστικές εμπειρίες και γλώσσες (51%) είτε για εξερεύνηση λιγότερο γνωστών πόλεων με κρυμμένα μυστικά (30%).

Έτσι, οι ταξιδιώτες ξεχνούν τα συνηθισμένα, αγαπημένα μέρη, καθώς το προσεχές έτος θα αναζητήσουν μοναδικές διακοπές που σοκάρουν, εκπλήσσουν και προσφέρουν πρωτόγνωρες εμπειρίες. Με σχεδόν τα 3/4 (73%) να ανυπομονούν να βιώσουν ταξίδια που θα τους ωθήσουν στα όρια, φαίνεται ότι θα υπάρξει μια εισροή εξειδικευμένων εμπειριών, οι οποίες θα ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να φτάσουν στα ταξιδιωτικά άκρα. Σχεδόν οι μισοί (47%) αναζητούν την πιο εξωτική λιχουδιά του κόσμου, όπως την πιο καυτερή πιπεριά τσίλι, ενώ το 38% θέλει να αφιερώσει τις διακοπές του σε εξωγήινη εξερεύνηση ή σε περιηγήσεις εντοπισμού εξωγήινων. Μετά από όλα αυτά, δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι ταξιδιώτες του 2023, σε

ποσοστό 28%, σκέφτονται να αγοράσουν ένα εισιτήριο απλής μετάβασης και να ακολουθήσουν το ένστικτό τους σε ό,τι αφορά το βασικό μέρος του ταξιδιού τους. Νοσταλγικές αποδράσεις σε άλλες εποχές Εν μέσω της παγκόσμιας αστάθειας και της επιθυμίας για απόδραση, οι άνθρωποι σκοπεύουν να δημιουργήσουν ταξιδιωτικές εμπειρίες που παραπέμπουν σε πιο απλές εποχές, με νοσταλγικές αποδράσεις (88%), που προσφέρουν τη συγκίνηση της αναβίωσης των παλιών καλών ημερών. Υπάρχει μια έντονη επιθυμία ρομαντισμού της μη-ψηφιακής εποχής, ακόμη και για τους millennials και τους Gen-Z που δεν την έζησαν ποτέ, με σχεδόν το 1/4 (23%) των ταξιδιωτών να επιδιώκουν εμπειρίες που προκαλούν ψευδείς συγκινητικές μνήμες περασμένων εποχών, όπως να επισκέπτονται ορόσημα ή αξιοθέατα που εμφανίζονται σε εμβληματικές ρετρό ταινίες ή να επιλέγουν το λεωφορείο ως κύριο μέσο μεταφοράς, για να ζήσουν το ομαδικό πνεύμα των σχολικών εκδρομών. Επιπλέον, οι ταξιδιώτες αφήνουν στην άκρη τη χαλάρωση και αναζητούν ολοένα και περισσότερο την αδρεναλίνη των θεματικών πάρκων (61%) και των αιθουσών απόδρασης ή των υπαίθριων περιπετειών, όπως είναι το κυνήγι θησαυρού στις πόλεις. Με τους millennials να είναι πλέον γονείς μικρών παιδιών, θα αυξηθούν και οι προορισμοί που ήταν δημοφιλείς στις δεκαετίες του ’80 και του ’90, ενώ θα είναι και οι πρώτοι που θα κάνουν

κράτηση καταλυμάτων με θέμα μια παλαιότερη εποχή. Και πιθανότατα θα το κάνουν με την οικογένειά τους στο πλευρό τους (54%), εφόσον η επανασύνδεση της οικογένειας είναι στην κορυφή της ταξιδιωτικής ατζέντας το 2023. Ευζωία και ευεξία, αξίες που παραμένουν Οι αποδράσεις ευζωίας και διαλογισμού είναι πάντα δημοφιλείς στους ταξιδιώτες (44%), ενώ δύο στους πέντε (40%)

στοχεύουν να βρουν την ηρεμία τους σε ένα ήσυχο καταφύγιο. Παράλληλα, περισσότερα από τα δύο πέμπτα (42%) επιδιώκουν διακοπές που προάγουν την ψυχική ή και σωματική υγεία. Τα επαγγελματικά ταξίδια αλλάζουν Η τάση που επικράτησε λόγω της πανδημίας, εργασία από οπουδήποτε, έχει κουράσει τους τηλεργαζόμενους και τους έχει οδηγήσει στην απόφαση να χρησιμοποιούν την άδειά τους μόνο για διακοπές.

Αναλυτικά, ένα σημαντικό ποσοστό (66%) θέλει τα ταξίδια του 2023 να είναι αυστηρά αναψυχής, και σχεδόν οι μισοί (49%) δεν ενδιαφέρονται να εργαστούν ενώ ταξιδεύουν, αλλά θα εξετάσουν το ενδεχόμενο αυτό κατά περίπτωση, ανάλογα με το τι θα τους προσφέρει η εταιρεία τους.

Ως εκ τούτου, τα ταξίδια για επαγγελματικούς λόγους θα επανέλθουν στην ατζέντα το 2023. Αλλά σε αντίθεση με τα επαγγελματικά ταξίδια προ κορωνοϊού, οι εργαζόμενοι θα αναζητούν περισσότερες ευκαιρίες συντροφικότητας «στην πραγματική ζωή», μακριά από το γραφείο, αντανακλώντας τη ζήτηση για τα παραγωγικά και δημιουργικά επαγγελματικά ταξίδια. Είναι γεγονός ότι το 44% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού ανυπομονεί να προγραμματίσει ο εργοδότης του ένα ταξίδι εργασίας «πραγματικής ζωής» και λίγο περισσότερο από το μισό (51%) θα ήθελε ο εργοδότης του να χρησιμοποιεί τα χρήματα που εξοικονομεί από τη μετατόπιση

ΟΓιώργος Βερνίκος δεν παραλείπει, και συχνά προτάσσει, τη σημασία της σύνδεσης της τουριστικής ανάπτυξης με τον άνθρωπο, την τοπική κοινωνία και την κυκλική και πράσινη οικονομία. Έχοντας επίγνωση ότι αυτά είναι θέματα πάνω στα οποία προβληματίζεται, νοιάζεται και εργάζεται εδώ και χρόνια -από όταν δεν αναφέρονταν σε κάθε ομιλία- ζητήσαμε να μας μιλήσει για τη σημασία τους, τα προβλήματα και την προοπτική τους, καθώς και για τις σχετικές δράσεις του ΣΕΤΕ. Στην ομιλία του στο Συνέδριο του ΚΥΚΛΟΥ ΙΔΕΩΝ «Η ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ VI- Εθνική στρατηγική και διεθνής περιδίνηση» με θέμα «Ισχύει το στοίχημα των μεταρρυθμίσεων;» ανέφερε τους προβληματισμούς του για τη σπουδαιότητα και τους ανασταλτικούς παράγοντες των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων.

Τουρισμός με επίκεντρο τον άνθρωπο Όταν μιλάμε για βιώσιμη ανάπτυξη, πρέπει να έχουμε στον νου μας το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Δεν είναι μόνο οι ποσοτικοί δείκτες που καθορίζουν την πορεία. Στην πραγματικότητα, υπάρχει μια συνεχής ανάγκη να βρεθεί η λεπτή ισορροπία ανάμεσα σε συγκρουόμενες έννοιες. Δεν είναι εύκολο, αλλά πρέπει να είναι ξεκάθαρος ο στόχος μας ότι επιζητούμε αυτή την ισορροπία. Σήμερα, παρατηρούμε ότι στην ανάπτυξη κάθε μορφής, πέρα από τα ήδη υπάρχοντα ζητήματα, αναδεικνύεται σημαντικά και το θέμα των εργασιακών σχέσεων. Είναι ένα θέμα που θα γίνεται όλο και πιο έντονο. Πιστεύω, μάλιστα, ότι είμαστε στην αρχή μιας νέας ισορροπίας στις εργασιακές σχέσεις. Θα πρέπει, λοιπόν, να προσεγγίσουμε το ζήτημα με ανοιχτό μυαλό και διάθεση συνεννόησης.

Τα βασικότερα προβλήματα Ο τουρισμός, εκπροσωπώντας την κυριότερη οικονομική δραστηριότητα της ελληνικής κοινωνίας, έχει ιδιαίτερη ευθύνη στη δημιουργία συνθηκών με επίκεντρο τον άνθρωπο. Σήμερα όλοι συμφωνούν στη σπουδαιότητα του τουρισμού με άξονα την ποιότητα, το περιβάλλον, τον πολιτισμό, την ενίσχυση της τοπικής παραγωγικότητας, την ταξιδιωτική εμπειρία και τη συνύπαρξη με την τοπική κοινωνία. Είναι πρωταρχικής σημασίας το πώς τα επικοινωνούμε όλα αυτά και πώς αντιμετωπίζουμε τα νέα προβλήματα που αναδύονται συνεχώς και τις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις. Οι μεταρρυθμίσεις σήμερα επηρεάζονται -πέρα από τα προβλήματα της κλιματικής αλλαγής, των ανισοτήτων, της απειλής της δημοκρατίας, της γήρανσης του πληθυσμού- επιπρόσθετα από τις γεωπολιτικές εντάσεις, την ενεργειακή κρίση, τον πόλεμο στην

Ουκρανία, αλλά και τη διαφαινόμενη διεθνή ύφεση, με πιθανή τη συρρίκνωση των θέσεων απασχόλησης. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τις μεταρρυθμίσεις, παρόλο που είναι βασικά συμφωνημένες, είναι η υπάρχουσα ιδιοτέλεια για την προάσπιση των προσωπικών συμφερόντων αλλά και των συμφερόντων των ισχυρών ομάδων πίεσης. Κυρίως, όμως, είναι ο διχαστικός φανατισμός, που εντείνεται από τον πολιτικό ανταγωνισμό και την πόλωση, τον φόβο για την αλήθεια και τις επικείμενες εκλογές. Όλα αυτά ακυρώνουν ή καθυστερούν -στην πράξη- τις μεταρρυθμίσεις. Τελικά, η δημόσια συζήτηση καταλήγει να είναι «εκτός θέματος», όπως πολύ σωστά επισημαίνεται στο Συνέδριο. Η επισήμανση των προβλημάτων δεν αναιρεί την ανάγκη για έγκαιρη και παραγωγική αξιοποίηση των χρημάτων του Ταμείου Ανάκαμψης ούτε την ανάγκη για μια νέα αναπτυξιακή τροχιά, που να κινείται από τη γνώση και την καινοτομία και να συμβάλλει στη διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Επίσης, είναι σημαντική η δημιουργία ανεξάρτητου και αξιόπιστου παρατηρητηρίου μεταρρυθμίσεων. Αναπτυξιακά σχέδια και δρομολογημένες μεταρρυθμίσεις

Όλοι σήμερα έχουμε συμφωνήσει για την ανάγκη της προστασίας του περιβάλλοντος, της ψηφιακής μετάβασης, της κατάρτισης και της βιώσιμης ανάπτυξης. Πάντα υπάρχει το θέμα των χρηματοδοτήσεων και το αν οι πόροι είναι αρκετοί για να χρηματοδοτήσουν την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Θεωρώ ότι έχουν προβλεφθεί πόροι προς αυτή την κατεύθυνση, παρόλο που πάντα θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι είναι ανεπαρκείς. Έχει σημασία όμως οι διαθέσιμοι πόροι να διοχετεύονται με δίκαιο και αποτελεσματικό τρόπο. Ενδεικτικά είναι τα παρακάτω κείμενα αναφοράς: • Το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2021-2025, που συζητήθηκε ευρέως, αποτελεί μια σημαντική θεσμική τομή που αναγνωρίζει την αναγκαιότητα οργάνωσης του επενδυτικού προγραμματισμού και την αξία των δημοσίων επενδύσεων και προτείνει τομείς παρέμβασης με άξονα την πράσινη οικονομία, την ψηφιακή οικονομία, την καινοτομία και την εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού. • Τους στόχους για βιώσιμη ανάπτυξη 2030 του ΟΗΕ.

• Την κοινή δήλωση του 2018 για το Εθνικό Αναπτυξιακό Σχέδιο (σε συνεργασία και με τη διαΝΕΟσις) και την κοινή δήλωση των κοινωνικών εταίρων και της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, με την αποδοχή όλων των πολιτικών κομμάτων, με κεντρικούς αναπτυξιακούς στόχους:

“

1) τη μείωση της ανεργίας και την αύξηση της ποιοτικής απασχόλησης

2) την προσέλκυση καινοτόμων επενδύσεων και τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος

3) την ενίσχυση της εξωστρέφειας και τον εκσυγχρονισμό του παραγωγικού δυναμικού σε όλους τους τομείς της οικονομίας

4) την αναβάθμιση του ανθρώπινου κεφαλαίου και την προσαρμογή των δεξιοτήτων στις σύγχρονες απαιτήσεις

5) τη μείωση της φτώχειας και των ανισοτήτων

6) την προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς μας με ξεκάθαρους κανόνες και σαφείς τρόπους, που θα επιτρέπουν την προστασία των βασικών οικοσυστημάτων, και με δώδεκα βασικούς άξονες παρέμβασης. Μεταξύ τους αναφέρεται ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Διοίκησης και η μείωση της γραφειοκρατίας, η απλοποίηση της νομοθεσίας και της πολυνομίας, η βελτίωση της φορολογικής διοίκησης, η ταχεία απονομή

μιας

GREENPEACE.

και η βελτίωση του ενεργειακού σχεδιασμού.

Καθοριστικός ο ρόλος της τοπικής κοινωνίας και των τοπικών αρχόντων Οι τοπικές κοινωνίες και οι ηγεσίες που αναδεικνύουν ως τοπικούς άρχοντες έχουν καθοριστικό ρόλο για την τουριστική ταυτότητα κάθε περιοχής. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση όσο πιο εξωστρεφής είναι τόσο πιο πολύ αξιοποιεί όλες τις δυνάμεις της τοπικής κοινωνίας, συνεργάζεται με τις επιχειρήσεις, με τα πολιτιστικά δρώμενα και με καθέναν που συμβάλλει στην ποιότητα αυτού που ονομάζουμε «Τοπική Αυτοδιοίκηση». Δράσεις του ΣΕΤΕ

Ο ΣΕΤΕ παράγει σημαντικότατο έργο σε όλα τα επίπεδα, στις μελέτες, στις προτάσεις, στην εκπαίδευση, στον δομημένο λόγο, στην επικοινωνία, διεκδικώντας την αξιοσύνη να εκπροσωπεί ως κοινωνικός εταίρος τον τουρισμό. Έχει εκπονήσει και δημοσιοποιήσει τη μελέτη «Ελληνικός τουρισμός 2030», με στόχο να απαντήσει σε όλες τις ανησυχίες και τις ανάγκες που υπάρχουν σήμερα, κυρίως στο σύνολο των αναγκαίων υποδομών που επηρεάζουν την τουριστική δραστηριότητα κατά περιοχή. •

• Ο τουρισμός αποτελεί αιμοδότη της ελληνικής οικονομίας. Επιπρόσθετα και ιδιαίτερα την περίοδο 2021-2022, ο τουρισμός στον άξονα ασφάλεια-ελευθερία, λόγω των περιορισμών της πανδημίας, αναδείχθηκε ως βασικός εκπρόσωπος της «ελευθερίας» και μόνο έτσι εξηγείται η έντονη τάση για ταξίδια πριν καλά καλά περάσει ο κίνδυνος της πανδημίας. • Είν αι απαραίτητη η συνεχής αναβάθμιση για ποιοτική παροχή υπηρεσιών, ουσιαστική βιωματική εμπειρία και ενσωμάτωση των παγκόσμιων τάσεων του τουρισμού. Η αναζήτηση της ουσιαστικής και με θετικό πρόσημο εμπειρίας συνδυάζεται και με τη δυναμική που καταγράφει η νέα κατηγορία τουριστών, αυτή των digital nomads.

• Η μετάβαση στην αειφορία, η κυκλική οικονομία, η πράσινη συμφωνία, η ισόρροπη ανάπτυξη προορισμών και περιφερειών, η επιχειρηματική βιωσιμότητα, αντικατοπτρίζουν τον διαρκώς αυξανόμενο προσανατολισμό του τουρισμού -πέρα από το περιβάλλον, τον πολιτισμό, την τοπική παραγωγικότητα και την κατάρτιση- σε ένα ολικό

βιώσιμο μοντέλο στρατηγικής ανάπτυξης.

• Η αν άπτυξη του τουρισμού, ακόμα και πριν από το τέλος της πανδημίας, ανέδειξε ζητήματα που απασχολούν τόσο τον ελληνικό όσο και τον διεθνή τουρισμό -αλλά και συνολικά την οικονομία- όπως τις ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό, την ενεργειακή κρίση, την αύξηση του πληθωρισμού και των επιτοκίων και τον κίνδυνο οικονομικής επιβράδυνσης.

• Είν αι σημαντική η αξιόπιστη πρόσβαση στη χρηματοδότηση, καθώς όλο και περισσότερες εταιρείες θα επιδιώκουν να μπουν στον αναπτυξιακό νόμο. • Στο χώρο του γιώτινγκ, η αγορά ναυλώσεων σκαφών αναψυχής καταγράφει σημαντική αύξηση, ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο, και υπολογίζεται ότι ο στόλος αυξάνεται 8% ετήσια σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο ρόλος των ηλεκτρονικών κρατήσεων γίνεται όλο και πιο σημαντικός. Το 2022 η Ελλάδα παρέμεινε νούμερο ένα προορισμός για σκάφη άνω

ποιος θα πρέπει να δικαιούται να αναπτύσσει τέτοια προϊόντα και να εισπράττει φυσικά και τις αντίστοιχες επιδοτήσεις; Οι αγρότες που θα διευρύνουν τις δραστηριότητές τους συμπληρωματικά προς τον τουρισμό και τη φιλοξενία ή οι επιχειρηματίες του τουρισμού που θα «ντύσουν» τις τουριστικές επιχειρήσεις τους με αγροτικό «ένδυμα»; Έχουν εμπειρία και επαγγελματισμό οι αγρότες ώστε να διαχειριστούν ένα τουριστικό

προϊόν / υπηρεσία; Έχουν διάθεση και γνώση να το κάνουν; Τα προγράμματα που δημιουργήθηκαν είχαν εκείνους στο μυαλό τους, αλλά μπορούν οι ίδιοι να τα απορροφήσουν; Από την άλλη, όταν άνθρωποι που δεν είναι αγρότες προσφέρουν αγροτοτουριστικές υπηρεσίες, πόσο αυθεντικές μπορεί να είναι; Μήπως προσφέρουν στους τουρίστες μια ψευτοαγροτική δραστηριότητα που απέχει από την αυθεντική εμπειρία που αναζητούν; Και αν οι αγρότες μας δεν είναι έτοιμοι να αναλάβουν αυτή την ευθύνη / ευκαιρία να δημιουργήσουν αγροτοτουριστικά προϊόντα και υπηρεσίες και οι τουριστικοί «δήθεν» αγρότες δεν δικαιούνται ηθικά και δεν μπορούν να προσφέρουν αυθεντικές αγροτοτουριστικές εμπειρίες, τότε ποιος θα στηρίξει την πιεστική

διεθνή τουριστική ζήτηση για εμπλουτισμό του ελληνικού τουρισμού με τέτοιες δράσεις και υποδομές; Δεν είναι μόνο το ζεστό χρήμα επιδοτήσεων και τουριστικής ζήτησης που περιμένει να το πάρει κάποιος που θα εκμεταλλευτεί ή θα αξιοποιήσει την ευκαιρία, αλλά και η ανάγκη εκσυγχρονισμού και προσαρμογής του ελληνικού τουριστικού προϊόντος στις νέες διεθνείς τάσεις που πιέζει να προχωρήσουν τα πράγματα γρήγορα. Και αυτό θα πρέπει να το αναγνωρίσουμε αναζητώντας τις καλύτερες λύσεις μέσα από διάλογο και συνεργασία και με τα δύο μέρη: την αγροτική και την τουριστική ανάπτυξη.

ταυτόχρονα θίγει μερικά από τα βασικά προβλήματα και τις ιδιαιτερότητές του στην Ελλάδα. Ας δούμε τι αναφέρει: «Ο αγροτουρισμός είναι μορφή ήπιου τουρισμού κατά την οποία οι επισκέπτες μένουν σε αγρόκτημα και συμμετέχουν σε αγροτικές εργασίες. Σημείο αναφοράς των διακοπών σε ένα αγρόκτημα / ξενώνα είναι η άμεση επαφή του επισκέπτη με την αγροτική ζωή, τις καλλιέργειες, τη φύση, τη χλωρίδα και την πανίδα, κάτι το ιδιαίτερο για το μεγαλύτερο ποσοστό των σύγχρονων Ευρωπαίων πολιτών, κατοίκων αστικής περιοχής. Πέρα από την υποδοχή και τη φιλοξενία του επισκέπτη σε ένα περιβάλλον λιτό με τοπικό χαρακτήρα και όλες τις απαραίτητες ανέσεις, προβλέπεται και η ενεργή συμμετοχή του τουρίστα σε ένα σύνολο δραστηριοτήτων. Ενδεικτικές δραστηριότητες είναι:

• αγροτικές δραστηριότητες (συμμετοχή στις εργασίες)

• παρατήρηση οικοσυστήματος (πουλιών, πανίδας, χλωρίδας, επισκέψεις υγροβιότοπων κ.λπ.)

• αθλήματα περιπέτειας (π.χ. ράφτινγκ, πεζοπορία κ.λπ.)

• πολιτιστικές περιηγήσεις (π.χ. επισκέψεις σε μοναστήρια, εκκλησίες, λαογραφία μουσεία, παραδοσιακούς οικισμούς, αρχαιολογικούς χώρους κ.λπ.)

• διάφορα μαθήματα (π.χ. μαθήματα αργαλειού, ελληνικών χορών, γαστρονομίας - ελληνικής κουζίνας, γευσιγνωσίας, οινοποιίας, τοπικών προϊόντων κ.λπ.) Η βασική ιδιαιτερότητα αυτής της μορφής τουρισμού στις ανεπτυγμένες αγροτουριστικά χώρες (Ισπανία, Γερμανία, Γαλλία) είναι πως βασίζεται σε διαμονή σε φάρμες στην ύπαιθρο, κάτι το οποίο δεν υπάρχει στον αντίστοιχο βαθμό στην Ελλάδα, αν και διαθέτει μεγάλο κεφάλαιο προς αξιοποίηση (λαϊκός και πολιτιστικός πλούτος, γεωφυσικά στοιχεία κ.τ.λ.). Με τις κατάλληλες προσαρμογές στα δεδομένα του ελληνικού τοπίου, ο Ελληνικός Αγροτουρισμός μπορεί να βρεθεί σε ανταγωνιστική θέση, συμβάλλοντας έτσι στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, ενώ παράλληλα ενισχύει το εισόδημα των κατοίκων στις περιοχές-προορισμούς. Οι διαφορετικές προσεγγίσεις του θέματος είναι εμφανείς και μέσα από τις αντίστοιχες αναφορές του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και του Υπουργείου Τουρισμού.

Ο αγροτουρισμός για το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

Το τι σημαίνει αγροτουρισμός για το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης μπορεί να αντιληφθεί κανείς από την επίσημη

θέση του, όπως αυτή εκφράζεται και μέσα από το site του με βάση αυτές τις αναφορές: Αγροτουρισμός είναι ειδική μορφή Τουρισμού Υπαίθρου, η οποία συνίσταται στο σύνολο των δραστηριοτήτων που συνδέονται με την αγροτική παραγωγή και το πολιτιστικό περιβάλλον των αγροτικών περιοχών, τις αγροτικές ασχολίες, τα τοπικά προϊόντα, την παραδοσιακή κουζίνα και τοπική γαστρονομία, καθώς και την παροχή υπηρεσιών φιλοξενίας και εστίασης, σε χώρους ενοποιημένους ή μη, με αγροτικές εγκαταστάσεις. Κατά την 5η Προγραμματική Περίοδο το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στο πλαίσιο εφαρμογής του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας 2014-2020 (ΠΑΑ), υλοποιεί παρεμβάσεις ανάπτυξης της υπαίθρου μέσω και της ενίσχυσης του αγροτικού τουρισμού και αλλά και γενικότερα του τουρισμού, βάσει του Μέτρου 19 «CLLD/ LEADER» και ειδικότερα του υπο-μέτρου 19.2 «Στήριξη για την υλοποίηση πράξεων στο πλαίσιο της στρατηγικής τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων». Ο Αγροτουρισμός επιδιώκει τη δημιουργία θετικών κοινωνικών, πολιτιστικών και περιβαλλοντικών συνθηκών και ανταποκρίνεται στην ανάγκη των αγροτών να αποκτήσουν συμπληρωματικό εισόδημα, απασχολούμενοι με τον τομέα των υπηρεσιών, καθώς και στην ανάγκη των κατοίκων των αστικών κέντρων να επιστρέψουν στη φύση. Ο Αγροτουρισμός αναπτύσσει την τοπική κοινωνία, συμβάλλει στη συνέχεια της παραγωγής παραδοσιακών προϊόντων, διατηρεί τέχνες που διαφορετικά θα είχαν εξαφανιστεί, συμβάλλει στην αναβίωση εθίμων και παραδοσιακών εκδηλώσεων, στη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, αποτελεί ένα μέσο επικοινωνίας των απομονωμένων

περιοχών με τα μεγάλα αστικά κέντρα, αλλά και προσφέρει νέες προοπτικές ζωής στους νέους των περιοχών αυτών. Μέσω του Αγροτουρισμού προβάλλεται η πολιτιστική κληρονομιά, η μοναδικότητα της κάθε περιοχής.

“ Σημείο αναφοράς των διακοπών σε ένα αγρόκτημα / ξενώνα είναι η άμεση επαφή του επισκέπτη με την αγροτική ζωή.”

Ο Αγροτουρισμός προσφέρει στον επισκέπτη την ευκαιρία να γνωρίσει τις αγροτικές περιοχές, τις αγροτικές ασχολίες, τα τοπικά προϊόντα, την παραδοσιακή κουζίνα και την καθημερινή ζωή των κατοίκων, την πολιτιστική κληρονομιά κάθε περιοχής, με σεβασμό στο περιβάλλον και την παράδοση. Δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να έρθει σε επαφή με τη φύση και με τις δραστηριότητες στην ύπαιθρο, στις οποίες μπορεί να συμμετέχει. Γενικότερα ο Αγροτουρισμός συμβάλλει στη(ν):

• συμπλήρωση και βελτίωση του αγροτικού εισοδήματος

• βελτίωση της ποιότητας ζωής και εργασίας του αγροτικού πληθυσμού

• συγκράτηση του αγροτικού πληθυσμού στον τόπο διαμονής του

• βελτίωση και διάθεση των τοπικών αγροτικών και βιοτεχνικών προϊόντων

• προστασία του περιβάλλοντος

• διατήρηση, προβολή κι αξιοποίηση της αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς

• βελτίωση της ελκυστικότητας των αγροτικών περιοχών

• ενίσχυση της επιχειρηματικότητας

Επ’ ευκαιρίας της κατάθεσης των τριών ελληνικών υποψηφιοτήτων που θα εκπροσωπήσουν τη χώρα μας στον διαγωνισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (ΠΟΤ), «Best Tourism Villages», τo Φισκάρδο του Δήμου Σάμης, η Πέρδικα του Δήμου Ηγουμενίτσας και η Αρναία του Δήμου Αριστοτέλη, η κ. Ζαχαράκη αναφέρθηκε στην σημασία της ανάπτυξης του αγροτουρισμού. Η Υφυπουργός Τουρισμού αρμόδια για τις ειδικές μορφές Τουρισμού, Σοφία Ζαχαράκη, συνέστησε ειδική επιτροπή που αποφάσισε την κατάθεση των τριών ελληνικών υποψηφιοτήτων που θα εκπροσωπήσουν τη χώρα μας στον διαγωνισμό για το «Best Tourism Villages». Ο διαγωνισμός αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα: α) στην απονομή του σήματος «Best Tourism Village», β) στη συμμετοχή στο πρόγραμμα αναβάθμισης για τις υποψηφιότητες που βρίσκονταν κοντά στο να λάβουν το παραπάνω σήμα, γ) συμμετοχή στο δίκτυο των «Best Tourism Villages». Οι περιοχές που προτάθηκαν φέτος είναι τo Φισκάρδο του Δήμου Σάμης, η Πέρδικα του Δήμου Ηγουμενίτσας και η Αρναία του Δήμου Αριστοτέλη. Η υφυπουργός δήλωσε σχετικά με τη σημασία του αγροτουρισμού: «Ο αγροτουρισμός μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην εθνική οικονομία, στις τοπικές κοινότητες, στη διατήρηση του παραδοσιακού τρόπου ζωής, στην ενίσχυ-

ση του πρωτογενούς τομέα, στην ανάδειξη του πολιτιστικού και φυσικού πλούτου μιας περιοχής, αλλά και στη δημιουργία νέων, καλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας σε καινούργιους κλάδους και τομείς, που θα κάνουν τους νέους μας να θέλουν να μείνουν και να δημιουργήσουν στον τόπο τους. Από την πλευρά μας, ενισχύουμε στρατηγικά τον αγροτουρισμό, ισχυροποιώντας το ελληνικό τουριστικό brand, με την ανάδειξη της ξεχωριστής -αυθεντικήςτου ταυτότητας και των στοιχείων εκείνων που τη συνθέτουν. Εργαζόμαστε σκληρά, από κοινού, με την Αυτοδιοίκηση και τις τοπικές κοινωνίες, και είμαστε αισιόδοξοι ότι θα επαναλάβουμε τον περσινό μας θρίαμβο, που οδήγησε στην επιλογή του Σουφλίου στον κατάλογο των best tourism villages και της δυτικής Σάμου στο πρό-

γραμμα αναβάθμισης του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού». Στόχος του «Best Tourism Villages» είναι να αναδείξει εξαιρετικά παραδείγματα προορισμού για αγροτουρισμό, με το Υπουργείο Τουρισμού να συμμετέχει στον διαγωνισμό για δεύτερη συνεχή χρονιά, στο πλαίσιο της προώθησης του ελληνικού αγροτουριστικού προϊόντος σε περιοχές με πληθυσμό μέχρι 15.000 κατοίκους, με βάση τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης.

Για την επιλογή των ελληνικών φακέλων υποψηφιοτήτων, η Υφυπουργός Τουρισμού, Σοφία Ζαχαράκη, ανέλαβε προσωπικά τον συντονισμό της εθνικής συμμετοχής της χώρας μας, αποστέλλοντας το προηγούμενο διάστημα επιστολές σε όλους τους Περιφερειάρχες της χώρας και την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος και ζητώντας προς τους οικείους δήμους τους να καταθέσουν τον σχετικό φάκελο υποψηφιότητας προς το Υπουργείο Τουρισμού. Παράλληλα, η Υφυπουργός Τουρισμού συνέστησε ειδική ομάδα εργασίας για την αξιολόγηση των φακέλων, η οποία και πρότεινε τις τρεις ελληνικές υποψηφιότητες. Επισημαίνεται ότι στην περσινή, πρώτη της, συμμετοχή στον διαγωνισμό, η χώρα μας απέσπασε δύο σπουδαίες διακρίσεις, με τον δήμο Σουφλίου ως «best tourism village» και τον δήμο δυτικής Σάμου στο πρόγραμμα αναβάθμισης του οργανισμού.

και τουριστικού καταλύματος φιλικού προς ζώα συντροφιάς, με τροπολογία που κατατέθηκε στο νομοσχέδιο με τίτλο

Η αγορά των συνεδρίων ήταν από αυτές που δέχτηκαν σοβαρότατο πλήγμα κατά την περίοδο της υγειονομικής κρίσης. Προσπαθεί να ανακάμψει με ρυθμούς διαφορετικούς από την υπόλοιπη τουριστική αγορά, αφού τα συνέδρια -και ιδιαίτερα τα μεγάλα και διεθνή- απαιτούν προετοιμασία κάποιων ετών για να οργανωθούν και να πραγματοποιηθούν. Ο συνεδριακός τουρισμός απουσιάζει από το πρόγραμμα προβολής του ΕΟΤ, δημιουργώντας έντονες αντιδράσεις από τον HAPCO.

HAPCO & DES: Οι στόχοι στον Ελληνικό συνεδριακό τουρισμό Σε συνάντηση με δημοσιογράφους που πραγματοποίησε στα τέλη του προηγούμενου μήνα ο HAPCO & DES (Hellenic Association of Professional Congress Organizers – Σύνδεσμος Ελλήνων Επαγγελματιών Εκδηλώσεων και Οργανωτών Συνεδρίων), στο ξενοδοχείο Saint George Lycabettus στην Αθήνα, έθεσε ουσιαστικά την αρχή της πρώτης μετά την κρίση προσπάθειας, για να θυμίσει ότι τα συνέδρια (με φυσική παρουσία) υπάρχουν και αξίζει να διεκδικηθούν. Παρόντες στην εκδήλωση, τα μέλη του Δ.Σ. HAPCO & DES -η Πρόεδρος Σίσσυ Λυγνού, ο Αντιπρόεδρος Α΄ Παναγιώτης Ποδηματάς, η Γενική Γραμματέας Αντωνία Αλεξάνδρου, η Επίτιμη Πρόεδρος Ρένα Τόλη και τα μέλη Ζένια Κερασίδου, Βαγγέλης Πάντος και Μαρία Παπαπαναγιώτου- εκπροσωπώντας το σύνολο του Δ.Σ, ανέδειξαν τόσο μέσα από τις ομιλίες όσο και μέσα από τις συζητήσεις με τους δημοσιογράφους τα προβλήματα και τις προοπτικές του κλάδου, καθώς και τους στόχους που επανατοποθετήθηκαν ενόψει του σταδιακού ανοίγματος της διεθνούς αγοράς. Ο συνεδριακός τουρισμός έχει δυναμική και ζητά την προσοχή της πολιτείας Το 2022 τα τουριστικά έσοδα από τον συνεδριακό τουρισμό υπολογίζονται σε

1,7 δισ. ευρώ, ποσό καθόλου ευκαταφρόνητο τηρουμένων των αναλογιών και λαμβανομένων υπόψη των συνθηκών. Για το 2023, η Πρόεδρος του HAPCO & DES Σίσσυ Λυγνού δήλωσε ότι υπάρχει αισιοδοξία. Στην ομιλία της επισήμανε ότι ο Επαγγελματικός και Συνεδριακός Τουρισμός, η βιομηχανία συνεδρίων και εκδηλώσεων (MICE: Meetings Incentives Congresses Events), αποτελεί το «διαμάντι» του Ελληνικού Τουρισμού, που μπορεί να δώσει σημαντική ώθηση στην ανάκαμψη από μια παγκόσμια κρίση, αλλά και στην ανάπτυξη της χώρας, καθώς προσελκύει κοινό υψηλού επιπέδου και εισοδήματος και προβάλλει τη χώρα διεθνώς. «Βρισκόμαστε σήμερα εδώ» σημείωσε η πρόεδρος «για να αναδείξουμε

μόνο μέσω της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και δεν έχει συμπεριληφθεί σε εθνικό σχέδιο δράσης για την ανάπτυξη του Ελληνικού Τουρισμού. Η Ελλάδα έχει αναδείξει, ακόμα και εν μέσω των δύο τελευταίων ετών, την ικανότητά της ως κορυφαίος συνεδριακός προορισμός. Για αυτό είναι σημαντικό να συμπεριληφθεί σε ένα εθνικό σχέδιο

στοχευμένης προβολής, που θα πρέπει να καταρτιστεί σε συνεργασία με τη Πολιτεία». Στο πλαίσιο της εξωστρεφούς στρατηγικής του, ο HAPCO & DES συνεργάζεται με όλους τους Ελληνικούς Φορείς της Ελληνικής Τουριστικής Αγοράς, με τα Γραφεία Συνεδριακής Προβολής της Αθήνας (ACVB) και της Θεσσαλονίκης (TCB) και με τους Διεθνείς Φορείς IAPCO και ICCA, προσπαθώντας να χαράξει κοινή πολιτική στρατηγικής για την προώθηση του Συνεδριακού Τουρισμού. Αξίζει να τονιστεί ότι με βάση τα στοιχεία που αναφέρθηκαν, ο συνεδριακός τουρισμός συμβάλλει στη δημιουργία εισοδήματος, πολλές φορές ακόμα και στο 7πλάσιο από τον μαζικό τουρισμό, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο ανάλογα την ελληνική οικονομία. Μια σύμπραξη για να ενισχυθεί η Ελλάδα στη διεθνή συνεδριακή αγορά Ιδιαίτερα ενδιαφέρον και ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι λίγες μέρες μετά είδαμε να περνάμε σε μια πολύ ενδιαφέρουσα και δυναμική πρωτοβουλία. Ο Σύνδεσμος HAPCO & DES, το Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών του Δήμου Αθηναίων (This is Athens-CVB) και το Γραφείο Προσέλκυσης Συνεδρίων

Επισκεπτών Θεσσαλονίκης (TCB), ένωσαν τις δυνάμεις τους για να υλοποιήσουν κοινές στρατηγικές δράσεις προβολής της Ελλάδας στη διεθνή συνεδριακή αγορά, να δημιουργήσουν περισσότερες θέσεις εργασίας στον τουριστικό κλάδο και να τονώσουν την οικονομία. Η συνεργασία των τριών φορέων έχει αφετηρία τουλάχιστον δύο χρόνια πριν, όταν, εν μέσω πανδημίας, δημιουργήθηκε η σύμπραξη Greek Meetings Alliance (GMA) για να αντιμετωπιστεί η πρωτοφανής κρίση στον κλάδο συνεδρίων και εκδηλώσεων. Η συνέργεια αυτή, «Greek Meetings Alliance» (GMA), επισφραγίστηκε με την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας των τριών φορέων, σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής, την Τρίτη 25 Οκτωβρίου. Παρόντες στην εκδήλωση ήταν η υφυπουργός Τουρισμού Σοφία Ζαχαράκη, η βουλευτής και τομεάρχης Τουρισμού της Κ.Ο. ΣΥΡΙΖΑ Κατερίνα Νοτοπούλου, ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης, ο αντιπεριφερειάρχης Τουρισμού Κεντρικής Μακεδονίας Αλέξανδρος Θάνος, εκπρόσωποι φορέων και επαγγελματίες του κλάδου. Ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης ευχαρίστησε τους φορείς για την πολύτιμη συνεργασία τους τα τελευταία χρόνια και επεσήμανε: «Μέσα από αυτή τη δυναμική συνεργασία θα μπορέσουμε να ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο την προβολή της Αθήνας στη διεθνή συνεδριακή αγορά και να τονώσουμε την οικονομία της πόλης. Για τον Δήμο Αθηναίων, η τουριστική ανάπτυξη αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα που συνδέεται με την αστική ανάπτυξη, την αναβάθμιση των υποδομών της πόλης και την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Πιστεύουμε βαθιά στη δύναμη των συμπράξεων. Μαζί, έχουμε χτίσει γερές βάσεις, ώστε να μπορούμε να απαντάμε αποτελεσματικά στις προκλήσεις της νέας εποχής». Η υφυπουργός Τουρισμού Σοφία Ζαχαράκη αναφέρθηκε στον κομβικό ρόλο του συνεδριακού τουρισμού, τονίζοντας: «Ως Υπουργείο Τουρισμού, στηρίζουμε ένθερμα την εξαιρετική πρωτοβουλία των τριών οργανισμών να ενώσουν τις δυνάμεις τους δημιουργώντας την Greek Meetings Alliance. Η νέα αυτή Συμμαχία που σήμερα συγκροτείται, στέλνει ένα σαφές μήνυμα: Φέτος, σε μία χρονιά που ο ελληνικός τουρισμός έχει ξεπεράσει τις προσδοκίες, δεν επαναπαυόμαστε, άλλα

συνεχίζουμε ακόμη πιο δυναμικά». Την αναγκαιότητα της δημιουργίας της «Greek Meetings Alliance» επεσήμανε ο αντιπεριφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Αλέξανδρος Θάνος, υπογραμμίζοντας ότι «η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας σχεδιάζει και στηρίζει σταθερά μια σειρά δράσεων προώθησης του προορισμού στη διεθνή συνεδριακή αγορά με στρατηγικό συνεργάτη το Thessaloniki Convention Bureau. Σκοπός μας είναι να ενισχυθεί η αναγνωρισιμότητα του προορισμού και να προβληθούν οι υποδομές και οι δυνατότητες που προσφέρει ο συνδυασμός της Θεσσαλονίκης με τη γύρω περιοχή». Η Πρόεδρος του HAPCO & DES Σίσσυ Λυγνού ευχαρίστησε τα μέλη του Δ.Σ. του Συνδέσμου και τους εκπροσώπους των τριών Οργανισμών για την εποικοδομητική και παραγωγική συνεργασία, επισημαίνοντας: «Η Greek Meetings Alliance στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα για τη δύναμη της συνεργασίας, αλλά και την ικανότητα της Ελλάδας να αποτελέσει κορυφαίο συνεδριακό προορισμό. Ξεκινώντας από ένα όραμα, που γεννήθηκε εν μέσω μιας πολύ δύσκολης συγκυρίας για τη χώρα και τον Ελληνικό Τουρισμό, οι τρεις κορυφαίοι Οργανισμοί, που εκπροσωπούμε και προωθούμε τη βιομηχανία συνεδρίων

και εκδηλώσεων στη χώρα, προχωρήσαμε

σε μία σειρά επιτυχημένων κοινών δράσεων, σε πείσμα των καιρών, που επισημοποιείται μέσω ενός μνημονίου συνεργασίας. Η σύμπραξη αυτή αποτελεί σταθμό στην ιστορία του HAPCO & DES, που θέτει πάντα υψηλούς στόχους στην προάσπιση και

προβολή του ελληνικού Επαγγελματικού και Συνεδριακού Τουρισμού. Ο Σύνδεσμός μας θα συμβάλλει δυναμικά και με πάθος στην κοινή αυτή πορεία». Η κ. Λυγνού αναφέρθηκε στην συνεισφορά του συνεδριακού τουρισμού στην εθνική οικονομία, καθώς και στο ότι δίνει λύση στην εποχικότητα και την απασχόληση, προσελκύει επισκέπτες υψηλού εισοδήματος και επιπέδου και προβάλλει τη χώρα διεθνώς.

Ο Γιάννης Ασλάνης, πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου του Γραφείου Προσέλκυσης Συνεδρίων και Επισκεπτών Θεσσαλονίκης (TCB), τόνισε ότι η συνεργασία των τριών φορέων της Greek Meetings Alliance αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο τα κύρια χαρακτηριστικά του κλάδου της Βιομηχανίας των Συναντήσεων στην Ελλάδα: προσαρμοστικότητα, επαγγελματισμό, δημιουργικότητα, συνεργασία, εναρμόνιση με τις σύγχρονες τάσεις της αγοράς και κυρίως προετοιμασία για περαιτέρω ανάπτυξή της σε εθνικό επίπεδο με τους πλέον σύγχρονους όρους. Την υπογραφή του Μνημονίου συνεργασίας ακολούθησε συζήτηση για το μέλλον του συνεδριακού τουρισμού, τη δύναμη των συναντήσεων και το οικονομικό τους αντίκρισμα. Δύο σημαντικές προσωπικότητες της διεθνούς αγοράς του συνεδριακού τουρισμού έδωσαν ιδιαίτερο βάρος στη συμφωνία με την παρουσία τους ως ομιλητές: ο Ray Bloom, πρόεδρος της IMEX Group και ο Senthil Gopinath, διευθύνων σύμβουλος της ICCA.

Θάνος Παναγούλιας είναι μέλος του ΔΣ του νεοσύστατου Συνδέσμου Οργανωτών, Κατασκευαστών Εκθέσεων Ελλάδος (ΣΟΚΕΕ) και CEO του ισχυρότερου διοργανωτή Εκθέσεων στην Ελλάδα, της

FORUM AE. Ένας άνθρωπος χαμηλών τόνων, με βαθιά γνώση της αγοράς των εκθέσεων σε εθνικό

αλλά και διεθνές επίπεδο, αφού ο γερμανικός

οργανισμός NürnbergMesse, στον οποίο ανήκει η

Forum AE, είναι ένας από τους 15 μεγαλύτερους

οργανωτές εκθέσεων παγκοσμίως. Στη συνέντευξή του αυτή σκιαγραφεί το παρόν και το μέλλον, τις τάσεις και τις δυνατότητες των εκθέσεων στην Ελλάδα, τους στόχους και τις αιτίες δημιουργίας του ΣΟΚΕΕ, αλλά και τον στόχο της FORUM να δημιουργήσει μεγάλες εκθέσεις διεθνούς βεληνεκούς. Ποιος ο λόγος δημιουργίας και οι στόχοι του ΣΟΚΕΕ; Ο ΣΟΚΕΕ δημιουργήθηκε από την ανάγκη να αποκτήσει μια ενιαία φωνή ο κλάδος των εκθέσεων στην Ελλάδα και να συμβάλει στην εξωστρέφειά του. Ήδη έχουμε κάνει αρκετά βήματα εντός και εκτός της χώρας, σε διεθνές επίπεδο, μέσω της συνεργασίας με την UFI και ΙFES, αλλά και εντός της Ελλάδας, με σημαντικές επαφές. Τα αποτελέσματα και το έργο του νεοσύστατου αλλά ιδιαίτερα δραστήριου φορέα μας θα ανακοινωθούν στην απολογιστική συνάντηση τον Ιούνιο του 2023. Το μέγεθος συνεισφοράς των εκθέσεων δεν είναι ευρύτερα γνωστό και δεν περιορίζεται στις 70-80 εταιρείες -που διοργανώνουν κάθε είδους εκθέσεις- και στις περίπου 250-300 εκθέσεις ετησίως. Περιλαμβάνει, ωστόσο, ένα ευρύ φάσμα επιχειρήσεων που σχετίζονται με τη λειτουργία των εκθέσεων. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει επίσημη καταγραφή των εκθέσεων, η οποία μάλιστα αποτελεί έναν από τους στόχους μας. Ο ΣΟΚΕΕ ήρθε την καταλληλότερη στιγμή. Κατά τη διάρκεια της κρίσης έγινε επιτακτική η ανάγκη για μια ενιαία φωνή του κλάδου. Υπήρξαν πάρα πολλές επαφές που έγιναν με υπουργεία και φορείς και πάντοτε ζητούσαν μια κοινή εκπροσώπηση. Έτσι συστάθηκε ένας αρχικός πυρήνας διοργανωτικών, εκθεσιακών και κατασκευαστικών εταιρειών, από τον οποίο δημιουργήθηκε μια βάση συναντίληψης για τον άξονα του νέου Συνδέσμου. Ήδη έχουν πραγματοποιηθεί πολλές ενέργειες και επαφές με θεσμικούς φορείς με σκοπό την προώθηση μιας στρατηγικής ατζέντας σχετικά με την περαιτέρω ανάπτυξη των εκθέσεων, κάτι που είναι, ωστόσο, ένας από τους επόμενους στόχους μας.

Θα έλεγα πως η εξωστρέφεια είναι ο βασικός μας άξονας. Ένας σημαντικός στόχος μας είναι η διασύνδεση με μεγάλους εκθεσιακούς φορείς, όπως η UFΙ – The Global Association of the Exhibition Industry και η IFES (International Federation of Exhibition & Event Services).

Παράλληλα, έχει ήδη πραγματοποιηθεί από το ΣΟΚΕΕ μία σειρά δράσεων και επαφών -όπως με το υπουργείο Ανάπτυξης & Επενδύσεων και το υπουργείο Εξωτερικών- που αφορούν σε θέματα εξωστρέφειας, επενδύσεων κ.ά. Ένας τρίτος πυλώνας των δράσεών μας θα είναι μια πολύ μεγάλη έρευνα που ετοιμάζουμε για να σκιαγραφήσουμε το αποτύπωμα

στην ελληνική οικονομία, με στόχο να παρουσιαστεί στη Γενική μας Συνέλευση. Έτσι θα γίνει ευρύτερα γνωστή η συνεισφορά των εκθέσεων στην οικονομία και στη χώρα γενικότερα. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι η αντίστοιχη έρευνα, που έχει πραγματοποιηθεί σε ομοσπονδιακό επίπεδο, για τις εκθέσεις της Γερμανίας καταγράφει ότι ένα ευρώ τζίρου μέσα στον εκθεσιακό χώρο συνεισφέρει 6 ευρώ στην ευρύτερη κοινωνία, στην πόλη, στην περιφέρεια. Καταλαβαίνετε λοιπόν την πολλαπλασιαστική δυναμική που έχουν και μπορούν να έχουν οι εκθέσεις, κυρίως για τις δύο μεγάλες πόλεις, Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Τα νούμερα που αναφέρει ο ΣΟΚΕΕ για πάνω από 1000 επιχειρήσεις στον κλάδο φαντάζουν πολύ μεγάλα. Σε τι αφορούν; Όσοι υπάγονται στον ΚΑΔ 8230 θεωρητικά μπορούν να νομιμοποιηθούν, να είναι μέλη του συνδέσμου. Ο σύνδεσμος αφορά διοργανωτές εκθέσεων, κατασκευαστές περιπτέρων και εκθεσιακά κέντρα. Υπό αυτή την έννοια, δεν έχουν όλοι το ίδιο μέγεθος, αλλά ανήκουν στην ίδια βιομηχανία. Από αυτούς υπολογίζω ότι οι διοργανωτές εκθέσεων, μαζί με αυτούς της επαρχίας, θα πρέπει να είναι το πολύ 70-80, ενώ οι εκθέσεις -που δε γνωρίζουμε πόσες ακριβώς είναι- προ κρίσης θα πρέπει να ήταν περίπου 250-300, συμπεριλαμβανομένων και των περιφερικών εκθέσεων, χωρίς να αναφερόμαστε καθόλου σε αυτές που μπορεί να σχετίζονται με συνέδρια. Υπάρχει σχέση με την αγορά συνεδρίων; Τα συνέδρια είναι ένα τελείως διαφορετικός κλάδος, με άλλες ανάγκες. Ένα συνέδριο μπορεί να καλύψει τις ανάγκες χώρου σε ένα ξενοδοχείο, ενώ οι εκθέσεις χρειάζονται εκθεσιακά κέντρα και διαφορετικές υποδομές. Είμαστε όμοροι κλάδοι άλλα πολύ διαφορετικοί. Ποιες τάσεις κυριαρχούν; Επανακάμπτουν; Μπορούν οι ψηφιακές εκθέσεις να υποκαταστήσουν τις εκθέσεις με φυσική παρουσία; Μετά τον κορωνοϊό παρατηρούμε σταδιακή αύξηση των επισκεπτών, αλλά έχουμε σαφή ποιοτική βελτίωση. Οι επισκέπτες είναι επαγγελματίες με συγκεκριμένα ενδιαφέροντα και τα ραντεβού που πραγματοποιούνται έχουν αυξημένη απόδοση για τους εκθέτες. Στο άμεσο μέλλον, μόνο επέκταση και μεγέθυνση των εκθέσεων αναμένουμε να δούμε. Τουλάχιστον σε αυτές που αφορούν σε παραδοσιακές αγορές και έχουν γίνει πιο στοχευμένες και εξωστρεφείς. Σε ό,τι αφορά τις ψηφιακές πλατφόρμες, δε φαίνεται να μπορούν να αντικαταστήσουν τις εκθέσεις με φυσική παρουσία. Ωστόσο, αποτελούν πλέον ένα κομμάτι τους, συγκεκριμένα στο επίπεδο των διαδραστικών ημερολογίων, που

περιλαμβάνουν προγραμματισμό ραντεβού, απομακρυσμένες επισκέψεις εικονικών περιπτέρων, διεξαγωγή ραντεβού και ταίριασμα αγοραστών – πελατών. Εξαίρεση αποτελούν μόνο κάποιες εκθέσεις σε “niche markets”, κυρίως στο χώρο της τεχνολογίας, όπου οι ψηφιακές έχουν αντικαταστήσει τις φυσικές εκθέσεις. Η τεχνολογία χρησιμοποιείται κυρίως για να βελτιώσει την εμπειρία των επισκεπτών και να αυξήσει την εμπορική αποτελεσματικότητα των εκθέσεων. Υπάρχει ανάγκη για μεγαλύτερους εκθεσιακούς χώρους; Ναι. Μετά το 2022, θα σημειωθεί ανάγκη για μεγαλύτερους εκθεσιακούς χώρους, κυρίως στην Αττική, και κυρίως σε ό,τι αφορά τις μεγάλες εκθέσεις. Αυτό είναι κάτι που το βλέπουμε και στις εκθέσεις που διοργανώνουμε εμείς. Ωστόσο είναι ενθαρρυντικό ότι ήδη το Metropolitan Expo έχει δρομολογήσει και ανακοινώσει την πιθανότητα επέκτασης κατά τρία εκθεσιακά περίπτερα (Halls). Αυτό το σχέδιο μάλιστα παρουσιάστηκε και στον πρωθυπουργό, στο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας. Ποιος είναι ρόλος των μεγάλων εκθέσεων και των μικρών τοπικών εκθέσεων; Οι μεγάλοι παίκτες θα εκτοπίσουν τους μικρούς; Η δημιουργία νέων χώρων θεωρώ ότι θα δώσει «αέρα» στις εκθέσεις, ώστε να αναπτυχθούν πολύ περισσότερο, είτε με την ανάπτυξη των υπαρχόντων εκθέσεων είτε μέσω συνενώσεων μεγάλων εταιρειών, ώστε να δημιουργηθούν περισσότερες επενδύσεις στον κλάδο. Ένας ακόμα πυλώνας ανάπτυξης των εκθέσεων στο εγγύς μέλλον είναι η εξωστρέφεια. Πιστεύω ότι υπάρχουν ευκαιρίες ανάπτυξης των ελληνικών εκθέσεων προς την Ανατολική Ευρώπη, εφόσον αυτό αποτελέσει στρατηγική του διοργανωτή. Συνεργασίες πάντα υπάρχουν στον εκθεσιακό κλάδο. Δεν θεωρώ ότι τίθεται θέμα πίεσης της

μεγάλης εταιρείας προς τη μικρή, προκειμένου εκείνη να βγει εκτός κλάδου. Με την ίδια λογική, θα μπορούσε και ο πιο μικρός διοργανωτής, επεκτείνοντας τη δραστηριότητα της δικής του έκθεσης, να επιτύχει μεγαλύτερα μεγέθη. Να συνεργαστεί με άλλες μικρές εταιρείες και αυτές να δημιουργήσουν μαζί κάτι μεγάλο. Η αλήθεια είναι ότι ο κλάδος των εκθέσεων στην Ελλάδα δεν είχε -ιδιαίτερα πριν από τον κορωνοϊό- τα κρίσιμα μεγέθη των συνεργασιών που θα έπρεπε. Όμως λόγω του κορωνοϊού δημιουργήθηκαν οι απαιτούμενες συνθήκες, ώστε όλες οι εκθεσιακές και κατασκευαστικές εταιρείες και οι εκθεσιακοί χώροι να καθίσουμε στο ίδιο τραπέζι, να μιλήσουμε και να εξετάσουμε τα θέματα που μας ενώνουν και όχι αυτά που μας χωρίζουν. Από αυτό προέκυψε εξάλλου και ο ΣΟΚΕΕ. Οι τοπικές εκθέσεις μπορούν να διαδραματίσουν έναν ενδιαφέροντα ρόλο, αρκεί να εστιάζουν σε έναν εφικτό στόχο και να έχουν προσωπικότητα, επαγγελματισμό, οργάνωση και χαρακτήρα, προσφέροντας λύσεις για την τοπική κοινωνία. Οι μεγάλες εκθέσεις έχουν άλλους στόχους. Μπορούν να πετύχουν την εξωστρέφεια που δεν μπορούν να πετύχουν οι μικρές τοπικές εκθέσεις και να συγκεντρώσουν το σύνολο του κλάδου στον οποίο απευθύνονται. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, θα πρέπει να προσδιορίσουμε το τι είναι έκθεση, event, συνέδριο, πανηγύρι, φεστιβάλ. Κατά την άποψή μου, δεν μπορεί να θεωρηθεί «έκθεση» μια διοργάνωση που πραγματοποιείται στον περιορισμένο χώρο μια αίθουσας ξενοδοχείου. Αυτό δεν είναι έκθεση. Είναι κάτι άλλο. Πιθανόν ενδιαφέρον και επιτυχημένο, αλλά δεν μπορεί να ονομαστεί έκθεση, επειδή μπερδεύει την αγορά. Πιστεύετε ότι υπάρχει περιθώριο για τη δημιουργία μιας διεθνούς τουριστικής έκθεσης στην Ελλάδα; Είναι πολύ δύσκολο εγχείρημα, με πολλές παραμέτρους. Η θεώρηση ότι είμαστε τουριστική χώρα

και άρα μπορούμε να έχουμε μια μεγάλη τουριστική έκθεση είναι αφελής. Ακόμα και στη FΟRUM, που είναι ηγέτης στον χώρο των εκθέσεων και ίσως η μόνη που θα μπορούσε να επιχειρήσει κάτι τέτοιο, το αντιμετωπίζουμε με πολύ προσοχή και σκέψη. Ίσως να είναι ένα θέμα που θα μας απασχολήσει στο μέλλον. Για να χαρακτηριστεί μια έκθεση ως εξωστρεφής θα πρέπει να έχει όχι μόνο διεθνείς εκθέτες, αλλά και μια κρίσιμη μάζα διεθνών επισκεπτών είτε ως hosted buyers είτε ως επισκέπτες που έχουν επιλέξει να έρθουν μόνοι τους. Ένα καλό παράδειγμα είναι η FOOD EXPO. Το 2019 είχαμε 220 ξένες εταιρείες ως εκθέτες και 1.200 hosted buyers επί συνόλου 2.500 διεθνών επισκεπτών. Όμως στον τομέα των τροφίμων στην Ελλάδα έχουμε μια πολύ ισχυρή παραγωγική βάση. Γενικότερα, όταν μιλάμε για διεθνή έκθεση στην Ελλάδα, στην καλύτερη περίπτωση να είναι μια έκθεση που αφορά τις χώρες της Β. Αφρικής, τα Βαλκάνια, την Κύπρο και τη Μάλτα, δηλαδή στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Στην Ελλάδα είναι πολύ δύσκολο να πετύχει μια έκθεση για τον βασικό κλάδο της εθνικής μας οικονομίας, τον τουρισμό. Δεν αρκεί να φέρεις τις περιφέρειες ως εκθέτες. Έχετε δηλαδή στους στόχους σας τη δημιουργία μια μεγάλης τουριστικής έκθεσης στην Ελλάδα; Δεν έχουμε απεμπολήσει πάντως την ιδέα από τα σχέδιά μας. Αποτελεί στρατηγικό μας στόχο, αλλά θεωρούμε ότι δεν έχει ωριμάσει ακόμη η συγκυρία για να υλοποιηθεί. Δε μας επιτρέπεται να κάνουμε λάθος σε μια τέτοια προσπάθεια και γι’ αυτό την εξετάζουμε με μεγάλη προσοχή και υπευθυνότητα. Περιμένουμε επομένως να δούμε μια διεθνή τουριστική έκθεση από τη FORUM; Δε θα την ονόμαζα αμιγώς τουριστική έκθεση. Πρόκειται για κάτι πιο σύνθετο και πολυπαραγοντικό. Ο όμιλος της Νυρεμβέργης είναι ο 15ος μεγαλύτερος στον κόσμο και έχει τη δύναμη και τη γνώση να διοργανώσει μια τέτοια έκθεση. Η ιδέα έχει ωριμάσει, αλλά περιμένουμε κάποιες ακόμα εξελίξεις, όπως την επέκταση του εκθεσιακού χώρου που προαναφέραμε. •

πολύ

αλλά η Ασία καθυστέρησε λόγω παρατεταμένων lockdown της Κίνας και της Αυστραλίας. Πάντως, η αρχική πρόβλεψη του CEO της Airbus οτι «η

ανάκαμψη θα ξεκινήσει το 2023...» δεν επαληθεύτηκε, με αποτέλεσμα οι εταιρείες να αιφνιδιαστούν και να αντιμετωπίζουν, ακόμα και σήμερα, μεγάλες ελλείψεις προσωπικού και επιτακτική ανάγκη επανεκπαίδευσης κυρίως πρωτοκόλλων ασφαλείας, λόγω της συρρίκνωσης/παύσης δρομολογίων για μεγάλο χρονικό διάστημα στη διάρκεια της πανδημίας. Στην Ελλάδα είδαμε με ικανοποίηση την Αθήνα να πλησιάζει, αλλά όχι να σπάει, το ρεκορ του 2019 μέχρι το τέλος Αυγούστου. Τα κύρια περιφερειακά αεροδρόμια, σύμφωνα με στοιχεία της Fraport, έπιασαν και ξεπέρασαν το 2019. Δεδομένου ότι η ρωσική αγορά μηδενίστηκε φέτος, το επίτευγμα είναι σημαντικό. Η μεγαλύτερη αύξηση στην αναπλήρωση της ρωσικής αγοράς ήρθε από την Αμερική και τον Καναδά. Οι εννέα ημερήσιες πτήσεις, οι 63 την εβδομάδα από Αμερική και οι περίπου 15 την εβδομάδα από Καναδά, είναι ρεκόρ. Γίνονται προσπάθειες παράτασης των δρομολογίων για τον επόμενο χειμώνα, όπως συμβαίνει με Ισπανία, Ιταλία και Πορτογαλία εδώ και αρκετά χρόνια. Έχουν υπάρξει μεταβολές στην αγορά των αεροπορικών εταιρειών; Ποιες είναι οι γενικότερες τάσεις που επικρατούν στο χώρο; Ενώ στην Ευρώπη δεν βλέπουμε ραγδαίες εξελίξεις, στην Αμερική, που ως συνήθως είναι πρωτοπόρος στις νέες τάσεις, βλέπουμε εξαγορές και συγχωνεύσεις εταιρειών, π.χ. JetBlue, Westjet κ.ά. Στην Ευρώπη υπάρχει κάποια κινητικότητα, προς το παρόν μόνο στον χώρο των εταιρειών χαμηλού κόστους. Επίσης, παρακολουθούμε την εξέλιξη με τις αδειοδοτήσεις υδατοδρομίων που προχωρούν με πολύ αργά βήματα και είναι αμφίβολο αν θα δούμε υδροπλάνα να απογειώνονται από μητροπολιτικά κέντρα μέσα στο επόμενο καλοκαίρι. Τελευταίως, βλέπουμε όμως κάποιες προσπάθειες ανάπτυξης μικρότερων ενδο-νησιωτικών πτήσεων, π.χ. η Cycladic (I Fly) με έδρα τα Μέγαρα να είναι έτοιμη να απογειωθεί με 3 αεροπλάνα 8 θέσεων, συνδέοντας νησιά αιχμής. Η Aegean στηρίχθηκε οικονομικά και ευτυχώς άντεξε την κρίση της πανδημίας, όπως επίσης και η μικρότερου μεγέθους εταιρεία Sky Express. Και οι δύο συνεχίζουν να αναπτύσσονται με νέα δρομολόγια και προσφέρουν σημαντικά στο τουριστικό προϊόν της χώρας. Σχολιάστε τις πρόσφατες εξελίξεις - κινήσειςδιαπραγματεύσεις της Ryanair. H κλασική τακτική της Ryanair είναι να ζητά συνεχώς μειώσεις φόρων και τελών, διαφορετικά να απειλεί με κλείσιμο πτήσεων, όπως έκανε πρόσφατα με την Αθήνα. Η αυξημένη ζήτηση όμως του προορισμού τής δημιουργεί προβλήματα και χάνει μερίδια αγοράς προς άλλες εταιρείες χαμηλού κόστους. Το καλοκαίρι, φυσικά, θα αναλάβει τις πτήσεις. •

ο τρέχον έτος ξεκίνησε η εξειδίκευση του ΕΣΠΑ 2021-2027 και του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σε επιμέρους δράσεις που αφορούν τον ιδιωτικό τομέα. Μέχρι στιγμής, οι δράσεις που έχουν προκηρυχθεί στο νέο πλαίσιο είναι οι εξής: ΕΣΠΑ

•

Αναπτυξιακός Νόμος 4887/22, Καθεστώς Μεταποίησης και Εφοδιαστικής Αλυσίδας

• Αναπτυξιακός Νόμος 4887/22, Καθεστώς Τουρισμού

• Αναπτυξιακός Νόμος 4887/22, Καθεστώς Αγροδιατροφής

• Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ (προδημοσίευση)

• Στήριξη νεοφυών επιχειρήσεων Εθνικού Μητρώου «Elevate Greece» Β΄ κύκλος

• Επιχορήγηση επιχειρήσεων παροχής λογιστικών και φοροτεχνικών υπηρεσιών (προδημοσίευση)

Ταμείο Ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΤΑΑ)

• Δάνεια με επιδοτούμενο επιτόκιο (Go beyond)

• Ελλάδα 2.0 «Ανάπτυξη Ψηφιακών Προϊόντων και Υπηρεσιών»

• Ελλάδα 2.0 Ψηφιακά Εργαλεία ΜΜΕ

• Ελλάδα 2.0 Έξυπνη Μεταποίηση (προδημοσίευση)

• Εξοικονομώ – Επιχειρώ (προδημοσίευση)

Από τον παραπάνω κατάλογο δράσεων (έχουν παραληφθεί κάποιες που έχουν ήδη ολοκληρωθεί ή αφορούν κυρίως τον πρωτογενή

χρονισμού ξενοδοχείων τριών αστέρων. Οι τουριστικές επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα συνδυασμού της επιδότησης ή φορολογικής απαλλαγής που παρέχεται από το καθεστώς τουρισμού του Νόμου 4887, με χαμηλότοκη δανειοδότηση της επένδυσης, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ). Το δανειοδοτικό αυτό πλαίσιο έχει προεγκρίνει την επιλεξιμότητα των τουριστικών επενδύσεων σε σχέση με τα κριτήρια αξιολόγησης που χρησιμοποιεί (πυλώνας εξωστρέφειας), ασχέτως μεγέθους και χαρακτηριστικών της κάθε επένδυσης.

Παραδοσιακό στήριγμα του ποιοτικού εκσυγχρονισμού του τομέα αποτελεί ο Αναπτυξιακός Νόμος, που στη νέα του μορφή ενισχύει επενδύσεις σε ξενοδοχεία τεσσάρων και πέντε αστέρων, καθώς και ολοκληρωμένες λύσεις εκσυγ-

Με τα παραπάνω δεδομένα, οι τουριστικές επιχειρήσεις μπορούν να συνδυάσουν δύο εξαιρετικά ευνοϊκά καθεστώτα που παρέχουν ρευστότητα και επιχορηγήσεις με στόχο την υλοποίηση σημαντικών επενδύσεων.

Μοναδικό αρνητικό, μέχρι στιγμής, στοιχείο είναι ο χαμηλός

πάντα με το ενδιαφέρον που έχουν εκφράσει οι επιχειρήσεις του κλάδου. Πέρα από τα παραπάνω εργαλεία, τα ξενοδοχεία μπορούν να αξιοποιήσουν, συμπληρωματικά, τη δράση εξοικονομώ για την αναβάθμιση των κτιριακών υποδομών και του μηχανολογικού εξοπλισμού τους, όπως και τις δράσεις ψηφιακού μετασχηματισμού (ψηφιακά εργαλεία) για την αγορά λογισμικού. Στον τομέα της εστίασης και των τουριστικών καταλυμάτων, το πλαίσιο επιχορηγήσεων που παραδοσιακά εξειδικεύεται μέσω δράσεων του ΕΣΠΑ δεν έχει ακόμη δημοσιευτεί και αναμένεται στις αρχές του επόμενου έτους. Τα χαμηλότοκα δάνεια μέσω του ΤΑΑ είναι άμεσα διαθέσιμα. Και αυτές οι επιχειρήσεις μπορούν να αξιοποιήσουν τις γενικές δράσεις που αναφέρθηκαν για τα ξενοδοχεία, σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας και την αγορά ψηφιακών εργαλείων. Ε Π ιδο Τ ή ΣΕ ι Σ – Χρ ή μ ΑΤοδο Τ ή ΣΕ ι Σ Ε Π ι ΧΕ ιρή ΣΕ ων 6 Χρήσιμες συμβουλές Έχοντας παρουσιάσει συνοπτικά τις δράσεις που έχουν προκηρυχθεί και προδημοσιευτεί, θα επιχειρήσουμε να δώσουμε μερικές γενικές οδηγίες, με σκοπό να βοηθήσουμε τους επιχειρηματίες να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες που είναι σήμερα διαθέσιμες και αναμένονται από πλευράς δανειοδοτήσεων και επιχορηγήσεων την επόμενη πενταετία: Ωρι ΜΑ στ Ε 1. Βοηθήσ τε τις επενδύσεις που σχεδιάζετε να «ωριμάσουν» Λόγω του διαρκώς αυξανόμενου ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων για την ένταξη σε προγράμματα επιχορηγήσεων, σημαντικό ρόλο παίζει η ετοιμότητα κάθε φορέα να υλοποιήσει άμεσα την επένδυση που παρουσιάζει. Σε αυτή την κατεύθυνση, παρέχονται σημαντικά βαθμολογικά προνόμια σε όσους διαθέτουν ήδη κατάλληλη έκταση για την υλοποίηση της επένδυσης, καθώς και σε όσους έχουν ήδη προβεί στην αδειοδότησή της. Δι Α σφΑ λ ι στ Ε 2. Διασφαλίστε το χρηματοδοτικό σχήμα υλοποίησης του έργου Προκειμένου να διασφαλιστεί η υλοποίηση ενός έργου, απαιτείται η προ-

σκόμιση αποδείξεων διαθεσιμότητας των ίδιων και δανειακών κεφαλαίων που θα χρησιμοποιηθούν. Συνεπώς, ο επενδυτής πρέπει να προετοιμάσει έγκαιρα ένα αναλυτικό επιχειρηματικό πλάνο που θα παρουσιάσει στην τράπεζά του και να συζητήσει μαζί της την χρηματοδότησή του. Εξ Ε τΑ στ Ε

3. Εξετάστε την ευαισθησία των παραδοχών του βασικού επιχειρηματικού σχεδίου σας Τα τελευταία χρόνια μάς δίδαξαν με σκληρό τρόπο τη σημασία της ύπαρξης εναλλακτικών σεναρίων, καθώς και την ανάγκη εξέτασης της ευαισθησίας των βασικών παραδοχών που χρησιμοποιούμε στην εκπόνηση των επιχειρηματικών μας σχεδίων. Η υλοποίηση νέων επενδύσεων αποτελεί μια κομβική στιγμή για την επανεξέταση των ευκαιριών και προκλήσεων που παρουσιάζει το κάθε επιχειρη-

ματικό περιβάλλον, όπως και των δυνατών και αδύνατων σημείων κάθε επιχείρησης.

Εκτι Μ ήστ Ε

4. Εκτιμήσ τε τον ορίζοντα υλοποίησης κάθε έργου Λόγω σημαντικών ελλείψεων σε σειρά προϊόντων, αλλά και φόρτου εργασίας πολλών κατασκευαστών λόγω ανειλημμένων έργων, σε πολλές περιοχές ο χρόνος ολοκλήρωσης επενδύσεων μπορεί να αγγίξει ή ακόμα και να ξεπεράσει την τριετία. Καθώς τα περισσότερα προγράμματα ολοκληρώνονται σε δύο έτη, οι καθυστερήσεις υλοποίησης μπορούν δυνητικά να οδηγήσουν σε απένταξη επενδύσεων.

ετερογενών εργαλείων, με σκοπό τη βελτιστοποίηση του οφέλους για τον επενδυτή. Αξιοποιήστ Ε 6. Αξιοποιήστε τις γνώσεις εξειδικευμένων στο αντικείμενο συμβούλων Η υποβολή και παρακολούθηση επιχορηγούμενων προγραμμάτων και η δημιουργία ολοκληρωμένων επιχειρηματικών πλάνων απαιτούν σημαντική σχετική τεχνογνωσία και εμπειρία, που πολλές φορές απουσιάζει από την επιχείρηση. Απαιτεί επίσης σημαντικό χρόνο απασχόλησης και μια τρίτη ουδέτερη ματιά στην αξιολόγηση βασικών υποθέσεων, που συχνά τα στελέχη μιας επιχείρησης παραγνωρίζουν, λόγω της καθημερινής τους τριβής με το αντικείμενο. Η συνεργασία με εξειδικευμένους συμβούλους επιτρέπει την ανάπτυξη σημαντικών συνεργιών και την αξιοποίηση ευκαιριών που πολλές φορές περνούν απαρατήρητες.

Η BSS διαθέτει σημαντική τεχνογνωσία στην παρακολούθηση συγχρηματοδοτούμενων έργων, καθώς και στη χρηματοδότηση επενδύσεων. Τα σ τελέχη του τμήματος συγχρηματοδοτούμενων έργων, σε συνεργασία με εξειδικευμένα τραπεζικά στελέχη του τμήματος χρηματοδοτήσεων, καλύπτουν με ολοκληρωμένο τρόπο τις ανάγκες κάθε τουριστικής επιχείρησης.

Εν ιΣΧ υ Σ ή Τ ουρι ΣΤ ικ ω ν Ε ΠΕ νδυ ΣΕ ων

Ενίσχυση μέχρι 75%, ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης και την περιοχή εγκατάστασης Η 1η Προκήρυξη του Καθεστώτος «Ενίσχυση Τουριστικών Επενδύσεων» του Αναπτυξιακού Νόμου 4887/2022 έχει ημερομηνία έναρξης υποβολής αιτήσεων υπαγωγής επενδυτικών σχεδίων την 5η Σεπτεμβρίου 2022 και ημερομηνία λήξης του κύκλου υποβολών την 5η Δεκεμβρίου 2022. Προβλέπεται ενίσχυση μέχρι 75%,

ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης και την περιοχή εγκατάστασης. Το καθεστώς ενισχύει επενδύσεις που αφορούν τη δημιουργία, την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής τουριστικών καταλυμάτων, με στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος. Συνολικός Προϋπολογισμός Ο συνολικός προϋπολογισμός του παρόντος καθεστώτος για το έτος 2022 ανέρχεται σε εκατόν πενήντα εκατομμύρια (150.000.000) ευρώ, εκ των οποίων εβδομήντα πέντε εκατομμύρια (75.000.000) ευρώ αφορούν το είδος ενίσχυσης της φορολογικής απαλλαγής. Τα λοιπά εβδομήντα πέντε εκατομμύρια (75.000.000) ευρώ αφορούν τα είδη ενίσχυσης της επιχορήγησης, της επιδότησης χρηματοδοτικής μίσθωσης και της επιδότησης του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης, και προέρχονται από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων.

δικαιούχοι

• Εμπορική εταιρεία

• Συνεταιρισμός

• Κοιν.Σ.Επ., Α.Σ., Ο.Π., ΑΕΣ

• Κοινοπραξίες που ασκούν εμπορική δραστηριότητα

• Δημόσιες και δημοτικές επιχειρήσεις και θυγατρικές τους υπό προϋποθέσεις

υπαγόμενα επενδυτικά σχέδια Τα υπαγόμενα στο καθεστώς «Ενίσχυση Τουριστικών Επενδύσεων» επενδυτικά σχέδια αφορούν: α) ίδρυση ή επέκταση ξενοδοχειακών μονάδων τεσσάρων (4) τουλάχιστον αστέρων, β) εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής ξενοδοχειακών μονάδων που ανήκουν ή αναβαθμίζονται σε κατηγορία τριών (3) τουλάχιστον αστέρων, μετά πενταετίας από την έναρξη λειτουργίας της μονάδας ή από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της προηγούμενης επένδυσης εκσυγχρονισμού ολοκληρωμένης μορφής της μονάδας, καθώς και εκσυγχρονισμό μη κύριων τουριστικών καταλυμάτων, εφόσον αναβαθμίζονται σε κατηγορία τριών (3) τουλάχιστον αστέρων, γ) επέκταση και εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής ξενοδοχειακών μονάδων που έχουν διακόψει τη λειτουργία τους, με την προϋπόθεση ότι στο διάστημα διακοπής δεν έχει γίνει αλλαγή χρήσης του κτιρίου και ότι, μέσω της επέκτασης ή του εκσυγχρονισμού ολοκληρωμένης μορφής, αναβαθμίζονται σε κατηγορία τεσσάρων (4) τουλάχιστον αστέρων, δ) ίδρυση, επέκταση και εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής τουριστικών οργανωμένων κατασκηνώσεων (camping), τα οποία ανήκουν ή αναβαθμίζονται σε κατηγορία τριών (3) τουλάχιστον αστέρων, ε) ίδρυση και εκσυγχρονισμό ολοκληρωμένης μορφής ξενοδοχειακών μονά-

δων εντός χαρακτηρισμένων παραδοσιακών ή διατηρητέων κτιρίων, τα οποία ανήκουν ή αναβαθμίζονται σε κατηγορία τριών (3) τουλάχιστον αστέρων, στ) ίδρυση, επέκταση και εκσυγχρονισμό σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων, όπως ορίζονται στον ν. 4276/2014 (Α΄ 155), που κατατίθενται ως ενιαία σχέδια, μη περιλαμβανομένων των προς μεταβίβαση ή μακροχρόνια μίσθωση κτιρίων και εγκαταστάσεων, ζ) ίδρυση και εκσυγχρονισμό μη κύριων τουριστικών καταλυμάτων, εφόσον • φέρουν διακριτικό τίτλο «ξενώνας φιλοξενίας», • υλοποιούνται εντός παραδοσιακών οικισμών σε μια από τις ακόλουθες περιοχές: i) ορεινές περιοχές, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση της ΕΛ.ΣΤΑΤ., εκτός των δημοτικών ενοτήτων που συνιστούν μέρος του πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας, ii) περιοχές που βρίσκονται σε απόσταση έως τριάντα (30) χιλιομέτρων από τα σύνορα, iii) νησιά με πληθυσμό μικρότερο των τριών χιλιάδων εκατό (3.100) κατοίκων, • κατατάσσονται σε κατηγορία πέντε (5) κλειδιών, σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 12868/2018 (Β΄ 3119) απόφαση του Υπουργού Τουρισμού και • διατηρούν ελάχιστο αριθμό είκοσι (20) ενοικιαζόμενων δωματίων, η) ίδρυση, επέκταση και εκσυγχρονισμό ξενοδοχείων συνιδιοκτησίας (condo hotels), όπως ορίζονται στον ν. 4276/2014, υπό την προϋπόθεση ότι η μεταβίβαση ή η μακροχρόνια μίσθωση

ενισχυόμενων τμημάτων αυτών λαμβάνει χώρα μετά από τη λήξη της τήρησης των μακροχρόνιων υποχρεώσεων του φορέα της επένδυσης, την επιφύλαξη της περ. (ζ) της παρ. 3 του άρθρου 25 του Ν.4887/2022.

Ελάχιστος Προϋπολογισμός Επενδυτικών Σχεδίων

Το ελάχιστο επιλέξιμο ύψος της επένδυσης για την υπαγωγή επενδυτικών σχεδίων στο καθεστώς Ενίσχυση Τουριστικών Επενδύσεων ορίζεται με βάση το μέγεθος του φορέα:

μ έγεθος ε πιχείρησης

Ελάχιστο επιλέξιμο ύψος επένδυσης

Μεγάλες1.000.000€

Μεσαίες500.000€

Μικρές 250.000€

Πολύ μικρές 100.000€ Συνεταιρισμοί, ΚΥΝΣΕΠ 50.000€

Είδη ενισχύσεων

• Φορολογική απαλλαγή

• Επιχορήγηση

• Επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης

• Επιδότηση κόστους δημιουργούμενης απασχόλησης

Ποσοστά Ενίσχυσης Διαφέρουν, σύμφωνα με τον νέο Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων.

Χρηματοδοτικό σχήμα επενδυτικών σχεδίων

Κάθε φορέας συμμετέχει στο κόστος του επενδυτικού σχεδίου είτε με ίδια κεφάλαια είτε με εξωτερική χρηματοδότηση (είτε με συνδυασμό αυτών).

Στο είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) του ενισχυόμενου κόστους του επενδυτικού σχεδίου δεν πρέπει να περιλαμβάνεται κρατική ενίσχυση, δημόσια στήριξη ή παροχή. υποβολή Επενδυτικών σχεδίων Η υποβολή των αιτήσεων πραγματοποιείται μέσω του Π.Σ.-Αv. (https://opsan. mindev.gov.gr) Έναρξη υποβολής αιτήσεων Λήξη υποβολής αιτήσεων

Ενισχύσεις, υπό τη μορφή επιχορηγήσεων, για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων που καλύπτουν όλο τον κύκλο ανάπτυξης ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών. Το Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ψηφιακών Προϊόντων και Υπηρεσιών» ενισχύει επενδυτικά σχέδια για την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών που εμπίπτουν στον κλάδο πληροφορικής και επικοινωνιών. Θα παρέχει ενισχύσεις, υπό τη μορφή επιχορηγήσεων, για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων που καλύπτουν όλο τον κύκλο ανάπτυξης ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών (new product development) και εμπεριέχουν: • Προπαρασκευαστικές δραστηριότητες (ενδεικτικά: έρευνα αγοράς, μελέτη σκοπιμότητας, ενέργειες απόκτησης νέων γνώσεων και δεξιοτήτων για την ανάπτυξη των νέων προϊόντων), • Δραστηριότητες Ανάπτυξης των νέων ψηφιακών προϊόντων/ υπηρεσιών, • Συμπληρωματικές δραστηριότητες Εμπορικής αξιοποίησης των νέων προϊόντων και υπηρεσιών. Το πρόγραμμα ενισχύει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ελληνική επικράτεια για την υιοθέτηση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων που υποστηρίζουν τις διαδικασίες τιμολόγησης, έκδοσης διακίνησης φορολογικών παραστατικών και διενέργειας ηλεκτρονικών πληρωμών. Προϋποθέσεις συμμετοχής: Στο πλαίσιο του Προγράμματος ενισχύονται υφιστάμενες ιδιωτικές επιχειρήσεις οι οποίες ασκούν οικονομική δραστηριότητα και για τις οποίες

συντρέχουν αθροιστικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

1) Έχουν την έδρα τους ή υποκατάστημα στην Ελληνική Επικράτεια, με ελληνικό ΑΦΜ.

2) Είναι ενεργές κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης Χρηματοδότησής τους στο Πρόγραμμα.

3) Έχουν ιδρυθεί / συσταθεί πριν από την ημερομηνία υποβολής της Αίτησης Χρηματοδότησης στο Πρόγραμμα.

4) Συνιστούν νομική οντότητα (Ανώνυμη Εταιρεία, Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης, Ομόρρυθμη Εταιρεία ή Ετερόρρυθμη Εταιρεία, Ι.Κ.Ε., Ατομική Επιχείρηση, Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση, Συνεταιρισμός) ή Ατομική Επιχείρηση και τηρούν απλογραφικά ή διπλογραφικά βιβλία.

5) Ως επιλέξιμες οικονομικές δραστηριότητες για τους σκοπούς του Προγράμματος νοούνται αποκλειστικά οι δραστηριότητες του κλάδου Πληροφορικής (βλ. Παράρτημα Ι της Πρόσκλησης). Οι ΚΑΔ του Παραρτήματος Ι πρέπει να είναι ενεργοί πριν από την έναρξη υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου.

6) Λειτουργούν νόμιμα και συμμορφώνονται με τη σχετική ενωσιακή και εθνική περιβαλλοντική νομοθεσία.

7) Είναι πολύ μικρές, μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις, σύμφωνα με τον ορισμό του Παραρτήματος Ι του Κανονισμού (ΕΕ) 651/2014, όπως ισχύει (βλ. Παράρτημα ΙΙ της Πρόσκλησης).

8) Δεν βρίσκονται υπό πτώχευση, εκκαθάριση ή αναγκαστική διαχείριση.

9) Δεν εκκρεμεί εις βάρος τους διαδικασία ανάκτησης κρατικής ενίσχυσης.

10) Δεν έχουν λάβει ενίσχυση διάσωσης ή αναδιάρθρωσης ή έχουν λάβει ενίσχυση διάσωσης και έχουν αποπληρώσει το δάνειο ή λύσει τη σύμβαση εγγύησης ή έχουν λάβει ενίσχυση αναδιάρθρωσης

και δεν υπόκεινται ακόμη σε σχέδιο αναδιάρθρωσης.

11) Δεν είναι προβληματικές επιχειρήσεις.

12) Δεν συντρέχουν λόγοι αποκλεισμού του άρθρου 40 του ν. 4488/2017 (Α137/13.9.2017).

13) Υποβάλλουν πρόταση για την ανάπτυξη νέων ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών τα οποία θα αξιοποιήσουν εμπορικά, στο πλαίσιο της οποίας δεσμεύονται: • ότι κανένα τμήμα του επενδυτικού έργου δεν έχει ξεκινήσει να υλοποιείται πριν από την υποβολή της Αίτησης Χρηματοδότησης 2 • ότι θα ενεργοποιήσουν -εφόσον δεν υφίσταται ήδη κατά τη φάση υποβολής πρότασης- επιλέξιμο ΚΑΔ επένδυσης, σύμφωνα με την ανάλυση του Παραρτήματος Ι, πριν από την ημερομηνία έναρξης υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου. Κάθε επιχείρηση (διακριτό ΑΦΜ) μπορεί να υποβάλει μόνο μία (1) πρόταση χρηματοδότησης στο πλαίσιο του παρόντος Προγράμματος. Τι ενισχύεται Το Πρόγραμμα ενισχύει επενδυτικά σχέδια που στοχεύουν στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εμπορική αξιοποίηση νέων, καινοτόμων, ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών που βασίζονται σε σύγχρονες τεχνολογίες, με στόχο, μεταξύ άλλων, τη λειτουργία νεοφυπολογιστικών υποδομών και υπηρεσιών για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, την υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων για την αξιοποίηση υποδομών και υπηρεσιών Cloud, την ανάπτυξη διαδικτυακών υπηρεσιών λογισμικού. Τα έργα τα οποία είναι επιλέξιμα στο πλαίσιο του Προγράμματος πρέπει να έχουν προϋπολογισμό από €200.000,00 έως €2.000.000,00. Το ύψος της ενίσχυσης διαμορφώνεται με βάση: • Το μέγεθος της επιχείρησης, • Το είδος των δραστηριοτήτων και των επιλέξιμων δαπανών, • τα όρια ενίσχυσης του Γ.Α.Κ. Έναρξη υποβολής αιτήσεων Λήξη υποβολής αιτήσεων 22/06/2022 31/12/2022

Σύμφωνα με στοιχεία της GBR Consulting στο τριμηνιαίο της newsletter, Greek Hospitality Industry, αναφέρει τις 7 μεγάλες ξενοδοχειακές εξαγορές που έγιναν γνωστές κατά το τρίτο τρίμηνο του 2022.

Elatos Resort & Health Club

Τον Οκτώβριο του 2022 ανακοινώθηκε ότι το τετράστερο Elatos Resort & Health Club πουλήθηκε από την Elatos Investment Ltd, συμφερόντων της εταιρείας Eletson των οικογενειών Kertsikov, Χατζηελευθεριάδη και Καραστάμη, στον Αθανάσιο Λασκαρίδη, τον βασικό μέτοχο του ομίλου ΛΑΜΨΑ.

Το Elatos Resort διαθέτει 40 ξύλινα σαλέ στον Επτάλοφο βορειοδυτικά του Παρνασσού, σε απόσταση 35 λεπτών από το Χιονοδρομικό Κέντρο Κελάρια και την Αράχωβα.

Το ξενοδοχείο θα μετατραπεί σε πολυτελές resort, με έμφαση στην ευεξία, στοχεύοντας σε επισκέπτες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, και αναμένεται να ανοίξει και πάλι το 2024.

Apanema Resort στη Μύκονο Τον ίδιο μήνα, η Intrakat ανακοίνωσε την απόκτηση του Apanema Resort στη Μύκονο έναντι 10,6 εκατ. ευρώ. Το ξενοδοχείο βρίσκεται 900 μέτρα από τη Χώρα Μυκόνου, διαθέτει προς το παρόν 17 ευρύχωρα δωμάτια, όμως θα ανακαινιστεί πλήρως και θα ανοίξει εκ νέου ως πολυτελές μπουτίκ ξενοδοχείο. Η Intrakat διαθέτει, επίσης, στο χαρτοφυλάκιο μπουτίκ ξενοδοχείων της τα

Branco Mykonos, Met34 και Milos hotel στην Αθήνα. Επιπλέον, στην Άνω Μερά Μυκόνου, αναπτύσσει συγκρότημα κατοικιών με συνολικά διακόσιες κλίνες.

Sani/Ikos και GIC

Ο όμιλος Sani/Ikos και ο παγκόσμιος θεσμικός επενδυτής GIC, ανακοίνωσαν τον Σεπτέμβριο του 2022 ότι υπέγραψαν στρατηγική συμφωνία, στο πλαίσιο της οποίας ο GIC θα γίνει ο βασικός μέτοχος. Η συναλλαγή αποτιμά την αξία του Sani/ Ikos Group σε 2,3 δισ. ευρώ, αναμένεται να κλείσει μέσα στο τέταρτο τρίμηνο του 2022 και υπόκειται σε συνήθη ρυθμιστική έγκριση. Από τη σύστασή της το 2015, η Sani/ Ikos Group έχει επεκτείνει τη βάση και την κλίμακα του ενεργητικού της κατά τέσσερα, με την υποστήριξη επενδυτών blue-chip, συμπεριλαμβανομένων κεφαλαίων που διαχειρίζεται η Oaktree Capital Management L.P., κεφαλαίων που διαχειρίζονται οι Goldman Sachs Asset Management, Moonstone, Florac και Hermes GPE, που θα πουλήσουν τα μερίδιά τους στην GIC στο πλαίσιο της συναλλαγής. Ο κ. Ανδρέας Ανδρεάδης και ο κ. Mathieu Guillemin θα συνεχίσουν να διοικούν τη SIG ως διευθύνοντες σύμβουλοι και Managing Partners, ενώ ο κ. Σταύρος Ανδρεάδης θα γίνει επίτιμος πρόεδρος του ομίλου. Και οι τρεις παραμένουν σημαντικοί μέτοχοι.

και Goldman Sachs

Ολοκληρώθηκε η συμφωνία μεταξύ της οικογένειας Γρηγοριάδη και της Διοίκησης Ακινήτων της Goldman Sachs για την αγορά τριών ξενοδοχείων του ομίλου Ghotel στη Χαλκιδική. Τα ξενοδοχεία βρίσκονται κοντά στην Καλλιθέα στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής, σε οικόπεδο 142 στρεμμάτων, και περιλαμβάνουν το τετράστερο Pallini Beach 485 δωματίων και μπάνγκαλοου, το τετράστερο Athos Palace Hotel 413 δωματίων και το πεντάστερο Theophano Imperial Palace 151 δωματίων. Άλλα ξενοδοχεία του ομίλου Ghotels είναι το πεντάστσερο Simandro Beach 367 δωματίων, το τριάστερο Macedonian Sun 147 δωματίων, τα οποία βρίσκονται στη Χαλκιδική, καθώς και το τριάστερο Panormo Beach στο Ρέθυμνο (43 δωμάτια).

Sheraton της Ρόδου Τον Αύγουστο του 2022 ανακοινώθηκε ότι το πεντάστερο Sheraton της Ρόδου, 401 δωματίων, πωλήθηκε από τη ΛΑΜΨΑ στην Azora European Hotel & Lodging F.C.R. έναντι 43,8 εκατ. ευρώ ή 109.000 ευρώ ανά δωμάτιο. Πρόκειται για το πρώτο ξενοδοχείο

στην Ελλάδα για την Azora, η οποία έχει έδρα στη Μαδρίτη.

Grande Mare Hotel

Τον Ιούνιο, το ξενοδοχείο Grande Mare Hotel στις Μπενίτσες της Κέρκυρας πωλήθηκε σε δημοπρασία έναντι 5,89 εκατ. ευρώ.

Μήτσης και Happy Holidays SA

Τέλος, στα τέλη Οκτωβρίου, ο όμιλος ξενοδοχείων Μήτση ανακοίνωσε 20ετή συνεργασία management με τη Happy Holidays SA για ένα νέο πεντάστερο ξενοδοχείο στη Σάρτη Χαλκιδικής.

Το resort αποτελείται από πεντάστερο μπουτίκ ξενοδοχείο με 52 δωμάτια, συνεδριακό κέντρο και κέντρο ευεξίας, πεντάστερο ξενοδοχείο με 98 σουίτες, θαλασσοθεραπεία, F&B, καταστήματα και καταφύγιο τουριστικών σκαφών χωρητικότητας 20 θέσεων.

Ο όμιλος Μήτση θα συμβάλλει στη φάση προσχεδιασμού του πρότζεκτ, η οποία θα περιλαμβάνει τον καθορισμό της φιλοσοφίας του brand, το business planning, το performance management και τις προτάσεις για λειτουργίες τεχνικού, σχεδιαστικού και κατασκευαστικού επιπέδου. •

Ghotels

Elatos Resort & Health Club

Sheraton

Grande Mare Hotel

Sani/Ikos

μια νέα εποχή για τα ξενοδοχεία είναι ήδη εδώ. Σε τι αφορούν αυτές οι αλλαγές; Πόσο θα διαρκέσουν; Σε ποιο βαθμό θα υιοθετηθούν; Παραθέτουμε σκέψεις, εκτιμήσεις και πληροφορίες από διαφορετικές αξιόπιστες πηγές και

ποκρίνονται σε αυτό, είτε υπακούοντας στις σχετικές κρατικές διατάξεις είτε με επιπλέον μέτρα που προβάλλουν κατάλληλα, ώστε να ισχυροποιήσουν το αίσθημα ασφάλειας στους πελάτες τους. Όλες οι μεγάλες αλυσίδες, αλλά και πολλές μικρότερες επιχειρήσεις, δημιούργησαν σχετικά ψηφιακά φυλλάδια και ειδικές σελίδες στο site τους για να προβάλλουν τα

μέτρα που λαμβάνουν και να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού. Σήμερα, η υγιεινή και η καθαριότητα δεν έχουν να κάνουν μόνο με τις παραδοσιακές μεθόδους καθαριότητας από το προσωπικό, αλλά και με χρήση τεχνολογικών λύσεων. Αυστηρότερες διαδικασίες, τεχνολογίες απολύμανσης, σημεία απολύμανσης σε κοινόχρηστους χώρους προβλέπεται ότι ήρθαν για να μείνουν. Ο ρόλος της τεχνολογίας Ο ρόλος της τεχνολογίας στη διασφάλιση της υγιεινής

νει από τις μεθόδους απολύμανσης μέχρι τις δυνατότητες για μείωση της απαραίτητης επαφής μέσω της υιοθέτησης τεχνολογιών ανέπαφων εφαρμογών, σε μια σειρά από διαδικασίες, όπως οι πληρωμές, το check-in, η χρήση κλειδιών στα δωμάτια και άλλους χώρους που απαιτούν ελεγχόμενη πρόσβαση, μέσω εφαρμογών σε κινητά τηλέφωνα. Σε πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη στο U.S. National Library of Medicine με θέμα «Covid & Hospitality 5.0» εξετάζονται οι επιδράσεις στη λειτουργία των ξενοδοχείων. Ο όρος Hospitality 5.0 είναι συναφής με το Industry 5.0, το θεωρούμενο 5ο στάδιο της βιομηχανικής επανάστασης, η αρχή του οποίου τοποθετείται χρονικά στο 2020 και αφορά τη συνεργασία (Co-Working) ανθρώπου και τεχνολογίας. Το «Hospitality 5.0» περιλαμβάνει εφαρμογές AI, ρομπότ, αυτοματισμούς, VR/AR, κινητή τεχνολογία. Στη μελέτη παρατίθενται προβληματισμοί γυρω απ’ το πώς η τεχνολογία μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση της υγιεινής, της καθαριότητας και της ασφάλειας, ιδιαίτερα σε χώρους, διαδικασίες και αντικείμενα συχνής επαφής στα ξενοδοχεία. Επίσης, γίνεται αναφορά στα πρωτόκολλα για τη διασφάλιση της ασφάλειας των επισκεπτών και του προσωπικού του ξενοδοχείου που πρότεινε το 2020 το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού (WTTC). Τα πρωτόκολλα περιλαμβάνουν την αξιοποίηση ανέπαφων τεχνολογιών, όπως ηλεκτροστατικών ψεκαστήρων, αυτοματοποιημένων καθαριστών αέρα υπεριώδους φωτός,

ενσωματωμένων αισθητήρων αέρα και συσκευών καθαρισμού αέρα με δυνατότητα αφαίρεσης σωματιδίων (και του ιού), μέσω προηγμένης τεχνολογίας, διασφαλίζοντας υγιεινή, καθαριότητα και ασφάλεια. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο προβληματισμός για τη μεταβολή στους ρόλους των εργαζομένων, όταν τα ξενοδοχεία υιοθετούν τις τεχνολογίες Hospitality 5.0. Για παράδειγμα ο ρόλος του προσωπικού καθαριότητας θα μεταβληθεί από τα γενικά καθήκοντα καθαρισμού και καθαριότητας, στην οπτική παρακολούθηση των σταθμών απολύμανσης με την υιοθέτηση της σχετικής τεχνολογίας στη βιομηχανία φιλοξενίας.

Αρχιτεκτονική και εσωτερική διακόσμηση

Σε άρθρο του Travel Weekly, ο P. Taylor, επικεφαλής εταιρείας αρχιτεκτονικής και εσωτερικής διακόσμησης που εστιάζει στα ξενοδοχεία, αναφέρει ότι σε πολλά από τα έργα (ξενοδοχεία) που σταμάτησαν κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της πανδημίας, υπήρχε η σκέψη να σχεδιαστούν έτσι ώστε ο επισκέπτης να έλθει στο ξενοδοχείο και να μην χρειάζεται να αγγίξει τίποτα. Για παράδειγμα, οι πόρτες ενός ανελκυστήρα μπορεί να ανοίξουν κι ο επισκέπτης να μπει και να πει σε ποιον όροφο θέλει να πάει.

Στη συνέχεια, όμως, καθώς οι επιστήμονες έμαθαν ότι ο Co VI d -19 εξαπλώνεται πιο εύκολα μέσω του αέρα παρά μέσω των επιφανειών, πολλές από τις αλλαγές αυτές δεν πραγματοποιήθηκαν. Παρ’ όλο που οι πιο δραστικές αλλαγές που εξετάστηκαν προς αυτή την κατεύθυνση δεν υλοποιήθηκαν, η πανδημία έχει αλλάξει σαφώς τον σχεδιασμό του ξενοδοχείου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην υιοθέτηση νέας τεχνολογίας, η πανδημία επιτάχυνε τις υπάρχουσες τάσεις. Σε άλλους τομείς, όπως ο σχεδιασμός και η διακόσμηση των δωματίων, ο Co VI d -19 πυροδότησε νέες κατευθύνσεις. Και τώρα, καθώς ο κόσμος διανύει τον τρίτο χρόνο της πανδημίας, ο αντίκτυπος στη γενική φιλοσοφία σχεδιασμού ξενοδοχείων όσον αφορά τους

στον σχεδιασμό ξενοδοχείων μετά την επίδραση της πανδημίας Στην επίδραση της πανδημίας στον σχεδιασμό των ξενοδοχείων αναφέρεται και τμήμα της πρόσφατης έρευνας που δημοσίευσε η d eloitte. Μεταξύ άλλων, καταγράφει τις ακόλουθες τάσεις. • Ευελιξία: Χώροι που μπορούν να

αλλάξουν ανάλογα με τις απαιτήσεις της δημόσιας υγείας, καθώς και με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις των επισκεπτών (π.χ. αναδιαμόρφωση των κοινόχρηστων χώρων για την καλύτερη εξυπηρέτηση των αναγκών εργασίας). • Ασφά λεια και υγιεινή: Νέα και αυξημένα πρότυπα καθαρισμού και νέοι υγειονομικοί κανονισμοί, ενώ απολυμαντικό χεριών και αντιβακτηριακές συσκευές είναι πιθανό να γίνουν μόνιμα σε όλα τα ξενοδοχεία. • Επανασχεδιασμός βασικών εγκαταστάσεων / περιοχών: Έμφαση στην κοινωνική απόσταση και την πολύ-λειτουργικότητα (π.χ. πολλαπλοί και μικρότεροι χώροι F&B, χώροι συνεδριάσεων με υποδομές για υβρι -

δικές εκδηλώσεις, ιδιωτικές αίθουσες περιποίησης spa, σάουνες κ.ά.).

• Αύξηση προσωπικού χώρου σε κοινόχρηστους χώρους.

• Περιοχές check-in χωρίς επαφή (π.χ. ηλεκτρονικά περίπτερα check-in).

• Σχεδιασμός δωματίου: Δημιουργία της αίσθησης υγιεινής και καθαριότητας. Έμφαση στην παροχή πλούσιων δραστηριοτήτων και εμπειριών στο δωμάτιο.

• Χωρίς επαφή: Καινοτόμες τεχνολογικές εφαρμογές σε όσα προαναφέρθηκαν, οι οποίες μπορούν επίσης να βοηθήσουν τα ξενοδοχεία να διατηρούν συνεχή επικοινωνία με τους επισκέπτες τους.

• Φυσικός αερισμός: Αυξημένη ροή αέρα και βελτιωμένα συστήματα αερισμού ως «νέα πολυτέλεια».

• Αειφορία: Προσαρμοσμένη στην αυξημένη ζήτηση για ευεξία και βιοφιλικό σχεδιασμό.

• Εξωτερικοί χώροι: Οι επισκέπτες αναζητούν περισσότερους.

• Αισθητική: Ο μοντέρνος και minimal σχεδιασμός είναι πιθανό να επικρατήσει στην εσωτερική διακόσμηση.

• FF&E (Furniture, Fixtures and Equipment): Μια νέα αισθητική καθαριότητας (χαρακτηριστικά όπως σκληρό δάπεδο, εύκολα καθαριζόμενα μπάνια, αντιβακτηριακά υλικά). Όλα τα υλικά κατασκευής θα πρέπει να είναι ανθεκτικά στα αναθεωρημένα πρωτόκολλα καθαρισμού.

• Φωτισμός: Υιοθέτηση των νέων εξελίξεων (π.χ. τεχνολογίες απολύμανσης με υπεριώδη ακτινοβολία). Εν αναμονή των εξελίξεων Με τι ταχύτητα θα εφαρμοστούν αυτές οι αλλαγές σε ευρεία κλίμακα (ιδιαίτερα από τα υφιστάμενα ξενοδοχεία), ποιες θα υιοθετηθούν και θα παραμείνουν και ποιες θα εξασθενήσουν ή και θα εξαφανιστούν, εξαρτάται από πολλές παραμέτρους. Παραμέτρους που άπτονται των εξελίξεων της πανδημίας, της γνώσης μας γι’ αυτή, τις τεχνολογικές εξελίξεις, τις αλλαγές των πρωτοκόλλων που θα καταστούν υποχρεωτικά, αλλά και από παραμέτρους όπως η «πίεση» που θα δημιουργήσουν, από τη μια πλευρά η ζήτηση και από την άλλη πλευρά η προσφορά, από νέα και ανακαινισμένα ξενοδοχεία που έχουν

μές,

θα έχουμε δυσάρεστες συνέπειες από μια σειρά παραμέτρων, όπως αυτές που καταγράφονται από το βαρόμετρο του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού

σε

όπως

των διανυκτερεύσεων -και όχι μόνο- έχει επανέλθει. Σχετικά με την ταχύτητα ανάκαμψης, το διάστημα Ιανουαρίου - Ιουνίου 2022 σε σύγκριση με το αντίστοιχο του 2019, ο συνολικός αριθμός των διανυκτερεύσεων σε τουριστικά καταλύματα

ένα σημαντικό

Εσωστρεφής η τουριστική κίνηση στην Ευρώπη Τα στοιχεία της Eurostat για την πορεία του τουρισμού, και ειδικότερα των διανυκτερεύσεων, το 2021 στην Ευρώπη δείχνουν ότι τα τρία τέταρτα (75%) των 591 εκατομμυρίων διανυκτερεύσεων από διεθνείς επισκέπτες σε τουριστικά καταλύματα της ΕΕ ήταν από τουρίστες από άλλα κράτη-μέλη της Ένωσης, ενώ το 16% από τουρίστες που προέρχονταν από άλλες ευρωπαϊκές χώρες (εκ των οποίων σχεδόν οι μισοί ήταν κάτοικοι του Ηνωμένου Βασιλείου). Την εξεταζόμενη περίοδο του 2021, τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι ο μεγαλύτερος αριθμός διανυκτερεύσεων επισκεπτών από χώρες εκτός Ευρώπης ήρθε από τη Βόρεια Αμερική (3,5%). Ακολουθούν η Ασία, με συμμετοχή στις διανυκτερεύσεις 2,4%, η κεντρική και Νότια Αμερική με ποσοστό 1,2%, και τελευταίες η Αφρική με 0,7% και η Ωκεανία με 0,2%. Στην εικόνα αυτή έχει συντελέσει και η κατάσταση που επικράτησε στην τουριστική βιομηχανία και τα ταξίδια με την πρωτοφανή υγειονομική κρίση, τα μέτρα που άλλαζαν συνεχώς και ήταν διαφορετικά από χώρα σε χώρα, δημιουργώντας ανασφάλεια στους ταξιδιώτες και ασάφεια στο τι είχαν να αντιμετωπίσουν από μέρα σε μέρα. Οι διεθνείς τουριστικές αφίξεις στην Ευρώπη μειώθηκαν κατά 77% στα μισά του έτους, σε σχέση με το 2019, σύμφωνα με τα ευρήματα έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδίων – ETC «Ευρωπαϊκός Τουρισμός: Τάσεις και Προοπτικές». Τα ποσοστά αυτά αναμένεται να βελτιωθούν σταδιακά. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, μια ευρωπαϊκή στρατηγική για την προσέλκυση τουριστών από άλλες ηπείρους θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Δυστυχώς, βέβαια, μια σειρά από συγκυρίες, μεταξύ των οποίων και η αύξηση του κόστους των μεταφορών, δεν βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση. Πάνω από μία στις τρεις κλίνες βρίσκονται στην Ιταλία και τη Γαλλία Σε ό,τι αφορά την κατανομή κλινών στις χώρες της ΕΕ, στις πρώτες θέσεις των τουριστικών διαθέσιμων κλινών βρίσκονται η Ιταλία και η Γαλλία για το 2021, κατέχοντας το 18% του συνολικού αριθμού, που φτάνει στα 29 εκατομμύρια. Οι

η Γερμανία

3,5 εκατομμύρια κλίνες (12%). H

η πανδημία. Ωστόσο, συγκριτικά με το 2019, δηλ. τη χρονιά προ της πανδημίας, ο αριθμός των κλινών του 2021 ήταν μειωμένος κατά 2%

ζήτηση για νέες μορφές υπηρεσιών, καθώς και για τον ρόλο που μπορούν να παίξουν οι αλυσίδες στην ανάπτυξη και βιωσιμότητα μιας ξενοδοχειακής επιχείρησης.

Ποιες είναι οι νέες τάσεις στον χώρο των διεθνών ξενοδοχειακών αλυσίδων; Είναι γεγονός ότι έχει διαμορφωθεί ένα νέο δυναμικό πλέγμα σχέσεων μεταξύ επενδυτών, ιδιοκτητών ξενοδοχείων, white label operators και ξενοδοχειακών αλυσίδων. Μια σημαντική, κατά τη γνώμη μου, τάση είναι η γενική μεταστροφή των διεθνών αλυσίδων προς πιο ευέλικτα μοντέλα συνεργασίας, όπου ο επενδυτής/ιδιοκτήτης έχει την τελική απόφαση για τον τρόπο λειτουργίας του ξενοδοχείου, και το brand, πέρα από τον συμβουλευτικό του ρόλο, αποτελεί έναν σημαντικό αρωγό των προσπαθειών σε όλες τις φάσεις ανάπτυξης και μετέπειτα της λειτουργίας του ξενοδοχείου. Όσον αφορά τα νέα προϊόντα, βλέπουμε τη δυναμική είσοδο των αλυσίδων στους παραθεριστικούς προορισμούς, και πιο συγκεκριμένα στα All Inclusive Resorts. Το brand Alltra είναι μία από τις τελευταίες προτάσεις της Wyndham Hotels & Resorts για τον συγκεκριμένο κλάδο ξενοδοχείων και αναμένουμε τα επόμενα χρόνια δυναμική ανάπτυξή του στη λεκάνη της Μεσογείου. Επίσης, μια τάση που ήρθε για να μείνει είναι αυτή των ξενοδοχείων extended stay, τα οποία προσφέρουν υπηρεσίες προσαρμοσμένες σε διαφορετικούς τύπους πελατών, οι οποίοι έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό τη μακρά διαμονή σε κατάλυμα, όπως ταξιδιώτες που συνδυάζουν την εργασία τους ή μέρος αυτής με τις διακοπές, digital nomads, silver tourism κ.λπ. Πώς θα χαρακτηρίζατε την Ελλάδα ως τουριστικό επενδυτικό προορισμό; Το ελληνικό τουριστικό προϊόν αποδεικνύει τα τελευταία χρόνια την ανθεκτικότητά του, προσαρμοζόμενο ταχύτατα στις υγειονομικές προκλήσεις, στις γεωπολιτικές εντάσεις, στις σχετικές οικονομικές αναταράξεις, αλλά και στις αλλαγές των τάσεων και των απαιτήσεων των ίδιων των πελατών. Θεωρώ ότι σημαντικό ρόλο σε αυτές τις επιδόσεις έχουν παίξει οι άνθρωποι του τουρισμού, οπουδήποτε και αν βρίσκονται στην εργασιακή πυραμίδα. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που τα επενδυτικά φώτα έχουν στραφεί στη χώρα μας, αφού φαίνεται ότι διαθέτει όλα τα συστατικά που μπορούν να κάνουν μια τουριστική επένδυση αποδοτική. Είναι σημαντικό να εργαστούμε όλοι συγκροτημένα, ώστε αυτό το αυξημένο ενδιαφέρον να μεταμορφωθεί σε πράξεις που θα ανανεώσουν και θα εξελίξουν το τουριστικό προϊόν προς όφελος της ελληνικής οικονομίας. Έχουμε όμως παράλληλα το καθήκον να διαχειριστούμε αυτή την κατάσταση με γνώμονα το σεβασμό στο περιβάλλον και στις τοπικές κοινωνίες και να αποφύγουμε πρακτικές που θα υποθηκεύσουν το μέλλον για τις επόμενες γενιές. Πιστεύω ακράδαντα

Σε ποιο βαθμό τα ελληνικά ξενοδοχεία επιλέγουν την ομπρέλα μια αλυσίδας σε σχέση με άλλες χώρες; Θεωρώ ότι η επιλογή από πλευράς των ξενοδοχειακών αλυσίδων πιο ευέλικτων μοντέλων συνεργασίας που ταιριάζουν καλύτερα στον Έλληνα ξενοδόχο είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους παρατηρούμε αρκετή κινητικότητα τα τελευταία χρόνια. Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζει η είσοδος θεσμικών επενδυτών στην ξενοδοχειακή αγορά, που διαθέτουν μεγάλη εμπειρία συνεργασίας με τις ξενοδοχειακές αλυσίδες και αναγνωρίζουν τη συμβολή τους σε όλα τα στάδια της ζωής ενός ξενοδοχείου – από την υλοποίηση, έως το άνοιγμα και τη λειτουργική ωρίμανσή του. Οι επενδυτές αυτοί γνωρίζουν ότι η διασφάλιση λειτουργικών standards και η εξωστρέφεια των ξενοδοχειακών αλυσίδων μπορούν να βοηθήσουν στην εκπλήρωση σε συντομότερο χρόνο της πλήρους δυναμικής των ξενοδοχείων και ταυτόχρονα να οδηγήσουν σε μεγιστοποίηση της λειτουργικής τους απόδοσης. Γενικότερα, πιστεύω ότι το ελληνικό τουριστικό οικοσύστημα είναι σήμερα αρκετά πιο ανανεωμένο και πιο ανοιχτό σε στρατηγικές συνεργασίες, οπότε αποτελεί και ευθύνη των ξενοδοχειακών αλυσίδων να συγχρονίσουμε τον βηματισμό μας και να ανταποκριθούμε στις επιμέρους ιδιαιτερότητες και ανάγκες κάθε ξενοδοχείου. Ποια είναι τα σχέδιά σας ως Wyndham για τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα έχουμε ήδη συνεργασία με 11 ξενοδοχεία σε 8 διαφορετικούς προορισμούς ανά την επικράτεια και με αρκετή ποικιλία στα προσφερόμενα brands, όπως Wyndham, Dolce by Wyndham, Ramada by Wyndham, Tryp by Wyndham και Trademark Collection by Wyndham, το οποίο τελευταίο αποτελεί και ένα από τα soft brands του ομίλου. Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους πιο επιθυμητούς προορισμούς για τα πάνω από 90 εκατομμύρια μέλη του προγράμματος επιβράβευσης Wyndham Rewards και αποτελεί προτεραιότητα για τα αναπτυξιακά σχέδια του ομίλου. Στο πλαίσιο αυτό έχουμε δημιουργήσει μια ομάδα στελεχών με βάση την Αθήνα για την υποστήριξη και ανάπτυξη των ξενοδοχείων μας στην Ελλάδα αλλά και ευρύτερα στη ΝΑ Ευρώπη. Με 24 διαθέσιμα brands, έχουμε τη δυνατότητα συνεργασίας με μια ευρεία γκάμα ξενοδοχείων, αρκεί να έχουμε κοινές αξίες και όραμα για τη φιλοξενία. Υπολογίζουμε στο διπλασιασμό των ξενοδοχείων μας μέχρι το 2025 και μας ενδιαφέρει η ανάπτυξη του δικτύου μας και σε δευτερεύοντες πέρα από τους κύριους τουριστικούς προορισμούς. Τέλος, μετά την εξαγορά πριν από 6 εβδομάδες του Vienna House, ενός ισχυρού κεντροευρωπαϊκού brand, αποτελεί προτεραιότητά μας η ανάπτυξη αυτού του ιδιαίτερου brand και στην Ελλάδα.

“ H Ελλάδα συγκαταλέγεται στους πιο επιθυμητούς προορισμούς. Μας ενδιαφέρει η ανάπτυξη και σε δευτερεύοντες προορισμούς.” Info Ποιος είναι ο Βασίλης Θεμελίδης

Ποιους λόγους μπορεί να έχει ένα ξενοδοχείο να μπει υπό την ομπρέλα ενός μεγάλου brand, εκτός από την αναγνωρισιμότητα του ονόματος; Θεωρώ ότι ένας σημαντικός ρόλος των διεθνών ξενοδοχειακών αλυσίδων είναι να συνδράμουν στις εμπορικές προσπάθειες των ξενοδοχείων/ συνεργατών τους, προσφέροντας ένα επιπλέον, παγκόσμιο και ευρύ δίκτυο προώθησης και πωλήσεων, το οποίο θα παρέχει πρόσβαση και σε αγορές πέρα από τις παραδοσιακές. Επιπρόσθετα, τα προγράμματα επιβράβευσης (loyalty programs) των ξενοδοχειακών αλυσίδων δημιουργούν αποδεδειγμένα σημαντική ροή από πελάτες οι οποίοι δεν είναι απαραίτητα στο ραντάρ των ξενοδοχείων, ενώ και η μάρκα/brand παίζει σημαντικό ρόλο στην αναγνωρισιμότητα των ξενοδοχείων σε όλα τα υπόλοιπα κανάλια διανομής. Οι οικονομίες κλίμακος των ξενοδοχειακών αλυσίδων παρέχουν επίσης διαπραγματευτική ισχύ με παραδοσιακά κανάλια διανομής και προμηθευτές σε όφελος των ξενοδοχείων/συνεργατών τους. Αλλά η συμμετοχή σε μια ξενοδοχειακή αλυσίδα θα πρέπει επίσης να συνυπολογίζει τα οφέλη που προκύπτουν στα ξενοδοχεία μέσω των προγραμμάτων εκπαίδευσης προσωπικού, της δυνατότητας πρόσβασης στις τελευταίες τεχνολογίες, της ενημέρωσης για τις διεθνείς τάσεις, αλλά και της συμμετοχής σε προγράμματα βιωσιμότητας, κοινωνικής ευθύνης και διακυβέρνησης. •

Regional Director South & East Europe, Wyndham Hotels &

2020, είναι Regional Director South & East Europe

Wyndham Hotels & Resorts. Έχοντας στην ευθύνη του 9 διαφορετικά brands για 65 ξενοδοχεία σε 11 διαφορετικές χώρες, προωθεί πρωτοβουλίες σχετικές με την τεχνολογία, τη βιωσιμότητα και την εκπαίδευση. Η Wyndham Hotels & Resorts (NYSE: WH) με μια ματιά: Είναι η μεγαλύτερη εταιρεία franchising ξενοδοχείων στον κόσμο ως προς τον αριθμό των ακινήτων, με περίπου 9.000 ξενοδοχεία σε σχεδόν 95 χώρες, σε έξι ηπείρους, και κορυφαίος πάροχος υπηρεσιών διαχείρισης ξενοδοχείων. Στο πρόγραμμα επιβράβευσης Wyndham Rewards συμμετέχουν πάνω από 90 εκατομμύρια εγγεγραμμένα μέλη παγκοσμίως.

Στέλιος Μάντζαρης, με τις ιδιότητές του ως ξενοδόχος, πρόεδρος της Εν. Ξενοδόχων Λήμνου, μέλος του ΔΣ του ΞΕΕ και ιδρυτής της Destination-Management.co, εταιρείας που ασχολείται με την τουριστική ανάπτυξη περιοχών, έχει σφαιρική γνώση επί του θέματος. Σε αυτό το άρθρο αναφέρει βασικά στοιχεία, που κρίνονται απαραίτητα για κάθε επιστημονικά καταρτισμένη προσπάθεια τουριστικής ανάπτυξης μιας περιοχής. Η διαχείριση προορισμών είναι γνώριμη διαδικασία στις χώρες που εκλαμβάνουν τον τουρισμό, αλλά και την όλη οικονομική αλυσίδα που αυτός δημιουργεί, ως ένα σοβαρό σημείο αναφοράς για την ευημερία της χώρας τους συνολικά, αλλά και των περιοχών τους ξεχωριστά. Λειτουργεί δε κυρίως ως μέσο ολοκληρωμένης μελέτης της τοπικής και εθνικής ανάπτυξης και

αποτελεί πολύπλοκη διαδικασία, γιατί ξεκινά από τα σπλάχνα της ήδη δημιουργημένης κοινωνίας, των θεσμών και των οικονομικών δεδομένων της. Στην Ελλάδα, ο τουρισμός μάς έχει έρθει «ως δώρο εξ ουρανού»! Γι’ αυτό και κανείς ουσιαστικά δεν δίνει την απαραίτητη προσοχή στο τι πραγματικά χρειάζεται κάθε περιοχή για να αναπτυχθεί τουριστικά. Οι λίγοι άνθρωποι κάθε τόπου που ασχολούνται επίσημα, δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από την κεντρική διοίκηση. Αποτέλεσμα είναι να σκοντάφτουν όλοι σε γραφειοκρατικά γρανάζια που συνήθως δεν έχουν καμία σχέση με το τι -ουσιαστικά- χρειάζεται κάθε μέρος που αναλύεται. Επί της ουσίας, πουθενά δεν εμπλέκονται συστηματικά οι κυρίως ενδιαφερόμενοι, που δεν είναι άλλοι από αυτούς που μένουν, εργάζονται, βιώνουν την ανάπτυξη και τα επακόλουθά της, αλλά και αντι -

λαμβάνονται -άλλοι με καλό και άλλοι με κακό μάτι- το τι γίνεται γύρω τους. Αυτοί, οι λεγόμενοι stakeholders ή αλλιώς «ομάδες επιρροής», που είναι οι βασικοί παράγοντες κάθε περιοχής, συνήθως δεν έχουν άποψη αν και είναι η βασική πλειονότητα. Και κανένας δεν τους ρωτά και κυρίως κανένας δεν τους εξηγεί, αλλά είναι υποχρεωμένοι να αποδέχονται ό,τι τους δίνεται έτοιμο σαν μασημένη τροφή. Αντίστοιχα, στους ώριμους προορισμούς, οι οργανισμοί διαχείρισης προορισμών (DMO) παρέχουν τοπικές υπηρεσίες για τους επισκέπτες και εκπληρώνουν τις λειτουργίες μάρκετινγκ του προορισμού.

Από την πλευρά της ζήτησης, εστιάζουν τις δραστηριότητές τους στην οικοδόμηση εικόνας και φήμης, στο προϊόν και στη διαχείριση των πωλήσεων

πλευρά

ασχολούνται με διάφορες λειτουργίες όπως υπηρεσίες πληροφόρησης, συντονισμό μεταξύ των τουριστικών ΜΜΕ, λειτουργία ή υποστήριξη υποδομών, καθώς και λειτουργίες σχεδιασμού προορισμών. Παραδοσιακά αυτές οι τοπικές DMO, που όπως αναφέραμε βρίσκονται κυρίως σε ώριμους τουριστικούς προορισμούς, οργανώνονται ως περισσότερο ή λιγότερο δημόσιες διοικήσεις και αρχές ή ως συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, καλύπτοντας ως επί το πλείστον την επικράτεια, και είναι υπεύθυνες για τις υπηρεσίες σε έναν ή περισσότερους δήμους. Καθώς οι παραδοσιακοί κοινοτικοί προορισμοί πρέπει να ανταγωνίζονται τους εταιρικούς προορισμούς, όπως τα θέρετρα, τα θεματικά πάρκα ή ακόμη και τα κρουαζιερόπλοια, οι αντίστοιχοι DMO πρέπει να αποτελούν σύγχρονα, προσανατολισμένα στην αγορά κέντρα παροχής υπηρεσιών. Ο δρόμος για την επιτυχημένη διαχείριση ενός προορισμού Η επιστημονική μεθοδολογία που πρέπει να χρησιμοποιηθεί, ώστε η διαχείριση των προορισμών να είναι επιτυχής είναι η παρακάτω: 1. Οικοδόμηση σχέσεων καθώς και μελέτη δεδομένων στο πεδίο. Στο επίπεδο αυτό, η μελέτη πρέπει να αναπτυχθεί με δημιουργία SWOT analysis ανά μονάδα εμπλεκόμενων φορέων και κατόπιν στο σύνολο των αποτελεσμάτων, ώστε να παρουσιαστούν το όραμα και η πραγματική εικόνα και δυναμική κάθε προορισμού. 2. Εύρεση ωριμότητας προορισμού. Για να επιτευχθεί αυτό, απαραίτητη είναι η συγκέντρωση δεδομένων με συγκεκριμένη αειφορική αναπτυξιακή γραμμή. Επίσης, ανάπτυξη ήδη υπαρχόντων πόρων, με άμεση συνεργασία των stakeholders των περιοχών. Αυτό προϋποθέτει ότι υπάρχει αποδοχή των δεδομένων που κάθε τόπος είτε έχει αναπτύξει είτε έχει προγραμματίσει να αναπτύξει. Εδώ πλέον είμαστε στη φάση της ενοποίησης δεδομένων και δημιουργίας ενός πάγιου «σφιχτού» σχήματος κάθε περιοχής, που θα βασίζεται στις αρχές της αειφορίας και του green marketing. Σημαντικό σε αυτή τη δεδομένη στιγμή είναι η εύρεση και ανά -

Info

MSc

Μέλος ΔΣ ΞΕΕ. Επιχειρηματίας, Ιδρυτής της DestinationManagement.co www.destination-management.co

Ξενοδόχων

μετείχαν στη μελέτη κάθε περιοχής. Εκπαίδευση και εφαρμογή πηγαίνουν μαζί σε αυτό το σημείο. Χρησιμοποίηση του marketing καθώς και δημιουργία destination branding, που έχουμε αποδεχτεί από κοινού.

5. Έλεγχος των εφαρμοσμένων δεδομένων και εφαρμογή διορθωτικών κινήσεων όπου χρειαστεί.

πτυξη των χρηματοδοτικών εργαλείων για την πραγματοποίηση των στόχων. Επίσης, σ’ αυτό το σημείο, είναι απαραίτητη η δημιουργία δομημένου αφηγήματος -storytelling- μέσα από κείμενα και εικόνες (content).

3. Δημιουργία συγκεκριμένων δομών και συνεργασιών που θα αποφέρουν το πραγματικό αποτέλεσμα της γνώσης της ανάπτυξης ενός προορισμού.

4. Εφαρμογή όλων των αποτελεσμάτων μέσα από συγκεκριμένους επιστημονικούς τρόπους και με τη συμπαράσταση όλων αυτών που συμ -

Η χώρα μας έχει πλέον άμεση ανάγκη για να δημιουργήσει φορείς διαχείρισης προορισμού, να δημιουργήσει «τουριστικό όραμα». Οι εποχές που ο ήλιος, η θάλασσα και η άμμος, αρκούσαν για την τουριστική ανάπτυξη μιας περιοχής έχουν παρέλθει και η ανάπτυξη ενός τουριστικού προορισμού απαιτεί την ανάδειξη της ιδιαιτερότητας κάθε τόπου. Πρέπει εδώ, για να μην έχουμε λάθος εντυπώσεις σχετικά με το τουριστικό project της χώρας μας, να θυμίσουμε στους αναγνώστες μας ότι η Ελλάδα κατατάχθηκε στην 25η θέση ως παγκόσμιος προορισμός το 2019!

Πρέπει επίσης να μην ξεχνάμε ότι η σωστή τοποθέτηση προϊόντων στην αγορά αποφέρει και την απαραίτητη χρηματική και οικονομική απόδοση και ευμάρεια. Οπότε, έστω και το 2022, ιδού πεδίο δόξης λαμπρό για τους δημάρχους και τους περιφερειάρχες της χώρας μας, να βοηθήσουν στη δημιουργία μιας ακόμη υποδομής, που λέγεται «φορέας διαχείρισης τουριστικού προορισμού». •

σε προσωπικό στον τομέα του τουρισμού είναι ένα από τα σημαντικότερα θέματα / προβλήματα του κλάδου εντός και εκτός Ελλάδας. Ο τουρισμός έχασε τους εργαζομένους του κατά τη διάρκεια της κρίσης, που οι επιχειρήσεις έκλεισαν. Μετά, όταν άνοιξαν ξανά, οι εργαζόμενοι δεν επέστρεψαν στο βαθμό που (ίσως) περίμεναν κάποιες τουριστικές επιχειρήσεις. Και τότε «ανακαλύψαμε» ότι ο τουρισμός δεν είναι ελκυστικός τομέας απασχόλησης. Αυτό θα πρέπει να αλλάξει. Και για να αλλάξει, απαιτείται μεσομακροχρόνιος προγραμματισμός. Ενέργειες, όπως αυτή του ΞΕΕ του καινοτόμου εκπαιδευτικού προγράμματος «Φιλοξενία ΜΟΥ» για τις μαθήτριες και τους μαθητές των Β΄ και Γ΄ τάξεων του Δημοτικού Σχολείου, είναι αξιέπαινες και σε σωστή κατεύθυνση. Προφανώς, βέβαια, αυτές οι ενέργειες δεν αρκούν. Να φτιάξουμε δηλαδή την «εικόνα» του στις μικρότερες ηλικίες και να προσελκύσουμε το ενδιαφέρον τους να σπουδάσουν και να ασχοληθούν επαγγελματικά με αυτόν. Όχι μόνο γιατί τα αποτελέσματα απαιτούν χρόνο για να αποδώσουν στην πράξη, αλλά και γιατί αν δεν αλλάξουν στην πραγματικότητα οι συνθήκες και οι όροι εργασίας στον τουρισμό, οι ανάγκες δεν θα μπορέσουν να καλυφθούν με εκτάκτως εισερχόμενους εργαζόμενους. Το θέμα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με ανοιχτό μυαλό, όπως πολύ σωστά σημειώνει ο Γ. Βερνίκος, εξετάζοντας το τι σημαίνει «τουρισμός με επίκεντρο τον άνθρωπο». Η κρίση που πέρασε ο τουρισμός -και όχι μόνο- τα τελευταία χρόνια άλλαξε το τοπίο σε πολλά επίπεδα. Και πολλές αλλαγές δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα. Μία από αυτές αφόρα σίγουρα τις εργασιακές σχέσεις.

Το «Value» και το «Money» Το «Value for Money» τη σαιζόν που μας πέρασε περιλάμβανε αρκετό διαθέσιμο «Money» και ανεκτικότητα σ το «Value». Όμως τα πράγματα αλλάζουν. Το διαθέσιμο «Money» μειώνεται και οι αρνητικές εμπειρίες από το υποβαθμισμένο «Value» που βιώσαν οι τουρίστες στα αεροδρόμια αλλά και σε άλλες τουριστικές υπηρεσίες έχει οδηγήσει -αν μη τι άλλο- σε προβληματισμούς και επιφυλακτικότητα

τους εν δυνάμει τουρίστες. Προσοχή, γιατί οι συνθήκες αλλάζουν αλλά η ανάγκη για ποιότητα είναι διαχρονική. Ποιος φοβάται την τεχνολογία; Οι νέες τεχνολογίες -που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή ενδιαφέροντος στους προβληματισμούς και στις προβλέψεις της φετινής WTM- αξιοποιούνται στο να απαντήσουν στις ανησυχίες των τουριστών για το τι πρόκειται να αγοράσουν, παρέχοντάς τους εικονικά δείγματα των διακοπών τους. Παρόμοιες τάσεις παρατηρούμε και στην άλλη μεγάλη αγορά μας, αυτή της Γερμανίας. Οι φόβοι ότι η εικονική πραγματικότητα και τα εικονικά ταξίδια θα αντικαταστήσουν τα «πραγματικά» ταξίδια με φυσική παρουσία μάλλον θα αποδειχθούν ανυπόστατες φοβίες. Η

δύο, έτσι και η εικονική πραγματικότητα -όσο και να προοδεύσει- δεν θα αντικαταστήσει τα ταξίδια. Με βάση την υφιστάμενη εικόνα αλλά και τις ήδη υπάρχουσες και καταγεγραμμένες εξελίξεις, η τεχνολογία θα αξιοποιηθεί για να εμπλουτίσει την εμπειρία των ταξιδιωτών και θα υιοθετηθεί για να παρέχει μια

καλύτερη εικόνα για το τι πρόκειται να δει και να «αγοράσει» ο ταξιδιώτης (κάτι σαν σύγχρονο «προσπέκτους»). Ίσως να ανοίξει νέες αγορές και να δημιουργήσει νέες ανάγκες, αλλά δεν θα αντικαταστήσει τα ταξίδια. Οι νέες τεχνολογίες αξιοποιούνται ως εργαλείο και όχι ως υποκατάστατο (τουλάχιστον επιτυχημένο). Αυτό που πρέπει να προβληματίσει τις επιχειρήσεις είναι η καθυστέρηση που παρουσιάζουν στο να κατανοήσουν σε βάθος τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών, ώστε να επενδύσουν σε αυτές, με πρόγραμμα και στόχους, και όχι απλώς να παρασυρθούν από τις εξελίξεις, αντιγράφοντας τους ανταγωνιστές ή υπακούοντας σε όσους τους πιέσουν να τις εφαρμόσουν. Και εδώ τίθεται ένα πραγματικά σοβαρό θέμα για άλλη μια φορά. Αυτό της απουσίας τεχνογνωσίας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το θέμα πιστεύουμε ότι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και θα επανέλθουμε. Ενα αρνητικό παγκόσμιο ρεκόρ Και ανάμεσα στις διάφορες πρωτιές και βραβεύσεις προορισμών - και όχι μόνο- για τη χώρα μας ήρθε και ένα αρνητικό παγκόσμιο ρεκόρ. Η Βόρεια Ελλάδα είναι ανάμεσα στους «πιο αδικημένους (τουριστικά) προορισμούς» στον κόσμο, σύμφωνα με ψηφοφορία που διεξήχθη ανάμεσα σε κορυφαία στελέχη της ταξιδιωτικής βιομηχανίας. Στην έκθεση αναφέρεται: Παρότι η Βόρεια Ελλάδα συγκεντρώνει μικρότερο αριθμό επισκεπτών σε σχέση με τους πιο νότιους προορισμούς της και τα ελληνικά νησιά, έχει μεγάλο πλούτο τουριστικής προσφοράς, καθώς περιλαμβάνει τον μυθικό Όλυμπο και το Λιτόχωρο γνωστό και ως η πόλη των Θεών, 100 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη. Ίδου πεδίο ανάπτυξης λαμπρό … •