17 december 2016
18 december 2016
19 december 2016 Regen, storm of sneeuw: strandpaviljoen blijft open
20 december 2016
3 De dijk—verbeelders Van dijkportretten tot #dijkie
Volgens sommige deskundigen ligt de basis van de fotografie bij de Franse schilder Claude Lorrain. Hij wist in de zeventiende eeuw met een bolle zakspiegel het landschap op een nieuwe manier vast te leggen. Wie in de spiegel keek, zag zichzelf staan in het landschap, weliswaar gereduceerd en versimpeld door de werking van de spiegel. Deze manier van kijken bood een heel nieuw perspectief binnen het kader van de spiegel. De werkelijkheid werd omlijst en op een bepaalde manier tijdelijk vastgelegd, als een foto. De Claudespiegel was een tijdlang buitengewoon populair en werd met name gebruikt door landschapsschilders als Lorrain zelf, maar was ook populair onder artiesten, reizigers en kenners van landschap. Of er ooit iemand naar zichzelf en een dijk heeft gekeken met deze spiegel is niet bekend, maar is zeker ook niet uitgesloten. HET GESCHILDERDE DIJKPORTRET De portrettering van dijken gaat terug tot de zogenaamde ‘vlugschriften’, een soort pamfletten uit de Late Middeleeuwen waarin een bepaald onheilsbeeld werd geschetst om geld in te zamelen voor de overlevenden. De dijk was hierin verbonden met rampspoed, overstroming en zondvloed – niet zelden met een Bijbelse boodschap omgeven. In de beroemde landschapschilderijen uit de Gouden Eeuw zijn heel sporadisch dijken te ontdekken. De dijk is meestal niet het onderwerp van het schilderij, veel vaker gaat het juist om de molens op de dijk, de koeien in het weiland, de ambachten of schepen op de voorgrond. Schilders lieten zich liever beïnvloeden door bijvoorbeeld Italiaanse landschappen dan door de alledaagse polderlandschappen van Nederland. De Hollandse dijk was voor de schilders nog wat onzichtbaar. En als ze dan op de voorgrond geschilderd werden door bijvoorbeeld Hobbema of Van Ruysdael, dan was het beeld van de dijk heel anders dan dat we nu kennen: modderige, slecht onderhouden dijken met diepe karresporen in de drek erbovenop.
70
‘Zicht op Deventer vanuit het noordwesten’, Salomon van Ruysdael 1657 Collectie National Gallery te Londen
De dijk kreeg een prominentere rol in de schilderijen uit de achttiende en negentiende eeuw. Schilders van de Haagse School zoals Paul Gabriël (1828-1903) streefden een realistische portrettering van het landschap na, beïnvloed door de moderne Franse landschapsschilderkunst. Ze schilderden moderne taferelen als een polder, windmolens en dijken, met daarboven de karakteristieke Nederlandse wolkenluchten. Hier spreekt een waardering uit voor het gewone, maar ook voor de maakbaarheid van het land. De schilders van de Haagse School boden hiermee een nieuw perspectief en legden een fundament voor het huidige clichébeeld van het Nederlandse landschap, zoals dat bijvoorbeeld in het buitenland bekendheid kreeg
'Weg op een dijk', Meindert Hobbema 1663
‘Bij de dijken met de meeste foto’s, is ook het meeste engagement van bewoners en dijkliefhebbers te verwachten’
71
21 december 2016 Boskalis en Van Oord krijgen opdracht voor versterking Houtribdijk
22 december 2016
23 december 2016 22.000 huizen aardbevingsgebied Groningen versneld geïnspecteerd
24 december 2016
DE MEEST FOTOGENIEKE DIJKEN Sinds het ontstaan van de fotografie is het einde van de schilderkunst meermaals aangekondigd Desalniettemin worden dijken meer verbeeld dan ooit. Het steeds veranderende beeld van een landschap door lichtinval en weersomstandigheden maakt dat dijklandschappen een onuitputtelijke bron van inspiratie zijn. De meeste Nederlanders hebben altijd een kwaliteitscamera op zak in de vorm van hun smartphone. Een portret of landschapsfoto is daarmee zo gemaakt en via sociale media direct gedeeld met anderen.
‘Geliefde fotospots zijn de (oude) Hondsbossche Zeewering, de Zeedijk van Vlieland, Kinderdijk, de Waaldijk bij Loenen en de Waaldijk bij Nijmegen-Lent bijvoorbeeld’
Het maken van selfies op dijken heeft inmiddels een eigen hashtag verdiend: #dijkie, een slimme zet om meer aandacht te vragen voor dijken en de Dijkwerkers community. Trots zijn op dijken en het bouwen aan dijken staat centraal. Iedereen kan laten zien wat een prachtige dijk hij of zij heeft gespot. Er zijn #dijkies bij de dijkverbetering in Delfzijl, bij het nieuwe gemaal in Schardam en bij de dijkversterking in IJmuiden. Niet alleen Dijkwerkers maken foto’s van dijken. Met de gegevens van de online fotografiedatabases is het mogelijk om op kaart weer te geven waar mensen foto’s van dijken en dammen maken, gebaseerd op de geotags, de exacte coördinaten van de foto. De kaart is gemaakt op basis van ruim 4.500 foto’s met de tag ‘dijk’ of ‘dam’. Vervolgens zijn daar nog eens 2.500 foto’s aan toegevoegd met vertalingen als ‘dyk’, ‘levee’, ‘dike’, ‘dyke’, ‘deich’, ‘digue’ en ‘dique’ om ook de bijdrage van buitenlandse dijkgenieters mee te nemen. Het resultaat: een patroon van stipjes over bijna heel Nederland. Waardevolle stipjes, omdat ze laten zien welke dijken het meest gefotografeerd zijn, ofwel: waar in Nederland de meest gewaardeerde dijken liggen. Verrassend is allereerst dat de contouren van Nederland in de spreiding van de foto’s heel helder te zien is: de rivieren, de kust, zelfs alle stormvloedkeringen komen als rijen van punten naar voren. De Waddeneilanden, de kust van Friesland en Groningen, het rivierengebied en de IJssel, enkele plekken in Zeeland en in het bijzonder Goeree-Overflakkee zijn populaire fotogebieden voor dijken en dammen. Langs de Limburgse Maas zijn minder foto’s gemaakt: de dijken zijn daar korter en relatief jong. Het best bewaarde geheim voor een mooie #dijkie?
72
25 december 2016 Orkaan verpest vredige Eerste Kerstdag op Filipijnen
Enkele plekken op dijken springen er uit als geliefde fotospots: de (oude) Hondsbossche Zeewering, de Zeedijk van Vlieland, Kinderdijk, de Waaldijk bij Loenen en de Waaldijk bij Nijmegen-Lent bijvoorbeeld. Ook langere dijken en dammen als de Afsluitdijk, Houtribdijk, Brouwersdam en de Oosterscheldekering zijn aantrekkelijk om te fotograferen. Op basis van deze kaart is het duidelijk dat de Houtribdijk voor fotografen populairder is dan de Afsluitdijk. Een aantal veel gefotografeerde dijken dat minder voor de hand ligt: de dijken langs het Reitdiep bij de stad Groningen, de Oostvaarderdijk bij Bataviastad in Lelystad, de dijken van de Eems bij Delfzijl. De foto’s laten zien welke dijken het meest populair zijn, maar laten ook het karakter van de foto’s zien. Het is opvallend dat de dijk op de foto’s vaak net buiten de focus ligt: centraal element is regelmatig een gemaal, dijkhuis, een kerktoren, een rivier, uiterwaard, of een groep koeien. De dijk lijkt een bruikbaar element te zijn voor foto’s, maar hoeft niet zo nodig op de voorgrond te treden. Liever gebruikten we het dijklandschap als decor voor het maken van een #dijkie, als een hedendaagse Lorrain, met onszelf in het middelpunt. Naast inzicht in de populariteit van dijken en de manier van fotograferen, is het mogelijk op basis van deze gegevens ook voorspellingen te doen over betrokkenheid bij dijkversterkingen. Bij de dijken met de meeste foto’s, is ook het meeste engagement van bewoners en dijkliefhebbers te verwachten. Dat zijn de plekken waar de stippen van de foto’s en de projecten dicht bij elkaar liggen: bijvoorbeeld de dijken op Marken en de Uitdammerdijk. Ook de dijken in het rivierengebied, waar veel dijkversterkingen op stapel staan, worden veelvuldig gefotografeerd. Dat zijn de projecten waar het goed is dat in het proces van de dijkversterking veel aandacht uitgaat naar de omgeving. Want het is te verwachten dat mensen hier bijzondere waarde hechten aan het in stand houden van de dijk zoals de dijk is, door hen met de telefoon geportretteerd als moderne Lorrains.
26 december 2016 Windstoten en hoogwater op onstuimige Tweede Kerstavond → Watervallen op Uluru door noodweer Australië, park gesloten → Orkaan Nina veroorzaakt veel overlast op Filipijnen
27 december 2016
28 december 2016
—
73
Dijklandschap bekeken met de Claudespiegel Foto LOLA landscape architects
1978
2011
Portrettering van dijken door de jaren heen
74
1861
1 januari 2017
75
2 januari 2017
1878
Collectie Boijmans
Zicht op Deventer vanuit het noordwesten, Salomon van Ruysdael
Visafslag Scheveningen, Jan van Goyen
1490
'Landschap bij Overschie', Paul Joseph Constantin Gabriël 1898
De Watersnood van 1855, (één van de 25 panelen), Johan Veltens
Weg op een dijk, Meindert Hobbema
31 december 2016
Varikse Uiterwaarden, Willem den Ouden
1898 Schapen op een dijk, Anton Mauve
1870
Flood Control Levee Maasvlakte II, Edward Burtynsky
1935
30 december 2016 Schipper aangehouden van binnenvaartschip dat door stuw voer → 'Eeuwige' bevroren grond op Spitsbergen begint te ontdooien → Duizenden lampionnen verlichten Afsluitdijk
Omslag kinderboek `Dijkleger´, J.W. Ooms
1856
Vlugschrift dijkdoorbraak Bommelerwaard, anoniem
1663
De vijf molens, Jacob Maris
1657
Meester van de Heilige Elisabeth-Panelen 1421, anoniem
1646
De slechte toestand van de Zeedijk vanaf Diemen, Jaap Hannes
29 december 2016 Tientallen doden door watersnood in Congo → Schip ramt stuw bij Grave; waterpeil Maas op dieptepunt 3 januari 2017 'Laag waterpeil in de Maas kan gevaarlijk zijn voor de dijken' → Maas-Waalkanaal eind van de week bevaarbaar → Deel schade stuw bij Grave onherstelbaar
1705
4 januari 2017 Dijkdoorgangen bij Delfzijl weer open na onstuimige nacht
5 januari 2017 'Het bevaarbaar maken van de Maas duurt veel te lang' → Gaswinning wordt nu niet verder verminderd → Tienduizenden verrassingseieren aangespoeld op Duits waddeneiland Rijkswaterstaat houdt geld over bij Ruimte voor de Rivier Financieele Dagblad
6 januari 2017 Gigantische barst in ijsplaat op Antarctica: wat nu?
7 januari 2017 Morgen weer beperkte scheepvaart op Maas-Waalkanaal
8 januari 2017 Krokodillen ontsnappen uit overstroomde Thaise dierentuin
9 januari 2017
De top-40 van de meest gefotografeerde dijken en locaties van Nederland.
Aantal foto's
Diverse dijken, in en om Amsterdam Markermeerdijk, tussen Enkhuizen en Amsterdam Grevelingendijk, Goeree-Overflakkee Waaldijk, rondom Nijmegen en Beuningen Waddenzeedijk, tussen Eemshaven en Delfzijl Lekdijk, bij Ridderkerk/Slikkerveer (Kinderdijk) Houtribdijk, tussen Enkhuizen en Lelystad Zeedijken, op Vlieland Noordzeedijk, Hondsbossche Zeewering Waaldijk, tussen Gorinchem en Waardenburg Afsluitdijk, tussen Den Oever en Friesland Diverse dijken, in en om Rotterdam Zeedijk, bij Den Helder IJsseldijk, tussen Zwolle en Deventer Diverse dijken, in en om de stad Groningen Markermeerdijk, bij Marken Waddenzeedijk, bij Harlingen Noordzeedijk, tussen Zoutelande en Neeltje Jans Lekdijk, tussen Amerongen en Nieuwegein Lekdijk, tussen Krimpen en Nieuwegein Stormvloedkering Neeltje Jans Zeedijken, op Texel Markermeerdijk, bij Edam/Volendam Noordzeedijk, rondom Vlissingen Zeedijk, in en om Scheveningen Markermeerdijk, bij Lelystad/Batavia-stad Rijndijk, in en om Arnhem IJsselmeerdijk, tussen Amsterdam en Muiderberg Westerscheldedijk, tussen Kruiningen en België IJsselmeerdijk, tussen Makkum en Stavoren IJsseldijk, tussen Deventer en Zutphen Hevel/spuisluis Brouwersdam Waaldijk, tussen Tiel en Waardenburg Wieringer Zeewering, bij Den Oever Oude Maasdijk, bij Hoogvliet Merwede- en Oude Maasdijken, in en om Dordrecht Noordzeedijk, bij Hoek van Holland / Maasvlakte IJsseldijk, tussen Zutphen en Arnhem Waddenzeedijk, rondom Lauwersmeer Noordzeedijk, bij Breskens
01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
473 298 266 170 136 134 133 121 116 110 104 103 96 96 93 92 83 81 77 75 75 74 72 72 71 68 65 64 62 59 59 56 55 51 48 47
Aantal foto's per trefwoord:
47
"dijk" 3404
46
"dike" 1811
34
"dam" 1181
30
"dyke" 487 "deich" 121 "levee" 55 "dyk" 47 "dyck" 28 "dyc" 2 totaal — 7150 foto's De meest gefotografeerde dijken van Nederland; de gemarkeerde uitsnedes worden op de volgende pagina's verder uitgelicht op basis van openbare gegevens Flickr
76
77
Locatie van een dijkfoto Projecten 2018
10 januari 2017 Beroemde 'Tunnel Tree' omgevallen na storm → Tijdelijke dam bij stuw Grave moet Maas weer bevaarbaar maken → 'Stenen tuinhek' moet waterpeil Maas herstellen
11 januari 2017 België zet zich schrap voor ‘ergste storm in 50 jaar’ Algemeen Dagblad
12 januari 2017 Maatregelen voor sneeuw en storm
13 januari 2017 Mobiele dijk moet scheve woonboten Gennep redden → België zet zich schrap voor storm en overstromingen → Storm Egon veroorzaakt chaos in Duitsland en Frankrijk → Grote problemen tijdens avondspits bleven uit → Storm: waarom Nederland zich minder druk maakt dan België
14 januari 2017 Weinig stormoverlast, hier en daar nog glad → Wateroverlast door gat in damwand in Leeuwarden
15 januari 2017
Schiermonnikoog Sneek Afsluitdijk Delfzijl Lauwersmeer
Groningen
Een inventarisatie van fotogenieke dijken levert meer dan 7000 foto's op en van dijken
Drachten Enkhuizen
Hoorn
Houtribdijk
In Groningen en Friesland zijn de dijklijnen goed te ontdekken. De dijken in het binnenland (die niet grenzen aan water) zijn beduidend minder in trek. Rond het Lauwersmeer worden veel foto's gemaakt, maar ook langs het Reitdiep richting Groningen is dit het geval. Ook Groningen op zichzelf is populair. Lelystad
Apeldoorn
De dijken rondom Enkhuizen en de voormalige zeedijk tussen Stavoren en Hindelopen zijn heel populair voor fotografie. Plekken waar mensen moeten wachten - de boot bij Harlingen bijvoorbeeld - lokken blijkbaar uit tot het maken van foto's. Ook opvallend: de Houtribdijk is meer in trek voor fotografen dan de Afsluitdijk.
Arnhem
Rotterdam
Voorne Putten
Nijmegen
Hoekse Waard Goeree-Overflakkee Schouwen-Duiveland
Noord-Beveland
Analyse van onderlinge afstanden tussen fotogenieke dijken, in een hiërarchische onderverdeling van 2, 4 en 6 kilometer tussenafstanden.
tussenafstanden van 2 km
De verspreiding van foto's in Zeeland en omgeving Rotterdam. De stormvloedkeringen en voornamelijk de zeedijken van Schouwen-Duiveland zijn populaire fotolocaties. In Rotterdam valt ook het aantal foto's in de binnenstad op.
tussenafstanden van 4 km tussenafstanden van 6 km
78
Tholen
79
Het oostelijke rivierengebied kent een aantal heel populaire fotografieplekken, met name bij Arnhem, de Waaldijken bij Lent / Nijmegen en rond Ewijk en Wageningen. Ook de Lek-/Nederrijndijken tussen Amerongen en Nieuwegein zijn erg populair.