Πίνακας περιεχομένων ΠΕΡΙΛΗΨΗ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2 1. ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ 4 1.1. Εισαγωγή 4 1.2. Ιστορική αναδρομή 5 1.3. Οι απαιτήσεις του ρόλου του εκπαιδευτικού. 7 1.4 Αντιφάσεις και δυσκολίες του επαγγέλματος 11 1.5. Δάσκαλος τεχνοκράτης ή διανοούμενος; 13 2. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 17 2.1 Επαγγελματική ανάπτυξη 17 2.2 Η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών 18 3. ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΤΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. 21 4. Η ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ 24 5. ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ. 27 6.ΦΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 31 7. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ. 34 7.1 Αναγκαιότητα της επιμόρφωσης 35 7.2. Το σημερινό θεσμικό πλαίσιο 38 7.3. Εναλλακτικές – καινοτομικές μορφές επαγγελματικής ανάπτυξης στη σημερινή ελληνική συγκυρία 41 Ενδοσχολική επιμόρφωση 41 Η επιμόρφωση έξω από το σχολείο 42 Ανοιχτή από απόσταση επιμόρφωση. 43 Η επιμόρφωση με επίκεντρο το σχολείο 43 Τα δίκτυα των εκπαιδευτικών και των σχολείων. 43 Ανάπτυξη συνεργασιών- συνδιδασκαλία 44 Συμμετοχή σε έρευνες δράσης 44 Ο Αναστοχασμός 45 7.4. Αξιολόγηση και επαγγελματική ανάπτυξη 46 3.ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ 48 3.1.Εννοιολογική προσέγγιση της επαγγελματικής ικανοποίησης. 48 3.2.Θεωρίες επαγγελματικής ικανοποίησης 49 3.3. Η επαγγελματική ικανοποίηση των εκπαιδευτικών 52 3.4. Παράγοντες που επηρεάζουν την επαγγελματική ικανοποίηση των εκπαιδευτικών. 54 3.5. Επαγγελματική εξουθένωση των εκπαιδευτικών 55 4.ΈΡΕΥΝΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΓΙΝΕΙ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ 58 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ 1 ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1 ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 11
Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
Περίληψη
H επαγγελματική ανάπτυξη και ικανοποίηση είναι πολυσύνθετες έννοιες από μόνες τους, πόσο μάλλον η επαγγελματική ανάπτυξη και ικανοποίηση των εκπαιδευτικών που επηρεάζεται από πλήθος πολύπλοκων και μη μετρήσιμων παραγόντων με ένα σωρό αντιφάσεις και αλλαγές. Στο βιβλίο παρουσιάζεται το προφίλ του εκπαιδευτικού, οι δυνατότητες του για επαγγελματική ανάπτυξη και επαγγελματική ικανοποίηση, και γίνεται αναφορά σε έρευνες από τον διεθνή και τον Ελλαδικό χώρο.
[1]
ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΣ
Εισαγωγή
Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από ραγδαίες εξελίξεις στον πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό και τεχνολογικό τομέα. Η εκπαίδευση, ως θεμελιώδες τμήμα της κοινωνίας δεν μπορεί να μείνει αλώβητη από τις εξελίξεις αυτές: η επιστημονική αναζήτηση, η κριτική θεώρηση, η αμφισβήτηση κυρίαρχων αντιλήψεων, οι ολοένα και περισσότερες έρευνες με επιστημονικά κριτήρια, οι νέες τάσεις μεθοδολογίας και διδασκαλίας, η διαμόρφωση νέων σχέσεων του διδασκομένου με τη μάθηση και του διδάσκοντος με το επάγγελμά του, καταγράφονται πλέον ως μια πραγματικότητα εξόχως ενδιαφέρουσα και ιδιαίτερης σημασίας. (Παπασάββας, 2010). Για τον εκπαιδευτικό, η επαγγελματική του ανάπτυξη μπορεί να αποτελέσει συναρπαστικό μέρος μιας θεμελιώδους δέσμευσης για συνεχή μάθηση. Η επαγγελματική ανάπτυξη είναι σημαντική για τον εκπαιδευτικό, διότι συνιστά το μέσο, με το οποίο αποκτά ή ενισχύει τις γνώσεις, τις δεξιότητες, τις στάσεις και τις πεποιθήσεις που οδηγούν σε υψηλά επίπεδα μάθησης για όλους τους μαθητές. Αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για μια άρτια επαγγελματική ανάπτυξη, τότε είναι πιθανή η δυσαρέσκεια του εκπαιδευτικού ως προς το επάγγελμά του. Η διευρυμένη επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών συμβάλλει στην οριοθέτηση ενός αποτελεσματικού αναπτυξιακού πλάνου για τη σχολική μονάδα, καθώς αναβαθμίζεται η ικανότητά της να υιοθετεί καινοτομίες και να βελτιώνει τα μαθησιακά αποτελέσματα. Σε αυτήν την προσπάθεια βασική προϋπόθεση είναι η επαγγελματική ικανοποίηση του εκπαιδευτικού, μέσα από την οποία ικανοποιείται ο ηθικός σκοπός της παιδείας: η κοινωνική [2]
Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
προσφορά. Μια διευρυμένη επαγγελματική ανάπτυξη έχει επίκεντρο το στοχασμό για το εκπαιδευτικό έργο και την αναβάθμιση του ρόλου του εκπαιδευτικού σε φορέα αλλαγής. Απόρροια είναι να αυξάνεται η συνολική ικανότητα της σχολικής μονάδας και ταυτόχρονα να αυξάνεται και η συνολική ικανότητα των εκπαιδευτικών για ανάληψη ηγετικών πρωτοβουλιών, καταλήγοντας σε ενισχυμένη επαγγελματική ικανοποίηση (Χατζηγιάννης και Χατζηπαναγιώτου, 2012).
[3]
ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΕΥΘΥΜΙΟΣ
1. ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ
1.1. Εισαγωγή Οι εκπαιδευτικοί αντιμετωπίζοντας ποικίλες και σύνθετες απαιτήσεις στη σύγχρονη κοινωνία, καλούνται ν’ αντεπεξέλθουν με επιτυχία στο έργο τους, παρακάμπτοντας ελλείψεις, παραλείψεις και στρατηγικής σημασίας λάθη της πολιτείας. Οι παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η στάθμη, η ποιότητα, η αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης είναι πολλοί. Ανάμεσα σ’ αυτούς είναι ο εκπαιδευτικός, η υλικοτεχνική υποδομή, τα προγράμματα και τα βιβλία, η σχέση με την παραγωγική διαδικασία και την κοινωνική ζωή, η οργάνωση, η διοίκηση και λειτουργία των σχολείων. «Για να ξέρουμε πού πηγαίνουμε, πρέπει να ξέρουμε από πού προερχόμαστε» γράφει ο Μ. Debesse (Debesse & Mialaret , 1985,β΄:13). Μέσα από το πέρασμα των αιώνων ο δάσκαλος, παιδαγωγός, εκπαιδευτής αναγκάστηκε εκ των πραγμάτων να προσαρμοστεί για να εξασφαλίσει την καλύτερη μεταδιδόμενη γνώση, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να μπορούν να αντιμετωπίζουν τις εξελίξεις που σημειώνονται στο οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Είναι κοινή παραδοχή ότι «στην καρδιά της εκπαίδευσης βρίσκονται οι εκπαιδευτικοί» (Μαυρογιώργος, χ.χ.). Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης που οι αλλαγές στην οικονομία, την τεχνολογία, την πολιτική, την κοινωνία είναι ραγδαίες, η εκπαίδευση δε μένει ανεπηρέαστη. Η διατύπωση ενός νέου εκπαιδευτικού λόγου από διεθνή και ευρωπαϊκά κέντρα προβληματίζει και ωθεί τις πολιτικές ηγεσίες των επιμέρους κρατών σε ανάπτυξη μεταρρυθμιστικών εγχειρημάτων που μετασχηματίζουν το εκπαιδευτικό τους σύστημα (Δουράνου, χ.χ.). Φυσικά πρωταγωνιστικό ρόλο στις αλλαγές αυτές καλείται να πάρει ο [4]
Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
δάσκαλος αφού πρέπει να αναπτύξει ειδικές δεξιότητες, μπαίνοντας ταυτόχρονα σε διαδικασία συνεχούς αξιολόγησης. Το «διδάσκειν» απαιτεί την απόκτηση και τη συνεχή ανατροφοδότηση και ανανέωση της γνώσης, η οποία θα πρέπει στη συνέχεια να μεταδοθεί με επιτυχία στους μαθητές, με ειδικό, μάλιστα τρόπο: μέσα από τις αρχές της παιδαγωγικής (Κεδράκα, 2008). Στο πρόσωπο του εκπαιδευτικού η πολιτεία από τη μια προσδοκά να αντεπεξέλθει στις σύγχρονες ανάγκες που προστάζει η κοινωνία και από την άλλη στοχοποιείται και κριτικάρεται όταν παρουσιάζονται ελλείψεις, προβλήματα και ανεπάρκεια στις αναμενόμενες προσδοκίες, ανεξάρτητα από το αν εμπλέκονται στα κέντρα λήψης αποφάσεων που αφορούν την εκπαιδευτική διαδικασία. Στην Ελλάδα αλλά και σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι δάσκαλοι της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν διπλή ιδιότητα. Από τη μια είναι δημόσιοι υπάλληλοι και αυτή η ιδιότητα τούς προσδίδει ορισμένα χαρακτηριστικά: υπόκεινται στον τρόπο δομής και λειτουργίας του κρατικού μηχανισμού, που διέπει καθοριστικά το εργασιακό τους πλαίσιο και από την άλλη ασκούν το λειτούργημα του παιδαγωγού (Κεδράκα, 2008).
1.2. Ιστορική αναδρομή Προκειμένου να προσεγγίσουμε το περιεχόμενο και τις διαστάσεις του επαγγέλματος του δασκάλου και τις προοπτικές της επαγγελματικής του ανάπτυξης, έχει ενδιαφέρον να αναφερθούμε ιστορικά στους όρους εξέλιξης της εκπαίδευσής τους στη χώρα μας, η οποία αναφέρεται σε ένα αντικείμενο της εκπαιδευτικής πολιτικής που έχει τεράστια ιδεολογική και πολιτική σημασία για την αναπαραγωγή του όλου εκπαιδευτικού συστήματος…
[5]
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ…