Επικοινωνία σχολείου και οικογένειας στο σύγχρονο δημοτικό σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Από τη στιγμή της γέννησης έως την ενηλικίωση του, το άτομο ζει και κινείται μέσα σε δύο περιβάλλοντα που ασκούν καθοριστική επίδραση στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Αυτά είναι η οικογένεια και το σχολείο. Αυτονόητη, λοιπόν, θεωρείται η επικοινωνία και η συνεργασία μεταξύ των δύο αυτών σημαντικών φορέων προς όφελος του παιδιού. Όμως η επικοινωνία είναι πολλές φορές το ζητούμενο. Δεν είναι δεδομένη και δεν πραγματοποιείται απρόσκοπτα. Με αφετηρία τον παραπάνω προβληματισμό, η παρούσα έρευνα εστιάστηκε στη διερεύνηση των απόψεων των εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, σχετικά με τους παράγοντες που διαμορφώνουν το φαινόμενο της επικοινωνίας εκπαιδευτικών και γονέων. Διερευνούμε την ανάγκη της επικοινωνίας, περιγράφουμε τις μορφές, τις συνθήκες και ανιχνεύουμε τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών σχετικά με τα όρια που μπορεί να έχει η μεταξύ τους επικοινωνία. Οι εκπαιδευτικοί αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα επικοινωνίας και την εκφράζουν με συγκεκριμένους λόγους. Όμως, στην πράξη διαπιστώνουμε ότι η συχνότητα και η ποιότητα της επικοινωνίας εκπαιδευτικών και γονέων επηρεάζεται από την επίδραση ποικίλων παραγόντων. Το μορφωτικό επίπεδο των γονιών, η επίδοση του μαθητή, η τάξη του σχολείου, η επαγγελματική ενασχόληση της μητέρας, η παιδεία εκπαιδευτικών και γονέων είναι οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν την επικοινωνία σχολείου οικογένειας. Σε κάθε περίπτωση διαπιστώνουμε ότι οι μεταξύ τους επαφές δεν έχουν ένα συστηματικό χαρακτήρα. Μόνο οι ομαδικές συναντήσεις που οργανώνουν οι εκπαιδευτικοί
From the moment of birth until his adultness, the individual lives and he is moved in two environments that practise decisive effect in the configuration of his personality. These are the family and the school. Obvious, therefore, are considered the communication and the collaboration between this two important institutions to profit of child. However the communication is many times over asked. She is not given and is not realised smoothly. With starting line the above problem, the present research was focused in the investigation of opinions of teachers of first degree education, with regard to the factors that shape the phenomenon of communication of teachers and parents. We investigate the need of communication, we describe the forms, the conditions and we detect the perceptions of teachers with regard to the limits that it can have from each other communication. The teachers recognize the necessity of communication and express him with concrete reasons. However, into practice we realise that the frequency and the quality of communication of teachers and parents are influenced by the effect of various factors. The educative level of parents, the record of student, the order of school, the professional pastime of mother, the education of teachers and parents are the main factors that influence the communication of school-family. In every case we realise that from each other contacts do not have a systematic character. Only the common meetings that organise the teachers in the beginning of school year and in the end of each quarter correspond in such a characterization. Usually dominate the not programmed meetings of teacher with the parents of each one from the students that are usually realised at the duration of breaks or in the beginning and in the end of day. Specifically in the case of students with difficulties of learning or behaviour, the meetings of teachers with the parents are limited, fact that recommends for the teachers serious problem.
Επικοινωνία σχολείου
οικογένειας στο σύγχρονο δημοτικό σχολείο
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 3
Εννοιολογικές διασαφηνίσεις 3
1.1 Επικοινωνία 3
1.2 Δημοτικό Σχολείο ή σχολική μονάδα. 4
1.3 Οικογένεια 4
1.4 Σύγχρονο ή αποτελεσματικό σχολείο 4
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 6
Ιστορική Επισκόπηση 6
2.1 Η εξέλιξη του θεσμού της οικογένειας 6
2.2 Η εξέλιξη του θεσμού του σχολείου 8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 11
Επικοινωνία και συνεργασία σχολείου και οικογένειας 11
3.1. Η αναγκαιότητα της επικοινωνίας και συνεργασίας του σχολείου με την οικογένεια 11
3.2. Μοντέλα Σχέσης Σχολείου και Οικογένειας 12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 17
Μορφές επικοινωνίας σχολείου και οικογένειας 17
4.1 Τυπική μορφή επικοινωνίας σχολείου και οικογένειας 17
4.1.1 Όργανα γονεϊκής συμμετοχής στην εκπαίδευση 19
4.2 Άτυπη μορφή επικοινωνίας εκπαιδευτικού και οικογένειας 21
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 26
Ερευνητικά δεδομένα για το
και το σχολείο, που αποτελούν τις ΄΄δύο όψεις ενός μηχανισμού κοινωνικοποίησης΄΄ (Παπάζογλου,1984) Η οικογένεια είναι η πρώτη μορφή κοινωνίας στη οποία το παιδί συμμετέχει. Στο περιβάλλον της οικογένειας, το παιδί διαμορφώνει χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του, ανακαλύπτει τον εαυτό του και τους άλλους και ικανοποιεί τις ανάγκες του. Μετά την οικογένεια, το σχολείο αναλαμβάνει τη ευθύνη κοινωνικοποίησης του παιδιού. Το σχολικό περιβάλλον αποτελεί για κάθε παιδί μια μικρή κοινωνία μέσα στην οποία εντάσσεται. Για να είναι ομαλή η ένταξη θα πρέπει να μάθει κάποιους ρόλους και να αναλάβει συγκεκριμένες υποχρεώσεις. Η συνεργασία των δύο αυτών θεσμών αποτελεί καθοριστική συνιστώσα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αφού η ανατροφή και η εκπαίδευση των παιδιών είναι η ουσιαστική αποστολή τόσο του σχολείου όσο και της οικογένειας. Συνεπώς, η υλοποίηση των εκπαιδευτικών στόχων απαιτεί τη συνεργασία σχολείου οικογένειας. Με την είσοδο του παιδιού σ’ ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα (παιδικό σταθμό, νηπιαγωγείο, δημοτικό, κ.λ.π.) δημιουργείται αυτόματα ένα διπολικό σύστημα αγωγής. Στο σύστημα αυτό συμμετέχουν δύο
Επικοινωνία σχολείου και οικογένειας στο σύγχρονο δημοτικό σχολείο σης, θα διερευνήσουμε τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των δυο βασικών θεσμών κοινωνικοποίησης, σε ποιο βαθμό η οικογένεια και το σχολείο αποτελούν δυο αρμονικά συνεργαζόμενους θεσμούς. Επίσης διερευνούμε αν υπάρχει επικοινωνία και ουσιαστική συνεργασία μεταξύ τους και ποια η μορφή της. Και τέλος ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν τις σχέσεις εκπαιδευτικών και γονέων και καθορίζουν τη συχνότητα και ποιότητα της επικοινωνίας. Γίνεται προσπάθεια να διασαφηνιστούν οι βασικές έννοιες τις εργασίας μας, επικοινωνία, δημοτικό σχολείο ή σχολική μονάδα, οικογένεια, σύγχρονο ή αποτελεσματικό σχολείο. Στο δεύτερο κεφάλαιο πραγματοποιούμε μια ιστορική ανασκόπηση της εξέλιξης του θεσμού της οικογένειας και του σχολείου. Ιδιαίτερα ερευνούμε τις σχέσεις και τους ρόλους που αναπτύσσονται ανάμεσα στους δυο θεσμούς στο πέρασμα των χρόνων. Στο τρίτο κεφάλαιο διερευνούμε την αναγκαιότητα της επικοινωνίας σχολείου και οικογένειας. Στο τέταρτο κεφάλαιο ΄΄φωτογραφίζονται΄΄ οι μορφές που μπορεί να έχει η επικοινωνία σχολείου-οικογένειας. Τέλος, στο πέμπτο κεφάλαιο μετά την αναδίφηση της σχετικής βιβλιογραφίας, παρουσιάζονται ερευνητικά δεδομένα από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
1
Εννοιολογικές διασαφηνίσεις
1.1 Επικοινωνία
Η επικοινωνία, ως φαινόμενο, έχει απασχολήσει και απασχολεί όλες τις επιστήμες τόσο τις θετικές όσο και τις ανθρωπιστικές και κοινωνικές. Με την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας και την πραγματικότητα των διεθνών αλληλεξαρτήσεων, η έρευνα για την επικοινωνία εστιάστηκε σε πολλούς τομείς. Επικοινωνία είναι η ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ δύο (ή περισσοτέρων) ανθρώπων, μέσω της οποίας αναπτύσσονται σχέσεις (Κόκκος, 1999). Η επικοινωνία, αναφέρει η Αθανασούλα Ρέππα(1999), είναι μια κοινωνική δραστηριότητα, ένα κοινωνικό φαινόμενο, που εμφανίζεται τόσο στο διαπροσωπικό επίπεδο, όσο και στο επίπεδο των οργανισμών και αφορά τη μετάδοση και λήψη πληροφοριών μηνυμάτων, μεταξύ ατόμων και ομάδων, μέσα από ένα σύστημα συμβόλων όπως είναι η γλώσσα, τα σήματα, οι χειρονομίες κ.α. Οι ορισμοί στη βιβλιογραφία αφθονούν και αναφέρονται 95 ορισμοί, πολλοί από τους
Επικοινωνία σχολείου και οικογένειας στο σύγχρονο δημοτικό σχολείο
1.2 Δημοτικό Σχολείο ή σχολική μονάδα. Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα το δημοτικό σχολείο μαζί με το νηπιαγωγείο αποτελούν την πρώτη βαθμίδα εκπαίδευσης. Σε πολλές περιπτώσεις στην εργασία μας θα χρησιμοποιήσουμε αντί του όρου δημοτικό σχολείο, τον όρο σχολική μονάδα, που ταυτίζεται με τον όρο εκπαιδευτική μονάδα, επειδή έτσι απαντάται περισσότερο στη σχετική βιβλιογραφία. Με τον όρο σχολική μονάδα εννοούμε ΄΄το σχολείο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ως οργανισμό που αποτελείται από το διευθυντή, τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές χωρισμένους σε τάξεις, το βοηθητικό προσωπικό, τους γονείς και το εξωτερικό περιβάλλον του σχολείου΄΄ (Μαυρογιώργος, 1999).
1.3 Οικογένεια
Η οικογένεια αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς της κοινωνίας του ανθρώπου από τη στιγμή που ο τελευταίος άρχισε να ζει συλλογικά. Εξυπηρετεί τη βασική ανάγκη του κοινωνικού συνόλου για αναπαραγωγή και διαιώνιση, μέσα από τη γέννηση, την ανατροφή, την αγωγή και την προστασία που παρέχει στους νέους απογόνους. Στο πέρασμα των αιώνων ο θεσμός αυτός εμφανίζει ποικιλομορφία ως προς τα διάφορα χαρακτηριστικά του (Πυργιωτάκης, 1995). Παρ’ όλες τις αλλαγές στο πέρασμα του χρόνου ο ρόλος της οικογένειας εξακολουθεί να παραμένει σημαντικός. Άλλωστε, η μετάθεση ορισμένων λειτουργιών σε άλλους θεσμούς δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι έπαψε να ασκεί επιδράσεις. Μπορεί για παράδειγμα η εκπαίδευση των παιδιών να μην αποτελεί αποκλειστικά δική της αρμοδιότητα, εξακολουθεί όμως
να την επηρεάζει καθοριστικά. Υπάρχει στις
θεσμού
Επικοινωνία σχολείου και οικογένειας στο σύγχρονο δημοτικό σχολείο λές διαπροσωπικές σχέσεις, οι υψηλές προσδοκίες των εκπαιδευτικών για τους μαθητές, η αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών και των προγραμμάτων, η συμμετοχή των γονέων στη λειτουργία του σχολείου κτλ. Στην εργασία μας θεωρούμε αποτελεσματικό το σχολείο, στο οποίο η συνύπαρξη των παραπάνω παραγόντων επιδρά βελτιωτικά στη μάθηση των μαθητών και στην παραγωγικότητα των εκπαιδευτικών, επιτυγχάνοντας τους στόχους που έχουν τεθεί.
από τις συνεχείς
λειτουργία της (Πυργιωτάκης, 2003)…