ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η παρούσα εργασία, μέσα από μια θεωρητική όσο και πρακτική θεώρηση, διερευνά και ερμηνεύει την ηγεσία στη διοίκηση της δημόσιας εκπαίδευσης (συμπεριφορική προσέγγιση). Αναλύοντας τον όρο αποτελεσματικά σχολεία, επικεντρώνονται πέρα από την ηγεσία που ασκεί η διεύθυνση και στη ηγεσία του εκπαιδευτικού που ασκεί διοικητικά όσο και παιδαγωγικά καθήκοντα. Επίσης, θα αναλυθεί εμπειρικά η καταλληλότητα του διοικητικού ή ηγετικού προτύπου, ενώ θα συγκεντρωθούν στοιχεία σχετικά με την αξία και την ηγετική συμπεριφορά των στελεχών διοίκησης της εκπαίδευσης. Η εργασία αρχικά, στηριζόμενη στην τρέχουσα βιβλιογραφία, θα παρουσιάσει τα στυλ ηγεσίας αλλά και θα προσαρμοστούν στο θέμα της εκπαιδευτικής ηγεσίας. Στη συνέχεια θα αναλυθεί η αξιολόγηση – έρευνα των εκπαιδευτικών ώστε να προσδιοριστούν οι στόχοι αλλά και οι σκοποί της. Τέλος, παρουσιάζεται η μεθοδολογία της έρευνας, μέσω της οποίας συλλέχτηκαν στοιχεία με σκοπό να εντοπιστούν τα χαρακτηριστικά εκείνα που αναδεικνύουν έναν εκπαιδευτικό σε ηγέτη στην Ελλάδα σήμερα.
ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ 1.1
ΗΓΕΣΙΑ
1.2 ΠΡΟΤΥΠΑ ΗΓΕΣΙΑΣ 1.3 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ 1.3.1 Ο ΟΡΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ 1.3.2 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ 1.3.3 ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ 1.3.4 ΗΘΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ 1.3.5 ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ 1.3.6 ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ 1.4 ΗΓΕΤΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 2.1 Η έννοια της αξιολόγησης 2.2 Η έννοια της Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης 2.3 Σκοπός και Αναγκαιότητα της Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης 2.4 Μορφές Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης 2.4.1 Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου στην Ευρωπαϊκή Ένωση ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ 3.1 Ο ρόλος του εκπαιδευτικού 3.2 Οι ανάγκες των εκπαιδευτικών 3.3 Η σχέση του εκπαιδευτικού με τον ηγέτη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4.1 Μέθοδοι Αξιολόγησης στο εκπαιδευτικό σύστημα του εξωτερικού 4.2 Ανασκόπηση ερευνών σύμφωνα με την βιβλιογραφία ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 5.1 Σκοπός της έρευνας 5.2 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 5.3 Στατιστική ανάλυση των εµπειρικών δεδοµένων της έρευνας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εκπαίδευση ως θεσμοθετημένη μορφή παιδείας αποσκοπεί στην πνευματική, ηθική και κοινωνική ανάπτυξη του ανθρώπου αλλά και συγχρόνως στην πρόοδο και ευημερία της κοινωνίας. Για αυτό το λόγο κάνοντας ιστορική αναδρομή δεν λειτουργεί αυτόνομα. Με την πάροδο των ετών επηρεάζεται και προσαρμόζεται στις αναπτυξιακές διαδικασίες της κοινωνίας και στα επιτακτικά αιτήματα των καιρών. Ο βασικότερος φορέας εκπαίδευσης στην σημερινή εποχή είναι το σχολείο, το οποίο είναι ένα ανοιχτό και σύγχρονο κοινωνικό σύστημα, όπου υλοποιούνται οι διαφορετικοί στόχοι που θέτει κάθε κοινωνία. Η σχολική μονάδα προσαρμόζεται ανάλογα με τον προσανατολισμό και τις ανάγκες της κοινωνίας. Διαθέτει δομή, αποτελείται από άτομα και προκειμένου να είναι αποτελεσματικό επιδιώκει την επίτευξη αυτών των σκοπών. Σύμφωνα με την διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία, πολλές έρευνες εντοπίζουν βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα του σχολείου. Συγκεκριμένα, ένας βασικός στόχος των ερευνών είναι το ευνοϊκό κλίμα που συμβάλλει στην εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία της σχολικής μονάδας, καθώς συμβάλει στην δημιουργία ενός γόνιμου κλίματος για αρμονική συνεργασία μεταξύ των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας. Η καλή επικοινωνία των εκπαιδευτικών με τους μαθητές τους προϋποθέτει την ικανοποίηση των ατομικών αναγκών των εκπαιδευτικών (Σαΐτη & Σαΐτης, 2012). Όλα τα παραπάνω έρχονται σε αντίθεση με τις συχνές διαφωνίες και συγκρούσεις ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς λόγω του ανταγωνισμού. Η απουσία αμφίδρομης επικοινωνίας και οι προβληματικές διαπροσωπικές σχέσεις υπονομεύουν το εργασιακό κλίμα και την αποτελεσματικότητα του σχολείου. Σε ότι αφορά το σχολείο κεφαλαιώδης είναι ο ρόλος του διευθυντή. Οι εργασιακές αλλά και πνευματικές ικανότητες του είναι να δημιουργεί καλές διαπροσωπικές σχέσεις, σχέσεις συνεργασίας και επικοινωνίας μεταξύ όλων των εκπαιδευτικών στην σχολική μονάδα. Όλα αυτά οδηγούν στην δημιουργία καλής ατμόσφαιρας στο σχολείο. (Σαΐτη & Σαΐτης,2012). Με τις εργασιακές ικανότητές του, την συμπεριφορά και τη δράση του δημιουργεί συνθήκες ενθάρρυνσης όλου του έμψυχου δυναμικού του σχολείου, μεταδίδει με δυναμικό τρόπο την αποστολή του σχολείου και καλλιεργεί ένα θετικό περιβάλλον που οδηγεί σε συλλογικό προγραμματισμό και ομαδικό πνεύμα. (Πασιαρδής 2014). Τα τελευταία χρόνια η εκπαιδευτική ηγεσία αποτελεί ένα θέμα που απασχολεί τους ερευνητές. Αναλύοντας τον όρο αποτελεσματικά σχολεία, επικεντρώνονται πέρα από την ηγεσία που ασκεί η διεύθυνση και στη ηγεσία του εκπαιδευτικού που ασκεί διοικητικά όσο και παιδαγωγικά καθήκοντα. Το στυλ ηγεσίας που υιοθετεί κάθε εκπαιδευτικός, περιγράφει τα χαρακτηριστικά ενός εκπαιδευτικού εν ώρα εργασίας μέσα στην τάξη και απέναντι σε κάθε μαθητή ξεχωριστά. Για την βελτίωση του
ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
εκπαιδευτικού συστήματος , υποχρέωση όλων των εκπαιδευτικών είναι η αξιολόγηση για επαγγελματική ανάπτυξη, ώστε να συμβάλουν αποτελεσματικά στην καλή εύρυθμη λειτουργία των σχολείων. Η αξιολόγηση είναι μια συνεχής διαδικασία εκτίμησης και προσδιορισμού των στόχων που έχουν τεθεί από τους εκπαιδευτικούς, ώστε να υπάρξουν αλλαγές στα πρότυπα συμπεριφοράς των μαθητών.( Τyler,1949) Στο πρώτο κεφάλαιο θα παρουσιαστούν τα στυλ ηγεσίας αλλά και θα προσαρμοστούν στο θέμα της εκπαιδευτικής ηγεσίας. Το στυλ ηγεσίας της τάξης και η συναισθηματική νοημοσύνη αποτελούν σημαντικές παραμέτρους της αυτό-αποτελεσματικότητας. Θα αναλυθεί πέρα από τον ηγετικό ρόλο του διευθυντή του σχολείου, τον ίδιο ρόλο μπορεί να αναλαμβάνει και ο εκπαιδευτικός εξίσου αξιοποιώντας όλες τις πηγές του σχολείου με αποτέλεσμα την βελτίωση της μάθησης. Στο δεύτερο κεφάλαιο θα αναλυθεί το εκπαιδευτικό περιβάλλον και η εκπαιδευτική αξιολόγηση Θα αναλυθεί η έννοια της εκπαιδευτικής αξιολόγησης, η αναγκαιότητα και οι σκοποί της μέσα στην σχολική μονάδα. Με βάση την βιβλιογραφία θα παρουσιαστούν και οι μορφές της αξιολόγησης. Θα γίνει μια σύντομη βιβλιογραφική ανασκόπηση σχετικά με την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού συστήματος των ευρωπαϊκών χωρών. Στο τρίτο κεφάλαιο θα αναλυθεί η αξιολόγηση – έρευνα των εκπαιδευτικών ώστε να προσδιοριστούν οι στόχοι αλλά και οι σκοποί της. Αναφέρεται στο ρόλο των εκπαιδευτικών, περιγράφοντας χαρακτηριστικά και δεξιότητες σε σχέση με την ποιότητα του έργου και την αποτελεσματικότητα του εκπαιδευτικού στον τομέα διαχείρισης της τάξης. Στο τέταρτο κεφάλαιο, θα αναλυθεί ο εκπαιδευτικός ηγέτης του σήμερα, παρουσιάζοντας τα αρνητικά και τα θετικά απέναντι στους μαθητές και στο σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος. Θα παρουσιαστούν συμπεράσματα σχετικά με την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών αλλά και σε σχέση με τα στυλ ηγεσίας που υιοθετούνται με αποτέλεσμα την βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος. Τέλος, σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να διερευνήσει και να αποτυπώσει τις απόψεις εκπαιδευτικών και διευθυντών των σχολείων όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης στην Ελλάδα σχετικά με την επίδραση του διευθυντή αλλά και των εκπαιδευτικών στη διαμόρφωση του σχολικού κλίματος.
ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΗΓΕΣΙΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑ 1.1 ΗΓΕΣΙΑ Αναλύοντας τον όρο Ηγεσία συμπεραίνουμε ότι η επιρροή διακρίνεται από την εξουσία, δίνοντας ένα ορισμό «Ηγεσία είναι η διαδικασία με την οποία ένα άτομο επηρεάζει άλλα άτομα για την επίτευξη των επιθυμητών στόχων».( Montana P. et al.,2002) Τα ηγετικά στελέχη σε μια επιχείρηση χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, οι προϊστάμενοι και οι ανεπίσημοι ηγέτες. O προϊστάμενος του έχει δοθεί επισήμως δικαιοδοσία και εξουσία ώστε να έχει τον ρόλο του διευθυντή ή του επόπτη. Ενώ, ο ανεπίσημος ηγέτης δεν κατέχει ηγετικό ρόλο αλλά με βάση τα προσωπικά χαρακτηριστικά του ή την εξαιρετική απόδοσή του, ασκεί εξουσία επηρεάζοντας άλλους. Τα χαρακτηριστικά ενός ικανού ηγέτη είναι τα προσωπικά χαρακτηριστικά του, όπως ρητορικός λόγος, πολιτικές ικανότητες και έκφραση οράματος. Εξίσου, πρέπει να κατέχει εξειδικευμένη γνώση από σπουδές ή επαγγελματική εμπειρία ώστε να είναι αξιόπιστος και αξιοκρατικός. >>.( Montana P. et al.,2002) Τέλος, η έννοια της Ηγεσίας σαν φαινόμενο τα τελευταία χρόνια, ξεφεύγει από την τεχνοκρατική της διάσταση και αποτελεί ένα μεγάλο πεδίο έρευνας, αντικρουόμενων απόψεων και διαφορετικών συμπερασμάτων από τους θεωρητικούς της διοικητικής επιστήμης.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ…