periodiko oikokyklades by dimotiko antiparou

# 4 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010

ΠEPIOΔIKH EKΔOΣH TOY TMHMATOΣ ΠEPIBAΛΛONTIKHΣ EKΠAIΔEYΣHΣ A/ΘMIAΣ EKΠ/ΣHΣ KYKΛAΔΩN

ΘΕΜΑΤΑ • 1ο Μαθητικό Φεστιβάλ Κυκλάδων • Προγράμματα Π.Ε. (2010-2011) • Παγκυκλαδικός μαθητικός διαγωνισμός «Το νερό» • Ιστορία του οικολογικού κινήματος

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΛΙΔΑ

OΙΚO-ΚΥΚΛΑΔΕΣ Περιοδική έκδοση του Τμήματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ/νσης Α/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων Tεύχος 4 Δεκέμβριος 2010 ΥΠΕΥΘΥΝOΣ ΕΚΔOΣΗΣ Απόστολος Χατζηπαρασκευαίδης ΕΠΙΚOΙΝΩΝΙΑ Τμήμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Α/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων Πετροκοκκίνου 18

«Βασικός πυλώνας ευαισθητοποίησης»

το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση σήμερα συνεχίζει να αποτελεί το βασικό πυλώνα ευαισθητοποίησης σε θέματα περιβάλλοντος (φυσικού, κοινωνικού, παραδοσιακού κλπ), και έχει πάρει ήδη οντότητα σύγχρονης διδακτικής πρακτικής που επιδιώκει να διαμορφώσει υπεύθυνους μαθητές ερευνητές, συστηματικούς διαχειριστές της πληροφορίας και της γνώσης, της έρευνας, της αξιοποίησης των εμπειριών και πληροφοριών με τη χρησιμοποίηση συστηματικών επιστημονικών μεθόδων επεξεργασίας. Mέσα σ’ αυτό το πλαίσιο το τμήμα Περιβαλλοντικής Εκ-

παίδευσης της Διεύθυνσης Ν. Κυκλάδων απαντά με σαφήνεια και πληρότητα στις περιβαλλοντικές, εκπαιδευτικές και παιδαγωγικές προκλήσεις του παρόντος και του μέλλοντος με αποτέλεσμα σε κάθε περίπτωση να ανοίγει διάπλατα την πόρτα της ψυχής και της συνείδησης για να ξεπηδήσει από μέσα ο ανθρωπισμός, η αγάπη προς όλα τα έμψυχα και άψυχα όντα, ο σεβασμός της συλλογικής ιδέας του ΕΜΕΙΣ, η ιδέα της διεθνούς συνεργασίας. Σήμερα η Π.Ε. στις Κυκλάδες επαναπροσδιορίζεται ενταγμένη στο ευρύτερο εννοιολογικό πλαίσιο της Εκπαίδευσης για την Αειφορία και τη Βιώ-

σιμη Ανάπτυξη. Κύριο όργανο η πετυχημένη έκδοση του περιοδικού «Οικοκυκλάδες», που εύχομαι να συνεχίσει το δημιουργικό του έργο. ΕΙΡΗΝΗ ΒΛΑΣΤΑΡΗ Διευθύντρια Α/θμιας Εκπαίδευσης Ν. Κυκλάδων

Ερμούπολη 84100 Σύρος Τηλ.2281079346 Fax 2281079347 E-MAIL diperival@dipe.kyk.sch.gr ΙΣTOΣEΛIΔA www.oikokyklades.blogspot.com ΠΑΡΑΓΩΓΗ Τυποκυκλαδική Α.Ε Σύρος Tηλ. 22810 82748 ΦΩTO EΞΩΦYΛΛOY Τάσος Αναστασίου

H έκδοση αυτού του τεύχους πραγματοποιείται με την ευγενική χορηγία της Tοπικής Ένωσης Δήμων και Kοινοτήτων (T.E.Δ.K.) Nομού Kυκλάδων

Η Ορνιθολογική επιμένει Κυκλάδες! Μια τιτιβιστή νότα …Ορνιθολογικής και φέτος τον Αύγουστο στις Κυκλάδες με περίπτερα ενημέρωσης, εκδηλώσεις και οικοπεριηγήσεις! Για τέταρτη συνεχή χρονιά στη Σύρο και για πρώτη στη Μήλο, εθελοντές και εργαζόμενοι της Ορνιθολογικής ενημέρωσαν τους επισκέπτες και τους κατοίκους των νησιών για το πλούσιο φυσικό περιβάλλον των Κυκλάδων και τα είδη πουλιών που συναντάμε. Κατά το διάστημα της λειτουργίας του προγράμματος ενημερώθηκαν περίπου 3000 έλληνες και ξένοι επισκέπτες, ενώ για άλλη μια χρονιά εκατοντάδες παιδιά συμμετείχαν στα περιβαλλοντικά εργαστήρια που πραγματοποιήθηκαν και στα δύο νησιά ταυτόχρονα, την Παρασκευή 27 και το Σάββατο 28 Αυγούστου. Στο πλαίσιο των δράσεων ενημέρωσης, πραγματοποιήθηκαν και οικοπεριηγήσεις με στόχο τη γνωριμία με τα πουλιά και τα οικοσυστήματα των προστατευόμενων περιο-

χών Natura των δύο νησιών: στη Σύρο σε μονοπάτια της Απάνω Μεριάς (Δελφίνι- Βαρβαρούσα) και στη Μήλο στη Χιβαδολίμνη, η οποία το χειμώνα χρησιμοποιείται ως σταθμός για τα μεταναστευτικά πουλιά. Το θερινό Πρόγραμμα Ενημέρωσης υλοποιήθηκε στη Σύρο με την υποστήριξη του Δήμου Ερμούπολης και του Πνευματικού Κέντρου, ενώ στη Μήλο με τη βοήθεια του Δήμου Μήλου

και της Αναπτυξιακής Εταιρίας Κυκλάδων. ΨΥΧΑΣ ΣΠΥΡΟΣ Υπεύθυνος Εθελοντών Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας ΚΟΝΤΟΖΗΣΗ ΙΩΑΝΝΑ Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Π.Ε.

Προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Α/θμιας Εκπαίδευσης Κυκλάδων 2009-10 Διεύθυνση Π.Ε 1. Δ.Σ Άνω Σύρου, Η απειλούμενη θαλάσσια ζωή του τόπου μας, Φραγκιά Αικατερίνη 2. Δ.Σ Άνω Σύρου, Η απειλούμενη θαλάσσια ζωή του τόπου μας, Σχίζα Ελένη 3. 1ο Ν/Γ Ερμούπολης, Τα πουλιά του Αιγαίου, Μαργαρίτα Φρέρη, Ιωάννα Τάκη 4. 1ο Ν/Γ Ερμούπολης, Τα πουλιά του Αιγαίου, Μπάιλα Καλλιόπη, Στεργίου Ελένη 5. Ν/Γ Άνω Σύρου, Το γαιτανάκι της φύσης, Παρασκευοπούλου Γεωργία, Παππά Χριστίνα 6. Ν/Γ Άνω Σύρου, Το γαιτανάκι της φύσης, Παρασκευοπούλου Γεωργία, Παππά Χριστίνα 7. 5ο Δ.Σ Ερμούπολης, Αειφόρο σχολείο, Καφετσή Σοφία, Τσιώλη Ελένη 8. 5ο Δ.Σ Ερμούπολης, Περιβάλλον και τέχνη, Νόνη Σακκά 9. 5ο Δ.Σ Ερμούπολης, Περιβάλλον και τέχνη, Αναστάσιος Μουκατεμίδης 10. 5ο Δ.Σ Ερμούπολης, Κλιματικές αλλαγές, Ράικου Μαρία 11. Ν/Γ Βάρης, Είμαι ένα σποράκι, Στεργίου Σοφία, Ιασωνίδου Μαρία, Καρακαιδού Ειρήνη 12. Ν/Γ Βάρης, Είμαι ένα σποράκι, Στεργίου Σοφία, Ιασωνίδου Μαρία, Καρακαιδού Ειρήνη 13. Ν/Γ Φοίνικα, Εξοικονόμηση ενέργειας, Τατσέλου Αδαμαντία 1ο ΓΡΑΦΕΙΟ Π.Ε 14. Δ.Σ Βίβλου, Μια σταγόνα διηγείται, Σκάρκος Χρήστος 15. Δ.Σ Βίβλου, Μια σταγόνα διηγείται, Σκάρκου Νεκταρία 16. Δ.Σ Βίβλου, Μια σταγόνα διηγείται, Τζήκας Δημήτρης 17. 2ο Δ.Σ Νάξου, Φυτοφάρμακα και μεταλλαγμένα τρόφιμα, Σέργη Παρασκευή 18. 2ο Δ.Σ Νάξου, Φυτοφάρμακα και μεταλλαγμένα τρόφιμα, Γεροντάκη Αυγουστίνα 19. 4ο Δ.Σ Νάξου,Το κλίμα αλλάζει,εμένα με νοιάζει Προμπονά Μαρία 20. Δ.Σ Αγ. Αρσενίου, Οι ακτές του Αγ. Αρσενίου, Σαπουντζή Μαρία 21. Δ.Σ Αγ. Αρσενίου, Οι ακτές του Αγ. Αρσενίου, Δελερή Κων/να 22. Ν/Γ Φιλωτίου, Περιβάλλον και υγεία, Κύλη Ειρήνη, Σφακιανού Κων/να-Ευαγγελία, Αναματερού Σοφία, Μουστάκη Άννα 23. Ν/Γ Φιλωτίου, Περιβάλλον και υγεία,Κύλη Ειρήνη, Σφακιανού Κων/να-Ευαγγελία, Αναματερού Σοφία, Μουστάκη Άννα 24. Ν/Γ Φιλωτίου, Περιβάλλον και υγεία, Κύλη Ειρήνη, Σφακιανού Κων/να-Ευαγγελία, Αναματερού Σοφία, Μουστάκη Άννα 25. Δ.Σ Γλινάδου, Νερό, Μαγκανάρη Ειρή-

νη 26. Δ.Σ Γλινάδου, Νερό, Βιργινία Κουτίνα 27. Δ.Σ Καταπόλων, Θάλασσα και τέχνη, Φερενίδης Χρήστος 28. Δ.Σ Καταπόλων, Το νερό της Αμοργού,Γιαννουλίδου Ανδρομάχη 29. Δ.Σ Χώρας Αμοργού, Ελιά-μέλι: παραγωγή και υποπροιόντα, Κουρή Θάλεια 30. Δ.Σ Χώρας Αμοργού, Ελιά-μέλι: παραγωγή και υποπροιόντα, Τζιτζιφοπούλου Ελένη 2ο ΓΡΑΦΕΙΟ Π.Ε 31. Δ.Σ Οπίσω Μέρους, Η ροή του νερού, Αδαμίδης Βασίλης 32. Δ.Σ Όρμου Κορθίου, Περπατώ εις το δάσος, Χαραλαμπίδου Παρασκευή 33. Δ.Σ Όρμου Κορθίου, Τα κατοικίδια ζώα,Γαλάνη Δήμητρα 34. Δ.Σ Όρμου Κορθίου, Τα κατοικίδια ζώα, Γεωργαντά Ελεάνα 35. Δ.Σ Όρμου Κορθίου, Το δάσος εκπέμπει SOS, Σαουλίδου Ειρήνη 36. Δ.Σ Όρμου Κορθίου, Περπατώ εις το δάσος, Χαραλαμπίδου Παρασκευή 37. Ν/Γ Χώρας Άνδρου, Περιβάλλον και υγεία, Μποζάκη ΕυαγγελίαΣαχά Μαρία 38. Δ.Σ Χώρας Άνδρου, Η ελιά στην Άνδρο, Μαχαιρά Βασιλική Γκόβαρη Ουρανία 39. Δ.Σ Χώρας Άνδρου, Η ελιά στην Άνδρο, Στεφάνου Καίτη Γκόβαρη Ουρανία 40. Δ.Σ Χώρας Άνδρου, Η εικόνα της φύσης μέσα από τις 4 εποχές, Μποτζιώρης Νικόλαος 41. Δ.Σ Χώρας Άνδρου, Η εικόνα της φύσης μέσα από τις 4 εποχές, Τατάκη Αλεξάνδρα 42. Δ.Σ Χώρας Άνδρου, Γνωρίζω το φθινόπωρο, Κωνσταντινίδου Ηλέκτρα 43. Δ.Σ Χώρας Άνδρου, Γνωρίζω το φθινόπωρο, Δέβρας Νικήτας 44. Ν/Γ Όρμου Κορθίου, Ανακύκλωση, Τσαπάρα Μαρία, Δρακοπούλου Αγγελική 45. Δ.Σ Ιουλίδας, Το νερό πηγή ζωής, Πούλου Καλλιόπη 46. Δ.Σ Ιουλίδας, Η ρύπανση της Μεσογείου, Φωτιάδης Πολυχρόνης 47. Δ.Σ Ιουλίδας, Μνημεία της Κέας, Βαρθολομαίου Χριστίνα 3ο ΓΡΑΦΕΙΟ Π.Ε 48. Δ.Σ Επισκοπής, Οικιστική ανάπτυξη, δημόσιοι χώροι και περιβάλλον Παπαστεφάνου Δήμητρα 49. Δ.Σ Επισκοπής, Οικιστική ανάπτυξη, δημόσιοι χώροι και περιβάλλον Κυριακίδου Δέσποινα 50. Δ.Σ Επισκοπής, Ας μάθουμε τον ουρανό με τα άστρα, Δίπλα Ζωή 51. Δ.Σ Επισκοπής, Ας μάθουμε τον ουρανό με τα άστρα, Βασιλειάδου Πηνελόπη

52. Δ.Σ Φηρών, Oι αστροεξερευνητές, Βαζαίου Ειρήνη 53. Δ.Σ Εμπορείου, Η θάλασσα και η ρύπανσή της, Δουκακάρου Ειρήνη 54. Δ.Σ Εμπορείου, Η θάλασσα και η ρύπανσή της, Σιγάλα Θεώνη 55. Δ.Σ Ιου, Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, Μπινιέτογλου Άννα 56. Δ.Σ Ιου, Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, Αθανασούλας Κων/νος 4ο ΓΡΑΦΕΙΟ Π.Ε 57. Δ.Σ Αδάμαντα, Ενέργεια και φυσικοί πόροι, Ζαιμάκη Χρυσή 58. Δ.Σ Αδάμαντα, Νερό, Συμεωνίδης Κων/ νος 59. Δ.Σ Μήλου, Εξοικονόμηση ενέργειας, Παναγιώτου Ελένη 60. Δ.Σ Μήλου, Εξοικονόμηση ενέργειας, Τζάτσης Πέτρος 61. Δ.Σ Μήλου, Εξοικονόμηση ενέργειας, Εικοσιπεντάκη Αντριάνα 62. Δ.Σ Μήλου, Γνωρίζω τον τόπο μου, Ουστά Κατερίνα 63. Δ.Σ Μήλου, Γνωρίζω τον τόπο μου, αλάσκα Αθανασία 64. Δ.Σ Μήλου, Στο μονοπάτι για το ξωκκλήσι, Στέφου Άννα 65. Δ.Σ Αδάμαντα, Η κατάκτηση του διαστήματος, Εργίνα Ψαρρά Κυρίτση 66. Ν/Γ Απολλωνίας, Ο βυθός μέσα από τη μάσκα, Ευαγγελοπούλου Μαρία, Παλαιού Μαργαρίτα, Πλιάκη Μαρία 67. Ν/Γ Απολλωνίας, Ο βυθός μέσα από τη μάσκα, Ευαγγελοπούλου Μαρία, Παλαιού Μαργαρίτα, Πλιάκη Μαρία 5ο ΓΡΑΦΕΙΟ Π.Ε 68. Δ.Σ Πύργου, Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι, Κορωναίος Θεόδωρος-Μιχαηλίδου Κυριακή 6ο ΓΡΑΦΕΙΟ Π.Ε 69. Ν/Γ Λευκών, Βουνό ή θάλασσα;, Μήτση Μαίρη 70. 1ο Δ.Σ Παροικιάς, Η ελιά, Πάνου Ευαγγελία 71. 1ο Δ.Σ Παροικιάς, Η προστασία της καφέ αρκούδας, Μπογιατζή Αικατερίνη 72. 1ο Δ.Σ Παροικιάς, Η προστασία της καφέ αρκούδας, Σπύρου Ιγνάτιος 73. N/Γ Προδρόμου, Caretta-caretta, Καπούτσου Παρασκευή 74. Ν/Γ Αγκαιριάς, Βιοποικιλότητα:απειλούμενα είδη, Κοτσικόνα Ευμορφία Μαρία 75. Δ.Σ Αντιπάρου, Θάλασσα, Σουλίδης Σταύρος 76. Δ.Σ Αντιπάρου, Θάλασσα, Νούλα Ελένη

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

λοκληρώθηκε στις 15 Μαΐου ο παγκυκλαδικός μαθητικός διαγωνισμός με θέμα: «Το νερό», που διοργάνωσε το Τμήμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Δ/νσης Α/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων, στο πλαίσιο των προγραμματισμένων δράσεών του. Ο διαγωνισμός, ο οποίος απευθυνόταν σε μαθητές νηπιαγωγείων και δημοτικών, περιελάμβανε τέσσερις κατηγορίες: 1. Μαθητές νηπιαγωγείων (διαγωνισμός ομαδικής εργασίας κολάζ) 2. Μαθητές Α' -Β' Δημοτικού (διαγωνισμός ποιήματος) 3. Μαθητές Γ'-Δ' Δημοτικού (διαγωνισμός ζωγραφικής) 4. Μαθητές Ε'- ΣΤ' Δημοτικού (διαγωνισμός φωτογραφίας) Στην πενταμελή επιτροπή αξιολόγησης, η οποία συγκροτήθηκε και συνεδρίασε τη Δευτέρα 31 Μαΐου, μετείχαν οι: - Αποστολίδου Ελισάβετ (υπεύθυνη Τμήματος Πολιτιστικών Θεμάτων Δ/νσης Α/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων) - Καπετανάκης Ιωάννης (διευθυντής 2ου Δημοτικού Σχολείου Ερμούπολης) - Μακρουλάκης Μιχάλης (ζωγράφος) - Παραμυθιώτου Μαρκέλλα (σχολική σύμβουλος προσχολικής αγωγής Α/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων) - Ριβέλλης Πλάτων (φωτογράφος-δάσκαλος φωτογραφίας)

Μαρουσώ Κρητικού, Δ.Σ. Αρχιλόχου Μάρπησσας Πάρου (Α' βραβείο ζωγραφικής)

Βραβεία παγκυκλαδικού μαθητικού διαγωνισμού Η κριτική επιτροπή, αφού εξέτασε όλα τα έργα των μαθητών, αποφάσισε να απονείμει τις παρακάτω διακρίσεις κατά κατηγορία: Α. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΟΜΑΔΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΟΛΑΖ (ΜΑΘΗΤΕΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΩΝ) Α' ΒΡΑΒΕΙΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΧΩΡΑΣ ΑΝΔΡΟΥ Β' ΒΡΑΒΕΙΟ 6ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ Γ' ΒΡΑΒΕΙΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΑΝΑΦΗΣ Α' ΕΠΑΙΝΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΜΕΓΑΛΟΧΩΡΙΟΥ ΘΗΡΑΣ Β' ΕΠΑΙΝΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΕΞΩΜΒΟΥΡΓΟΥ ΤΗΝΟΥ

Η λίμνη με τα νούφαρα. Υγροβιότοπος Καλοδικών Θεσπρωτίας, Δ.Σ. Βάρης Σύρου (Α' έπαινος φωτογραφίας)

Γ' ΕΠΑΙΝΟΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΠΥΡΓΟΥ ΤΗΝΟΥ Β. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ (ΜΑΘΗΤΕΣ Α’- Β’ ΤΑΞΕΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ) Α' ΒΡΑΒΕΙΟ «Το νερό το αγαπητό» (Β1' ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΙΦΝΟΥ) Β' ΒΡΑΒΕΙΟ «Το νεράκι» Αριάδνη Σταυροπούλου (Β1 ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΝΑΟΥΣΑΣ ΠΑΡΟΥ)

Γ' ΒΡΑΒΕΙΟ «Το νερό» Γιάννης Σατρατζέμης (Α1 ΤΑΞΗ 2ου ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΝΑΞΟΥ) Α' ΕΠΑΙΝΟΣ «Το ταξίδι του νερού» Μανόλης Καβαλιέρος, Διονύσης-Μάριος Παπαδάτος (Β2 ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΗΛΟΥ) Β' ΕΠΑΙΝΟΣ «Το πολύτιμο νερό» (Α'- Β' ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΤΕΝΗΣ - ΦΑΛΑΤΑΔΟΥ ΤΗΝΟΥ)

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Γ' ΕΠΑΙΝΟΣ «Το πολύτιμο νερό» (Β' ΤΑΞΗ 1ου ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ) Γ. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ (ΜΑΘΗΤΕΣ Γ’- Δ’ ΤΑΞΕΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ) Α' ΒΡΑΒΕΙΟ Μαρουσώ Κρητικού (ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΧΙΛΟΧΟΥ- ΜΑΡΠΗΣΣΑΣ ΠΑΡΟΥ) Β' ΒΡΑΒΕΙΟ Ερίσα Καρασάλη (ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΔΑΜΑΝΤΑ ΜΗΛΟΥ) Γ' ΒΡΑΒΕΙΟ Πιτσικάλης Παναγιώτης (Δ' ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΒΑΡΗΣ-ΜΑΝΝΑ ΣΥΡΟΥ ) Α' ΕΠΑΙΝΟΣ Λαγκιώνη Χρυσοβαλάντου-Ειρήνη (Γ’ ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΙΟΥΛΙΔΑΣ ΚΕΑΣ)

με θέμα «Το νερό» Β' ΕΠΑΙΝΟΣ Βασίλης Ζουμής (Γ2 ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΝΑΟΥΣΑΣ ΠΑΡΟΥ) Γ' ΕΠΑΙΝΟΣ Νταμιάν Ζόγιτα (Γ' ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΙΟΥΛΙΔΑΣ ΚΕΑΣ) Γ. ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ (ΜΑΘΗΤΕΣ Ε’- ΣΤ’ ΤΑΞΕΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ) Α' ΒΡΑΒΕΙΟ (Ε1 ΤΑΞΗ 2ου ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΝΑΞΟΥ) Β' ΒΡΑΒΕΙΟ Βισκόλι Σταύρος (ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΝΤΙΠΑΡΟΥ) Γ' ΒΡΑΒΕΙΟ (Ε1 ΤΑΞΗ 2ου ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΝΑΞΟΥ) Α' ΕΠΑΙΝΟΣ (ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΑΡΗΣ-ΜΑΝΝΑ ΣΥΡΟΥ) Β' ΕΠΑΙΝΟΣ Αγγελική Μανδηλαρά (ΣΤ' ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΑΠΕΡΑΘΟΥ ΝΑΞΟΥ) Γ' ΕΠΑΙΝΟΣ (ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΞΩΜΒΟΥΡΓΟΥ ΤΗΝΟΥ) Η κριτική επιτροπή συγχαίρει, εκτός από τους βραβευθέντες, όλους τους μαθητές που συμμετείχαν στον παγκυκλαδικό διαγωνισμό καθώς και τους εκπαιδευτικούς των.

Βισκόλι Σταύρος, Δ.Σ. Αντιπάρου (Β' βραβείο φωτογραφίας)

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

η χρονιά που πέρασε υλοποιήθηκαν σε σχολεία των Κυκλάδων 76 προγράμματα Π.Ε, με τη συμμετοχή 84 εκπαιδευτικών και 1055 μαθητών. Από το Τμήμα Περιβαλλοντικής Εκπ/σης Α/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων αναπτύχθηκαν οι παρακάτω συνεργασίες με φορείς: 1. Δημοτική Βιβλιοθήκη Ερμούπολης Συνδιοργάνωση (σε συνεργασία με τα Τμήματα Αγωγής Υγείας και Πολιτιστικών Α/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων) του 1ου Μαθητικού Φεστιβάλ Α/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων (Ερμούπολη, 7-11/6/10) 2. Τμήμα Περιβαλλοντικής Εκπ/σης Β/θμιας Εκπ/ σης Κυκλάδων Συνδιοργάνωση σεμιναρίων Π.Ε στη Σύρο, Άνδρο 3. Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου Παροχή ενημερωτικού υλικού (αφίσες-φυλλάδια)οικολογικού περιεχομένου, το οποίο διανεμήθηκε στα σχολεία 4. Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού - Ενημερωτικές παρουσιάσεις σε σχολεία της Κύθνου, Κέας, Μήλου, Κιμώλου, Σίφνου, Σερίφου με

Από παρουσίαση επιμορφούμενων στο ΚΠΕ Κορθίου (7/11/09)

Απολογιστικά στοιχεία δράσεων του Τμήματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κυκλάδων (2009-10) θέμα: «Αειφόρος ανάπτυξη στο Αιγαίο» (Νοέμβριος 2009 - Φεβρουάριος 2010) 5. Ενιαίος Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Σύρου Ενημερωτικές παρουσιάσεις στο 2ο Δ.Σ Ερμούπολης με θέμα: «Ανακύκλωση υλικών: η συμβολή των σχολείων» (4 /6/10) 6. Δήμος Τήνου Δενδροφυτεύσεις στην Τήνο (9/12/09) 7. Διεύθυνση Δασών Κυκλάδων - Παροχή δωρεάν δενδρυλλίων προς δενδροφύτευση - Συνδρομή σε δενδροφυτεύσεις με συμμετοχή μαθητών 8. Πυροσβεστική Υπηρεσία Σύρου - Ενημερωτική παρουσίαση στο 6ο Δ.Σ Ερμούπολης με θέμα: «Η προστασία του δάσους» (4/6/10) - Παροχή ενημερωτικού υλικού (αφίσες-φυλλάδια) για την προστασία από πυρκαγιές, το οποίο διανεμήθηκε στα σχολεία 9. Ενυδρείο Δήμου Άνω Σύρου Ξεναγήσεις σχολείων στο Ενυδρείο 10. Σχολική Σύμβουλος Ειδικής Αγωγής Ν. Αιγαίου Συνδιοργάνωση σεμιναρίου με θέμα: «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Ειδική Αγωγή», Σύρος(22/2/10) 11. Τμήμα Πολιτιστικών Α/θμιας Δ/νσης Εκπ/σης Κυκλάδων Συνδιοργάνωση σεμιναρίων σε Σύρο, Τήνο με θέμα: « Πολιτισμός και Περιβάλλον. Θεσμικό πλαίσιο, Μεθοδολογία και Θεματολογία των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών προγραμμάτων» 12. «Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης για το Περιβάλλον, τον Πολιτισμό & την Αειφόρο Ανά-

πτυξη (MIO-ECSDE)» - Ενημερωτικές παρουσιάσεις σε σχολεία της Σαντορίνης, Ίου, Ανάφης, Νάξου, Ηρακλειάς, Κουφονησίων με θέμα: «Το Δώρο της Βροχής» - Συνδιοργάνωση σεμιναρίων στη Μήλο, Νάξο, Σαντορίνη με θέμα: «Το νερό στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση» 13. Δ/νση Μεταφορών-Επικοινωνιών Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κυκλάδων - Ενημερωτική παρουσίαση στο 1ο Δ.Σ Ερμούπολης με θέμα: «Διαχείριση της ηλεκτρικής ενέργειας στη Σύρο» (4/6/10) 14. Τμήμα Πολιτισμού Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Κυκλάδων Ενημερωτική παρουσίαση στο 5ο Δ.Σ Ερμούπολης με θέμα: «Διαδρομές στο ιστορικό νησιωτικό τοπίο»(4/6/10) 15 Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων - Παροχή ενημερωτικού υλικού (αφίσες-φυλλάδια)με θέμα «Η βιοποικιλότητα της Μήλου», το οποίο διανεμήθηκε στα σχολεία 16. Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) Επίσκεψη του συγγραφέα παιδικών βιβλίων Κώστα Βασιλάκη σε σχολεία της Σύρου στις 29/10/09, στο πλαίσιο προγράμματος “Συγγραφείς και εικονογράφοι στα σχολεία” 17. WWF ΕΛΛΑΣ Εκδήλωση-συζήτηση με θέμα “Παιδική και νεανική λογοτεχνία & Οικολογία” με τη συγγραφέα Ελένη Σβορώνου (Ερμούπολη, 7/6/10) 18. ACTION AID ΕΛΛΑΣ Συνδιοργάνωση σεμιναρίου με τίτλο: «Εκπαίδευση για τις κλιματικές αλλαγές και την παγκόσμια φτώχεια» (Σύρος,1/3/10) 19. Περ/κή Δ/νση Εκπ/σης Ν. Αιγαίου Συνδιοργάνωση σεμιναρίου με θέμα: «Περιβαλ-

λοντική Εκπαίδευση και Ειδική Αγωγή», Σύρος (22/2/10) Σεμινάρια Πραγματοποιήθηκαν τα εξής σεμινάρια περιβαλλοντικής εκπαίδευσης: 1. «Το νερό στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση», Νάξος 2. «Το νερό στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση», Σαντορίνη 3. «Το νερό στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση», Μήλος 4. «Εκπαίδευση για τις κλιματικές αλλαγές και την παγκόσμια φτώχεια», Σύρος 5. «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και Ειδική Αγωγή», Σύρος 6. « Πολιτισμός και Περιβάλλον. Θεσμικό πλαίσιο, Μεθοδολογία και Θεματολογία των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών προγραμμάτων», Σύρος 7. « Θεσμικό πλαίσιο, Μεθοδολογία και Θεματολογία της Εκπαίδευσης για την Αειφορία», Πάρος 8. «Οι καινοτόμες δράσεις της αγωγής για το περιβάλλον και την υγεία», Άνδρος 9. « Πολιτισμός και Περιβάλλον. Θεσμικό πλαίσιο, Μεθοδολογία και Θεματολογία των περιβαλλοντικών και πολιτιστικών προγραμμάτων», Τήνος 10. « Θεσμικό πλαίσιο, Μεθοδολογία και Θεματολογία της Εκπαίδευσης για την Αειφορία», Κύθνος 11. «Θεσμικό πλαίσιο, Μεθοδολογία και Θεματολογία της Εκπαίδευσης για την Αειφορία», Μύκονος 12. «Περιβαλλοντική Εκπαίδευση-Εκπαίδευση για την Αειφορία: Παιδαγωγικές προσεγγίσεις και τεχνικές», Κόρθι Άνδρου 6-8/11/09. (Σε συνεργασία με το ΚΠΕ Κορθίου).

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Π.Ε.

ατά το σχολικό έτος 2009-2010 η Δ’ τάξη του Δημοτικού Σχολείου Άνω Σύρου (σε ώρες της ευέλικτης ζώνης) σε συνεργασία με το ολοήμερο τμήμα, υλοποίησαν το παραπάνω Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα. Κάποιες δραστηριότητες του προγράμματος έγιναν από κοινού και κάποιες από το κάθε τμήμα διαφορετικές σε συνεργασία και με τη συνάδελφο της Δ’ τάξης. Ο σκοπός και οι στόχοι του επιτεύχθηκαν σε μεγάλο βαθμό. Τα παιδιά γνώρισαν και ευαισθητοποιήθηκαν σε θέματα που αφορούσαν την απειλούμενη θαλάσσια ζωή και τα οικοσυστήματα,στα πλαίσια της διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος. Πετύχαμε τη γνωριμία τους με τα κυριότερα απειλούμενα θαλάσσια είδη και τα οικοσυστήματα του τόπου μας. Αναφερθήκαμε σε προστατευόμενες περιοχές και σε κάποια νομοθετικά ή άλλα μέτρα για την προστασία τους όπως και για το βαθμό και τις δυσκολίες εφαρμογής τους. Όλα τα παραπάνω σε συσχετισμό και με το ψάρεμα και τους ψαράδες. Επίσης αναφερθήκαμε και γνωρίσαμε τα διάφορα είδη ψαρέματος. Ήδη από την προηγούμενη σχολική χρονιά έχοντας δουλέψει , με την ίδια τάξη, κάποιες ώρες με παρόμοιο θέμα, είχαμε υιοθετήσει κάποιο απειλούμενο είδος- δελφίνι (μαζεύοντας κάποια χρήματα) σε συνεργασία με την W.W.F. Αυτό συνεχίστηκε με πολύ ευχαρίστηση και φέτος από τα ίδια παιδιά που ζήτησαν από μόνα τους να συνεχιστεί και του χρόνου αυτή η προσπάθεια. Δουλέψαμε κυρίως ομαδικά, αλλά και ατομικά κάποιες φορές, ακολουθώντας όσο το δυνατόν τα πλαίσια της διαθεματικής και βιωματικής προσέγγισης. Πεδία σύνδεσης με το αναλυτικό Πρόγραμμα ήταν η Γλώσσα (προφορική - γραπτή έκφραση, ενασχόληση με διηγήματα, ιστορίες…), τα Μαθηματικά, η Μελέτη, η Πληροφορική και η Αισθητική Αγωγή (εικαστικά - μουσική). Συνεργαστήκαμε με την W.W.F, τη Μοm, το τμήμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της Δ/νσης Α/θμιας Εκπ/σης Ν. Κυκλάδων, τη Δ.Η.Κ.Ε.Δ.Α.Σ του Δήμου Άνω Σύρου και το Δ/ντη της κ. Αχιλλέα Δημητρόπουλο και υπεύθυνο του ενυδρείου (με πολλές γνώσεις για το θέμα) και κάποιο ψαρά από την περιοχή του Κινιού. Τους ευχαριστούμε όλους πάρα πολύ. Τα παιδιά σε συνεργασία και με κάποια καθοδήγηση και από το δάσκαλο, πραγματοποίησαν έρευνα σε βιβλιογραφία που αφορούσε το θέμα μας στη βιβλιοθήκη των σπιτιών τους, στη βιβλιοθήκη του σχολείου, σε περιοδικά Συριανά όπως και στην Παιδική Βιβλιοθήκη της Ερμούπολης. Επίσης, πολλά πράγματα μάθαμε και μέσω της εκπ/κης Πύλης Περιβαλλοντικής Εκπ/σης του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ανεξαιρέτως όλοι οι μαθητές πραγματοποίησαν με ενθουσιασμό αρκετές δραστηριότητες ατομικά από “Το βιβλίο της Φώκιας” (που το δανειστήκαμε από την Παιδική Βιβλιοθήκη), όπως εκπαιδευτικά παιχνίδια, κουίζ, σταυρόλεξα, ζωγραφική κ.λ.π όχι μόνο για τη φώκια αλλά και για άλλα σχετικά θέματα (όπως π.χ της θαλάσσιας ρύπανσης, τροφικές αλυσίδες…). Πολλές παρόμοιες δραστηριότητες υλοποίησαν ομαδικά, με ακόμη μεγαλύτερη ευχαρίστηση και ενθουσιασμό, απ’ όλα τα εκπ/κα πακέτα που παρουσιάζονται στην πύλη Περιβαλ. Εκπ/σης του Πανεπιστημίου Αιγαίου -παρακολουθώντας και τ’ αντίστοιχα video με τη βοήθεια των Ηλεκτρονικών υπολογιστών. Επίσης, στα πλαίσια του μαθήματος των εικαστικών, ασχολήθηκαν εκτός από τη ζωγραφική με διάφορα υλικά και τη χαρτοκοπτική και με τη χαρτοδιπλωτική και τον πηλό δημιουργώντας ωραίες κατασκευές, κάτι που τα χαροποίησε πολύ. Η κάθε ομάδα σε συνεργασία, συνέταξε το δικό της ερωτηματο-

λόγιο για τη συνέντευξη που πήραμε από κάποιο επαγγελματία ψαρά. Κατόπιν καταγράψαμε τις κοινές και μη κοινές ερωτήσεις και φτιάξαμε το τελικό ερωτηματολόγιο. Οι ερωτήσεις μοιράστηκαν στην κάθε ομάδα και ένας εκπρόσωπος της κάθε μιας, ανέλαβε να ρωτήσει τον ψαρά. Κάτι παρόμοιο έγινε και με τη συνέντευξη στον κο Δημητρόπουλο. Επίσης, στα πλαίσια του προγράμματος, προβάλαμε κάποια DVD και κασέτες σχετικές με το θέμα. Πραγματοποιήσαμε επίσκεψη στο χώρο του ενυδρείου στο Κίνι όπως και σε κάποιο ιχθυοπωλείο όπου και πήραμε τη συνέντευξη από τον ιδιοκτήτη του – επαγγελματία ψαρά με εμπειρία πολλών χρόνων. Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να παρακολουθήσουμε τη διαδικασία του ξεψαρίσματος που είχαμε αποφασίσει γιατί εκείνη την ημέρα δεν ήταν και τόσο καλή η ψαριά, οπότε είχε γίνει πολύ νωρίς το πρωί.

Επίσκεψη στο ενυδρείο Κινίου

Γενικά αξιολογώντας το πρόγραμμα μπορούμε να πούμε τα εξής: Οι γνώσεις που πήραμε όλοι μας, μαθητές και εκπαιδευτικοί, ήταν σημαντικές. Τα παιδιά είτε ατομικά όταν δουλέψαμε κάποιες φορές, είτε ομαδικά τις περισσότερες, συμμετείχαν με ενθουσιασμό σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο τα παρορμητικά αλλά ακόμη και τα πιο συνεσταλμένα και δειλά. Ακόμη και κάποια μικροπροβλήματα στις ομάδες συνεργασίας (ζωηρά παιδιά ή άλλα με επιβλητικές τάσεις…) κυρίως στην αρχή, σιγά σιγά με την καθοδήγηση και του δασκάλου αμβλύνθηκαν κατά πολύ. Βρήκαν τρόπο να επικοινωνήσουν όλα, ν’ ακουστεί η φωνή όλων, να δουλέψουν με ευγενή άμιλλα οι ομάδες. Επιζητούσαν τις ώρες ενασχόλησης με το πρόγραμμα, διασκέδασαν και χάρηκαν πολύ με ότι δραστηριότητες πραγματοποίησαν και κυρίως μ’ αυτές μέσω Η/Υ. Δεν δυσκολευτήκαμε και δεν κουραστήκαμε σε κανένα σημείο του προγράμματος. Το μόνο που δεν προλάβαμε να υλοποιήσουμε σε συνεργασία με τα παιδιά, γιατί χρειαζόταν αρκετή δουλειά και ο χρόνος πολλές φορές μας πίεζε, ήταν η καταγραφή όλων των στοιχείων που μάθαμε για το κάθε απειλούμενο είδος. Είχαμε αποφασίσει ,αν προλαβαίναμε, να φτιάχναμε την ταυτότητα του κάθε είδους σε έντυπη μορφή, σαν είδος μικρού βιβλίου, μαζί με τις εργασίες και φωτογραφίες ατομικές και ομαδικές των παιδιών για να τους δοθεί στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Οι εκπαιδευτικοί ΕΛΕΝΗ ΣΧΙΖΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΦΡΑΓΚΙΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Π.Ε.

Δ.Σ. ΑΝΤΙΠΑΡΟΥ

«Θάλασσα, ένα γαλάζιο θαύμα»

ατά το σχολικό έτος 2009-2010, το Δημοτικό Σχολείο Αντιπάρου και συγκεκριμένα οι δυο μεγαλύτερες τάξεις του σχολείου (Ε' και Στ') στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης, διάλεξε να διαπραγματευτεί το πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης «Θάλασσα, ένα γαλάζιο θαύμα». Σκοπός μας λοιπόν για τη φετινή χρονιά θα είναι: 1. Να ευαισθητοποιηθούμε για τη ρύπανση των ακτών και των θαλασσών και να μάθουμε όσα περισσότερα γίνεται για τα απειλούμενα είδη της θάλασσας. 2. Να ανακαλύψουμε τον πλούτο που μας προσφέρει η θάλασσα (ναυτιλία, τουρισμός, τροφή, κ.ά.). 3. Να έρθουμε σε πιο στενή επαφή με το βιβλίο, να αγαπήσουμε τη Λογοτεχνία και να αποκτήσουμε κριτική σκέψη. 4. Να αναπτύξουμε διάφορες μορφές συνεργατικότητας, να μάθουμε να παρατηρούμε και να ταξινομούμε τα στοιχεία που έχουμε κάθε φορά στη διάθεσή μας, να εξασκηθούμε στο λόγο (γραπτό και προφορικό) και να μάθουμε να εκφραζόμαστε καλλιτεχνικά μέσα από δραστηριότητες που θα πραγματοποιήσουμε το τρέχον σχολικό έτος.

Στα πλαίσια λοιπόν του προγράμματος αυτού, πραγματοποιήσαμε καθαρισμό της ακτής του Σιφνέικου γιαλού καθώς επίσης εκφραστήκαμε καλλιτεχνικά, φτιάχνοντας το δικό μας ημερολόγιο του 2010, με θέμα τη θάλασσα. Δραστηριότητες 1. Πραγματοποιήθηκε εθελοντικός καθαρισμός των ακτών της Αντιπάρου από τους μαθητές της Ε' και Στ' τάξης. 2. Πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στην ιχθυόσκαλα Aντιπάρου. Τα παιδιά ενημερώθηκαν για τους τρόπους ψαρέματος των επαγγελματικών σκαφών, τα είδη των ψαριών της περιοχής και τον τρόπο διακίνησής τους καθώς και την απειλούμενη μείωση των ποσοτήτων των αλιευμάτων της περιοχής. 3. Πραγματοποιήθηκε προβολή βίντεο «Οι υπερασπιστές των Ωκεανών» της Greenpeace και «Απρόσμενες συναντήσεις» Discovery με θέμα το πρόβλημα της υπεραλίευσης και σπάνια είδη θαλάσσιων οργανισμών αντίστοιχα. Οι μαθητές προβληματίστηκαν πάνω στο πρόβλημα της υπεραλιείας και συζήτησαν πιθανές λύσεις αυτού. Επίσης οι μαθητές επι-

δόθηκαν στη συγγρα-φή άρθρων πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. 4. Οι μαθητές εκφράστηκαν καλλιτεχνικά μέσα από τη ζωγραφική για θέματα σχετικά με τη θάλασσα, ζωγραφιές των οποίων χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή σχολικού ημερολογίου 2010. 5. Οι μαθητές συγκέντρωσαν τραγούδια παραδοσιακά και σύγχρονα με θέμα τη θάλασσα, καθώς ακολούθησε συζήτηση γύρω από το πώς ο άνθρωπος τη χρησιμοποιεί πολλές φορές για να εκφράσει τα συναισθήματά του. ΝΟΥΛΑ ΕΛΕΝΗ ΣΟΥΛΙΔΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ

www.oikokyklades. blogspot.com Το ιστολόγιο του Tμήματος Περιβαλλοντικής Eκπαίδευσης A/θμιας Eκπαίδευσης Kυκλάδων

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Ο συγγραφέας Κώστας Βασιλάκης σε σχολεία της Σύρου

ο συγγραφέα παιδικών βιβλίων Κώστα Βασιλάκη είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν μαθητές της Σύρου την Πέμπτη 29/10/09. Η επίσκεψή του στο πλαίσιο προγράμματος του ΕΚΕΒΙ “Συγγραφείς και εικονογράφοι στα σχολεία” πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Τμήματος Περιβαλλοντικής Εκπ/σης στο νηπιαγωγείο Ποσειδωνίας (σε συνεργασία με τη σχολική σύμβουλο Προσχολικής Αγωγής)και στο 6ο Δ.Σ Ερμούπολης.Ο συγγραφέας παρουσίασε τα βιβλία του “Τα ζώα της φάρμας”, “Τα πουλιά που ζουν πλάι μας” και το “Πεφταστέρι”.

Από την επίσκεψη στο Νηπιαγωγείο Ποσειδωνίας

Το Βραβείο Αειφόρου Σχολείου

ο Συμβούλιο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού επιθυμώντας να συνεισφέρει στη δημιουργία κινήτρων για τα σχολεία, ανέλαβε την πρωτοβουλία για τη θεσμοθέτηση του Βραβείου Αειφόρου Σχολείου. Με στόχο οι μαθητές να αναπτύξουν συμπεριφορές που συνάδουν με την αειφόρο ανάπτυξη και να μειώνουν το οικολογικό τους αποτύπωμα, το Βραβείο Αειφόρου Σχολείου συμβάλλει στην υποστήριξη και στην ανάδειξη των προσπαθειών των σχολείων για στροφή προς την αειφορία. Σε κάθε σχολείο, κάθε χρονιά οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές αναλαμβάνουν σημαντικές πρωτοβουλίες στο πεδίο του περιβάλλοντος, του πολιτισμού, της ανθρώπινης υγείας, της τέχνης κτλ. Το Βραβείο Αειφόρου Σχολείου το σχολείο να ενοποιήσει τις επιμέρους δράσεις στην κατεύθυνση της αειφορίας. Τα (σημαντικά) επιτεύγματα κάθε σχολείου μορφοποιούνται, κατευθύνονται και ενισχύονται στην κατεύθυνση ενός πιο «πράσινου», πιο φιλικού για τους μαθητές, πιο δημοκρατικού, πιο αποδοτικού σχολείου, ανοικτού στην τοπική κοινωνία και στα ρεύματα της καινοτομίας. Το «Βραβείο Αειφόρου Σχολείου» είναι ένας διαγωνισμός μεταξύ σχολείων με στόχο το συνολικό «πρασίνισμα» του σχολείου. Κύρια επιδίωξη είναι η

ενσωμάτωση της ιδέας της αειφορίας σε κάθε πλευρά της ζωής του σχολείου, δηλαδή στη διοίκηση, στη μαθησιακή διαδικασία, στη διαχείριση των κτηρίων, στις μετακινήσεις από και προς το σχολείο, στις σχέσεις του σχολείου με τη σχολική κοινότητα, στον τρόπο που καταναλώνεται η ενέργεια, το χαρτί κ.ά. Ο διαγωνισμός απευθύνεται στα σχολεία της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Νηπιαγωγεία, Δημοτικά, Γυμνάσια-Λύκεια). Υπάρχει διαφορετικό βραβείο για νηπιαγωγεία, δημοτικά και γυμνάσια-λύκεια. Τα σχολεία διαγωνίζονται για καλύτερες επιδόσεις σε τρεις γενικούς τομείς: Α. Τον παιδαγωγικό Β. Τον κοινωνικό και οργανωτικό Γ. Τον περιβαλλοντικό τεχνικό-οικονομικό Για κάθε ένα από τους τομείς αυτούς υπάρχουν συγκεκριμένοι «δείκτες» (κριτήρια), με τα οποία γίνεται η σύγκριση μεταξύ των σχολείων που συμμετέχουν στον διαγωνισμό. Η δήλωση συμμετοχής των σχολείων γίνεται ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα του Βραβείου (www.aeiforosxoleio. gr)μέχρι το τέλος Οκτωβρίου. Στη συνέχεια τα σχολεία αναπτύσσουν τις

δράσεις τους σε όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς με στόχο να ανταποκριθούν σε όσο το δυνατόν περισσότερους δείκτες, και προς το τέλος Μαΐου εισάγουν τα στοιχεία - αποδείξεις των δράσεων στην ιστοσελίδα του Βραβείου. Το σχολείο υιοθετεί την «συνολική σχολική προσέγγιση» δηλαδή τη συμμετοχή όλης της σχολικής κοινότητας στην κοινή προσπάθεια (Διεύθυνση, εκπαιδευτικοί, γονείς, βοηθητικό προσωπικό του σχολείου, Τοπική Αυτοδιοίκηση, συνεργαζόμενοι φορείς και πρόσωπα). Τα έπαθλα είναι: 1.000€ για τα νηπιαγωγεία, 3.500€ για τα δημοτικά και 4.500€ για γυμνάσια-λύκεια, ενώ απονέμονται και διακρίσεις. Ότι χρειάζεται να γνωρίζουν ο Διευθυντής και οι εκπαιδευτικοί σχετικά με τον διαγωνισμό είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Βραβείου www.aeiforosxoleio.gr. Τα σχολεία συμμετέχουν στον διαγωνισμό «Βραβείο Αειφόρου Σχολείου» προαιρετικά. Το Βραβείο Αειφόρου Σχολείου τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων. Για περισσότερες πληροφορίες και απαντήσεις σε ερωτήματα απευθύνετε μήνυμα στο kalariv1@sch.gr ή τηλεφωνήστε στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού τηλ. 210 3225245 (εσωτ. 1).

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Η ευαισθητοποίηση της νέας γενιάς του Αιγαίου για την αειφόρο ανάπτυξη

ευαισθητοποίηση της νέας γενιάς του Αιγαίου για την αειφόρο ανάπτυξη των νησιών αποτελεί έναν από τους κυριότερους στόχους του Προγράμματος ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΙΓΑΙΟ Της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Στα πλαίσια αυτά ξεκίνησε το 2008 μια υπέροχη συνεργασία με το Γραφείο Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, (Δ/νση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κυκλάδων) και συγκεκριμένα με τον Υπεύθυνο κ. Χατζηπαρασκευαΐδη, μέσα από την οποία είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε και να συνομιλήσουμε με τους μελλοντικούς πολίτες του Αιγαίου, καθώς και να ακούσουμε τις απόψεις και τις ανησυχίες των μαθητών της Σύρου, Μήλου, Κιμώλου, Κέας, Κύθνου,

Άνδρου και Αμοργού για το νησί τους. Η επιστροφή έπειτα από τις επισκέψεις αυτές ήταν πάντοτε γεμάτη υπέροχα συναισθήματα για τη νέα γενιά του Αιγαίου που θέλει να γνωρίσει το νησί της περισσότερο, αλλά και να δει να διατηρείται η μαγευτική πολιτιστική και φυσική ομορφιά του στο χρόνο, παραμένοντας ένας τόπος γοητευτικός και φιλόξενος και για τις επόμενες γενιές! ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΙΚΟΥ Γεωγράφος, Msc Περιβαλλοντολόγος Υπεύθυνη Προγράμματος ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΙΓΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού

Από παρουσίαση στην Άνδρο

Οι δράσεις του δικτύου ΜΕdΙΕS για το βρόχινο νερό στις Κυκλάδες (2009 - 2010)

ο εκπαιδευτικό υλικό για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (ΠΕ) «Το Δώρο της Βροχής» αναπτύχθηκε από το δίκτυο για την ΠΕ «MEdIES» με βασικό στόχο την ευαισθητοποίηση των μαθητών (11-14 ετών) για τις παραδοσιακές και, εν μέρει, εγκαταλελειμμένες πρακτικές της συλλογής του βρόχινου νερού και για το πώς η «σοφία» του παρελθόντος μπορεί να προσαρμοστεί και να εφαρμοστεί στα σύγχρονα συστήματα συλλογής βρόχινου νερού και στην εξοικονόμηση νερού. Επίσης, βασικοί στόχοι είναι η ευαισθητοποίηση σχετικά με τα πολιτιστικά στοιχεία (ήθη και έθιμα, γλωσσική παράδοση, κ.λπ.) που συνδέονται με τη συλλογή του βρόχινου νερού καθώς και η παρότρυνση για τη συνετή χρήση του νερού στην καθημερινή ζωή. Το υλικό έχει εγκριθεί από το Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων. Οι δράσεις του MEdIES πραγματοποιήθηκαν σε δέκα νησιά των Κυκλάδων και συγκεκριμένα, το 2009 σε Νάξο, Τήνο, και Σύρο, και το 2010 σε Μήλο, Ίο, Σαντορίνη, Ανάφη, Νάξο, Ηρακλειά και Κουφονήσι. Περιλάμβαναν εκπαιδευτικά προγράμματα στα σχολεία, όπου εφαρμόζονται και τμήματα του υλικού με μαθητές, καθώς και ενημερωτικές συναντήσεις με τους εκπαιδευτικούς των νησιών. Τα εκπαιδευτικά προ-

γράμματα διαρκούν μία περίπου ώρα και προσεγγίζουν θέματα όπως: τα συστήματα συλλογής βρόχινου νερού και οι στέρνες στο παρελθόν και το παρόν, η κατανάλωση και η εξοικονόμηση του νερού, ο κύκλος του νερού, κ.ά. μέσα από την αξιοποίηση οπτικού υλικού -παρουσιάσεις, φωτογραφίες, πόστερ- ομαδική εργασία και παιχνίδια. Συνολικά συμμετείχαν 710 μαθητές στα προγράμματα που έδωσαν θετική ανατροφοδότηση μέσα από συζητήσεις, παρατηρήσεις, και ερωτηματολόγια. Οι ενημερωτικές συναντήσεις για τους εκπαιδευτικούς περιλάμβαναν παρουσιάσεις για το γενικότερο πρόγραμμα, το εκπαιδευτικό υλικό καθώς και προτάσεις και ιδέες για την εφαρμογή του υλικού στο σχολείο. Συνολικά, περίπου 200 καθηγητές συμμετείχαν στα σεμινάρια, όπου και τους μοιράστηκε το υλικό, δίνοντας θετικά σχόλια τόσο για το υλικό όσο και τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Το πρόγραμμα πρόκειται να συνεχιστεί το 2011 και σε άλλα νησιά των Κυκλάδων. Όλες οι εκπαιδευτικές δράσεις του δικτύου MEdIES για την προώθηση του υλικού στις Κυκλάδες πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με τους Υπευθύνους Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Α/θμιας και Β/θμιας του Νομού Κυκλάδων.

Η ευαισθητοποίηση της νέας γενιάς του Αιγαίου για την αειφόρο ανάπτυξη. Η ευαισθητοποίηση της νέας γενιάς του Αιγαίου για την αειφόρο ανάπτυξη των νησιών αποτελεί έναν από τους κυριότερους στόχους του Προγράμματος ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΙΓΑΙΟ Της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Στα πλαίσια αυτά ξεκίνησε το 2008 μια υπέροχη συνεργασία με το Γραφείο Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, (Δ/νση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κυκλάδων) και συγκεκριμένα με τον Υπεύθυνο κ. Χατζηπαρασκευαΐδη, μέσα από την οποία είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε και να συνομιλήσουμε με τους μελλοντικούς

πολίτες του Αιγαίου, καθώς και να ακούσουμε τις απόψεις και τις ανησυχίες των μαθητών της Σύρου, Μήλου, Κιμώλου, Κέας, Κύθνου, Άνδρου και Αμοργού για το νησί τους. Η επιστροφή έπειτα από τις επισκέψεις αυτές ήταν πάντοτε γεμάτη υπέροχα συναισθήματα για τη νέα γενιά του Αιγαίου που θέλει να γνωρίσει το νησί της περισσότερο, αλλά και να δει να διατηρείται η μαγευτική πολιτιστική και φυσική ομορφιά του στο χρόνο, παραμένοντας ένας τόπος γοητευτικός και φιλόξενος και για τις επόμενες γενιές! ΒΙΚΥ ΜΑΛΩΤΙΔΗ Παιδαγωγική Ομάδα MEdIES

Από παρουσίαση στο Δ.Σ. Ανάφης

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Το Δημοτικό Σχολείο Εμπορείου στα «Μονοπάτια της Λαυρεωτικής»

ε αφορμή τη σταδιακή υποβάθμιση του περιβάλλοντος που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια εξαιτίας των ανθρώπινων επεμβάσεων, 12 μαθητές του Ε'1 τμήματος του Δημοτικού Σχολείου Εμπορείου πραγματοποίησαν επίσκεψη στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Λαυρίου από 19 έως 23 Μαΐου 2010. Στόχος της επίσκεψης ήταν να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές ότι κάθε προσπάθεια του ανθρώπου να εκμεταλλευτεί τη φύση, φέρνει από τη μια μεριά κέρδη, από την άλλη όμως μεριά, υπάρχουν αποτελέσματα που υποβαθμίζουν τη ζωή του. Μέσα από το πρόγραμμα οι μαθητές ανακάλυψαν την ιστορία του Λαυρίου, γνώρισαν σπάνια ορυκτά και τη δουλειά του μεταλλωρύχου. Κατανόησαν τη μεγάλη αξία του δασικού οικοσυστήματος μέσα στον εθνικό δρυμό Σουνίου, επισκέφθηκαν αρχαιολογικούς χώρους, το ορυκτολογικό μουσείο, ξεναγήθηκαν στα παλιά εργοστάσια της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλουργίας και στο τέλος έδωσαν τις δικές τους προτάσεις για την αειφόρο ανάπτυξη της Λαυρεωτικής. Σκοπός του προγράμματος ήταν να κινητοποιήσει τη σκέψη των μαθητών στην επιτακτική ανάγκη υλοποίησης πολιτικών απορρύπανσης και αποκατάστασης του χώρου ώστε στο μέλλον ως ενεργοί πολίτες να διεκδικήσουν σωστές περιβαλλοντικές συνθήκες μην επιτρέποντας τη δημιουργία ανάλογων προβλημάτων.

Σε συνδυασμό με την επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Λαυρίου, οι μαθητές παρακολούθησαν εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο Πλανητάριο και επισκέφθηκαν το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Τους μαθητές συνόδευσαν τέσσερις γονείς και οι εκπαιδευτικοί: Βαλιάνου Στέλλα και Σιγάλα Θεώνη. Ο Διευθυντής του Σχολείου ΛΑΒΑΡΗΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

Λίγα λόγια για το σεμινάριο στο ΚΠΕ Λαυρίου με θέμα: «Ενέργεια και Κοινωνία»

τις 19-21 Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε στο Λαύριο Αττικής μέσα στον παλαιό χώρο των μεταλλείων της Γαλλικής Εταιρίας, νυν Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο το σεμινάριο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με θέμα «Ενέργεια και Κοινωνία». Τόσο ο φιλόξενος χώρος του διατηρητέου κτηρίου του ΚΠΕ, όσο και το επίκαιρο αλλά και ανεξάντλητο θέμα για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) κράτησαν το ενδιαφέρον μας αμείωτο σε μία οικεία κ ζεστή ατμόσφαιρα. Το σεμινάριο ξεκίνησε με επίσκεψη στο Πάρκο Ενεργειακής Αγωγής στην Κερατέα, όπου είδαμε, αγγίξαμε και περπατήσαμε ανάμεσα σε μονάδες αξιοποίησης πολλών μορφών ενέργειας. Περπατήσαμε στο ξύλινο μονοπάτι που φωτίζεται από αυτόνομα φωτοβολταϊκά φωτιστικά και βλέπαμε γύρω μας κάθε είδους φωτοβολταϊκού συστήματος να ακολουθεί τον ήλιο ή να είναι προσανατολισμένο στο νότο και να αντλεί από τον ήλιο ενέργεια. Σε κάποια άλλα σημεία τεράστιες ανεμογεννήτριες, τοποθετημένες σε σημεία με το μεγαλύτερο δυνατό αέρα συλλέγανε μία άλλη ανε-

ξάντλητη μορφή ενέργειας, την αιολική. Η γεωθερμική και υδροηλεκτρική ενέργεια αλλά το υδρογόνο και η βιομάζα είχαν τις δικές τους επιδεικτικές μονάδες μέσα στο Πάρκο. Ακόμη, είδαμε ηλεκτρικά ποδήλατα, ηλεκτρικά μικρά αυτοκίνητα και έγινε λόγος για ωκεάνια ενέργεια, βιοκαύσιμα κ.α. Οι εργαζόμενοι εκεί μας έδειχναν πώς λειτουργούν οι νέες τεχνολογίες αξιοποίησης των ΑΠΕ και εντυπωσιαστήκαμε από την απλότητα στη χρήση τους. Όλοι θα θέλαμε να τοποθετήσουμε στις σκεπές των σχολείων μας φωτοβολταϊκά συστήματα, στις αυλές ανεμογεννήτριες και να ζεσταίναμε τις τάξεις μέσω της γεωθερμίας! Στη συνέχεια, έγιναν παρουσιάσεις που αφορούσαν τις ΑΠΕ από ηλεκτρολόγους μηχανικούς κυρίως και πολλές συζητήσεις με τους εκπαιδευτικούς που παρακολουθούσαν το σεμινάριο. Επίσης, χωριστήκαμε σε ομάδες και με δασκάλα την κ. Ντίνα Σχίζα κάναμε ένα πρότζεκτ, χρησιμοποιώντας την δική της μέθοδο, τη συστημική του παρατηρητή, για την ενέργεια στο σπίτι μας, στην πόλη μας, στη χώρα μας και τα πολιτικά πρόσωπα που παίρνουν αποφάσεις γι’

αυτήν. Μία ακόμη επίσκεψη στην ΔΕΗ του Λαυρίου ανέδειξε πώς από το λιγνίτη και το φυσικό αέριο παίρνουμε ηλεκτρική ενέργεια αλλά ταυτόχρονα ρυπαίνεται η γύρω περιοχή σε μεγάλο βαθμό. Αυτό που απορρέει από όλες τις συζητήσεις και την επιστημονική έρευνα είναι πως έχουμε μάθει να ζούμε με πολλή ενέργεια και η ποιότητα ζωής μας απαιτεί αρκετή καθημερινά. Καθώς όμως οι συμβατικές μορφές ενέργειας -το πετρέλαιο, ο άνθρακας και ο λιγνίτης- δεν είναι ανεξάντλητες στρεφόμαστε προς τις ΑΠΕ που δεν μολύνουν το περιβάλλον και προσπαθούμε να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψη μας, να τον κάνουμε πιο οικονομικό-οικολογικό, πρώτα εμείς οι δάσκαλοι και έπειτα όλοι οι πολίτες της χώρας μας! www.kpelavrio.info www.cres.gr/pena www.penaproject.gr ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΑΣΟΥΛΗ Δασκάλα Ειδικής Αγωγής στην Ιουλίδα Κέας

α Τμήματα Καινοτόμων Δράσεων της Δ/νσης Α/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων διοργάνωσαν με επιτυχία στην Ερμούπολη το 1ο Μαθητικό Φεστιβάλ Κυκλάδων. Το κάθε σχολείο ή τάξη των Δημοτικών Σχολείων καθώς και τα Νηπιαγωγεία της Σύρου είχαν την ευκαιρία να παρουσιάσουν - κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ- θεατρικά, χορευτικά, μουσικά-χορωδιακά δρώμενα, καθώς και τις δημιουργίες τους - στο πλαίσιο της υλοποίησης καινοτόμων προγραμμάτων - σε πόστερ, εικαστικά έργα, φωτογραφίες, βίντεο, παρουσίαση ιστοσελίδων, κατασκευές, παιχνίδια, μαθητικά έντυπα. Η έκθεση έργων των μαθητών φιλοξενήθηκε στην Πινακοθήκη Κυκλάδων. Κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ πραγματοποιήθηκαν τις πρωινές ώρες εργαστήρια δημιουργικής έκφρασης από ειδικούς εισηγητές - εμψυχωτές ,με τη συμμετοχή μαθητικών ομάδων. Επίσης τις απογευματινές ώρες κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ πραγματοποιήθηκαν παράλληλες εκδηλώσεις στην Πινακοθήκη Κυκλάδων με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.

ΕΙΔΗΣΕΙΣ ψυχώτρια - Αφηγήτρια παραμυθιού. Αφηγήτριες: Μ. Βαμβακούση, Α. Ρούσσου, Δ. Κοσμά, Μ. Περρή, Δ. Μιχάλοβιτς, Α. Μαυροθαλασσίτου 2. «Αφήγηση παραμυθιών » (2)Βαγγέλης Ευαγγελίου, Μουσικός Παραγωγός-Kατασκευαστής χειροποίητου κοσμήματος 3. «Γνωριμία με τον κόσμο των πουλιών».Με αφόρμηση εικόνες, τα παιδιά προσομοιώνουν τη ζωή των πουλιών στους βιότοπους και συμμετέχουν σε δραστηριότητες χαρτοκοπτικής.Ιωάννα Κοντοζήση, Υπεύθυνη περιβαλλοντικής εκπ/σης Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας 4. Εξέλιξη: η άλλη όψη της βιοποικιλότητας” Αφιέρωμα στο Έτος Βιοποικιλότητας με ένα εργαστήριο για την εξέλιξη της ζωής στον πλανήτη μας και τη μαγεία της ποικιλίας ζώων και φυτών. Ελένη Σβορώνου, Υπεύθυνη περιβαλλοντικής εκπ/σης W.W.F, συγγραφέας παιδικών βιβλίων 5. «Εργαστήρι Γελοιογραφίας» «Το σκίτσο...δυο γραμμές που μιλάνε στη γλώσσα μας..»Τα παιδιά θα δημιουργήσουν γελοιογραφίες με την εμψύχωση του Γιάννη Ξαγοράρη. Γιάννης Ξαγοράρης,

Ραχήλ Γκοζλάν, Καλλιτέχνης 10. «Εργαστήρι Μάσκας»Κατασκευή μάσκας από γύψο. Τσακαλίδου Γιούλη, Εκπαιδευτικός Α/θμιας Εκπ/σης στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Ερμούπολης 11. «Εργαστήρι παρασκευής ψωμιού» Παρασκευή ψωμιού από τα ίδια τα παιδιά με αγνά υλικά. Πρίντεζης Αντώνης, Αρτοποιός 12. «Εργαστήρι Χαρτοπολτού» Κατασκευές από χαρτοπολτό. Ρούσσου Ελπίδα, Εκπαιδευτικός Α/ θμιας Εκπ/σης στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Ερμούπολης 13. «Η βαλίτσα της θάλασσας» Μέσα από τα παιχνίδια, τα παιδιά θα γνωρίσουν τους «πρωταγωνιστές» της θάλασσας, τους κινδύνους που αντιμετωπίζει αλλά και τρόπους με τους οποίους μπορούμε να την προστατέψουμε. (Α'- Στ' τάξη) Ειρήνη Τσέβη, Υπεύθυνη περιβαλλοντικής εκπ/σης Εταιρείας για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής φώκιας(ΜοΜ) 14. «Θεατρικό παιχνίδι» (1) “Θεός για μια μέρα!” To εργαστήρι αφορά τους θεούς του Ολύμπου, όπου τα παιδιά θα μάθουν λίγα πράγματα γι αυτούς, θα ντυθούν με απλά υφάσματα, θα φτιάξουν

1ο Μαθητικό Φεστιβάλ Η τελετή έναρξης του φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 7 Ιουνίου και ώρα 10.00 π.μ στην Πινακοθήκη Κυκλάδων, ενώ η τελετή λήξης την Παρασκευή 11 Ιουνίου στις 20.00 μ.μ στην Πλατεία Μιαούλη. Το 1ο Μαθητικό Φεστιβάλ Α/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων συνδιοργανώθηκε από τη Δ/νση Α/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων και τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Ερμουπόλεως, με χορηγούς την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, την Ιερά Μητρόπολη Σύρου, τον Εμπορικό Σύλλογο Σύρου και το Σύλλογο Εστίασης «Τερψιχόρη». ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ 1ου ΜΑΘΗΤΙΚΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ 1. «Αφήγηση Παραμυθιού» (1) «Μια φορά και έναν καιρό…» Αφήγηση παραμυθιού από γνήσιους αφηγητές, συνδυασμένο με παραδοσιακά τραγούδια και παιχνίδια. Γεωργία Ματσούκα, Εμ-

Μέλος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Γελοιογράφων, της FECO Hellas Group Levadia και του Συλλόγου Φίλων Γελοιογραφίας (Σ.Φ.Γελ) 6. «Εργαστήριο Γλυπτικής» «Ανακαλύπτοντας σχήματα και φόρμες» Με υλικό τον πηλό τα παιδιά θα έρθουν σε επαφή με την τέχνη της γλυπτικής (Γ΄- Στ΄ τάξη). Παναγιώτης Καλούδης, Γλύπτης 7. «Εργαστήρι ζωγραφικής»«συν εργάζομαι - συν υπάρχω – συν κινώ» Ομαδική ζωγραφική σε μουσαμά με θέμα τη συνεργασία. Μαρία Ξαγοράρη, Ζωγράφος 8. «Εργαστήριο κατασκευής κούκλας»«Ο ήρωας ζωντανεύει…» Με αφορμή μια ιστορία τα παιδιά θα κατασκευάσουν μία κούκλα - ρόλο από την ιστορία και θα τη δουν να ζωντανεύει…Εύη Αρέστη, Κουκλοπαίχτρια – Θέατρο κούκλας «Κουκλουβάχατα» 9. «Εργαστήρι κατασκευών» «Τίποτα δεν πάει χαμένο…» Κατασκευές με ανακυκλώσιμα υλικά.

εύκολες κατασκευές από χαρτόνι, θα δραματοποιήσουν μία ιστορία που θα τη φτιάξουν μαζί με την εμψυχώτρια και θα γίνουν όλοι “θεοί”! `Ετσι προσφέρουμε γνώση μέσα από θεατροπαιχνίδια, χαρά και διασκέδαση. Μαρία Κίτρα, Συγγραφέας - θεατρική συγγραφέας - σεναριογράφος δασκάλα θεατρικής αγωγής - σκηνοθέτης 15. «Θεατρικό παιχνίδι 2» «Εμείς και οι άλλοι» Ένα εργαστήρι δημιουργικής έκφρασης της θεατρικής πράξης με θέμα τη διαπολιτισμικότητα Αλίνα Σαπρανίδου, Θεατροπαιδαγωγός 16. «Μαγικός κύκλος» Βιωματικό εργαστήρι του Κέντρου Πρόληψης «Θησέας Κυκλάδων» Δημιουργία ενός μαγικού κύκλου που ο καθένας έχει μία θέση σε αυτόν.Εξερεύνηση νέων δρόμων συνεργασίας και επικοινωνίας, νέων δρόμων συνύπαρξης και συνδημιουργίας, παιχνίδι, δημιουργία. Παναγιώτα Βαρθαλίτη, Ψυχολόγος - Στέλεχος του Κέντρου Πρόληψης «Θησέα Κυκλάδων»

ΕΙΔΗΣΕΙΣ 17. «Τα πουλιά που ζουν πλάι μας» Με αφόρμηση εικόνες και ήχους, τα παιδιά προσομοιώνουν τη ζωή των πουλιών και συμμετέχουν σε δημιουργικές δραστηριότητες. Κώστας Βασιλάκης, Συγγραφέας παιδικών βιβλίων ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΜΨΥΧΩΤΩΝ - ΕΙΣΗΓΗΤΩΝ 1. Εύη Αρέστη, Κουκλοπαίχτρια - Θέατρο κούκλας «Κουκλουβάχατα» 2. Κώστας Βασιλάκης, Συγγραφέας παιδικών βιβλίων 3. Παναγιώτα Βαρθαλίτη, Ψυχολόγος 4. Ραχήλ Γκοζλάν, Καλλιτέχνης 5. Βαγγέλης Ευαγγελίου, Μουσικός ΠαραγωγόςΔημιουργός παραμυθιών 6. Παναγιώτης Καλούδης , Γλύπτης 7. Μαρία Κίτρα -Συγγραφέας, θεατρική συγγραφέας, σεναριογράφος δασκάλα θεατρικής αγωγής, σκηνοθέτης 8. Ιωάννα Κοντοζήση, Υπεύθυνη περιβαλλοντικής εκπ/σης Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας) 9. Γεωργία Ματσούκα, Εμψυχώτρια - Αφηγήτρια παραμυθιού

- Προβολή φωτογραφιών «Στις γειτονιές της Άνω Σύρου» ( Α’,Β΄,Γ΄,Ε΄,ΣΤ’τάξεις) - Εικαστικά έργα-κατασκευές (ολοήμερο τμήμα) - Λαογραφική έκθεση (Β΄τάξη) Δ.Σ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑΣ - Εικαστικά έργα-Βίντεο -Αnimation (Γ’ τάξη) - Πόστερ (Δ’ τάξη) 1ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ - Προβολή φωτογραφιών ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΜΑΝΝΑ - Εικαστικά έργα ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΑΣ - Έκθεση μαθητικού εντύπου ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΛΛΗΛΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΔΕΥΤΕΡΑ 7/6-ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΚΥΚΛΑΔΩΝ - Τελετή έναρξης 10.00 π.μ - Χαιρετισμοί 10.00-10.10 π.μ - Χορωδία Δ.Σ Άνω Σύρου (αφιέρωμα στο Μίκη Θεοδωράκη-υπεύθυνη: Ρ. Χρυσουλάκη) 10.0010.25 π.μ - Θεατρική παράσταση από τη ΣΤ’ τάξη του 4ου

Α/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων 10. Μαρία Ξαγοράρη, Ζωγράφος 11. Γιάννης Ξαγοράρης, Μέλος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Γελοιογράφων, της FECO Hellas Group Levadia και του Συλλόγου Φίλων Γελοιογραφίας (Σ.Φ.Γελ) 12. Αντώνης Πρίντεζης, Αρτοποιός 13. Ελπίδα Ρούσσου, Εκπαιδευτικός Α/θμιας Εκπ/ σης στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Ερμούπολης 14. Αλίνα Σαπρανίδου, Θεατροπαιδαγωγός 15. Ελένη Σβορώνου, Υπεύθυνη περιβαλλοντικής εκπ/σης W.W.F, συγγραφέας παιδικών βιβλίων 16. Ειρήνη Τσέβη, Υπεύθυνη περιβαλλοντικής εκπ/ σης Εταιρείας για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής φώκιας(ΜοΜ) 17. Γιούλη Τσακαλίδου, Εκπαιδευτικός Α/θμιας Εκπ/σης στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Ερμούπολης ΜΑΘΗΤΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΚΥΚΛΑΔΩΝ (Δευτέρα 7/6-Παρασκευή 11/6 , 9π.μ-1.00 μ.μ και Δευτέρα 7/6-Τρίτη 8/6 ,19.00-21.00μ.μ) 1ο Δ.Σ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ - Έκθεση μαθητικού εντύπου (Α’ τάξη) - Εικαστικά έργα-παρουσίαση μαθητικής ιστοσελίδας (http://1dimermo.blogspot.com) (ΣΤ1-ΣΤ2 τάξεις) 2ο Δ.Σ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ - Εικαστικά έργα (Β’,ΣΤ’ τάξεις) 3ο Δ.Σ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ - Έκθεση πόστερ, εικαστικών, μαθητικού εντύπου (Β΄τάξη) - Έκθεση κατασκευών (Γ΄τάξη) 4ο Δ.Σ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗΣ - Έκθεση κατασκευών (Ε1 τάξη) - Βίντεο-animation (E2 τάξη) Δ.Σ ΑΝΩ ΣΥΡΟΥ

Δ.Σ Ερμούπολης (με τη συμμετοχή της Β΄τάξης) «Τύμπανο, τρομπέτα και κόκκινα κουφέτα» του Γιάννη Ξανθούλη 10.25-12.00 μ.μ Θα ακολουθήσει κέρασμα. ΤΡΙΤΗ 8/6- ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΚΥΚΛΑΔΩΝ - Θεατρική παράσταση «Ανακύκλωση» από τη Δ’ τάξη του ιδ.σχολείου «Αγ. Γεώργιος» 20.0021.00 μ.μ ΤΕΤΑΡΤΗ 9/6- ΘΕΑΤΡΟ ΑΠΟΛΛΩΝ - Θεατρική παράσταση «Η χειραφέτησις» του Γ. Σουρή από τη ΣΤ2 τάξη του 4ου Δ.Σ Ερμούπολης(διασκευή Κ. Τσίτσου) 20.30-22.30 ΠΕΜΠΤΗ 10/6- ΘΕΑΤΡΟ ΑΠΟΛΛΩΝ - Παρουσίαση παραμυθιού «Λιγόπολη» του Β. Ευαγγελίου από το 2ο Δ.Σ Ερμούπολης 20.3021.30 μ.μ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 11/6-ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΚΥΚΛΑΔΩΝ - Θεατρική παράσταση «Τζιτζίκια και μυρμήγκια» από την Ε2 τάξη του 4ου Δ.Σ Ερμούπολης 18.00-19.00 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 11/6-ΠΛΑΤΕΙΑ ΜΙΑΟΥΛΗ ΤΕΛΕΤΗ ΛΗΞΗΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ - Χαιρετισμοί 20.00-20.05 - Χορωδία Δ.Σ Άνω Σύρου (αφιέρωμα στο Μίκη Θεοδωράκη-υπεύθυνη: Ρ. Χρυσουλάκη) 20.0520.25 - Παραδοσιακοί χοροί από παιδιά-μέλη του Λυκείου Ελληνίδων Σύρου 20.25-20.40 - Μοντέρνοι χοροί από μαθητές των Β’, Γ’, Ε’, ΣΤ’ τάξεων του 2ου Δ.Σ Ερμούπολης 20.40-21.00 μ.μ - Συναυλία με τα συριανά ροκ συγκροτήματα “Contra limit” και “Blues Tar Fairies” 21.0022.00

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΕΚΔΗΛΩΣΗ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ

«Παιδική και νεανική λογοτεχνία & Οικολογία» Ε

κδήλωση-συζήτηση με θέμα “Παιδική και νεανική λογοτεχνία & Οικολογία” πραγματοποιήθηκε στην Ερμούπολη τη Δευτέρα 7 Ιουνίου 2010 στις 8μ.μ με εισηγήτρια την Ελένη Σβορώνου (υπεύθυνη περιβαλλοντικής εκπ/σης W.W.F, συγγραφέα παιδικών βιβλίων). Μια περιήγηση στην παιδική και νεανική λογοτεχνία με θέμα την οικολογία έγινε η αφορμή να συζητήσουμε τι έχει καταφέρει αυτή η λογοτεχνική παραγωγή, ποια είναι τα δυνατά και ποια τα αδύνατα σημεία της και ποιες είναι οι προκλήσεις για το μέλλον. Η Ελένη Σβορώνου σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ει-

δικεύτηκε στη διαχείριση πολιτιστικής κληρονομιάς, στο Πανεπιστήμιο του Birmingham. Εργάζεται ως υπεύθυνη του Προγράμματος Κατάρτισης Ενηλίκων στο Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF Ελλάς). Έχει γράψει βιβλία για παιδιά (Το “Πάντα”, “Αρχαία Αθήνα”, “Στα ίχνη του Ιάσονα” εκδόσεις Ερευνητές και “Ο Τζιτζικο-Περικλής μεγάλος συνθέτης της Ελλάδας!”, “Ο Τζιτζικο-Περικλής Υπουργός Φύσης!” “Ο Τζιτζικο-Περικλής και η πέμπτη εποχή του χρόνου” εκδόσεις Μεταίχμιο) και αρθρογραφεί στην παιδική εφημερίδα “Ερευνητές” της Καθημερινής. Επίσης έχει γράψει άρθρα και βιβλία για τον οικοτουρισμό, το περιβάλλον και την

Η συγγραφέας Ε. Σβορώνου

πολιτιστική κληρονομιά. Έχει διδάξει δημιουργική γραφή για ενήλικες με θέμα το παιδικό βιβλίο στον κύκλο σεμιναρίων του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου.

Επισκέψεις σχολείων στο Ενυδρείο Κινίου Επαναλειτουργεί και δέχεται επισκέψεις σχολείων το Ενυδρείο του Δήμου Άνω Σύρου στο Κίνι. Το Ενυδρείο του Δήμου Άνω Σύρου στο Κίνι έχει δημιουργηθεί με σκοπό να γνωρίσει στους επισκέπτες τον θαλάσσιο κόσμο του Αιγαίου, στο πλαίσιο μιας περιβαλλοντικής πατριδογνωσίας. Πρόκειται για ένα ενυδρείο μικρής κλίμακας για εκπαιδευτική χρήση, στο οποίο παρουσιάζονται αντιπροσωπευτικά είδη ψαριών και άλλων θαλασσίων οργανισμών που συναντώνται γύρω από τις ακτές τις Σύρου. Στον ίδιο χώρο στεγάζονται επίσης τα εκθέματα του Μουσείου Παραδοσιακών Σκαφών, Αλιευτικών Εργαλείων και Θαλασσίων Οργανισμών. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης-ξενάγησης οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να ενημερωθούν σχετικά με τη θαλάσσια ζωή στη συγκεκριμένη περιοχή και στο Αιγαίο γενικότερα, καθώς και να παρατηρήσουν από κοντά, ζωντανά, τα χαρακτηριστικά είδη που ζουν και αναπαράγονται σ' αυτό το πέλαγος. Επίσης έρχονται σε επαφή με τις θαλάσσιες δραστηριότητες των ανθρώπων αυτού του τόπου, τα εργαλεία που χρησιμοποιούν και τους τρόπους με τους οποίους ζουν

από τη θάλασσα. Γίνεται επίσης προσπάθεια να δίνονται ερεθίσματα για ευαισθητοποίηση σε θέματα προστασίας της φύσης, τρέχοντα περιβαλλοντικά προβλήματα και ζητήματα που απασχολούν την κοινή γνώμη σε σχέση με τη θάλασσα. Για κάθε πληροφορία και επισκέψεις σχολείων στα τηλέφωνα 22813 60952 και 6945499634

Μαθητές του 5ου Δ.Σ. Ερμούπολης σε επίσκεψή τους στο ΚΠΕ Κλειτορίας.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Π.Ε.

ι μαθητές του Νηπιαγωγείου Λευκών και η νηπιαγωγός, στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης ανέλαβαν την υλοποίηση προγράμματος με θέμα: «Βουνό ή θάλασσα». Η αφορμή για την ενασχόληση μας με το θέμα αυτό, δόθηκε από τα ίδια τα παιδιά. Σε κάθε ταξίδι μου στον τόπο καταγωγής μου, τα Ιωάννινα τα παιδιά έδειχναν μεγάλο ενδιαφέρον να μάθουν για αυτόν. Θεώρησα πως θα ήταν μια καλή ευκαιρία τα παιδιά που ζουν στο νησί και που κάποια από αυτά δεν έχουν ταξιδέψει έξω από αυτό, να μάθουν πως υπάρχει και κάτι διαφορετικό από τον τόπο τους. Να μάθουν πως ζουν οι άνθρωποι στις ορεινές περιοχές, αν όχι βιωματικά, τουλάχιστον με αφηγήσεις, φωτογραφίες, μέσω Η/Υ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Όσον αφορά το κεφάλαιο της μεθοδολογίας αξιοποιήσαμε: • τη μέθοδο project, • την ομαδοσυνεργατική εργασία, • την βιωματική-πολυαισθητηριακή μάθηση τόσο στην ατομική όσο και στην ομαδική εργασία, • την ανάπτυξη του διαλόγου και συνάμα της κριτικής σκέψης, • τη σύνδεση όσων είπαμε και κάναμε με την καθημερινή πραγματικότητα,

ΦΩΤΟ: Τάσος Αναστασίου

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ - ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 1) Από τη μια η θάλασσα και από την άλλη οι λίμνες, τα ποτάμια τα ρυάκια. Από τη μια το άγονο έδαφος και από την άλλη η πλούσια βλάστηση, δέντρα, δάση κ.τ.λ. Από τη

ζονται στο χώρο και χορεύουν... - Μαθηματικά: - Εμπεδώσαμε ποσοτικές έννοιες όπως: ψηλά βουνά-χαμηλά βουνά πολλά δέντραλίγα δέντρα μεγάλα κτίρια-μικρά κτίρια. - Εκμάθηση του ποιήματος: «Από πού είσαι ποταμάκι» - Γλώσσα:

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΛΕΥΚΩΝ ΠΑΡΟΥ

«Βουνό ή θάλασσα» • το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία. Συγκεκριμένα με τη μέθοδο των σχεδίων εργασίας, τα παιχνίδια και τις κατασκευές, την επίλυση των διαφόρων προβλημάτων που προέκυψαν, συντελέστηκε η ενεργή διαδικασία της μάθησης. ΣΤΟΧΟΙ 1. Να αντιληφθούν ότι εκτός από το δικό τους τρόπο ζωής, στο νησί υπάρχει και το διαφορετικό. 2. Να μάθουν για τις διαφορές στο φυσικό περιβάλλον στις ορεινές περιοχές σε σχέση με τις νησιωτικές περιοχές. 3. Να ενημερωθούν για τις διαφορές στην παράδοση, στη μουσική, στην ενδυμασία κ.τλ. 4. Να μάθουν για τις κλιματικές διαφορές. 5. Να μάθουν για τη διαφορετική χλωρίδα και πανίδα. 6. Να μάθουν για τις διαφορές στην αρχιτεκτονική των κτιρίων. 7. Μέσα από ποικίλες δραστηριότητες να επιτύχουμε την ολόπλευρη ανάπτυξη των νηπίων σύμφωνα με τη διαθεματικότητα. 8. Να έρθουν σε επαφή με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή.

μια λοφάκια και χαμηλά βουνά και από την άλλη ψηλά βουνά χιονισμένα… Εντοπίσαμε τις διαφορές και μέσα από διάφορες δραστηριότητες τις εμπεδώσαμε: - Είδαμε στο internet εικόνες από νησιά και αντίστοιχες εικόνες από ορεινές περιοχές. - Εικαστικά: - Κατασκευή μακέτας: νησιώτικο τοπίο. - Κατασκευή μακέτας: ορεινό τοπίο. - Κατασκευή κάδρου με φελλό και φυσικά υλικά (ορεινό τοπίο). - Κατασκευή κάδρου από λινάτσα με κοχύλια κ.α (νησιώτικο τοπίο). - Κατασκευή δέντρου με πράσινα φύλλα. - Κολάζ: χιονισμένο τοπίο - Ομαδική εργασία: «ο κύκλος του νερού» - Πείραμα με βρασμένο νερό για τη δημιουργία βροχής. - Μουσικοκινητική: - Ακούμε μουσική και περπατάμε. Όταν η μουσική είναι σιγανή αναπαριστούμε τα χαμηλά βουνά κατεβάζοντας το χέρι και όταν η μουσική δυναμώνει, τα ψηλά βουνά ανεβάζοντας το χέρι. - Όταν ακούνε τη λέξη λίμνη φτιάχνουνε κύκλο, όταν ακούνε ποτάμι γίνονται μια γραμμή και όταν ακούνε θάλασσα σκορπί-

- Εισαγωγή νέου λεξιλογίου (ορεινή-παραθαλάσσια περιοχή, στεριά-ξηρά κ.τ.λ. - Γεωγραφία: - Εντοπισμός στο χάρτη νησιών και ορεινών περιοχών. - Περίπατος στα στενά του χωριού για να βιώσουμε το νησιώτικο τοπίο. 2) ΠΑΡΑΔΟΣΗ - ΧΟΡΟΙ - Εικαστικά: Με την ευκαιρία της επετείου της 25ης Μαρτίου εντοπίζουμε τι φοράνε οι στεριανοί ήρωες της επανάστασης και τι οι νησιώτες και κατασκευάζουμε στολές. - Μουσική: Μαθαίνουμε τις μουσικές αξίες και σύμφωνα με αυτές μαθαίνουμε ένα αργό χορό της στεριάς (συρτό στα τρία) και ένα γρήγορο νησιώτικο χορό (μπάλος). 3) ΖΩΑ-ΦΥΤΑ - Εικαστικά: Κατασκευή ζώων ξηράς και θάλασσας. 4) ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ - ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ - Εικαστικά: Κατασκευή καραβιών. - Τραγούδι: «Το ναυτάκι του Αιγαίου». ΝΗΠΙΑΓΩΓΟΣ: ΜΑΙΡΗ ΜΗΤΣΗ

ΠPOΓPAMMATA Π.E.

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΟΡΜΟΥ ΚΟΡΘΙΟΥ ΑΝΔΡΟΥ

«Ανακύκλωση»

Υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί: ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ - ΤΣΑΠΑΡΑ ΜΑΡΙΑ ΣΚΟΠΟΣ Ευαισθητοποίηση των μαθητών για την προστασία του περιβάλλοντος και ανάπτυξη ενδιαφέροντος για ενεργητική συμμετοχή στη βελτίωσή του. ΒΑΣΙΚΟΙ ΣΤΟΙΧΟΙ · Να συμμετέχουν σε πρόγραμμα ανακύκλωσης και να αντιληφθούν τη χρησιμότητά της. · Να αναγνωρίσουν την επαναχρησιμοποίηση σα λύση για την μείωση των απορριμμάτων. · Να ευαισθητοποιηθούν και να υιοθετήσουν στάσεις και δράσεις με σεβασμό στο περιβάλλον. ΑΛΛΟΙ ΣΤΟΧΟΙ · Να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους. · Να μάθουν να ταξινομούν, να συγκρίνουν, να πειραματίζονται με τα διάφορα υλικά. · Να επιλέγουν και να χρησιμοποιούν δημιουργικά τα διάφορα ανακυκλώσιμα υλικά. · Να αναπτύξουν την φαντασία και τη δημιουργικότητά τους. · Να μάθουν να συνεργάζονται. ΑΦΟΡΜΗΣΗ - ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΟΣ Αφορμή για να ασχοληθούμε με το θέμα της ανακύκλωσης στάθηκε η επιθυμία των παιδιών να χρησιμοποιήσουν «άχρηστο» υλικό σε διάφορες γωνιές του Νηπιαγωγείου (μαγαζάκι, κουζίνα) αλλά και σε διάφορες χειροτεχνίες.

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ Με το Δήμο Κορθίου ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (ενδεικτικά): -Φτιάχνουμε κάστρο από χαρτόνι - Γνωρίζουμε το σήμα της ανακύκλωσης. -Κάνουμε ανακύκλωση στο σχολείο - Ταξινομούμε τις συσκευασίες ανάλογα με το υλικό κατασκευής της. - Γνωρίζουμε τα 4 υλικά (χαρτί, μέταλλο, γυαλί, πλαστικό) το χρόνο ζωής τους, τις δυνατότητες επαναχρησιμοποίησής τους. - Μαθαίνουμε να επιλέγουμε ανακυκλώσιμες συσκευασίες. - Συλλέγουμε πληροφορίες από έντυπο υλικό (φυλλάδια, περιοδικά, εφημερίδες). - Χρησιμοποιούμε δημιουργικά «άχρηστα υλικά» για τη δημιουργία διαφόρων κατασκευών. - Στέλνουμε επιστολή στους γονείς να μας μαζεύουν ότι υλικό δεν χρησιμοποιείται, γι’ αυτόν το σκοπό. -Κάνουμε ομαδικές και ατομικές κατασκευές (π.χ λουλούδια, πεταλούδες, κότες, πουλιά κτλ.) -Διαβάζουμε παραμύθια όπως: - «Ήταν ένα μικρό χαρτάκι», της Α. Παρούση. - «Ο Μπεν, η Μου και τα σκουπίδια», Σ. Ζαραμπούκα. - «Ντενεκεδούπολη», Ευγ. Φακίνου. - Παίζουμε με τις εφημερίδες και τις μεταμορφώνουμε. - Κάνουμε ανακυκλωμένο χαρτί. - Μαθαίνουμε το τραγούδι της ανακύκλωσης. - Παίζουμε επιτραπέζια και άλλα παιχνίδια φτιαγμένα με ανακυκλώσιμα υλικά (π.χ. το παιχνίδι των πειρατών, κροκέ, μπόουλινγκ κτλ.). - Πραγματοποίηση καλοκαιρινής γιορτής με τίτλο «Πειρατοναυ-

ΠPOΓPAMMATA Π.E. τάκια εν δράσει…Αναζητώντας την Ανακύκλωση». - Κατασκευή σκηνικών, αξεσουάρ, κοστουμιών για τη γιορτή από ανακυκλώσιμα υλικά ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Το πρόγραμμα της ανακύκλωσης, αν και ξεκίνησε από το Φεβρουάριο, ήταν ήδη μέρος της ζωής των παιδιών από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Η πλειοψηφία των παιδιών ήταν εξοικειωμένη με κάποιες από τις έννοιες της ανακύκλωσης, γι’ αυτό και η συνεισφορά τους στην εκπαιδευτική διαδικασία ήταν σημαντική. Λειτούργησαν ως πηγή γνώσεων για τα αλλοδαπά παιδιά και για εκείνα που δεν ήταν μυημένα στο θέμα της ανακύκλωσης. Αυτό ήταν ένα στοιχείο πολύ ενδιαφέρον και για τις δύο ομάδες παιδιών. Παράλληλα, ενεργοποιήθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό στο να αναγνωρίζουν, να συλλέγουν και να μεταφέρουν και από το σπίτι ανακυκλώσιμα υλικά προκειμένου να φτιάξουν ομαδικές και ατομικές κατασκευές. Το στοιχείο που υπήρξε καταλυτικό για την καλή έκβαση του συγκεκριμένου προγράμματος ήταν η επιθυμία των παιδιών να δημιουργήσουν μια δικιά τους καλοκαιρινή γιορτή με θέμα την ανακύκλωση, ώστε να μεταφέρουν τις γνώσεις τους στο κοινωνικό τους περίγυρο. Μεγάλη ήταν η περιέργεια και των αλλοδαπών παιδιών τα οποία μέχρι το τέλος του προγράμματος έμαθαν βασικά στοιχεία για την ανακύκλωση, εμπλουτίζοντας έτσι και το λεξιλόγιό τους. Με τον τρόπο αυτό βοηθήθηκαν από τους ομηλίκους τους στα πλαίσια της ομάδας, έμαθαν να συνεργάζονται με τους συμμαθητές τους και να αποτελούν ισχυρό κρίκο για την ομάδα τους. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν και οι γονείς στην πλειοψηφία τους στηρίζοντας το πρόγραμμα και το ενδιαφέρον των παιδιών τους, συλλέγοντας μαζί με τα παιδιά ανακυκλώσιμα υλικά, χρησιμοποιώντας την τσάντα της ανακύκλωσης που δόθηκε από το Δήμο Κορθίου και ανακυκλώνοντας μαζί με τα παιδιά. Ως εκπαιδευτικοί εκπλαγήκαμε ευχάριστα με το γεγονός ότι οι γνώσεις των παιδιών για την ανακύκλωση ήταν αρκετές, αλλά και με το γεγονός ότι το ενδιαφέρον τους ήταν αμείωτο σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος. Αυτό ακριβώς το γεγονός μας κινητοποίησε στο να αναζητήσουμε και άλλους διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης του θέματος, παραπάνω πληροφορίες για να δώσουμε στα παιδιά. Μας χαροποίησε ιδιαίτερα ότι η γιορτή του καλοκαιριού έδωσε παραπάνω κίνητρο στα παιδιά να ασχοληθούν και τελικά να είναι πραγματικά μια γιορτή βγαλμένη από αυτά.

4ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΝΑΞΟΥ

«Το κλίμα αλλάζει, εμένα με νοιάζει» ΘΕΜΑ Οι κλιματικές αλλαγές και οι επιπτώσεις τους στο περιβάλλον και στη ζωή μας. ΣΚΟΠΟΣ Η απόκτηση δεξιοτήτων σχετικά με την ορθολογική χρήση και την εξοικονόμηση της ενέργειας. ΣΤΟΧΟΙ Γνωστικοί: Να γνωρίσουν οι μαθητές τις διάφορες μορφές ενέργειας και τις πηγές τους. Να διακρίνουν τις πηγές ενέργειας σε ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες. Να κατανοήσουν τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει στο περιβάλλον η αλόγιστη χρήση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Να γνωρίσουν τις κυριότερες αιτίες των κλιματικών αλλαγών. Να καταλάβουν πως λειτουργεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Να αντιληφθούν τα οφέλη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να γνωρίσουν τα μέσα και τους τρόπους με τους οποίους αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Να κατανοήσουν τη σημασία εξοικονόμησης ενέργειας. Συναισθηματικοί: Ευαισθητοποίηση και καλλιέργεια θετικής στάσης απέναντι στη συνετή χρήση και εξοικονόμηση ενέργειας. Τόνωση της αυτοεκτίμησης, του αυτοσεβασμού και του σεβασμού των άλλων. Καλλιέργεια ομαδικού πνεύματος. Καλλιέργεια αισθήματος ασφάλειας μέσα στην ομάδα. Ψυχοκινητικοί: Ανάπτυξη υπευθυνότητας και αποφασιστικότητας. Ανάπτυξη κριτικής ικανότητας. Εξοικείωση με διάφορα είδη λόγου, προφορικού και γραπτού. Καλλιέργεια λεπτής κινητικότητας. Άλλοι επιμέρους στόχοι: Να εξοικειωθούν οι μαθητές με τη μεθοδολογία της μελέτης, της έρευνας και της κριτικής σκέψης. Να εμπλακούν ενεργά σε θέματα που

αφορούν την τοπική κοινωνία. ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Μέθοδος project Φύλλα εργασίας Παιχνίδια Δραματοποίηση Συνεντεύξεις Μέθοδος επίλυσης προβλήματος Μελέτη πεδίου ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η αξιολόγηση του προγράμματος έγινε σε τρία στάδια. Με την έναρξη του προγράμματος πραγματοποιήθηκε αρχική αξιολόγηση, μέσω συζήτησης, προκειμένου να διαπιστωθούν οι γνώσεις των μαθητών στο συγκεκριμένο θέμα καθώς και το ενδιαφέρον τους. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος γινόταν διαμορφωτική αξιολόγηση και ανατροφοδότηση, μετά το πέρα κάθε επιμέρους θεματικής ενότητας. Ως μέσο χρησιμοποιήθηκε η συζήτηση, η σύνθεση και επεξεργασία των πληροφοριών στην ολομέλεια, η ζωγραφική, η χειροτεχνία, η δραματοποίηση. Τέλος, με την ολοκλήρωση του προγράμματος έγινε η τελική αξιολόγησή του με την εκπόνηση ενημερωτικού φυλλαδίου, συγγραφή παραμυθιών, αρθρογραφία στην εφημερίδα της τάξης και παρουσίαση στην τελική γιορτή του σχολείου. Ύστερα από όλα αυτά έγινε φανερό ότι υλοποιήθηκε το μεγαλύτερο μέρος των αρχικών σκοπών και στόχων. Οι μαθητές έδεσαν ως ομάδα. Εμπλουτίστηκαν οι γνώσεις τους. Συνεργάστηκαν, μοιράστηκαν, προβληματίστηκαν, ερεύνησαν, ενεργοποιήθηκαν, ουσιαστικά και γόνιμα. Η αλλαγή της συμπεριφοράς τους ως προς την ορθολογική χρήση και την εξοικονόμηση ενέργειας ήταν εντυπωσιακή. Συμπληρωματικά να αναφέρω ότι με τον τρόπο τους, οι μαθητές, προσπάθησαν να ενημερώσουν και να ευαισθητοποιήσουν τόσο τους γονείς τους όσο και την τοπική κοινωνία σχετικά με το πρόβλημα των κλιματικών αλλαγών και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί ο καθένας να συμβάλλει στην επίλυσή του. ΠΡΟΜΠΟΝΑ ΜΑΡΙΑ

ΠPOΓPAMMATA Π.E.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΙΒΛΟΥ ΝΑΞΟΥ

«Μια σταγόνα διηγείται» Τ

ο πρόγραμμα με τίτλο «Μια σταγόνα διηγείται», που υλοποιήσαμε στο σχολείο μας είχε διάρκεια περίπου 8 μήνες και ασχοληθήκαμε με αυτό στις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης. Οι συναντήσεις ξεκίνησαν με την προβολή δύο ταινιών προκειμένου να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον των μαθητών/ τριών και στη συνέχεια μέσα από τις εκπαιδευτικές συναντήσεις ασχοληθήκαμε με τον κύκλο του νερού, τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, τη ρύπανση του

νερού, επισκεφτήκαμε φράγματα και υδροβιότοπους στη Νάξο και είχαμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε τη χλωρίδα και την πανίδα. Κατασκευάσαμε τρεις μακέτες: ένα υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, ένα νερόμυλο και ένα σαντούφ. Όλη η εργασία παρουσιάστηκε στην τοπική κοινωνία σε εκδήλωση που έγινε στο χώρο του σχολείου στις 10/6/2010. Κλείνοντας τη σχολική χρονιά 20092010, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι

στόχοι που τέθηκαν αρχικά, αναφορικά με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, επιτεύχθηκαν σε ικανοποιητικό βαθμό. Έντυπο υλικό δεν παρήχθη μιας και όλο το υλικό της εργασίας μας βρίσκεται αναρτημένο στο νεοσύστατο ιστολόγιο του σχολείου μας στη διεύθυνση http:// dimvivlou.blogspot.com/. ΣΚΑΡΚΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΣΚΑΡΚΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΖΗΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΓΛΙΝΑΔΟΥ ΝΑΞΟΥ

«Μια φορά κι έναν καιρό… ήταν το νερό» Επιμέρους θέματα: Ο κύκλος του νερού, Το νερό παντού, Νερό και μυθολογία, Νερό και γλώσσα (παροιμίες, παραγωγή κειμένων), Νερό και λογοτεχνία (παραμύθια, ποιήματα), Νερό και εικαστικά (ζωγραφιές και χειροτεχνίες), Το νερό στις φυσικές επιστήμες, Επαγγέλματα σχετικά με το νερό. Το νερό και ο τόπος μας (πηγές και πηγάδια του χωριού, υδραγωγείο και φράγμα της Νάξου, νερόμυλος και ποτάμια του νησιού), Περιβαλλοντικά προβλήματα, Εξοικονόμηση νερού Κριτήριο επιλογής θέματος Το ενδιαφέρον των μαθητών για το νερό δεδομένου ότι αυτό είναι πηγή ζωής και πρωταγωνιστεί στην καθημερινότητά μας. Σκοποί και στόχοι του προγράμματος Γνωστικοί: Να γνωρίσουν τα παιδιά λεξιλόγιο σχετικό με τη νερό. Να γνωρίσουν τα φυτά και τα ζώα που ζουν στο νερό. Να κατανοήσουν το ρόλο που διαδραματίζει το νερό στη ζωή, στη διαμόρφωση του φυσικού περιβάλλοντος, στην οικονομική ανάπτυξη, στην εξέλιξη και στον πολιτισμό ενός τόπου. Να γνωρίσουν και να απαριθμούν τα περιβαλλοντικά προβλήματα που προκαλούν οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Να γνωρίσουν και να ανακαλύψουν ανθρώπινες δραστηριότητες που ευνοούν την εξοικονόμηση του νερού. Συναισθηματικοί:

Καλλιέργεια ομαδικού πνεύματος. Τόνωση της αυτοεκτίμησης, του αυτοσεβασμού και του σεβασμού των άλλων. Καλλιέργεια αισθήματος ασφάλειας μέσα στην ομάδα. Ψυχοκινητικοί: Ανάπτυξη ικανότητας οργάνωσης της ομάδας, υπευθυνότητας και αποφασιστικότητας. Ανάπτυξη κριτικής ικανότητα. Εξοικείωση με διάφορα είδη λόγου, προφορικού και γραπτού. Καλλιέργεια λεπτής κινητικότητας. Άλλοι επιμέρους στόχοι: Να έρθουν σε επαφή με τη λογοτεχνία, τη μουσική και τη μυθολογία. Να εμπλακούν ενεργά σε προβλήματα που αφορούν την τοπική κοινωνία και να προσπαθήσουν να συμβάλλουν στην εξεύρεση λύσεων. Διάρκεια: Περίπου πέντε μήνες Μεθοδολογία: Μέθοδος project, Φύλλα εργασίας, Παιχνίδια, Συνεντεύξεις, Ερωτηματολόγια, Μέθοδος επίλυσης προβλήματος, Μελέτη πεδίου. Αφορμή για να ασχοληθούμε με το θέμα αυτό αποτέλεσε μια επίσκεψη στις πηγές και στα πηγάδια του χωριού και έκδηλο ενδιαφέρον των μαθητών και μαθητριών να μάθουν περισσότερα σχετικά με το νερό και τις πολλαπλές του χρήσεις.

διά σχετικά με θέματα που αφορούν το νερό. Από τη συζήτηση διαμορφώθηκαν τα θέματα με τα οποία ασχοληθήκαμε στην πορεία του προγράμματος. II. ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗ: Έγινε κατά την διάρκεια του προγράμματος με πολλαπλές δραστηριότητες μετά την ολοκλήρωση κάθε θεματικής ενότητας με: α) δημιουργία κειμένων, β) ζωγραφική γ) κατασκευές δ) δραματοποίηση ε) παιχνίδια και στ) συγγραφή παραμυθιών. III. ΤΕΛΙΚΗ: Έγινε στο τέλος της χρονιάς με δημιουργία αφισών, ενημερωτικών φυλλαδίων, παρουσίαση του προγράμματος στη γιορτή λήξης του σχολείου μας και σύνταξη περιοδικού που συγκεντρώνει τις περισσότερες εργασίες και δραστηριότητες που εκπονήθηκαν κατά την διάρκεια του προγράμματος. Γενικά πιστεύουμε ότι επιτεύχθηκαν οι περισσότεροι από τους στόχους μας. Αυτό έγινε φανερό μέσα από την ενεργό συμμετοχή και δράση των μαθητών στις δραστηριότητες που πραγματοποιήσαμε, από τον ενθουσιασμό και την ευαισθησία που έδειξαν σε ορισμένα περιβαλλοντικά προβλήματα σχετικά με το νερό και στην επίλυσή τους. Επίσης από την προσπάθειά τους να κοινοποιήσουν τις δραστηριότητες τους και με τον τρόπο αυτό να ευαισθητοποιήσουν την τοπική κοινωνία στην ορθολογική χρήση του πόσιμου νερού.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ I. ΑΡΧΙΚΗ: Έγινε στην αρχή του προγράμματος μέσα από συζήτηση με τα παι-

Υπεύθυνες Δασκάλες: ΚΟΥΤΙΝΑ ΒΙΡΓΙΝΙΑ ΜΑΓΚΑΝΑΡΗ ΕΙΡΗΝΗ

ΠPOΓPAMMATA Π.E.

1/ΘΕΣΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΠΙΣΩ ΜΕΡΟΥΣ ΑΝΔΡΟΥ

«Η ροή του νερού» Θ

έμα: Το νερό, ο κύκλος του νερού, η χρησιμότητα και η μόλυνση. Πιστεύω πως ο σκοπός του προγράμματος πέτυχε και έτσι τα παιδιά συνειδητοποίησαν την εξαιρετική σημασία του νερού κι ότι και αυτό εξαντλείται σιγά σιγά, καθώς επίσης και τη σπουδαιότητα του νερού για τη φύση και τον άνθρωπο. Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν πολύ με το πρόγραμμα αυτό και έτσι επισκεφτήκαμε διάφορα ποταμάκια της περιοχής, είδαμε καταρράχτες και νερόμυλους. Περπατήσαμε λοιπόν στα μονοπάτια του νερού στην περιοχή γύρω από το σχολείο και το χωριό. Επισκεφτήκαμε το Κ.Π.Ε. Κορθίου παρακολουθήσαμε το πρόγραμμα «Τα μονοπάτια του νερού» και συμπληρώσαμε φύλλα εργασίας. Τέλος, επισκεφτήκαμε το Κ.Π.Ε. Κλειτορίας και παρακολουθήσαμε τριήμερο πρόγραμμα με τίτλο «Κάτι τρέχει», εκεί τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με τις δραστηριότητες που κάναμε, κάναμε βόλτα με ποδήλατα στις πηγές του Αροάνιου ποταμού και κάναμε μετρήσεις στο νερό, παίξαμε θέατρο, ζωγραφίσαμε κ.ά. Στην τελική γιορτή παρουσιάσαμε μερικές από τις δραστηριότητες που κάναμε όλη τη χρονιά για το πρόγραμμα αυτό. ΑΔΑΜΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΦΟΙΝΙΚΑ ΣΥΡΟΥ

«Προσέχω για να έχω...» Εξοικονόμηση ενέργειας Στόχοι προγράμματος Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των νηπίων και προνηπίων για θέματα εξοικονόμησης ενέργειας και μορφών ενέργειας. Η ευαισθητοποίηση των μαθητών για θέματα εξοικονόμησης ενέργειας. Η αύξηση της συνεργασίας των μαθητών. Η ανάληψη πρωτοβουλίας για δράσεις που αφορούν την εξοικονόμηση ενέργειας. Η μεταφορά των γνώσεων που αποκτούνται στο σχολείο στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Μέθοδος και μέσα εργασίας Η επεξεργασία του θέματος έγινε με τη μέθοδο project υλοποιώντας διαθεματικές συνδέσεις μεταξύ των γνωστικών

περιοχών. Έγινε χρήση των παρακάτω μέσων: • Επισκέψεις • Ερώτηση - υπόθεση - πείραμα - αξιολόγηση-ανατροφοδότηση (ερευνητική μέθοδος) • Δραματοποιήσεις • Μελέτη πεδίου Αξιολόγηση Η αξιολόγηση του προγράμματος έγινε μέσω του ημερολογίου δραστηριοτήτων της νηπιαγωγού, των φακέλων εργασιών των μαθητών, φωτογραφιών και απομαγνητοφωνήσεων. Η αξιολόγηση του συγκεκριμένου προγράμματος δίνει βάση στην αξιοποίηση των κατακτημένων γνώσεων στην καθημερινή ζωή των μαθητών ώστε να αλλάξουν στάση στο θέμα της ενέργειας.

Οι στόχοι επιτεύχθηκαν σε ικανοποιητικό βαθμό αφού οι μαθητές συνειδητοποίησαν την αξία που έχει η μείωση της σπατάλης της ηλεκτρικής ενέργειας για το περιβάλλον. Ενδεικτικές δράσεις Επίσκεψη στη ΔΕΗ Σύρου και φωτογράφηση της Μέτρηση εβδομαδιαίως του ρολογιού της ΔΕΗ στο σχολείο μας Αφίσες σχετικές με τη σπατάλη ενέργειας φτιαγμένεςv από τα παιδιά και μοιρασμένες στο χωριό του Φοίνικα Αντικατάσταση συμβατών λαμπτήρων με εξοικονόμησης ενέργειας Υπεύθυνη νηπιαγωγός ΑΔΑΜΑΝΤΙΑ ΤΑΤΣΕΛΟΥ

ΠPOΓPAMMATA Π.E.

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΠΑΡΟΥ

Απειλούμενα είδη: Η χελώνα Σ

τα πλαίσια της ενασχόλησής μας με το θέμα είδη υπό εξαφάνιση, τα παιδιά έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την χελώνα caretta-caretta. Στόχος του προγράμματος είναι να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με το περιβάλλον τους και να γνωρίσουν και άλλα είδη που ζουν σ’ αυτό και ίσως χρειάζονται την βοήθειά τους. Μέσα από κατάλληλες συζητήσεις, προβληματισμούς και δημιουργικές δραστηριότητες, προσπαθήσαμε όλοι μαζί σαν ομάδα να γίνει πεποίθηση στα παιδιά ότι η διάσωση των απειλούμενων ειδών είναι υπόθεση όλων μας. ΒΑΣΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Να κατανοήσουν τα παιδιά την έννοια «απειλούμενος» και να ευαισθητοποιηθούν στα ζητήματα του περιβάλλοντος. Επιμέρους επιδιώξεις · Να αποκτήσουν τα παιδιά γνώσεις σχετικά με τον τρόπο ζωής της θαλάσσιας χελώνας. · Να εμπλουτίσουν τον προφορικό τους λόγο συμμετέχοντας σε συζητήσεις, επιχειρηματολογώντας και τεκμηριώνοντας τις αποφάσεις τους. · Να μάθουν να σέβονται τον άλλον όταν μιλάει, να ακούν χωρίς να διακόπτουν και να περιμένουν τη σειρά τους για να μιλήσουν. · Να επιτευχθεί η ενεργητική συμμετοχή των παιδιών στο γραπτό λόγο ανεξάρτητα από το επίπεδο προσέγγισης του σωστού τρόπου γραφής και να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με πολλά είδη κειμένων (ποιήματα, παραμύθια, εφημερίδες, περιοδικά, εγκυκλοπαίδεια). · Να κατανοήσουν βασικές προμαθηματικές έννοιες. Να επεκτείνουν τις γνώσεις τους σχετικά με τους αριθμούς αλλά και να κατανοήσουν απλές χωροχρονικές έννοιες. · Να εξασκηθούν στη χρήση διαφόρων υλικών και να γνωρίσουν διάφορες τεχνικές μέσα από τις οποίες θα μπορούν να εκφράσουν τις ιδέες τους. · Να αναπτύξουν τη φαντασία τους, την πρωτοβουλία τους και να αισθανθούν τη χαρά της δημιουργίας. · Να έρθουν σε επαφή με την τεχνολογία του υπολογιστή.

· Να μάθουν να εργάζονται ομαδικά, να κατανέμουν δραστηριότητες και να εναλλάσσουν ρόλους. · Να γνωρίσουν τους κινδύνους που διατρέχουν οι θαλάσσιες χελώνες στη θάλασσα και την ακτή. Υλοποίηση Έπειτα από σχετική ερώτηση δική μου σχετικά με το που μπορούμε να βρούμε πληροφορίες για το θέμα μας τα παιδιά απάντησαν στον υπολογιστή. Έτσι στην οθόνη του υπολογιστή της τάξης είδαμε τις πρώτες φωτογραφίες με χελώνες να κολυμπούν, να προχωρούν στην άμμο και να χορεύουν στο νερό. Έπειτα στην παρεούλα προσπαθήσαμε να καταγράψουμε τι πληροφορίες χρειαζόμαστε και να οργανώσουμε τις ιδέες των παιδιών. Δραστηριότητες Δραστηριότητα 1η: Μετά από επικοινωνία με το Εθνικό θαλάσσιο πάρκο Ζακύνθου έφτασε στο σχολείο μας υλικό που βοήθησε πάρα πολύ και κινητοποίησε τα παιδιά ώστε να βρουν και μόνα τους πληροφορίες και υλικό και να το φέρουν στο σχολείο. Διαβάσαμε μια ιστορία από σχετικό φυλλάδιο όπου ο ήρωάς μας, μια χελώνα, διηγείται τη ζωή της μέσα απ’ τα δικά της μάτια. Αναφέρει τους κινδύνους, που ζει, τι τρώει, κάθε πότε γεννάει κ.α. Έπειτα τα παιδιά ζωγράφισαν ό,τι τους έκανε εντύπωση από τη διήγηση. (Εικ.2). Δραστηριότητα 2η: Καταγραφή του δεκαλόγου του καλού λουόμενου σε παραλία ωοτοκίας. Καταγράψαμε με τα παιδιά δέκα συμπεριφορές που μας κάνουν καλούς χελωνάδες. Δραστηριότητα 3η: Μια μέρα μια χελώνα… Η δραστηριότητα αυτή είναι ένας καθοδηγούμενος αυτοσχεδιασμός. Ο εκπαιδευτικός διηγείται μια ιστορία από τη ζωής της χελώνας και τα παιδιά προσπαθούν να εκφράσουν με το σώμα τους αυτό που ακούνε. Για καβούκι χρησιμοποιήσαμε στεφάνια. Αίτηση-υπόδειγμα: - Σήμερα για μια ολόκληρη μέρα θα γίνουμε χελώνες και θα δούμε πως μπορεί

να περνάνε τη μέρα τους τα ζώα αυτά. - Είστε πολύ βαριές χελώνες. Ξαπλωμένες στη σπηλιά σας αρχίζετε σιγά-σιγά να ξυπνάτε… Ξημέρωσε. Τεντωθείτε. Τεντώστε τα εμπρός και πίσω πτερύγιά σας να ξεμουδιάσουν… Το κεφάλι χαλαρό… Τώρα αρχίζετε να ξυπνάτε καλύτερα. Χασμουριέστε κιόλας… Ώρα για μια βόλτα στη θάλασσα. Κολυμπήστε σαν να είστε πραγματικές χελώνες, άλλοτε γρήγορα και άλλοτε αργά. Τώρα κάντε μια βουτιά. Παρατηρήστε με περιέργεια γύρω σας. Χωρίς να το καταλάβετε εμφανίζεται ένα κοπάδι από ξιφίες. Θέλουν να σας πειράξουν και να παίξουν μαζί σας. Αρχίζουν να σας τσιμπάνε… Γρήγορα, τρέξτε να ξεφύγετε μακριά… Ουφ, γλιτώσατε! Μα τι είναι εκεί κάτω; Μαζεμένα ψάρια; Πάνω στην ώρα, γιατί σας έχει πιάσει μια πείνα, άλλο πράγμα… Ψάξτε κι αλλού για φαγητό, όλο και κάποιο κοπάδι με ψάρια θα περάσει… Μμμ, νόστιμα! Ουφ, παραφάγατε όμως και η κοιλιά σας φούσκωσε. Τώρα δε μπορείτε ούτε να κολυμπήσετε από το βάρος… Πω-πω πόσο αργά κολυμπάτε! Και τώρα ήρθε μια γλυκιά νύστα. Χωρίς να ακουμπάτε η μια χελώνα πάνω στην άλλη… Τι ωραία που ξεκουράζεστε… Τα μάτια σας κλείνουν… Νιώθετε πιο όμορφα έτσι… Κάνετε ησυχία τώρα να ακούσετε τους γύρω ήχους… Ακούστε το θόρυβο που κάνει το κύμα … Χωρίς να μιλάτε ξαναθυμηθείτε, η κάθε χελώνα μόνη της, τί κάνατε και πώς περάσατε όλη τη μέρα, από το πρωί που ξυπνήσατε μέχρι το βράδυ που ξανακοιμηθήκατε . Δραστηριότητα 4η: Χελώνες - Ψαράδες Χωρίζουμε τα παιδιά σε δύο ομάδες. Τα άτομα της μιας ομάδας στέκονται όρθια με ανοιχτά πόδια και σχηματίζουν ένα κύκλο κρατώντας τα χέρια τους. Αυτή είναι μια μεγάλη «σπηλιά» με πολλές «εισόδους», που είναι τα ανοιχτά πόδια των παιδιών. Τα άλλα μισά μένουν έξω από τον κύκλο και αποτελούν τις «χελώνες». Έξω από την σπηλιά βρίσκονται επίσης ένας ή δύο «ψαράδες» , και με το «δίχτυ» τους προσπαθούν να πιάσουν τις «χελώνες». Παίζεται ένα κυνηγητό γύρω από τη «σπηλιά». Οι «χελώνες» για να σωθούν μπορούν να μπουν μέσα στη «σπηλιά» από τις «εισόδους» της. Εκεί οι «ψαράδες» δε μπορούν να πλησιάσουν. Όσες

ΠPOΓPAMMATA Π.E.

caretta - caretta Δραστηριότητα 16η: Μετά από πολλές δραστηριότητες που στόχο είχαν να μάθουν τα παιδιά να δημιουργούν ιστορίες έφτασε η ώρα να διηγηθούμε το δικό μας παραμύθι και να το εικονογραφήσουμε. Το αποτέλεσμα ξεπέρασε τις προσδοκίες μου. Εγώ συμμετείχα μόνο στη συντακτική δόμηση των προτάσεων. Δραστηριότητα 18η: Η κατασκευή ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού με τη χελώνα πρωταγωνιστή.

«χελώνες» πιάσει ο κάθε «ψαράς» της πηγαίνει στο καΐκι του. Δίνουν μια λύση και συνήθως, αυτό που προτείνεται, είναι ν’ αφεθούν ελεύθερες. Δραστηριότητα 5η: Παίζω μια εικόνα Τα παιδιά ατομικά βλέπουν μια φωτογραφία ή μια αφίσα όπου εμφανίζονται χελώνες (στην άμμο ή στη θάλασσα). Το κάθε παιδί θα πρέπει να παρατηρήσει καλά τη φωτογραφία ή την αφίσα και μετά να παρουσιάσει στους συμμαθητές του με τη στάση του σώματος, χωρίς κίνηση, αυτό που δείχνει η φωτογραφία. Μεταφέρεται, δηλαδή, στον τρισδιάστατο χώρο αυτό που φαίνεται σε μια επίπεδη επιφάνεια. Δραστηριότητα 6η: Παίξαμε στον υπολογιστή παιχνίδι μνήμης με εικόνες από τη ζωή των χελώνων που έπρεπε να βρεις τις δύο όμοιες. Δραστηριότητα 7η: Σε φύλλο εργασίας τα παιδιά βοήθησαν ένα μικρό χελωνάκι να πάει στη μαμά του. Δραστηριότητα 8η: Με κυκλική γύμναση μάθαμε τον αριθμό 6 πηδώντας έξι στεφάνια, καθόμαστε με τη σειρά σε έξι καρεκλάκια και πηδάμε έξι φορές με τα χέρια ψηλά. (εικ.4,5) Δραστηριότητα 9η: Σε φύλλο εργασίας γράψαμε τον αριθμό

έξι τοποθετώντας έξι χελωνάκια μέσα σε ένα σκοινί και γράψαμε τον αριθμό έξι. Δραστηριότητα 10η: Φέραμε στο σχολείο ένα αληθινό χελωνάκι ξηράς και μια νεροχελώνα και κάναμε σύγκριση. Καταγράψαμε ομοιότητες και διαφορές, τα ταΐσαμε και είδαμε τις αντιδράσεις τους.(εικ.7) Δραστηριότητα 11η: Ζωγραφίσαμε και χρησιμοποιήσαμε τις ζωγραφιές που είχαμε φτιάξει σαν εικόνες μιας ιστορίας και το κάθε παιδί τοποθετώντας τις εικόνες σε όποια σειρά ήθελε, διηγούταν την δική του ιστορία. Δραστηριότητα 12η: Μάθαμε ένα τραγούδι και φτιάξαμε ένα χελωνάκι από χαρτί (εικ.8). Δραστηριότητα 13η: Παίξαμε με τα γράμματα της λέξης χελώνα τα ονομάσαμε, βρήκαμε άλλες λέξεις που να ξεκινούν από το ίδιο γράμμα. Δραστηριότητα 14η: Κατασκευάσαμε ένα ενυδρείο κολλήσαμε ψάρια , φύκια ,άμμο κάτω και επάνω στην άμμο μια χελώνα από πλαστελίνη που το καβούκι της το φτιάξαμε από καρυδότσουφλο. (εικ. 3 ) Δραστηριότητα 15η: Φτιάξαμε ομαδική ζωγραφιά με τέμπερες μια χελώνα στο βυθό.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Με το πρόγραμμα για τη θαλάσσια χελώνα καταπιαστήκαμε έξι μήνες περίπου, στον χώρο του Νηπιαγωγείου. Σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος, τα παιδιά συμμετείχαν με ενθουσιασμό όχι πάντα βέβαια νιώθοντας τη χαρά της δημιουργίας, της συνεργασίας και της ανακάλυψης της γνώσης. Ο κύριος στόχος επιτεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό καθώς τα παιδιά, ενημερώθηκαν, προβληματίστηκαν, εμπλούτισαν τις γνώσεις τους και εκφράστηκαν με ποικίλους τρόπους. Πολλές φορές μάλιστα τα παιδιά μετέφεραν τις γνώσεις αυτές και στο σπίτι. Η επιτυχία του προγράμματος οφείλεται και στην στήριξή του από τους γονείς των παιδιών, οι οποίοι συνεργάστηκαν και βοήθησαν για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων με διάφορους τρόπους. Η ιδέα προήλθε από τα ίδια τα παιδιά και μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η ωριμότητα που έδειξαν τα παιδιά στα ζωντανά ζωάκια που ήρθαν στο σχολείο μας . Ο τρόπος παρατήρησης και το ενδιαφέρον για τη φροντίδα τους. Τα παιδιά με ιδιαίτερη ευαισθησία προσέγγισαν το θέμα και μάλιστα μέχρι και τώρα ζητάνε να επαναλάβουμε δραστηριότητες και παιχνίδια του προγράμματος, ενώ γονείς μου αναφέρουν ότι άλλαξε ο τρόπος συμπεριφοράς των παιδιών απέναντι σε όλα τα έμβια όντα που συναντούν . Πιστεύω λοιπόν ότι αν καταφέραμε να ενεργοποιήσουμε την ευαισθησία των παιδιών απέναντι σε κάθε ζωντανό οργανισμό που υπάρχει γύρω μας τότε ο στόχος του προγράμματος έχει επιτευχθεί. Νηπιαγωγός ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΠΟΥΤΣΟΥ

22 1. Εισαγωγή

ετά την καταστροφική αφαίμαξη των χρόνων του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Δυτική Ευρώπη περνούν για 20 χρόνια -από τα μέσα της δεκαετίας του ΄50, ως τα μέσα της δεκαετίας του ΄70- σε μια πρωτόγνωρη φάση οικονομικής ανάπτυξης. Η μεταπολεμική περίοδος της επιβεβλημένης ηρεμίας και συναίνεσης στη Δυτική Ευρώπη και στις Η.Π.Α αμφισβητήθηκε ωστόσο από μια σειρά φοιτητικών και εργατικών εξεγέρσεων του ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΧΑΤΖΗΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗ στην Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία και στις Η.Π.Α. Παρά την επίτευξη μιας γενικής ευημερίας και τους υψηλούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης, σημαντικό μέρος της νέας γενιάς (μικροαστικής καταγωγής και υψηλής μόρφωσης) δεν μπορούσε να συμβιβαστεί με το καπιταλιστικό σύστημα, τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό (όπως εκδηλωνόταν εκείνα τα χρόνια στον «βρώμικο» πόλεμο των ΗΠΑ στο Βιετνάμ), τον τεχνοκρατικό ορθολογισμό, τη λατρεία της παραγωγικότητας τη γραφειοκρατία, την αλλοτρίωση, την καταπίεση των μειονοτήτων και συλλήβδην τον πυρήνα των αξιών των δυτικών κοινωνιών. Το νεολαιίστικο κίνημα αμφισβήτησης ξεκίνησε

ΑΡΘΡΑ επιστημόνων στην καταγγελία της ανάπτυξης και στην προειδοποίηση ότι ο πλανήτης συνολικά πρόκειται να αντιμετωπίσει κρίση βιωσιμότητας (Παπαιωάννου, 1999, 12). Η Rachel Carson, βιολόγος από τις ΗΠΑ, στο περίφημο βιβλίο της «Σιωπηλή Άνοιξη» (Carson, 1981), το οποίο επρόκειτο να ασκήσει μεγάλη επιρροή, περιέγραφε τις καταστροφές στο περιβάλλον από την χρήση εντομοκτόνων, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση μια οικολογικής συνείδησης (Καστοριάδης, 1993,97).Παράλληλα, ομάδες πίεσης, όπως η Λέσχη της Ρώμης (Club of Rome), αποτελούμενη από τεχνοκράτες και πολιτικούς, προειδοποίησε έγκαιρα (με την έκδοση του έργου «Τα όρια της ανάπτυξης», 1972) ότι η υλική ανάπτυξη έχει όρια, η δε υλική παραγωγή πρέπει να συγκρατηθεί, η διάρκεια ζωής των προϊόντων να αυξηθεί, να εξοικονομηθεί ενέργεια και να ανακυκλωθούν τα απόβλητα. Ορόσημο στην ιστορία του σύγχρονου περιβαλλοντικού κινήματος αποτελεί η ανακήρυξη στις ΗΠΑ της 22ας Απριλίου ως «Ημέρα της Γης» (1970), με πρωτοβουλία της ομάδας «Περιβαλλοντική δράση», που σηματοδοτεί μια νέα στάση απέναντι στην ανάπτυξη και το περιβάλλον. Το σύγχρονο περιβαλλοντικό κίνημα προκύπτει ως προϊόν της ολοένα πιο ευρείας δημοσιοποίησης-και μέσω των ΜΜΕ- της κρισιμότητας των περιβαλλοντικών προβλημάτων, της ανάπτυξης της οικολογικής επιστήμης, αλλά και του γενικό-

γής και κατανάλωσης, το διαμορφούμενο περιβαλλοντικό κίνημα υιοθέτησε ένα σύνολο νέων αξιών, τις οποίες μοιράζονταν με τα επιμέρους κοινωνικά κινήματα σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, όπως η μη βία, η διεθνής αλληλεγγύη με τις χώρες του Τρίτου Κόσμου, η κριτική του υπερκαταναλωτισμού, η αμφισβήτηση της μονοδιάστατης οικονομικής ανάπτυξης, η κριτική της «μεταβιομηχανικής κοινωνίας» (Touraine, 1974, 89),το πρόταγμα της αυτονομίας της κοινωνίας (Καστοριάδης, 1981, 32), το όραμα μιας αντικοινωνίας, η «επιθυμία για ζωή» (Kohn Bendit, 1989, 11). Το περιβαλλοντικό κίνημα ευνοήθηκε από το «πρασίνισμα» άλλων κινημάτων αλλά και από την ανάπτυξη του αντιπυρηνικού κινήματος. Η αντιπυρηνική συμμαχία έφερε σε επαφή ετερόκλητα στοιχεία (ντόπιους κατοίκους, οικολόγους, αντιμιλιταριστές, φυσιολάτρες κ.α) (Rudig, 1986, 378-380), τα οποία εναντιώνονταν στην εφαρμογή προγραμμάτων πυρηνικής ενέργειας από τις δυτικές κυβερνήσεις, μετά την κατακόρυφη αύξηση της τιμής του πετρελαίου στις αρχές της δεκαετίας του ΄70 (Lowe και Flynn, 1989, 273). Η εμπειρία ενός τμήματος του πληθυσμού σε οικολογικές διαμαρτυρίες ενθάρρυνε την υιοθέτηση ενός «πράσινου» πολιτικού πλαισίου και τροφοδότησε άμεσα την ανάπτυξη Πράσινων κομμάτων.

Σημειώσεις για την ιστορία στις ΗΠΑ από τα πανεπιστήμια της Καλιφόρνια, πέρασε στις ανατολικές ακτές και στη συνέχεια στην Ευρώπη, οδηγώντας στην ανάφλεξη του Μάη του 1968. Η χρονολογική εξέλιξη του κινήματος, οι διαστάσεις του, η μορφή του, ο βαθμός πολιτικοποίησης του και η βαρύτητα των επιπτώσεών του διαφέρουν από χώρα σε χώρα (Berstein, 1997,226).Το φοιτητικό κίνημα στις ΗΠΑ, η ανάδυση της «Νέας Αριστεράς» (Buhle, 1996, 516-523), η εξέγερση του Μάη του ΄68 τοποθετούνται στις απαρχές της εμφάνισης των «νέων κοινωνικών κινημάτων» (Σεφεριάδης, 2002,55 κ.ε).Tο ειρηνιστικό κίνημα, το αντιρατσιστικό κίνημα, το κίνημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το κίνημα αλληλεγγύης στον Τρίτο Κόσμο, το αντιπυρηνικό, το περιβαλλοντικό ακολούθησαν τις νεανικές εξεγέρσεις της δεκαετίας του ’60. Ενώ θα ήταν διακινδυνευμένο να ορίσουμε συγκεκριμένα την εμφάνιση του σύγχρονου περιβαλλοντικού κινήματος, οι απαρχές του χρονολογούνται στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στις αρχές του 1960. 2. Η ανάδυση του σύγχρονου περιβαλλοντικού κινήματος Από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 η επερχόμενη οικολογική κρίση, της οποίας τα σημάδια ήταν ήδη φανερά (καταστροφή βιότοπων, εξαφάνιση ειδών, ρύπανση, υπερπληθυσμός, κ.α) (Δρακάκη, 1999,283 κ.ε), έστρεψε σημαντική μερίδα

τερου αμφισβητησιακού κοινωνικού πλαισίου, το οποίο διαμορφωνόταν στα τέλη του ΄60. Οι οικολογικές ιδέες βρήκαν γόνιμο έδαφος σε ευρύτατα μικρομεσαία κοινωνικά στρώματα των δυτικών κοινωνιών, το περιβάλλον και η ποιότητα ζωής των οποίων είχε υποβαθμιστεί δραματικά (Cotrgove,1980,333-351).Τα μέλη αυτών των κοινωνικών στρωμάτων ασπάζονται μετα-υλιστικές αξίες και αποτελούν ένα δεκτικό κοινό για διεκδικήσεις σε περιβαλλοντικά ζητήματα (Yearley, 2003,197). Αλληλοδραστικά, το περιβαλλοντικό κίνημα μπολιάζεται από το ευρύτερο και πολύμορφο κίνημα αμφισβήτησης, του οποίου αποτελεί μέρος (Σκαναβή, 2004,58). Από τις διαμαρτυρίες του αντιπολεμικού κινήματος ενάντια στη χρήση χημικών όπλων στον πόλεμο του Βιετνάμ, ως την απομυθοποίηση της κοινωνίας της αφθονίας, τον αναχωρητισμό του χιπισμού και τις αντιπυρηνικές πορείες, το ρεύμα της κοινωνικής αμφισβήτησης τροφοδοτεί ποικιλοτρόπως την ανάπτυξη του περιβαλλοντικού κινήματος,(Φλογαίτη,1998, 95-99 και Παπαδημητρίου, 1998, 36-40). Τα ποικιλόμορφα κινήματα διαμαρτυρίας, αποκάλυψαν μια αυξανόμενη ευαισθησία απέναντι σε δευτερεύουσες δυσλειτουργίες της καπιταλιστικής ανάπτυξης και μια ετοιμότητα να αντιδράσουν σε αυτές (Habermas 1987, 30), στρέφοντας με θεαματικό τρόπο την προσοχή της κοινωνίας σ’ αυτές τις νέες περιοχές δυνητικής σύγκρουσης. Αμφισβητώντας το κυρίαρχο πρότυπο παραγω-

3. Από τον ακτιβισμό στην πολιτική Στα τέλη της δεκαετίας του ΄60 και στις αρχές του ΄70 τα περιβαλλοντικά ζητήματα ιεραρχήθηκαν ψηλά στις δημόσιες προτεραιότητες, ωστόσο οι κυβερνήσεις και τα παραδοσιακά κόμματα των μεταβιομηχανικών δυτικών κοινωνιών αρνήθηκαν να ενσωματώσουν την περιβαλλοντική διάσταση στην πολιτική και στο πρόγραμμά τους. Παράλληλα, η αμφισβήτηση της παραδοσιακής θεσμικής πολιτικής εκ μέρους των νέων κοινωνικών κινημάτων, του περιβαλλοντικού συμπεριλαμβανομένου, είχε ως αποτέλεσμα την ορμητική είσοδο στην πολιτική σκηνή ενός εναλλακτικού πολιτικού κινήματος, το οποίο εμφορείτο από ριζοσπαστικά ιδανικά και πρότυπα κοινωνικής συμπεριφοράς και έθετε επιτακτικά το αίτημα του κοινωνικού μετασχηματισμού σε οικολογική κατεύθυνση (Benton, 1993, 165). Τα πρώτα πράσινα κόμματα ιδρύονται στη Νέα Ζηλανδία [1972, Values Party (Κόμμα αξιών)], στη Μ. Βρετανία [1973, The People (Ο λαός)], το οποίο μετονομάστηκε σε Green Party το 1985. Πέντε χρόνια νωρίτερα ιδρύεται στη Γερμανία το κόμμα των Πράσινων (Die Grunen) (Spretnak, 1986, 259-295) και το 1983 εισέρχεται στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο. Υπό την στέγη των γερμανών Πράσινων συναντήθηκαν πρώην ριζοσπάστες φοιτητές του ΄60, στοιχεία της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, τοπικές πρωτοβουλίες πολιτών και νέα κοινωνικά κινήματα,

ΑΡΘΡΑ ενσωματώνοντας φιλελεύθερα ακόμα και συντηρητικά στοιχεία. (Φωτόπουλος, 1998 και Boggs 1993, 127). Οι γερμανοί Πράσινοι στο πολιτικό τους πρόγραμμα συνέδεσαν την οικολογική ανάπτυξη με ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης, δικαιωμάτων των γυναικών, περιφερειακής και τοπικής αυτονομίας, ειρήνης και ριζοσπαστικής δημοκρατίας (Biehl, 1993,177-196 και Saward, 1995,439). Ωστόσο, η μετάβαση από το κίνημα στο κόμμα δεν υπήρξε ανέφελη. Στο εσωτερικό των γερμανών Πρασίνων, αλλά και στους κόλπους άλλων πράσινων ευρωπαϊκών κομμάτων, αναδείχτηκαν και αντιπαρατέθηκαν σκληρά δύο ιδεολογικές τάσεις/ρεύματα: οι ρεαλιστές (realos) και οι ριζοσπάστες/φονταμενταλιστές (fundis) (Ditfurth, 1992, 313-352 και Urwin, 1990, 152-157). Η ιδεολογική και οργανωτική αντιπαράθεση εντός των πράσινων κομματικών σχηματισμών επικεντρώνεται στη σχέση κόμματος-κινήματος, στην πολιτική συμμαχιών, στην κομματική δομή (Hulsberg, 1998, 126), στις προγραμματικές αρχές (Samuel, 1985, Μοδινός, 1989 και Doherty, 1992, 95-120), στη σχέση άμεσης και αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας (Richardson, 1995, 33), στον κίνδυνο αφομοίωσης/καθεστωτοποίησης του κόμματος/κινήματος (Eder, 1996, 203223). Παρά τις αντιφάσεις και τα εσωτερικά τους προβλήματα, οι πράσινοι κομματικοί σχηματισμοί

έδωσε σύντομα τη θέση της σε μεταρρυθμιστικά/ συμβατικά κόμματα (Rootes,2000, 335-342). Στις χώρες του Τρίτου Κόσμου το ενδιαφέρον για το περιβάλλον επισκιάζεται από την φτώχεια, τις ασθένειες, τον υπερπληθυσμό, τις τραγικές ελλείψεις στους τομείς της εκπαίδευσης και της υγείας. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια το περιβαλλοντικό κίνημα ισχυροποιείται στο Νότο, μαχόμενο την περιβαλλοντική υποβάθμιση, την αποδάσωση, την εξαφάνιση των ειδών και την συρρίκνωση των τοπικών πολιτισμών. (Yearly, 1997, 163-166). 4.Το ελληνικό οικολογικό κίνημα Στην Ελλάδα το περιβαλλοντικό κίνημα έχει ισχνή παρουσία τόσο σε κοινωνικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο πολιτικής εκπροσώπησης. Σε αντίθεση με τα ανεπτυγμένα βιομηχανικά κράτη (Γερμανία, Μ. Βρετανία, Γαλλία, Βέλγιο, Σουηδία, Ολλανδία), όπου ευδοκίμησαν πράσινα κινήματα και κόμματα ως κριτικά διακείμενα στο βιομηχανικό πολιτισμό, σε χώρες της ημι-περιφέρειας, όπως η Ελλάδα, το ομόλογο κίνημα δεν αναπτύχθηκε ως διακριτό και αυτόνομο πολιτικό ρεύμα και ο βαθμός διείσδυσης του στο κοινωνικό σώμα παρέμεινε χαμηλός. Ο Ν. Μουζέλης (1999) υποστηρίζει ότι το περιβαλλοντικό κίνημα στη χώρα μας φυτοζωεί και παίζει μάλλον περιθωριακό ρόλο στην εκσυγχρονιστική διαδικασία, λόγω του ότι η

23 1993).Η κινητοποίηση των πολιτών ενάντια στην κατασκευή αεροδρομίου στα Μέγαρα (1973) θεωρείται ως η πρώτη οικολογική κινητοποίηση στη χώρα μας. Ακολούθησε η κινητοποίηση των κατοίκων της Πύλου (1975), λόγω της εκτεταμένης διαρροής πετρελαίου από διερχόμενο πλοίο και της Καρύστου (1977-79), ενάντια στην εγκατάσταση πυρηνικού εργοστασίου. Σύμφωνα με τον Γ. Σχίζα, το ελληνικό περιβαλλοντικό κίνημα την περίοδο 1974-1981 δίνει προτεραιότητα στα ζητήματα της βιομηχανίας, ενώ την περίοδο 1981-89 διευρύνεται η οικολογική δράση και αναδεικνύονται υπερτοπικά ζητήματα (πυρηνική ενέργεια, όξινη βροχή, τροπικά δάση κ.α) (Σχίζας, 1993). Τη δεκαετία του ΄80 το ελληνικό περιβαλλοντικό κίνημα πολιτικοποιείται, χωρίς ωστόσο να συγκροτείται επιτυχώς ο χώρος της πολιτικής οικολογίας. Η συγκρότηση του κόμματος των Οικολόγων-Εναλλακτικών και η είσοδός του στο κοινοβούλιο το 1989, συγκεντρώνοντας ποσοστό 0,58% δεν είχε συνέχεια. Διαλύθηκε τρία χρόνια αργότερα, αφήνοντας, ωστόσο, το ανανεωτικό στίγμα του στην ελληνική πολιτική σκηνή.(Σακιώτης, 2005).Έπεται, το 1997, προσπάθεια ανασύνταξης του χώρου της πολιτικής οικολογίας με την ίδρυση της Πράσινης Πολιτικής, η οποία δεν τελεσφόρησε. Από το 1998 επιχειρείται η σύγκλιση του «κόκκινου» με το «πράσινο», μέσω της συνεργασίας οικολογικών

του οικολογικού κινήματος λειτουργούν σε περισσότερες από 30 χώρες, έχουν καταγράψει αρκετές εκλογικές επιτυχίες, έχουν αναδειχθεί σε κυβερνητικούς εταίρους, ανανέωσαν το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα, έθεσαν και διατηρούν στην πολιτική ατζέντα τα περιβαλλοντικά ζητήματα, ενώ ιδιαίτερη απήχηση έχει και η δράση των περιβαλλοντικών μη κυβερνητικών οργανώσεων (Johnson,1996, 224245). Σε αντίθεση με την πολιτικοποίηση του ευρωπαϊκού περιβαλλοντικού κινήματος, στις Ηνωμένες Πολιτείες το περιβαλλοντικό κίνημα είναι κατά βάση μη πολιτικό (Hawkins, 1993,212-215), τα πράσινα κόμματα είναι στην ουσία ανύπαρκτα, ενώ δεν υφίσταται υπουργείο Περιβάλλοντος. Οι περιβαλλοντικές κινήσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν την περιβαλλοντική κρίση ως πρόκληση για καλύτερη διαχείριση, δεν ασκούν κριτική στο υφιστάμενο κοινωνικό σύστημα και προτιμούν να λειτουργούν ως ομάδες πίεσης μέσω-κυρίως-των παρεμβάσεων στο πλαίσιο του νομικού συστήματος (Miller, 1999, 415-419). Στην Ανατολική Ευρώπη η κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού έφερε στην επιφάνεια ένα περιβαλλοντικό κίνημα, το οποίο κλήθηκε να αντιμετωπίσει τα οξυμένα προβλήματα της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και εκμετάλλευσης, ακολουθώντας την πορεία εξέλιξης των αντίστοιχων δυτικοευρωπαϊκών κινημάτων:η δημιουργία πράσινων κομμάτων στις χώρες αυτές

αδύνατη κοινωνία των πολιτών δεν ευνοεί την μαζική ανάπτυξη νέων κοινωνικών κινημάτων. Η περιβαλλοντική προβληματική εισήχθη με μεγάλη καθυστέρηση στο δημόσιο διάλογο στη χώρα μας (Λουλούδης, 1986,7), λόγω ειδικών ιστορικών συνθηκών: η επιβολή της δικτατορίας (1967-1974) έθεσε σε πρώτη προτεραιότητα τον αντιδικτατορικό αγώνα, ενώ το κυρίαρχο αίτημα της μεταπολίτευσης υπήρξε η σταθεροποίηση του δημοκρατικού πολιτεύματος, με αποτέλεσμα το περιβαλλοντικό ζήτημα να παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα στο περιθώριο του ενδιαφέροντος της ελληνικής κοινωνίας. Ο Η. Κατσούλης (1985) εντοπίζει ως κύριο αίτιο της καχεκτικής ανάπτυξης του ελληνικού περιβαλλοντικού κινήματος το μεταπρατικό χαρακτήρα των μεσαίων στρωμάτων και την αδυναμία τους να αναπτύξουν μετα-υλιστικές αξίες, όπως συνέβη στην Δυτική Ευρώπη όπου αποτέλεσαν την κύρια δεξαμενή άντλησης υποστήριξης των πράσινων κομμάτων/κινημάτων. Είναι επίσης κοινά αποδεκτό ότι η περιβαλλοντική κρίση στην Ελλάδα δεν υπήρξε έντονη, ενώ εξέλιπαν οι λόγοι άμεσης κινητοποίησης, εξαιτίας έκτακτων περιστατικών (π.χ εκδήλωση βιομηχανικού ατυχήματος μεγάλης κλίμακας, λειτουργία πυρηνικού εργοστασίου). Το ελληνικό περιβαλλοντικό κίνημα ξεκινά την δεκαετία του ΄70 τις παρεμβάσεις του σε τοπική/περιφερειακή κλίμακα , δίνοντας έμφαση στην καταγγελία, διαπνεόμενο από πνεύμα περιβαλλοντισμού και όχι πολιτικής οικολογίας (Δεμερτζής,

στελεχών με δυνάμεις-κυρίως- της ανανεωτικής αριστεράς τόσο στις δημοτικές/νομαρχιακές, όσο και στις εθνικές εκλογές, ενώ διακεκριμένα στελέχη του οικολογικού χώρου καταλαμβάνουν κρατικές θέσεις (Μπίτσικα, 2000 και Δωροβίνης, 2002). Κατά κοινή διαπίστωση, το ελληνικό περιβαλλοντικό κίνημα, που έκανε δυναμική εμφάνιση τη δεκαετία του ΄80, διέρχεται σήμερα μια κρίση προσανατολισμού. Οι απόπειρες συγκρότησης κινήματος πολιτικής οικολογίας στη χώρα μας απέτυχαν. Τα στελέχη του οικολογικού χώρου διασκορπίστηκαν και επαγγελματοποιήθηκαν (Παπασπηλιόπουλος, 2002). Ωστόσο είναι βέβαιο ότι η πορεία του περιβαλλοντικού κινήματος στη χώρα μας συντέλεσε στην αφύπνιση της κοινής γνώμης, όσον αφορά σε περιβαλλοντικά ζητήματα, ενώ τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα έχουν συμπεριλάβει-έστω και θεωρητικά- στα προγράμματα τους την οικολογική συνιστώσα (Σπανού, 2004,160). Παρά το γεγονός ότι το ελληνικό περιβαλλοντικό κίνημα παρέμεινε άμορφο και ισχνό και δεν απέκτησε ισχυρή κοινωνική βάση, κατάφερε ν΄αναδείξει με επιτυχία τα οικολογικά ζητήματα, να κερδίσει -αναπάντεχα- μάχες (π.χ η αναθεώρηση του άρθρου 24 του Συντάγματος) και να καθιερωθεί ως «συλλογικός διανοούμενος» (Μοδινός, 1996,184) συνεισφέροντας στο δημόσιο διάλογο, μέσω της ανάδειξης της οικολογικής συνιστώσας της ανάπτυξης.