Bezoekersbrochure The Jeweller´s Art - DIVA Antwerp - Nederlands

Inhoud

The Jeweller’s Art Parels Natuur

Transito Boetiek

Wild Goud

Body Sculpture

26

31

36

Gerda Flöckinger DIVA agenda

06 12

Andrew Grima

18

Tentoonstelling met groot effect

04

De Jaren 60

06

09

Astrologie

02

22

Belgische Context

Space Age

28

32

Italiaanse Avant-Garde

46

51

Eeuwenoude culturen Colofon

42

48

52

The Jeweller’s Art

Revolutionaire juwelen uit de jaren 1960 & 1970 De jaren zestig en zeventig van de twintigste eeuw staan bekend als een tijdperk van jeugdige rebellie en radicale culturele verandering. Een nieuwe stroming binnen de juwelensector is onderdeel van deze tijdsgeest. Rock-’n-roll, disco, de Vietnamoorlog, de moord op president Kennedy, de burgerrechtenbeweging, vrouwen- en homo-emancipatie, het wijdverbreide gebruik van psychedelische drugs en het concept van vrije liefde worden allemaal geassocieerd met deze tumultueuze decennia. Van door space age geïnspireerde oorringen tot hippie kralenkettingen, de sieraden uiten individuali­teit, non-conformisme en de esthetische, politieke en intellectuele waarden van de drager.

Naast deze uitingen in goedkope costume jewellery, die voor (bijna) iedereen beschikbaar zijn, passen ook de ontwerpers van duurdere juwelen zich aan het tijdsbeeld aan. Jonge juweelontwerpers willen niet langer ingetogen juwelen maken die vooral als modeaccessoire gezien worden of in de kluis bewaard worden. Ze beschouwen zichzelf als kunstenaars en hun juwelen als kunstvorm. De ontwerpers maken van goud abstracte juwelen met organische en asymmetrische vormen, vaak geïnspireerd door de natuur of door trends in de samenleving en ontwikkelingen in de wetenschap.

2

Naast goud gebruiken de ontwerpers onconventionele materialen en zijn ze ongeĂŤvenaard in de textuur en schaal van hun ontwerpen.

De juweelontwerpers en -makers uit deze roerige jaren zijn compromisloos in hun visie. Ze brengen juwelen naar een nieuw artistiek niveau dat parallel loopt met de radicale veranderingen in de samenleving doorheen deze decennia.

De getoonde juwelen komen uit een belangrijke privĂŠcollectie, in de afgelopen dertig jaar samengesteld door Kimberly Klosterman uit Cincinnati in de Verenigde Staten. Meer dan honderd juwelen tonen het werk van internationale en onafhankelijke juweelontwerpers en juwelenhuizen. Juwelen uit de collectie van DIVA bieden een Belgische context, terwijl de scenografie bijdraagt aan een hedendaagse interpretatie van de zestiger en zeventiger jaren.

3

De De De Jaren Jaren Jaren

60 60 60 Jongeren worden ontdekt als interessante doelgroep en met de snel stijgende welvaart in de jaren vijftig en zestig beschikken zij zelf over geld dat ze op eigen wijze willen besteden.

De teenager wordt een nieuw begrip en de jeugd krijgt voor het eerst in de geschiedenis een eigen stem en gezicht.

Dat leidt tot grote revolutie in muziek, mode en vormgeving.

Juwelen veranderen mee en worden informeler van karakter, beĂŻnvloed door de natuur, beeldende kunst en ontwikkelingen in de natuurwetenschappen.

4

n

0 0

juwelen zijn niet zozeer voor de eeuwigheid maar voor het moment

Vernieuwend en revolutionair aan deze juwelen is de breuk met tradities in het juwelenvak. Algemeen geldende regels worden aan de laars gelapt en in de loop van de jaren zestig zijn juwelen even onconventioneel als de (mini)mode.

Gefascineerd door interessante kleuren en de toepassing van onge­bruikelijke materialen, creÍren de moderne juweelontwerpers radicale ontwerpen die anders zijn dan ooit tevoren. Driedimensionale vormen, grillige texturen en grote (ongeslepen) stenen spreken hen aan en vormen samen draagbare sculpturen. De welstand groeit na de Tweede Wereldoorlog, maar in een veranderd sociaal klimaat loopt men niet zo graag met zijn of haar welzijn te koop.

Juwelen met diamanten en edelstenen in de hoofdrol, verdwijnen steeds vaker in de kluis. Moderne juwelen worden gemaakt van geelgoud en goedkopere en onalledaagse materialen zoals tijgeroog, barnsteen, meteoriet en fossielen. Deze juwelen zijn niet zozeer voor de eeuwigheid maar voor het moment, en daarmee verwerven de ontwerpers een grotere vrijheid en flexibiliteit, wat zich uit in expressieve en artistieke juwelen.

5

Parels SOKKEL OP TAFEL

Andrew Grima

Andrew Grima (1921-2007) Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk collier en oorbellen • 1975 goud, parel, diamant

Wat op het eerste gezicht misschien lijkt op een klassieke set van een parel­collier met pareloorbellen, is bij een tweede blik toch kenmerkend anders. Kijk eens naar de onregelmatig gevormde parels in een reeks zachte kleuren. Het onregelmatige en ‘wilde’ goud creëert een gevoel van beweging en vitaliteit dat zowel expressief als uniek is. Het is deze stijl die de houding ten opzichte van moderne juwelen in de jaren zestig internationaal verandert.

Wild Goud

In de zestiger jaren worden juwelen ontworpen alsof ze zo in de natuur te vinden zijn. Ontwerpers maken daarbij veelvuldig gebruik van zogenaamd ‘wild’ of ‘ruw’ goud, wat een eigen structuur heeft die grillig lijkt, maar toch een harmonisch lijnen- en vormenspel heeft. Het ‘wilde’ goud kan vormen aannemen van boomwortels, zeewier of mos en is vaak van een hoog gehalte: 22 karaat. Dit wekt de indruk alsof het puur goud is in zijn oorspronkelijke vorm als goudklomp. Opvallend is dat zelfs diamanten door de ontwerpers in ‘wild’ geelgoud worden gezet. Witgoud of platina benadrukt de witte kleur van de diamant en wordt daarom meestal verkozen.

6

TAFEL

TAFEL

Damiano Grassi Damiani (1934-1996) • Italië collier met hanger/broche • 1972 goud, dioptaas, lapis lazuli, diamant

TAFEL

Romolo Grassi (1913-1991) • Italië collier met hanger • jaren 1960 goud, diamant, smaragd

TAFEL

John Victor Rørvig (1920-2006) • Denemarken ring • jaren 1960 goud, peridot, diamant

TAFEL

Jean-Claude Champagnat (1923 - jaren 1980) Frankrijk • broche • jaren 1960 goud, diamant

TAFEL

Pierre Sterlé (1905-1978) • Frankrijk broche • ca. 1967 goud, smaragd, diamant

Björn Weckström (°1935) • Finland collier met hanger • 1969 goud, parel 7

TAFEL TAFEL

Fernand Demaret (1924-2013) • België broche/hanger • ca. 1960 goud, amethist, topaas, saffier, opaal

TAFEL

Arthur King (1921-1991) • Verenigde Staten collier en ring • begin jaren 1970 goud, parel, diamant

Wander & Company (1921 - jaren 1980) Verenigde Staten • oorbellen • ca. 1966 goud, diamant 8

juwelen waarbij het lijkt alsof ze zo in de natuur zijn gevonden De natuur is een belangrijke inspiratiebron voor juweelontwerpers in de jaren zestig. De natuur als inspiratie op zich is niet vernieuwend, maar de manier waarop die door de ontwerpers toe­ gepast wordt, is dat wel. Het doel: juwelen ontwerpen waarbij het lijkt alsof ze zo in de natuur zijn gevonden.

Dit resulteert in veelal asymmetrische en grillige composities met gebruik van ‘ruw’ of ‘wild’ goud en ongelijke oppervlakten.

Materialen uit de natuur, zoals parels, koraal en ivoor worden veelvuldig toegepast, maar ook minder gebruikelijke materialen zoals barnsteen, fossielen, meteoriet en dino­ saurusbot worden gebruikt. Typerend voor de meeste ontwerpen uit de jaren zestig is het gebruik van ongeslepen stenen en mineralen, vreemde stapelingen en ogenschijnlijk chaotische structuren.

Helderheid en kwaliteit van de edelstenen zijn minder van belang, het gaat om kleur, textuur en vorm. Deze elementen dragen bij aan de ‘natuurlijke’ uitstraling en staan bijna haaks op de symmetrische en gepolijste juwelen uit de voorgaande decennia.

9

TAFEL

TAFEL

James Arnold Frew (1912-2008) • Verenigde Staten • ring • jaren 1960 goud, parel, diamant

TAFEL

TAFEL

Barbara Anton (1926-2007) • Verenigde Staten ring • eind jaren 1960 mosagaat, goud, parel, diamant

Gübelin (opgericht in 1854) • Zwitserland collier, armband en oorbellen • jaren 1960 goud, zeeoorschelp, parel 10

Roger Lucas (°1936) • Canada ring, voor Cartier 1969 goud, diamant

TAFEL

TAFEL

Arthur King (1921-1991) • Verenigde Staten dubbelring • eind jaren 1960 goud, citrien, parel, kwarts, diamant

Charles de Temple (°1929) • Verenigde Staten, werkte in Verenigd Koninkrijk omkeerbaar collier en oorbellen • 1977 goud, diamant, robijn

TAFEL

TAFEL

Arthur King (1921-1991) • Verenigde Staten armband en ring • 1977 goud, onyx, carneool, diamant

Gübelin (opgericht in 1854) • Zwitserland armband • jaren 1960 goud, zeeoorschelp

Barbara Anton maakt met dit collier een eigen versie van een parelketting. In tegenstelling tot een traditioneel parelcollier uit de jaren vijftig, is dit een weelderig ontwerp. Anton gebruikt onregelmatig gevormde parels in verschillende, natuurlijk voorkomende zachte pasteltinten. Deze worden vastgehouden door zeewierachtige ranken van ‘wild’ goud. De achterzijde is net zo mooi bewerkt als de voorzijde en het collier is volledig scharnierend en flexibel, waardoor hij comfor­ tabel op de nek rust. Niet verrassend dat Anton met dit collier in 1966 de eerste prijs wint van de wedstrijd van de Cultured Pearl Associations of America and Japan voor haar outstanding design.

SOKKEL OP TAFEL

Barbara Anton

Barbara Anton (1926-2007) • Verenigde Staten Potpourri of Pearls Necklace, collier • ca. 1968 goud, parel, diamant 11

Andrew Grima

12

opgeleid als ingenieur en autodidact in het ontwerpen van juwelen

Andrew Grima is een leidende figuur en misschien wel de meest innovatieve en bekende moderne juweelontwerper van de jaren zestig en zeventig. Opmerkelijk is dat hij oorspronkelijk als ingenieur opgeleid wordt en in het ontwerpen van juwelen autodidact is.

Door het gebrek aan een officiĂŤle opleiding tot edelsmid, is Grima niet gebonden aan vooropgezette regels en laat hij zich in zijn ontwerpfase niet tegenhouden door technische beperkingen.

De natuur is Grima’s grootste inspiratie. Hij rijdt vaak naar het platteland rond Londen om stukjes schors, twijgen en korst­mossen te verzamelen. Deze brengt hij vervolgens naar zijn werkplaats waar ze met behulp van de verlorenwastechniek in goud gegoten worden. Deze exacte reproducties van de natuur vormt hij om tot juwelen, bezaaid met kleine diamanten of halfedelstenen.

Ook prinses Margaret van Engeland bezit een broche gegoten uit korstmos dat ze zelf heeft verzameld op het terrein van Balmoral Castle in Schotland.

13

WAND

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • broche • 1967 goud, saffier, smaragd, diamant

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • broche • 1972 geelgoud, witgoud, diamant 14

WAND WAND

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • broche • 1969 goud, watermeloen toermalijn, diamant

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • broche • 1965 goud, diamant, saffier, smaragd

WAND

WAND WAND

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • collier met hanger • 1971 goud, zeeoorschelp, diamant

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • collier • jaren 1970 goud, diamant

WAND

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • broche • 1972 goud, opaal, diamant

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • ring • 1967 goud, diamant

WAND WAND

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • collier met hanger • 1973 witgoud, agaat geode, diamant

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • broche • 1969 goud, diamant

WAND

WAND WAND

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • hanger/broche • 1968 goud, saffier, diamant

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • broche • 1966 goud, diamant 15

WAND

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • ring • 1967 goud, topaas, diamant

Alan Gard (°1935) • Verenigd Koninkrijk broche • 1967 goud, amethist, diamant 16

WAND WAND

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • ring • 1978 goud, amethist, diamant

Arthur King (1921-1991) • Verenigde Staten broche • jaren 1960 goud, malachiet, gekleurde diamant

WAND

WAND WAND

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • ring • 1972 goud, amethist, diamant

Cesare De Vecchi (°1938) • Italië broche, voor Spritzer en Fuhrman • jaren 1960 goud, amethist geode, diamant

WAND

Arthur King (1921-1991) • Verenigde Staten manchetknopen • eind jaren 1960 palladium, koraal, agaat geode

Jean Vendome (1930-2017) • Frankrijk Collier Veracruz, collier • 1972 witgoud, platina, amethist, diamant

WAND WAND

Arthur King (1921-1991) • Verenigde Staten ring • ca. 1975 goud, koraal

Chaumet (opgericht in 1780) • Frankrijk oorbellen • eind jaren 1960 goud, amethist

WAND

WAND WAND

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • broche/hanger • 1974 goud, agaat geode, opaal, diamant

Jean Vendome (1930-2017) • Frankrijk Ferret Ring, ring • jaren 1970 witgoud, toermalijn, diamant 17

Chaumet (opgericht in 1780) • Frankrijk krabbroche • jaren 1970 goud, malachiet, koraal, brons, diamant 18

WAND

Mellerio (opgericht in 1613) Frankrijk • hanger • jaren 1970 goud, lapis lazuli

WAND

WAND

Tegen het einde van de jaren zestig ontstaat een fascinatie voor astrologie, in lijn met de new-age-beweging. Symbolen van sterrenbeelden worden al snel overgenomen door ontwerpers en fabrikanten en overal toegepast. Juwelen vormen geen uitzondering op deze trend. Goedkope kettingen, hangers en spelden zijn gemakkelijk op de markt te vinden, maar ook juweelontwerpers creëren hun eigen versies in goud en met gebruik van (half)edelstenen.

Chaumet (opgericht in 1780) • Frankrijk René Morin, ontwerper • stierarmband jaren 1970 • goud, lapis lazuli, robijn, diamant

“Jewellery is like the perfect spice it always complements what’s already there.”

Diane Von Furstenberg 19

Hoewel zijn naam tegenwoordig niet meer zo bekend is, was Gilbert Albert een van de meest gevierde juweelontwerpers van de jaren 1960 en 1970.

Hij wint maar liefst tien keer de prestigieuze Diamonds International Award en is met meerdere juwelen vertegenwoordigd in de International Exhibition of Modern Jewellery 1890-1961.

Gilbert Albert (1930-2019) • Zwitserland collier/armband/broche • jaren 1970 barnsteen, parel, goud

20

Albert is innovatief en staat bekend om het gebruik van ongebruikelijke materialen in zijn werk. Hij wordt geïnspireerd door natuurlijke vormen en transformeert onverwachte materialen zoals mestkevers, lavastenen, schelpen, hout en fossielen tot unieke en organische vormen.

Deze combineert hij moeiteloos met goud en edelstenen.

WAND

WAND

Arthur King (1921-1991) • Verenigde Staten collier • midden jaren 1970 goud, koraal, diamant

Cesare De Vecchi (°1938) • Italië broche • ca. 1965 goud, schelp, koraal, diamant

WAND

Arthur King (1921-1991) • Verenigde Staten armband, ring en oorbellen • 1955-1970 goud, conch parel, diamant

WAND

WAND

Sven Boltenstern (1932-2019) • Oostenrijk collier, armband en oorbellen • midden jaren ‘70 goud, diamant

WAND

Gilbert Albert (1930-2019) • Zwitserland armband/broche • jaren 1960 goud, parel, diamant, ammoniet fossiel

Cesare De Vecchi (°1938) • Italië armband • begin jaren 1970 goud, koraal, lapis lazuli, diamant

21

driedimensionale juwelen op of om het lichaam Juwelen worden gezien als sculpture for the body.

Enkele ontwerpers zijn opgeleid als beeldhouwer, andere als edelsmid, maar ze hebben hetzelfde uitgangspunt: juwelen zijn een kunstvorm en moeten als zodanig worden beschouwd. Dit resulteert in driedimensionale juwelen die niet plat op de huid liggen, maar zich als een sculptuur aan, op of om het lichaam manifesteren.

22

WAND

Barbara Anton (1926-2007) • Verenigde Staten armband • jaren 1960 goud, parel, diamant

Dunn (actief 20ste eeuw) • Australië armband • vermoedelijk jaren 1960 goud, diamant

WAND WAND

Eric de Kolb (1916-2001) Oostenrijk, werkte in Verenigde Staten • hanger • jaren 1970 goud

Chaumet (opgericht in 1780) • Frankrijk Pierre Sterlé, ontwerper • vogelbroche • jaren 1960 goud, diamant

WAND

WAND WAND

Eric de Kolb (1916-2001) • Oostenrijk, werkte in Verenigde Staten • hanger • jaren 1970 goud, zeeoorschelp

Alfred Karram (°1932) • Verenigde Staten armband • jaren 1970 goud

23

WAND

WAND TAFEL

John Donald (°1928) • Verenigd Koninkrijk Drum Ring, ring • 1965 goud, diamant

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • collier met hanger • 1973 goud, toermalijn, kwarts, diamant 24

WAND

Laurence Graff (°1938) Verenigd Koninkrijk • collier • 1973 goud, diamant

Charles de Temple (°1929) • Verenigde Staten, werkte in Verenigd Koninkrijk • collier eind jaren 1970 • goud, diamant, granaat

TAFEL

WAND

David Thomas (°1938) • Verenigd Koninkrijk armband • 1965 goud, parel, granaat

Chaumet (opgericht in 1780) • Frankrijk ring met verwisselbare stenen • 1970 goud, lapis lazuli, carneool, kwarts, malachiet

TAFEL

Meister (opgericht in 1881) • Zwitserland armband • ca. 1975 witgoud, turkoois, diamant

TAFEL

Marguerite Stix (1904-1975) • Oostenrijk, werkte in Verenigde Staten van Amerika • collier met hanger • eind jaren 1960 • schelp, turkoois, goud

Weber & Cie (opgericht in 1919) • Zwitserland broche • jaren 1970 goud, diamant, lapis lazuli

TAFEL

TAFEL TAFEL

Chopard (opgericht in 1860) • Zwitserland Alexandra Watch, horloge • ca. 1971 goud, diamant, lapis lazuli

Karl Stittgen (°1930) • Duitsland, werkte in Canada • broche • jaren 1970 goud, malachiet, diamant 25

Een tentoonstelling met groot effect Een van de belangrijkste tentoonstellingen over moderne juwelen is de International Exhibition of Modern Jewellery 1890-1961, samengesteld door Graham Hughes in opdracht van de Worshipful Company of Goldsmiths in Londen in 1961. Voor het eerst wordt het werk van de meest vooruitstrevende juweelontwerpers uit de eigen tijd op een goed onderbouwde wijze naast dat van hun illustere voorgangers geplaatst. Mede door deze tentoonstelling neemt het aantal geïnteresseerden in kunstenaarsjuwelen toe.

Het historische deel van de tentoonstelling toont klassieke diamant­ juwelen uit het begin van de twintigste eeuw, naast meesterwerken van de arts-and-craftsbeweging en bijzondere art-nouveaujuwelen van onder andere René Lalique en de Belgische firma Wolfers Frères.

Traditionele juwelen worden in bruikleen gegeven door internationale juwelenhuizen zoals Fabergé en Cartier. Er zijn eveneens juwelen van bekende beeldend kunstenaars te zien, zoals Pablo Picasso en Salvador Dalí, wat het prestige van de moderne juwelen verder 26

Graham Hughes, International exhibition of modern jewellery 1890 – 1961, 2 vols. Worshipful Company of Goldsmiths in ass. with Victoria and Albert Museum, London, 1961

TAFEL

bruikleen KMSKA bibliotheek

verhoogt. Naast voornamelijk juwelen met ‘wild’ goud, is eigentijds werk geïnspireerd op het surrealisme en de geometrische abstracte kunst vertegenwoordigd.

De tentoonstelling is internationaal van opzet en toont meer dan negenhonderd creaties van juweelontwerpers uit meer dan dertig landen. Een groot aantal van die ontwerpers zijn in deze tentoonstelling te bewonderen.* Graham wil het juweelontwerp nieuw leven inblazen en de status van kunstenaarsjuwelen verhogen.

De tentoonstelling trekt grote internationale belangstelling en werkt als een katalysator voor de ontwikkeling en populariteit van het moderne kunstenaarsjuweel. Juwelen worden nu gezien en erkend als uitdrukking van artistieke individualiteit. * Dit zijn onder meer: Afro Basaldella, Gilbert Albert, Bulgari, Cartier, Jean-Claude Champagnat, Chaumet, John Donald, Gerda Flöckinger, Andrew Grima, Gübelin, Arthur King, E.R. Nele, David Thomas, Van Cleef & Arpels, David Webb, Björn Weckström, Philippe Wolfers en Wolfers Frères.

27

28

TAFEL TAFEL

collectie Koning Boudewijnstichting Fonds Christian Bauwens, in depot bij DIVA, B512/17

Paul Van Hoeydonck (°1925) • België Astronaut II, hanger • 1972 goud, amber

Emile Souply (1933-2013) • België halsband met ketting • 1962 zilver, chroomlegering

TAFEL

Aan de hand van tien juwelen uit DIVA’s eigen collectie en juwelen in bruikleen van de Koning Boudewijnstichting, tonen we u Belgische juwelen die door beeldende kunstenaars of door juweelontwerpers ontworpen zijn.

Met hun expressieve en artistieke uiting sluiten zij naadloos aan op de internationale en vernieuwende tijdsgeest.

collectie Koning Boudewijnstichting Fonds Christian Bauwens, in depot bij DIVA, B512/16

In de tentoonstelling staat de collectie van Kimberly Klosterman centraal.

Ondanks de internationale opzet van de collectie, bevat die slechts één Belgische juweelontwerper: Fernand Demaret.

De verzameling geeft daarmee geen juist beeld van de Belgische context, waarin vernieuwende, artistieke en avant-gardejuwelen worden gemaakt door ontwerpers met een internationale reputatie.

collectie Koning Boudewijnstichting - Fonds Christian Bauwens, in depot bij DIVA, B512/15

BELGISCHE CONTEXT

Pierre Caille (1911-1996) • België Cavalier I, hanger • 1968 zilver

collectie DIVA, S60/16

TAFEL TAFEL

TAFEL

Boud Van Averbeke (1939-1993) • België armband • 1962 zilver

TAFEL

collectie DIVA, DMK98/1-2

P.C Boschmans (opgericht in 1865) • België 4697, borstspeld • 1958 goud, diamant, parel

TAFEL

collectie DIVA, S65/29

Claude Wesel (1942-2014) • België broche/hanger goud

P.C Boschmans (opgericht in 1865) • België hanger • 1959 goud, malachiet

collectie DIVA, S58/59

TAFEL

collectie Koning Boudewijnstichting - Fonds Christian Bauwens, in depot bij DIVA, B512/18 collectie DIVA, S2018/10

Jacques Moeschal (1913-2004) • België Signal de l’autoroute d’Ostende, hanger 1972 • goud

Wolfers Frères (actief 1897-1974) • België demi-parure bestaande uit armband en broche ca. 1960 • goud, witgoud, diamant, smaragd 29

MEUBEL Pierre Paulin (1927-2009), design • F577 chair Tongue • 1967 editor: Artifort bruikleen Artifort Archief

ZAAL 2 Emilio Pucci (1914-1992) • Italië jurk • ca. 1965-1975 bruikleen Laura Dols Emilio Pucci (1914-1992) • Italië jurk • ca. 1965-1975 bruikleen Laura Dols Eero Aarino (°1932) • Ball chair, voor Adelta • ontwerp 1963, uitvoering begin jaren 70 bruikleen Kunstconsult Geoffrey D. Harcourt RDI (°1935), design • F510 chair 1967 • editor: Artifort bruikleen Artifort

30

Transito

ZAAL 3

Wanneer de installatie wordt betreden, begeeft de bezoeker zich in een andere wereld. Gekleurde lichtgolven veranderen de manier waarop tijd en ruimte waarge­nomen worden. Het ene moment voelt de installatie aan als een zwart gat, het andere moment wordt de bezoeker opgenomen door het licht. Al dwalend tussen de pilaren, is het net alsof men zich in een psychedelische tempel van licht bevindt.

De installatie kan in deze tentoonstelling geïnterpreteerd worden als een transitie van de wilde jaren zestig, vol met kleur en asymmetrische barokke vormen, naar de minimalistische en futuristische jaren zeventig. De space age komt in de installatie tot leven en leidt de bezoeker al ‘spacend’ door de tijd.

“In deze installatie benaderen Children of the Light en Space Encounters licht als een element met sculpturale eigenschappen, waarbij de pilaren en de gehele ruimte zich vervormen tot een ‘vloeibare’ architectuur.”, aldus Christopher Gabriel van Children of the Light.

31

ECAPS EGA

SPACE AGE 32

beïnvloed door de kleding van astronauten en de contouren van de maan

Na de eerste maanlanding in 1969 is al wat uit de ruimte komt interessant en aantrekkelijk. Bij het ontwerpen van juwelen ontstaat een trend om buitenaardse materialen te gebruiken.

Dit collier en deze ring van Gilbert Albert bevatten stukjes moldaviet, een groen, glasachtig materiaal dat vijftien miljoen jaar geleden gevormd werd door een meteorietinslag op het grondgebied van Tsjechië. Nergens anders ter wereld wordt moldaviet gevonden.

Eind jaren zestig en zeventig ontstaat een verlangen naar futuristisch design. Beïnvloed door de kleding van astronauten en de contouren van de maan, vertalen juweelontwerpers deze vormen naar juwelen.

Ook materialen gebruikt in de ruimtevaart, zoals titanium, polymeer en dichroïsch glas worden in juweel­-ontwerp toegepast.

Gilbert Albert (1930-2019) • Zwitserland • collier en ring • jaren 1960 goud, moldaviet, parel, diamant 33

Augustin Julia-Plana (actief 20ste eeuw) • Spanje, werkte in Zwitserland • horloge en ring • 1978 goud, platina, meteoriet, diamant

Piaget (opgericht in 1874) • Zwitserland broche en oorbellen • jaren 1960-1970 witgoud, diamant

David Thomas (°1938) • Verenigd Koninkrijk broche • jaren 1960 goud, diamant

Roger Lucas (°1936) • Canada ring, voor Cartier • ca. 1969 goud, diamant, smaragd, robijn, saffier, turkoois

John Donald (°1928) • Verenigd Koninkrijk broche • 1972 goud, aquamarijn, diamant

Roger Lucas (°1936) • Canada armband • ca. 1969 goud, diamant

34

ZAAL 4

Jaren ‘70 De jaren zeventig worden gekenmerkt door een nieuw gevoel van autonomie en individualisering die verband houdt met een toenemende economische welvaart en een groeiend consument­ isme. Steeds meer vrouwen gaan de arbeidsmarkt op en krijgen meer verantwoordelijkheden. Discomuziek wordt populair.

De eerste gay pride vindt plaats in New York. Moderne kunst­ stromingen, zoals abstract expressionisme en optische kunst, krijgen weerklank in mode- en juweelontwerp.

De blik is gericht op de toekomst en men fantaseert over hoe deze toekomst er kan uitzien. Futuristische ontwerpen in mode, vormgeving en juwelen worden een ware rage. Terwijl sommige individuele juwelenmakers en bekende bedrijven juwelen met ‘wild’ goud blijven maken, vindt er een esthetische kanteling plaats: de wilde en grillige vormentaal van de jaren 1960 verandert in gepolijste, geometrische en strakke vormen in de jaren 1970.

35

Boetiek

36

meer avontuurlijke en experimentele ontwerpen voor een lagere prijs

Naarmate de jaren zestig vorderen, erkennen de gevestigde juwelen­ huizen het succes van deze nieuwe esthetiek onder leiding van individuele moderne juweelontwerpers. Bekende huizen, zoals Van Cleef & Arpels, Cartier, Bulgari en Chaumet, beginnen juwelen te ontwerpen die meegaan met de trends. Moderne juweelontwerpers en kunstenaars worden gevraagd om hun traditionele juwelen een update te geven. De samenwerking bestaat vaak uit het ontwerpen van een aantal juwelen, maar soms zelfs van hele collecties.

Het doel blijft hetzelfde: een jonger publiek aan zich binden.

De traditionele juwelenhuizen presenteren deze moderne en goedkopere juwelen in aparte boetieks die trendy zijn qua ontwerp en sfeer (er wordt zelfs elektronische muziek gedraaid), om ‘hippere’ klanten te verleiden. In deze boetieks kunnen meer avontuurlijke en experimentele ontwerpen voor een lagere prijs worden aangeboden, terwijl ze in hun gevestigde locaties de gebruikelijke juwelen met nadruk op diamanten en (grote) edelstenen blijven verkopen.

37

38

Elsa Peretti (°1940) • Italië, werkte in Verenigde Staten en Spanje • Scorpion Necklace, collier 1979 • goud

Aldo Cipullo (1942-1984) • Italië, werkte in Verenigde Staten • Juste Un Clou Pin, speld, voor Cartier • 1971 • goud

Elsa Peretti (°1940) • Italië, werkte in Verenigde Staten en Spanje • Bean Purse, tas • 1977 zilver

Elsa Peretti (°1940) • Italië, werkte in Verenigde Staten en Spanje • kaarthouder • 1978 goud

Jean Dinh Van (°1927) • Frankrijk Slave ring, ring, voor Cartier • ca. 1969 goud

Jean Dinh Van (°1927) • Frankrijk collier met hanger • ca. 1970 goud, kwartskristal, zijde

Andrew Grima (1921-2007) • Italië, werkte in Verenigd Koninkrijk • ring • 1978 goud, citrien

Stuart Devlin (1931-2018) • Australië, werkte in Verenigd Koninkrijk • ring • 1971 goud

Ilias Lalaounis (1920-2013) • Griekenland collier • jaren 1970 goud, bergkristal

Chaumet (opgericht in 1780) • Frankrijk René Morin, ontwerper • collier • ca. 1970 goud

Bulgari (opgericht in 1884) • Italië choker met hanger • 1971 goud

Pierre Sterlé (1905-1978) • Frankrijk collier • ca. 1970 goud 39

David Webb (1925-1975) • Verenigde Staten collier met hanger • 1970 goud

Cartier (opgericht in 1847) • Frankrijk riem/collier • ca. 1970 verguld zilver

Louis M. Gérard (jaren 1940) • Frankrijk collier met hanger • 1975 leisteen, goud, koraal, diamant 40

Haroldo Burle Marx (1911-1991) • Brazilië collier met hanger/broche en ring jaren 1960-1970 • goud, aquamarijn

Cartier (opgericht in 1847) • Frankrijk ring • jaren 1960 goud, tijgeroog

“I always visit Bulgari, because it is the most important museum of contemporary art.�

Andy Warhol

Beeldende kunst & Italiaanse avant-garde

42

kunstenaars worden gevraagd juwelen te ontwerpen

Dat kunstenaars juwelen maken was geen nieuw gegeven in de jaren 1960 en 1970. Alexander Calder maakt vanaf 1938 juwelen voor vrienden en familie. Ook onder meer Salvador Dalí, Max Ernst en Pablo Picasso hebben interessante juwelen van voor die tijd op hun naam staan. Met de invloed van kunststromingen zoals het abstract expressionisme op de vormgeving van juwelen, worden steeds meer kunstenaars gevraagd om juwelen te ontwerpen – zelfs door grote en traditionele juwelenhuizen als Cartier, Tiffany & Co. en Van Cleef & Arpels.

In het Italië van eind jaren veertig ontstaat een parallelle ontwikkeling wanneer Mario Masenza, derde generatie juweelontwerper en kunstverzamelaar, Italiaanse schilders en beeldhouwers uitnodigt om juwelen te ontwerpen. Zijn inspiratie haalt hij wellicht uit de renaissance, toen kregen grote meesters zoals Leonardo Da Vinci verschillende vaardigheden (waaronder goudsmeden) als onderdeel van hun artistieke training. Het doel van deze samenwerking is om de krimpende juwelenhandel na de Tweede Wereldoorlog nieuw leven in te blazen. Dit leidt tot een vernieuwende esthetiek die voor het eerst getoond wordt in de Galleria Il Milione in Milaan in 1949.

Daar zijn onder andere Afro Basaldella en Franco Cannilla vertegenwoordigd, kunstenaars van wie ook in deze tentoonstelling werk te zien is.

43

Afro Basaldella (1912-1976) • Italië broche, voor Mario Masenza • ca. 1950 goud, diamant, andradiet granaat, amethist

Afro Basaldella (1912-1976) • Italië • collier met drie hangers, voor Mario Masenza • eind jaren 1940 begin jaren 1950 goud, saffier, robijn, diamant

Franco Cannilla (1911-1985) • Italië armband met Januskop, voor Mario Masenza ca. 1949 • goud, koraal, diamant, saffier 44

Afro Basaldella (1912-1976) • Italië • broche, voor Mario Masenza • ca. 1950 • goud, diamant, smaragd, amethist, toermalijn, rodoliet granaat

Franco Cannilla (1911-1985) • Italië collier en armband, voor Mario Masenza vermoedelijk jaren 1960 • goud, turkoois, robijn

E.R. (Eva Renée) Nele (°1932) • Duitsland collier • jaren 1960 goud, trilobiet fossiel

Helen Woodhull (1940-2005) • Verenigde Staten collier met hanger • 1971 goud, agaat

Jean Mahie (opgericht in 1969) • Frankrijk collier met hanger • ca. 1972 goud

César Baldaccini (1921-1998) • Frankrijk Compression de bijoux, hanger, voor Cartier 1973 • samengeperste gouden juwelen

Franco Cannilla (1911-1985) • Italië armband, voor Mario Masenza • 1950-1970 goud, diamant

Walter Schluep (1931-2016) • Spanje, werkte in Canada • armband • 1971 goud, hars 45

Gerda

Flöckinger Gerda Flöckinger wordt ook wel de First Lady of British Jewellery genoemd en vergeleken met Mary Quant, de Britse ontwerper bekend van de minirok en het starten van de moderevolutie in Londen. Gelijk aan Quant’s herziening van mode, is Flöckinger een van de eersten in het Verenigd Koninkrijk die iets nieuws met juwelen voor ogen heeft.

Flöckinger is vooral bekend voor haar herinterpretatie van de diffusietechniek, waarbij metalen samensmelten.

Anders dan bij solderen, is hier geen soldeer nodig maar smelten de metalen direct aan elkaar. Typerend voor Flöckingers juwelen is de rijke oppervlaktestructuur, ontstaan door de diffusietechniek, versterkt door het toevoegen van edelstenen en bungelende elementen.

46

Gerda Flöckinger (°1927) • Oostenrijk, werkt in Verenigd Koninkrijk • ring • 1977 goud, parel, diamant

47

In de samenleving en onder verschillende juweelontwerpers ontstaat er in de jaren 1960 en 1970 een interesse in oude beschavingen. De cultuur en met name de vormgeving van Etrusken, Maya’s, het oude Egypte, Grieken, Romeinen en Perzen bieden een bron van inspiratie. Naast de vormentaal wordt ook het gebruik van een hoog goudgehalte van 22 karaat overgenomen, wat zorgt voor een antieke uitstraling.

Aldo Cipullo (1942-1984) • Italië, werkte in Verenigde Staten • oorbellen, voor Cartier 1971 • goud

Paco Rabanne (°1934) Spanje, werkte in Frankrijk minijurk • ontwerpjaar 1967, heruitgave 2007/2008 • plastic, metaal • bruikleen MoMu Antwerpen, T20/2028 48

Aldo Cipullo (1942-1984) • Italië, werkte in Verenigde Staten • collier met hanger, voor Cartier • 1971 • goud

Félix Roulin (°1931) • België Robe Nombril, minijurk, voor Valens • 1967 katoen, brons, fluweel bruikleen MoMu Antwerpen, T83/2

Félix Roulin (°1931) • België Robe Ventre, minijurk, voor Valens • 1967 • katoen, brons, fluweel bruikleen MoMu Antwerpen, T83/3

Franco Cannilla (1911-1985) • Italië armband en broche, voor Mario Masenza ca. 1949 • goud, diamant

Jean Mahie (opgericht in 1969) • Frankrijk hanger, voor Cartier • ca. 1970 goud

Van Cleef & Arpels (opgericht in 1906) Frankrijk • collier • jaren 1970 goud

Van Cleef & Arpels (opgericht in 1906) Frankrijk Avian Pendant, hanger/broche/gesp • ca. 1971 goud

Van Cleef & Arpels (opgericht in 1906) Frankrijk • Manchette Cuff Bracelets, armbanden • 1977 • goud

Lisa Sotilis (°ca. 1944) • Griekenland collier, oorbellen en ring • ca. 1970 goud

49

Walter Schluep armband • 1971 • goud, hars

DIVA agenda 2020 - 2021 25.10.2020 – 6.12.2020

Expo / De kunst van het ciseleren Wil je meer weten over de techniek van het ciseleren? Kom dan een kijkje nemen op de eerste verdieping van het museum.

Hier kom je alles te weten over deze bijzondere vormgeving- en versieringstechniek die door weinigen nog professioneel wordt beoefend. Prijs: gratis

30.10.2020 - 14.03.2021

Expo / The Jeweller´s Art Duik in de swinging sixties & seventies en ontdek de juwelen, mode, muziek en design uit deze bruisende periode.

Prijs: inbegrepen in je toegangsticket

CONTINU

Expo / DIVA, a Brilliant Story De vaste collectie van DIVA komt tot leven in zes zalen die elk een verhaal vertellen.

Ga mee op een tijdreis doorheen 500 jaar vakmanschap en ambacht en bewonder DIVA´s briljante collectie.

Prijs: inbegrepen in je toegangsticket

25.10.2020

DIVA talk / Patrick Storme over de kunst van het ciseleren Patrick Storme deelt zijn kennis over de ciseleertechniek en zijn expertise aan de hand van zijn eigen werk.

Prijs: € 5 (€ 3 reductietarief) Aanvang: 11 uur

31.10.2020 – 4.11.2020

Workshop: Masterclass ciseleren door Patrick Storme Inschrijven: volzet

CONTINU

Rondleiding / The Jeweller´s Art met persoonlijke gids Neem jij je vriendengroep mee naar de The Jeweller´s Art of kom je liever alleen met je partner? De keuze is aan jou.

Een groepsbezoek met gids reserveer je al vanaf € 15 per persoon, inclusief toegangs­ ticket. Maximum 9 personen per gids.

Meer dan 9 personen?

Kijk bij groepsbezoeken op onze website.

8.11.2020 - 13.12.2020 10.01.2021 - 14.02.2021

Rondleiding / DIVA Deluxe in The Jeweller´s Art Prijs: € 2 extra op je toegangsticket Aanvang: 14 uur

7.11.2020 - 12.12.2020 22.12.2020 - 2.01.2021

Familierondleiding / DIVA Mysteries in The Jeweller´s Art Prijs: € 5 extra op je toegangsticket Aanvang: 14u30

15.11.2020

Familierondleiding: Kunstendag voor Kinderen Prijs: inbegrepen in je toegangsticket, kinderen gratis Aanvang: 11 uur en 14 uur

CONTINU

Rondleiding / Groepsbezoek voor blinden en slechtzienden Prijs: gratis (excl. toegang museum) 51

Colofon

DIVA, Antwerpen 30.10.2020 - 14.03.2021

Deze tentoonstelling is een gezamenlijke productie van het Cincinnati Art Museum, Cincinnati, Ohio en DIVA, museum voor diamant, juwelen en zilver, Antwerpen, België raad van bestuur Nabilla Ait Daoud, Yolande Avondroodt, Lebuin D’Haese, Omar Fahti, Luk Lemmens, Bartold Maréchal, Koen Palinckx, Tatjana Scheck, Annelies Thoelen

met steun van: Stad Antwerpen, Toerisme Vlaanderen, AWDC, Umicore, Shanghai Diamond Exchange

directiecomité Yannick Bochem, Lies Buyse, Isabelle Hernould, Milan Rutten, Wim Van Damme curator DIVA: Catherine Regout scenografie: Space Encounters technische productie: Marie Vandecasteele bouw: Planemos lichtinstallatie: Space Encounters & Children of the Light tekst: Cynthia Amnéus , Catherine Regout eindredactie: An Labis, Leonie Maerevoet verlichting: Chris Pype concept & design brochures: Jurgen Flick (OVERBUREN) DIVA Team directeur: Eva Olde Monnikhof tentoonstellingen: Leonie Maerevoet, Catherine Regout, Marie Vandecasteele collectie: Arendine Martens, Wim Nys, Carl de Smit, Kristina Valiulis, Vincent Van Beek, Ann Verbecque communicatie en publiekswerking: Els Crollet, Tom Iriks, Suzanne de Lange, Leen Thielemans bibliotheek: An Labis, Michelle Suykerbuyk, Giacomo Visini strategie & relatiebeheer: Martine Nieuwenhuysen, Kelly de Rybel - van Campenhout, Daniëlle Serré, Wim Verhulst logistiek: Eduard Backelant, Stéphane Keersmaekers onthaal: Katelijne Decraene, Maaike Delsaerdt, Raphaël Lauwers, Soun Liekens, Lieve Van Looveren bewaking: Marc Brosens, Annemie De Meester, Patrick Dhondt, Walter Geldolf, Henk van Genderen, Gert Govaerts, Vanessa Gruda, Maria Janssens, Raf Lippens, Ronny Mewis, Marianne Scholten, Ilse Van De Weyer, Sven Wendrickx

52

met bijzondere dank aan: PJ Grimm Annabelle Hermans David Huycke Kimberly Klosterman Els Minne Annelies Wylleman Bruikleengevers: Artifort Hans Boodt Cincinnati Art Museum Laura Dols Guild Merchant BV Kunstconsult KMSKA MoMu Antwerpen Alle juwelen zijn van de collectie van Kimberly Klosterman, tenzij anders aangegeven. afbeeldingen © DIVA, Cincinnati Art Museum, Kimberly Klosterman / Fotografen: Dominique Provost, Tony Walsh, Kimberly Klosterman © 2020 DIVA voor deze uitgave, alle rechten voorbehouden.

Verantwoordelijke uitgever: Eva Olde Monnikhof, directeur DIVA, Gildekamersstraat 9, 2000 Antwerpen Wettelijk depotnummer: D/2020/14.608/5 Disclaimer: DIVA heeft geprobeerd om alle rechten te regelen in overeenstemming met de betreffende wetgeving.

Diegene die meent rechten te kunnen laten gelden, kan zich richten tot de uitgever.