Jaarverslag 2023

MAAK KENNIS MET DJAPO

BLIK TERUG OP 2023

Colofon

Redactie: Djapo vzw

Vormgeving en illustraties: Djapo vzw

Foto’s: Uli Schillebeeckx en Shutterstock

Dit is een uitgave van:

Djapo vzw

Ortolanenstraat 6 3010 Kessel-Lo 0460 95 71 01 info@djapo.be www.djapo.be

Voor alle informatie over artikels, privacy en auteursrecht kan je terecht bij Djapo. We hebben ons uiterste best gedaan om copyright van gebruikte foto’s na te gaan. Mocht er toch nog informatie ontbreken, neem dan contact op met info@djapo be

“

Onderwijs is de sleutel voor een duurzame wereld.

Arjen Wals, hoogleraar

Transformatief Leren aan de Wageningen Universiteit

Lees het interview hier https://bit ly/duurzamewereld

“

Djapo wenst dat alle kinderen en jongeren bewust en actief kunnen meebouwen aan een rechtvaardige en duurzame samenleving.”

”

Djapo is een pioniersschip.

Altijd onderweg, al van in het prille begin. Af en toe wijzigt de route die we nemen. Maar onze eindbestemming blijft altijd dezelfde.

Omdat 2023 opnieuw een jaar vol vernieuwing was, hebben we onze visie en missie nog eens scherp gesteld. Zodat wij samen met jullie stevig koers kunnen houden, de horizon tegemoet.

Lees onze visie en missie op onze website: www.djapo.be/over-djapo/beleid-en-bestuur#visie

Inhoudsopgave

Nieuwe blik op begeleidingsaanbod

Begeleiding voor scholen en gemeenten

Wat als de emoties hoog oplaaien?

gemeenten

Voorwoord

In elke organisatie ligt een goudmijn aan wijsheden. Eén van die wijsheden bij Djapo luidt: ‘Kiezen is niet verliezen. Kiezen is focus winnen’

Djaponezen durven wel eens te wikken en te wegen als we beslissingen nemen. We bekijken de situatie vanuit verschillende perspectieven We zoomen in en dan weer uit. Maar altijd is er iemand die aan het einde van een brainstormsessie de neuzen in dezelfde richting duwt en ons eraan herinnert dat het nu tijd is om een beslissing te nemen “Want kiezen is focus winnen!”

2023 heeft de kracht van die wijsheid nog maar eens in de verf gezet. Het jaar voordien had Djapo scherpe keuzes moeten maken. De inflatie en gedaalde subsidies leidden tot minder middelen en een kleiner team.

Maar tegelijkertijd koesterden we nog altijd hoge ambities en wilden we een verschil maken voor het onderwijs en de samenleving in het algemeen. Hoe konden we die twee realiteiten met elkaar combineren?

We kozen ervoor om expertise, kracht en impact te winnen door nog meer bruggen te bouwen en te versterken.

De brug naar leerkrachten en scholen die online informatie, inspiratie en ondersteuning zoeken, bijvoorbeeld. Enter: nieuwe website en meer aandacht voor de communicatie & marketing rond onze mooie initiatieven.

De brug naar steden en gemeenten. Lokale ambtenaren zijn al jaren een belangrijke partner om scholen en kinderen en jongeren te bereiken. Om onze band te versterken, organiseren we nu regionale inspiratie- en netwerkmomenten waarbij we ingaan op een thema dat bij steden en gemeenten hoog op de agenda staat.

De brug naar transitieactoren: bedrijven, organisaties en bovenlokale overheden die onze visie onderschrijven en samen met ons het onderwijs willen ondersteunen.

Zo konden we niet enkel onze kerntaken verder zetten, maar ook nieuwe kansen creëren. Daarover lees je meer in dit jaarverslag. Zie je zelf opportuniteiten om samen te werken? Geef ons dan zeker een seintje . We zijn intussen erg bedreven in bruggen bouwen En in focussen scherp houden, dat ook ��. samenwerking@djapo.be

Brug naar ... ONDERWIJS

STEDEN & GEMEENTEN

INTERNATIONALE

PROJECTEN

TRANSITIEPARTNERS

NGO-SECTOR

Nieuwe blik op begeleidingsaanbod

Op 1 januari 2023 introduceerden we verschillende nieuwe vormingen en trajecten. De reden daarvoor? De lancering van ons nieuw theoretisch kader eind 2022 én een vernieuwde aanbodstrategie die zich onder andere meer ent op de hedendaagse noden van leerlingen, leerkrachten en schoolteams. Educatief medewerker Wendy licht toe waar de focus nu ligt.

“Ons theoretisch kader ‘De school als oefenplaats’ verbreedt de mogelijkheden om Educatie voor Duurzame Ontwikkeling te integreren in je klas of school. Het uitgangspunt is dat authentieke maatschappelijke uitdagingen een waardevolle en relevante leercontext kunnen vormen voor leerlingen. Enerzijds omdat er geen pasklaar antwoord op bestaat en leerlingen dus stimuleert om zélf na te denken Anderzijds omdat er een brug wordt geslagen tussen de leerstof en maatschappelijke thema’s waar leerlingen ook in hun leven buiten de school mee geconfronteerd worden, zoals ongelijkheid en klimaatverandering Die herkenning motiveert leerlingen om met de thema’s aan de slag te gaan.”

De actualiteit sijpelt ook binnen in de klas. Kinderen en jongeren zitten met vragen en soms uitgesproken meningen.

Als leerkracht kan je die als uitgangspunt nemen om bepaalde vaardigheden te oefenen.

De druk op leerkrachten en schoolteams is groot. Is het dan geen extra belasting voor hen: van hun school een oefenplaats maken waar leerlingen leren omgaan met maatschappelijke uitdagingen?

“In ons begeleidingsaanbod willen we net laten zien dat ‘De school als oefenplaats’ een antwoord kan bieden op enkele hedendaagse uitdagingen in scholen, zoals de toenemende polarisering en de aandacht voor geïntegreerd lesgeven. Onze visie op EDO is dan niet iets wat er bovenop komt, maar wat je kan integreren in je dagelijkse praktijk.”

“Een voorbeeld: in de klas sijpelen er vaak verhalen door van buitenaf. De oorlog in Oekraïne, het conflict in Gaza … Kinderen en jongeren zitten met vragen, gevoelens en soms heel uitgesproken meningen Als leerkracht kan je die vragen en gevoelens als uitgangspunt nemen om bepaalde vaardigheden te oefenen: je kan leerlingen verschillende perspectieven leren verkennen, oorzaken en gevolgen van het conflict in kaart laten brengen én meer inzicht geven in hun eigen gevoelens bij de situatie. Dat brengt niet alleen een waardevol gesprek op gang, maar je werkt ook aan specifieke eindtermen.

“Om als leerkracht die leerkans te zien, moet je alertheid kweken. En daarom organiseren we nu de begeleiding ‘Een mond vol tanden: omgaan met moeilijke thema’s in de klas’, waar leerkrachten kennismaken met relevante werkvormen en leidraden en meer inzicht krijgen in hun begeleidershouding. We bieden handvaten aan om een veilig klasklimaat te creëren waar het oké is om van mening te verschillen en waar je die verschillen kan bespreken.”

“Wil je meer inzetten op geïntegreerd lesgeven? Ook dan is het een meerwaarde om te werken met maatschappelijke uitdagingen. Want die zijn vaak zo gelaagd dat je er verschillende vakken aan kan linken. Zo kan je ook tijdens je les wiskunde ingaan op het thema ‘klimaat’, bijvoorbeeld door te berekenen hoe je de ecologische voetafdruk van je klas verkleint als iedereen met de fiets naar school zou komen. Of je werkt tijdens de les Nederlands rond bronnen over het thema en denkt na over zender, ontvanger en boodschap. Je leerlingen zien zo hoe verschillende vakken en onderwerpen met elkaar verbonden zijn, wat je lessen weer betekenisvoller maakt.”

“Een laatste voorbeeld dat ik nog zeker wil meegeven, is de begeleiding ‘De kracht van digitaal’. Daarmee spelen we in op de digisprong die veel scholen bezig houdt. Naar aanleiding van het Europese onderzoeksproject Digital Destiny ontwikkelden we een online leerplatform waar leerkrachten lager onderwijs ontdekken hoe ze een blended EDOleeromgeving kunnen creëren, met digitale én analoge tools.”

“Tijdens ‘De kracht van digitaal’ gaan we dieper in op die tools en koppelen we de vaardigheden die we via die tools willen trainen aan de eindtermen. Dus ook op die manier spelen we in op een nood die leeft binnen het onderwijs ”

Vroeger focusten we op de vaardigheden systeemdenken, filosoferen en creatief denken. Vallen die vormingen nu weg?

“Zeker niet. De vaardigheden zitten nog steeds vervat in ons theoretisch kader: zo vind je systeemdenken bijvoorbeeld terug in het systemisch vermogen en kan creatief denken je helpen om je transformatief vermogen te versterken. We bieden daarom nog altijd vormingen rond systeemdenken, filosoferen en creatief denken aan, al leggen we tijdens onze sessies wel andere accenten dan vroeger. Bovendien zijn veel vormingen op maat, waardoor we heel wat kansen hebben om de verschillende vaardigheden te combineren.”

“Ik besteed nu trouwens nóg meer aandacht aan de begeleidingsstijl van de leerkracht. Want je begeleidingsstijl bepaalt in grote mate of je al dan niet een veilig klasklimaat kan creëren waar leerlingen met elkaar in dialoog durven gaan en hun mening durven verkennen en uiten. Djapo werkte daarvoor de voorbije jaren verschillende leidraden uit. Die bevatten onder andere hulpvragen: doelgerichte vragen die je leerlingen prikkelen om vérder te denken Die hulpvragen hebben we me vroeger als leerkracht meer dan eens geholpen om klasgesprekken op gang te trekken! Ik beveel ze aan iedere leerkracht aan!”

Benieuwd naar ons begeleidingsaanbod?

1

Begeleiding voor scholen

en gemeenten begeleiding Kinderrechtenschool/ School for Rights

Basisonderwijs 47

nascholingen/coachings

27 trajecten/ procesbegleidingen

Hogeschool

2

26 trajecten

nascholingen/ coachings

Secundair onderwijs

34

nascholingen/ coachings

9 trajecten/ procesbegleidingen

Stad of gemeente

5 betrokken gemeenten bij trajecten

trajecten voor een kindergemeenteraad

13

Wat als de emoties hoog oplaaien?

Op 7 oktober 2023 escaleerde het Israëlisch-Palestijns conflict en ontwikkelde er zich een oorlog tussen Hamas en Israël Die oorlog beroerde overal ter wereld de gemoederen – ook in Vlaamse scholen. Leerlingen zaten met vragen, waren bang, hadden soms uitgesproken meningen over het conflict. En leerkrachten zochten naar manieren om al die gevoelens en gedachten een plek te geven in de klas.

Om in te spelen op die nood, organiseerde Djapo op 15 november een gratis inspiratiewebinar voor leerkrachten secundair onderwijs: ‘Emoties rond conflict bespreekbaar maken in de klas’. 68 leerkrachten maakten kennis met werkvormen waarmee ze leerlingen kunnen stimuleren om hun gedachtes en emoties te verwoorden én waarmee ze ook de gelaagdheid van het conflict in kaart kunnen brengen door verschillende perspectieven te benaderen

Herbekijk het webinar

https://bit ly/webinar-gevoelens

Of lees de bijhorende blog

https://bit.ly/blog-gevoelens

Brug naar ... ONDERWIJS

STEDEN & GEMEENTEN

INTERNATIONALE

PROJECTEN

TRANSITIEPARTNERS

NGO-SECTOR

Regionale netwerkmomenten

Ideeën sprokkelen bij Djapo

Djapo heeft al jaren een sterke band met veel Vlaamse en Brusselse steden en gemeenten. Toch merkten we dat we al een tijdje in hetzelfde vijvertje zaten te vissen: dezelfde steden en gemeenten kozen vaak voor hetzelfde aanbod om kinderen en jongeren te bereiken. Terwijl er zoveel leuke en inspirerende mogelijkheden zijn om met kinder- en jongerenparticipatie aan de slag te gaan!

Daarom introduceerden we in 2023 regionale inspiratie- en netwerkmomenten in Gent, Hasselt, Roeselare en Antwerpen. Maar liefst 72 ambtenaren uit 56 verschillende steden en gemeenten kwamen samen rond de vraag: ‘Hoe betrek je kinderen en jongeren bij je beleid?’.

Wat stond er op de agenda?

De deelnemers maakten kennis met verschillende werkvormen en initiatieven van collega’s om kinderen en jongeren te laten nadenken over maatschappelijke thema’s die hun stad of gemeente belangrijk vinden

We gingen met elkaar in gesprek over de drempels en uitdagingen die gepaard gaan bij kinder- en jongerenparticipatie

We zoomden in op hoe het onderwijs een belangrijke partner kan zijn voor steden en gemeenten om kinderen en jongeren te bereiken.

Het inspiratie- en netwerkmoment bleek een groot succes én een startpunt voor heel wat steden en gemeenten om nieuwe initiatieven op poten te zetten. Wordt dus vervolgd!

Land- en tuinbouw: (g)een vervan-mijn-bedshow

Wat doen boeren voor het klimaat? Hoeveel energie verbruikt een serre? En hoe kijkt een kleine veeboer naar dierenwelzijn? Het project ‘Boer(in): maat van het klimaat’ van Provincie Oost-Vlaanderen ondersteunt land- en tuinbouwers om met kinderen en jongeren in gesprek te gaan over deze maatschappelijke vragen. “En dat gesprek is broodnodig”, vertelt Monique Vervaet van de Lokerse geitenboerderij ’t Eikenhof.

Tiny op de boerderij

“Negentig procent van de kinderen en jongeren die ons bezoeken, hebben een erg klassiek beeld van de boerderij Een beeld uit de kinderboeken in feite, met een boer die wat koeien, ezels, kippen en varkens bijhoudt. Gisteren vroeg één van de kinderen nog: waar is jullie hond en poes? Ze zien de boerderij niet als een economisch gegeven, maar als een gezellige kinderboerderij. Zelfs voor de leerkrachten is de landbouw een ver-vanmijn-bedshow. Een beervat bijvoorbeeld, dat kennen ze niet meer.”

Hoe is die afstand tussen de burger en de land- en tuinbouwsector zo gegroeid?

“Honderd jaar geleden gingen mensen voor eieren en melk nog langs bij de boer, maar nu kopen ze alles in de supermarkt. Burgers mógen ook niet meer overal langskomen op land- en tuinbouwbedrijven, want de overheid heeft strenge hygiënemaatregelen opgelegd.”

“En laat ons eerlijk zijn: veel boeren zijn ook bang voor negatieve reacties. De landbouw is de voorbije decennia meer dan eens in een negatief daglicht gekomen. Denk maar aan het hormonenverhaal in de vee-industrie of de stifkstofkwestie. Ook dat vergroot de afstand.”

Wiskunde tussen de geiten

Geitenboerderij ’t Eikenhof krijgt wél vaak bezoekers over de vloer. “We zijn een zorgboerderij en hebben een hoevewinkel. Bovendien krijgen we regelmatig klassen op bezoek: van kleuter- tot secundair onderwijs, zowel uit het regulier als uit het buitengewoon onderwijs ”

“De Provincie ondersteunt die bezoeken ook, hé. Leerkrachten uit de derde graad basisonderwijs kunnen bijvoorbeeld het traject ‘Boerderijonderwijs’ volgen, waarbij ze zes halve dagen les volgen op een boerderij in de buurt. Dat is verrijkend, zeker voor kinderen die liever ervaringsgericht dan uit schoolboeken leren. Hefboomwerking, korte keten, winst en verlies … Dat zijn zaken die kinderen vaak sneller begrijpen als ze er in de praktijk – op de boerderij – mee aan de slag gaan ”

Jonge denkers. Grote doeners

“En wat met de stikstofuitstoot?”

Monique en haar collega-landbouwers krijgen tijdens klasbezoeken steeds vaker kritische vragen “Als onze geiten lammeren, dan brengen we de mannelijke lammetjes naar het slachthuis. Want die produceren nu eenmaal geen melk. Daar hebben kinderen het vaak moeilijk mee. Sommige jongeren vragen ook naar het vervuilende aspect van land- en tuinbouw. Dan kun je met hen in gesprek gaan over het stikstofakkoord, maar hoe doe je dat op een kindvriendelijke manier? Daar hebben veel boeren geen kaas van gegeten.”

Enkele Oost-Vlaamse land- en tuinbouwers klopten daarom aan bij Caroline Ingelbert en Katrien Baetens van de dienst Landbouw en Platteland van de Provincie Oost-Vlaanderen. De vraag: hoe kan je met kinderen en jongeren praten over complexe onderwerpen?

“De Provincie nam toen Djapo onder de arm. Een goede keuze, want jullie beschikken over de werkvormen en de ervaring om gelaagde maatschappelijke thema’s inzichtelijk te maken voor kinderen en jongeren ”

“De Provincie organiseerde verschillende sessies waarbij Djapo-begeleider Wendy samen met de land- en tuinbouwers nadacht over welke werkvormen en onderwerpen interessant en haalbaar zijn tijdens een boerderijbezoek. We probeerden de werkvormen ook zelf uit, want dan pas weet je welke impact ze hebben ”

Zien, ruiken, voelen

Het eindresultaat is ‘Boer(in): maat van het klimaat’, een thematisch boerderijbezoek voor klassen van de 2de en 3de graad basisonderwijs

“De werkvormen die we samen met Djapo selecteerden, zijn verwerkt in een handleiding die beschikbaar is voor OostVlaamse land- en tuinbouwers. Afhankelijk van de groep die hen bezoekt, kunnen ze dan een werkvorm naar keuze uitkiezen. Sommige leerkrachten willen bijvoorbeeld inzoomen op het economische aspect van de boerderij. Dan kan je met de leerlingen in gesprek gaan over het verschil tussen korte en lange keten. Maar evengoed krijg je vragen over je impact op het milieu. De handleiding biedt voer voor verschillende type gesprekken.”

Van kleine keten tot grote boerderijen

Waarover kunnen die gesprekken dan gaan? “Als leerlingen vragen naar onze impact op het milieu en het stikstofakkoord ter sprake komt, dan kunnen we via de werkvormen samen met hen nadenken over hoe het komt dat de land- en tuinbouw zoveel stikstof uitstoot.”

“We maken dan natuurlijk een verschil tussen industriële landbouw en familiebedrijven. Maar we denken ook na over waarom ook familiebedrijven de laatste decennia zo gegroeid zijn. Daar liggen meerdere oorzaken aan de basis ”

“De familie van mijn man is bijvoorbeeld van 30 naar 70 koeien moeten gaan omdat ze anders geen lening kregen van de bank En dan heb je nog het feit dat boeren vaak een zeer klein percentage ontvangen van de prijs die je in de supermarkt betaalt voor onze producten. Ook die prijs dwingt veel boeren om te groeien, om meer te produceren om zo voldoende te verdienen ”

Met hun hoevewinkel kiezen Monique en Peter bewust om in te stappen in de korte keten, een duurzaam vermarktingssysteem waarbij een rechtstreekse relatie bestaat tussen de producent en de consument Ook over die korte keten gaan ze in gesprek met leerlingen. “Onlangs kregen we nog een klas uit het buitengewoon secundair onderwijs over de vloer. Ze kregen allemaal een portefeuille met centen waarmee ze iets mochten kopen uit onze winkel. Toen veranderden we het scenario: wat als je dit product in de supermarkt koopt? Waar gaat het geld dat jij betaalt dan naartoe? Dan brengen we samen de verschillende schakels in kaart tussen de supermarkt en de boer. Per schakel moeten ze wat geld opzij zetten. Zo zien ze met hun eigen ogen hoe weinig van hun geld effectief naar de boer gaat. En dan kan je uitleggen dat boeren die instappen in die lange keten én voldoende willen verdienen, vaak moeten groeien om te kunnen blijven bestaan. Je legt de complexiteit en tegelijk de absurditeit van het systeem bloot.”

Loskomen van grote emoties

Wendy, Djapo-begeleider: “De druk op land- en tuinbouwers wordt steeds groter. Vanuit de maatschappij krijgen ze steeds meer vragen over duurzaamheid en klimaat. Ook van leerlingen die op boerderijbezoek komen. De land- en tuinbouwers hebben nood aan handvaten om op die vragen een bevattelijk en gestructureerd antwoord te formuleren. De werkvormen zijn dan een betrouwbare gids: een leidraad waaraan ze hun verhaal kunnen vastknopen en het vanuit verschillende perspectieven en kaders kunnen vertellen.”

De kindergemeenteraad van Erpe-Mere

Van een speelgoedinzameling voor kwetsbare gezinnen tot acties rond mentaal welzijn: de Vlaamse kindergemeenteraden zetten elk jaar hun schouders onder tal van mooie projecten. Maar de begeleiding van zo’n kindergemeenteraad neemt best wat tijd in beslag. Daarom schakelde de jeugddienst van Erpe-Mere de hulp in van Djapo! Wees een vlieg aan de muur en woon onze eerste sessie in Erpe-Mere bij.

Verwelkoming in de gemeenteraadszaal

De kindergemeenteraad is ‘serious business’ in Erpe-Mere, en terecht! Schepen van Onderwijs en Jeugd Dries Hostens verwelkomt de leden en laat hen plaatsnemen in de gemeenteraadszaal, waar iedereen een plekje krijgt mét microfoon. Spannend!

Dromen vliegen in het rond

De eerste opdracht: teken het Erpe-Mere van je dromen! Djapo-begeleidster

Ann stuurt de kinderen met vragen zoals: Wat heb je nodig om fijn te leven in je gemeente? Hoe ziet gezond leven eruit in Erpe-Mere?

“Ik wil meer bomen en natuur, want dat is er nu nog te weinig in Erpe-Mere.

Verbinding met de SDG’s

De kindergemeenteraadsleden maken kennis met Duurzame

Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG's) via een filmpje. Ze bedenken hoe ze die doelen kunnen toepassen op hun gemeente.

Erpe-Mere krijgt een rapport

De kinderen stellen zelf een rapport op voor Erpe-Mere met goede en minder goede punten. Nadien stemmen ze: aan welke onderwerpen willen zij als kindergemeenteraad prioriteit geven?

Beleidsprioriteiten zijn bepaald!

Over deze uitdagingen wil de kindergemeenteraad zich de komende periode buigen: afvalproblematiek

meer fiets- en voetpaden

meer speelmogelijkheden voor peuters en kleuters

Als kinderen en jongeren herstel belangrijk vinden, kunnen ze hun familie en vrienden inspireren om zelf ook meer duurzame keuzes te maken.

Lieve Van Espen,

projectcoördinator Sharepair

Ontdek meer over Sharepeair op pagina 24.

Brug naar ... ONDERWIJS

STEDEN & GEMEENTEN

INTERNATIONALE

PROJECTEN

TRANSITIEPARTNERS

NGO-SECTOR

Maak het verschil,

begin in de klas

Ziehier: onze eerste campagne voor bedrijven en organisaties die samen met ons een aanbod willen creëren voor het onderwijs!

De campagne werd ontwikkeld door strategische partner Shaved Monkey en gelanceerd in het najaar van 2023. We richtten ons op bedrijven en organisaties die aansluiten bij onze missie en vanuit hun expertise scholen kunnen ondersteunen om maatschappelijke thema’s bespreekbaar te maken bij kinderen en jongeren.

Ondertussen hebben we ook een bedrijfsbrochure uitgewerkt met ons aanbod en good practices. Interesse in de brochure? Stuur een mail naar samenwerking@djapo.be!

Enkele samenwerkingen

in de kijker

FOST PLUS - LESMATERIAAL VOOR OKAN EN BUSO

Sinds 2020 ondersteunen we Fost Plus bij de ontwikkeling van en de communicatie over een educatief aanbod voor het secundair onderwijs. Doel? Leerlingen actiegericht aan de slag laten gaan rond huishoudelijk verpakkingsafval. In 2023 vertaalden we het aanbod naar educatief materiaal voor OKAN en BuSO Twee relatief nieuwe doelgroepen voor Djapo, en daarom lieten we ons ondersteunen door enkele OKAN- en BuSO-leerkrachten. Zij hielpen ons om de downloadbare lesvoorbereidingen aan te passen aan de noden, doelen en context van de respectievelijke doelgroepen.

Wil je de nieuwe lesmaterialen inkijken?

OKAN: https://www.fostplus.be/nl/downloadbaar-lesmateriaal-okan BuSO: https://www.fostplus.be/nl/downloadbaar-lesmateriaal-buso

VLAAMS VREDESINSTITUUT - STEMMEN VOOR VREDE

Het Vlaams Vredesinstituut nodigt elk jaar drie klassen van de derde graad secundair onderwijs uit op het Vlaams Parlement Een hele dag zitten de leerlingen samen en brainstormen ze over wie een goede kandidaat zou zijn voor de Nobelprijs voor de Vrede. Daarbij denken ze ook na over wat het begrip vrede precies omvat. Geen makkelijke opdracht, zo bleek, want vrede is een complex begrip.

Daarom vroeg het Vredesinstituut om een lesbundel uit te werken rond de Nobelprijs voor de Vrede waar leerkrachten of workshopgevers onmiddellijk mee aan de slag kunnen. Het lessenpakket werd ‘Stemmen voor Vrede’ gedoopt en bestaat uit een leerlingen- en leerkrachtenbundel.

Meer info: https://www djapo be/aanbod/kopen/stemmen-voor-vrede

PLEEGZORG VLAANDEREN - PLEEGZORG IN DE KLAS

Hoe open je het gesprek over pleegzorg ook in de klas? Djapo en Pleegzorg Vlaanderen sloegen de handen in elkaar en ontwikkelden een lespakket voor de eerste, tweede en derde graad van het lager onderwijs

De pakketten zijn opgebouwd als inspiratiebundels. De leerlingen maken kennis met wat pleegzorg precies betekent en ze ontdekken hoe verschillende kinderen, jongeren en volwassenen pleegzorg ervaren. Tot slot onderzoeken ze wat zij zelf voelen bij het thema Alle activiteiten zijn aangepast per graad en de lespakketten zijn gekoppeld aan de leerplandoelen.

Duik in het lesmateriaal: https://www.djapo.be/aanbod/kopen/pleegzorg-in-deklas

RIKOLTO - EIGENWIJS IN DE SUPERMARKT

Ken je de workshop ‘(Eigen)wijs in de supermarkt’ van onze collega’s van Rikolto al? Daarin ontdekken deelnemers hoe supermarkten consumenten kunnen verleiden tot bepaalde keuzes en hoe we die technieken ook kunnen inzetten om van duurzaam de makkelijkste optie te maken.

In 2023 klopten de collega’s van Rikolto aan bij Djapo, want ze wilden de workshop voor volwassenen vertalen naar een les voor het secundair onderwijs Of we hen daarbij konden ondersteunen en adviseren? Maar natuurlijk!

Het resultaat? Dat ontdek je in de loop van 2024 op onze website.

ZONNESTRAAL - FILOSOFEREN MET KINDEREN

In 2022-2023 en 2023-2024 publiceerde Djapo telkens vier keer een artikel in het schooltijdschrift Zonnestraal. Daarbij stimuleerden we de jonge lezers (8-10 jaar) om hun filosofische kantje te leren kennen Hoe we dat deden? In elke publicatie pasten we een werkvorm toe op het maandthema van Zonnestraal. In het themanummer over geld dachten de kinderen bijvoorbeeld na over de vraag ‘Wanneer heb je een rijk leven?’. Vervolgens gingen we dieper in op de vaardigheid die ze net hadden ingeoefend, zodat ze ook daarin inzicht verwierven.

“ ”

Kinderen en jongeren staan vaak

meer open voor herstelopties.

Hoe stimuleer je consumenten om duurzamer om te gaan met kapotte elektrische en elektronische apparaten? De partners van Interreg-project Sharepair zagen daarvoor kansen in het onderwijs en vroegen aan Djapo om een lespakket te ontwikkelen voor lager en secundair onderwijs. Projectcoördinator Lieve Van Espen licht toe waarom Sharepair kinderen en jongeren zo’n centrale rol gaf.

Lieve: “Afgedankte elektrische en elektronische apparatuur zijn een van de snelst groeiende afvalstromen in Europa.

Tegelijkertijd groeit ook de burgerherstelbeweging Steeds meer vrijwilligers zetten zich in om de afvalberg te verkleinen. Het Europese project Sharepair wil een brug slaan tussen die twee realiteiten: we willen vrijwilligers in Repair Cafés ondersteunen en gebruiksvriendelijke en toegankelijke reparatieoplossingen beter bekend maken bij burgers.”

Herstellen? Vanzelfsprekend!

De partners van Sharepair willen een blijvende gedragsverandering realiseren bij consumenten, zodat die herstel als eerste optie zien. Eén van de sleutels daartoe is samenwerken met kinderen en jongeren.

“Kinderen en jongeren zijn zelf ook consument. De huidige generatie jongeren groeit op in een wereld waar de klimaatimpact van ons consumptiegedrag steeds duidelijker is en duurzamere alternatieven zoals herstel en de tweedehandsmarkt opnieuw meer ingang vinden.”

“Bovendien hebben kinderen en jongeren best wel wat invloed op hun omgeving. Als zij herstel belangrijk vinden, kunnen ze hun familie en vrienden inspireren om zelf ook meer duurzame keuzes te maken Dat maakt het interessant om binnen Sharepair samen te werken met kinderen en jongeren.”

Focus op actiegericht werken

“Als je een gedragsverandering wil realiseren, dan moet je kinderen en jongeren laten inzien welke impact hun keuzes hebben op het klimaat. Hen laten nadenken over de oorzaken en gevolgen van de afvalberg voor mensen wereldwijd. En hen de kans geven om hun keuzes kritisch onder de loep te nemen en over alternatieven na te denken.”

“We hadden al snel door dat een puur informatief lespakket niet zou aansluiten bij onze doelstelling en kozen voor de aanpak die Djapo op tafel legde, met een focus op actiegericht werken. Zo onderzoeken de leerlingen tijdens onze lessen ook een duurzaamheidsvraagstuk en bedenken ze concrete acties binnen hun eigen leefomgeving. Bovendien kon Djapo heel wat expertise voorleggen én een mooie portfolio aan kwaliteitsvolle projecten ”

Cocreatief voor een beter resultaat

Djapo kreeg de opdracht om lesmateriaal te ontwikkelen voor de 3de graad lager onderwijs en voor de 2de en 3de graad secundair onderwijs.

“We wilden nauw betrokken blijven bij de ontwikkeling van het lespakket, want we hadden een duidelijke visie. Maar dat was geen probleem voor jullie. Ontwikkelaars Bram en Sabine organiseerden verschillende cocreatieve sessies waarbij ze het lespakket samen met ons voorbereidden. Die sessies verliepen erg gestructureerd en doelgericht: na afloop waren de afspraken duidelijk, wist iedereen perfect wat ieders rol was en wat de volgende mijlpalen zouden zijn Er was ook voldoende ruimte om de ontwerpversies door te nemen, zodat we inhoudelijk konden bijsturen of de focus verleggen waar nodig.”

Ook de communicatieplanning werd geleid door Djapo “Djapo heeft een rijk netwerk binnen de onderwijssector. Daarom leek het ons vanzelfsprekend om de communicatie via jullie te laten verlopen, zodat ons lessenpakket de aandacht krijgt die het verdient. Door het lessenpakket aan te bieden via jullie website, blijft het bovendien ook toegankelijk nadat ons project is afgelopen.”

Hoe Lieve terugkijkt op de samenwerking? “Erg positief. Wat heel typerend is voor Djapo – en daarin munten jullie echt uit – is de open communicatie en de duidelijke afspraken. En als er al eens iets niet volgens plan verliep – elk project kent wel eens onverwachte elementen – dan vonden we in constructief overleg een oplossing. En het moet gezegd: bij Djapo werken echt sympathieke mensen. Dat maakt samenwerken extra leuk.”

Brug naar ... ONDERWIJS

STEDEN & GEMEENTEN

INTERNATIONALE

PROJECTEN

TRANSITIEPARTNERS

NGO-SECTOR

Maak kennis met COSMOS

Hoe maak je leerlingen uit het lager en secundair onderwijs nieuwsgierig naar wetenschap? Het Europese project COSMOS gelooft dat de kansen groeien als je relevante maatschappelijke onderwerpen integreert in wetenschapsonderwijs. Djapo stapt samen met de Karel de Grote Hogeschool mee in het onderzoeksproject als Belgische partner.

Breek de schoolmuren open

COSMOS is het acroniem voor ‘Creating Organisational Structures for Meaningful science education through Open Schooling for all’. Het doel is om socio-wetenschappelijk onderzoekend leren (socio-scientific inquiry-based learning of SSIBL) in te zetten als didactische methode om scholen te openen naar hun omgeving.

In België krijgen de deelnemende lagere en secundaire scholen ondersteuning van de Karel de Grote Hogeschool en Djapo. Samen zoeken we naar interessante invalshoeken, zoals de relatie tussen fotosynthese en ontbossing of de toenemende ademhalingsproblemen in het Westen. Daarbij betrekken we ook professionals van buiten de schoolmuren die de lessen van de leerkracht extra kracht bijzetten.

Drie maal scheepsrecht

COSMOS wil op drie manieren impact maken:

Op de korte termijn De leerlingen die deelnemen aan onze SSIBLleeractiviteiten zullen inzichten verwerven in de manier waarop de wetenschap werkt, wat jobs in de wetenschap kunnen inhouden en hoe wetenschap relevant is in het dagelijkse leven.

Op de middellange termijn. Door externe belanghebbenden uit de schoolomgeving te betrekken bij het wetenschapsonderwijs zullen scholen geleidelijk aan verschuiven op het continuüm van meer naar binnen naar meer naar buiten gerichte oriëntatie. Dit maakt wetenschapsonderwijs relevanter en meer verbonden met reële maatschappelijk uitdagingen.

Op de lange termijn. Nieuwe schoolorganisatiestructuren zullen de verankering van open schooling in het school-dna en in de kern van het wetenschapsonderwijs verzekeren. Dit draagt bij aan meer interesse in wetenschappelijke loopbanen en meer maatschappelijk geëngageerde burgers in Europa.

In het schooljaar 2022-2023 begeleidden Djapo en de Karel de Grote Hogeschool twee secundaire scholen uit Antwerpen: NovaPlus en CLW Antwerpen. In het schooljaar 20232024 kwam daar nog een lagere school bij: Vrije Basisschool Sleutelhof uit Rumst Lees meer over de ervaringen bij NovaPlus op de volgende bladzijde!

STEM-onderwijs in het park

Een school die bij de politie aanklopt om haar STEM-onderwijs te verrijken? De Antwerpse secundaire school Novaplus ziet er voordeel in. In het kader van het Europese project COSMOS wil de school relevante maatschappelijke onderwerpen integreren in haar STEMonderwijs en daarvoor werkten leerkrachten en leerlingen in het schooljaar 2022-2023 samen met de lokale politie en buurtbewoners. Karolien Cox, die de school vanuit Djapo begeleidde, geeft tekst en uitleg.

“Novaplus besteedt veel aandacht aan STEM op school. Tijdens het STEM-lab leren leerlingen uit de tweede graad bijvoorbeeld sociaal-economische en wetenschappelijke problemen te onderzoeken, kritische vragen te stellen en vanuit een STEM-perspectief naar oplossingen te zoeken. Leren van en met elkaar staat er centraal ”

“Toch voelden de leerkrachten de nood om nog meer de link te leggen met de wereld buiten de schoolmuren. Want zijn de vraagstukken waarrond de leerlingen werken wel altijd maatschappelijk relevant? En zijn de bedachte oplossingen werkbaar voor de betrokken actoren? Dat bleef een beetje een blinde vlek. Met het COSMOS-project hoopt de school de deur te openen naar de buitenwereld en structurele partnerschappen op te starten met maatschappelijke spelers uit de buurt.”

Onderzoek verrijkt praktijk.

En omgekeerd.

Novaplus krijgt tijdens het COSMOS-project ondersteuning van de Karel de Grote Hogeschool en Djapo

“Het KdG-team neemt het onderzoeksluik voor zijn rekening. De onderzoekers brengen onder andere in kaart hoe betrokken de school is en in welke mate de SSIBLdidactiek en open learning worden meegenomen in de uitwerking van het project. Djapo introduceerde de leerkrachten dan weer in de didactiek en reikte werkvormen aan waarmee ze samen met de leerlingen een maatschappelijk vraagstuk kunnen vertalen naar een authentieke onderzoeksvraag.”

Cases gezocht bij de politie

“Tijdens de opstart van het pilootproject merkten de leerkrachten dat ze de buurt rond de school niet zo goed kenden. Daarom riepen ze de hulp in van de politie. Die bezorgde hen een lijst van lokale pleinen met een of meerdere uitdagingen: van geluidsoverlast en sluikstorten tot vandalisme en druggebruik. Op basis van die lijst en uitdagingen selecteerden de leerkrachten en leerlingen samen één plein dat ze verder wilden onderzoeken.”

“Vervolgens organiseerden de klassen een buurtonderzoek in en rond het geselecteerde plein. Op die manier wilden ze de bevindingen van de politie aftoetsen bij de buurtbewoners en eventueel peilen naar problematieken die wel leven bij buurtbewoners, maar misschien (nog) niet werden gedetecteerd door de politie.”

En de volgende stap?

“Daarna gingen de leerlingen op zoek naar oplossingen Ze kozen per groepje één uitdaging uit en onderzichten die uitdaging via een of meerdere werkvormen systeemdenken, zodat ze een beter zicht kregen op de complexiteit van het probleem Tot slot zetten ze hun STEM-vaardigheden in om een oplossing te bedenken. Een heel waardevol proces!”

Life Worth Living: caring for our Educators and Principals

In 2023 startte het project LIFE, waarbij Djapo samen met zes partners uit Bulgarije, Griekenland, IJsland en Italiê een ‘Life Worth Living’-training zal ontwikkelen en implementeren voor leerkrachten en schooldirecties.

Uitgangspunt

Leerkrachten en schooldirecties moeten heel wat bordjes in de lucht houdenzeker nu het onderwijs zo onder druk staat. Hoe zorg je ervoor dat je blijft focussen op wat jij belangrijk vindt, op wat jou zingeving geeft? Hoe help je jezelf om te groeien als persoon, zowel op persoonlijk als op professioneel vlak?

Het Europese project LIFE wil het welzijn van leerkrachten en schooldirecties versterken door samen met hen een antwoord te vinden op de grote vragen van het leven. We bouwen verder op de methodieken en concepten van de opleiding Life Worth Living aan de Yale University en zijn ervan overtuigd dat wie op persoonlijk vlak meer waarde haalt uit het leven, ook professioneel sterker staat.

Digital Destiny gelanceerd

Stand van zaken

In 2023 stelden we een ‘reisgezelschap’ samen van leerkrachten en schooldirectieleden. Deze groep zal in 2024 regelmatig samenkomen om na te denken en te praten over de grote vragen van het leven:

Voor wie en wat ben ik verantwoordelijk?

Wat maakt een leven de moeite waard?

Welke rol heeft lijden in een goed leven?

Graag meer info?

Surf naar onze website: https://www djapo be/educatie-voorduurzame-ontwikkeling/tussen theorie en-praktijk/life

In het voorjaar van 2023 ging het digitaal leerplatform Digital Desti Leerkrachten vinden er gratis online trainingsmateriaal om hun eig leeromgeving vorm te geven. Een mooi resultaat van een internatio onderzoeksproject waaraan Djapo meewerkte!

Meer info? www.digitaldestiny.eu

Brug naar ... ONDERWIJS

STEDEN & GEMEENTEN

TRANSITIEPARTNERS

INTERNATIONALE

PROJECTEN NGO-SECTOR

Even bijtanken bij 11.11.11

Als lidorganisatie ontvangt Djapo elk jaar financiële steun van 11.11.11, de Koepel van Internationale Solidariteit. Om hun campagnes op onze beurt zo goed mogelijk te versterken, schuiven we vier keer per jaar mee aan tafel tijdens hun ledenoverleg Campagnes, Communicatie en Beweging. Wat er precies gebeurt tijdens zo’n ledenoverleg? En waarom die bijeenkomsten belangrijk zijn voor zowel 11.11.11 als haar leden? Je hoort het van Tama D’haen, campagnecoördinator van 11.11.11.

Samen bouwen aan een najaarscampagne

Tama: “Traditioneel was het ledenoverleg vooral een manier om onze lidorganisaties te informeren over de najaarscampagne die wij jaarlijks organiseren. Maar de voorbije jaren voelden we de nood om de interactie tijdens het overleg te dynamiseren Aangezien de leden een deel van de opbrengst van de najaarscampagne krijgen, verwachten we van hen dat ze de campagne mee uitdragen. En dat lukt nu eenmaal beter als de lidorganisaties van bij de start worden meegenomen in het ontwikkelingsproces, als je hen mede-eigenaar maakt van de campagne. Daarom maken we nu ook tijd en ruimte voor consulterende en cocreatieve sessies in de aanloop naar de campagnes ”

Als we op de hoogte zijn van elkaars plannen, kunnen we die mee helpen ondersteunen én kunnen er synergiën ontstaan.

Elkaars ambities ondersteunen

Tama: “Daarnaast is het ledenoverleg een platform waar lidorganisaties elkaar én 11.11.11 beter leren kennen. We koesteren allemaal gelijkaardige ambities, gelijkaardige agenda’s op vlak van internationale solidariteit. Als we op de hoogte zijn van elkaars plannen, kunnen we die mee helpen ondersteunen én kunnen er synergiën ontstaan. 11.11.11 heeft – behalve de najaarscampagne – doorheen het jaar bijvoorbeeld verschillende politieke campagnes lopen. Het ledenoverleg is een ideaal moment om over die campagnes in gesprek te gaan En de leden krijgen op hun beurt ook de ruimte om hun eigen projecten voor te stellen.”

“Het ledenoverleg moet goesting geven om samen te werken. Want verbondenheid geeft energie. Heel wat ngo’s kijken vol spanning naar de verkiezingen van 2024. Tijdens het ledenoverleg kan je – formeel of informeel – vragen of bezorgdheden daarover delen Je voelt dat je er niet alleen voor staat en kan energie bijtanken.”

Expertise en kennis delen

“Tot slot kunnen we elkaar tijdens het ledenoverleg ook helpen groeien in ons vak. We zijn allemaal communicatieen bewegingsmedewerkers. We botsen vaak op dezelfde vragen en uitdagingen Hoe pak je een rebranding aan? Om de hoeveel tijd moet je je website in een nieuw jasje gieten? Hoe bereik je jongeren? Ook voor die vragen maken we tijd tijdens het ledenoverleg. We bouwen samen onze expertise en kennis uit. En op lange termijn zal dat ook een positieve impact hebben op de campagnes van 11 11 11 en die van haar leden. Zo is de cirkel rond!”

Partnerschap met KIYO

Kennismaken met PETA

In 2021 dienden Djapo en kinderrechtenorganisatie KIYO samen een vijfjarenprogramma in bij de Directie Generaal Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD). Samen willen we kinderen en jongeren over de hele wereld empoweren, zodat zij zelf actoren van positieve verandering kunnen worden.

Om onze gezamenlijke missie te versterken, willen we ook leren van elkaars werking én partnerschappen. Daarom maken educatieve medewerkers Ann en Heleen vanaf 2023 tijd om kennis te maken en ervaringen uit te wisselen met één van KIYO’s partners in de Filipijnen: de Philippine Educational Theater Association of kortweg PETA.

Heleen: “Theater kan een krachtig middel zijn voor sociale verandering en ontwikkeling: dat is het uitgangspunt van PETA Via workshops en projecten willen ze een stem geven aan groepen die soms minder duidelijk gehoord worden. Ze werken daarbij altijd rond een maatschappelijk thema, want ze willen ook dat hun theater iets vertelt over en teweeg brengt in de samenleving.”

Voor haar projecten met KIYO werkt PETA samen met jongeren tussen 12 en 15 jaar De educatieve medewerkers gebruiken daarbij de OAO-methode, die staat voor ‘Orientation, Art & Organisation’:

Orientation: de jongeren verdiepen zich in het onderwerp en onderzoeken het vanuit verschillende invalshoeken

Art: ze vertalen het onderwerp naar een kunstvorm, namelijk: theater.

Organisation: PETA creëert voor de jongeren een veilige omgeving waarbij verbinding en participatie centraal staan.

Heleen: “De focus op maatschappelijke impact, participatie, een veilige omgeving Die maken duidelijk dat er parallellen lopen tussen PETA en Djapo. Voorlopig zitten we nog in de verkenningsfase. Maar ongetwijfeld kunnen we mooie dingen leren uit elkaars initiatieven!”

Wordt vervolgd!

Communicatie

Cijfers in de kijker

Bezoekers op djapo.be >

13.000

leerkrachten met een account

4.187 downloads van lessen 788 verkochte of verdeelde materialen

Wie downloadt onze lessen?*

Docentenenonderzoekers

We merken een duidelijk stijgende interesse vanuit het secundair onderwijs in ons aanbod. Dat zien we zowel door een stijging in het aantal downloads van lessen SO als door de toenemende interesse in onze nieuwsbrief SO.

Lerarenopleiding

Aantal abonnees op onze nieuwsbrieven

2.899

Kleuter en lager

381

Secundair 140 Lerarenopleiding 288 Steden en gemeenten

Stijging van 43,23 % t o v 2022

*NIEUW SINDS MAART 2023*

*In juni ging onze nieuwe website online, waardoor we nauwkeurig kunnen meten welke profielen onze lessen downloaden. Deze verdeling is dan ook gebaseerd op de cijfers vanaf juni tot december.

Meldpunt integriteitsschendingen

Om onze integriteit te bewaken, investeerde Djapo de laatste jaren in de ontwikkeling en uitbouw van het Meldpunt Integriteitsschendingen. Daar kan iedereen die intern of extern bij Djapo is betrokken, een integriteitsschending melden Concreet gaat het om schendingen tegen deze kernwaarden:

respect en engagement duurzaam en solidair samen-lerend en inspirerend kritisch en authentiek

In 2023 ontving het Meldpunt geen klachten. Graag meer info over het Meldpunt? Surf naar https://www.djapo.be/over-djapo/meldpunt-integriteitsschendingen-djapo.

En nog dit leuke nieuws!

Eind 2023 kregen we een mailtje van de Dienst Onderwijs van de KU Leuven Of ze dit jaar Djapo als goede doel mochten kiezen?

Maar natuurlijk, wat een eer! En we schitterden ook nog eens op hun mooie nieuwjaarskaartje. *trots*

Bedankt, Patricia en collega’s!

Contactgegevens

Djapo vzw

Ortolanenstraat 6, 3010 Kessel-Lo

+32 460 95 71 01

www.djapo.be

info@djapo.be

Volg ons op

facebook.com/djapovzw

linkedin.com/djapo-vzw

instagram.com/djapovzw

youtube.com/user/djapovzw

Met de steun van: