SUNGKA sundan sa pahina 12
NAY-I
Balik-Paaralan Project, inilunsad ng PTA
sundan sa pahina 9
EDITORYAL
Ikaw din ba? sundan sa pahina 6
sundan sa pahina 2
Doon Po sa Baguio sundan sa pahina 9
sundan sa pahina 4
SES, Wagi bilang 2012 District Best School Implementor ng “Brigada Eskwela Plus”-Small School CAtegory
Sublian Festival 2012 SES Dancers nagkamit ng 15K Ni: Christine Faye E. Dimayuga
Tumataginting na labinglimang libong piso at tropeyo ang iniuwi ng SES Subli Dancers
sa naganap na Sublian Festival sa Batangas, Hulyo 23. Ang nasabing pagdiriwang
ay taunang isinasagawa bilang paggunita sa pagkatatag ng Lungsod ng Batangas na sundan sa pahina 2
Programang K-12; Ipinakilala Ni: Christine Faye E. Dimayuga
Sa pangunguna ni Gng. Movita O. Cruzat; Ulong-Guro III ng Sinala Elementary School, nagkaroon ng pagpupulong ang mga magulang, opisyales ng barangay, PTA Officers at mga guro kung saan ipinakilala ang bagong kurikulum na K-12 sundan sa pahina 2
SES, humakot ng medalya Ni: Jasmine E. Bisa
PANANAMPLALATAYA. Isang bahagi ng sayaw na subli na ipinakikita ang taos pusong pananampalataya sa Poong Sta. Cruz na ipinamalas ng mga estudyante ng Sinala Elementary School, July 23.
Alay Lakad Para sa Kabataang Batangueno, tagumpay Ni: Lourise Immaculate C. Mendoza
Matagumpay ang ginanap na lakad para sa mga kabataan sa lalawigan ng Batangas noong ika-7 ng Setyembre sundan sa pahina 2
SES Teachers’ Day Celebration, matagumpay Ni: Karl Iverson D. Estravila
SES Teachers’ Day Celebration ay matagumpay na naisagawa noong Oktubre 5, 2012 sa pangunguna ng mga PTA Officers. Naghanda ng isang magandang programa para mapasaya ang mga guro ng paaralan. Ang ilang mga piling mag-aaral ng paaralan ay naghanda nga mga bilang para mabigyang ngiti ang kanilang mga guro. Di rin naman nagpahuli sundan sa pahina 2
Humakot ang mga magaaral ng SES ng mga medalya sa isinagawang 11th District STEP Skills Competition na ginanap sa San Andres Elementary School noong Setyembre 21. Nakuha nina Jhasmin E. Bisa, Julius M. Abante, John Cedrick Manalo at Dominic Micko G. Valdez ang unang sundan sa pahina 2
Earthquake Drill, isinagawa Ni: Lourise Immaculate C. Mendoza
Upang makaiwas sa tiyak na kapahamakan dala ng lindol, pinagtuunan ng pansin ng pamunuan ng paaralan ang pagsasagawa ng Earthquake Drill noong Hulyo 18. sundan sa pahina 2
2
BALITA
HUNYO-OKTUBRE 2012
Balik-Paaralan Project, inilunsad ng PTA Ni: Lourise Immaculate C. Mendoza
Balik-paaralan ang isang proyekto ng mga opisyales ng PTA sa pangunguna ni G. Napoleon M. Bisa. Ito ay inilunsad noong panahon ng Brigada Eskwela ng taong kasalukuyan. Hangad ng pamunuan ng PTA na makatulong sa mga batang di makapasok dahil sa kakapusan sa pera. Nais din nilang madagdagan ang populasyon ng paaralan, at maibahagi
Bayanihan- Ang mga Opisyales ng PTA at Barangay habang nagtatanim ng halamang namumulaklak sa ikatlong araw ng Brigada Eskwela 2012.
DOST-OL Trap, sinimulan na Ni: Abegail C. Gelera
Dahil sa dumaraming kaso ng nakamamatay na sakit na Dengue, isinulong ang pagsasagawa ng DOST-OL Trap sa bawat paaralan sa buong Batangas upang malaman kung saang mga lugar o barangay maaaring may mga lamok na naghahasik ng nasabing sakit. May mga ipinamahaging baso, OLTrap solution at paddle upang maisagawa ito. Ayon kay Mrs. Ma. Amor C. Reyes; Science Coordinator ng paaralan madali lamang gamitin ang mga ito.Una, dapat linisin ang mga basong gagamitin. Lagyan ng tubig ang baso sa tamang level ng tubig at ilagay ang solution ng OLTrap. Ilagay ang paddle sa mga basong may solution at ilagay sa madilim na lugar. Pagkaraan ng isang linggo, tingnan kung may itlog ito ng lamok. Kung mayroon, maaaring may mga lamok na maaring magdala ng dengue sa inyong lugar na dapat paghandaan ng mga nakatira dito. Sa pamamagitan nito, magiging handa ang mga tao sa pag-iwas sa dengue. Dahil dito, inaaasahang bababa na ang magiging kaso ng mga taong magkakasakit ng dengue.
pa sa nakararami ang napakagandang kalidad ng edukasyon ng paaralan. Isang hakbang ang pagtungo nila sa Gawad Kalinga upang hikayatin ang ilang mga doon na ipagpatuloy ang kanilang pag-aaral at piliin ang Sinala Elementary School na kanilang pasukan. Hanggang sa kasalukuyan ay patuloy pa rin ang proyektong ito
Tree Planting, pinangunahan ng YES –O Ni: Abegail Kent B. Bueno
KAMPANYA LABAN SA DENGUE. Si Karl Iverson Estravila habang naglalagay ng solution para sa OL Trap upang malaman kung positibo ang lugar sa lamok na Aegis Egypti.
...mula sa pahina 1
SES, humakot ng medalya puwesto sa larangan ng Applique, Tie Dye, Metal Toolbox at Epp Quiz Bee samantalang ikatlong puwesto naman ang nasungkit ni Charlie S. Marasigan sa Asexual Propagation. Naging tagapagsanay nila sina Gng. Renie A. Garan, Gng. Evelyn D. Castillo at Gng. Janiezha M. Dalangin.
“Mas magiging epektibo ang aming pag-aaral kung ang paligid ng paaralan ay kahalihalina sa paningin”, pahayag ni Christine Fae Dimauyag, pangulo ng YES-O Club. Kaugnay nito, nagkaisa ang lahat ng mga kasapi ng organisasyon na magtanim ng iba’t ibang uri ng halamang namumulaklak at mga puno sa iba’t ibang parte ng paaralan. Hindi lamang ito makakapagpaganda, makakatulong din ito upang mabawasan ang maruming hangin sa kapaligiran.
...mula sa pahina 1
Earthquake Drill, isinagawa
Layunin ng pagsasanay na ito na maging bukas ang kaisipan ng mga bata sa mga tamang gawin kung sakaling dumating ang ganitong sakuna. Ipinakita ni Gng. Ma. Amor C. Reyes, tagapamuno ng pagsasanay, ang iba’t ibang uri ng paghahanda na maaari nilang magamit sa oras ng lindol. “Hindi natin pwedeng pigilin ang pagdating ng ganitong sakuna, ngunit pwede naman nating paliitin ang dala nitong pinsala kung palagi tayong magiging handa”, pahayag ni Gng. Reyes.
3
BALITA
HUNYO-OKTUBRE 2012
Alay Lakad Para sa Kabataang Batangueno, tagumpay ...mula sa pahina 1 2012. Ito ay dinaluhan ng mga iba’t–ibang ahensya ng pamahalaan sa pangunguna ng AlayLakad Foundation Inc. at ng pamahalaang panlalawigan ng Batangas . Ang nasabing okasyon ay dinaluhan ng humigit kumulang sa labindalawang libong kalahok ang nag-alay ng kanilang hakbang para sa mga kabataang Batangueño
na pinangunahan ni Batangas Governor Vilma Santos Recto kasama ang sikat na batang aktres na si Bb. Kim Chiu na siyang nagsilbi bilang youth ambassador. Ang lakad para sa kabataan na may temang “ Hakbang Mo, Alay sa Kabataang Batangueño” para sa taong ito ay naglalayong itaguyod ang kapakanan ng mga out of school youth sa buong probinsya.
Hakbang para sa Kabataan ng Batangas. Ang DepEd Officials sa pangunguna ni Dr. Donato G. bueno sa ginanap na Alay Lakad 2012, Setyembre 7.
Zero Junkfood Program, pinaigting Ni: Karl Iverson B. Estravila
Tuluyan na ngang inalis ang pagtitinda ng mga junkfoods at carbonated drinks alinsunod sa Zero Junkfood Program ng paaralan. Layunin ng nasabing
programa na itaas ang antas ng kalusugan ng mga mag-aaral sa pamamagitan ng tuluyang pagbasura sa mga pagkaing itinuturing na may mababang sangkap ng nutrisyon. Gaya nga ng paalala ng
Ulongguro ng paaralan na si Gng. Movita O. Cruzat sa mga magulang, “Kung mahal ninyo ang inyong mga anak, pakainin po natin sila ng mga gulay at prutas sa araw-araw at kalimutan na ang mga junkfoods”.
...mula sa pahina 1
SES Teachers’ Day Celebration, matagumpay ang samahan ng mga magulang. Nag-alay sila ng limang minutong sayaw para sa mga guro ng paaralan. Sa katapusan ng programa ay nag-alay ng isang tula ang isa sa mga magulang at nagbigay ng bulaklak, regalo at lobo sa mga guro. Matapos ang nasabing programa ay nagkaroon ng Teachers’ Day Date ang mga ito. Kumain sila sa Gerry’s Grill para bigyan ng panahon ang kanilang mga sarili.
...mula sa pahina 1
SES Dancers nagkamit ng 15K pinangunahan ni Mayor Vilma Dimacuha. Nilahukan ang kompetisyon ng ibat’t ibang paaralan mula elementarya hanggang kolehiyo. “Bigo man kaming makuha ang unang puwesto sa larangan ng pagsusubli, masaya pa rin kami sapagkat naging bahagi kami ng pagdiriwang. Nagwagi man o hindi, ang mahalaga ay isinapuso namin ang pagsasayaw”, pahayag ng lider ng grupo.
...mula sa pahina 1
Programang K-12; Ipinakilala
Araw namin ‘to. Ang SES Faculty sa Gerry’s Grill SM Batangas noong Teachers’ Day Celebration, Oktubre 5.
Program noong Hunyo 9, 2012. Sa programang ito, magiging anim na taon ang pag-aaral ng mga estudyante sa elementarya,
4
BALITA SES, Wagi bilang 2012 District Best School Implementor ng “Brigada Eskwela Plus”-Small School Category
HUNYO-OKTUBRE 2012
Ni: Lourise Immaculate C. Mendoza
Sa unang pagkakataon ay nanguna ang Paaralang Elementarya ng Sinala bilang pinakamagaling na tagapagpatupad ng Brigada Eskewela 2012 sa pangkat ng mga maliit na paaralan sa Bauan East District. Isang sertipiko ng pagkilala ang iginawad sa paaralan bilang parangal sa kanilang naging pagsisikap na pagandahin at isaayos ito bilang paghahanda sa pagbubukas ng klase.
Sangguniang Barangay at PTA Officials, naghatid ng tulong
SES Junior Scouts, umahok sa GSP Junior Encampment
Ni: Gil G. Valdez Jr.
Ni: Dominique Mico G. Valdez
Magkakasamang nagtungo ang pamunuan ng Barangay Sinala,mga opisyales ng PTA sa ABS-CBN Southern Tagalog Sagip Kapamilya upang maghatid ng tulong para sa mga nasalanta ng bagyo. Kabilang sa mga donasyong nakalap ay ang mga damit, pagkain at salapi na nagmula sa mamamayan ng Barangay Sinala. “ Kailangan nating magdamayan sa oras ng sakuna, sapagkat dito natin maipamamalas ang katangian ng tunay na Pilipino”, pahayag ni Brgy. Captain Sofio Arago.
Anim sa mga Junior Scouts ng SES ay lumahok sa katatapos lang na GSP Junior Encampment sa Brgy. QuiloQuilo, Padre Garcia, Batangas noong Oktubre 15-17, 2012. Ito ay nilahukan nina Christine Fae E. Dimayuga, Jhasmin E. Bisa, Alice C. Gelera, Lariza Angel M. Dimayuga, Lourise Immaculate C. Mendoza at Lourisabelle C. Mendoza. Iba’t ibang mga gawain ang kanilang natutunan, nariyan na ang Balloon Twisting, Preparedness ng Red Cross, paggamit ng Arnis, Tree Planting, Campfire at ang matinding hamon ng Obstacle Course. Sunod na haharapin ng mga iskawt ang Open Day Camp nagaganapin sa Alagao-Malindig Elementary School ngayong Nobyembre 10, 2012 at ang Star Revel sa Nobyembre 16, 2012.
Ang PTA Officers at Barangay Officials habang nagbababa ng relief goods para sa mga biktima ng bagyo sa TV 10 Batangas, Setyembre 21.
School Supplemental Feeding Program, pinag-igting pa Ni: Jasmine E. Bisa
Isa sa mga dahilan kung bakit nagiging mababa ang antas ng pagkatuto ng mga magaaral ay ang kawalan ng sapat na nutrisyon sa kanilang katawan. “Ang isang batang kumakain ng sapat at wasto ay nakakapag-isip ng tama”,
pahayag ni Gng. Movita Cruzat. Kaugnay nito, mas pinag-igting pa ng paaralan ang pagsasagawa ng Feeding Program kung saan ang mga batang hindi sapat ang timbang batay sa kanilang edad ay pinapakain ng gulay at iba
pang masustansiyang pagkain isang beses sa isang linggo. Sa ganitong paraan, hindi lamang mababawasan ang mga magaaral na malnourished ngunit higit na magiging aktibo sila sa kanilang pag-aaral.
5
BALITA
HUNYO-OKTUBRE 2012
2012 District Schools Press Conference, Idinaos Ni: Jean Kyla B. Manalo
Sa kauna-unahang pagkakataon ay ginanap ang 2012 Bauan East District Schools Press Conference kung saan kalahok ang sampung magagaling na paaralan na kinabibilangan ng Bauan East Central School, Alagao-Malindig Elementary School, Manghinao Elementary School, New Danglayan Elementary School, Pitugo Elementary School, San Andres Elementary School, San Roque Elementary School, San Teodoro Elementary School, Sinala Elementary School at Sta. Maria Elementary School noong ika-12 ng Setyembre. Matagumpay itong idinaos at pinanalunan ng mga mahuhusay na bata na siyang kakatawan sa Division Press Conference. Inumpisahan ang paligsahan sa isang programa kung saan nagbigay ng pahayag
Pampurok na Lakbay-Aral, naisakatuparan Ni: Jean Kyla B. Manalo
Sina Gng. Janiezha M. Dalangin at ang magkapatid na sina Lourise Immaculate Mendoza at Lourisabelle Mendoza habang tumatanggap ng medalya sa Awarding Ceremony ng District Schools Press Conference,Setyembre 12.
ang District Supervisor na si Gng. Matdarenda G. Marasigan hinggil sa nasabing Paligsahan. Ayon sa kanya, kailangan magtulungan ang mga kalahok upang masala at mapili ang mga karapat-dapat na mananalo. Bawat kategorya ay may kani-kaniyang silid na nakatalaga kung saan gaganapin ang iba’t-
ibang kategorya ng paligsahan. Nagsilbing speaker/judge sina Matdarenda Marasigan, Movita Gruzat, Reynaldo De Mesa, Danilo Mutia at Aurelio Manalo. Bilang pagtatapos, masayang itinanghal ni Gng. Movita O. Cruzat ang mga nanalo sa paligsahan.
Journalists ng SES, naghakot ng medalya Ni: Lourise Immaculate C. Mendoza
Sa nakaraang District Schools Press Conference na ginanap noong ika-12 ng Setyembre , muling ipinamalas ng mga mag-aaral ng Sinala Elementary School ang kanilang galing sa pagsulat at pamamahayag. Nakamit nila ang iba’t-ibang pwesto sa iba’t-ibang kategorya kung saan tinanghal sa ikatlong pwesto si Karl Iverson D. Estravila (Newswriting in Filipino), sa ikalawang pwesto si Abegail C. Gelera (Feature Writing in Filipino), sa unang pwesto si Abigail Kent G. Bueno
Muli na naming pinatunayan ng mga mag-aaral ng SES na hindi sila magpapahuli pagdating sa tagisan ng talino matapos nilang makapag-uwi ng mga medalya sa isinagawang District Integrated Quiz Bee
Gulayan sa Paaralan, pinagyaman Ni: Abegail Kent B. Bueno
(Editorial Writing in Filipino), Best Broadcasting Team ang SES Patrol, Lourisse Immaculate C. Mendoza at Lourisabelle C. Mendoza bilang Best News Presenter at Christine Fae E.
Dimayuga bilang Best News Anchor. Muli silang sasailalim sa pagsasanay bilang paghahanda sa Division Press Conference na gaganapin sa ika-8 ng Oktubre sa Mataas na Kahoy, Lipa City.
SES, naghakot ng karangalan sa District Integrated Quiz Bee Ni: Lourise Immaculate C. Mendoza
Nakiisa ang mga mag-aaral ng SES at siyam pang paaralan sa isinagawang lakbay na pinangunahan ng pamunuan ng Distrito ng Bauan East, Setyembre 29. Layunin ng nasabing lakbay-aral na bigyang-buhay ang pagkatuto ng mga mag-aaral sa pamamagitan ng direktang nagbibigay ng tunay na pagtanaw sa reyalidad na ibinabahagi lamang sa teorya ng mga aklat o mga lektura ng guro. Kabilang sa mga mahahalagang lugar na pinuntahan ng mga mag-aaral ay ang Kulturang Pinoy, Science Discovery at Star City.
na ginanap sa Manghinao Elementary School, Setyembre 29. Kabilang sa mga nag-uwi ng karangalan ay sina Arnold Christian Escalona na nagkamit ng ikalawang puwesto sa Math I;Christine Faye Peradillaikalawang puwesto sa Hekasi
IV; Jomerah Cruzat – ikatlong puwesto sa Science III; Lourisabelle Mendozaikatlong puwesto sa Science IV; Lourise Immaculate Mendoza-ikatlong puwesto sa Science V at Christine Fae Dimayuga-ikatlong puwesto sa Hekasi VI.
Isa sa mahahalagang programa na inilunsad ng Department of Agriculture sa pakikipagtulungan ng Department of Education ay ang 2012 Agri-Pinoy Gulayan sa Paaralan Project. Kaugnay nito, isa sa mga libolibong pampublikong paaralan na sumuporta sa programang ito ay ang Paaralang Elementarya ng Sinala kung saan magkakatulong na nagtanim ng iba’t ibang uri ng mga gulay ang mga guro, mag-aaral at maging amg mga magulang. Layon ng programang Gulayan sa Paaralan na maitaas ang kamalayan ng mga mag-aaral sa kahalagahan ng pagtatanim ng gulay at ang ibinibigay nitong nutrisyon sa ating katawan. Ito rin ang magsisilbing “food basket” ng mga mag aaral at maging ng komunidad at pang suporta rin sa supplemental feeding.
6
OPINYON
HUNYO-OKTUBRE 2012
Ikaw din ba?
Bahagi ba ng iyong pang-araw araw na buhay ang pagkain ng junkfoods? Junkfoods ba ang bumubusog sa’yo tuwing breaktime? Ito rin ba ang kinakain mo tuwing nanonood ka ng telebisyon o kaya ay nakikinig ng paborito EDITORYAL mong awitin? Kung ang sagot mo ay oo, para sa’yo ito.. Ayon sa makabagong pag-aaral, ang pagkaadik sa junk foods ay mataas ang antas sapagkat ito ay simple lamang. Madali itong ihanda at masarap pa. Naaakit ang mga kabataan sa mga adbertisment sa telebisyon patungkol sa junk foods. Kung ang sangkap ng junk foods ang nagpapasarap nito, ito rin ang siyang rason kung bakit delikado ito sa ating kalusugan. Inilarawan din sa isang artikulo sa dyaryo na ang junk foods ay itinuturing bilang: patay, refined , at adulterado. Ang kemikal nainihahalo sa junk foods ay delikado sa dalawang paraan, una,ginagawa nitong magtrabaho ng mas komplikado ang organ ng detoxification at eliminasyo. Pangalawa, ang mga inihahalongkemikal ay direktang nilalason ang katawan na nagdudulot ng mgasakit, halimbawa na lamang ang mga food colourings na butter yellow at ang red dye #2 na nagdudulot ng kanser. Kaya naman hindi na ngayon kataka-taka na dumarami na ang mga nagsusulputang sakit na nagiging sanhi ng maagang kamatayan ng mga tao. Kahit marami tayong gustong kainin,kahit gaano pa ito kasarap at katakam takam,dapat sinusuri muna natin kung ito ba ay makakabuti sa ating kalusugan o hindi. Lagi nating pakatandaan na ang buhay ng isang tao ay palaging nakasalalay sa kanyang sarili, wala ng iba..
Punong Patnugot: Christine Fae E. Dimayuga Kawaksing Patnugutan: Abigail Kent B. Bueno Editorial Patnugot para sa Balita:Jhasmin E. Bisa Cartoonist, Lourise Immaculate C. Mendoza Patnugot para sa Lathalain/Panitikan: Abegail C. Gelera, Jean Kyla B. Manalo, Lourisabelle C. Mendoza, Dominic Micko G. Valdez Patnugot para sa Isports: Jun-Gerald S. Adame, Mark Anthony B. Cabral, Karl Iverson D. Estravila, Charlys Jean B. Cabral Tagakuha ng Larawan: Julius M. Abante Kartonist: Gil G. Valdez Jr. Mga Tagapayo: Janiezha M. Dalangin, Ma. Amor C. Reyes, Reichel R. Dimaunahan
Kritiko: Movita O. Cruzat
OPINYON
HUNYO-OKTUBRE 2012
SULAT SA PATNUGOT
Umalahokan
Sa Patnugot ng “Ang Kalasti”,
Ni Jhasmin E. Bisa
Liwanag sa Dilim
Hampas sa Kalabaw
Ni Abegail C. Gelera
Pabago-bago Katulad ng ugali ng isang tao, ang klima nagyon ay talagang pabago-bago na rin. Hindi ba kayo nagtataka kung bakit kahit walang bagyo, matinding baha na agad ang dala ng simpleng pag-ulan? Bakit kaya kahit panahon ng tag-init ay nakakaranas tayo ng pagulan? O kaya naman ay panahon ng tag-ulan pero sobrang tingkad naman ang init ng araw ang nasasaksihan? T a l a g a n g kakaiba na ang panahon ngayon. Paiba-iba.. Pabago-bago..Mas kilala bilang climate change sa Ingles. Konting ulan, pero umaabot hanggang balikat ang baha. Ngunit bakit ganito na ngayon na dati nama’y hindi natin nararanasan? Kung ang climate change noon ay nangyayari dahil sa ito ang natural cycle ng mundo, ang climate change ngayon
ay nangyayari dahil sa pagabuso ng tao sa kalikasan. Kaya naman hindi natin pwedeng ibunton ang sisi sa pagbabago ng panahon. Kung ating lilimiin, ang ugat ng climate ngayon ay ang mga tao mismo. Ang walang habas na pagtatapon ng basura sa mga lansangan at kung saan-saan ang siyang nagiging dahilan kung bakit nagbabara ang mga kanal kahit simpleng ulan na nagdudulot agad ng pagbaha. Ang tao ang problema kung kaya’gt marapat lang na siya ang gumawa ng solusyon. At ang solusyong ito ay dapat lang na magsimula sa sarili. Marapat lang na ating pakatandaan na kung tayo man ay masalanta ng baha, hindi ito gawa ng Diyos at lalong hindi Niya ito kagustuhan kundi kamay mismo ng mga tao ang sanhi. Ngayon na ang tamang panahon upang mapigilan natin ang paglala ng climate change. Simulan na hangga’t hindi pa huli ang lahat. ”Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa”.
Paano nga ba sisimulan ang buhay matapos ang unos? May liwanag pa nga ba na sisikat sa tindi ng dilim na dala nito? Nakapanlulumo ang sinapit ng mga kababayan natin sa nagdaang mga bagyo. Bawat biktima ay tumatangis sa kanilang naging kapalaran. Tripleng dagok ang dumating sa kanilang buhay -- nawalang ng tirahan, nawalan ng mahal sa buhay at higit sa lahat naalis sa kanila ang
7
karapatang makapamuhay nang masaya. Ngunit sino nga ba ang dapat sisisihin? Sino nga ba dapat ang magbigay ng babala upang maiwasan ang delubyong gaya nito? Maaaring ibunton ng marami ang sisi sa kalikasan. Sa mga mahihina ang loob, maaaring gamitin ang mga kalamidad na ito bilang dahilan ng mabagal na pagunlad ng ating bayan. Ngunit walang ibubungang mabuti ang
pagbubunton ng sisi sa kalikasan. Sa halip, dapat nating ituring na isang hamon ang kalamidad upang lalo pa tayong magsikap na paunlarin ang ating kabuhayan. Sa sunud-sunod na dagok na naranasan natin, sana’y simulan na natin ang pagbabago. Nawa’y matuto tayong harapin ang hamon ng kalamidad upang pag-igtingin ang ating determinasyon na isulong ang ating lupang sinilangan.
Kami po ay lubos na nasisiyahan sa pagkakaroon natin ng pahayagan sa paaralan. Dahil po dito ay nalalaman naman lahat ng mga nangyayari sa atin paaralan, pamayanan at maging sa loob at labas ng bansa. Nakakatuwa pong mabasa ang mga bagay-bagay na nagtagumpay ang ating paaralan sa kahit anu mang larangan. Nakakataba po ng puso na maipaalam sa lahat ang tagumpay ng bawat isa. Isang napakalaki pong bagay po nataunghayan ko ang lahat ng mga nangyayari dito sa ating paaralan. Para na rin po kaming naglakbay ng iba’t ibang lugar at panahon. Sana po ay inyong ipagpatuloy ang ganitong pamamaraan ng pagpapahayag. Marami pong salamat muli at More Powers “Ang Kalasti.” Gumagalang, Christine Faye(Baitang IV) Abegail, Una sa lahat, maraming salamat at nagustuhan mo ang ating pahayagan. Dahil sa iyong mga sinabi ay lalo pa naming pagagandahin ang mga balita ng ating pahayagan, sa tulong na rin ng aking mga kasamahang manunulat at ng aming mga tagasubaybay. Mas lalo pa kaming magpupursigi para maibigay naming ang interes ninyong mambabasa. Isang malaking karangalan para sa amin na kayo ay aming mapaglingkuran sa pamamagitan ng matapat na pamamahayag. Maraming salamat muli sa inyong pagsuporta. Gumagalang, Ang inyong Punong Patnugot
Salagimsim
Ni Jean Kyla B. Manalo
Dakilang Ehemplo Nagluksa ang buong bayan sa pagkamatay ni Sec. Jesse Robredo at dalawang piloto dulot ng pagbagsak ng eroplanong kanilang sinasakyan. Ngunit sa kabila ng trahedyang ito, isang tatak ng pagiging tunay na Pilipino ang lumitaw sa karagatan. B-A-Y-A-NI-H-A-N. Nakakalungkot mang isipin na naganap ang bayanihan sa isang malagim na trahedya, mas
nangingibabaw pa rin ang pagkakaisang ipinakita ng mga tumulong sa operasyon upang hanapin at sagipin ang kalihim at kanyang mga kasama. Kitang kita sa mata ng bawat isa ang pag-asa na makapagligtas ng tatlong buhay kahit ang kapalit nito ay ang kanilang sariling buhay. Hindi nila alintana kung ano mang kapahamakan at panganib ang kanilang
Ang Talisman Ni Christine Fae E. Dimayuga susuungin. Ang mahalaga, makapagsagip sila ng buhay. S a n a ’ y magpatuloy ang diwa ng bayanihan hindi lang sa mga ganitong sitwasyon. Bayanihang nananatili sa puso at diwa ng bawat kasapi matapos man ang isang gawain. Ito ang tunay na Pilipino..bayani..dakila…
K-12, epektibo nga ba?
Ano nga ba ang K-12? Maganda nga ba ang hatid nito sa mga magaaral? Kasabay ng pagbubukas ng klase noong Hunyo ay ipinatupad na rin ng Kagawaran ng Edukasyon ang K-12 Basic Education Program kung saan “Maging tunay ang inyong pagmamahalan. Kasuklaman ninyo ang ay madaragdagan ng dalawang taon ang pagmasama at pakaibigin ninyo ang mabuti” Roma 12:9 aaral ng mga estudyante. Kapag ang pagmamahal ng kapangyarihan ay tinalo ng kapangyarihan Ibig sabihin, sa halip na ng pagmamahal, magkakaroon ng kapayapaan. Sa ating buhay, malimit tayo ay sampung taon lang ang naguguluhan sa paggawa ng mga desisyon ngunit ang dapat nating isaalang-alang y gugugulin ng mga magkung tama o mali ang ating gagawin. Tayo ay binigyan ng Panginoon ng pag-iisip. aaral magiging 12 taon Alam natin ang tama sa mali. Hayaan nating manguna ang pagmamahal sa na ito. lahat ng ating gagawin at hinding-hindi tayo maliligaw.
Pagkaing Pangkaisipan
Sinasabing ang Pilipinas ay napag-iiwanan na sa sistema ng edukasyon sa patuloy nitong pagsunod sa tradisyunal na sampung taong edukasyon ng mga bata. Ang siste, kinakailangan daw nating sumunod sa ibang bansa na dapat ay 12 taong pagaaral ang ginagamit na sistema ng edukasyon. Hindi naman sa haba ng taon ang ikahuhusay ng mga magaaral. Ito ay nasa pagbibgay ng gobyerno ng tuon sa isang maayos na paaralan kung saan sapat ang mga silid-paaralan at mga guro.
ATING PULSUHAN
Kuru-kuro
Christine Fae E. Dimayuga
CYBERCRIME LAW: MABUTI O MASAMA?
Makakasakay ka pa kaya sa pampublikong sasakyan na panatag ang iyong loob na mabuting tao ang iyong katabi sa upuan at hindi isang magnanakaw? Makakatulog ka pa kaya nang mahimbing kung ang nasa isip mo na baka sa kalagitnaan ng gabi ay bigla na lang may manloob sa inyong bahay at ika’y patayin? Mayroon pa kayang maituturing na ligtas na lugar dito sa ating
bayan? Huwag sanang dumating ang panahon na tuluyan nang mabalot ng takot ang bawat isa dulot ng mga taong naliligaw ng landas. Napapanahon na upang lalong magpursige ang mga kinauukulan upang puksain ang masasamang ehemplo ng bayan. Sana’y isabuhay nila ang kanilang tungkulin na protektahan ang bawat mamamayan.
Julius M. Abante
Maton…Siga… Isang halimbawa nito ay ang insidente sa isang paaralan sa Maynila kung saan binugbog at tinutukan ng baril ang isang estudyante ng kanyang kapwa mag-aaral. Mayroon ding isang kaso kung saan binugbog ang isang high school student sa loob ng paaralan hanggang sa mapatay. Nakakaalarma ang ganitong pangyayari sapagkat ang itinuturing na pangalawang tahanan
ng mga mag-aaral ay hindi na rin nagiging ligtas para sa kanila. Dapat lang na kumilos na ang pamunuan ng paaralan upang mapigilan ang mga ganitong kaso ng pang-aapi. Marapat lang na pagtuunan nila ng pansin ang kaligtasan ng bawat batang nag-aaral sa kanilang paaralan. Huwag na sanang hintayin na may magbuwis uli ng buhay bago gumawa ng aksyon.
Isang malugod na pagbati ang hatid namin sa mga minamahal naming guro ng Paaralang Elementarya ng Sinala. Pagsaludo at pagpupugay ang handog namin para sa inyong kabayanihan Hindi matatawaran ang inyong dedikasyon upang ang bawat mag-aaral ay magtagumpay. Mabuhay kayo! Ang aming mga tunay na bayani…
Nagsagawa ng survey at interview anf “Kalasti” ukol sa napapanahong Cyber Crime Law. At ito ang naging opinyon ng mga mag-aaral: Le-Audrey (Alumna) – “May Facebook po ako, at bilang isang teenager, may kaunti po akong idea sa cybercrime law. Para po sa akin, kailangan pong maging maingat sa lahat ng nasa account ko.” Ma. Kristine (Baiting V-Sampaguita) - “Di po ako masyadong gumagamit ng computer, base pos a pagkakaintindi ko, ito po ay ang pagpopost, like o share sa Facebook na masasama e pwede tayong makasuhan.” Aeron Carl (Baitang VI) - “Meron naman po kahit konti, ang pagkakaalam ko nga po pwedeng mapatusahan ang isang taong nagkasala ng hanggang 12 taon.” Jhoanne (Baitang IV) - “Yun po e ang paggamit ng Facebook ng masama. Kaya nga po bilang pagsuporta dito e ginawa kong black ang profile picture ko, ninanakaw po kase nila an gating kalayaan, maging maingat po sa paggamit nito.”
Patambis
Sunud-sunod na ngayon ang mga kaso ng bullying o pang-aapi sa iba’t ibang paaralan mapapubliko man o pribado. Kung noon ay mga simpleng panunukso, pagkuha ng baon ng may baon, pang-aagaw ng papel o lapis, paglalagay ng bubble gum sa buhok o sa upuan ang mga nararanasan ng isang magaaral mula sa kanyang kaklase, ngayon ay mas matindi na .
Halaw ni: Abigail Kent B. Bueno
Halaw ni: Abegail C. Gelera
Agam-agam Nakakapangamba na ang mga nangyayari sa kapaligiran.Sa dumaraming krimen ngayon, nakakabahala na ang kaligtasan ng bawat isa. Kabi-kabila ang balita sa telebisyon tungkol sa patuloy na pagtaas ng krimen sa bansa. Ang tanong…. Makakapaglakad ka pa kaya sa daan nang walang takot sa dibdib na baka may bigla na lang susulpot sa iyong likuran at magdeklara ng holdap?
KALABASANG LECHE PLAN
SA BAWAT PATAK NG ULAN, HATID AY PAG-ASA
Pagbati mula sa pamunuan ng PTA
SURVEY: Sa dalawang daang mag-aaral ng SES, pitumput-anim na bahagdan ang pabor sa Cybercrime Law, labin-limang bahagdan naman ang hindi pabor sa nasabing batas at siyam na bahagdan ang walang alam sa bagong usapin ng bansa
Masdan mo ang mga butyl habang pumapatak-patak Ang hinandog nitong langit na nagmula pa sa dagat; Mga lupang natitigang lagging hinahanap-hanap Inaaasam ng balana upang hindi masasalat.
Materyales:
• Sa bawat isang tasa ng minasang kalabasa: • 1 tasang gatas na kondensada • 1 itlog • 1/4 kutsaritang vanilla • 2 punong kutsaritang asukal na pula para gawing karamelo
Halaw ni: Abegail C. Gelera
Paraan ng Paggawa:
At sa bawat pagtilamsik, nagigising ang halaman, Ang paligid pagmasdan mo’t halos lahat ay luntian; Hirap nitong magsasaka, daglian nang napaparam, Pagkat ulan sa kanila’y salamin ang kabuhayan.
sa pananariwa, Bagong sibol na bulaklak bubukadkad nang malaya.
Bawat patak nitong ulan kahulugan ay biyaya Sa halaman at bulaklak sama-samang natutuwa; Naluluoy na halaman tuloy
A t sa tao, bawat patak nitong ula’y paalala, Pagsagana ng pagkain siya nating makikita; At kung wala itong ulan lahat tayo’y magdurusa, Walang kulay ang paligid, walang buhay at pagasa.
N I A K I SALAW
Ang paala-ala ay mabisang gamot sa taong nakakalimot.
1. Balatan ang kalabasa at ilaga nang 20 minuto. Masahin ng tinidor hanggang maging pino. 2. Paghalu-haluin ang niligis na kalabasa, gatas at vanilla. 3. Batihin ang itlog (pula at puti) hanggang mabulang mabula. Isama ito sa kalabasa. 4. Ilagay ang asukal na pula sa llanera (o kung saan gustong iluto ang leche flan). Initin ito sa apoy hanggang maging karamelo ang asukal. Ikalat ito sa llanera. 5. Ibuhos ang timplada ng kalabasa. 6. Takpan ang llanera ng aluminum foil o ng plastik at talian o gomahan ito. 7. Ilagay ang llanera sa double boiler (banyo maria) at pakuluan nang 25 hanggang 30 minuto.
Tikatik man kung panay ang ulan, malalim mang ilog ay mapapaapaw. Walang mapait na tutong sa taong nagugutom. Pabor 76% Hindi Pabor 15% Walang Alam 9%
“Ang labis na pagmamadali, nagbubunga ng pagkakamali” Sa bawat bagay na ating gagawin, hindi natin kailangan maging mapusok o magpadalus-dalos sapagkat ang mga bagay na hindi pinag-isipan ay karaniwang sa bandang huli ay pinagsisihan.
Ang anumang kasulatan, dapat ay lagdaan.
BUGTONG Tinabas na, tinabas pa, halamang hindi malanta-lanta.
Nilagyan ko siya ng sugat, ako ang umiyak.
Noong bata’y iginagalang. Noong tumanda’y tinadyakan.
12
BALITA
HUNYO-OKTUBRE 2012
Maikling Kuwento
Gintong Aral Para Kay John
Pabula
Ni: Jean Kyla B. Manalo
basura ang mga tao sa ilog,” wika naman ni Pete Pipit . “Bihira na ang malinaw na tubig ngayon!” dagdap na nito. “Tama ka riyan. Di na ako umiinom ng tubig sa ilog, tiyak na malalason din ako sa mga kemikal na itinatapon doon ng mga pabrika,” paliwanag ni Iking Kalabaw. “At alam ninyo ba, nang dumaan ang bagyo, maraming napinsala dahil sa pagguho ng lupa?” dagdag ni Bantay. “Kaya kami ni Muning ay walang matirahan. Nabagsakan ng mga puno’t bato ang aming tirahan. Maraming tao rin ang namatay. “Kaya dapat magkaroonng
Alamat ng Alitaptap Noong unang panahon, may isang makisig na binata na nais magasawa ng pinakamagandang dilag. Siya ay mayabang at masyaong malaki ang pagkakilala sa sarili. Kung minsan tuloy, nagdaramdam ang ilang mga dalaga sa kanya dahil sa pamimintas niya kahit nakaharap ang dalaga. Isang araw, papunta na siya sa bundok upang manguha ng yantok nang masalubong niya ang isang
napakagandang dalaga na nakasuot ng puting-puti. "Napakagandang dalaga," wika niya sa sarili at tuloy-tuloy na nilapitan niya ito. Nang malapit na siya, nagtatakbo ang dalaga at nawalang parang bula. Hinanap niya ang dalaga sa buong kagubatan ngunit hindi niya nakita. Sa tagal at hirap na dinanas ng binata sa
liksyon ang mga tao sa mga pangyayaring iyon! Kung hindi, baka mawala na tayong lahat sa daigdig,” sabi ni Muning. “ M a g u g u n a w… Magugunaw tayong lahat!” “Hindi… Hindi!!!” ungol ni Peping. “Hindi ito maaari!” “Hoy Peping, gising! Gising! “ yugyog ng kaniyang ina. “Nananaginip ka na naming bat aka.” “Inay, kaysamang panaginip,” sambit niya. “Mula ngayon magtatanim na kami ng mga kapatid ko ng puno. Sasabihin ko an gang aking mga kamag-aaral na huwag magtapon ng basura sa daan, sa ilog at kung saansaan. Ayokong mangyari ang nasa panaginip ko.” Namangha si Aling Simang sa sinabi ng anak. Nagkibit-balikat na lamang siya at nagpatuloy sa naiwang Gawain. Mabuti naman at nagbago na ang kaniyang si Peping.
paghahanap sa dalaga, nagalit siya. "Hindi ka talaga maganda. Ang ilong mo’y pango, ang mata mo ay duling at ang mga tenga mo ay malalapad!" sigaw ng binata. Dahil sa pagkahapo ay nahiga siya sa lilim ng punung-kahoy para magpahinga. Naidlip siya at nang magising, nakita niya ang magandang dilag. Alam niyang maganda talaga ang dalaga at hindi totoo ang sinabi niya. Bigkas ng dalaga, "ininsulto mo ako, kaya mula ngayon, ikaw ay
magiging isang kulisap. Manunumbalik lamang ang anyo mo kapag naipakita mo sa akin ang isang dalagang mas higit ang kagandahan sa akin. Humayo ka at hanapin mo ang dalagang sinasabi ko para mabalik ang dati mong anyo," ang utos ng engkantadang babae. Lumipad ang binatang naging kulisap upang hanapin ang babaeng mas maganda pa kaysa sa engkantada. Naghanap siya gabi’t araw. Upang makita niya ang babaing gaganda pa sa sumumpa sa kanya, nagdala siya ng ilaw tuwing gabi. Ang binatang yaon na naging kulisap ang tinawag natin ngayong alitaptap.
An g Halaw ni: Abegail C. Gelera
Halaw ni: Dominic Mico G. Valdez
Kaba y
Isang magsasaka ang nais manirahan sa ibang bayan kaya isang araw ay inipon niya ang kanyang mga gamit at inilulan sa kanyang alagang kabayo at kalabaw. Maaga pa ay sinimulan na nila ang mahabang paglalakbay.
Makaraan ang ilang oras ay nakaramdam ng matinding pagod at panghihina ang kalabaw dahil sa bigat ng kanyang pasang gamit. "Kaibigang kabayo, di hamak na mas mabigat ang pasan kong gamit keysa sa iyo. Maaari bang tulungan mo ako at pasanin mo yung iba?" pakiusap ng kalabaw. "Aba, yan ang ipinataw sa iyong balikat ng ating amo kaya pagtiisan mo," anang kabayo na lalo pang binilisan ang paglalakad. "Parang awa mo na tulungan mo ako. Di ko na kakayanin ang bigat ng dala ko. Nanghihina ako. Alam mo namang kailangan kong magpalamig sa ilog kapag ganito katindi ang init ng araw dahil madaling mag-init ang katawan ko," pakiusap pa rin ng kalabaw.
Inip na inip na si Aling Tonya. Ika-anim nan g gabi ay di pa dumarating ang kaniyang dalawang anak na sina John at Tina. “Ano kaya ang nangyari sa mga iyon?” nag-aalalang bulong ni Aling Tonya habang abala sa pagluluto ng hapunan. Mag-aalasiyete na ng gabi nang dumating ang magkapatid. “O bakit ngayon lang kayo?” tanong ni Aling Tonya. “Kasi po, cleaners kami Inay,” sagot ni John. “Hinintay ko pa po si Kuya,” sabad ni Tina. “Eh, bakit napakatagal yata ng paglilinis ninyo, John?” ungkat ng nanay. “Inay, habang naghihintay po kasi kami ng traysikel sa tapat ng panaderya, may nakita kaming dalawang batang titingin-tingin sa tinapay na nakadisplay,” pagpapatuloy ni John. “Payat at maputla sila, waring gutum na gutom,” sabi pa ni Tina. “Nang Makita sila ng may-ari , binulyawan sila ng
o
Bago pa sumikat ang araw ay nagmamadali na ang lahat ng mga hayop para sa pagdalo sa pulong na ipinatawag ni Iking Kalabaw. “Ngayong narito na kayong lahat, mula kay Issa Usa, Pete Pipit, Tinong Tagak, Muning at Bantay, sisimulan ko na ang pulong,” pahayag ni Iking Kalabaw. “Sa bundok ay natapos na ang pulong sa pamumuno ni Leo Leon, kaya ibinilin niya sa akin na magpulong naman ako rito. Nanganganib na ang lahat ng mga hayop, halaman, puno at iba pang may buhay rito sa ating mundo.” “Pagmasdan ninyo ang gubat, maberde pa ba ito? Marami pa bang nakakanlong na hayop sa mga puno? Wala, hindi ba? Alam ninyo ba kung bakit?” sunud-sunod na tanong ni Iking Kalabaw. “Alam ko, maraming pumuputol ng mga punungkahoy na di pa magulang at di naman ito tinatamnang muli,” sagot ni Issa Usa. “Patuloy na nagtatapon ng
13
BALITA
HUNYO-OKTUBRE 2012
"Bahala ka sa buhay mo," naiinis na sagot ng kabayo. Makaraan pa ang isang oras at lalung tumindi ang init ng araw. Hindi nagtagal at ang kalabaw ay iginupo ng bigat ng kanyang dala at siya ay pumanaw. Nang makita ng magsasaka ang nagyari ay kinuha niya ang lahat ng gamit na pasan ng kalabaw at inilipat sa kabayo na bahagya namang makalakad dahil sa naging napakabigat ng kanyang mga dalahin. "Kung tinulungan ko sana si kasamang kalabaw ay hindi naging ganito kabigat ang pasan ko ngayon," may pagsisising bulong ng kabayo sa kanyang sarili.
at
“Hoy, bibili ba kayo? Kung hindi umalis kayo riyan!” “Bigla po akong naawa sa dalawang bata nang lumakad nang nakayuko, parang naiiyak,” sabi ni John. “Kinapa ko po ang aking bulsa at ibinigay ko ang tatlong piso na natitira sa baon ko.” “Idinagdag ko po naman an gaming pamasahe dapat ni Kuya John,” patuloy ni Tina. “Ayaw po nilang tanggapin noong una, pero ipinilit po naming. Hiyang-hiya sila Inay. “Nagpasalamat po sila sa amin,” pagwawakas ni John. “Inay, masuwerte po kami ni Tina.” “Anak, mabuti ang ginawa ninyo, pagpapalain kayo ng Diyos,” sabi ni Aling Tonya. “Nag-alala lamang ako at wala pa kayo.” “Alam niyo pa mga anak may nabasa pa ako sa editoryal ng pahayagan na gutom ang mga bata sa Pilipinas. Masayang niyakap ng dalawang bata ang kanilang ina. Masuwerte sila dahil di nila nararanasan ang magutom.
Ka labaw
8
BALITA BALITA
HUNYO-OKTUBRE 2012
NAY-I Ni: Jean Kyla B. Manalo
11
HUNYO-OKTUBRE 2012
“Inay, k o po.” Iyan ang mga salitang madalas nating nasasabi sa tuwing tayo ay natatak ot o nagugulat. Ito ay isang palatandaan na siya ang una nating naiisip sa tuwing tayo ay nasa oras ng problema o kagipitan. Kung may isang taong dapat nating pahalagahan at dakilain, iyon ay walang iba kundi ang ating INA. Bakit? Dahil kung anumang bagay ang mayro on tayo ngayon, siguradong malaking bahagi ang ginampanan ng ating mga ina. Siya ang nariyan kapag tayo ay maysakit. Siya ang tumutulong sa atin sa ating mga aralin sa paarlan. Siya
ang pinagsasabihan natin ng ating mga problema. Siya ang handang magbigay at magsakripisyo para sa kapakanan ng mahal na anak. Iyan ay ilan lamang sa mga bagay na ginagawa ng ating mga ina na kung minsan ay di natin nabibigyang halaga. Paano natin sila mapasasalamatan? Paano natin masusuklian ang kabutihan nila sa atin? Habang nariyan sila, atin silang pakitaan ng pagmamahal sa pamamagitan ng pagsunod sa kanilang mga payo at pagpapakita ng paggalang sa kanila. Darating ang panahon na tayo ay magiging mga magulang din o magiging isang ina. Kapag tayo ay naging isang mabuting magulang o ina sa ating mga magiging anak, masasabi nating nasuklian na natin kahit kaunti ang kanilang pagiging magulang sa atin.
Doon Po sa Baguio Malayo ma’y malapit din, kung ito’y pipiliting ratingin. Ang bakasyon ay isang panahon sa ating buhay na nagbibigay ng pagkakataong marating natin ang iba’t ibang pook sa ating bansa at masaksihan ang mga katutubong kaugalian dito. Pumalakpak ang aking tainga nang marinig ko ang lugar na pupuntahan ng aming pamilya ngayong bakasyon. B-A G-U-I-O. Ito ang lugar kung saan hindi uso ang taginit dahil sa malamig na temperatura nito dahil sa taas ng tayo ng lugar. Sa byahe pa lamang papunta roon ay ramdam ko na ang sayang naghihintay sa akin sa unang pagtapak ng aking mga paa sa tinaguriang “Summer Capital of the Philippines.” S a pagtigil namin
doon ay talagang mabubusog ka sa mga pagkain gaya ng “strawberry jam” na kay sarap ipalaman sa tinapay. Magsasawa ka rin sa inihaw na mais.
Napakaraming lugar din ang aming napasyalan. Ang mga tanawing dati sa larawan ko lamang nakikita ay namalas na rin ng aking mga mata. Nariyan ang Mines View Park, Burnham Park
Tawa-tawa: Lunas nga ba sa Dengue?
9
Ni: Christine Fae E. Dimayuga
Travelogue
Ni: Abegail C. Gelera
BALITANG AGHAM
HUNYO-OKTUBRE 2012
kung saan sumakay kami ng Bangka, Philippine Military Academy at ang Grotto ng Lourdes. Talagang sulit na sulit ang pagtigil naming doon. Wala na akong mahahanap pa. Masarap na pagkain, sariwang hangin at malamig na klima na siyang pinagdarayo ng mga turista’t bakasyunista. Doon po sa Baguio, siguradong maaaliw kayo.
Ang mablis na paglobo ng kaso ng dengue sa bansa ay tunay na nakakabahala sapagkat marami na rin ang namamatay ng dahil dito. Bagama’t pwedeng maagapan ang paglala ng dengue hindi lahat ay may kakayahang makapagpagamot sa ospital dahilan ng kakulangang pinansyal. Kung kaya naman kasabay ng paglaganap ng dengue ay laganap na rin ang
paghahanap ng gamot para dito. Isa sa mga natukoy ng tao na pinaniniwalaang panlaban dito ay ang halamang tawa-tawa na karaniwang tumutubo sa bakuran at tabi-tabi. Ngunit gaano nga ba katotoo ito? Batay sa sinawang pag-aaral na ginawa ng UP Los Baῇos, napatunayan na may reaksyon ang halamang tawa-
tawa sa katawan. Sa ginawang pagsusuri, lumabas na ang paginom ng nilagang halamang ito ay nakakapagpataas ng bilang ng platelet na nagdudulot ng
pagbaba ng lagnat ng taong may dengue. Sa makatuwid, masasabing epektibo o tunay na makatutulong ang halamang tawa-tawa sa mga sintomas ng dengue.
Techi ka ba? Trending ka! Dahil sa hindi gaanong magandang pagtanggap ng masa sa iPhone S, ililunsad ngayong 2012 ang iPhone 5. Mayroon itong A5 processor chip, icloud service, higher resolution camera at 4-inch screen size. Tulad ng iPhone 5, isa rin sa mga gadgets na inabangan ang iPad 3. Inilunsad ito noong Pebrero. Maraming bagong feature ang iPad 3. Mas pinanipis ito at mas pinaganda ang disenyo. Kumpara sa iPad 2, mas maliit ito ng 20%.Mayroon din itong full touchscreen HD display na may 2048 x 1536 screen resolution. Mas matagal din ang buhay ng baterya nito. Dahil dito, siguradong marami na namang taong mahilig sa gadgets ang mahuhumaling sa iPad 3.
Ni: Abigail Kent B. Bueno
Ayon sa ulat, maglulunsad ang Apple ng high-definition television set. Ito ay may 15 to 19-inch range powered by the Apple’s mobile OS, the iOS. Pwede itong gamitin sa panuoran ng mga videos, pwede kang maglaro at maaari ring gamitin sa social networking sites, gaya ng Twitter, Facebook and Google. Matatandaang naglunsad na ang Apple ng Apple TV noong Enero 9, 2007 na mayroong setup box. Inaasahang ilulunsad ang Apple HD TV ngayong Disyembre.
14
ISPORTS
Sipa
Takraw Dahil sa ang larong ito ang tunay na nakahiligan ng mga kabataang lalaki sa paaralan ng Brgy. Sinala, minabuting alamin namin ang mga bagaybagay tungkol sa larong ito. “Ang Sepak Takraw literal ay nangangahulugan na ang “sipa ng bola “. Ang pangalan ay dumating mula sa isang kumbinasyon ng mga Malay “Sepak” na term na nangangahulugan ng sipa at ang Thai Takraw salita na nangangahulugan ng “bola”. Sa mga manlalaro sa elementarya ito ay tinawag ng SIPA TAKRAW. Sepak takraw ay isang kasanayan laro ball, na nangangailangan ng paggamit ng paa at tumuloy
upang panatilihin ang mga bola sa hangin sa isang target na direksyon. Ayon sa kaugalian, ang mga villagers ay tumayo sa isang bilog at ipakita ang masigasig na pag-unawa at pagtutulungan ng magkakasama upang makatulong sa isa panatilihin ang bola sa himpapawid para sa hangga’t maaari. Ito ay ibinigay villagers
HUNYO-OKTUBRE 2012
isang sinaunang laro na nilalaro sa Malay estado at sa mga kalapit na bansa ng Singapore at Brunei. Variation ng ito ay nilalaro sa iba pang mga Southeast Asian bansa. Sa Pilipinas, “Sepa Sepa”, sa Myanmar, “Ching Loong”, sa Indonesia, “Rago” at sa Laos, “Kator “.Modern Sepak Takraw, o Takraw para sa maikling (na kilala rin bilang sipa Volleyball), nagsimula sa Malaysia at ngayon ang kanilang mga pambansang isport. Ito pinagsasama ang mga elemento ng Soccer, Footbag, Volleyball, Baseball, Badminton, Gymnastics at ang mga sinaunang isport ng Sepak Raga.” Halaw ni Karl Iverson D. Estravila
sa lahat ng edad na may masaya, libangan at isang kahulugan ng shared komunidad. Ito ay ang tradisyunal na laro bilog, na umunlad mula sa maraming mga paraan ng Ni: Mark Anthony B. Cabral kicking laro. Ngayon, ang laro ng bilog pa rin ang popular sa buong Timog-Silangang Asya at ay kinuha ng hold bilang isang form ng libangan “sport para sa lahat”. ‘Sepak Raga’ ang pangalan ng
SUNGKA Ni: Mark Anthony B. Cabral
Ang larong sungka ay isang katutubong larong Pilipino na ginagamitan ng tabla na may pitong butas sa magkabilang gilid at dalawang imbakang malaking butas sa dulo nito. Sa pagsisimula ng laro, ang bawat butas ay nilalagyan ng tig-pitong bato. Ang mga batong ito ang sisikapin ng bawat manlalaro na mailagay sa kanikanilang imbakan. Masmaraming batong makuha, siya ang panalo. Ito ang larong hindi man high-tech ay nakakaaliw pa rin. Masayang larunin ito sapagkat dito masusubok ang husay mo sa pagbilang o pagkukwenta sa isip pati na rin ang paghula sa kung saang butas ka matataya. Hindi katulad ng ibang laro, matagal malaman ang panalo sa larong ito dahil may mga pagkakataong akala mo ay panalo ka na ngunit sa pagtagal ng laban ay muling makakabawi ang kalaban mo. Ang isa pa ring kagandahan sa larong ito, kahit sino ay maaaring maglaro nito dahil kamay at isip lamang ang iyong pagaganahin. Mukha mang luma ang larong ito,kakaibang saya naman ang dulot nito.
ISPORTS
HUNYO-OKTUBRE 2012
15
“PACMAN IS THE ONE” Marami ang nagtaas ng kilay nang tanghaling Bagong WBO Welterweight Champion si Timothy Bradley sa nakaraang Pacquiao-Bradley Fight na ginanap sa MGM Grand Garden ArenaLas Vegas, Nevada USA noong Hunyo 9, 2012. EDITORIAL “Bakit si Bradley?” Ang tanong ng nakararami gayong kitang-kita namang lamang na lamang ang manok ng Pilipinas na si Pacman sa kanilang laban. Bulag ba ang mga naging hurado sa kanilang laban o sadyang planado na ang resulta ng laban? Kahit pa sabihing referee’s decision is final, pinal din ang desisyon ng mga manunuod na si Pacman talaga ang tunay na kampeon. Hawak man ni Bradley ngayon ang belt ngunit ang titulong kampeon ay hindi niya masasabing talagang kanya dahil siya sa sarili niya ay hindi kumpyansang siya nga ang tunay na kampeon. Lalo pa itong napatunayan nang rebyuhin ng WBO ang kanilang laban at sabihing si Pacman nga ang dapat na tinanghal na panalo. Para sa nakararami, dapat magkaroon ng rematch ang dalawa. Para sa gayon, magkakaalamanan talaga kung sino ang karapat-dapat.
ISPORTS TRIVIA
8 Pinoy; Pasok sa 37th US Open 9-Ball Championship
Pumasok ang walong pinoy sa third round ng 37th US Open 9-Ball Championship na kinabibilangan nina Efren “Bata” Reyes at Francisco “Django” Bustamante, Ronnie Alcano, Santos Sambajon, Israel Rota
at Jose Parica. Hindi naman pinalad sina Warren Kiamco at Ramon Mistika matapos na malagay sila sa loser’s side. Ang US Open 9-Ball Championship ay ginanap sa Holiday Inn sa Virginia Beach, USA.
Managing our priorities right Our school certainly played a role in the nationalization of sports into a marketable commodity. Players display can still be witnessed in the discipline mass formations that accompany major sports competitions particularly in the districts . It requires expenditure of time and academic incompatible with a primary commitment
to study. Once a player’s image became dependent upon athletic performances, it was no longer possible to limit the pool of talent to the leisure class. But sports affect academic performances somehow, two birds in one shot is impossible. However , doing the best in both sides is the most important thing you must remember.
TAMIYA CRAZE Ni: Mark Anthony B. Cabral
Patok na naman ngayon ang laruang Tamiya . Ang Tamiya ay isang maliit na laruang sasakyan na nilalagyan ng baterya. Ito ay mabibilis at madalas na ginagamit pangarera. Matatandaang sumikat na ito noong taong 1999 at ngayon ito ay muling nagbalik. Marami sa mga kabataan ngayon ang nahuhumaling sa laruang ito. Kahit na ito ay may kamahalan, marami pa rin ang tumatangkilik dito dahil sa naiiba nitong katangian. Maraming pwedeng gawin sa laruang ito ayon sa kagustuhan mo. Maari ka ring bumili ng mga gulong at baterya para mas bumilis pa
ito, at pwede mong palitan ang disenyo ayon sa panlasa mo. Madalas makikita sa mga mall, sa bakuran ng bahay, o minsan pa nga sa eskuwelahan ang mga taong naglalaro nito. Bumibili sila ng isang mahabang race track na maaaring buuin at naghahanap ng isang malaking espasyo na pwedeng paglagyan ng kanilang libangan. Sa race track na ito, tatlo hanggang apat ang pwede maglaban. Pwedeng gawing pustahan, o kaya naman ay pang-libangan lamang. Talagang marami pa rin ang nahuhumaling sa laruang ito.
PHELPS, magreretiro na Ni: Charlys Jean B. Cabral
isports
Magreretiro na ang tinaguriang “Most Medalled Olympian of All Time” na si Michael Phelps ngayong taon. Kaugnay nito, nagdaos siya ng isang pool party kung saan dinaluhan ito ng mga fans, kaibigan at mga kapwa swimmers. Naroon din ang training partner nitong si Allison Schmit. Ginanap ang party sa Encore Beach Club sa Las Vegas. Matatandaang nagkamit si Phelps ng 22-over all medals sa swimming career niya kasunod ng final event ng 4x100m medley relay sa London Olympics
SES, tagumpay sa sipa takraw Ni: Charlys Jean B. Cabral
Muling pinatunayan ng mga manlalaro ng Sinala Elementary School ang kanilang husay at galing sa larong Sipa Takraw nang pataubin nila ang kanilang mga katunggali mula sa Manalupang at Alagao Elementary School kung saan tinanghal sila bilang kampeon noong nakaraang Municipal Athletic Meet noong ika 27-28 ng Setyembre 2012. Binubuo nina MacJonelle V. Espiritu (Tekong), Raven P. Abanes (Spiker), Gil G. Valdez Jr. (Thrower) at Christopher Chan B. Cruzat (Side Thrower). Umaatikabong umpisa ang ipinamalas ng mga manlalaro ng Sinala nang maungusan agad nila ang kalaban sa iskor na 8-21 kontra Manalupang sa unang bahagi pa lamang ng laban. Pinakitaan nila ng matitinding bicycle at tapping ang mga manunuod na lalong nagpatindi sa laban. Sa ikalawang bahagi ng laban, tambak pa rin ang kalaban sa iskor na 2112. Hindi naman naiba ang kapalaran ng mga manlalaro ng Alagao sa Manalupang nang talunin din sila ng Sinala sa iskor
Cabral, humagupit sa Municipal Meet Ni: Mark Anthony B. Cabral
Ang Sipang Pangkampeonado. Ang SES Sipa habang nakikipagtunggali sa AMES 3 sa ginanap na championship game noong Setyembre 28.
na 21-6 at 21-10. Sa oras ng championship, hindi na nagawang magpalamang ng SES nang muli nilang harapin ang Alagao. Hindi na sila nagpatumpik-tumpik at agad winakasan ang laban sa iskor na 21-6 at 21-8. Ayon kay Macjonelle, “Talagang nakakakaba dahil pangalawa ko na itong laban pero masaya kami dahil nanalo kami.” Sasabak muli sila sa matinding pagsasanay upang lumahok sa
gaganaping Provincial Athletic Meet ngayong Disyembre.
Nasungkit ni Charlys Jean B. Cabral ang gintong medalya sa Badminton- Single B matapos niyang lampasuhin ang kanyang mga katunggali sa nakaraang Municipal Athletic Meet na isinagawa sa Bauan East Central School, Setyembre 27-28. “Ibayong pagsasanay, tiyaga, determinasyon at taimtim na panalangin ang aking puhunan sa pagkapanalo”, pahayag ni Cabral.
Liga sa Sinala, nagbigay inspirasyon
Ni: Mark Anthony B. Cabral Sa natapos na Liga ng Barangay noong nakaraang Abril ng taong kasalukuyan na nagsilbing malaking inspirasyon sa ilang mga nanunungkulan sa barangay. Ang nasabing liga ay nilahukan ng ilang mga mag-aaral ng Sinala Elementary School at ang lalong nakatawag ng pansin ay ang
pagsali ng ilang mga guro. Isa na nga rito ay si Gng. Janiezha M. Dalangin na kasali sa kopona ng Red Team sa Volleyball. Kasama rin dito si Gng. Erlinda Garcia ng Manghinao Elementary School ng Green Team at Bb. Sheryl Dimayuga na kasamahan ni Gng. Dalangin.