Dieta w chorobie wrzodowej

MGR INŻ. BARBARA LASOTA ABSOLWENTKA WYDZIAŁU ŻYWIENIA CZŁOWIEKA SGGW, PASJONATKA DIETETYKI

JAKA DIETA POMAGA w chorobie wrzodowej

Jeśli nabawiliśmy się wrzodów, nie wystarczy zrezygnować z frytek i kotletów. Zmieńmy jadłospis na lekkostrawny. Poznajmy zasady diety, która oszczędzi nam bólu i wzmocni leczenie.

TEKST BARBARA LASOTA

Dawniej mówiono, że wrzody to przypadłość nerwusów i dyrektorów, którzy łagodzą stresy papierosami, alkoholem i piją dużo kawy. Teraz wiemy, że główną przyczyną jest zakażenie bakteriami Helicobacter pylori. Wykrywa się je u ok. 80 proc. chorych. Do powstania wrzodów mogą też doprowadzić często przyjmowane leki, np.: preparaty przeciwpłytkowe, niektóre przeciwbólowe i niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), w tym zwierające kwas acetylosalicylowy. Nie należy również lekceważyć wpływu papierosów, częstego sięgania po kieliszek, długotrwałego stresu, który powoduje zwiększone wydzielanie kwasu solnego w żołądku, a także złego odżywiania, w tym zwłaszcza upodobania do potraw tłustych, bardzo ostrych i fast foodów. Możemy też mieć wrodzoną podatność na tę chorobę.

Co nieco o objawach i leczeniu

Wrzody to ranki, czasem krwawiące, w ściance żołądka lub dwunastnicy. Upośledzają one pracę tych narządów. Wielu chorych odczuwa piekący ból i w czasie głodu, i po posiłku. Pojawiają się również nudności, skłonność do wymiotów, zgaga, wzdęcia, biegunka lub zaparcie. Terapia polega zwykle na podaniu antybiotyków, leków gojących wrzody i zobojętniających nadmiar kwasu solnego, który uszkadza śluzówkę. Im skuteczniej uda się usunąć z żołądka głównego winowajcę,

czyli Helicobacter pylori, tym mniejsze ryzyko nawrotów. Bywa jednak, że choroba nawraca, najczęściej dzieje się to jesienią i wiosną.

Dieta nie jest przeżytkiem

Czasem spotyka się opinie, że ponieważ mamy dobre antybiotyki na Helicobacter pylori i środki leczące powstałe nadżerki na błonie śluzowej, to modyfikacja sposobu odżywiania nie jest potrzebna. To nieprawda! Dopóki przewód pokarmowy nie jest w pełni sprawny, czyli przez cały okres leczenia powinno się stosować dietę oszczędzającą, dostosowaną do słabszej kondycji żołądka. Takie odżywianie gwarantuje poprawę samopoczucia, a nawet wspiera działanie leków. Tradycyjne potrawy, jak chociażby nasze polskie przysmaki – pierogi, naleśniki czy kluski wywołują silne dolegliwości. Drugim powodem, dla którego należy stosować dietę, jest zapobieganie niedoborom ważnych składników pokarmowych. Krwawienia z nadżerek, objawiające się smolistymi stolcami, prowadzą do anemii. Dobrze zbilansowana dieta uzupełni niedobory żelaza i witamin niezbędnych do tworzenia czerwonych ciałek krwi.

Ważne wskazówki w okresie zaostrzeń Gdy dopiero rozpoczynamy diagnostykę lub jesteśmy na samym początki leczenia i odczuwamy silne bóle,

Jedz podobnie

PRZYKŁADOWY JADŁOSPIS I śniadanie: zupa z marchewką w formie mleczna z lanymi klu- purée, pulpety z cielęciskami, pół czerstwej ny, buraczki, kompot kajzerki, plasterek pie- z brzoskwiń. czonego indyka, sałata, pomidor bez skórki, sok Podwieczorek: galaz czarnej porzeczki roz- retka lub kisiel truskawcieńczony przegotowa- kowy, czerstwa drożną wodą pół na pół. dżówka, słaba herbata bez cukru lub z niewielII śniadanie: czer- kim dodatkiem cukru. stwe białe pieczywo, twarożek z dodatkiem Kolacja: drobna kasza mleka i łyżeczki słodkiej jęczmienna ugotowana śmietanki, dojrzały na gęsto, filet z ryby banan, słaba herbata pieczony w folii alumiz cytryną bez cukru. niowej z dodatkiem łagodnych przypraw, młoObiad: zupa krem da fasolka szparagowa, dyniowa lub z zielonego sok pomarańczowy rozgroszku, ziemniaki cieńczony wodą.

REKLAMA

wymiotujemy, mamy nudności, stosujmy się na co dzień do poniższych zasad.

Starajmy się dużo pić. Zalecane 2,5 l płynów dziennie podzielmy na porcje po 0,5 szklanki lub nieco większe. Pijmy między posiłkami lub przed jedzeniem. Nigdy tuż po jedzeniu. Płyny powinny być ciepłe, lecz nie gorące. Poza przegotowaną ciepłą wodą może to być siemię lniane, rumianek, dziurawiec, słaba zielona herbata. Warto także stosować płyny nawadniające oraz wody lecznicze na dolegliwości przewodu pokarmowego dostępne w aptekach i sklepach spożywczych.

Jedzmy aż 7 razy dziennie, najlepiej co 2 godziny, ale bardzo małe porcje, aby nie przeciążały przewodu pokarmowego i nie prowokowały wydzielania kwasu solnego. Przygotowujmy posiłki tylko z produktów dozwolonych, a unikajmy tych z tabelki obok. Jeśli jakiś produkt – chociaż jest polecany – wywołuje dolegliwości, odstawmy go na tydzień lub dwa.

Jeżeli po obiedzie składa- SKUTECZNI jącym się np. z ziemniaków OBROŃCY z wody, sałaty i gotowanego PRZED mięsa nie czujemy się najle- WRZODAMI piej, zdecydujmy się na potrawy miksowane lub prze- Aby zmniejszyć cierane, podobne do tych niebezpieczeńprzygotowywanych dla ma- stwo choroby łych dzieci. Mogą do być wrzodowej, warto np. zupy warzywne z mię- często uwzględsem. Takie dania są dużo niać w jadłospiłatwiej trawione, a dostar- sie: czarne jagoczają wszystkich niezbęd- dy, borówki, żurawinę i warzywa kapustne. Są one bogate w substancje hamujące rozwój Helicobacter pylori, np.: polifenole i izotiocyjaniany. Cenne jest także dobre, świeże mleko, które zawiera działającą przeciwbakteryjnie laktoferynę.

nych składników. Ze zmiksowanego mięsa i warzyw możemy przyrządzać na parze rodzaj budyniu. To, poza pulpetami, najzdrowsza forma podania mięsa w okresie zaostrzeń choroby.

Zrezygnujmy z większości produktów surowych. Możemy jedynie próbować jeść zieloną sałatę i poeksperymentować z miękkimi dojrzałymi jabłkami, które po obraniu ścierajmy na tarce. Zjedzmy łyżkę takiego jabłka i jeśli nie pojawią się dolegliwości, to w kolejnym dniu możemy skosztować nieco więcej. Jeśli brzuch będzie bolał, to jabłka trzeba piec lub gotować.

Nie lekceważmy zalecenia, by jeść tylko czerstwe i wyłącznie pszenne pieczywo. Można je przed spożyciem namoczyć w mleku.

Wszystkie potrawy należy jak nadłużej przeżuwać.

Gdy dolegliwości zmniejszają się

Aż do zakończenia pełnego leczenia farmakologicznego, a nawet jeszcze przez kilka dni po odstawieniu leków stosujmy dietę lekkostrawną. Nie musi być już tak restrykcyjna jak na początku, ale nie decydujmy się jeszcze na produkty i potrawy nasilające wydzielanie soku żołądkowego, czyli tłuste i obfitujące w białko, a także na wywary mięsne. Ostrożne też zwiększajmy ilość błonnika w diecie.

W dalszym ciągu bardzo wskazane (bo lekkostrawne) są zupy z dozwolonych warzyw, zwłaszcza dyni, marchwi, ziemniaków. Nie musimy ich już przecierać, dbajmy jednak, aby były dobrze ugotowane.

Poza kaszami drobnymi, typu manna i najdrobniejsza jęczmienna, możemy wprowadzać te średnio zmielone. Ale raczej przyrządajmy je nie na sypko, a na gęsto (szklankę kaszy gotujemy w 4 szklankach wody).

Nadal nie jedzmy nic smażonego. Wciąż gotowanie jest najlepszą dla nas metodą przyrządzania mięsa. Od czasu do czasu możemy sobie pozwolić na pieczeń.

Stopniowo możemy zmniejszać liczbę posiłków. Najpierw z siedmiu do sześciu, a potem do pięciu. Porcje mogą już być trochę większe niż w okresie zaostrzeń, ale nie przejadajmy się.

Starajmy się jak najwięcej posiłków gotować na parze, wykorzystując specjalną wkładkę do zwykłego garnka lub elektryczny parowar.

Domowe sposoby naszych babć

Dieta podobna do współczesnej była polecana wrzodowcom od bardzo dawna. Dodatkowo stosowano roślinne mikstury lub suszone zioła, które miały pomóc wyleczyć owrzodzenia żołądka i dwunastnicy. Najbardziej rozpowszechnione było stosowanie soku z surowej kapusty. Należało pić szklankę dziennie, podzieloną na 3–4 porcje, przez kilka tygodni. Co ciekawe, terapię tę przebadał amerykański profesor Garnett Cheney i ocenił pozytywnie. W niektórych regionach świata sok z kapusty mieszano (3: 1) z sokiem z selera. Zalecano także picie kilka razy dziennie ciepłej wody z miodem lub wywaru z imbiru z miodem i posypywanie potraw dużą szczyptą suszonej bylicy.

PRODUKTY I POTRAWY ZABRONIONE W CHOROBIE WRZODOWEJ

produkty zbożowe

mleko i produkty mleczne

jaja

mięso, wędliny, ryby

tłuszcze

ziemniaki

warzywa każde pieczywo świeże, pieczywo razowe, rogaliki francuskie, grube kasze i grube makarony, potrawy mączne smażone sery żółte i topione, sery pleśniowe, sery typu feta, serki typu fromage, kwaśna śmietana, jogurty i kefiry (zwłaszcza tłuste) gotowane na twardo, smażone na tłuszczu mięsa tłuste: wieprzowina, baranina, kaczki, gęsi, tłuste wędliny: pasztety, wędliny podrobowe, ryby wędzone, ryby tłuste, konserwy margaryny twarde, smalec, słonina, boczek surowy, wędzony i pieczony frytki, ziemniaki smażone, placki ziemniaczane, pyzy, chipsy bigos, surówka z kapusty, kapuśniak, papryka, cebula, ogórki, szczaw, rzepa, rzodkiewki, kukurydza, warzywa w zalewie octowej, grzyby

owoce

suche strączkowe

cukier i słodycze

przyprawy

zupy

potrawy z mięs i ryb

desery

napoje wszystkie owoce surowe, suszone, orzechy groch, fasola, soja, soczewica, bób

czekolada, ciastka produkowane przemysłowo, chałwa, orzechy, kakao ostre: ocet, pieprz, musztarda, papryka, chrzan, maggi, kostki bulionowe, pikle zupy na wywarach z kości i mięsa, zupy rybne, z niedozwolonych warzyw i owoców, zupy zaprawiane zasmażkami, śmietaną, w proszku smażone w panierce i bez panierki, duszone po obsmażeniu, pieczone z dodatkiem tłuszczu i mocno zrumienione

desery z dużą ilością cukru, ciasta z kremem, czekoladą, orzechami, pączki, faworki kawa, mocna herbata, napoje gazowane, kakao, płynna czekolada, napoje alkoholowe

REKLAMA