Deltaprogramma |Â Nieuwbouw en herstructurering
NĂş bouwen aan de toekomst
Het Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering verkent hoe ruimtelijke maatregelen kunnen bijdragen aan het beperken van de gevolgen van een overstroming, een hevige regenbui, langdurige droogte en extreme hitte. Dit mondt in 2014 uit in een Deltabeslissing ruimtelijke adaptatie. Stad en water komen elkaar steeds vaker tegen. Waterveiligheid is niet alleen meer een kwestie van dijken bouwen en onderhouden, maar ook van ruimtelijke inrichting. Daarnaast wordt die ruimtelijke inrichting van steeds groter belang bij het aanpakken van de problemen die heftige regens, droogte en hitte met zich meebrengen. Om nu en in de toekomst goed te kunnen wonen en werken in Nederland, moeten we de manier veranderen waarop we ons stedelijk gebied inrichten, bijvoorbeeld door slim aangepast te bouwen. Het deelprogramma Nieuwbouw en Herstructurering (DPNH) helpt daarbij. DPNH is een samenwerking van rijk, provincies, gemeenten en waterschappen en houdt zich bezig met twee thema’s: • ruimtelijke inrichting en waterveiligheid; • de klimaatbestendige stad.
Ruimtelijke inrichting en waterveiligheid Een groot deel van Nederland ligt in gebieden die kunnen overstromen na een dijkdoorbraak. De dijken vormen onze eerste en grootste bescherming. Toch blijft altijd een kleine kans bestaan op een overstroming of een dijkdoorbraak. De gevolgen kunnen dan heel groot zijn. We bekijken de ruimtelijke mogelijkheden om die gevolgen te beperken. Daarbij gaat speciale aandacht uit naar de zogenoemde vitale en kwetsbare functies. Denk bijvoorbeeld aan ziekenhuizen of elektriciteitscentrales. Ook in gebieden buiten de dijken wordt gewoond en gewerkt. Deze buitendijkse gebieden vragen weer om andere ruimtelijke maatregelen.
De komende jaren werkt DPNH, samen met het deelprogramma Waterveiligheid en de regionale deelprogramma’s, aan een aanpak om met ruimtelijke maatregelen de gevolgen van een overstroming te beperken, zowel qua aantal slachtoffers als qua schade. We bekijken welke maatregelen een maximale kosteneffectiviteit opleveren. Belangrijk daarbij is dat de kosten en problemen niet voor rekening komen van anderen of van toekomstige generaties.
De klimaatbestendige stad Straten en kelders staan al geregeld blank als er zoveel regen valt dat het niet meer kan worden opgevangen of afgevoerd. Op andere momenten zorgen lange perioden van droogte juist voor een tekort aan water. En het effect van hittegolven wordt versterkt, omdat de stad warmte vasthoudt. Doordat steden steeds dichter worden bebouwd, de openbare ruimte en tuinen steeds vaker worden bestraat en door de verwachte klimaatverandering, krijgen we vermoedelijk vaker en heviger te maken met deze problemen. De klimaatbestendige stad is een stad die daarop is voorbereid. Welke maatregelen kun je nemen om een stad klimaatbestendig te maken? Hoe zorg je dat iedereen op de hoogte is van alle mogelijkheden en hoe bereik je dat maatregelen worden toegepast?
Samenwerken Het is niet de bedoeling alle steden en dorpen van Nederland gelijk op de schop te nemen. Dat kan niet en dat hoeft ook niet. Het stedelijk gebied in Nederland is van zichzelf al continu in beweging. Er worden nieuwe huizen gebouwd en oude wijken opgeknapt, bestrating en riolering worden regelmatig vervangen en de openbare ruimte wordt voortdurend aantrekkelijker, functioneler en leefbaarder gemaakt. Ook dijken en watergangen worden onderhouden en aangepast. De kunst is bij deze activiteiten aan te sluiten en daarbij op verstandige wijze vooruit te kijken. Door de kansen te benutten, bereiden we ons nú voor op de toekomst. Er zijn verschillende goede voorbeelden waar verder wordt gekeken dan de korte termijn en het eigen
werkveld. Daar blijkt dat rekening houden met water en klimaat niet of nauwelijks extra geld hoeft te kosten en juist bij kan dragen aan een leefbaarder en (economisch) waardevoller gebied. Het vraagt wel iets van de betrokkenen: namelijk een vooruitziende blik, rekening houden met toekomstige ontwikkelingen als het gaat om regen en hitte. En het vraagt om een plan waaraan wordt vastgehouden vanaf de eerste regionale visies tot en met de uitvoering. Dat vergt een betere samenwerking tussen partijen, met name binnen gemeenten en tussen gemeenten en waterschappen, en het liefst zo vroeg mogelijk in het ontwikkelingsproces. Op die manier komen niet alleen de problemen sneller op tafel, maar blijken ook de oplossingen meer binnen handbereik, tegen soms lagere kosten.
De bijdrage van DPNH De eerste voorstellen voor mogelijke strategieën voor ruimtelijke inrichting en waterveiligheid en voor de klimaatbestendige stad worden de komende periode uitgewerkt samen met de regio’s. Dit mondt in 2014 uit in een Deltabeslissing ruimtelijke adaptatie. DPHN werkt hiervoor onder andere aan: • • • • • •
een knelpuntenanalyse; gevarenkaarten (die de kans op een overstroming combineren met informatie over hoe diep en snel een gebied onderstroomt); gevolgenkaarten (die weergeven hoeveel slachtoffers en schade een overstroming tot gevolg kan hebben); de klimaatwijzer; een overzicht van klimaatadaptieve maatregelen; de handreiking proeftuinen.
Denk met ons mee DPNH wil oplossingen vinden die de dagelijkse praktijk verder helpen. Ook uw input is daarbij nodig! Neem daarom contact met ons op.
Deltaprogramma | Nieuwbouw en herstructurering Het Deltaprogramma is een nationaal programma. Rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen werken hierin samen met inbreng van de maatschappelijke organisaties. Het doel is om Nederland ook voor de volgende generaties te beschermen tegen hoogwater en te zorgen voor voldoende zoetwater. Het Deltaprogramma kent negen deelprogramma’s: • Veiligheid • Zoetwater • Nieuwbouw en herstructurering • Rijnmond-Drechtsteden • Zuidwestelijke Delta • IJsselmeergebied • Rivieren • Kust • Waddengebied Het Deltaprogramma staat onder regie van de deltacommissaris, regeringscommissaris voor het Deltaprogramma. www.rijksoverheid.nl/deltaprogramma www.delta-programmanieuwbouwenherstructurering.nl
Dit is een uitgave van: Ministerie van Infrastructuur en Milieu November 2011