Religion and Mental Health

cc

ଧର୍ମ ଏବଂ ର୍ାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଡା. ସଜ୍ଞାନ ୁ ନନ୍ଦ୍ର ର୍ିଶ୍ର,ଏର୍.ଡି.(ପ୍ରସତ ୂ ି ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ନ ାଗ) ଅବସ ପ୍ରାପ୍ତ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ନିନଦଶ ମ କ (ନସି ଙ୍ଗ), ଓଡିଶା

drsujnanendra@gmail.com

ମାନବ ଜାତିର ପ୍ରାରମ୍ଭରରହି ିଁ ଧରାପୃଷ୍ରଠ ର ଧମମର ଆବିର୍ାମ ବ ଘରେ | ଆଦିମ ମଣିଷ,

ଅଥମ ରର୍ୌତିକ ଧନ ଲାର୍, ସାମାଜିକ ମାନୟତା ତଥା ଆବଶୟକତା ରମଣ୍ଟାଇଥାଏ, କାମ

ଜୀବନ ନିବାମ ହରର ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ମ ତତ୍ତ୍ୱ, ରେପରି କି ସୂେୟମ , ପୃଥ ିବୀ, ବାୟୁ, ଜଳ ତଥା ଅଗ୍ନିକୁ

ରଜୈବିକ ଆବଶୟକତାକୁ ପୂର୍ଣ୍ମ କରି ଥାଏ | ରମାକ୍ଷ ଅଥମାତ ସାଂସାରି କ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତି

ପୂଜା କରୁଥ ିଲା | ରସତିକିରର ସୀମି ତ ଥ ିଲା ଧମମ | ସର୍ୟତାର ଅର୍ୁୟଦୟ ସହିତ

ପୂବକ ମ ପରମ ବାସ୍ଥବିକତାରର ବିଲୀନ ରହବାକୁ ବୁ ଝାଇଥାଏ| ପୁଣି ଏହି ୪େି ମୂଳ

କାଳକ୍ରରମ ସଂସ୍ଥାଗତ ଧମମର ଆବିର୍ାମ ବ ଘରେ | ସମସ୍ତ ଧମମରର ଅନ୍ତନିହିତ ମୂଳତତ୍ତ୍ୱ

ଉପାଦାନ, ସୀମି ତ ପରି ଧ ି ମଧ୍ୟରର ପରି ପର ୂ କ ଅେନ୍ତି |

ପ୍ରାୟ ସମାନ, ସବୁ ଠି ପ୍ରକୃତିର ଗୁରୁତ୍ଵ ସହିତ ମାନବ କଲୟାଣ ଉପରର ପେମୟରବସି ତ

ଧାମି କ ଦିକ୍ ବିନୟାସ ବା ଓରି ଏରଣ୍ଟସନ୍

| ଶତାବ୍ଦୀ ଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ଏକ ଉଚ୍ଚ ଅଦୃ ଶୟମାନ ନିୟନ୍ତ୍ରକ ଶକ୍ତି ଉପରର ଦୃ ଢ ବିଶ୍ୱାସ

ଧାମି କ ର୍ାବନା ର ଦିକ୍ ବିନୟାସ ଉପରୋଗର ଦୁ ଇେି ଦିଗ ରହିଛି, ଇନ୍ି ରିନ୍-ସି କ୍ ବା

ରହିଥ ିଲା | ପରବର୍ତ୍ମୀ ପେମୟାୟରର ର୍ୁପୃଷ୍ରଠ ର ଜନ୍ମ ରନଇଥ ିବା ଆଧ୍ୟାତ୍ମି କ ବୟକ୍ତି ତ୍ ବ

ଅନ୍ତଃନିତିକ (ରନୈଜିକ) ଓ ଏକ୍ସନ୍ି ରିନ୍-ସି କ୍ ବା ବାହୟ ଉପରୋଗ | ଦ୍ଵିତୀୟ ରଶ୍ରଣୀର ବୟକ୍ତି

ସମ୍ପର୍ଣ୍ମ ଆଦଶମ ଦିଗଦଶମକ ବୟକ୍ତି ବିରଶଷ ର୍ଗବାନ ର୍ାବରର ପୂଜା ପାଆନ୍ତି, ରସଇଠୁ

ଧମମ କୁ ବିର୍ିନ୍ନ ପ୍ରକାରରର ଉପରୋଗ କରି ଥାନ୍ତି େଥା ସ୍ଥିତି ସମ୍ଭାଳିବା ଏବଂ ଆତ୍ମଔଚିତୟ

ଆଜିକାର ନୂ ତନ ଧମମ ଜନ୍ମନିଏ | ଧମମ, ୋହାକି ମାନବଜାତିର ମରନାରବୈଜ୍ଞାନିକ

ଜାହିର କରି ବା, ଆତ୍ମସୁରକ୍ଷା ଓ ସାନ୍ତବନା, ସାମଥମୟ ପ୍ରଦଶମନ ସହ ଵିକଷମଣ ବା ଉନ୍ମାଦ

ଆବଶୟକତା ପାଇ ିଁ ବିକଶିତ ରହାଇଥ ିଲା, କାଳକ୍ରରମ ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ରୁଢ଼ବାଦର

ରରାପଣ କରି ବା | ଏଠାରର ବୟକ୍ତି ଜଣକ ଆଦରି ରନଇଥ ିବା ଧାମି କପନ୍ଥାକୁ ଅତି

ଶିକାର ହୁ ଏ | ଧମମର ଅନୟ ନାମ ଆସ୍ଥା | ଆସ୍ଥା ସହ ମଣିଷର ମରନାରବୈଜ୍ଞାନିକ ସମ୍ପକମ

ଚତୁ ରତାର ସହିତ ଗ୍ରହଣ କରି ବା ସଂରଗ ସଂରଗ ପ୍ରାଥମି କ ଆବଶୟକତା ଅନୁ ସାରର

ତକମସମ୍ମତ ଓ ଅତି ନିବିଡ | ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ରର ଆସ୍ଥାର ସ୍ଥାନ ନିରୂପଣପୂବକ ମ ଏହି କ୍ଷୁଦ୍ର

ଏହାକୁ ବୟବହାର କରି ଥାନ୍ତି |

ରଚନାର ମୂଳଲକ୍ଷୟ | ର୍ାରତ, ସହସ୍ରାଧକ ି ବଷମ ଆଧ୍ୟାତ୍ମି କ ପରମ୍ପରା ସହିତ ଜଡିତ,

ପ୍ରଥମ ଦିକ୍ ବିନୟାସ ସମ୍ପର୍ଣ୍ମ ବୟକ୍ତି ଙ୍କ ଧମମ ପ୍ରତି ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ରଢର ଅଧ ିକ | ଧମମ

ରେଉଠି​ିଁ ହିନ୍ଦୁ, ବୁ ଦ୍ଧ, ଶିଖ, ରଜୈନ ଇତୟାଦି ଧମମର ଆବିର୍ାମ ବ ରହଇଥ ିବା ରବରଳ

ବୟତିରରକ ଅନୟ ସବୁ ଆବଶୟକତାକୁ ରଗୌଣ ବିରବଚନା କରନ୍ତି | ଆସ୍ଥାକୁ ଅନ୍ତଃକରଣ

ମୁସଲମାନ, ଖ୍ରୀଷ୍ଟି ଆନ, ଇହୁ ଦୀ ଇତୟାଦି ଧମମକୁ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାନ ରଦଇଛି | ଏହି ପବିତ୍ର

ପୂବକ ମ ଏହା ଦ୍ଵାରା ନିଦ୍ଧାମ ରି ତ ନିୟମାବଳୀକୁ ନିରଜ ପାଳନ କରନ୍ତି ଏବଂ ଅନୟର

ର୍ୂମି ରର ଗ୍ରାମୀଣ ଅଶିକ୍ଷିତ ବୟକ୍ତି ଏବଂ ଗୃହିଣୀଙ୍କ ଜୀବନର ଦାଶମନିକ ମୂଲୟର ଜ୍ଞାନ

ରନୈତିକତାରର ପରି ବର୍ତ୍ମନ ପାଇ ସାହାେୟ ିଁ କରି ଥାନ୍ତି | ପ୍ରାୟତଃ ଏହିରଶ୍ରଣୀର ବୟକ୍ତି ସୁସ୍ଥ

ଅରନକଙ୍କୁ ଆଶ୍ଚେମୟଚକିତ କରି ଦିଏ |

ଶାରୀରି କ ଓ ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟର ଅଧ ିକାରୀ ରହାଇଥାନ୍ତି | ଅନୟପକ୍ଷରର ବାହୟ ବିନୟାସ

ହିନ୍ଦୁ ଧମମ ଏବଂ ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ

ବୟକ୍ତି ସ୍ୱଆତ୍ମର୍ି ମାନୀ, ଶଠ ଧାମି କତା, ପୂବଗ୍ର ମ ହ, ମୃତୁୟର୍ୟ ଏବଂ ଅରହତୁ କ ଚିନ୍ତାରର

କିଛି ପଦରର ଏପରି ଏକ ଜେିଳ ଏବଂ ବିଶାଳ ବିଷୟକୁ ବୟାଖୟା କରି ବା ସମ୍ଭବ

କାଳାତିପାତ କରି ଥାନ୍ତି |

ନୁ ହ |ିଁ ର୍ାରତୀୟ ପୁରାତନ ଦାଶମନିକ ଗ୍ରନ୍ଥ ଏହି ବିଷୟରର ଅତି ନିଖଣ ୁ ଵର୍ଣ୍ମନ ରହିଛି |

ଅରନରକ ଏରବମଧ୍ୟ ର୍ବନ୍ତିରେ ମାନସି କ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଧମମ ମଧ୍ୟରର ଦ୍ଵନ୍ଦ ଲାଗି ରହିଛି

ଶ୍ରୀମତ ର୍ାଗବତ ଗୀତା ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ରଚନା, ୋହାର ପ୍ରରତୟକେି ପଂକ୍ତି ଜୀବନ ଦଶମନ

| ମାନସି କ ରରାଗ ପାଇ ିଁ ମଧ୍ୟୟ େୁଗରର ପ୍ରଚଳିତ ୋଦୁ , ର୍ୁତ,ରପ୍ରତ ତଥା ଅନୟାନୟ

ରର ର୍ରପୁର | ରଗାେିଏ ବାକୟ ରର ଏହିବିଷୟରର ବର୍ଣ୍ମନା କରୋଇଛି " ରସ ହି ିଁଏକ

ପଦ୍ଧତିଗଡ ୁ ିକୁ ରଶଷରର ଆଜିକାର ମାନସି କ ବିଜ୍ଞାନ ର୍ୁଲ ସାବୟସ୍ତ କରି ଛି | ଏହିସବୁ

ସନ୍ତୁଳିତ ବୟକ୍ତି ୋ'ଙ୍କ ପାଖରର ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ମନ, ର୍ାବନା ଓ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଥାଏ" |

ଚିକିତ୍ସାର ରଗାେିଏ କାରଣଥ ିଲା ଏକ ଭ୍ରାନ୍ତ ଧାରଣା, "ମାନସି କ ରରାଗ ରକବଳ ପ୍ରାକୃତିକ

ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ବୁ ଝିବାପାଇ ିଁ ଜୀବନ ୋପନର ହିନ୍ଦୁ ଦୃ ଷ୍ଟିରକାଣ " ଧମମ, ଅଥମ, କାମ ଓ

କାରଣରୁ ରହାଇଥାଏ" | ବିଜ୍ଞାନର ଉନ୍ନତି କ୍ରରମ ମାନସି କ ରରାଗରର କାରଣ, ନିଦାନ

ରମାକ୍ଷ" ମହତ୍ ବପୂର୍ଣ୍ମ ଅରେ | ଧମମ, ସଦାଚାର ଓ ଧାମି କ କର୍ତ୍ମବୟ କୁ ବୁ ଝାଉଥ ିବାରବରଳ,

ଓ ଚିକିତ୍ସାଦ୍ଵାରା ଡାହାଣୀ କଳାକୁ ଆରମ ପ୍ରତିହତ କରି ବାରର ଆରମ ସକ୍ଷମ ରହରଲ

|ବିଶ୍ୱାସ ବା ଆସ୍ଥା ଓ ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ମଧ୍ୟରର ସଂପକମ ପରୀକ୍ଷିତ ମାତ୍ର ସଂଘଷମର ମଧ୍ୟ

ମାନସି କ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରି ଥାଏ | ସାମାଜିକ ସହର୍ାଗିତା ବୟକ୍ତି ର ମାନସି କ ଚାପ, ଦୁ ଃଖ

ଅବକାଶ ରହିଛି |

ଏବଂ ଅନୟ ନକାରାତ୍ମକ ର୍ାବନାକୁ ଅରନକାଂଶରର ନୁ ୟନ କରଥାଏ | େଦିଓ ଏହା

ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ଦୃ ଷ୍ଟିରକାଣରୁ ଧମମ ବା ଆସ୍ଥା ଅରନକ ଆବଶୟକୀୟ ଦିଶାନିରଦ୍ଧମଶ

ମହତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ମ ଅରେ, ଅନୟ ସବୁ ବିନ୍ଦୁ ବୟତିରରକ ରକବଳ ସାମାଜିକ ସମଥମନ ପ୍ରାଣୀକୁ ପୂର୍ଣ୍ମ

ପ୍ରଦାନ କରି ଥାଏ | ମାନସି କ ଚାପ ଏବଂ ତା ସହିତ ଜୀବନର ଅନିଶ୍ଚିତତା କୁ ଜରଣ

ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ପ୍ରଦାନ କରି ପାରି ବ ନାହି ିଁ| ହିରତାପରଦଶ ୧. ୩. ୭୧. ରର ବର୍ଣ୍ିତ "

ଆସ୍ତି କ ଅତି ନିପଣ ୁ ତାର ସହ ସମାନ କରି ପାରର | ରଗାେିଏ ଗତିଶୀଳ ସମାଜରର

अयं बन्धुरयंनेति गणना लघुचेिसाम् ,उदारचररिानां िु वसुधैव कुटु म्बकम्

ପରି ବର୍ତ୍ି ତ ଜୀବନରଶୈଳୀ ତଥା ବିଚାରଧାରା କୁ ରସହିସମୟର ଧାମି କ ଅନୁ ଷ୍ାଠ ନ

॥“ ଏହି ବୟକ୍ତି ରମାର ରକହି ନୁ ହ,ିଁ ଅଜ୍ଞ ଓ ସଂକୀର୍ଣ୍ମ ମାନସି କତା ସମ୍ପର୍ଣ୍ମ ବୟକ୍ତି ହି ିଁ

ଅଣରଦଖା କରି ନପାରର | ରୂଢିବାଦି ଧାମି କ ଚିନ୍ତାଧାରା, ହିଂସ୍ର ମାନସି କତାକୁ

କହିଥାନ୍ତି | ମାତ୍ର ରେଉ ବୟକ୍ତି ିଁ ସରବମାଚ୍ଚ ସତୟ ଜ୍ଞାନର ଅଧ ିକାରୀ ତାଙ୍କପାଇ ିଁସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ

ରପ୍ରାତ୍ସାହିତ କରି ବା ଦ୍ଵାରା ରସହି ଧମମ ନିଜର ଔଜ୍ୱଲୟତା ହରାଇବାର ଆଶଙ୍କା ଥାଏ |

ରଗାେିଏ ପରି ବାର |

ଧମମ, ସମକାଳୀନ ସାମାଜିକ ଓ ପ୍ରାର୍ ବାଗିକ ପରି ବର୍ତ୍ମନର ସହ ତାଳରମଳ ରଖ ିବା

୩. ବିଶ୍ୱାସ ପ୍ରଣାଳୀ

ବାଞ୍ଛନିୟ | ଏହାହି ିଁ ମାନବଜାତି ପାଇ ିଁ ମାନସି କ ଶାନ୍ତି ଏବଂ ଅରଶଷ ସଫଳତା

ବୟକ୍ତି ର ସଜ୍ଞାତ୍ମକ ଢାଞ୍ଚା ମାନସି କ ପୀଡା ଓ ସମସୟା କୁ ପ୍ରର୍ାବିତ କରି ଥାଏ | ଧାମି କ

ଆଣିରଦବ | ମାନବ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ଉପରର ଧମମର ପ୍ରର୍ାବ ବିଷୟରର ବୁ ଝିବାକୁ ରହରଲ

ବିଶ୍ୱାସ, ବୟକ୍ତି ଙ୍କ ରଧୈେୟ, ସ୍ବୀକରଣ ଏବଂ ସ୍ଥିତିସ୍ଥାପକତା ରର ବୃ ଦ୍ଧି କରର ଓ ନିଜସ୍ୱ

ଅରନକ ବିନ୍ଦୁ ଉପସ୍ଥାପନା ଜରୁରୀ -

ଅସଫଳତାକୁ କ୍ଷମା ରଦଇ ସକାରାତ୍ମକ ଛବି ଉତ୍ପନ୍ନ କରି ବାରର ସାହାେୟ କରର |

୧. ସ୍ୱସ୍ଥ ବୟବହାର ଏବଂ ଜୀବନରଶୈଳୀ

ଅପର ପରକ୍ଷ ଆତ୍ମ-ଆରଲାଚନା ଦ୍ଵାରା ଅପରାଧ, ସରନ୍ଧହ, ଚିନ୍ତା ତଥା ଅବସାଦ

ସମସ୍ଥ ଧମମରର ଆହାର, ସ୍ୱସ୍ଥ ରର୍ାଜନର ଆବଶୟକତା, ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଓ ଶୁଦ୍ଧତା,

ବଶବର୍ତ୍ମୀ ମଧ୍ୟ ରହାଇପାରର | ଧାମି କ ବିଶ୍ୱାସ େଦି ଆନ୍ତରି କ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟାରର

ଉଚିତ ରେୌନ ଜୀବନ ତଥା ସୁନ୍ଦର ବୟବହାର ବିଷୟରର ବର୍ଣ୍ମନା ରହିଛି | ମାତ୍ର

ସଂଶ୍ିଷ୍ଟ ି ହୁ ଏ ତାରହରଲ ଦୁ ଃଖଦାୟକ ଦ୍ଵିତୀୟ ବିକଳ୍ପର ଅବକାଶ ନଥାଏ |

ସାମାଜିକ ପରି ବର୍ତ୍ମନ ସହିତ ବୟକ୍ତି ବିରଶଷ, ଏହିପ୍ରକାର ଉପରଦଶ କୁ ପାଳନ ନକରି

ପରି ରଶଷରର ଏହା ଅନୁ ମାନିତ କରାୋଇ ପାରି ବରେ, ଧମମ ବହୁ ମଖ ୁ ୀ ଘେଣାବୃ ର୍ତ୍

ରକବଳ ଆରାଧନା ସ୍ଥଳ ପରି ଦଶମନହି ିଁ ନିଜର ଆସ୍ଥା ର ପ୍ରମାଣ ମଣୁଛି | ତାହା ଦ୍ଵାରା

ରହାଇଥ ିବାରୁ ରକବଳ ରଗାେିଏ ତଥୟ ଦ୍ଵାରା ଏହାର କ୍ରିୟା ତଥା ପରି ଣାମର ବୟାଖୟା

ଧାମି କ ଚିନ୍ତାଧାରାର ଅବନତି ଘେିଛି ଏବଂ ତତ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମାନସି କ ଓ ଶାରୀରି କ

ସମ୍ଭବ ନୁ ହ ିଁ | ଧାମି କ ର୍ାଗି ଦାରୀ ତଥା ଆସ୍ଥା ଓ ବିଶ୍ୱାସ, ସହିତ ବୟବହାର ଏବଂ

ଉପକାରି ତା ରୁ ସମାଜ ବଞ୍ଚିତ ରହଉଛି |

ପେମୟାବରଣ ସମୂହର ମି ଶ୍ରଣ ଦ୍ଵାରା ମାନସି କ ସ୍ୱାସ୍ଥୟର ବିକାଶ ସମ୍ଭବ | ଅନୟ ସମ୍ବଳ

୨. ସାମାଜିକ ନୟାୟ ବା ସମଥମନ

ପରି ଏହାର ଉପକାରି ତା, ଉପରୋଗ କରୁଥ ିବା ବୟକ୍ତି ର ରବୌଦ୍ଧିକତା ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମି କତା

ଏହା ସ୍ୱତଃସି ଦ୍ଧରେ ସାମାଜିକ ସମଥମନ ବୟକ୍ତି ର ମରନାବିଜ୍ଞାନିକ ସ୍ୱାସ୍ଥୟ ଉପରର ଗୁଣାତ୍ମକ ପ୍ରର୍ାବ ପରକଇଥାଏ | ପ୍ରରତୟକ ଧମମରର ଏବିଷୟରର ମହତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ମ ଉପରଦଶ ରହିଛି | ପରି ବାର ତଥା ସମାଜର ସହିତ ନିରନ୍ତର ସହାୟତା ସମ୍ପର୍ଣ୍ମ ସମ୍ପକମ

ଉପରର ନିର୍ର ମ କରର | ସି ର୍ିଲ ରକାେମ ପାଶ୍ମ,ବ ସି ଧା ରାସ୍ତା, ବଲାଙ୍ଗୀର