Verschijnt driemaandelijks - 87e jaargang nr. 2 april/mei/juni 2018 - P 702093 - Afgiftekantoor Antwerpen X
bpost
PB- PP B- 8/2872 BELGIE(N) - BELGIQUE
Als u zorgt voor het verbeteren van uw persoonlijk record... ...dan zorgt arena voor de rest. Sinds jaar en dag is arena vooraanstaand verzekeringspartner van talloze sportfederaties. Zo kan u gerust zijn dat u zelfs bij het beoefenen van uw favoriete sport kan rekenen op de steun van een deskundig team op die momenten dat het minder goed gaat. Voor meer inlichtingen en advies surf naar www.arena-nv.be.
Aanspreekpunt Integriteit (API) FROS Multisport Vlaanderen Bij de API kunnen jonge sporters, ouders, trainers, begeleiders of andere betrokkenen terecht met een vraag, bezorgdheid of melding. De API is iemand die discreet kan handelen en onafhankelijk kan werken. Hij of zij is gemakkelijk bereikbaar voor iedereen in de sportorganisatie. Het is geen machtsfiguur maar iemand die door velen gerespecteerd wordt omwille van eigenschappen als inlevingsvermogen, goed kunnen luisteren, onafhankelijkheid, integer handelen… De API kent de gedragscode en reglementen. Binnen een sportclub kan een ouder, volwassen lid of vrijwilliger de rol van een API opnemen; bij een federatie kan een medewerker zich hiervoor verantwoordelijk stellen. Zit je met vragen, een vermoeden of klacht over (seksueel) grensoverschrijdend gedrag in jouw sportclub, neem dan contact op met aanspreekpunt integriteit Micha Vanlessen via micha.vanlessen@ fros.be – 03/286.58.39 of Jurgen Dewulf via jurgen.dewulf@fros.be – 03/286.70.36 . Alle meldingen worden steeds serieus genomen en met de nodige discretie behandeld.
ledenmagazine voor natuurvrienden en bergstijgers
10
13
4. In 4. in Beeld beeld 6. Standpunt 6. standpunt + Korte Berichten berichten 8. NV-huis van deinmaand 8. mindful Walk meetjesland 9. Textielathlon 10. rotterdam in de Herfst
15
18 Bosbingo en win het spel Vogel 't uit!
10. Landschap van het Jaar 12. Het lake district 12. Bergstijgers 13. Herfstival in Atithi 13. Tourtje Tienen (uitneembaar) 15. solidariteitswandeling lesbos 17. Bomen nietmassatoerisme terug 16. opstandvechten tegen het 18. 17.
Communistisch Manifeest voorstelling bietenproject
21. Viering 40 voluntourism jaar NV Aarschot 18. oya lena: 22. In Beeld Extra: 19. informatie bavRally 7/10 23. Voorpublicatie: in voor het oog van de klimaatstorm 20. uitgelezen Paleis de doden 24. Kalender 21. buddy-werking Kvg 22.
activisme: ezln
23.
nv-huis
24.
Kalender
27.
Colofon + bosbingo
Op p. 27 van deze Natuurvriend vind je een bingoformulier voor een doldwaas spelletje bosbingo. Trek met dit formulier het bos in en ga op zoek naar de bosdingen die staan afgebeeld. Als je ze allemaal gevonden hebt, roep je heel luid: "BINGO!" en dan komt er een kabouter die zijn vieze onderbroek aan je neusje hangt. Of, als die kabouter toch niet komt opdagen, kleur je het formulier in, stuur je het op naar Provinciestraat 53, 2018 Antwerpen. Inscannen en mailen naar info@denatuurvrienden.be mag natuurlijk ook. Uit de inzendingen verloten we 3 exemplaren van het spel Vogel 't uit!, geschonken door Luitingh-Sijthoff.
3
IN BEELD
IN BEELD Ook met uw foto in De Natuurvriend? Stuur uw inzendingen naar info@denatuurvrienden.be.
Natuurvrienden Willebroek trok tijdens de krokusvakantie naar het Oostenrijkse Ried om te skiën.
de natuurvriend • april 2018
Proost! Er wordt geklonken op het lanceringsfeest van NivonJong. De Nederlandse jonge Natuurvrienden bouwen hun werking op drie pijlers: actief, groen en sociaal. “We gaan de natuur in, zoeken de verdieping bij interessante sprekers, dansen tot de late uurtjes en relaxen bij filmavonden,” aldus de jonkies.
4
De Aarschotse Natuurvrienden bezochten de cwarmê, het carnaval van Malmedy
Op 23 februari riepen we de Europese leiders op om niet langer te zwijgen over het verlies aan biodiversiteit in de Europese Unie. Wetenschappers wijzen op het ecologisch Armageddon dat ons te wachten staat als insecten verdwijnen. De Natuurvrienden schaart zich achter de actie van initiatiefnemer BirdLife. Foto van Sonia Goicoechea.
Afdeling Dendermonde trok tijdens hun pannenkoekenwandeling naar Eendenkooi Donkmeer in Berlare.
Proost deel twee! De Natuurvrienden uit Oostende hieven tijdens een zondagswandeling in januari het glas. 5
kort nieuws
STANDPUNT
Beste Natuurvrienden
Als Natuurvriend staan natuurbeleving, aandacht voor de mens in de natuur, respect voor het milieu en natuurbehoud centraal in ons denken en leven en dat al gedurende vele decennia. Meer en meer organisaties delen die bekommernissen en ook op het politieke niveau wordt meer en meer aandacht besteed aan de gevolgen van de klimaatopwarming voor de toekomst van onze aarde en aan de impact van de luchtvervuiling op onze gezondheid. Actie is dan ook dringend nodig. Want dat het klimaat ontregeld is, ondervinden we zelfs in ons kleine Belgenlandje aan den lijve, met telkens opnieuw records: “ongewoon hevige regenval”, “te koude temperaturen voor de tijd van het jaar” of nog “ongewoon hoge temperaturen”, … Hoe veel erger is de impact niet in andere delen van de wereld, denk maar aan de droogtes die Afrika teisteren en de stijging van het oceaanniveau waardoor verschillende eilanden in de Stille Oceaan ten onder dreigen te gaan. Het verklaart ook waarom zovele mensen op de vlucht slaan, hun huis en thuis verlaten om elders – vaak in Europa – een nieuwe toekomst op te bouwen. “Klimaatvluchtelingen” zou men hen kunnen noemen, een thema dat centraal staat in de nieuwe publicatie van de bekende Belgische fysicus en klimaatwetenschapper Jean-Pascal van Ypersele, waarvan u in deze Natuurvriend al een voorproefje krijgt. Een heikel punt in de discussie over natuurbescherming en natuurbehoud is de afweging “natuur” versus “economie”. Denk maar aan het dossier over de uitbreidingsplannen van transportbedrijf Essers in Genk, waar dreigend jobverlies als belangrijk argument aangehaald wordt om de uitbreiding goed te keuren. Jobcreatie is een terechte bekommernis in een streek die nog steeds de littekens draagt van de sluiting van de steenkoolmijnen en, recent nog, van Ford Genk. Het mag evenwel geen vrijgeleide zijn voor een manifeste inbreuk op de Europese natuurwetgeving. Met de recente uitspraak van de Raad van State lijkt het Essersbos, voorlopig althans, gered maar jammer genoeg is de strijd om behoud van bos en natuur in Limburg nog niet gestreden. Ook daarover leest u meer in deze Natuurvriend.
de natuurvriend • april 2018
Deze Natuurvriend staat ook boordevol informatie over de vele activiteiten die her en der georganiseerd worden. Voor elk wat wils – en vergeet zeker de Avonturathlon in De Kluis in Leuven op 28 april niet!
6
Hartelijk Berg vrij! Greet van Gool Voorzitter
Bietenproject op stoom Het belooft een goed bietenjaar te worden. In heel Vlaanderen pikken Natuurvrienden het project op en dragen hun bietje bij. Hieronder een kort overzicht.
In samenwerking met International Young Nature Friends (IYNF) waren De Natuurvrienden op 27 maart aanwezig op Crossing Borders in Gent. Tijdens deze namiddag, die georganiseerd werd door Arteveldehogeschool, Ofxam Wereldwinkel en FOS, werden positieve en interactieve activiteiten aangewend om ons te doen nadenken over migratie. De Natuurvrienden en IYNF stelden een stand en de Borderlandfototentoonstelling op. Deze expo is een initiatief van IYNF en toert momenteel door Europa. Op 14 april organiseert afdeling Willebroek een nachtdropping (zie advertentie vooraan deze Natuurvriend). Tijdens deze spannende dropping zullen de deelnemers uitgedaagd worden om in de leefwereld van de seizoensarbeiders te kruipen. In het spoor van de biet ook nog in: • 4/7 tot 6/7 Creatieve driedaagse - Malmedy. Crea-atelier rond o.a. arbeidsmigratie in NV-huis Auberge d’Arimont. Info: annemie.creemers@gmail.com • 18/8 Textielathlon - Ronze (meer info p.17). Info: guan.devos@skynet.be en jo.hellinckx@skynet.be • 25-26/8 Minitrekking voor kids - Leuven. Info: wannesvh87@hotmail.com • 1-12/9 Expo In het spoor van de biet - Herselt. Plaats: Vrijetijdscentrum de Mixx in Herselt • 9/9 Lezing "Van Franschmans en Walenmannen" door Dirk Musschoot te Aarschot (org.: Poëzie Aarschot vzw). Info: dvdg.media@telenet.be en www.dirkmusschoot.be • 15/9-28/10 Expo In het spoor van de biet - Aarschot. Plaats: Stedelijk Museum Aarschot. • 29/9 Bietentocht en Natuurvriendendag - Tienen. Info: www.bietentocht.be en info@bietentocht.be • 15/11 Debat Arbeidsmigratie vroeger en nu - Aarschot. Plaats: ‘t Bruin Café (Stedelijk Museum Aarschot). (org.: August Vermeylenfonds en Curieus). Info: tomvanderhaegen@hotmail.com
Tour van de Fransmans in Koekelare Op 2 juni maakt afdeling Oostende de Tour van de Fransmans, per fiets of te voet. Deelnemers kunnen dit op eigen initiatief doen of in groep. Onder leiding van de afdeling Oostende vertrekt de fietstocht om 9u45 aan de Dienst Toerisme (Sint-Maartensplein 15b) van Koekelare, gelegen tegenover het Fransmansmuseum. De fietstocht leidt ons naar Klerken en/of Madonna alwaar gepasseerd wordt langs de monumenten opgericht ter ere van de seizoenarbeiders. Zowel vanuit Koekelare, Klerken en Madonna vertrokken de seizoenarbeiders destijds te voet, en later met de fiets naar Tourcoinq alwaar de trein genomen werd naar de bietenvelden dieper in Frankrijk. Rond de middag wordt een stop voorzien waar de meegebrachte picknick kan verorberd worden. De wandeling onder leiding van de afdeling Oostende vertrekt om 13u30, eveneens aan de Dienst Toerisme. Deze wandeling kan ook zelfstandig ondernomen worden op basis van de zeer duidelijk bewegwijzering, ofwel door gebruik te maken van de beschreven wandelroute Koekelareberg die kan aangekocht worden op de Dienst Toerisme. Daarna wordt er een bezoek aan het Fransmansmuseum gebracht. Afspraak om 15u45 voor de ingang van het museum. Het bezoek bestaat uit het bekijken van de documentaire “Les godverdommes sont la” en een gidsbeurt doorheen het museum.Voor het goede verloop van deze dag is het vereist vooraf in te schrijven en dit voor 20 mei via www.denatuurvriendenoostende. be of via patrickenmarianne@telenet.be met vermelding deelname fietstocht of wandeling.
Telex ►► Rechtzetting uit de Ledenvoordelenbrochure! Outdoorshop De Berghut in Hamme laat weten dat Natuurvrienden 10% korting krijgen rechtstreeks op het kasticket i.p.v. in de vorm van een aankoopbon. ►► Natuurvriendenhuis Earby in Lancashire (VK) werd in de Travel Section van de krant The Guardian opgenomen in de lijst van “Best places to stay in 2018”. ►► Volksdansgroep De Zoldermotten van afdeling Hove-Kontich houdt er na meer dan 40 jaar mee op. De reden is een gebrek aan jonge volksdansers. We bedanken de dansers en in het bijzonder Leon Verhoeven voor de jarenlange inzet! ►► De Oostenrijkse Natuurvrienden trekken in 2018 en 2019 hun land rond met een gratis roadshow rond veilig elektrisch fietsen. Ook in hun land wordt de E-bike steeds populairder, wat een toename van ernstige ongelukken met zich meebrengt. ►► Museum Gust De Smet in Deurle kan voortaan gratis bezocht worden op vrijdag-, zaterdag- en zondagmiddag. Meer info: www.sint-martens-latem.be/musea. ►► Tijdens de Fiets en Wandelbeurs werd “Een wandeling rondom Zuid-Limburg” verkozen tot Wandelroute van het Jaar. De lus van 277 km doet in 11 pittige etappes Duitsland, Nederland en België aan. ►► Naturefriends Climate Fund haalde sinds de start van het project vorig jaar meer dan 5000 € op. Een deel van dit bedrag werd gebruikt voor het aanplanten van fruitbomen tijdens de Landschap van het Jaar-rondreis in Senegal en Gambia. ►► Toerisme Rupelstreek wil het wereldrecord “Longest toast relay” verbeteren. Het huidige record staat op naam van de stad Anadia in Portugal. Zij brachten in juni 2013 een toast uit met 1.233 deelnemers. De poging gaat door op zondag 22 april in De Schorre in Boom. Inschrijven via www.toerismerupelstreek.be.
7
NV-HUIS
Natuurvriendenhuis Eco Barn in Puttenham (Engeland) opent de deuren
Slapen in een 250 jaar oude schuur Wij van De Natuurvrienden staan nu al een paar jaar op verschillende outdoorbeurzen waarbij we o.a. het huizenaanbod aan de passanten tonen, en steeds vaker vallen er kreten te noteren als “Wauw! Geen wifi! Zaaaalig!” als we bv. de hutten in Finland laten zien. Voor mensen die snakken naar een technologische detox is er goed nieuws: het nieuwste alpenroosje in onze Natuurvrienden-bloemenkroon heeft zelfs amper telefoonbereik!
de natuurvriend • april 2018
Over Puttenham en omstreken Puttenham Eco Barn is gelegen in het dorpje Puttenham in het graafschap Surrey, op 56 km ten zuidwesten van Londen. De topografie is die van de Vallei van Holmesdale tussen de kalkrijke North Downs-heuvels in het noorden en de Greensand Ridge in het zuiden. Het is een gemoedelijk plek die als ambitie heeft om dit jaar als most hedgehog friendly village (meest egel-vriendelijke gemeente) uitgeroepen te worden.
8
Over de schuur Meer dan twee eeuwen lang speelde de schuur een belangrijke rol in de landbouwgemeenschap van Puttenham. Ze duikt voor het eerst op in 1762 op een kaart van de cartograaf John Rocque. Dit type van schuur was niet ongewoon in Surrey. Kenmerkend voor deze bouwstijl zijn: met horizontaal getrapte betimmering opgetrokken houten muren, ook wel potdekselen genoemd, het asymmetrische zadeldak en een centraal voorportaal dat vroeger bedoeld was voor karren. Nikolaus Pevsner gaf de bouwstijl een plaats in zijn 46-delige gids The Buildings of England. De schuur is een stuk geschiedenis dat ons iets leert over de relatie van de mens tot zijn voedsel. In de 18de eeuw floreerde de landbouw in het graafschap: de streek stond be-
kend als de maïskolf van de natie, en dergelijke schuren werden opgetrokken om de oogst in op te slaan. Het was uit met de pret toen goedkoop graan uit Amerika de markt overspoelde. De prijs van graangewassen zakte in elkaar en daarmee kwam een einde aan de voorspoed van de plaatselijke boeren. De schuur bleef echter pal overeind staan. Het bouwwerk zegt ons ook iets over de materialen die destijds beschikbaar waren. De gebruikte houtsoort was voornamelijk eik, meestal gerecupereerd uit andere constructies. Het houten skelet rust op een basis van steenpuin en bargate-zandsteen, een steensoort die werd gewonnen in de groeven van Greensand Ridge. Het enorme dak is bedekt met 18.000 handgemaakte kleitegels. Niet bereikbaar met de wagen Sinds 2005 kunnen wandelaars en fietsers (de schuur is niet bereikbaar met de wagen) onder de duizenden kleitegels slapen. De schuur werd in harmonie met de rijke geschiedenis gerestaureerd en verbouwd. Ook ecologie was een bezorgdheid: regenwater wordt opgevangen terwijl zonnepanelen voor elektriciteit en warm water zorgen. Dries Everaerts (geïnspireerd op een tekst van Nansi Taylor)
Praktisch -18: Prijs voor volwassenen: £15 en s, fiet per t, voe £12. Personen die te verar nba ope per paard of met het svoer arriveren krijgen een korting envolg rop daa bon van £3 voor de n zit de nacht. Voor Natuurvriende n epe egr inb zak een slaapzak/laken in de prijs. r3 Aantal bedden: 11, verdeeld ove slaapplaatsen. -keuKeuken: goed uitgeruste zelf ken. Beveiligde fietsstalling. ecReserveren noodzakelijk. Inch en Pas af van n ken vanaf 17u. Ope ntrei de zijn tbij tot oktober. Dichts ), km (3,5 gh stations: Wanborou (9 m nha Far en Guildford (7 km) km km). Er stoppen bussen op 1 Eco ham ten Put van de schuur. PutCamping Barn, The Street, GU3 rey, Sur rd, tenham, Nr Guildfo n1AR. Email: bookings@putte +44 Tel: k. o.u hamcampingbarn.c m(0)1483 811001. www.puttenha campingbarn.co.uk ///////////////////////////
////
Doe mee met de Textielathlon op 18 augustus in Ronse Het verhaal van de seizoenarbeid in de bietenteelt ligt in Ronse en de Vlaamse Ardennen enigszins anders dan in West-Vlaanderen en Brabant. Ook uit onze regio trokken jonge landarbeiders seizoen na seizoen naar de Franse bietenvelden om daar het tekort aan manschappen aan te vullen. Oorlog, schaalvergroting, industrialisering en verhuis naar de industriesteden waar beter loon en permanent werk verzekerd waren… verdunden de bevolking op het platteland. Wij kregen al vlug bietenvelden in eigen streek, vooral ten zuiden van Ronse. Zelfs zo veel dat er drie suikerraffinaderijen gebouwd werden, één langs elke spoorlijn vanuit Ronse: Frasnes op 8 km langs de lijn naar Blaton, Escanafles op 10 km langs de lijn naar Kortrijk en Warcoing op 15 km langs de lijn naar Doornik. En deze gaven na de werkzaamheden op het veld ook industriële seizoenarbeid. Maar sterker nog dan het effect van de regionale bieten was er de textiel. Dank zij de spoorlijnen die enerzijds zorgden voor de aanvoer van steenkool en garens en anderzijds de afvoer van afgewerkte weefsels verzekerden, kende Ronse een zo sterke opbloei dat werkkrachten uit de ganse regio aangetrokken werden. Het ging zelfs zo ver dat de textielbazen van Ronse filialen gingen oprichten in de wijde omgeving. Hierdoor daalde het aantal beschikbare seizoenarbeiders maar kreeg Ronse zelfs een tekort aan textielarbeiders voor haar fabrieken. En ook hier weer komt Noord-Frankrijk op de pinnen. Hun industriële ontwikkeling lokte arbeiders uit de Afrikaanse kolonies Algerije en Tunesië. Door de contacten met de textielkernen van Roubaix en Fourmies stroomden die alras door naar Ronse . Maar door de afstand met het moederland werden dit gastarbeiders die langzaam aan gezinshereniging deden en hier nu verblijven op quasi permanente basis.
Op zaterdag 18 augustus bieden we u in Ronse een leerrijke en smaakvolle kennismaking met dit alles. In het textielmuseum MUST wordt u rondgeleid doorheen eeuwen ontwikkeling met werkende getouwen e.a. Tijdens een busrit hebben we aandacht voor het landschap, de natuur en de bieten. In het Tio3 , een prachtig gebouw met prachtige panorama’s op de stad en de omliggende Vlaamse Ardennen met hun beruchte wielerhellingen, wordt gewerkt aan toekomst en vernieuwing in de textiel e.a. maar daar kunnen we ook genieten van ochtendkoffie, middagmalen en in de namiddag sneukelingen van multiculturele oorsprong. Een modeshow, een workshop rond kleding, een streepje muziek en andere animatie zullen niet ontbreken. Het wordt een denderend programma van 9u30 tot 18u00… aan een Natuurvriendenprijsje dankzij de steun en/of de medewerking van de Vlaamse Gemeenschap, de Stad Ronse en Tio3.
Een volledig programma van 50€ wordt u aangeboden voor 30€ per persoon! Wie van het geheel wil genieten moet zich spoedig inschrijven want het Must (max. 200 deelnemers), de busritten en het eten vragen wel een tijdige planning. Meer details en voorlopige inschrijving kan u vrijblijvend aanvragen bij de afdeling Ronse: guan.devos@ skynet.be en de afdeling Geraardsbergen: Jo.hellinckx@skynet.be en www.denatuurvrienden.be Guy De Vos
9
klimaat
NFI-project Landschap van het Jaar: Belgische Natuurvrienden doen Tour d'Horizon in Senegal en Gambia Een artikel in De Natuurvriend van bijna een jaar geleden vertelde over een projectreis door Senegal en Gambia in het kader van het Landschap van het jaar 2018/2019. Ik was al eerder in Senegal toen ik mijn “petekind” Gerard bezocht. Hij woont niet ver van Dakar, dus deze reis gaf mij ook de gelegenheid om hem en zijn familie nog eens te zien. Van 't een, komt 't ander en enkele mails, een paar vaccins en een nieuw paspoort later zijn we op weg naar de Tour d'Horizon. Een rondreis door Senegal en Gambia georganiseerd door de Senegalese Natuurvrienden en ondersteunt door de Internationale Natuurvrienden (NFI). In de splinternieuwe luchthaven van Dakar wachten onze Senegalese Natuurvrienden ons op. Mamadou Mbodji, de vice-president van de Senegalese Natuurvrienden valt oude bekenden in de armen en verwelkomt hartelijk wie voor het eerst met hen meereist. Veertig Europese en tien Afrikaanse Natuurvrienden zijn klaar voor hun avontuur! Er is zoveel te vertellen, maar waarvoor ik NFI zo dankbaar ben wil ik graag met je delen:
de natuurvriend • april 2018
Ik kreeg de kans ... om met 50 gelijkgestemde zielen een geëngageerde reis te maken. De gesprekken onderweg, soms tot 's avonds laat over de schoonheid van Senegal en Gambia én over de problemen waar de bevolking mee worstelt. De uitdagingen zijn niet min: ontbossing, plasticafval, overbevissing en landgrabbing. Er wordt hard gewerkt aan bewustwording en kleine initiatieven maken het verschil.
10
Ik kreeg de kans ... om mensen echt te ontmoeten. Met een pushpush (kruiwagen) vol fruitbomen gaan we samen met de bewoners onderweg naar hun compound. We vullen de plantgaten met extra water en mest. Met veel zorg voor de wortels planten we citroen-, mango- en mandarijnbomen. Nog wat water en dan kan het gat dicht.
Heel de familie komt erbij, ze zijn zo blij met hun fruitbomen én ze hebben groene vingers, dat merk je direct! Op een andere plek is er minder animo, behalve bij de geiten die achter onze rug de groene blaadjes smakelijk opeten. Maar een Natuurvriend weet van aanpakken, dus ondertussen weet ik perfect hoe een kwetsbaar fruitboompje moet beschermd worden tegen hongerige dieren en een verschroeiende zon. Drie topkerels van een jaar of tien lopen zich de benen onder het lijf om mij te helpen. Met stukken hout, takken met dorens, palmbladeren, golfplaat en doeken bouwen we hekken rond elke boom. Hier wordt over een paar jaar fruit geoogst! Dit fruit zal het vitaminetekort bij kinderen verminderen. Van het fruitoverschot kan gelei gemaakt worden voor eigen gebruik of om te verkopen. En de boom zelf zal jarenlang voor schaduw zorgen. Een ongelooflijk mooi cadeau van NFI. Ik kreeg de kans ... om dit bijzondere Landschap van het Jaar vanop de eerste rij te beleven. De opening was een levendig spektakel met speeches, dans, muziek en toneel. Voor het eerst op Afrikaanse bodem en dan nog over de landsgrenzen heen, zorgt dit project voor toenadering tussen Senegal en Gambia. Het gebied is uitgestrekt. In Senegal, aan de rand van de Sahel, is het ruw en droog en het verandert in een groene en levendige strook rond de Gambiarivier. Van toerisme is hier nauwelijks sprake wat maakt dat er weinig voorzieningen zijn maar ook dat ons verblijf het verschil maakt voor de plaatselijke gemeenschap.
Ik kreeg de kans ... om mensen als Omar Jameh te ontmoeten. 'Just Act', de partner-organisatie van NFI blaast het Janjangbureh Kankurang Festival nieuw leven in. De Kankurang is een gemaskerde figuur verbonden aan het overgangsritueel van jongen naar man. In een grote stoet trekken we samen met de rest van de stad naar een groot plein. Wat er daarna gebeurt is onmogelijk te beschrijven! Geur en stof! Muziek, vrolijk en jagend. Wij als Europese genodigden zitten vlak achter de vooraanstaande vertegenwoordigers van de twee landen en van de verschillende verenigingen. Gewone burgers komen geld geven aan deze vertegenwoordigers, zij wandelen op hun beurt het plein op om het geld te offeren aan de Kankurang. Zien en gezien worden, ook! En ondertussen dansen verschillende gemaskerde groepen over het plein. Opgezweept door drums en gezang gaat het er heftig aan toe. Ik kreeg de kans ... om intrigerende, mooie en leerrijke plekken te ontdekken: de prehistorische steencirkels van Wassu, Het Tanji Village Museum waarin heel Gambia vervat zit, de Baboon eilanden langs de Gambia rivier met zijn chimpansees, krokodillen, nijlpaarden, ibissen, reigers en zoveel meer dieren. En de prachtige boottocht door de Saloum Delta tussen de mangroves en … dolfijnen! Niet alleen plekken maar ook boeiende mensen, zoals kunstenares Isha Fofane die, naast haar museum en kunstcentrum, een prachtige plek creëert waar toeristen kunnen genieten van de natuur en de stilte. Kleurrijke mozaïeken, bijzondere meubels en prikkelende kunstwerken in de bungalows: Mama Africa maakt alles zelf. Ze draagt hierdoor bij aan de ontwikkeling van haar geboorteplek en ondersteunt beginnende kunstenaars. Anne Mondelaers
IN BEELD
X
IN BEELD tra
Landschap van het Fotocredits behoren toe aan G. Henn, R. Kulla, D. Banspach, G. Henn en M. Verbeek.
Jaar
Het Natuurvriendenhuis - Maison des Amis de la Nature Alioune Diagne Mbor - ligt op 18 km van Dakar. Het opende de deuren in 2004 en fungeert als hoofdkwartier van de Senegalese Natuurvrienden (ASAN), een trainingscentrum waar seminars plaatsvinden en natuurlijk een pension voor Natuurvrienden. Meer info: amisnaturesenegal2@yahoo.fr.
Een bezoek aan de steencirkels in Wassu in Gambia kon niet ontbreken. De formaties uit rode steen doen denken aan wat er in Stonehenge en Carnac te zien is. Met de bouw van de megalithische monumenten werd vermoedelijk in de derde eeuw voor het begin van onze jaartelling begonnen.
Een pick-up truck brengt een nieuwe lading fruitboompjes. Elke deelnemer van Tour d’Horizon werkt samen met de plaatselijke bewoners om de bomen te planten en ze te voorzien van een hek. De blaadjes van de bomen zijn een geliefde lekkernij voor kleinvee.
Fathala Wildlife Reserve is een populaire bestemming bij toeristen die door de Saloum-delta reizen. Mamadou Diouf is de eigenaar van een klein eilandje in de delta. Hij heeft vroeger de wereld bereisd, maar wil nu niets liever dan in zijn paradijs blijven.
De groep bracht een bezoek aan Women of Kamb. Hier kweken 22 vrouwen op 6000 m² groenten. Het project begon destijds met een budget van 10 euro. 11
klimmen
Vier Bergstijgers van Antwerpen (Jef, Gerda, Peter en Ivo) reisden vorig najaar naar Nepal voor de trek rond de Manaslu, één van de mooiste 8000-ers van de Himalaya en waarvan het parcours nog vrij authentiek mag worden genoemd.
de natuurvriend • april 2018
Bij de voorbereiding bespraken we het logement voor en na de trek. Ikzelf, die reeds 2 maal eerder een trekking had gedaan in Nepal, zag er tegenop om weer meerdere dagen in Kathmandu te moeten verblijven, wat niet wil zeggen dat het geen interessante stad is, maar ik wilde wel een rustiger en meer lokaal logement. Via kennissen van Gerda kwamen we in contact met Ganesh Trekking, een organisatie die geleid wordt door een NepaleesVlaamse familie, Annemie en Dinesh KhadkaHermans. Zij wonen sinds 2013 met hun 2 kinderen Wirt (8 j.) en Lily (6 j.) in Dadhikot. De kinderen lopen school in Nepal, spreken 3 talen (Nepalees, Engels en Nederlands) en wanneer de familie in de winter naar België komt voor reisbeurspromotie, zitten ze in België op school.
12
Kathmandu-vallei Hoewel onze onderhandelingen met een andere lokale organisatie al vergevorderd waren, kozen we toch voor Ganesh Trekking en wel om meerdere redenen. Ik voelde hier een vergelijkbare band tussen Natuurvrienden en wat deze mensen trachten te verwezenlijken. Uiteraard was de communicatie in het Nederlands mooi meegenomen, maar zij hadden ook een gastenverblijf met 6 kamers te huur, het Atithi House, en belangrijk: gelegen op het platteland in de Kathmanduvallei in Dadhikot, 15 km van de hoofdstad en slechts enkele kilometers van Bhaktapur.
Het huis heeft 4 tweepersoonskamers en 2 driepersoonskamers en is op een duurzame wijze gebouwd en biedt voor de westerlingen een prima accommodatie. Al het meubilair is door een plaatselijke schrijnwerker gemaakt, de traditionele deuren zijn tweedehands en de matjes en kamerdecoratie komen van de Nepalese fairtrade-organisatie Saugat met o.a. ook een winkel in Kathmandu. Warm water wordt via een zonneboiler voorzien en er is een mooie tuin waar de kinderen kunnen spelen, een eigen moestuin en mooi zicht op lokale land- en tuinbouw. Rust! Respect voor de gidsen Het huis, zowel de eigen woning met eetgedeelte als het gastenverblijf werden in 2013 stevig gebouwd, waardoor het de aardbeving van 25 april 2015 heeft doorstaan. In het ‘restaurant’ kan je dan iets drinken en ontbijten en ook het avondeten wordt daar geserveerd. Het drinkwater bij de maaltijden is steeds gefilterd water i.p.v. water uit platieken flessen. Er wordt gebruik gemaakt van lokale producten, ook uit eigen tuin. Naar onze normen komt dit gastenhuis in aanmerking voor een Groene Sleutel. Het lijkt wel het eerste Natuurvriendenhuis in Nepal! Een andere belangrijke reden was dat Ganesh Trekking ook aandacht heeft voor de manier waarop je je trekking doet: respect voor gids en dragers wordt ook vertaald naar een maximum van 12 kg bagage die je per
drager mag meegeven en zij zijn voorzien van stevig schoeisel en de juiste kledij. Zij krijgen een waardig loon en zijn goed verzekerd. De gidsen zoeken zoveel mogelijk lodges waar niet op houtvuur wordt gekookt. Ook aan de reiziger wordt gevraagd na te denken over duurzaamheid: een minimum aan plastieken flessen en warm water, geen afval achterlaten, op de paden blijven, … Rondom de Manaslu Daarnaast zijn deze geëngageerde mensen ook nog actief met hun Project Aasha (Aasha betekent ‘hoop’), waarbij zij steun geven aan lokale en kleinschalige projecten (zie www. projectaasha.be voor meer uitleg), die toch ingrijpend kunnen zijn en bijdragen aan een betere wereld. Tot slot nog over onze trektocht: zeker een aanrader. De Manaslu is een prachtige berg, die in tegenstelling tot Everest, rondom in zijn volle pracht te bewonderen is, alsof je er even zou kunnen opwandelen, maar dat is echter zwaar alpinistenwerk. De tocht van Samagoan op 3520 m naar het Manaslu base-camp op 4785 m is al een mooie opwarming voor de Larkya La-pas 5160 m enkele dagen later. In de toekomst komt misschien de authenticiteit van deze tocht wel in het gedrang: zoals rond Annapurna slaat de commercialisering toe en worden meer paden berijdbaar gemaakt voor terreinwagens en zelfs toeristenbussen. Laat ons hopen dat lokale besturen hier een goed evenwicht zoeken en vinden. Of zijn het de veeleisende “toeristen” die de verkeerde katalysator zijn? Tekst: Ivo Matthys Beeld: Ivo Matthys en David Wilkinson
wandelen
Toertje Tienen
tijdens de Natuurvriendendag
1.
Deze wandeling van 5,4 km kwam tot stand dankzij stadsgids Luc Lambrecht en de Dienst Toerisme. Museum Het Toreke kan tijdens de Natuurvriendendag op vertoon van een NV-lidkaart aan een verminderd tarief van 2€ worden bezocht. Bezoekerscentrum Z.O.E.T. / museum Het Toreke / Toeristisch Infokantoor met Streekshop / voormalig hotel De Tinnen Schotel Onze wandeling start op de Grote Markt van Tienen. Bezoekerscentrum Z.O.E.T. (Grote Markt 6), voorheen het Suikermuseum, opent in september terug de deuren. Het wordt een doe- en belevingsmuseum dat alle facetten van de suikerketen zal belichten. Museum Het Toreke (op het binnenplein achter Z.O.E.T. en de streekshop) bewijst dat Tienen een belangrijke Romeinse nederzetting was. Er lopen 2 tentoonstellingen: “Rituelen van dood” toont de dodenrituelen van de Romeinen. In “Rituelen van leven” worden de vondsten uit offerkuilen belicht. Het samenbrengen van de geofferde voorwerpen zegt vaak veel over de beweegredenen van het offer. Zo komt het dat we via de archeologie soms heel even de gedachten van de mens in het verre verleden kunnen lezen. Blikvanger van dit tweede luik is de Mithrastempel. In de Romeinse oudheid was het Mithraïsme, de cultus van de zonnegod Mithras, vooral populair bij legionairs. Op het Grijpenveld in Tienen werden de resten gevonden van een feestmaal en andere offers ter ere van deze god. Het Toreke is toegankelijk voor rolstoelgebruikers via een traplift, maar voor bediening van de lift best reserveren via 016/80 56 66 of erfgoedsite@tienen.be. De Tinnen Schotel (Grote Markt 3) stond eeuwenlang bekend als herberg. Toen de nieuwe spoorverbinding Brussel-Luik in 1837 de stad aandeed en niet via het centrum passeerde, verloor dit centraal gelegen logementshuis sterk aan belang. Momenteel biedt het gebouw onderdak aan de Muziekacademie.
4.
Brouwerij Van De n Schrieck De leemstreek rond Tienen leent zich uitstekend tot de teelt van graangewassen, gr anen die verwerkt werden tot m eel en brood, maar ook tot bier en jenever. In de 19de eeuw ware n er nog zes brouwerijen en ac ht jeneverstokerijen actief. In de Sint-Katharinastraat bouwden de gebroeders Vandenschrieck ee n succesvolle brouwerij uit die lat er werd opgeslorpt door het Leuv ense Artois. Het biermagazijn we rd opgetrokken in de typische 19de-eeuwse Rundbogenstil.
5.
6.
2.
3.
Kazernesite Het volledige comple x (Sint-Jorisplein) da t nu gekend is als voormalige artill eriekazerne was vro eger het minderbroederklooster. In de 13de eeuw vesti gden de minderbroeders of francisc anen zich op deze gr onden tot het in 1796 door de Franse overheid werd afge schaft en openbaar verkocht. In 18 38 nam de 16de batterij van het 3de artillerieregimen t er zijn intrek. Nada t de kazerne in 1962 volledig gede militariseerd werd, kregen de gebouwen andere bestem mingen. De site is sin dsdien radicaal van uitzicht verander d.
g CC De Kruisboo aats van de vond zich op de pl be uw ee de 13 In de lein 20) het wburg (Sint-Jorisp ou ch ss ad st e ig huid e kruis- en de middeleeuws n va al ka lo er ad verg on voerde. nt-Joris als patro Si e di e ld gi og bo voet s gelegen in kruisbooggilde wa de n va al ka lo t He werd deze met ‘koer’. In 1902 f’ ho e on ho sc ‘een gooide men tot park. In 1961 d rm vo ge om in tu ntal bomen en oide men een aa ro t, ch di r ve vij de datzelfde jaar gebroken. Nog in af k os ki de rd we estzaal opgets een nieuwe fe aa pl ze de op rd we rk werd omger deel van het pa de an n Ee . en kk tro rruimte. vormd tot parkee
Ruïne Begijnhofkerk of Paterskerk de bouw van een In 1245 wordt er op deze plek (Bostsestraat) met komt de kerk vroeggotische begijnhofkerk gestart. In de 19de eeuw rmen tot klooster. in handen van de dominicanen, die het geheel omvo e brand grotenOp 22 september 1976 werd de kerk door een hevig cht als park waar deels vernield. De ruïne werd gerestaureerd en ingeri u even kunt gaan zitten.
s Sint-Laureis in 1317. De voorPassantengasthui straat) bestond al uin ud ea (B uis sth rs die door Tienen Het Sint-Laureisga aan de bedevaarde n de bie lp hu s wa enda bij zich, in de naamste opdracht devaarders een ag be de en dd ha lijk van stad tot stad trokken. Gewoon , waarop de afstand tje lle ro n te en am rk Kempeneers) vorm van een pe in Thienen” van Paul is hu “T uit t ks (Te was aangetekend. 13
de natuurvriend • april 2018
Toertje Tienen
14
15
7.
Necropolis Tot in de 19de eeuw was dit de parochiekerk (Pastorijstraat 198-218) van het gehucht Grimde. Tijdens WOI kreeg de oude kerk een nieuwe bestemming. In het voorjaar van 1915 werden 145 Belgische gesneuvelden in de kerkruïnes begraven. Dit gebeurde onder leiding van de Rode Kruisvrijwilliger Léonard Reynaerts. Voor dat doel werden de eerste stabilisatiewerken uitgevoerd. De doden werden gewoon in de aarden vloer begraven. De laatste bijzetting gebeurde op 3 juni 1915. Later werd hun aantal gereduceerd tot 139. Na WOII werd generaal-majoor Guffens op eigen verzoek bijgezet, wat het totaal op 140 bracht. Een groot deel van de gesneuvelden kwam op 18 augustus 1914 om het leven tijdens de gevechten van Grimde, Oplinter en Sint-MargrieteHoutem. Enkele jongens uit de streek werden later bijgezet.
9. 11. 12. 13.
uluskerk Sint-Pieter en Pa d nadat de at 1) werd gebouw tra ks er (K rk ke de met Deze terskerk van Grim ie .-P St e lijk ke on oorspr dreigd. de sloop werd be
Toertje Tienen
8.
10.
Drie Tumuli De tumuli van Grim de (Sint-Truidenseste enweg) zijn het grafmonument van een vooraanstaande inwoner van de vicus van Tienen. Ze werden aangele gd langs de Romeinse hoofdweg Keulen-Boulogne. De naam van de overledene kennen we door een gouden buisje met het opschrift ‘M(arcus) Probius Burrus’, da t zich onder één van de heuvels bevo nd. Hier werden ee n verlovingsring en een camee opge graven. Het is een ov ale sardonyxsteen, bestaande uit drie lagen van vers chillende kleur met bewerkte goud en omlijsting. Op de camee staat het portret van een jonge man in melk wi t reliëf op een donkerrode achtergr ond. Men heeft gem eend dat het de jonge keizer Augustu s zou zijn.
de natuurvriend • april 2018
Weeshuis che stijl geVoormalig weeshuis (Kapucijnenhof) in classicistis dat dit de lezen men kan el vleug linker bouwd in 1834. Op de voor de ien voorz was el vleug re ande jongensvleugel was. De een soevel voorg e ermd besch de r achte meisjes. Sinds 1994 is n. ciale woonwijk te vinde
16
Sint-Germanuskerk Deze kerk (Veemarkt) dateert uit de 12de eeuw en werd sindsdien herhaalde malen verwoest en verbouwd. In de kerktoren hangt de beiaard originele e tw van de An erps ilW r te klokkengie n lem Witlockx. In zij is ie rs ve huidige deze beiaard met n zijn 54 klokken ee n va e tst oo van de gr het land.
enst en zich van Ran Huizen olmarkt bevind en van de W woning Op de m wamooiste e d n eigendo nst. a jk li e k kele v n a oorspro ie van R stad, die adellijke famil e huizen d de ren van lijk vormden nken oorspro ij h ) c 1 s 2 n e Waar lt dat -17, 19 nderste (nrs. 15 heel. Men vero e eeuw in 5d ge lijk één n reeds in de 1 de familie. n ize deze hu ekomen zijn va g it z e b het
Tiense Suikerraffinaderij NV Vanaf begin 19e eeuw waagden Belgische boeren zich met steun van de overheid aan de suikerbietenteelt. De vruchtbare leemgrond in het Tiense bleek een ideale voedingsbodem voor de bieten, waardoor al snel suikerfabriekjes uit de grond schoten. In Tienen startte Pierre-Antoine Vanden Bossche met een fabriekje in zijn boomgaard aan de huidige Gilainstraat. Enkele maanden later begon de suikerfabriek van Joseph-Francois-Emmanuel vanden Berghe de Binckum te draaien aan de Borggracht, de huidige locatie van de suikerfabriek (Aandorenstraat 1). (Tekst uit brochure “Tiense suiker & de IJzerenweg”)
15.
14.
Onze-Liev e-V We zijn teru rouw-ten-Poelkerk g op de Gro te Markt v spronkelijk an Tienen. was deze Oo kerk een b gebouwd te edevaartsk rr ere van O a p el, nze Lieve Ze is een v Vrouw ten oorbeeld v P a o n e B l. opgetrokke n uit Gob rabantse gotiek en w erd ertanger-s met steen teen, aan uit Zichem gevuld , Namen e n Mézières .
Heldensquare zich Naast de O.-L.-V.-ten-Poelkerk bevindt ogsoorl een monument ter ere van de van slachtoffers van 1830, 1914-1918 en mohet 1940-1945. Globaal gezien geeft , nument de indruk van een tempelruïne enelem niet voor wat de stijl, maar wat de van ten betreft: zuilen, omringd met muren s zoal verschillende hoogten, inscripties ar ralta 'Eendracht maakt macht', een offe en (symbool voor het offer van hun leven) een vloermozaïek.
Teksten afkomstig van www.tienen.be & www.inventaris.onroerenderfgoed.be
bosbeheer
Bomen vechten niet terug Na het “Essersbos” in Zonhoverheide en natuurgebied De Groene Delle dreigt er in Limburg alweer een stuk natuur te verdwijnen: 30 ha van het Terhills-bos moet wijken voor een vakantieresort. Opvallend is hoe Natuurpunt naar voren wordt geschoven om dit project te verdedigen. Als natuur tegenover economie komt te staan, dan wordt de natuur meestal gevloerd. In het geval van Terhills mag je dat vrij letterlijk nemen: op het terrein zullen er ruim 30.000 vrachtwagens grond worden uitgegraven. Het bos maakt plaats voor “250 high-end watervilla's”, waarbij “high-end” makelaarsjargon is voor “poenig en duur”. Daarvan zal Center Parcs er 200 verhuren, terwijl Limburgse Reconversiemaatschappij (LRM) de 50 andere huisjes zal verkopen als tweede verblijf. In de jaren ‘90 had Center Parcs al plannen voor dit terrein. Het bedrijf kreeg toen een milieuvergunning voor 700 bungalows. Funderingen en nutsvoorzieningen werden aangelegd, maar het project stokte toen er vragen werden gesteld bij de financiële rendabiliteit. Schandaaltjes en mislukking Vragen die nog steeds niet beantwoord zijn. De Vlaamse overheid pompt via LRM 75 miljoen euro in dit project. LRM werd in 1994 door de Vlaamse overheid opgericht om Limburg economische slagkracht te geven na de mijnsluiting. Het investeringsvehicle reed sindsdien een hobbelig parcours, bezaaid met schandaaltjes en mislukkingen. Zo investeerde LRM in attractiepark Ooit Tongeren dat al na 3 maanden failliet ging. Ettelijke miljoenen euro’s verdwenen als bij toverslag. Ondernemen en investeren zullen nooit zonder risico zijn, en het is goed dat mensen hun nek durven uitsteken, maar heeft LRM lessen getrokken uit het verleden? Terhills Resort mikt op 400.000 overnachtingen per jaar. Het nabijgelegen Center Parcs Erperheide haalt in een topjaar 700.000 overnachtingen, maar
doet dit met 3 keer meer vakantiehuisjes. Werd er onderzocht of er in dit “topsegment” wel voldoende vraag is naar de bungalows van Terhills Resort? Welke garantie hebben we dat dit toeristische project bij een mislukking niet uitdraait op een vastgoedproject voor de happy few? Bos ligt ongelukkig Het is hemeltergend dat we nog steeds moeten protesteren tegen dit soort van projecten. Vlaanderen is straatarm qua bossen. Volgens cijfers van de Vlaamse overheid wordt er elke dag 0,72 ha gekapt. Bovendien verdwijnt er dagelijks 6 ha aan open ruimte onder beton. Oude bossen gaan voor de bijl omdat een spreadsheet heeft berekend dat het de geschikte locatie van een parking zou zijn. In Limburg is er 780 hectare aan bedrijventerreinen beschikbaar (cijfers limburg.be), toch worden gebieden als Zonhoverheide en De Groene Delle in hun voortbestaan bedreigd. ‘Er zijn wel wat industriegebieden in Limburg. Maar dit terrein is uniek omdat het aan het kanaal ligt en aan de autosnelweg,’ zei Jean Vrancken van de Sociaal-Economische Raad over De Groene Delle. Gert Bervoets, ceo van H. Essers, drukte het zo uit: ‘Dat bos ligt in mijn ogen wat ongelukkig, tussen de snelweg en de afrit.’ Natuur staat dus niet onder druk omdat industrieterreinen schaars zijn en de heropleving van de Limburgse economie meer plaats nodig heeft, maar wel omdat het efficiëntiewinst oplevert voor bedrijven. Tegen dit dogma is geen enkele biotoop of habitat opgewassen.
Een parking levert altijd meer inkomsten op dan een bos en een havendok zal altijd meer geld opbrengen dan de broedplaats van de tureluur. Natuurbeweging als schaamlapje Bijzonder pijnlijk was het om te zien hoe LRM de kritiek pareerde door te verwijzen naar de goedkeuring van de natuurbeweging voor het project. Uiteindelijk zag Natuurpunt zich genoodzaakt om een persbericht de wereld in te sturen waarin staat uitgelegd waarom het achter Terhills Resort staat. Natuurpunt werd dus ingeschakeld om de public relations van LRM en Pierre & Vacances Center Parcs te verzorgen. Een belangrijk argument hierbij is de 68 ha bos die gecompenseerd zal worden. ‘Boekhoudkundig is dat een goede oplossing’, zei UGent-hoogleraar Bosbouw Kris Verheyen hierover op Radio 1. ‘Maar de natuur werkt niet volgens boekhoudkundige regels. De natuur is niet vervangbaar, want die oude bossen hebben een ontwikkeling van honderden jaren. Dat vervang je niet zomaar, het duurt honderden jaren vooraleer er een nieuw evenwicht is. Dieren als de gladde slang, de boskrekel, de heidekikker en de nachtzwaluw worden helemaal verstoord in hun biotoop.’ De natuurbeweging moet vaker haar tanden laten zien en zich minder gretig laten gebruiken als schaamlapje. Het mag dan al het ego strelen om plaats te mogen nemen in allerhande adviesraden en mee te praten met de “grote jongens”, we verliezen tegen een schrikbarend hoog tempo dat wat ons lief is en onze reden van bestaan vormt. Bomen kunnen zichzelf niet verdedigen, dat moeten wij in hun plaats doen. Dries Everaerts Foto: Yorkshire Photo Walks
17
marxifeest
Trier viert de 200ste verjaardag van haar meest bekende zoon Karl Marx
Communistisch Rosenmontag, de hoogdag van het Duitse carnaval, nadert zijn daverende finale wanneer ik uitstap in Trier Hauptbahnhof. De zes uur durende treinreis voerde me doorheen het besneeuwde laaggebergte van de Ardennen tot aan de benedenloop van de Moezel. Dit is de geboortestreek van de man die me tot deze trip inspireerde en wiens bicentennial we dit jaar vieren: Karl Marx. Ik ben naar Trier afgezakt om te praten met Dr. Rainer Auts en Ann-Kathrin Reichenbach van Karl Marx 2018, de architecten van het feestje rond Trier’s bekendste zoon.
Moeten we Karl Marx bij het restafval van de geschiedenis gooien of kunnen we hem recycleren als profeet die ons de weg kan wijzen naar een betere toekomst? Volgens de Tsjechische econoom Tomáš Sedláček zou Marx vandaag de dag een kapitalistische samenleving boven een communistische verkiezen. ‘Marx zelf was geen marxist - dat is bekend,’ zo drukte de roodharige schrijver van De economie van goed en kwaad het uit, ‘Marxisme is als ideologie compleet mislukt. De geschiedenis heeft bewezen dat het een doodlopende straatje is en uiteindelijk uitdraait in een nachtmerrie.’
de natuurvriend • april 2018
Denkers als Slavoj Žižek en Jacques Rancière zien nog wel een vruchtbare bodem voor het marxisme. ‘Een aspect van het marxisme dat stevig overeind blijft, is de klassenstrijd,’ betoogt Rancière, ‘Het verdwijnen van onze fabrieken, de desindustrialisering van onze landen en het outsourcen van industriële arbeid aan landen met goedkopere en volgzamere werkkrachten, wat zijn dit anders dan handelingen van de heersende bourgeoisie in de klassenstrijd?’
18
Minnespel im Wasserklosett De timing van de trip zit alvast snor: carnaval is van oudsher het feest waarbij het onderscheid tussen de klassen verdwijnt achter vermommingen. Wanneer ik een sanitaire stop wil plaatsen in de toiletten van het stationsgebouw, merk ik dat sommige carnavalisten al begonnen zijn aan het demasqué. De spaanplaten van de toilethokjes trillen onder het bonken van de vrijende koppeltjes. Hier wordt het minnespel niet met gesmoorde kreetjes bedreven, neen, analoog aan de postmoderne porno-traditie gaat het gepaard met luid gekreun en het blaffen van aanwijzingen die de seksuele winst maximaliseren. In het Wasserklosett hangt er ondertussen een geur die een onzalige combinatie van menselijke sappen en excrementen doet verraden.
De frisse buitenlucht vult mijn longen met levenslust. Ik hef dan ook spontaan De Internationale aan wanneer ik het stationsgebouw verlaat, en wandel de voor de gelegenheid autovrije laan op die zich van het station uitstrekt naar de Porta Nigra; de stadspoort uit de Romeinse tijd die op elke ansichtkaart van de stad Trier prijkt. Ik ben nog net op tijd om de carnavalsstoet over de Porta Nigra Platz te zien trekken. Vanuit praalwagens gooien onzichtbare handen pakjes sigaretten, energiedrankjes en plastieken prullaria naar beneden. De mensenmassa graait in de lucht of duikt op de straat om de begeerde objecten in privébezit te kunnen nemen. Marx stelde dat hebzucht een bijproduct is van het kapitalisme, dus geen eigenschap die inherent is aan de menselijke natuur. Zijn œuvre kan gelezen worden als een zoektocht naar de essentie van ons wezen, en hoe dit te verzoenen valt met de aardse verlokkingen. Een kernbegrip in zijn filosofie is vervreemding; vervreemding van onszelf, onze medemens en de wereld waarin we leven. Hij zag religieuze, politieke en economische vervreemding. In zijn werk heeft hij vooral deze laatste vorm uitgediept. Als de stoet is voorbij getrokken, steek ik door naar de Kutzbachstraße, waar het Ausstellungsgesellschaft Karl Marx 2018 is gevestigd. Dit eventbureau coördineert 4 grote tentoonstellingen, 20 kleinere expo’s, een musical, diverse congressen en verschillende rondleidingen. Ik schuif aan bij Dr. Rainer Auts (RA) en Ann-Kathrin Reichenbach (AKR) en schiet meteen mijn eerste vraag af: De Natuurvriend: In wat voor een stadje is Marx opgegroeid? RA: In 1815 werd Trier - drie jaar voor de geboorte van Karl Marx - na 20 jaar in handen te zijn geweest van Frankrijk, overgedragen aan Pruisen. Op dat moment was de streek niet erg rijk. Het was een landbouweconomie die voornamelijk bestond uit hout en druiven.
Trier beschikte niet over een goede infrastructuur: er waren niet veel wegen en de meeste handel verliep dan ook via de Moezel. A-KR: Marx zou later als journalist van de Rheinische Zeitung vaak schrijven over het lot van de wijnboeren die hun wijn door de handelsakkoorden niet meer verkocht kregen. Zijn kritiek viel niet in goede aarde bij de overheid. Marx lag aanhoudend in conflict met de censuur, tot de krant uiteindelijk in 1843 werd verboden. Hij was toen al naar Parijs gevlucht. De wonderjaren van Marx Heeft Marx ooit heimwee gehad naar Trier? A-KR: (lacht) Ik twijfel of Marx ooit last heeft gehad van heimwee. We weten dat zijn huishoudster Helene Demuth vaak gerechten uit de Moezelstreek bereidde en dat hij de wijn wel kon appreciëren. Zijn vrouw Jenny is nog wel een paar keer teruggekeerd naar Trier. RA: Hij is zijn dialect, het Moezelfrankisch, blijven spreken. Marx had een moeilijke relatie met zijn familie, vooral met zijn moeder. Toen hij in Berlijn studeerde, schreef ze hem meer dan eens dat hij vaker op bezoek moest komen. Hij ontmoette de liefde van zijn leven, Jenny von Westphalen, in Trier. Welke rol speelde zij in zijn leven? A-KR: Jenny speelde een belangrijke rol in zijn leven. Ik weet niet of veel vrouwen vandaag de dag de offers zouden brengen die zij heeft gebracht. Het gezin Marx zat altijd zonder geld en verhuisde voortdurend. Jenny was een drijvende kracht achter Karl, ook voor zijn carriè-
Manifeest re. Zij was degene die zijn onleesbaar handschrift kon ontcijferen. Politieke thema’s werden aan de keukentafel besproken. Karl en Jenny hadden een uitzonderlijke relatie voor de tijd waarin ze leefden. Toch maakte hij het haar niet gemakkelijk. Marx zou de huishoudster Helene hebben zwanger gemaakt toen Jenny op familiebezoek was. Feit of ordinaire roddel? (enigszins ongemakkelijk geschuifel) RA: Ergens verborgen in een archief in Moskou steekt er een dossier waarin de zwangerschap beschreven staat. De Communistische Partij wou dit verhaal voor het publiek verborgen houden. A-KR: Het paste niet in het beeld dat zij van Marx hadden. RA: Maar er is weinig twijfel dat Marx de vader was. Zijn beste vriend Friedrich Engels nam het vaderschap op zich. Marx was een vrije denker, maar op het gebied van financiën was hij afhankelijk van zijn vrouw Jenny en Friedrich Engels. RA: Ook Jenny kon niet met geld om. Als ze geld kregen, gaven ze het meteen weer uit. Ze wilden een goed leven leiden en daar hoorden pianolessen en uitjes op het paard bij. A-KR: Marx wilde het leven leiden van een bourgeoise, maar had er het geld niet voor. Hij was afhankelijk van de giften van Engels. Of hij moest gaan bedelen bij zijn familie. De financiële situatie verbeterde nadat hij enkele erfenissen had opgestreken. Marx en Duitsland: kompliziert! Is Trier altijd trots geweest op haar beroemde zoon? RA: (resoluut) Neen, lange tijd niet. Het beeld dat we van Marx hebben is pas veranderd na
een fototentoonstelling in 2013. A-KR: Duitsland heeft lange tijd een moeilijke relatie gehad met Marx. RA: Voornamelijk veroorzaakt door de erfenis van de Duitse Democratische Republiek (het communistische Oost-Duitsland, nvdr) die claimde gefundeerd te zijn in marxistisch-leninisme. Er liep een rechte lijn van Karl Marx via Walter Ulbricht naar Erich Honecker. In West-Duitsland vocht het kapitalisme tegen deze ideologie. A-KR: Zelfs in Trier weten mensen vaak niet wie Marx is. Of ze denken dat hij uit de DDR komt. Werd hij gewist uit de geschiedenis? A-KR: (twijfelt) Ik heb op school of tijdens mijn studies zijn naam nooit horen vallen. Best wel opmerkelijk voor iemand die zo’n intellectuele erfenis heeft achtergelaten. RA: De confrontatie tussen Oost- en WestDuitsland tijdens de Koude Oorlog heeft het beeld van Karl Marx vergiftigd. A-KR: Daarom is dit jubileumjaar zo belangrijk voor Trier. We krijgen de kans om zijn beeld op te poetsen. Er staan ongeveer 300 activiteiten gepland, veel daarvan worden georganiseerd door inwoners uit Trier. Trier wil Marx beter leren kennen. Marx ohne Marxismen? De Allgemeine Zeitung schreef dat deze tentoonstelling “Marx ohne Marxismen” zou worden, dus zonder ideologie. A-KR: In de expo “Leben.Werk.Zeit” willen we vooral de historische Marx laten zien. In het Karl-Marx-Haus, een museum gevestigd in zijn geboortehuis, komt er een nieuwe permanente tentoonstelling die de ideologie aan bod laat komen. RA: Allgemeine Zeitung refereerde met “Marx ohne Marxismen” aan het boek Karl Marx: grootheid en illusie van Gareth Stedman Jones. Je kan Marx op verschillende manieren benaderen: historisch maar ook vanuit een
hedendaags perspectief. Wij kiezen net als Jones voor de Marx als product van de 19e eeuw. Je kan de samenleving waarin hij leefde onmogelijk vergelijken met die van ons. Er zijn wel overeenkomsten. Het debat rond ongelijkheid is bijvoorbeeld weer erg actueel. We willen vooroordelen wegwerken en het debat aanvuren. Waarover moeten we discussiëren nadat we de expo bezocht hebben? RA: Werkomstandigheden van arbeiders in ontwikkelingslanden, vrijheid van mening, persvrijheid… A-KR: Dat zijn de onderwerpen die belangrijk zijn voor ons. Kijk maar naar Turkije, er is daar geen persvrijheid. Of kijk naar de arbeidsomstandigheden in Bangladesh. Marx stelde de juiste vragen, maar hij had niet altijd de juiste antwoorden. RA: Hij kon alleen maar antwoorden formuleren vanuit een 19e eeuws perspectief. Het zijn geen recepten die toepasbaar zijn in onze tijd. Kadootje made in China Nu we het over persvrijheid hebben: was het lastig om van China een verjaardagskadootje - een 6 meter hoog bronzen beeld van Karl Marx - te krijgen? A-KR: (lacht) Technisch gezien hebben wij geen kado ontvangen. RA: Het was de stad Trier die het heeft gekregen. We hebben er niks mee te maken. A-KR: Maar het zijn interessante tijden. Ik ben benieuwd wat er gaat gebeuren als het standbeeld in Trier zal arriveren. Om even door te gaan over China: elk jaar komen er 50.000 Chinese toeristen naar Trier, bijna uitsluitend voor Marx. Maken jullie reclame in China voor de festiviteiten? A-KR: Ja, we hebben samen met de Deutsche Zentrale für Tourismus een campagne opge-
19
MarXXL
De 200ste verjaardag van Karl Marx betekent de start van enkele grote evenementen in Trier. Wat staat er op het programma? zet die vooral via sociale media loopt. Chinezen zijn zeer geïnteresseerd in Karl Marx omdat hun politieke systeem door hem werd geïnspireerd. We hebben brochures, gegidste rondleidingen en audioguides in de Chinese taal. Dat de Chinezen zullen komen, weten we, maar het is onzeker met hoeveel ze zullen zijn. Chinezen reizen op een andere manier dan Duitsers. Het is niet ongewoon dat ze op twee weken tijd door heel Europa reizen. Ik weet dus niet of ze de tijd zullen nemen om onze expo te bezoeken.
de natuurvriend • april 2018
Leg je andere accenten als je in China adverteert? A-KR: Nee, we adverteren met dezelfde boodschap in China als in bijvoorbeeld België. Er is wel een verschil in de vorm. Voor Chinezen is het erg belangrijk om in superlatieven te spreken: het prachtige landschap, een overweldigende ervaring, de oudste stad,... RA: We werken samen met gespecialiseerde agentschappen die ons vertellen met welke toon we de tot de Chinese toerist kunnen spreken. Het cliché wil dat Chinezen recht van de Porta Nigra naar het Karl-Marx-Huis lopen en de dag afsluiten met een maaltijd in een Chinees restaurant. Maar je moet een onderscheid maken tussen individuele toeristen en groepen. De individuele reizigers zijn open van geest, spreken goed Engels, bezoeken Duitse restaurants en zijn in het algemeen geïnteresseerd in onze cultuur. A-KR: We hebben contact met bloggers uit China en die zijn absoluut open minded. Ze houden van de typische restaurants in Trier en ook onze wijnen drinken ze graag. Maar voor georganiseerde groepsreizen ligt dit anders. Vaak is er samenwerking tussen de reisleider en het restaurant, waarbij de reisleider geld krijgt als hij de groep naar het restaurant brengt.
20
Wie zou je de Marx van onze tijd kunnen noemen? RA: Thomas Piketty (de Franse econoom die het invloedrijke boek Kapitaal in de 21e eeuw schreef, nvdr) zou een goed antwoord zijn op die vraag. Dries Everaerts
Life.Works.Time. Rheinisches Landesmuseum Trier De tentoonstelling belicht Karl Marx en de eeuw waarin hij leefde. We volgen het intellectuele en politieke pad van Marx in een tentoonstellingsruimte van ongeveer 1.000 m2. De 19de eeuw met al zijn economische en sociale veranderingen bleek erg vruchtbaar te zijn voor de filosoof. In deze veelbewogen en spannende tijd weerklonk de eis voor meer vrijheid en democratie, evenals industrialisatie en verstedelijking. Stations of a life Stadsmuseum Simeonstift Trier Marx’ leven begon in 1818 in Trier. Deze expo volgt zijn levensloop van zijn jeugd, zijn universiteitsjaren en eerste professionele ervaring, zijn ballingschap in Londen, waar hij meer dan de helft van zijn leven doorbracht en uiteindelijk stierf in 1883. De verschillende stations van zijn leven worden gebruikt om belangrijke ontwikkelingen en keerpunten te illustreren. Welke rol speelden Trier, Parijs, Brussel en Londen in het leven van Marx en zijn familie? Welke personen en omstandigheden hebben de jonge denker beïnvloed? Wat vond hij van zijn bewonderaars en critici? Opening van de nieuwe permanente tentoonstelling Museum Karl-Marx-Haus Het geboortehuis van Karl Marx, gebouwd rond 1727, wordt sinds 1968 door de Friedrich-Ebert-Stiftung (FES) opengehouden als museum. Op 4 mei opent er een nieuwe permanente tentoonstelling in het Karl-Marx-Haus. De nadruk zal liggen op de impact van de ideeën van Marx, vroeger en nu. lebensWERT.Arbeit Museum am Dom Trier Hier wordt dieper ingegaan op het thema “werk”, een cruciaal concept in de ge-
schriften van Karl Marx. De tentoonstelling met de titel "LebensWert Arbeit" (waardevol werk) gaat in op het individu en zijn relatie tot arbeid. Van zelfgekozen werk dat persoonlijke voldoening geeft, tot wat het betekent om te werken in een geglobaliseerde en gedigitaliseerde wereld. Er zijn interactieve ruimtes en hedendaagse werken van gerenommeerde kunstenaars. Karl Marx Card Deze kaart verschaft toegang tot de 4 tentoonstellingen en kost 20€. Een groepsticket kan vanaf 12 personen en kost 18€ p.p. In de voetstappen van Karl Marx Gegidste toer De wandeling voert van het huis bij Porta Nigra waar hij zijn jeugd doorbracht, naar het huis in Brückenstraße waar hij werd geboren en dat tegenwoordig het Karl-MarxHausmuseum onderdak biedt. Bezoekers zullen zijn dagelijkse wandeling naar school volgen, een bezoek brengen aan de Jezuïetenkerk waar hij zijn vormsel ontving en ontdekken waar het huis van Marx's vrouw Jenny was. Duur ongeveer 2 uur. Meer info: www.karl-marx-ausstellung.de/ en/guided-tours-for-groups Marx serveert Een culinaire rondreis in de wereld van Marx Via een driegangenmenu ontdekken we de verschillende verblijfplaatsen van Marx. Het menu gaat vergezeld van een stuk (3x10 minuten) in het Duits over zijn leven en werk. Basisprijs tot 40 personen: 400€, plus menuprijs: 33€ p.p, op verzoek: wijn met toeslag. Extra personen op aanvraag. Boekingsadres: tel. +49 651 9780814 of 9780816, e-mail: hotel@trier-info.de. Het hele programma staat op www.karlmarx-ausstellung.de.
Een beetje uitgekeken op de bebaarde kop van Marx? Geen probleem, Trier heeft plekjes genoeg waar je even niet hoeft bezig te zijn met de bevrijding van het proletariaat. De stad is bezaaid met overblijfselen uit de tijd dat ze nog Augusta Treverorum heette en dienst deed als hoofdstad van de Romeinse provincie Belgica Prima.
40 jaar
Natuurvrienden Aarschot viert 40 jaar bestaan met overzichtstentoonstelling Toen in 1927 in Vlaanderen en Wallonië eindelijk A.T.B De Natuurvrienden werd opgericht (in navolging met de Oostenrijkse voorlopers) ging er voor de Vlaamse en Waalse arbeiders een nieuw hoofdstuk van hun ontvoogding open. Er werd hen de kans geboden om ook op een gezonde en betaalbare manier met hun familie op vakantie te gaan.
Het begin van de oprichting van de Belgische tak van de Natuurvrienden verliep niet altijd van een leien dakje, met onder meer een ondergrondse werking tijdens WOII. De vereniging groeide langzaam uit tot een volwaardige socio-culturele vereniging. Vooral in de eerste decennia na WO II mengde De Natuurvrienden zich in maatschappelijke debatten. Zo stonden we mee op de barricades in de strijd voor het betaald verlof voor arbeiders. Vandaag de dag zijn de Natuurvrienden geëvolueerd tot een organisatie die haar pijlen richt op eerlijke handel, duurzame ontwikkeling, groen toerisme en zachte en laagdrempelige recreatie. Ook in Aarschot waren er juist na WO II al Natuurvrienden actief, maar door omstandigheden zijn ze vanaf 1958 een twintigtal jaren van het toneel verdwenen tot Frans De Cremer en Jaak Vissenaekens in 1978 het tijd vonden om De Natuurvrienden in Aarschot terug een plaats te geven in het verenigingsleven in Aarschot en dit met groot succes. Sindsdien zijn we onafgebroken aanwezig geweest in het straatbeeld en draaien we op volle toeren. De afdeling Aarschot is een rijke afdeling, met rijk bedoelen we dan rijk aan werkgroepen, werkgroepen die ook werkelijk iets betekenen. Zo hebben we een zeer verdienstelijke volksdansgroep Rebetika die gekend is van aan de kust tot in onze Duitstalige gemeenschap, ze werd opgericht in 1994. We hadden ook een
zeer gerenomeerd theatergezelschap Les Miserables (goed voor 3 uitgaves van Slisse en Cesar, 1 x Paprika uit Afrika, 1 eigen productie: Bei uns in Tirol en zelfs Angst en Ellende in het Derde Rijk van Bertold Brecht!). We bezitten een geweldige fanfare: De Bergvagabunden, wijd en zijd bekend voor de ambiance die ze brengen, er zijn zelfs even een volleybalploeg en wielertoeristenclub actief geweest, momenteel is er een werkgroep Bergsteigen actief. Kortom, na 40 jaar is onze afdeling nog steeds springlevend, en dit kan alleen door de inzet en de gedrevenheid van het afdelingsbestuur en haar leden. Belangrijk is ervoor te zorgen dat er ieder jaar voor ieder wat wils is, een zeer diverse activiteitenkalender, met zowel boeiende outdoor– als culturele activiteiten. Ervoor te zorgen
dat iedereen zoveel mogelijk aan zijn trekken komt, zij die wel en zij die niet goed te been zijn, met respect voor elkaar. Want daar draait het allemaal om, ieder mens heeft recht op zinvolle en betaalbare vrije tijd, jong en oud. En daar proberen wij in Aarschot al 40 jaar werk van te maken, samen, schouder aan schouder, met respect voor elkaar en voor de natuur. Om dit te vieren houden we ook een overzichtstentoonstelling in het museum van Aarschot (met dank aan het AGB Aarschot voor de steun) te bezichtigen van 16 juni tot half september, aansluitend tentoonstelling over seizoenarbeid tot 28 oktober 2018. Iedereen welkom. Anneke De Keyzer
Zing mee! Is dan de dag verstreken Die zoveel schoonheid bracht Gaan wij vermoeid, tevreden Huiswaarts toe in den nacht de Steeds hoort men dan in 't ron Een woord van liefde en trouw Natuurvrienden verkonden Sluit aan, kom mee en bouw. Natuurvrienden verkonden Sluit aan, kom mee en bouw Berg Vrij !
21
IN BEELD
X
IN BEELD tra Rally
Op 24 februari ging de oriĂŤntatieloop Back to the Future in en rond Botassart door. Deelnemers werden met een teletijdmachine van organisator Climb weggeflitst naar het Stenen Tijdperk. Via verborgen tijdpoorten langs de flanken van de Semois konden ze terug in het heden geraken.
uitgelezen
Voorpublicatie uit “In het oog van de klimaatstorm” van Jean-Pascal van Ypersele
Wakkert het klimaatprobleem terrorisme aan? Vijftien jaar geleden repte niemand met een woord over klimaatvluchtelingen. In een eeuw die afstevent op nooit geziene migratiestromen mogen we allicht spreken over een van de grote gevolgen van de klimaatontregeling? J.-P. Van Y.: Voor je kunt antwoorden op de kern van de vraag, moet je beseffen dat er in de internationale juridische teksten geen definitie bestaat van het begrip “klimaatvluchteling”. Vaak is het klimaat maar een van de elementen die een individu of een familie ertoe drijven zijn woonplaats te verlaten. In de Sahel bijvoorbeeld zijn er herhaaldelijk droogtes. Die houden niet noodzakelijk allemaal verband met de klimaatontregeling. De factoren die verband houden met gewapende conflicten spelen een belangrijke rol in de migratie, het klimaat versterkt die tendens alleen maar. Niettemin hoop ik dat er in de komende jaren een klaardere definitie komt van het begrip “klimaatvluchteling”. Op zijn minst voor de bewoners van de kleine eilandjes in de Stille Oceaan - Samao, Tuvalu, Nieuw-Guinea - want de stijging van het oceaanniveau brengt het bestaan van leefmilieu in gevaar. Bedoelt u dat er al “klimaatvluchtelingen” bestaan, ook al is er voor hen nog geen juridische definitie gevonden? J.-P. Van Y.: Maar natuurlijk. Dat komt omdat de eilanden die ik net vernoemde, en waar je ook de Malediven kunt bij rekenen, nauwelijks enkele meters boven de zeespiegel liggen. Dat draagt bij tot een geleidelijke, maar vrij duidelijke, verzilting van hun drinkwatervoorraden. Meer nog. Als het gemiddelde oceaanniveau stijgt, zelfs miniem, berokkent elk extreem fenomeen, type stormen of uitzonderlinge stromingen, meer schade aan
de kunstmatige of natuurlijke beschermingssystemen (bergmassieven, koraalriffen, duinen, rotskusten…). Neem bijvoorbeeld de Fijieilanden die de COP23 in Bonn voorzaten. Het grootste eiland, Viti Levu, werd in februari 2016 getroffen door de cycloon Winston van categorie 5, de krachtigste orkaan ooit in het zuidelijk halfrond, met windstoten tot 300 km per uur. Winston vernielde of beschadigde in enkele uren 40.000 woningen en veel infrastructuur, zo’n 30% van het jaarlijkse bbp. Deze fragiele territoria worden dus gestaag geërodeerd en verzwakt door de werking van het zeewater. Maar niet alleen de eilanden zijn bedreigd, alle kustgebieden zullen de gevolgen van de klimaatontregeling ondergaan. Als ze bewoond zijn, dan zullen mogelijk miljoenen mensen verplicht zijn die zones te verlaten om meer landinwaarts een onderkomen te zoeken in hoger gelegen en minder aan risico’s blootgestelde gebieden. Denk aan de Nijldelta, waar 13% van de landbouwgrond overstroomd zal worden als de zeespiegel met 1 meter stijgt. Deze risico’s zijn wel moeilijk in te schatten omdat ze onderhevig zijn aan vele factoren, denk onder meer aan de al dan niet getroffen maatregelen. Die massale migratiegolven kunnen in de toekomst leiden tot demografische spanningen. In juli 2017 deed de Franse president Macron deze krachtige uitspraak: “We kunnen het terrorisme niet efficiënt bestrijden, als we geen maatregelen nemen tegen de klimaatopwarming.” Wat is uw mening daarover? J.-P. Van Y.: Ik kan dat alleen maar beamen, weliswaar in een algemeen kader op lange
termijn. Het terrorisme wordt aangewakkerd door diverse oorzaken, niet uitsluitend door het klimaatprobeem. Ik herinner me weliswaar een brief die toegeschreven werd aan Osama bin Laden, kort na de aanslagen op het World Trade Center. In die brief gebruikte de terroristenleider de niet-ratificatie van het Kyotoprotocol als een “rechtvaardiging” om de Verenigde Staten te straffen. Dat is uiteraard een krasse uitspraak om zo’n laffe daad te rechtvaardigen. Ik weet overigens dat verschillende studies een link leggen tussen fenomenen van uitzonderlijke droogte - en de daarmee gepaarde stijging van de voedselprijzen - en het opduiken van terroristische acties. Dat is zo in Syrië, in Noord-Afrika, enzovoort. Extreme klimaatomstandigheden zouden bijgedragen hebben tot de destabilisatie van bepaalde zones zoals dat het geval was tijdens de Arabische Lente. Een van de indirecte gevolgen hiervan zou het ontstaan van kleine groepen terroristen zijn geweest. Dergelijke studies zijn interessant, maar ze worden niet unaniem aanvaard. Je moet dus voorzichtig blijven, maar ontegensprekelijk is er een mogelijke band tussen de klimaatverandering en het terrorisme. Dat bin Laden een aanslag pleegde - ik herhaal het nog eens: totaal onverantwoord - tegen een van de landen die te weinig doen tegen de klimaatontregeling, is symbolisch voor het gevoel dat leeft in sommige landen. “In het oog van de klimaatstorm” van Jean-Pascal van Ypersele, EPO.
23
Wandelkalender
de natuurvriend • april 2018
april-mei-juni 2018
24
• 4 april: Woensdagnamiddagwandeling.Afdeling Oostende. jaakm@ skynet.be • 7 april: Dagwandeling Oudenaarde. Start 9u. Afdeling Kapellen. Ludo Boeckx tel. 03/664 48 75 • 8 april: Wandeling Averbode. Afstand 12 km. Start 10u30. Afdeling Deurne. moonen.marcel@skynet.be • 8 april: GR-tocht. Afdeling Oostende: jaakm@skynet.be • 8 april: Wandelen in Zele. Start 13u30. Afdeling Dendermonde. Hubert Van Dender 052 21 65 20 • 8 april: Paasontbijt + wandeling. Start 9u. Afdeling Aarschot. dizze. vanroy@skynet.be • 8 april: Dagstapper. Start 10u. Afdeling Antwerpen Bergstijgers. boekenberg@gmail.com • 11 april: Woensdagnamiddagwandeling.Afdeling Oostende. jaakm@skynet.be • 15 april: Hobokense polderwandeling te Antwerpen. Start 13u. Afdeling Willebroek. albertopdebeeck@hotmail.com • 15 april: Wandeling langs de GR129. Start 9u45. Afdeling Brugse Bergstijgers. Tom.robyn@telenet.be • 18 april: Woensdagnamiddagwandeling.Afdeling Oostende. jaakm@skynet.be • 21 april: Namiddagwandeling Putte. Afdeling Kapellen. Ludo Boeckx tel. 03/664 48 75 • 22 april: Wandeling + stadsbezoek Dendermonde. Start 10u. Afdeling Aarschot. dizze.vanroy@skynet.be • 25 april: Woensdagnamiddagwandeling.Afdeling Oostende. jaakm@skynet.be • 29 april: Zondagwandeling. Start 9u15. Afdeling Oostende. jaakm@skynet.be • 29 april: Wandeling Trappistenabdij en Molenbos. Start 10u30. Afdeling Deurne. moonen.marcel@skynet.be • 4 mei: Wandelen in Willebroek en omgeving. Start 19u30. Afdeling Willebroek. albertopdebeeck@hotmail.com • 5 mei: Dagwandeling Vorselaar. Start 9u. Afdeling Kapellen. Ludo Boeckx tel. 03/664 48 75 • 6 mei: GR-tocht. Afdeling Oostende. jaakm@skynet.be • 6 mei: Tocht Leuven - Aarschot. Afdeling Bergstijgers Kempen. peter@bergstijgerskempen.be • 6 mei: Wandeling Tuinwijk te Watermaal-Bosvoorde. Start 13u. Afdeling Willebroek. albertopdebeeck@hotmail.com • 6 mei: Spek- en eierenwandeling. Start 7u. Afdeling Dendermonde. Hubert Van Dender 052 21 65 20 • 8 mei: Gegidste natuurwandeling de Beemdkant. Start 19u30. Afdeling Antwerpen Bergstijgers. boekenberg@gmail.com • 11 mei: Wandelen in Willebroek en omgeving. Start 19u30. Afdeling Willebroek. albertopdebeeck@hotmail.com • 25 mei: Wandelen in Willebroek en omgeving. Start 19u30. Afdeling Willebroek. albertopdebeeck@hotmail.com • 27 mei: Wandeling. Start 9u15. Afdeling Oostende. jaakm@ skynet.be • 1 juni: Wandelen in Willebroek en omgeving. Start 19u30. Afdeling Willebroek. albertopdebeeck@hotmail.com • 3 juni: GR-tocht. Afdeling Oostende. jaakm@skynet.be • 3 juni: Wandeling Mazenzele. Start 14u. Afdeling Dendermonde. Hubert Van Dender 052 21 65 20 • 8 juni: Wandelen in Willebroek en omgeving. Start 19u30. Afdeling Willebroek. albertopdebeeck@hotmail.com • 10 juni: Wandeling Jubelpark en geleid bezoek Legermuseum. Start 13u. Afdeling Willebroek. albertopdebeeck@hotmail.com • 10 juni: Verjaardagswandeling van Lier naar Aarschot. Afdeling Aarschot. vmausen@hydrio.be • 15 juni: Wandelen in Willebroek en omgeving. Start 19u30. Afdeling Willebroek. albertopdebeeck@hotmail.com • 16 juni: Namiddagwandeling in Zonhoven. Start 13u. Afdeling Kapellen. Ludo Boeckx tel. 03/664 48 75 • 5 juli: Korte wandeling Militair Domein. Afstand 5 km. Start 14u. Afdeling Kapellen. Ludo Boeckx tel. 03/664 48 75
Petanquetornooi Deze keer gaat het petanquetornooi door in BRAKEL op domein “De Rijdt”. Waar we voldoende terreinen ter beschikking hebben. Er is ook accommodatie voor ontbijt en lunch. Het domein ligt aan een mooie vijver waar ook een wandeling kan gedaan worden.
►► INFO:
Wanneer? Zaterdag 26 mei 2018 - ontvangst om 9u Wie? De Natuurvrienden Geraardsbergen Waar? Domein De Rijdt, Dam 5 in Brakel Prijs? 10 euro p.p. Inschrijven en meer info? Inschrijven voor 19 mei 2018. Info bij Johan Hellinckx 0474 40 96 85 of jo.hellinckx@skynet.be
///////////////////////////////////////
Bezoek aan het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis
Laat je omverblazen door een buitengewone collectie die 10 eeuwen militaire geschiedenis overbrugt. Naast een uitgebreide pantser-, marine- en luchtvaartafdeling, vind je er allerhande gebruiks- en kunstvoorwerpen die tot de verbeelding spreken. Je treft er onder andere zware harnassen, meesterlijk bewerkte degens, uniformen volgens de opeenvolgende modegrillen, schilderijen en beeldhouwwerken.Dit en veel meer laat de Belgische geschiedenis met zijn onafhankelijkheidsstrijd, zijn militaire politiek en zijn deelname aan de grote wereldconflicten weer beeldend tot leven komen. Na het museumbezoek maken we een korte wandeling door het Jubelpark (Parc du Cinquantenaire).
►► INFO:
Wanneer? Zondag 10 juni 2018 Wat? Algemene rondgang met gids (deelname vanaf 6j) Wie? ATB Willebroek Bijeenkomst 13u aan Café Den Hardy, L. Denayerplaats 23 (markt) Willebroek, carpooling mogelijk. De rondleiding start om 14u en duurt 90 min. Prijs? Deelname aan het gegidst groepsbezoek bedraagt ongeveer 6 euro per persoon (berekend op 25 deelnemers). Inschrijven? Er kunnen maximum 25 personen deelnemen,inschrijven tot 14/5 via tel. 0477/28.67.49 of albertopdebeeck@hotmail.com. Reservelijst mogelijk. Adres? Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis, Jubelpark 3 te 1000 Brussel. Parkeren kan op de esplanade van het Jubelpark of parking “Jubelpark” Menapiërsstraat 18 1040 Etterbeek.
///////////////////////////////////////
Vierdaagse zomertrektocht
Programma: zaterdag 4 augustus om 7u20 samenkomst in het station van Aarschot. Om 7u36 vertrek met de trein naar Eupen, wandeling van ca. 21 km en overnachting in de Jeugdherberg van Burg Monschau. Zondag 5 augustus wandeling van ca. 21 km door de Hoge Venen met overnachting in de Gîte d’Etape van Ovifat. Maandag 6 augustus wandeling
van ca. 16 km langs de Warche en via Malmedy met overnachting in NV-huis ‘Ons Eigen Nest’ van Arimont. Dinsdag 7 augustus wandeling van ca. 19 km, langs de Amblève. Om 19u01 vertrek trein, aankomst in Aarschot om 20u53.
►► INFO:
Wanneer? Van 4 tot en met 7 augustus 2018 Wie? De Natuurvrienden Aarschot Prijs? Volwassenen: 95 euro inclusief trein H/T of 80 euro zonder treinticket Jongeren < 26 j: 75 euro inclusief trein H/T Mee te brengen? Picknick voor zaterdagmiddag. Beddengoed. Drinkbus (geen cafés onderweg). Lidkaart De Natuurvrienden. Inbegrepen? 3 overnachtingen + maaltijden van zaterdagavond tot dinsdagmiddag (picknick). Treintickets Inschrijven? Tot uiterlijk dinsdag 1 mei door te betalen op rekeningnummer BE69 0001 6125 0978 op naam van ATB De Natuurvrienden Aarschot. Meer info? Vinzens: 0495 79 72 71, vmausen@hydrio.be
///////////////////////////////////////
Fontainebleau 2018
De Natuurvrienden Bergstijgers trekken op vakantie naar het Franse Fontainebleau. Dat is een middeleeuws stadje te midden van het Fôret de Fontainebleau, een van de grootste bossen van Europa. Fontainebleau ligt op een goede 65 kilometer van Parijs en is ideaal gebied om te klimmen, te boulderen of lange wandeltochten te maken.
►► INFO:
Wanneer? Donderdag 10 mei 2018 vanaf 11u tot zondag 13 mei 2018 Waar? Camping La Mursardière, Route des Grandes vallées, 91490 Milly-la-foret , Essonne Wat? klimmen met mogelijkheden voor iedereen, van aanvanger tot superbleausard - wandelen in de uitgestrekte bossen - circuit de montagne - Topo's Escalade à Fontainebleau: les plus beaux sites et blocs. Montchaussée et Godoffe. Uitg. Guides Arthaud. Guides des sentiers de promenade dans le massif de Fontainebleau. Uitg. L' Associations des Amis de la Forêt de Fontainebleau Prijs? We overnachten aan het tarief van de camping: richtprijzen per dag onder voorbehoud excl. verblijfstaks. Volwassene: 6,70 euro/kind -7jaar 4,30 euro Tent: 4,60 euro/klein tentje max. 2 plaatsen: 3,30 euro/auto: 4,80 euro. Caravan: 7,40 euro/mobile home 9,50 euro beide incl. elek. Je kan enkel deelnemen als je lid bent van de NV-Bergstijgers met de juiste verzekering, aangepast aan je activiteiten. De juiste keuze is je eigen verantwoordelijkheid. Kinderen waarvoor geen bijdrage werd betaald, zijn ook niet verzekerd. Alle Natuurvrienden zijn welkom, maar zijn niet verzekerd om aan de activiteiten deel te nemen. Inschrijving en meer info? Vóór 1 mei via de website www.bergstijgers.org
///////////////////////////////////////
Zomerkamp 2018 Bergell (Zwitserland)
►► INFO:
Waar? Om 10u30 tegenover Café Trappisten, Antwerpsesteenweg 496 in Malle (parking). Beide locaties zijn te bereiken met bus 410, halte Abdij (ochtend) of Dennenlaan (namiddag). Meer info? Bij Marie Anne 0486 71 35 21 en Hilde 0497 29 44 23
Boulogne-Sur-Mer
///////////////////////////////////////
Wandeling met gids in Natuurgebied de Beemdkant
Van zaterdag 14 tot en met zondag 29 juli gaan De Natuurvrienden Bergstijgers 2 weken klimmen op de rotsen in Bergell. Het gebied is niet alleen een geliefde plek voor rotsklimmers die zin hebben in multipitch, er kunnen ook prachtige wandelingen en mountainbiketochten gedaan worden. Er gaan geen begeleiders mee en ook de materiaalkar blijft thuis.
►► INFO:
Waar? Basiskamp is Campeggio Acquafraggia, Via Sant'Abbondio 1, 23020 Piuro , Sondrio IT Prijs? www.campingacquafraggia.com Voorwaarden? Over de nodige kennis van technieken van een kvb3 beschikken en je eigen materiaal meebrengen. Ieder lid van de BS met een bergsportverzekering kan deelnemen. Regel wel vooraf je lidmaatschap. Inschrijven? Bevestig je deelname bij ronny-cindy@hotmail.com
///////////////////////////////////////
Wandeling Trappistenabdij en Molenbos
Op zondag 29 april 2018 wandelen we (Natuurvrienden Deurne) in de voormiddag 3,5 km tot aan het parochiezaaltje St. Paulus waar we onze boterhammen eten. In de namiddag stappen we 7,5 km in het Molenbos op onverharde wegen dus stevig schoeisel voorzien bij slecht weer.
De Beemdkant ligt in de Schijnvallei tussen de Koolsveldlaan in Wijnegem en de Uilenbaan in Wommelgem en is zo'n 16 ha groot. Een mozaïek van struweel, bos, ruigte en grasland met het Groot Schijn en hier en daar een poeltje huisvesten ijsvogel, buizerd, torenvalk, blauwe reiger, oranjetipje, platbuiklibel, grote kaardenbol, waterviolier, waterkers… Laarzen zijn aangewezen, zeker als het de dagen daarvoor geregend heeft, anders volstaan bottines. Kinderen kunnen mee, maar geen kinderwagens. Honden liever niet. Iedereen welkom!
Boulogne-sur-Mer, een verrassende parel op twee stappen van de Kanaaltunnel, ligt in het hart van de Opaalkust. 2.000 jaar geschiedenis, gekenmerkt door de Romeinen, de Engelsen, Napoleon... Een rijke geschiedenis die verteld wordt via talloze gebouwen en monumenten: een beltoren uit de twaalfde eeuw, prachtige stadsmuren uit de dertiende eeuw, een Museumburcht die JE beslist moet bekijken, een indrukwekkende kathedraal, middeleeuwse crypte… Je word gastvrij ontvangen in de binnenstad met autovrije straten en allerlei soorten winkels, bonte markten, talloze restaurants waar je kan genieten van visspecialiteiten. De meeste restaurants liggen niet ver van de haven van Boulogne, de grootste vissershaven van Frankrijk. Nausicaá, het nationale zeecentrum, ligt vlakbij het strand. Hier maak je een adembenemende reis over de blauwe planeet.
►► INFO:
Wanneer? Donderdag 10 tot en met zondag 13 mei 2018 Wie? De Natuurvrienden Geraardsbergen Meer info? Johan Hellinckx 0474 40 96 85 of jo.hellinckx@skynet.be
///////////////////////////////////////
►► INFO:
Wanneer? Dinsdag 8 mei 2018. Start: om 19:30 aan de SintJanskapel, Uilenbaan te Wommelgem. Einde voorzien omstreeks 21u30, met de mogelijkheid om iets te drinken achteraf. Wie? De Natuurvrienden Bergstijgers Antwerpen Meer info? Marc: am012248@skynet.be
///////////////////////////////////////
25
Bloemenshow in het kasteel van GrootBijgaarden
Citytrip Boedapest Van maandag 28 mei tot en met vrijdag 1 juni bezoekt ATB Willebroek Boedapest. Eén van de mooiste steden van Europa. Gezellige koffiehuizen, rijke architectuur en UNESCO werelderfgoed wisselen elkaar af.
Sinksenweekend in Burg-Reuland
►► INFO:
Op het 14 ha grote park is een presentatie weggezet van bijna alle voorjaarsbloembollen die men zich bedenken kan, vooral tulpen, narcissen en hyacinten. Nieuwe variëteiten worden in exclusiviteit voorgesteld. De talrijke liefhebbers van voorjaarsbloembollen kunnen zich vergapen aan meer dan 500 soorten bloembollen waarvan alleen al 300 soorten tulpen.
►► INFO:
Wanneer? Zaterdag 21 april 2018 Wie? De Natuurvrienden Geraardsbergen Waar? Groot-Bijgaarden. Vertrek station Geraardsbergen 10u37 Prijs? Senioren en groepen: 12 euro/ kinderen: 5 euro Meer info? Johan Hellinckx: 0474 40 96 85 of jo.hellinckx@skynet.be
///////////////////////////////////////
Ochtendwandeling
Op zondag 6 mei verzamelen de Natuurvrienden Dendermonde aan de kerk in Vlassenbroek. We doen een wandeling in het groen rond Vlassenbroek. Na de wandeling worden we in de Kleine Notelaar ontvangen met een ontbijt.
Programma? Maandag 28 mei: Transfer naar Zaventem per bus. Vlucht met Brussels Airlines 09u30 (aankomst 11h20). Transfer per bus naar hotel. Lunch. Sightseeing tour. Diner-cruise op de Donau Dinsdag 29 mei: Bezoek aan Matthias kerk. Lunch. Bezoek Opera. Wandeling door Boedapest. Diner in lokale gelegenheid. Woensdag 30 mei: Bezoek Synagoge. Lunch Muzeum cafe. Wandeling. Folklore avond inclusief maaltijd/drank/show. Transfer heen en terug naar show per bus. Donderdag 31 mei: Bus naar Godoll. Bezoek kasteel Sissi met gids. Terug naar stad. Lunch. Bezoek Gellert museum. Wandeling in Boedapest. Diner in lokale gelegenheid. Vrijdag 1 juni: Bezoek Parlement. Lunch in Strudel house. Terugkeer naar hotel. Transfer naar luchthaven. Vertrek met Brussels Airlines om 17u40. Aankomst Brussel 19u40. Transfer naar Willebroek per bus. Bijzonderheden en inbegrepen? Meerdere prijzen vergeleken (voordeligste optie) - Gids(e) blijft gedurende het gehele verblijf bij ons - 4 ½ dag ter plaatse - Volledig pension - Transfer naar en van Zaventem per bus - Annulatieverzekering - Kaart openbaar vervoer in Boedapest - Alle toegangen - Organisator Neckermann/ATB Niet inbegrepen? Dranken wanneer niet aangegeven - Eventuele luchthaventaks- /fuelverhoging - Eventuele prijsaanpassing lijnvluchtprijs Prijs? Minimum aantal personen: 25. Personen in dubbele kamer: 1080 euro Personen in single kamer: 1180 euro Inschrijven en meer info? Indien interesse neemt dan zo snel mogelijk contact op met Dehertogh Rita 0478 21 03 21 of dehertogh.r@gmail.com
Van vrijdagavond 18 mei tot en met maandag 21 mei 2018 verblijft ATB Willebroek in Burg-Reuland, een Duitstalige gemeente in de provincie Luik. Hier kun je genieten van de Belgische Eifel. In enkele stappen bezoek je dus Duitsland, België en het Groot-Hertogdom Luxemburg!
►► INFO:
Waar? Verblijf in Hotel Burghof – Burg Reuland 43 – 4790 BurgReuland Prijs? Inclusief annulatieverzekering. Standaardkamer: 200 euro/ comfortkamer: 230 euro/single: supplement van 10 euro per dag (beperkt). Inschrijven en meer info? 03 886 50 76 of louis.schaerlaecken@scarlet.be, wees er snel bij de plaatsen zijn beperkt. Er wordt een voorschot van 100 euro p.p. gevraagd
///////////////////////////////////////
►► INFO:
Inschrijven en meer info? Voor zondag 29 april via dendermondenatuurvrienden@gmail.com
///////////////////////////////////////
BASE CAMP Bevelsesteenweg 42 2560 Nijlen 03 481 76 76 www.basecamp.be info@basecamp.be
de natuurvriend • april 2018
10 % korting
26
op vertoon van lidkaart
grote collectie wandel- en bergschoenen van ♀ 36 tot ♂ 50 wandel-, regen- en winterkleding wandelbroeken van/tot ♀ 34-48 en ♂ 44-60 rugzakken voor korte tot lange ruglengte alle andere alpiene en buitensport materiaal
COLOFON
De Natuurvriend verschijnt driemaandelijks en is een uitgave van ATB De Natuurvrienden vzw. Redactieadres De Natuurvriend, Provinciestraat 53, 2018 Antwerpen Tel.: 03/270 02 80 e-mail: info@denatuurvrienden.be Verantwoordelijk Uitgever Greet van Gool, p/a Provinciestraat 53, 2018 Antwerpen Hoofdredacteur Dries Everaerts (dries@denatuurvrienden.be) Redactie Martine Deweirt, Sybille Carron en Dries Everaets Coverfoto Tekening: Kim Thomas Layout en drukwerk Coรถperatieve eco-drukkerij De Wrikker cvba, Patriottenstraat 29, 2600 Berchem. Tel.: 03/218 56 74, info@dewrikker.be www.dewrikker.be Gedrukt met vegetale inkten op een alcoholvrije Heidelberg EcoColor Printmaster Papier: Cyclusprint 90 gr. 100% gerecycleerd.