De Natuurvriend Herfst

Verschijnt driemaandelijks - 86e jaargang nr. 4 oktober/november/december 2017 - P 702093 - Afgiftekantoor Antwerpen X

bpost

PB- PP B- 8/2872 BELGIE(N) - BELGIQUE

1

WIN T ERV AKANTI E 10 TOT 17 FEBRUARI 2018

Wintervakantie Holzgau Oostenrijk (Lechtall) e wintervakanties van Climb zijn al vele jaren telkens een succes. Daarom maken De Bergstijgers er een nationale clubevenement van.

U leest het goed, het is geen skivakantie maar een wintervakantie. Het concept van De Bergstijgers is eenvoudig: Je doet waar je zin in hebt!

Er is geen vast programma, maar dagelijks wordt er onder elkaar afgesproken wie wat wenst samen (of alleen) te doen. Ook kinderen zijn welkom. Climb verzorgt wat amusement en activiteit.

Deze keer trekken we naar het Oostenrijkse Holzgau (In het Lechtall, ongeveer 800 km).

De hoger gelegen skigebieden Warth-Schröcken en Arlberg liggen vlakbij. Kilometerslange skipistes

zorgen ervoor dat dit dé ideale streek is voor een eerste ski-ervaring. Maar je kan er ook eindeloos sleeën, sneeuwmannen maken, chocomelk drinken bij de open haard, wandelen op sneeuwraketten en nog zoveel meer. Kortom, ieder lid van De Natuurvrienden kan mee, mits een correcte bergsport- en skiverzekering (info beschikbaar op de website).

KOSTPRIJS Jonger dan 30 jaar: 280€ p.p.

Ouder dan 30 jaar: 320€ p.p.

Van 2 tot 8 jaar op 10/02/2018: 150€ p.p.

Jonger dan 2 jaar op 10/02/2018: Gratis

Het verblijf is vol pension, met annulatie- en reisverzekering.

De slaapkamers zijn van verschillende grootte (geen hotelkamers), we koken en doen de afwas samen op vaste tijdstippen, iedereen draagt zijn steentje bij.

We proberen zoveel mogelijk te carpoolen. Als er voldoende deelnemers zijn zullen er minibusjes gereserveerd worden. Holzgau is goed bereikbaar, ook als er veel sneeuw ligt, maar er zijn weinig parkeerplaatsen beschikbaar.

SCHRIJF JE NU IN! Schrijf je in via onze website www.bergstijgers.org, maar wees er snel bij want het aantal inschrijvingen is beperkt tot maximaal 50 personen! Daarna kom je op de wachtlijst terecht.

ledenmagazine voor natuurvrienden en bergstijgers

10 4. In Beeld 6. Standpunt + Korte Berichten 8. Mindful Walk in Meetjesland 10. Rotterdam in de Herfst 12.

13

15

18 Bosbingo en win het spel Vogel 't uit!

Het Lake District

13. Herfstival 15. Solidariteitswandeling Lesbos 16. Opstand tegen het massatoerisme 17. Voorstelling Bietenproject 18. Oya Lena: voluntourism 19. Informatie BAV 7/10 20. Uitgelezen Paleis voor de Doden 21. Buddy-werking KVG 22. Activisme: EZLN 23. NV-huis 24.

Kalender

27.

Colofon + Bosbingo

Op p. 27 van deze Natuurvriend vind je een bingoformulier voor een doldwaas spelletje bosbingo.

Trek met dit formulier het bos in en ga op zoek naar de bosdingen die staan afgebeeld. Als je ze allemaal gevonden hebt, roep je heel luid: "BINGO!" en dan komt er een kabouter die zijn vieze onderbroek aan je neusje hangt.

Of, als die kabouter toch niet komt opdagen, kleur je het formulier in, stuur je het op naar Provinciestraat 53, 2018 Antwerpen. Inscannen en mailen naar info@denatuurvrienden.be mag natuurlijk ook. Uit de inzendingen verloten we 3 exemplaren van het spel Vogel 't uit!, geschonken door Luitingh-Sijthoff.

3

IN BEELD

IN BEELD Ook met uw foto in De Natuurvriend?

Stuur uw inzendingen naar info@denatuurvrienden.be.

De bosmosseltjes van de Natuurvrienden Aarschot verwelkomen de Natuurvrienden uit Oostende op hun BBQ met free podium met het liedje “M'n zeekapiting” van Lucy Loes.

de natuurvriend • januari oktober2016 2017

Natuurvrienden Dendermonde trokken naar Zeeland voor een wandeling langs het strand en door de duinen richting Zoutelande.

Terugkeren deden ze via het achterland.

4

Natuurvrienden Wannes en Stijn deden dit jaar aan verschillende mountainbike wedstrijden mee om geld in te zamelen voor het goede doel. Hun hoofddoel was de Swiss Epic 2017, een zesdaagse in de Zwitserse Alpen. Team EPICC vzw werd 3e van de amateurs en 23e in het algemeen klassement.

Meer info: www.epicc.be.

Climb! en Bergstijgers Kempen sloegen de handen in elkaar voor het nationaal zomerkamp in het Franse Argentière.

De Natuurvrienden-Bergstijgers Gent gingen deze zomer een week klimmen in Fontainebleau. Deze kakelverse afdeling is vaak te vinden in de Gentse klimzalen waar ze klimlessen geven, maar ze organiseren ook clubavonden met reisverhalen of over interessante thema's zoals de gevolgen van global warming in de Alpen, wandelingen en fietstochten in Oost-vlaanderen. Meer info: www.facebook. com/pg/BergstijgersGent

Natuurvrienden Aarschot trokken voor hun traditionele zomertrektocht door het Duitse deel van het Natuurpark PfälzerwaldNordvogezen, een mooi middelgebergte tussen Eifel en Zwarte Woud, met veel bos, bergpanorama’s en spectaculaire rotsen.

5

kort nieuws

STANDPUNT

Beste Natuurvrienden Op de algemene vergadering van 7 oktober jl. heeft onze Natuurvriendenvereniging een nieuwe start genomen. We hebben er moeilijke beslissingen moeten nemen, zoals een verhoging van het lidgeld en een wijziging van de inningsprocedure. Maar er werden ook nieuwe projecten voorgesteld en, belangrijk voor onze lezers: we behouden ons papieren tijdschrift! Dat is immers een belangrijke bron voor informatie, niet alleen over wat er leeft in onze Natuurvriendenvereniging in België en welke activiteiten er georganiseerd worden maar ook om kennis te nemen van activiteiten en beleidsvisies van de Internationale Natuurvriendenbeweging én om allerhande informatie te krijgen over actuele thema’s. Een belangrijke bron van verbinding dus.

Dat we ons lidgeld moeten verhogen is natuurlijk geen prettige zaak, maar is mede genoodzaakt door de integratie van de Natuurvriendensportfederatie in de erkende sportfederatie FROS. Die fusie biedt echter ook heel wat voordelen, zoals ondersteuning van de afdelingen bij de organisatie van hun sportieve activiteiten.

Ook de situatie van de Natuurvriendenhuizen kwam aan bod op de vergadering. Zo gaan we kijken hoe we “Buro53”, waar het nationaal secretariaat gevestigd is, meer rendabel kunnen maken – want door het vertrek van vele personeelsleden is het gebouw te groot geworden.

Vermits ook het Natuurvriendenhuis De Berk lijdt onder de personeelstekorten, zullen we van de wintermaanden gebruik maken om na te gaan hoe we de werking van dit huis, dat al een lange geschiedenis kent, kunnen optimaliseren.

Bij dit alles kunnen we gelukkig een beroep doen op een groep van mensen met een groot hart voor de Natuurvrienden. Die mee hun schouders zetten onder de vernieuwing van onze beweging, die mee ijveren voor de toekomst ervan. Het doet echt deugd aan het hart om te merken dat zovelen zich willen inzetten voor onze vereniging en dat ook de afdelingen het vele werk appreciëren. Mede daardoor konden we op de algemene vergadering ook een nieuw project voorstellen: “In het spoor van de biet”. Een project dat terugblikt op tienduizenden Vlaamse “bietenmannen” die zich door de moeilijke leefomstandigheden in de 19de eeuw verplicht zagen om in het buitenland werk te zoeken. Zo zie je dat arbeidsmigratie iets van alle tijden en alle culturen is. Het project staat garant voor een jaar vol activiteiten, zoals artistieke projecten en bezoeken aan musea maar ook wandelingen, fietstochten, debatten, …

Ook de Natuurvriendendag 2018 zal in het teken staan van “de biet”.

de natuurvriend • oktober 2017

U merkt het: we blijven bouwen aan de toekomst van de Natuurvrienden. Op een lager pitje dan voorheen, maar met evenveel kracht en overtuiging. Want we blijven geloven in de rol die we in de samenleving kunnen spelen, in de waarden die we vertegenwoordigen.

6

Aan iedereen die hiertoe heeft bijgedragen, aan iedereen die ons steunt: van harte dank.

Hartelijk Berg vrij!

Greet van Gool Voorzitter ATB De Natuurvrienden

Nieuw Natuurvriendenhuis in Valle di Ledro (IT)

In het Italiaanse Valle di Ledro (ten zuidwesten van Trentino) opende het nieuwe Natuurvriendenhuis Scuri Rossi (Italiaans voor donkerrood) de deuren. Het gebouw waarin de gasten worden ontvangen, dateert uit de late 18de eeuw en is gebouwd in de karakteristieke stijl van de regio. Het huis werd onlangs met natuurlijke en ecologische materialen gerenoveerd. Warmtepompen, LED-lichten en zonnepanelen zorgen voor energie-efficiëntie.

Op deze manier zal energie voor een groot stuk zelf geproduceerd worden door hernieuwbare bronnen. Meubels werden gerecycleerd of gemaakt uit gerecycleerde materialen: de circulaire economie op z’n best.

In het huis kunnen maximaal 18 personen verblijven. Op de begane grond is er een appartement met keuken en badkamer, perfect toegankelijk voor mensen met motorische moeilijkheden. Op de tweede verdieping zijn er 5 kamers, elk met badkamer naast de keukenhoek en de ontmoetingsruimte. Het huis wil een ontmoetingsplek zijn voor de leden en een plaats zijn waar er gesproken kan worden over milieu, cultuur en outdoorsport.

Manneke Pis verbroedert Natuurvrienden Elk jaar is er in Geraardsbergen ter gelegenheid van de kermis de Processie van Plaisance, een uniek evenement waarbij plaatselijke verenigingen zichzelf in de kijker zetten door mee te lopen, al dan niet in het uniform of de kledij van de vereniging. Meestal worden ze voorgegaan door hun eigen “MannekenPis” in het pakje van de desbetreffende groep. Dit jaar liep er niet alleen een delegatie mee van Geraardsbergen, ook Aarschot vervoegde de processie, elk met hun eigen Manneke Pis. (tekst: Johan Hellinckx) ///////////////////////////////////////////////////////////

Oostenrijkse Natuurvrienden bevoorraden hutten met drone De Natuurvrienden hebben ongeveer 140 hutten in Oostenrijk.

Sommige zijn (soms tijdelijk) moeilijk te bereiken. Een E-drone van 3 x 3 meter kan in de toekomst op een rustige, geurvrije en vooral milieuvriendelijke manier de leveringen voor deze hutten verzekeren. De eerste proefvlucht in Pinzgauer Hütte ten zuidwesten van de Schmittenhöhe bij Zell am See was alvast een succes. De drone vloog op een hoogte van 1.700 m met een vracht van 50 kg, maar het is de bedoeling dat hij een gewicht van 100 kg zal vervoeren.

De E-drone kan ongeveer 12 minuten met volledig benut draagvermogen vliegen, dit bij temperaturen van minus 20 °C.

Bergstijgers eren Jan Flips Op zondag 24 september vierden de Natuurvrienden-Bergstijgers hun gouden jubileum. In 1967 richtte Jan Flips samen met enkele kameraden de vereniging op.

Een halve eeuw later brachten de Bergstijgers op een mooie nazomerdag hulde aan hun stichter.

Aan de rotsen van Goyet kreeg Jan Flips een plakkaat.

Tour d’Horizon volgeboekt!

De verkenningsreis in januari 2018 van Naturefriends International door Senegal en Gambia is volgeboekt. Met dit project wil NFI waardevolle grensregio’s toeristisch opwaarderen. Gezien het succes zijn er plannen om een vervolgreis te maken in 2019. Reisleider Ingeborg Pint: “Wij nodigen alle afdelingen uit om hun eigen reis door dit Landscape of the Year te maken. De Senegalese Natuurvrienden zijn meer dan bereid om de trip te helpen plannen.” Meer info via het secretariaat van NFI (katrin.karschat@nf-int.org) of via Ingeborg Pint (i.pint@aon.at). ►►

Telex

►► Afdeling Oostende bericht dat ze dit jaar hun 80-jarige bestaan vieren en een nieuwe website hebben: www.denatuurvriendenoostende.be. ►► Ook Natuurvriendenhuis Auberge d'Ari­mont beschikt sinds kort over een vernieuwde website. Voor al uw reservaties in dit Natuurvriendenhuis in de Belgische Oostkantons dat gelegen is aan de zuidrand van Natuurpark de Hoge Venen: www.aubergedarimont. net. ►► IYNF en NFI sturen een delegatie naar de Climate Change Conference (COP23), de klimaatconferentie die dit jaar in november plaatsvindt in Bonn (DE). Updates zijn te volgen via de Facebookpagina en de website www.iynf.org. ►► Toerisme Vlaanderen peilde in 13 landen of Vlaanderen een aantrekkelijke toeristische bestemming is. Uit het reputatieonderzoek blijkt dat steeds meer buitenlandse reizigers onze regio kennen. Ook onze kunststeden zijn bekend buiten de landsgrenzen: 74% kent Antwerpen en 76% kent Brugge. Vlaanderen wordt vooral geassocieerd met erfgoed, kunst, bier en lekker eten. ►► Nivon-voorzitter Henk Schaaf, die het ledenaantal van zijn organisatie onder zijn bewind zag stijgen, ontvouwde in een interview op de NFI-website zijn plannen: jong-Nivon nieuw leven inblazen en meer inzetten op internationale contacten. Je weet ons te vinden, Henk! ►► Herman Loomans beschikt over 10 jaargangen van De Natuurvriend. Wie de jaargangen 1954, '55, '56, '57, '58, '59, '60, '61, '62 en '63 wil hebben, mag contact opnemen via herman.loomans@telenet.be of 0498/33 36 07.

7

wandelen

Mindful wandelen in het Meetjesland

de natuurvriend • oktober 2017

“We zijn ongeveer halfweg de wandeling. Tijd voor een nieuwe bodyscan. Laat je hoofd al wandelend leeglopen en zink in je lichaam.” Het is de stem van Petra Neyt, yogini en leiderschapscoach bij MTRX, die de wandelaar tijdens de Mindful Walk laat stilstaan bij zichzelf en de omgeving. Samen met Toerisme OostVlaanderen tekende Petra een wandelroute uit van 9,4 km door de Meetjeslandse Kreken. Geluidsfragmenten met een twintigtal mindful oefeningen zetten de wandelaar op het juiste spoor.

8

De Natuurvriend: Hoe is de wandeling ontstaan?

Petra Neyt: Als stress- en burn-outcoach kom ik dagelijks in contact met mensen die lijden onder stress. Een van de oorzaken is dat ze de hele dag achter een bureau zitten en te weinig bewegen. Ik probeer hen duidelijk te maken dat ze moeten beginnen met kleine stapjes en dat het soms al volstaat om een beetje te bewegen. Mensen met een burn-out zijn doorgaans heel gedreven. Die willen niet wandelen, die willen trainen voor een marathon.

Dat is uiteraard geen goed idee. Ze hebben niet genoeg veerkracht om dat tot een goed einde te brengen. Wandelen in de natuur kan een goed begin zijn. Het is zeer weldadig en brengt rust in je hoofd. In Azië hebben ze er zelfs een term voor: groentherapie.

Is de Mindful Walk vooral een zoektocht naar rust?

Wandelaars durven wel eens op te merken dat wandelen per definitie een mindful bezig-

heid is. Ik ben het daar helemaal mee eens.

Het is de bedoeling om meer mensen hiervan te overtuigen. Piekeraars hebben het moeilijk om te stoppen met piekeren. Het piekeren wandelt met hen mee. Tijdens de mindful wandeling krijgen ze input over andere dingen waarop ze kunnen focussen.

Wat ook meespeelt: na een wandeling van 10 km voel je een fysieke voldoening. Je voelt dat je energie stroomt, zeker in de vrije natuur. Het is een kans om mensen te prikkelen en hen uit te nodigen om hun aandacht naar buiten toe te richten. Neem het moment waar, kijk naar de prachtige omgeving, bestuur het en zuig dat allemaal op. En stop met alleen maar te denken aan wat er allemaal gaande is. Voel hoe het met je gaat en hoe dat gevoel verandert naarmate je langer aan het wandelen bent.

Het krekengebied is waterrijk. Speelt de aanwezigheid van stromend water een belangrijke rol voor het mindfulness aspect?

Voor mijn eigen beleving waren de bomen belangrijker dan het water. Bomen hebben ook een sapstroom. Tijdens de wandeling verwijs ik op een bepaald moment naar de bomen langs de kant: kijk er eens naar, weet je eigenlijk wel hoe die schors ruikt? Nu je toch zo dicht staat; voel er eens aan. Hoe voelt een boom eigenlijk? Ik geef eigenlijk de subtiele hint dat men de boom mag knuffelen. Ik laat de mensen vrij om daar gehoor aan te geven Is het belangrijk om de tastzin meer te betrekken tijdens het wandelen?

Sowieso. Het biedt een meerwaarde om te voelen hoe de ondergrond onder je voeten verandert, soms is het vlak, dan weer hobbelig en soms ligt er grind, en welk effect dat heeft op je knieën en je bekken. De wandeling verloopt in een lus. Op een bepaald moment maak je rechtsomkeer en dan voel je dus dat de zon en de wind gekeerd zijn. Ik maak de mensen daar dan ook attent op: merk je het verschil en wat doet dat met jou?

Hoe kwamen de geluidsfragmenten tot stand?

Ik heb de wandeling met een knooppuntenkaart gedaan. Elk punt dat iets met me deed, heb ik aangeduid. Ik noteerde een paar kernwoorden wanneer ik iets interessants of mindful gewaarwerd. Nadien heb ik het helemaal uitgeschreven en ingesproken.

ansdijk

Mindful Wandeling er old sp nu ivi .-L St

Calusstraat

Calusstraat

Watervl

es Hog

t traa tes

Drijdijk

ri e arg t-M Sin

Lengte: 9,4 km Parking aan Provinciaal Domein Sportcentrum De Boerekreek Start aan knooppunt 83

t traa

Sint-Jan in Eremo

dijk der p ol ans t-J n i S

Roeselarekreek

Oudemanskreek

stra Jans St.-

Boerekreek

H ou

tlan

dijk

at

Provinciaal Domein Sportcentrum De Boerekreek su Me w re eg

oo re ste

k oe sh

en yk Me

pold tille Ben

erdi jk

5

17

endijk Krabb

ge w eg

24 eg osw

13

Bis

6

endijk

at

domst at ra

12

Bentille

g we rs

Kr iel we g

Ma

Mo ers tra at

nd

ew

eg

11

14 we

D

Sin t-J an ss tra

Graafjansdijk

15

Krabb

5 ,7

ou Br

nspad Graveja

7

9 10

16

t

8

Riethul

ek ho en lar rse Ke

Geluidsfragmenten:

11 Druk

2 Stilstaan

12 Hagen R en huizen

3 Lichaam

13 Bodyscanofdre e

4 Voetveer

14 Ademen

5 Kadans

15 Bos

yss elh

18 Rusten

Ry

ss

19 Leeg Kleemkapel

Le ge

20 Bedankt

at tra

t aa str lge

s oek lfh Wu

Ga

Kl ee ms tra at

9 Ademhaling 10 Bomenrij

Mo

ers

tra

8 Schakeringen

Draailingp ad Land straa tje

at

W nstraatje 17iskeVallen

e lh ofs tra

16 Openheid

7 Tegenovergestelde richting at

6 Zeebenen

f

t straa

traat

Goochelaars traat

Molen

Kruiskens

Waterstra at

1 Welkom

Kruyerswe g

La n

20

Zo nn es tra at

1,1

N455

raa

1

83

1,3

18

iput Draa

25

t ais Wa

0,7

Vaart

72 4 26

3 1,4

2

aat str ans t-J Sin

po ld

er

Oostpolderkreek Palingbelevingsplek

19

e ed

Wat met mensen die niet over de technologie beschikken om de fragmenten te downloaden?

Ik zou de fragmenten kunnen uitschrijven in een boekje, maar dat is niet hetzelfde. Het dwingt je om weer alert te zijn en om op een bepaald punt in actie te komen. Het mooie aan de Mindful Walk is dat de fragmenten naar je toe komen.

Het verstoort je flow niet. Een mindful wandeling moet zo laagdrempelig mogelijk zijn. Ik ben er voorstander van om ook kortere wandelingen te ontwikkelen. Voor mensen met een burn-out kan 10 km wandelen een serieuze opgave zijn. Door te wandelen mobiliseer je als het ware je energie: je wandelt de spanning uit je lichaam.

Oudem

nstraat Casteley

Be

Mindfulness is erg populair.

Kan mindful wandelen een trend worden?

Het heeft zeker potentieel. Bijna elke mindfulness activiteit die momenteel wordt gegeven, gebeurt al liggend of al zittend in een lokaal. We weten allemaal dat we meer moeten bewegen.

Wandel dus mindful en het liefst bij je thuis om de hoek. Ik ben nu samen met Routeyou een vervolgtraject aan het uitwerken dat het mogelijk maakt om anyplace en anytime te gaan wandelen. Routeyou kan je eens om de zoveel tijd een een mindfulness-fragmentje sturen dat het mogelijk maakt om waar je ook bent mindful te wandelen.

App elstr aat

aat kstr kree len Mo

t

enweg

Kruisken

n lei rkp Ke

tseste

t

Sint-Margriete

KAPRIJKE

Dries Everaerts Beeld: Indigo Skies Photography

Bericht aan de afdelingen:

l Walk in elke provincie?

Zorgen De Natuurvrienden voor een Mindfu

We zijn niet naïef: je kan min of meer ernstige psychische problemen. met nen reke te af laat of vroeg krijgt sen lijk een positieve invloed Eén op vier men ur. Maar beweging en natuur hebben wel dege natu de in eling wand een met elpen verh een rustpunt brengen in geen depressie mensen die lijden onder stress en burn-out voor kan Walk ful Mind Een en. evind welb te wedijveren voor een op het psychisch r het project door in elke Vlaamse provincie onde s uder scho hun n zette n ende urvri Natu alle hectiek. De Mindful Walk.

Petra Neyt doorheen de nden.be aan te melden voor een gidsbeurt door rvrie atuu @den dries via zich uit ling afde We nodigen elke doeken doen en antwoorze het concept van idee tot realisatie uit de zal eling wand de ns Tijde nd. tjesla Mee het Mindful Walk in is vrijblijvend en biedt geen seerden een datum te prikken. Deze wandeling eres geïnt alle met eren prob We n. vrage den op al jullie verplichting tot een later engagement.

9

citytrip

Bomenroute in Rotterdam De bomenroute is een vier kilometer lange themawandeling doorheen het centrum van Rotterdam. Zij leidt wandelaars vanaf het Centraal Station naar het Museumkwartier langsheen bomen met een verhaal.

1. Om het Kruisplein een groene uitstraling te geven, is gekozen voor vijf rijen tweestammige platanen (Platanus hispanica). De V-vorm van de bomen is een verwijzing naar de vorm van pylonen onder de luifel van de trein terminal van Rotterdam Centraal.

2. Aan het begin van Wijkpark Oude Westen staan vier beverbomen (Magnolia denudata) in een rond plantsoen. Deze bomen zijn een geschenk van Shanghai, de Chinese havenstad.

3. Verderop in Wijkpark Oude Westen staan twee oude bomen, een paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) en een vleugelnoot (Pterocarya fraxinifolia).

de natuurvriend • oktober 2017

4. In het park staan er ook enkele Hongaarse eiken (Quercus frainetto), die vooral groeien op zonnige, droge berghellingen in Zuid- en ZuidwestEuropa, maar het hier ook prima doen. Een jonge bruine beuk (Fagus sylvatica ‘Altropunicea’) staat naast een grote conifeer (Cupressocyparis).

10

5. Aan de linkerkant in de Gaffelstraat is een in het oogspringende voortuin, bij portiek 42a - 44c.

6. Om de bijzondere, internationale sfeer rond het Rijnhoutplein uit te drukken, werden er vier palmbomen (Trachycarpus fortunei) aangeplant.

7. In de Mathenesserlaan zijn tientallen platanen (Platanus hispanica) aangeplant. Enkele

jaren geleden is één van de bomen afgestorven door een gaslek (ter hoogte van de Breitnerstraat) en vervangen door een groot exemplaar uit het Rotterdamse Bomendepot.

8. Vanaf hier komt u het Museumpark binnen. Aan het begin staat een mix van geel- en groenbladige acacia’s (Robinia pseudoacacia cv.). Acacia is het meest duurzame hout dat in ons klimaat kan groeien. De bloemen leveren honing, die op de markt wordt gebracht als acaciahoning.

9. Eén van de blikvangers van het park is de oude populier (Populus canadensis). In de stam zitten zichtbare holen, die zeer waardevol zijn voor diverse boombewonende diersoorten zoals de vleermuis. Een andere opvallende boom is de oude Oosterse plataan (Platanus orientalis) aan de oostzijde van het park.

10.Tussen de Kunsthal en het Natuurhistorisch Museum staan twee moerascipressen (Taxodium distichum). Deze bomen zijn rond 1860 aangeplant en waren onderdeel van het landgoed van Hoboken. Samen met de vijver in het Museumpark zijn dit de enige overgebleven elementen van het landgoed, dat volgens de Engelse landschapsstijl was ingericht.

11. Hier vandaan ziet u aan de overkant van de Westzeedijk een grote monumentale rode beuk (Fagus sylvatica ‘Atropurpureum’) op het Koningin Emmaplein.

12. Op de Westersingel staan een aantal bijzondere en oude bomen, vaak gecombineerd met kunstwerken. Daarom wordt de singel ook wel de Culturele As van Rotterdam genoemd. Vrij zuidelijk op de singel staat een groep groenblijvende eiken (Quercus turneri ‘Pseudoturneri’).

13. Even verderop aan deze singel staat een kunstwerk genaamd ‘Elevatione’. Dit is een ‘levend’ kunstwerk van de Italiaanse kunstenaar Giuseppe Penone uit 2001. Het is een bronzen afgietsel van een boom die ‘gedragen’ wordt door en vergroeid is met vier grijze elzen met ingesneden blad (Alnus incana ‘Laciniata’) en één gewone beuk (Fagus sylvatica).

14. Aan het eind van de singel staat een monumentale plataan (Platanus hispanica).

15. Langs het skatepark op de Westblaak staan tientallen kleinbladige linden (Tilia cordata) die aangeplant zijn in 1980. Tijdens de bloei zijn deze geurende bomen een belangrijke bron van nectar voor bijen.

16. Het Binnenwegplein is in 2012 volledig heringericht met natuurstenen bakken waarin judasboom (Cercis), leliegras en slangebaard staat.

De naam Judasboom is ontleend aan de boom waaraan Judas zich verhing. Pas hier op voor de ‘mistfontein’ die een gordijn van verneveld water kan opwerpen!

17. In het centrale winkelcentrum van Rotterdam staat aan de Lijnbaan op een plein vlakbij de kruising met de ‘koopgoot’ en de Van Oldenbarneveldplaats een plataan (Platanus hispanica) uit 1851 bekend als ‘Lijnbaanplataan’.

18. Tegenover deze ‘lijnbaanplataan’ staan twee valse christusdoorns (Gleditsia triacanthos cv.).

19. De Jan Evertsenplaats is een hof dat de bewoners gedeeltelijk zelf beheren, maar wel openbaar toegankelijk is. Beeldbepalende bomen zijn een Italiaanse populier (Populus nigra ‘Italica’) en een haagbeuk (Carpinus betulus), waarvan het hout erg splijtvast is en in het verleden onder andere gebruikt werd voor gereedschap.

20. Aan weerszijden van de Karel Doormanstraat staan hoge platanen (Platanus hispanica), die in een platte vorm zijn gesnoeid, zogenaamde dakplatanen.

21. Via de brug komen we weer op de Westersingel; nu het noordelijke deel. Let op: aan de overkant is een trap. U kunt ook aan deze kant van de singel op de Mauritsweg blijven. In de jaren 60 van de vorige eeuw werd een toen al oude plataan (Platanus hispanica) bij de reconstructie van de Westersingel verhuisd van de westkant naar de oostkant van de singel. Op initiatief van schrijver Breytenbach is de boom tot symbolisch ‘graf van de onbekende dichter’ verklaard. Sindsdien wordt de plataan ook wel de ‘Breytenbachboom’ genoemd.

Met dank aan de Gemeente Rotterdam. De volledige beschrijving van de route staat op www. rotterdam.nl/vrije-tijd/bomenroute.

Beeld: Rotterdam Partners Editorial

Natuurvrienden in Rotterdam

od Rotterdam heeft een een verrassend aanb Krade n, parke stads rs: ebbe voor natuurliefh lingse plas met het aangrenzende bos, maar ook het grootste dakpark van Europa. Dit park op 9 meter hoogte heeft een spectaculair uitJe zicht op de haven en hoogbouw rondom. of elen wand kunt er picknicken, barbecueën, ltuin spee een er is ren zonnebaden. Voor kinde en en een watertrap, waarmee ze lekker kunn spetteren. Je vindt het park op Iwanhof 7. Meer info:www.dakparkrotterdam.nl.

Niet alleen het grootste dakpark ligt in Rotterdam, ook de grootste dakboerderij van Europa, bovenop het Schieblok. Er worden niet er alleen groenten, fruit en kruiden gekweekt, t direc oogst de is ook een restaurantje waar je kun ag zond t/m sdag woen kunt proeven. Van je ontbijten, lunchen & genieten van de tuin

Op Het Dak. Locatie: Schieblock Dakakker, Schiekade 189 (7e etage). Meer info: www. luchtsingel.org.

Vegetarisch eten kan op heel veel plekken. e Niet allemaal zijn het uitsluiten vegetarisch overwel het is n keuke restaurants, maar de wegend. En de chef-koks werken bewust met lokale producten. Zo biedt restaurant De Jong (www.restaurantdejong.nl) een volledig groen oe.degr (www Spirit nog er zijn En temenu aan. nepassage.nl/winkels/restaurant-spirit) En de Alohabar (www.alohabar.nl) in het voort malig Tropicana-zwembad. De Alohabar maak l/), city.n .blue deel uit van Bluecity010 (www Zo waar de ondernemers circulair werken. roeste van n balle bitter bar Aloha de serveert zwammen die in de kelder van het zwembad

op koffiedrab worden geteeld. Voor de lunch zijn New Fork (www.newfork.nl) en Op het Dak (www.ophetdak.com) met uitzicht op de daktuin leuk. Maar ook Picknick (www.picknickrot terdam.nl).

Qua exposities zijn er dit najaar de volgende highlights: Virtuositeit en verbeeldingskracht, Boijmans toont Rembrandt-etsen uit eigen collectie. Locatie: Museumpark 18. Het Nederlands Fotomuseum pakt uit met de allereerste overzichtstentoonstelling van Magnum-fotograaf Bruce Davidson (1933). Locatie: Wilhelminakade 332.

In Kunsthal Rotterdam loopt Kattenliefde: Negen levens in de kunst, een expo over de rol van de kat in de kunst, te vinden op Westzeedijk 34.

Tekst: Judith Boer

11

buitenland

Het Lake District: speeltuin voor liefhebbers van het buitenleven Het Lake District is een nationaal park gelegen in het graafschap Cumbria in het noord-westen van Engeland. Sinds juni 2017 is het door de UNESCO erkend als werelderfgoed. Merkwaardig is dat het werd opgenomen in de lijst van ‘cultureel’ erfgoed en niet in die van ‘natuurlijk’ erfgoed. Dit komt omdat de prachtige natuur inspiratie is geweest voor tal van schrijvers en dichters waaronder William Wordsworth, John Ruskin, Beatrix Potter, e.a.

De hoogste bergen van Engeland, tussen 900 en 1000 m, vind je in het Lake District, afgewisseld met 16 meren die tijdens de ijstijd ontstaan zijn. Tot zo’n 200 jaar geleden was het Lake District een woest, ontoegankelijk en verlaten gebied maar onder invloed van de romantiek en de ‘terug naar de natuur’-beweging kwam het toerisme op gang.

Sindsdien is het niet meer gestopt, het is alleen maar toegenomen. Jaarlijks bezoeken zo’n 20 miljoen toeristen het gebied, voornamelijk Engelsen. De ganse streek leeft van het toerisme. Met uitzondering van één nog werkende leisteengroeve, hebben we er geen industrie gezien.

Toch zijn niet alle meren toeristisch uitgebaat, je vindt er nog zeer rustige, afgelegen bestemmingen.

de natuurvriend • oktober 2017

Voor onze eerste kennismaking met het Lake District kozen we het stadje Keswick, gelegen aan het Derwent Water. Dit is één van de populairste bestemmingen en het kan er dan ook zeer druk zijn. Ga je echter vóór 15 juli, het is dan nog geen schoolverlof, dan valt alles nog best mee. De favoriete bezigheid van de bezoeker is: wandelen. Het wandel-

12

netwerk is dan ook zeer uitgebreid en biedt een variatie van korte, lange, gemakkelijke tot uitdagende parcoursen.

Vergis je niet, de hoogste bergen zijn ca. 900 m, maar je vertrekt vanaf het niveau van het meer dat op 10 m boven de zeespiegel ligt.

Er zijn dus af en toe wel wat hoogtemeters te overwinnen. Ook bij een verkenning van de omgeving met de wagen is het af en toe schrikken: hellingen van 20 tot 25 % zijn geen uitzondering en dit op smalle wegen.

Maar dit alles loont zeer de moeite, prachtige natuur, panorama’s , …. tenminste als het weer wat meezit.

Het Lake District ligt aan de westkant van Engeland en dat betekent dat de zeewinden, aangevoerd door de golfstroom, bij het binnenstromen van het land over de bergen moeten en stijgende lucht koelt af en laat zijn regen vallen. Het regent dus zeer veel in de regio, daarom is hij ook zo groen. Maar behalve van laaghangende wolken hebben niet veel problemen gehad, indien men de gepaste kleding heeft kan niets de pret bederven.

Hoe populair het Lake District ook is bij de Engelsen, zo onbekend is het bij de Belgen.

Tijdens onze week verblijf hebben we net geteld één andere Belgische wagen gespot.

Voor de afstand moet je het nochtans niet laten, wanneer je de nachtboot van Zeebrugge naar Hull neemt dan heb je bij aankomst nog ±270 km voor de boeg. Laat je de autowegen links liggen dan voert de weg je door de Yorkshire Dales en langs de stad York, zeker ook een bezoekje waard.

Hubert Van Dender

herfstival

Herfstival:

7 tips voor de herfstvakantie Herfstlantaarn knutselen Een lantaarn met herfstbladeren is een leuk idee om de sfeer van de herfst in huis te halen. Duik het bos in en verzamel bladeren die je mooi vindt. Het is gemakkelijker om met kleine blaadjes te werken, maar laat je niet afschrikken om toch grote bladeren te gebruiken. Dream big! Stap 2: eet een glazen pot choco leeg, maak die vervolgens helemaal schoon en smeer de pot in met houtlijm, mod podge of eender welke soort lijmvernis die transparant opdroogt. Daarna ga je heerlijk klieren: plak je favoriete herfstbladeren op de pot. Hoe ronder de pot, hoe zwaarder het werk. Maar jij bent een held en geen enkele taak is je te zwaar! Als je klaar bent met je compositie, smeer je nog wat lijm over de bladeren. Vervolgens laat je de pot een paar uur drogen. Wanneer de lijm droog is, zet je een theelichtje op de bodem van de pot. Jouw licht is nu klaar om de wereld in te schijnen, proficiat!

Appels persen Hmmm, niets zo lekker als vers geperst sap van eigen appeloogst. Appelsoorten als Elstar, Jonagold, McIntosh, Cox's Orange Pippin en Goudreinette lenen zich perfect om verwerkt te worden tot appelsap. Gepasteuriseerd sap (kort verhitten) is buiten de koelkast minstens een jaar houdbaar. Appelsap wordt bovendien als basis gebruikt voor de productie van alcoholische dranken als apfelschorle, appelcider, calvados en pommeau. Voor een liter appelsap is ongeveer anderhalf tot twee kilogram appels nodig.

Appels laten persen kan op de volgende locaties: zondag 22/10 in de Moorstraat 9 in Ranst, dinsdag 24/10 in de Mechelsevest 72 in Leuven, woensdag 25/10 op Mannenberg 129 in Scherpenheuvel en zaterdag 4/11 in Rue Ol'z-Eyôs 1 in Malmédy. Meer info en reserveren kan via www. persmobiel.be. De Mobiele Fruitpers stopt op woensdag 25/10 in de Dolagestraat in Oostkamp.

Meer info: www.mobielefruitpers.be.

Pluk Gent wil dan weer mensen met fruitoverschotten samenbrengen met mensen die op zoek zijn naar bomen om te plukken. Om de vraag en het aanbod van fruitoverschotten samen te brengen in de omgeving van Gent, werd www.pluk.gent gelanceerd.

Sterren staren De herfst is het perfecte tijdstip om sterren te bewonderen: het wordt al vroeg donker en de tempe-

raturen balanceren nog boven het vriespunt. Als de hemel fris en helder is, valt er heel wat te zien, zoals de sterrenbeelden Orion en Stier. Ook Pegasus is goed zichtbaar: in de herfst staat het hoog in het zuiden aan de hemel vinden. Het centrale deel van dit sterrenbeeld wordt gevormd door het herfstvierkant: 4 heldere sterren die een vierkant vormen en in vroegere tijden als oriënteringsbaken dienden.

Op zaterdag 28/10 organiseert AstroLAB Iris van 19u tot 20u30 een Kinderkijkavond. In de koepel kan er door sterrenkijkers naar sterrenbeelden worden gekeken. Inschrijven: info@astrolab.be.

Prijs: € 2 per kind, € 4 per volwassene. Adres: Verbrandemolenstr. 5 in Zillebeke.

Op zaterdag 2/12 kan je van 20u tot 22u met de boswachter sterren kijken in De Averegten. Startplaats: Blokhut Provinciaal Groendomein De Averegten, Boonmarkt 12 in Heist-op-den-Berg. Deze wandeling is gratis en voor iedereen geschikt. Inschrijven: tom.huysmans@provincieantwerpen.be of tel. 0474 95 00 90.

Bodembeestjes spotten Oktober is de maand van de bodemhelden. Ze mogen dan wel klein zijn, maar ze leveren belangrijk werk voor een gezond bodemleven. Bodemdieren verwerken al het natuurlijk afval dat op de bodem ligt en zetten dit om tot voedsel voor planten en andere organismen. Veel bodemdieren graven en wroeten in de bodem en brengen zo lucht, zuurstof en voedsel dieper in de bodem. Door het graven en wroeten wordt de bodem ook meer doorlaatbaar voor regenwater. Sommige bodemhelden produceren stoffen die noodzakelijk zijn om ziekten voor de mens te bestrijden. Zij zijn onze bondgenoot in de ontwikkeling van nieuwe medicijnen. Nog tot eind oktober kan bodemhelden zoeken en registreren.

Scholen maken zo kans op een bodemheldenpakket met o.a. een terrariumbak voor bodemhelden.

Andere deelnemers (gezinnen, verenigingen,…) maken kans op een bodemheldenspel. Alle info (zoek- en infokaarten) via www.bodemhelden.be.

Momijigari Momijigari is de Japanse term voor een populair gebruik waarbij men in gezelschap de verkleurende boombladeren, bij voorkeur die van de Japanse esdoorn, gaat bewonderen. Het gebruik zou teruggaan tot in de Heian-periode (tussen 794 en 1185 n.C.). Esdoorns begluren kan bij ons nog tot 15/11 in het Arboretum van Wespelaar. Hun Acer-collectie is zeer uitgebreid. Ook Plantentuin Esveld in Bos-

koop (NL) heeft een imposant aceretum van 1000 verschillende bomen.

In Amerika wordt het verschijnsel “leaf peeping” genoemd en dat brengt elk jaar miljoenen mensen op de been, vooral in de Grote Merenregio, de Appalachen, de Smoky Mountains en in Colorado. De Fall Foliage Prediction Map op de website van Nationaal Park Smoky Mountains houdt dag per dag bij waar in Amerika de foliage-piek ligt. Deze vorm van toerisme laat het geld aan de bomen groeien: in 2015 hebben leaf peepers 26,5 miljard dollar gespendeerd alleen al in de staat New York.

#autumnleaves Deze tijd van het jaar is met zijn uitbundige kleuren, dramatische wolken en mistige ochtenden bijzonder fotogeniek. Door de laaghangende zon baadt de wereld in een zacht strijklicht. De kleurtemperatuur is een paar tinten warmer en schaduwen zijn minder scherp uitgesproken. Ook op regendagen loont het de moeite om met je camera of smartphone op fotojacht te gaan. Grauwe dagen werpen een diffuus licht over het landschap.

Nevel en mist zorgen dan weer voor een mysterieuze sfeer en dragen bij tot de compositie van een beeld. In de herfst zijn kruisspinnen volwassen en dus erg actief. Hun met dauwdruppels behangen webben zijn de kroonjuwelen van dit seizoen en leveren steevast mooie plaatjes op. Ook paddenstoelen behoren tot de favoriete modellen van de herfstfotografie. Het voordeel is dat ze minder mobiel zijn dan eekhoorns, dat maakt het een pak eenvoudiger om ze te fotograferen.

Autumnwatch kijken Na al dat knutselen met bladafval, sterren kijken en spinnenwebben fotograferen, is de tijd aangebroken om tot rust te komen. Nestel je met een warme kop chocolademelk in een hibernaculum onder een dekentje in de zetel en stem af op Autumnwatch. Vanaf maandag 23 oktober brengen Chris Packham, Michaela Strachan, Martin Hughes-Games op BBC Two verslag uit van de wondere wereld van kerkuilen, dassen en migrerende forellen. Dit jaar kamperen ze in het Sherborne Park Estate in Gloucestershire. Gillian Burke zit ondertussen aan de Engelse zuidkust waar ze een vossenfamilie beter leert kennen.

Dries Everaerts Beeld: Pixels Clipart

13

solidariteit

Bergstijger Steven Vertommen organiseert solidariteitswandelingen op Lesbos

Reis naar de grenzen van de Unie

de natuurvriend • oktober 2017

In juni van dit jaar organiseerde Bergstijger Steven Vertommen een solidariteitswandelreis op Lesbos. Sinds het sluiten van de Europese grenzen voor vluchtelingen en de Turkije-deal, zitten er ongeveer duizenden migranten vast op de eilanden Lesbos, Chios en Samos, vaak in mensonterende omstandigheden.

Hieronder een verslag van de situatie. De 10.000 migranten die vastzitten op de Noord-Egeïsche eilanden Lesbos, Chios en Samos wachten vele maanden, soms meer dan een jaar, op de afhandeling van hun asielprocedure. Vaak in mensonterende omstandigheden. En hun situatie lijkt er niet op te gaan verbeteren. Vanaf 1 augustus beredderen de Griekse autoriteiten de boel en worden de NGO’s die de belangen van de vluchtelingen behartigen, buiten spel gezet. Dit is aanleiding tot veel onrust onder de migranten en NGO’s.

14

Op het eiland Lesbos zitten momenteel zo’n 5000 mensen vast. Waren het in juni nog ongeveer 50 tot 60 bootvluchtelingen per dag die aankwamen op de Egeïsche eilanden, dan is dit cijfer in september gestegen tot zo'n 200 per dag. De situatie op het eiland is op veel vlakken slechter dan in 2015, toen Lesbos op een bepaald moment overspoeld werd met zo’n 5000 nieuwe aankomsten per dag(!). Het waren toen de bewoners van Lesbos die een ongeziene solidariteit toonden alvorens NGO’s en journalisten in grote getalen arriveerden. Waar vroeger kon doorgereisd worden, zitten sinds de Turkije-deal mannen, vrouwen en kinderen die op de vlucht sloegen voor oorlog, vervolging of armoede in 2 overvolle kampen (Moria en Kara Tepe, nabij de hoofdstad Mytilini) te wachten op het verdict over hun asielaanvraag.

Hel op aarde Die maandenlange onzekerheid eist zijn tol: zelfverminking, ernstige psychologische problemen, zelfmoordpogingen en hongerstakingen behoren tot de orde van de dag. Af en toe leidt de frustratie tot rellen. Vechtpartijen tussen bevolkingsgroepen onderling of tussen de kampbewoners en de politie. Mensen worden gedwongen om als beesten te overleven en de kampen zijn een jungle. Wie ooit in de buurt van zo’n kamp is geweest, zal het beamen: het is de hel op aarde.

De negatieve berichtgeving over Lesbos heeft ertoe geleid dat het toerisme op het eiland haast volledig in elkaar is gestuikt. Toch besloot touroperator Anders Reizen uit Diest, organisator van wandelreizen, een solidariteits-

wandelreis op poten te zetten. Lesbos heeft immers al jarenlang een plaatsje in hun programma: zowel jongeren- als gezins- als gewone wandelreizen vonden er in het verleden plaats. Een moedige keuze want de vluchtelingenkwestie is niet populair bij mensen, zeker niet als ze op vakantie gaan. Maar omdat de problematiek, samen met de klimaatopwarming, tot één van de meest prangende vraagstukken van onze tijd behoort, werd besloten de uitdaging aan te gaan in plaats van ze de rug toe te keren.

Hart onder de riem De solidariteitsreis werd georganiseerd in samenwerking met Lesvossolidarity, een plaatselijke NGO die zich bekommert om de vluchtelingen en die zich ontfermt over de meest kwetsbaren onder hen, en die onder de naam Mosaik vormingsactiviteiten ontplooit die ook toegankelijk zijn voor de autochtone bevolking die door de Griekse economische crisis en het wegvallen van inkomsten uit het toerisme veel te lijden heeft. Het doel van de reis was tweeërlei: de plaatselijke bevolking een hart onder de riem steken en de vluchtelingenproblematiek terugbrengen tot een verhaal over mensen en mogelijkheden in plaats van een koude discussie over cijfers, aantallen en onmogelijkheden.

Tekst en beeld: Steven Vertommen

Solidariteitsactie: steun Lesbos met een Safe Passage Bag

thuis en komt hij met Laat Zwarte Piet dit jaar zijn jutten zak er rond Kerstmis een een Safe Passage Bag aanzetten? Ligt m? Of feestelijk het Safe Passage Bag onder de kerstboo uders? Misschien dat nieuwe jaar in met zo’n tas om je scho met een Safe PasCupido op Valentijnsdag je hartje veroverd sage Bag? Passage Bag. Samen Voor elke gelegenheid is er een Safe de kans om zo’n tas met Steven geven we elke Natuurvriend duur en het beste te bestellen. Ze zijn erg fashionable, niet Center. Dit initiatief is van al: je steunt het Mosaik Support Europe, Lesvos Solidaeen samenwerking tussen Borderline gelegen in Mytilini, de rity en andere partners. Het centrum is onder meer taalklashoofdstad van Lesbos, en organiseert en sportactiviteiten sen, creatieve workshops, kinderopvang . Meer info: www. voor vluchtelingen en de lokale bevolking .com) en www.lesvoslesvosmosaik.org (lesvosmosaik@gmail ail.com). solidarity.org (communicationspikpa@gm

Bags bestellen kan tot en ari en februari naar Lesbos. Safe Passage Steven reist in november, december, janu Brugge. Daarna kunnen tot bestelde tassen gratis van Griekenland met 10 februari 2018. Steven brengt de en+ontvangstbewijs) kost ings ongeveer 10 â‚Ź extra voor doos+verzend ze per post verstuurd worden (reken op ling (drukt de kosten). of eventueel worden verdeeld per afde elrondes. Bestelling worden laten verlopen, groeperen we ze in 4 best Om de bestellingen zo vlot mogelijk te via info@denatuurvrienden. r, 10 januari en 10 februari. Bestellen kan verzameld op 1 november, 6 decembe ze hebben in de catalogus. zeker het aantal bags en welk nummer be of telefonisch 03/270 02 80. Noteer ATB De Natuurvrienden vzw. nummer BE76 2200 6200 8395 van Betalingen verlopen via het rekening het geld voor de gezamenrd, ke de bestellingen heeft gecontrolee Nadien storten wij, als Steven ter plek ningnummer van Mosaik. lijke bestellingen op het Griekse reke

15

solidariteit

Opstand tegen het massatoerisme Nu de herfst is aangebroken, kunnen we terugblikken op het afgelopen toeristische seizoen. In de zomer van 2017 leken verschillende steden met hun uitdijende populariteit te worstelen. Bewoners van o.a. Barcelona, Venetië en Dubrovnik weigeren nog langer te leven in een Disneyland. Turismofobia of gerechtvaardigd verzet?

de natuurvriend • oktober 2017

In het verleden bleef dit verzet beperkt tot gemor in de marge. Overlast van toeristen ging vaak niet verder dan dronken gebral, nachtlawaai en drukte. Vervelend, maar zolang hun geld de goede kant oprolde, viel ermee te leven. Deze zomer werd het protest grimmiger van toon. Eind juli namen gemaskerde actievoerders aan het Camp Nou-stadion in Barcelona een sightseeingbus onder handen.

Ze staken de banden lek en spoten “El Turisme Mata Els Barris”, Catalaans voor “Toerisme vermoordt de buurt”, op de voorruit.

De toeristen die op de bus zaten, verklaarden achteraf vooral opgelucht te zijn dat het geen terroristische aanslag was. Op de Canarische Eilanden, Mallorca en Ibiza waren er gelijkaardige incidenten.

16

Turismofobia De Spaanse Eerste Minister Mariano Rajoy noemde de actievoerders “gestoorde extremisten”. Rafael Gallego, voorzitter van de Spaanse Federatie van Reisbureaus (Feaav), ging nog een stap verder en had het over “fascisten” en liet weten bezorgd te zijn over de toenemende “turismofobia”. De Wereldtoerismeorganisatie (UNWTO) toonde bij monde van secretaris-generaal Talib Rifai begrip voor de demonstranten: “De situatie is uit de hand gelopen door mismanagement van de stadsbesturen. In plaats van oplossingen te zoeken, kiezen ze voor de gemakkelijkste oplossing en bannen ze de toeristen.”

Rifai gaf ook nog enkele oplossingen mee.

Megacruiseschepen wil hij verplichten om langer aangemeerd te blijven en ze moeten hun passagiers stimuleren om plaatselijke café en restaurants te bezoeken. Voorts wil de secretaris-generaal technologie inzetten om de publieksstroom te sturen, en een upgrade geven aan stadsregio’s die momenteel weinig toeristen aantrekken. “We riskeren al de voordelen die toerisme ons te bieden heeft, weg te gooien. De mensen die nu protesteren, zullen de eerste zijn om te klagen als de jobs in de toeristische industrie verdwijnen. Groei is niet de vijand. Wat telt is hoe we de groei beheren,” liet hij nog weten.

Permanente groei Laat dat mantra van de permanente groei nu net de oorzaak van de problemen zijn voor Arran, de links/feministische jongerenbeweging die streeft naar Catalaanse onafhankelijkheid. De actiegroep ontstak begin augustus rookbommen en gooide met confetti op de terrasjes van de haven van Palma de Mallorca. In een communiqué stellen ze dat ze niet tegen toeristen zijn, maar wel tegen het huidige model dat de baten naar een minderheid doorsluist en de lasten op de meerderheid afschuift. Arran pleit o.a. voor betere omstandigheden voor werknemers in de toeristische industrie en het uit privé-handen nemen van jachthavens en attractieparken.

Spanje zit vol UNWTO en Arran mogen dan wel verschillende oplossingen aandragen, ze zijn het erover eens dat het huidige toeristische model op zijn grenzen is gebotst en dat er iets moet veranderen. Dat de protesten deze zomer zo heftig zijn, komt door een samenloop van omstandigheden. Zonnekloppers laten landen als Turkije, Tunesië en Egypte links liggen door de onzekere politieke situatie aldaar. In Spanje alleen al is het toerisme dit jaar met 12% gestegen. Online verhuurplatformen als Airbnb zetten bovendien extra druk op de ketel. Eigenaars van studio’s en appartementen in populaire stadscentra verdienen meer aan de verhuur aan toeristen dan aan de oorspronkelijke bewoners, waardoor betaalbaar wonen in eigen stad onmogelijk wordt.

Een andere belangrijke factor zijn de dalende vliegtuigtickets. Lowcostmaatschappijen als Ryanair en Easyjet vechten momenteel een prijzenoorlog uit.

Strijd om identiteit De taal die wordt gehanteerd door de “turismofoben” geeft nog andere, dieperliggende oorzaak aan. Men zegt “overspoeld” te worden door toeristen, het is een “invasie” en “ze willen ons huis”. Best wel opmerkelijk dat deze actiegroepen nagenoeg dezelfde taal hanteren als xenofoben over immigranten.

De clash tussen bewoner en bezoeker is er dan ook een over identiteit. De toerist brengt niet alleen de gewoonten uit het land van herkomst mee, hij verandert ook de plaats waar hij op vakantie gaat. Toeristische hotspots, waar ook ter wereld, beginnen na verloop van tijd op elkaar te lijken. Grote ketens volgen in hun voetspoor. Overal duiken uiteindelijk dezelfde fastfoodrestaurants, koffiebars en win-

De Natuurvrienden roepen 2018 uit tot projectjaar arbeidsmigratie In het spoor van de biet

keltjes op, waar men wordt aangesproken in hetzelfde soort Engels. In een regio waar een volk strijdt voor het recht op autonomie, zoals Catalonië, ligt dit erg gevoelig.

Toerisme van laag allooi De dalende prijzen van vliegtickets en accommodatie leiden ook tot een democratiseren van het toerisme. Steeds meer mensen kunnen verre reizen maken. Vaak zijn de protesten gericht tegen deze toeristen. “Low quality tourism” wordt het ook al wel eens genoemd, oftewel “toerisme van lage kwaliteit”, maar wat men eigenlijk bedoelt is “toerisme van laag allooi”. Dit snobisme kwam sterk naar voor in een artikel van The New York Times over Venetië. Festa del Redentore viel er dit jaar samen met de Biënnale, een evenement dat volgens de krant “duizenden gesofisticeerd, kosmopolitisch bezoekers trekt om de laatste nieuwigheden in kunst, dans en theater” te ontdekken. De Veneziani en de kunstliefhebbers hebben elkaar gevonden in een alliantie tegen de “massa die marcheert naar het San Marcoplein”. Ze willen een ander soort toerisme. Paolo Baratta, voorzitter van de Biënnale, drukte het als volgt uit: “Wij zijn een alternatief. De mensen die uit de cruiseschepen komen, zijn niet geïnteresseerd in wat er in Venetië gebeurd.”

‘Reizen is fataal voor vooroordelen, onverdraagzaamheid en kleingeestigheid.’ stelde de reislustige schrijver Mark Twain ooit. In de zomer van 2017 lijkt er wat sleet te zitten op deze uitspraak.

Dries Everaerts

In de vorige Natuurvriend kon u het artikel “In het spoor van de biet” (ook te lezen op onze website) vinden, een verslag over de tienduizenden Vlamingen die in de 19de eeuw hun heimat verlieten om in Wallonië of Frankrijk seizoensarbeid te verrichten. Om deze mannen en vrouwen te eren besloten we om 2018 uit te roepen tot een projectjaar over arbeidsmigratie. Wij slaan de handen in elkaar, van het Fransmansmuseum in Koekelare tot aan het Seizoensarbeidersmuseum in Tielt-Winge, om jong en oud warm te maken om de seizoensarbeiders op een voetstuk te plaatsen. Ook willen we de brug slaan naar de hedendaagse tijd, waarin opnieuw mensen hun vaderland verlaten om elders op zoek te gaan naar meer arbeidskansen en een beter leven.

We nodigen alle afdelingen uit om met dit thema aan de slag te gaan en/of deel te nemen aan de activiteiten die al op het programma staan.

Jongerentreffen Datum: voorjaar 2018. Volg www.natuurvriendenwillebroek.be voor meer info.

Textiel en tewerkstelling in Ronse Datum: mei 2018.

Ontvangst van deelnemers in Textiel Innovatief Onderzoekscentrum in Ronse met workshops en film. Vertrek vrije wandeling met begeleidend programma met reisroute. De tocht gaat via belangrijke plaatsen in Ronse naar het textielmuseum waar men met een gids een reis door de tijd van de weefgetouwen maakt via gerestaureerde textielmachines van vroeger tot nu, met live-demonstraties. Doortocht via de toeristische textielwandeling en bezoek aan hedendaagse textielindustrie. Terugtocht naar TIO3 voor afsluitende kennismaking met de hedendaagse mode. Bezoek aan de textiel-o-theek in TIO3 (verzameling van alle mogelijke soorten stoffen). Samenwerking met Iʞben Naza Fietstocht Klerken-Madonna-Koekelare Datum: wordt nog meegedeeld.

Fietstocht van 60 km via Klerken en Madonna naar Koekelare. Eindigen doen we met een bezoek aan het Fransmansmuseum. In Madonna is er een Seizoenarbeiderspad van 12km dat in 2018 wordt heropend.

Bietentochten en Natuurvriendendag Datum: 29/9/2018.

Vanuit Aarschot vertrekken wandelaars als bietenmannen in ploegen van ca. 8-10 personen naar Tienen. Ze passeren het fruitbedrijf Vanhellemont voor een stop met picknick en kennismaking met seizoensarbeid nu. Mogelijkheid kortere route vanuit busstation TieltStatie. Vanuit Herselt en Aarschot vertrekken fietsers en passeren de monumenten het Seizoenarbeidersmuseum in Tielt-Winge en Vanhellemont voor een stop of kort bezoek.

Kinderen werken een namiddag bij een fruitbedrijf en overnachten (zoals seizoenarbeiders vroeger) in een stal/schuur waar ze kennismaken met het leven op een boerderij. In en rond Tienen zijn er korte themawandelingen en worden er evocaties opgevoerd.

Dank aan al de afdelingen voor hun inzet!

17

voluntourism

Vrijwilligerswerk in het buitenland: meer dan een teruggeefvakantie?

“Elke dag weer beseffen we hoe waardevol vrijwilligers zijn”

de natuurvriend • oktober 2017

Voor de beoefenaars van de keursport der cynisme is vrijwilligerswerk in het buitenland een heilig huisje dat omver geschopt moet worden. Gedreven door white guilt, zo stellen zij, gaat de westerling in verre oorden meer kwaad dan goed doen. Mieke van het Oye Lena, een onderwijsproject in de Peruaanse Andes, legt uit waarom dit beeld niet klopt.

18

Met welke verwachtingen komen vrijwilligers bij jullie aan?

Dé vrijwilliger bestaat niet echt: elke vrijwilliger komt met zijn eigen verwachtingen naar Oye Lena. Eigen dromen en idealen, eigen bagage, eigen ideeën en doelen, een eigen motivatie om aan de andere kant van de wereld als vrijwilliger te komen werken. Ondanks de verschillen, hebben de meeste vrijwilligers wél een beeld van wat ze van Oye Lena mogen verwachten: werken en wonen in een klein typisch Peruaans dorpje, spelenderwijs aan de slag gaan met kleuters of/en intensief begeleiden van kleuters met een beperking, en dit alles samen met een 10-tal andere vrijwilligers.

Wat vrijwilligers vooraf meestal niet weten is dat het kleine dorpje een Peruaans pareltje is, dat het schooltje en ook onze ‘casa lena’ een pracht

van een uitzicht heeft waar je maar niet aan gewend geraakt, dat de glimlach van onze kleuters en special kids je telkens opnieuw doen smelten en je jezelf laten overstijgen, en tenslotte ook dat je binnen die groep vrijwilligers vrienden voor het leven maakt.

Zijn er veel voorkomende valkuilen?

Op je eentje richting Peru vertrekken om hier in een compleet andere context en cultuur te komen werken is een gigantische stap voor velen en is niet te onderschatten. We merken dat de meeste vrijwilligers enkele dagen nodig hebben om te acclimatiseren en hieraan te wennen.

Het is erg fijn om telkens opnieuw te zien hoe mensen op enkele dagen hun draai vinden en volledig openbloeien.

Daarnaast, vrijwilliger zijn betekent letterlijk

waardevolle prestaties leveren zonder dat je hier een tegenprestatie/vergoeding voor verwacht. Dit betekent niet dat je minder werkt dan een doorsnee 9 to 5 job, integendeel… Bij ons werken en leven vrijwilligers samen en dat maakt dit net een heel intense ervaring. Maar anderzijds is het net die ervaring, de intensiteit en de warmte die het onvergetelijk maakt. Wie zegt dat je niets terugkrijgt bij vrijwilligerswerk heeft het zeker niet bij het juiste eind!

Denk je dat de gemiddelde vrijwilliger voldoende voorbereid is als hij/zij arriveert?

De gemiddeld vrijwilliger weet zich goed voor te bereiden. Al het noodzakelijke is aanwezig: vervoer tot Curahuasi, vaccins, kleding en ingesteldheid. Sommigen denken zelfs nog aan een extraatje en brengen wat creatief materiaal mee voor de kleuters, hebben net nog wat extra lessen Spaans genomen of hebben de ideale muggenzalf mee voor mocht het nodig zijn.

Hoe kan je je voorbereiden?

Tegenwoordig bestaan er heel wat checklists

Beste Natuurvrienden In mijn voorwoord verwees ik al naar de algemene vergadering van 7 oktober 2017. Een vergadering waarin vele belangrijke beslissing genomen werden, die de toekomst van onze vereniging veilig stellen. Hieronder vindt u een kort overzicht van die beslissingen.

1. Aansturing van onze vereniging Na de fusie van de Natuurvriendensportfederatie NVSF met multisportfederatie FROS, telt onze Natuurvriendenbeweging nog twee vzw’s: vzw ATB De Natuurvrienden en vzw Het Natuurvriendenhuis. Eerder werd al beslist om de aansturing van de vereniging voortaan te laten gebeuren door een “coördinatieteam” en op de algemene vergadering werd deze beslissing geofficialiseerd. Dat coördinatieteam bestaat uit zowel de leden van de raden van bestuur van de beide vzw’s als mensen uit de afdelingen. Een goede mix van oude, vertrouwde gezichten en nieuwkomers. Onze vereniging is ook van start gegaan met een interregionaal overleg, om de band tussen de afdelingen onderling en tussen de afdelingen en het nationaal bestuur te versterken én om gezamenlijke activiteiten te ontwikkelen. Het project “In het spoor van de biet” (pagina 17) is daar alvast een eerste resultaat van.

De algemene vergadering heeft verder ingestemd met een wijziging van de statuten van vzw Het Natuurvriendenhuis”, waardoor voortaan alle afdelingen inspraak hebben in deze vereniging en aldus mee beslissen over eventuele aankoop / verkoop van het patrimonium.

op het internet die helpen om je voor te bereiden op een reis naar Peru. Wijzelf sturen telkens ook vooraf een uitgebreide infobrochure op waarin alle weetjes opgelijst staan. Deze vooraf lezen en herlezen maakt het verschil! Uiteraard is het ook altijd een goed idee om vooraf een kijkje te nemen op onze website: https://oyelena.wordpress.com Men plaatst soms vraagtekens bij het nut van vrijwilligerswerk in het buitenland. Men kleeft daar dan soms de term "voluntourism" op. Hoe denken jullie daarover?

Vrijwilligerswerk is een hot item tegenwoordig maar dat valt niet samen met het zogenaamde voluntourism. Het is moeilijk om te oordelen over andere organisaties, wij kunnen alleen voor Oye Lena spreken.

De meeste vrijwilligersorganisaties vertrekken vanuit een duidelijke nood. De meeste vrijwilligers zijn op zoek naar

puurheid, echtheid en willen iets verwezenlijken dat bijdraagt, iets doen waarin ze geloven. Als beiden dan samenkomen dan worden bergen werk verzet, werk dat er toe doet!

Zijn wij tot nu toe the happy few die mensen aantrekken die meer willen dan een mooie foto met een Peruaans kindje in de armen? Of is het hier zijn en verblijven dusdanig waardevol en verrijkend dat zelfs de mensen die als ‘toerist’ aankwamen, toch gewoon een knop omdraaien, hun beste beentje voorzetten en straks als kleine wereldverbeteraars huiswaarts keren? Elke dag weer genieten we van de resultaten van de inzet van onze vrijwilligers en beseffen we hoe waardevol ze zijn.

Dries Everaerts

Op www.vimeo.com/217478128 kan je een flitsende filmpje vinden over Oye Lena.

2. Lidmaatschap: bedragen en wijze van inning Zoals we eerder al schreven, kon de vzw Natuurvriendensportfederatie door het nieuwe sportdecreet niet langer als zelfstandige organisatie bestaan en fuseerde ze begin 2017 met de multisportfederatie FROS. Op die manier blijven we kwaliteitsvolle dienstverlening en ondersteuning bieden bij de sportieve activiteiten van de afdelingen. Door die fusie, en vooral dan door de eisen die het nieuwe decreet opleggen, zijn we echter genoodzaakt om een aantal wijzigingen door te voeren in het lidgeld en de wijze van inning van de lidgelden. Daardoor kan men niet meer lid worden bij het nationaal secretariaat, maar moet men verplicht via een afdeling aansluiten. Het lidmaatschap moet ook individueel zijn, per persoon. Mede daardoor zijn we genoodzaakt om het gezinslidmaatschap af te schaffen. We blijven echter inzetten op een lidgeld dat toegankelijk is voor iedereen, door kortingen door te voeren voor jongeren en senioren en voor gezinnen met meer dan twee kinderen. Dankzij de fusie met FROS kunnen onze leden nog steeds een tussenkomst krijgen bij het ziekenfonds. Lid worden of blijven van de Natuurvrienden biedt nog steeds heel wat voordelen: deelname aan allerhande activiteiten en cursussen, korting bij de Natuurvriendenhuizen, een zeer aantrekkelijk en kwalitatief hoogstaand tijdschrift, kortingen bij verschillende winkels en handelaars, een goede verzekering, ...

Een Natuurvriend zijn loont dus!

19

UITGELEZEN

Reisgids door de prehistorie Herman Clerinx zoekt in zijn steengoede boek “Een paleis voor de doden” naar het hoe en waarom van megalitische monumenten. Als een doorwinterde reisleider laat hij de lezer kennismaken met de volkeren die op een gegeven moment stenen gingen stapelen. Voor de Benelux geeft hij zelfs exact aan waar welk monument te vinden is.

de natuurvriend • oktober 2017

Millennia nadat ze werden opgericht, kunnen wij ons nog steeds vergapen aan de trilithons van Stonehenge, de hunebedden op de Hondsrug of de dolmen in Wéris. Dat feit op zich mag opmerkelijk worden genoemd.

Vandaag de dag komt een gebouw al na 25 jaar aan het einde van zijn levenscyclus, zoals het Paul-Henri Spaak-gebouw van het Europees Parlement in Brussel dat met afbraak bedreigd wordt. Vele van de megalitische bouwwerken staan echter nog steeds stevig op hun draagstenen. Men schat dat er in het Europa van de prehistorie een half miljoen megalitische graven werden opgericht, daarvan zijn er zo’n 15.000 overgebleven. Door de eeuwen heen werden ze aangetast door weerkundige kwellingen, maar moesten ze ook bestand zijn tegen de afbraakwoede van geradicaliseerde katholieken en boeren die op zoek waren naar gratis bouwmateriaal. De Natuurvriend kon de auteur strikken voor een interview.

20

De Natuurvriend: Uit Paleis voor de Doden leer ik dat dolmen en menhirs in onze streken werden bestreden door o.a. Eligius, maar aan de andere kant kan men in de kapel van Haillot gruis van een steen, waarvan sommigen beweren dat het een menhir is, schrapen. Vanwaar deze tweespalt?

Herman Clerinx: Ik geef in mijn boek aan dat er verschillende houdingen bestonden tegenover megalieten: vernietigen zoals Eligius deed, of toch verlangde, gewoon laten staan zoals met de Drentse hunebedden is gebeurd, of kerstenen door er bijvoorbeeld een kruis op te plaatsen of ze in een kerkelijk heiligdom te verwerken. Dat laatste is kennelijk met de steen van Haillot gebeurd. Tenminste als het een echte menhir betreft. Dat weten we niet.

We weten niet eens wanneer deze 'cultus van de steen' is begonnen. Misschien was dat pas in de 17de of 18de eeuw, toen de kapel werd gebouwd. Veel hing af van de opvattingen en ijver van plaatselijke bisschoppen of pastoors, van het tijdperk en de tijdsgeest, en van de mate waarin de clerus de bevolking kon sensibiliseren. Vandaar dat we zoveel verschillende situaties tegenkomen.

In ons land is het toerisme en de beleving rond de stenen monumenten eerder beperkt, zeker in vergelijking met Bretagne of Stonehenge. Zouden we meer met dit erfgoed moeten doen?

Voor mij moet er niet meer met dat erfgoed gebeuren dan nu al gebeurt. Ik ben bang als een plek als Wéris nog meer bezoekers trekt, dat dan het erfgoed - de monumenten - schade kan oplopen. De druk van het toerisme is er - en daar niet alleen - al groot genoeg. Wat dat betreft, had ik mijn boek misschien beter niet geschreven maar dat kon ik niet laten.

U hamert op het feit dat het niet de Kelten waren die de megalieten hebben opgericht.

Toch hoort men nog vaak dat hunebedden bijvoorbeeld gebruikt werden als offerplaatsen. Is er een aanwijzing dat zij de sites later hebben gebruikt of is dat totaal van de pot gerukt?

In Ierland hebben we daarvoor wat aanwijzingen, in onze streken niet, en in Stonehenge evenmin. De Kelten hebben die monumenten ongetwijfeld opgemerkt maar er zijn weinig aanwijzingen dat ze bij ons er iets mee hebben gedaan. In Ierland werden dolmens onder grafheuvels beschouwd als poorten naar de Andere Wereld, en af en toe vonden er rituelen plaats zoals de kroning van een koning op Tara. Maar echt vaak kwam zoiets niet voor.

Er werd 1500 jaar gebouwd en verbouwd aan Stonehenge. Wat weten eigenlijk over de bouwvakkers?

Daar weten we weinig over. We hebben wel algemene informatie over de bronstijdbevolking, meestal dankzij opgravingen. Maar specifiek over die bouwvakkers weten we bitter weinig. We weten niet of ze een speciale opleiding kregen, of er een hiërarchische structuur bestond... Dat kun je uit opgravingen niet afleiden. Helaas. Wel weten we dat ze uit een vrij ruim gebied werden gerekruteerd, zodat men waarschijnlijk overal de beste mensen zocht. Maar ook dat is niet zeker. Het kan ook zijn dat men uit één familie of één clan rekruteerde. Wie zal het zeggen?

In het boek komt de sociale functie bij het bouwen sterk naar boven. De bouw van Stonehenge en de bloei van de Britse identiteit worden met elkaar gelinkt. Is dat, nu nationalisme en identiteit brandend actueel zijn, misschien geen geval van hineininterpretieren, iets waar u al vroeg in het boek zelf voor waarschuwt?

Correctie: slechts één periode van Stonehenge wordt aan een pan-Britse identiteit gelinkt.

Maar toen bestond het monument al enkele honderden jaren. Het monument is niet om die reden gebouwd, zeker niet in het begin.

Afgezien daarvan: hineininterpretieren? Wie weet? Ik geef bij herhaling in het boek aan met hoeveel onzekerheid we kampen, en dat we vaak niet veel meer kunnen dan beredeneerde veronderstellingen spuien. Ik durf niet te tellen hoe vaak woorden als 'mogelijk', 'wellicht', 'misschien' in het boek voorkomen. Dus ook in dit geval staat niets vast. Anderzijds vind ik de argumentatie van een pan-Britse identiteit rond 2500 vC behoorlijk overtuigend. Ik denk niet dat we hier aan hineininterpretieren doen maar ik kan dat niet bewijzen.

Wel houd ik er rekening mee dat men pas nu aan die mogelijkheid denkt en die is gaan onderzoeken, precies door het huidige tijdskader. En het vormt ongetwijfeld slechts een deel van het verhaal, maar ook dat geef ik in mijn boek aan.

Dries Everaerts

Een paleis voor de doden: over hunebedden, dolmens en menhirs, Herman Clerinx, Athenaeum

sociaal

KVG brengt mensen met een handicap in contact met een buddy “Het geeft me energie en het is zo fijn” Er samen op uit trekken is zoveel leuker dan alleen. Dat is de insteek van BUDDY, een initiatief van de Katholieke Vereniging Gehandicapten (KVG) die mensen met een handicap en buddy’s met elkaar in contact brengt. Zo ontmoeten we Chantal (54) en Kristof (32) op een zonnige zaterdagnamiddag in Holsbeek. Chantal is buddy van Kristof. Hij heeft een lichte vorm van autisme. Al bijna 10 jaar genieten ze samen van de natuur. Na een korte wandeling zetten we ons samen op een terrasje om na te genieten met iets fris. Ze vertellen hoe het begon en wat hen drijft om dit te blijven doen.

Hoe hebben jullie elkaar leren kennen?

Chantal: We leerden elkaar een kleine 10 jaar geleden kennen. We maakten kennis via de groep Fit is Fun. Dit is een KVG-werking die maandelijks een leuke activiteit uitstippelt waaraan mensen met en zonder handicap kunnen deelnemen. Meestal zijn dit activiteiten in de natuur. Voor de eigenlijke activiteit doorgaat, gaan we eerst op verkenning. Tijdens deze verkenning ben ik de buddy van Kristof. Nee, eigenlijk is Kristof soms zelfs mijn buddy, als het op parcourskennis aankomt.

Kristof: In het begin was ik wat meer teruggetrokken. Maar ik voelde me al snel op mijn gemak bij Chantal. Nu babbelen we over van alles en nog wat tijdens onze wandelingen. Ik kan begrijpen dat dit voor sommige anderen misschien niet zo gemakkelijk is. Je moet elkaar tijd geven om te wennen.

Wat betekent het om buddy te zijn of een buddy te hebben?

Chantal: Als je buddy wil zijn, moet je hier voor openstaan. Ik begon eraan met het idee “laat maar komen, we zien wel wat er gebeurt”. En Kristof is zo gemakkelijk. Als we samen op stap gaan, komen de ideeën van beiden. Soms moet ik hem wel al eens “temperen” (lacht). We bekijken wat wel en niet kan. Af en toe telefoneren en mailen we om alles te regelen. Ik doe het graag.

Het zijn zo’n mooie herinneringen.

Kristof: Tijdens de wandelingen stoppen we onderweg om iets te drinken en gezellig te babbelen over van alles en nog wat. Met mijn eigen familie ga ik vaak met de hond wandelen, maar dat is toch nog iets helemaal anders. Wandelen met Chantal is zoals wandelen met een vriend of vriendin. We praten over andere dingen, we stappen aan een sneller tempo. Het is een heel andere sfeer. Op deze manier kan ik een

keer weg zijn. Onder de mensen zijn en geen te eentonig leven leiden. Ik denk dat iedereen wel nood heeft aan dergelijke sociale contacten. En op deze manier blijf ik nog wat in beweging dus dat is goed meegenomen (lacht).

Wat drijft jullie om het na al die jaren te blijven doen?

Chantal: We houden beiden van de natuur. Je leert je eigen streek beter kennen. Op sommige locaties kent Kristof beter de weg en op andere ken ik de weg. Je komt telkens wel iets nieuws tegen. We hebben samen al heel mooie plaatsen ontdekt. Ook in de winter gaan we op pad.

Dan is de natuur beeldschoon en genieten we met volle teugen van het sneeuwlandschap. We vullen elkaar enorm aan. Het geeft me energie en het is zo fijn.

Kristof: En soms moeten we ook onze grenzen verleggen. Weet je nog die wandeling in de winter? Toen hebben we geschoven op de bevroren vijver, zonder schaatsen! (beiden lachen) We motiveren elkaar. Het haalt me uit mijn dagelijkse sleur. Voor mij is het een mooie vriendschap.

Chantal: Het is ook nooit te veel. We spreken elke maand af. Dit past perfect in mijn dagelijkse leven. Het is belangrijk dat het haalbaar blijft.

Het is belangrijk dat je hierin overeenkomt. Van bij de start duidelijke afspraken zorgen ervoor dat het vlekkeloos verloopt.

Zou je het anderen aanraden?

Chantal: Zeker en vast! Kristof en ik kennen elkaar niet via het BUDDY-project van KVG maar we ondervinden zo wat het kan betekenen in het leven van zowel de buddy als de buddyzoeker. Ik vind het een mooi initiatief! Ik ben zeker dat de vraag naar buddy’s heel groot is. En met zo’n klein gebaar, maak je zo’n groot verschil.

Kristof: Dat kan ik alleen maar beamen.

Fit is Fun Fit is Fun is er voor iedereen met en zonder handicap. Elke 2e zondag van de maand organiseren ze een activiteit die het mogelijk maakt om in groep de natuur te verkennen. Meestal gaan de activiteiten door in Leuven en omstreken.

Ook zin om een duo te vormen?

Wil je net zoals Chantal buddy worden en samen de natuur in trekken? We vatten nog eens kort samen wat het BUDDY-project is en hoe je ermee aan de slag kan.

Wat? BUDDY brengt mensen bij elkaar. Een buddy is iemand die in zijn/haar vrije tijd deelneemt aan activiteiten en dit plezier wil delen met iemand met een handicap. Het gaat om vriendschappen waar gelijkwaardigheid centraal staat. Het gaat om wat we gemeenschappelijk hebben. Geen zorg en betutteling, gewoon samen genieten van een leuke activiteit.

Als buddy bepaal je zelf hoe groot je engagement is. Neem je wekelijks iemand mee op pad? Of verkies je een maandelijks uitstap? Het kan allemaal!

Waarom?

Dankzij BUDDY kunnen personen met een handicap meer participeren aan het maatschappelijk leven. Vandaag de dag zijn er nog te veel drempels. Als buddy aan de zij van een persoon met een handicap, maak je het mogelijk om samen naar buiten te treden en leuke dingen te doen.

Hoe? Registreer jezelf via www.kvgbuddy.be.

Maak je profiel aan en ga via de zoekfunctie op zoek naar jouw geschikte match! Ben je lid van een afdeling van De Natuurvrienden? Waarom geen buddyzoeker meenemen naar jullie activiteiten? Het kan!

21

activisme

Ensemble Zoologique de Libération de la Nature (EZLN)

We are nature defending itself Beestenbos is bos! Of zo lijkt het toch wanneer de actievoerders van EZLN in hun dierenkostuums en gewapend met boombladeren de gebouwen van Bayer of European Crop Protection Association (ECPA) bestormen. ECPA kon er niet mee lachen en sleepte 9 activisten voor de rechter. Hoog tijd om Ondercommandant Eend te vragen naar de ins en outs van dit dierenproces.

De Natuurvriend: Wanneer is jullie beestenroedel bij elkaar gekomen?

OC Eend: Wij zijn een groep individuen uit verschillende activistische groepen die elkaar gevonden hebben tijdens de Klimaatconferentie in Parijs eind 2015. Bij ons allemaal leefde er een gevoel van urgentie over de klimaatverandering. Al vele jaren wordt er aan de alarmbel getrokken, maar de publieke opinie lijkt niet snel te veranderen. We willen meer doen dan alleen maar petities ondertekenen. EZLN wil iets veranderen door op een toffe en humoristische wijze actie te voeren. Er is meer nood aan initiatieven zoals Ende Gelände, wat binnen onze filosofie ligt van geweldloos actievoeren.

de natuurvriend • oktober 2017

Hoort burgerlijke ongehoorzaamheid daar ook bij?

We willen vooral de discussie aanwakkeren.

Burgerlijke ongehoorzaamheid kan een manier zijn om uit onze crisissen te geraken, en dan heb ik het niet alleen over klimaat maar ook over vrije handel en lokale problemen. Politieke verandering begint vaak met burgerlijke ongehoorzaamheid, kijk maar naar de strijd voor het stemrecht voor vrouwen. Het is ook een manier om de kritische zin aan te wakkeren: om je vragen te stellen bij wat je doet en waarom je het doet. Dat proberen we alvast in onze dagelijkse werking op te nemen.

22

Moet verandering vanuit de bevolking komen?

Verandering hoeft niet enkel individueel te gebeuren, daarom probeert EZLN meer te doen dan alleen maar het gedrag van consumenten wijzigen. We mogen niet vergeten dat er vandaag nog enorm veel mensen zijn die amper toegang hebben tot basisbehoeften. Zij zijn enkel bezig met het zorgen dat ze genoeg te eten of een dak boven hun hoofd hebben. Natuurlijk hebben die het moeilijk om kritisch na te den-

ken over de maatschappij. Er is vooral een politieke verandering nodig: er moet meer rekening gehouden worden met de burgers. EZLN wil het debat terug opentrekken. We mogen enkel consumeren wat de politiek ons voorschotelt, maar wij willen deelnemen aan het democratisch proces.

De manier waarop EZLN actievoert zijn we niet meer gewend in ons land.

Het is in ons land een eeuw lang de gewoonte geweest dat de maatschappelijke veranderingen vanuit de vakbonden kwamen. In onze acties zitten ook veel knipogen naar de Zapatistas (revolutionaire beweging in Mexico, nvdr), we zien hen als onze grote broers en zussen. Wij strijden voor de toekomstige generaties maar ook voor de mensen die vandaag onderdrukt worden. Onze roep is: “We are nature defending itself”. We beschermen de natuur niet, wij zijn de natuur die zichzelf beschermd. De natuur heeft ook rechten, en daar moeten multinationals en de politiek rekening mee houden.

Jullie strijd gaat dus eerder over onderdrukking dan over milieu?

Voor ons zijn de milieuproblemen een uiting van onderdrukking van de mens. De strijd tegen klimaatverandering moet gekoppeld zijn aan sociale verandering. System change, not climate change.

Biedt het ecosocialisme zo’n system change?

Dat biedt enkele antwoorden waar we het wel mee eens zijn. Maar hoe definieer je ecosocialisme? Er bestaan verschillende interpretaties.

Wij hebben niet de pretentie om te beweren dat we weten hoe een perfecte maatschappij eruit moet zien. We willen wel een maatschappij die meer rekening houdt met de natuur en met alle mensen op aarde, ook met bijvoorbeeld de werknemers van Foxconn die, als ze uit het

raam kijken, netten zien hangen om te voorkomen dat mensen zelfmoord plegen door uit het raam te springen.

Wordt er binnen EZLN veel over maatschappijmodellen gediscussieerd? (lacht) Wij zijn allemaal verschillende mensen met verschillende ideeën. We zijn zeker geen homogene groep met één ware oplossing. Onze structuur is horizontaal, dat betekent dat we alles met elkaar bespreken en dat er niemand is die voor een ander mag beslissen. Aan onze déclaration de la forêt de Soignes, waarin we beschrijven wie we zijn en wat we willen doen, hebben we allemaal gewerkt. Momenteel zijn er een 20-tal mensen betrokken bij de dagelijkse werking en hebben we ongeveer 300 mensen die mee willen actievoeren. Elke actie wordt afgesloten met een debriefing waarbij we met de hele groep analyseren hoe de actie is verlopen.

Hoe wordt het doelwit van jullie acties gekozen?

Dat groeit spontaan, we laten ons leiden door wat er beweegt op maatschappelijk vlak. De actie tegen ECPA kwam er nadat er een Europees voorstel was om glyfosaat te bannen.

Bij die actie op 9 mei werden er 9 mensen gearresteerd.

Bij Bayer waren er ook enkele administratieve aanhoudingen, maar ECPA besloot al vrij snel om juridisch te vervolgen. Op die manier probeert men kritische stemmen te smoren. Dat bewijst nogmaals het nut van burgerlijke ongehoorzaamheid. We proberen met het proces het debat over pesticiden te openen. Glyfosaat is nog steeds de basis van een productivistische landbouwsysteem. Alle Natuurvrienden die liever een ander landbouwmodel zouden zien, mogen op 9 november mee manifesteren aan het Justitiepaleis in Brussel. Er zal ook een bio-boer aanwezig zijn die aardappelen verkoopt om de juridische kosten te kunnen betalen.

Dries Everaerts Beeld: François Dvorak

EZLN uitnodigen voor een debat of conferentie is altijd mogelijk. Neem dan contact met hen op via zoologisch-ezln@riseup.net.

NV HUIS

NV-huis Varkhanmukka (Finland)

Herfstvakantie in de Finse bossen We kwamen in de late namiddag aan in Varkhanmukka, net voor de duisternis zijn intrede deed. De rit van Helsinki naar Enontekiö had meer dan 13 uur geduurd. Onderweg waren we slechts twee keer gestopt. Tijdens de rit was het ons duidelijk geworden wat men bedoelt wanneer men zegt dat Finland een lang land is: met onze tocht van 1,100 km hadden we de afstand Amsterdam - Wenen afgelegd.

In deze tijd van het jaar, zo rond de maand oktober, is het tamelijk eenvoudig om met de auto de cottages in Varkhanmukka te bereiken. Dat was tijdens ons vorige bezoek in april wel anders. Toen werden we gedwongen de auto langs de weg achter te laten en het laatste stuk van 3 km al skiënd af te leggen, wat niet gemakkelijk was met al onze bagage.

Nu konden we onze slaapzakken, voedsel, drank en kleren recht naar Varkhanmukka brengen. Mijn favoriete cottage in het gebied is de “Kelo” die relatief groot van omvang is.

Aangezien we nu maar met 3 personen waren, zou het belachelijk zijn om zo’n groot huis te verwarmen, daarom kozen we voor “Tiira”. Nadat we de kachel aan de praat hadden gekregen, steeg niet alleen de temperatuur maar ook de gezelligheid. Een warme maaltijd en een kort moment van rust later, waren we helemaal klaar voor een wandeling in het bos. We genoten van de zonsondergang en het zicht op de fjeld (benaming voor woeste bergvlakte in Scandinavië, nvdr) van Pallas.

Er is geen elektriciteit in de cottages, een telefoon kan dus slechts gebruikt worden tot de batterij leeg is. Het is dus een goed idee om enkele activiteiten te voorzien voor de lange, donkere avonden, zoals in ons geval het bordspel Alias (zeer populair spel in Finland waarbij teams woorden moeten raden, nvdr) dat bij kaarslicht gespeeld kan worden.

De volgende dag verkenden we met onze rugzak de wandelroute Hetta-Pallas. Kompas en kaart zijn niet echt nodig, de tocht is duidelijk gemarkeerd, maar omdat we eerst door bosgebied trokken en het aangenamer is om moerassen te vermijden, maakten we toch gebruik van ons navigatiemateriaal.

We planden een overnachting in de hut Nammalakuru. Er waren amper 2 andere hikers aanwezig, we hadden dus genoeg plaats en geen last van snurkgeluiden tijdens de nacht.

De volgende ochtend trokken we naar Pallas.

De wandeling van 13 km eindigde in het bezoekerscentrum in Pallastunturi. Het centrum is gelegen naast het hotel Pallas, Finland’s eerste hotel op de fjeld. Deze architectonische parel is een monument van functionalisme.

Na een bezoek aan de expo in het bezoekerscentrum en een kop sterke koffie, bracht een taxi ons terug naar Varkhanmukka. Daar doken we meteen de sauna in, ook al is die eigenlijk te groot voor 3 personen en voelt het een beetje aan als verspilling van hout. De löyly (Fins woord voor de stoom die vrijkomt nadat je water op de hete stenen hebt gegoten, nvdr) deed ons toch deugd en we hebben er dan ook lang van kunnen genieten. Na het stoombad zochten we wat verkoeling in de Telaoja-rivier. Er bestaat geen beter gevoel op aard dan een frisse duik na een wandeltocht met een zware rugzak op de rug.

In het Varkhanmukka-gebied zit je in het midden van de bossen maar het is niet het einde van de wereld. Bezoekers kunnen gemakkelijk tot aan het Vuontispirtti recreatiecentrum wandelen of rijden voor een lekkere zalmsoep, een bordje gebakken marene of een biertje. Deze keer waren we de enige gasten in Varkhanmukka. Wanneer de tijd van de wilde bessen is aangebroken, zit het huis meestal vol.

Tekst: Hannele Pöllä Vertaling: Dries Everaerts Photos: Sami Keinänen

In het Nationaal Park Pallas-Yllästunturi trek je van heuveltop naar heuveltop door de arctische fjelden op het eerste en bekendste trekkerspad van Finland. Overnachten kan in een comfortabele hut bij de Laplanders. Als je geluk hebt, zie je ‘s nachts het Noorderlicht.

Varkhanmukka is gelegen naast het trekkerspad Hetta-Pallas. Het pad is 55 km lang en onderweg kan je overnachten in 9 hutten.

Meer over Varkhanmukka: www.natuurvriendenhuizen.net, area Finland www.tyovaenretkeilyliitto.com/majat/varkhanmukka/Email: tyovaenretkeilyliitto@ gmail.com Phone: +358 40 504 8296 (Hannele) 23

kalender

Volksdansgroep De Zoldermotten Onze groep specialiseert zich voornamelijk in Roemeense dansen, wat niet uitsluit dat we ook andere internationale dansen aanleren. Wat onze groep voornamelijk kenmerkt is de vriendschap onder elkaar, waar iedereen iedereen helpt, zelfs in moeilijke omstandigheden. Onze kostuums worden zelf gemaakt door leden van onze dansgroep en zijn een zo getrouw mogelijke kopie van de originele klederdracht.

►► INFO

Wanneer? oktober: 5,12,19

november: 2, 9, 16, 23

december: 7, 14, 21, 28 Wie? In samenwerking met De Natuurvrienden afdeling Hove- Kontich en afdeling Edegem.

Waar? Als je zin hebt om met ons te leren dansen en vooral je te ontspannen, dan kan dat elke donderdag in het lokaal van de Natuurvrienden Edegem, Jacob de Roorestraat 6 te Edegem en dat van 19.30 uur tot 21.30 uur. Je zult het plezier en de ontspanning van volksdansen ervaren. Probeer het eens. We verwachten je.

Meer info? Leon Verhoeven tel: 03 827 89 25

////////////////////////////////////////

Nordic Walking

Een aangename, gezonde sport in de buitenlucht die iedereen overal en in elk seizoen kan beoefenen. De lessen zullen tweemaal in de maand plaats vinden, telkens op dinsdag van 14u tot 15u.

►► INFO

Data? 10/10, 24/10, 7/11 en 28/11 Wie? De Natuurvrienden Edegem Wat? Warming-up oefeningen voor onze spieren op te warmen. Vervolgens maken wij een omloop op fort 5 met een afstand van 4 à 5 km. Om af te sluiten een cool-down.

Meebrengen? Poles (stokken), goede wandelschoenen met profiel en sportieve kleding.

Waar? Fort 5 hoofdingang aan de parking (Burletlaan Edegem).

Info? Neem je graag deel, graag een seintje bij Mariette van Elsen, tel 03 449 00 71, gsm 0476 244 782 of via mail mariette.van.elsen@telenet.be.

Wandeling ‘s Gravenwezel In de voormiddag maken we een wandeling van ongeveer 4 km rond het kasteel van ‘s Gravenwezel. Middageten doen we in de Smidse. Daarna vertoeven we in de bossen van ‘s Gravenwezel voor een wandeling van 12 km.

►► INFO

Wanneer? zondag 22 oktober Start? om 10u45 - De Smidse - St. Jobsesteenweg 44, ‘s Gravenwezel of om 13u voor de namiddagwandeling Wie? Natuurvrienden Deurne Extra? lunchpakket meenemen indien je de dagwandeling verkiest Info? Maria Huybrechts 0473 66 19 47 of Hilde Hermans 0479 29 44 23

////////////////////////////////////////

Wandeling + bezoek aan het Red Star Line Museum

Het Red Star Line Museum nodigt je uit op een bewogen reis in het voetspoor van de landverhuizers.

Met hun hele leven gepakt in enkele koffers, nemen miljoenen mensen vanaf 1800 de boot vanuit Europa naar de Verenigde Staten en Canada op zoek naar een beter bestaan. De reis naar de nieuwe wereld begint voor velen in een havenloods in Antwerpen.

Tussen 1873 en 1934 banen de oceaanstomers van de Red Star Line voor ongeveer 2 miljoen mensen de weg naar een nieuw leven. Maak tijdens een boeiende rondleiding kennis met de passagiers en vergezel hen op hun trip.

►► INFO

Wanneer? Zondag 22 oktober 2017. We verzamelen om 9u15 op de De Bruynkaai via carpooling naar Melsele waar we aan de tramhalte aan de Park & Ride samenkomen om 9u45. De wandeling start rond 10u op de groenplaats.

Wie? Natuurvrienden Dendermonde Meer info en inschrijven? Voor 10 oktober (er wordt een eetgelegenheid gereserveerd voor ‘s middags) dendermondenatuurvrienden@gmail.com of 052 21 65 20

////////////////////////////////////////

Wijnavond Er worden een aantal wijnen besproken en geproefd, begeleid met aangepaste hapjes.

►► INFO

Wanneer? zaterdag 4 november om 19u in het buurthuis De Wastijne.

Wie? Natuurvrienden Dendermonde Prijs? leden 10 euro, niet-leden 20 euro Inschrijven? voor 22 oktober via dendermondenatuurvrienden@gmail.com of 052 21 65 20

////////////////////////////////////////

Bezoek aan ‘t Grom

't Grom, is het eerste doemuseum in Vlaanderen rond groenten en tuinbouwerfgoed.Het museum bevindt zich bovendien in een prachtig historisch kader: de Midzeelhoeves. Deze 18de eeuwse langgevelhoeves met bijhorende schuren en tuinen behoorden ooit toe aan de abdij Roosendael in dezelfde gemeente.

En natuurlijk ligt 't Grom vandaag in het hart van dé serre- en groentestreek van Vlaanderen én in de blauwgroene rand van Mechelen. Vanuit hier vertrekt het grote deel van wat er op uw bord belandt.

Wanneer? Zondagnamiddag 19 november 2017 Nadien een bezoek aan De Midzeelhoeve waar jong en oud kan genieten van een hartige of zoete hap.

►► INFO

Wie? De Natuurvrienden Edegem Prijs? 5 euro (inkom museum) Inschrijven? Bij Mariette van Elsen: 0476 24 47 82 of mariette.van.elsen@telenet.be - 5 euro overmaken op rekening BE08 7310 1179 9013 met vermelding aantal personen.

Wees tijdig, de plaatsen zijn beperkt.

////////////////////////////////////////

Sinterklaasfeest De Berk

Op 26 november om 13u komt Sinterklaas op bezoek in de berk.

Meer info? op deberk@denatuurvrienden.be.

////////////////////////////////////////

////////////////////////////////////////

BASE CAMP de natuurvriend • oktober 2017

Bevelsesteenweg 42 2560 Nijlen 03 481 76 76 www.basecamp.be info@basecamp.be

24

10 % korting

op vertoon van lidkaart

grote collectie wandel- en bergschoenen van ♀ 36 tot ♂ 50 wandel-, regen- en winterkleding wandelbroeken van/tot ♀ 34-48 en ♂ 44-60 rugzakken voor korte tot lange ruglengte alle andere alpiene en buitensport materiaal

Wandelkalender

Gastronomisch weekend ATB Willebroek organiseert opnieuw het “culinair verwen weekend” in Arimont-Malmedy, waaraan alle leden die hier zin in hebben kunnen deelnemen!

Ja hoor, van piepjong, jeugd, midlivers tot en met senioren, allen gezellig onder één dak.

Op vrijdagnamiddag rijden we met onze auto, carpooling of meerijden is mogelijk, naar het Natuurvriendenhuis “Auberge d`Arimont”. Het NV-huis ligt in de Waalse Ardennen, aan de zuidelijke grens van het natuurreservaat “Hoge Venen” en op een boogscheut van Malmédy.

Het huis is eenvoudig ingericht. Er zijn 45 bedden verdeeld over verschillende gezins slaapkamers en slaapzalen. Er zijn 4 douches op de bovenverdieping.

Op de benedenverdieping is er een sanitaire ruimte met 7 lavabo's voor de dames en een andere met 6 lavabo's voor de heren. Deelnemers brengen zelf onderlaken, kussensloop, slaapzak of dekbed met overtrek mee. Wil je gebruik maken van de aanwezige dekens moet je ook een bovenlaken meenemen.

Tijdens ons verblijf van vrijdagavond tot en met zondagmiddag zorgt ons ATB team voor alle maaltijden.

Het menu voor onze peuters en kinderen wordt aan hun smaak aangepast. Tussendoor zijn er geleide bos- en natuurwandelingen of stadsbezoek aan Malmedy met een culturele of lokale toets.

►► INFO

Vrijdagavonddiner 8/12 om 19u: aperitiefje, hapjes, soep, diverse warme hoofdschotels, brood variëteit en dessert, dit alles in buffetvorm.

Zaterdag en zondagochtend van 8u30 tot 10u: ontbijt buffet “Royal”.

Zaterdag en zondagmiddag om 13u: lunch zaterdag, in vooruitzicht van ons culinair diner, iets bescheidener en zondag, voor onze terugkeer, een stevige basis om zeker thuis te geraken!

Zaterdagavond 9/12 om 19u: aan tafel voor ons “gastronomisch diner”: aperitief van het huis, amuse hapjes "perfect", Ardeense specialiteiten "Forestiére" op ATB wijze, dessert "surprise" uit "eigener aard", koffie of thee met zoete begeleiding, witte & rode wijn, bier of frisdrank uit “kelder voorraad” Prijs? Verblijf en volpension inbegrepen kost dit weekend: Volwassenen + 18 jaar: 70 euro Jeugd + 12 tot 18 jaar: 50 euro Kind + 6 tot 12 jaar: 25 euro Peuter – 6 jaar: gratis Inschrijven? En voorafbetaling kan bij Louis en Viviane tot en met 2 december 2017 via telefoon 03 886 50 76 of 0474 62 63 50 of e-mail louis.schaerlaecken@scarlet.be

////////////////////////////////////////

Clubweekend in Ath (wandelen)

Dit weekend trekken we naar een voor ons minder bekende kant van België. We overnachten in het NVhuis "La Maison Verte" in Ath. We nemen de trein naar Geraardsbergen en gaan te voet verder naar Ath. tocht van circa 25 - 28 km.

►► INFO

Vertrek Antwerpen Centraal: 7u40 overstap in Brussel Zuid 8u53, aankomst om 9u34.

Vertrek Brugge/Gent: 8u31 overstap in Gent SP, 9u05 aankomst om 9u55. Zondag wandelen we in de omgeving van Ath. Terugreis vanuit Ath. Wanneer? 16 en 17 december 2017 Wie? De Natuurvrienden Bergstijgers Prijs? 10 euro p.p. lakens zijn inbegrepen.

Inschrijven? Voor 10/12 door te storten op BE69 9799 8644 8878, Natuurvrienden Bergstijgers met vermelding "Ath + aantal personen". Aantal plaatsen in het NV- huis is beperkt.

////////////////////////////////////////

Wintervakantie Krokus '18

Na de ervaringen en successen van de CLIMB wintervakanties de afgelopen jaren en de vraag van tal van leden organiseren de Bergstijgers een nationale wintervakantie. We trekken naar het sneeuwzekere Oostenrijkse Lechtall nabij het hooggelegen skigebied Warth-Schröcken en Arlberg met 87 liften en 305 km Pisten, nog maar te zwijgen van de tal van alternatieve skigebiedjes in de streek.

Maar je leest het goed, het is geen skivakantie maar een wintervakantie waar iedereen vrij is om te doen wat hij wil. De bergtrekker, langlaufer of persoon op zoek naar rust kan er met gemak zijn weg vinden.

Kilometers langlaufroutes, winter berghutten, ski, sneeuwraketten en langlaufverhuur, skischolen, rodelbanen,… zijn allen op jouw vakantiegenot voorzien.

Ook de kindjes van alle leeftijden kunnen er van hun vakantie genieten. Climb verzorgt wat amusement en activiteit. Ideale streek voor eerste ski ervaring, eindeloos sleeën, sneeuwmannen maken, chocomelk drinken enz. Kortom iedereen mag en kan mee

►► INFO

Wanneer? van 10 februari tot 17 februari 2018 Waar? Holzgau, Lechtall Oostenrijk, +- 800km Voorwaarde deelname?

Lid natuurvrienden bergstijgers met aangepaste verzekering aan je activiteit (pisteskiën, bergwandelen, winterbeklimming, tourskiën, ...)

Prijs? -2j op 10/02/18 = gratis 2-8j op 10/02/18 = 150 euro p.p tot en mét 30 jaar = 280 euro p.p. +30 jaar = 320 euro p.p. (spaarplan of sociaal tarief mogelijk) Inbegrepen? verblijf “vol pension”: alle maaltijden (samen koken), annulatieverzekering en reisverzekering voor de reis. Schrijf het nodige bedrag over op rekening BE69 9799 8644 8878 van Natuurvrienden Bergstijgers en vermeld "Wintervakantie + naam" Inschrijving? Via www.bergstijgers.org. Door te klikken op knop 'inschrijven' en daar de nodige instructies te volgen.

Plaatsen zijn beperkt tot 50 personen, vol is vol. Daarna kom je op een wachtlijst.

Vervoer? Op een ecologische manier door maximaal carpoolen of bij voldoende interesse zal er een bus / minibusjes in gelegd worden welke lokaal ter beschikking zal blijven.

Lokaal is er door de sneeuw en locatie niet zoveel parkeerplaats voorhanden. Goed bereikbaar, ook bij hevige sneeuw.

Slapen? We slapen allen gezamenlijk in één huis met verschillende kamers van verschillende grootte (geen hotelkamers! Bergstijgers stijl!), koken samen op vaste tijdstippen, doen de afwas samen, spreken onderling af wie wat wil doen, concept Bergstijgers paaskamp en Zomervakantie.

////////////////////////////////////////

okt-nov-dec 2017

• 21 oktober: Namiddagwandeling Oud Turnhout. Afdeling Kapellen. guy.fissers@skynet.be • 22 oktober: Wandeling Blankenberge. Afstand 7 km. Afdeling Berchem. cuvelier.jenny@telenet.be • 22 oktober: Wandeling ‘s Gravenwezel. Afdeling Deurne. maria.cluts@telenet.be • 22 oktober: Schilderachtige natuur in de Vlaamse Ardennen. Afdeling Antwerpen. luc.cremelie@gmail.com • 22 oktober: Wandeling Hoge Mouw Kasterlee. Afdeling Turnhout.

Start 13u30. ray.elst@skynet.be • 30 oktober: Wandeling Lilse Bergen Lille. Afdeling Turnhout. Start 13u30. ray.elst@skynet.be • 2 november: Zilvervlootwandeling Brugge. Afdeling Kapellen. guy. fissers@skynet.be • 4 november: Wandeling Zoniënwoud. Afdeling Berchem. cuvelier.jenny @telenet.be • 5 november. Wandeling Park Groot Schijn. Afdeling Deurne. maria. cluts@telenet.be • 5 november: De parel van de Voorkempen (Schilde). Afdeling Antwerpen. luc.cremelie@gmail.com • 5 november: Wandeling Gewestbossen Ravels. Start 13u30. Afdeling Turnhout. ray.elst@skynet.be • 13 november: Wandeling Het Blak, Beerse-Merksplas. Start 13u30.

Afdeling Turnhout. ray.elst@skynet.be • 18 november: Namiddagwandeling Hoogerheide, Brabantse Wal. Afdeling Kapellen. guy.fissers@skynet.be • 19 november: Wandeling De Graafse bossen, Merksplas. Start 13u30.

Afdeling Turnhout. ray.elst@skynet.be • 19 november: Herfstwandeling in het Kravaalbos in Meldert. Afdeling Dendermonde. Hubert Van Dender tel. 052 21 65 20 • 19 november: Wandeling Brabantse Wal. Afdeling Deurne. maria.cluts@telenet.be • 19 november: Natuurgebied Gerhagen (Tessenderlo). Afdeling Antwerpen. luc.cremelie@gmail.com • 19 november: Wandeling Kravaalbos. Samenkomst om 13u30 aan De Bruynkaai. Afdeling Dendermonde. Hubert Van Dender 052 21 65 20 • 26 november: Begeleid bezoek Parkbegraafplaats Schoonselhof in Wilrijk. Afdeling Willebroek. albertopdebeeck@hotmail.com • 27 november: Wandeling De Korhaan Oud-Turnhout. Start 13u30.

Afdeling Turnhout. ray.elst@skynet.be • 2 december: Wandeling Houwaert, wijngaarden en wildernissen in het Hageland. Afdeling Kapellen. guy.fissers@skynet.be • 3 december: Scheldewandeling. Afdeling Deurne. maria.cluts@telenet.be • 3 december: Deelname aan de Broekventjestocht (Willebroek).

Afdeling Antwerpen. luc.cremelie@gmail.com • 3 december: Wandeling Boones Blijk Turnhout. Start 13u30.

Afdeling Turnhout. ray.elst@skynet.be • 9 december: Avondwandeling. Afdeling Dendermonde. Hubert Van Dender tel. 052 21 65 20 • 17 december: Smoutebollentocht in Brecht. Afdeling Deurne. maria.cluts@telenet.be • 11 december: Wandeling Ravelskamp. Start 13u30. Afdeling Turnhout. ray.elst@skynet.be • 17 december: Wandeling Stadspark. Start 13u30. Afdeling Turnhout. ray.elst@skynet.be • 17 december: Donkmeer en omgeving. Afdeling Antwerpen. luc.cremelie@gmail.com • 17 december: Wandelen tussen Veert en Vliet te Schelle. Start 13u.

Afstand 8 km. Afdeling Willebroek. albertopdebeeck@hotmail.com • 7 januari: Worstenbroodwandeling. Afdeling Willebroek. albertopdebeeck@hotmail.com

25

Cursus kaart en kompas In de basismodule (M1) leer je hoe je een kaart gebruikt en vooral hoe je ze interpreteert. Je leert omgaan met de legende, de schaal en de hoogtelijnen.

Verder zien we hoe je het kompas als een handig hulpmiddel kan gebruiken. Het eerste gedeelte kan je als een zelfstandig geheel volgen en het richt zich tot iedereen met belangstelling voor oriëntatie. Je hoeft niet noodzakelijk een bergtrekker te zijn!

Een meer geavanceerd deel (M2) sluit direct aan op de basismodule. We gaan dieper in op het werken met kompas: hindernisomschrijving en marsplan komen aan bod. We zien ook dat vooral de afgeleide praktische toepassingen nuttig zijn. Alles wordt tijdens een praktijkweekend op het terrein ingeoefend.

De volledige cursus oriëntatie vormt wel de basis voor de cursus hooggebergtetrekker en alpinist. Wil je deze volgen dan raden we de cursus oriëntatie sterk aan! GPS wordt in een afzonderlijke facultatieve les behandeld. De cursisten krijgen hiervoor een afzonderlijke uitnodiging.

►► INFO

Data?

• Antwerpen/Sint-Niklaas: Module 1: 14/12/2017, Huis van de Sport, Antwerpen, 19u30 13/01/2018, De Meermin, Antwerpen, 9u30 – 12u30 13/02/2018, Kalmthoutse Heide, 13u30 Module 1+ 2: 14/12/2017, Huis van de Sport, Antwerpen, 19u30 13/01/2018, De Meermin, Antwerpen, 9u30 03/02/2018, Natuurvriendenhuis De Berk, 9u30 10 en 11/03/18, Praktijkweekend Logbiermé, 10u info: dirk.martijn@bergstijgers.org

• Kempen: Module 1: 24/11/2017, De Mixx, Herselt, 19u30 08 en 15/12/2017, De Mixx, Herselt, 19u30 16/12/2017, De Mixx, Herselt (praktijk), voormiddag Module 2: 19/01/2018, De Mixx, Herselt, 19u30 3/02/2018, Toeristentoren, Herentals (praktijk), hele dag 10 en 11/03/17, Praktijkweekend Logbiermé, 10u info: veraghtert.eddy@telenet.be • Brugge / Gent: Module 1: 21/11/2017, Huis van de sport, Gent, 19u45 28/11/2017, Huis van de sport, Gent, 19u45 02/12/2017, Het Leen, Eeklo (praktijk), 10u - 13u30 Module 2: 23/01/2018, Huis van de sport, Gent, 19u45 03 en 04/02/2018, NV huis Logbiermé (praktijk), 10u info: debacker.erik@telenet.be Prijs? Volledige cursus (M1 + M2): 85 euro / -26 jaar: 65 euro - Module 1: 40 euro / -26 jaar: 30 euro Inclusief? Cursusmateriaal, topografische kaart en voor Module 2 de overnachting in het Natuurvriendenhuis.

Meebrengen? Meetlat, schrijfgerief, fijne kleurstiften (rood, groen, blauw en zwart). Een kompas heb je in de eerste les niet nodig. Wacht dus met de eventuele aankoop.

Inschrijven? www.bergstijgers.org

////////////////////////////////////////

Wintertrektocht Bilzen Tongeren - Diest - Aarschot ►► Programma

Zaterdag 6 januari om 8u samenkomst in het station van Aarschot. - 8u17 vertrek met de trein naar Bilzen.

Wandeling van ca. 20 km langs Alden Biesen, Haspengouwse fruitgaarden en Natuurreservaat De Kevie naar Tongeren.

Avondmaal en overnachting in de jeugdherberg Be’gein’hof.

Zondag 7 januari 7u45 ontbijt in de jeugdherberg.

Om 8u48 met de trein naar Diest Wandeling van ca. 22 km naar Aarschot door de Demervallei, over de Voortberg en middagstop in Testelt.

Bij aankomst avondmaal in zaal Vinea in Aarschot.

Wie? De Natuurvrienden Aarschot Meenemen? Picknick voor zaterdagmiddag, drinkbus en lidkaart De Natuurvrienden, rugzak, wandelschoenen, winter- en reservekledij, was- en toiletgerief. Beddengoed is niet nodig.

Prijs? Volwassenen inclusief treintickets: 45 euro Volwassenen exclusief treintickets: 37 euro Jongeren < 21 jaar inclusief treintickets: 30 euro Inbegrepen? avondmaal, overnachting en ontbijt in de jeugdherberg, picknick zondagmiddag en avondmaal in Aarschot.

Inschrijven? Gelieve voor 1 december 2017 in te schrijven en het volledige bedrag te betalen via overschrijving op rekeningnummer IBAN BE69 0001 6125 0978 op naam van ATB De Natuurvrienden Aarschot met de mededeling ‘Wintertrektocht 2018’. Het aantal deelnemers is beperkt.

De inschrijving is pas geldig vanaf betaling. Meer info bij Vinzens: 0495 79 72 71 – vmausen@hydrio.be. Indien vegetarische maaltijden gewenst, gelieve dit te melden bij je inschrijving.

////////////////////////////////////////

CLIMB

de natuurvriend • oktober 2017

verkoopt terug de jaarlijkse kalender.

Terug een top editie!

26

Deze is te koop voor €10 per stuk bij de kernleden; Lisa, Andy, Eva of Johanna.

Wij zijn aanwezig op alle nationale activiteiten en trachten bij zoveel mogelijk komende clubavonden aanwezig te zijn.

Laat mij gerust even weten als we op een clubavond welkom zijn. De kalenders kunnen ook besteld worden via mail naar climb@bergstijgers.org met vermelding hoeveel kalenders en op welk adres deze verstuurd mag worden. Wij mailen je dan het rekening nummer door waarop de centen mag gestort worden. We sturen de kalender gratis naar je op.

COLOFON

Bosbingo en win het spel Vogel 't uit!

Kijk op p. 3 voor meer info.

De Natuurvriend verschijnt driemaandelijks en is een uitgave van ATB De Natuurvrienden vzw.

Redactieadres De Natuurvriend, Provinciestraat 53, 2018 Antwerpen Tel.: 03/270 02 80 e-mail: info@denatuurvrienden.be Verantwoordelijk Uitgever Greet van Gool, p/a Provinciestraat 53, 2018 Antwerpen Dagelijks Bestuur De Natuurvrienden Greet van Gool, Franรงois Aerts Dagelijks Bestuur Lieven Heuten, Eric Kussener Hoofdredacteur Dries Everaerts (dries@denatuurvrienden.be) Redactie Martine Deweirt, Sybille Carron en Dries Everaets Coverfoto Tekening: Kim Thomas Layout en drukwerk Coรถperatieve eco-drukkerij De Wrikker cvba, Patriottenstraat 29, 2600 Berchem.

Tel.: 03/218 56 74, info@dewrikker.be www.dewrikker.be Gedrukt met vegetale inkten op een alcoholvrije Heidelberg EcoColor Printmaster Papier: Cyclusprint 90 gr.

100% gerecycleerd.

(tekening Kim Thomas) 27