De krant die verder kijkt in de stad
SEPTEMBER 2018 | 4E JAARGANG NR. 66 | KIJK VOOR HET LAATSTE UTRECHTSE NIEUWS OP
VOLGENDE KRANT: ZATERDAG 13 OKTOBER 2018
Advertentie
Op bezoek bij Woongroep Tuinwijk pagina 9
Anatomiegebouw in oude glorie hersteld
DUIC.NL
PASTOE WEESHUIS SALE
zaterdag 6 oktober Sleepboot 4, Houten 09.00 - 16.00
pastoe
www.pastoe.nl
Neem
pagina 6
GRAT
IS
mee!
Advertenties
WERELDFILMS HOLLANDS PRIJSJE Met in het hart van deze krant
oktober 2018
€ 8,50
h a r t vo o
r historie en cultureel erf goed in stad Historische Vere en regio Utre cht niging Oud-Utre cht bruisend als nooit tevoren
image
‘Geschiedenis leeft steeds meer in Utre cht’
Ticket € 10,75
Joost Cornelisz.
Droochsloot, De
Ganzenmarkt en
& copyright centraal
de Stadhuisbrug
museum utrecht
Duizend en-één Duizend-en-één Duizend-en ideeën
1
/ ernst moritz
te Utrecht,
ca. 1620 ‘De Utrechtse bevolking kent ons nog onvoldoen onze publicaties de. Wie onze activiteite ziet, is meestal meteen n bezoekt of Voorzitter Dick de Jong en zijn bestuur enthousiast. We gunnen dat meer mensen.’ naar buiten treden hebben een duidelijke en meer missie:
D
Utrechters de rijke als vereniging meer e Historische historie van hun Vereniging vondsten in De stad laten beleven. Oud-Utrecht die Uithof weten we dit jaar dacht voor de Romeinse dat die teruggaat haar 95-jarig bestaan tot de prehistogeschiedeviert, poppodium Tivoli. nis als voor de nieuwe rie (9.000 jaar voor heeft twee kerndoelen. Die prijsvraag architectuur. Christus). Toch Ze wil de Oude en nieuwe kreeg veel aandacht En voor de manier is Utrecht alles belangstelling leden behalve een openwaarop de limes voor de en leverde De kracht van verrassende en en het castellum, luchtmuseum. geschiedenis, archeologieUtrechtse de boodschap inspirerende inzenJuist groei en de oude van en momoOud-Utrecht wordt dingen op.’ De kernen en de glastuinbouw dorpsdernisering zijn numenten stimuleren gemeente heeft ook bepaald kenmerkend voor en ze wil het in het de door het aantal gebouwen onlangs nieuwe stadsdeel Utrecht in de 21e Utrechtse culturele leden. De verenizijn ingepast. Ante koop aaneeuw. Tegelijkererfgoed bewaging telt veel trouwe geboden. De prijsvraag dere voorbeelden: tijd is het Utrechtse ken. Het eerste leden, somwe organiseren gebeurt door het heeft zijn erfgoed een mige sporen niet alleen een zijn al decennialang inspiratiebron voor uitgeven van een in het bestemming lezing over recente herbestemming lid. Toch tijdschrift en een splan en neemt het aantal de verkoopvoorw archeologische van gebouwen jaarboek en het jongeren langvondsten, maar aarden duidelijk en nieuwe organiseren van ook zaam toe en ze lenagelaten zoals een historisch kelingen in stedenbouw. ontwikzingen en excursies. zijn zeer welkom. de publieke functie café over Utrechts Dit jaar komt De geDat de Utrechtse die de nieuwe studentenleven schiedenis en het daar een nieuw geschiedenis leeft, eigenaar het pand van 1945 tot 2018.’ evenement bij: erfgoed van de blijkt volgens de moet geven. stad dragen bij Nacht van de Utrechtse de voorzitter aan de populariteit van GeschiedeOud-Utrecht ook De Jong: ‘Onze Inbreng serieus als woonplaats nis. Erfgoed wordt inbreng wordt door uit het enthousigenomen en toeristische bewaakt door beasme waarmee de gemeente en Ook als het om stemming. De Jong: de staat van monumenten er met verschillenandere partijen erfgoed gaat, kijkt ‘De combinatie en hisde erfgoedorgan serieus genomen. Oud-Utrecht naar van rijke historie torische locaties isaties - zoals Het Dat bleek ook het verleden, het en moderniserin te onderzoeken Utrechts Archief, g en tijdens het debat heden en de toekomst. is uitdagend voor in actie te komen de musea, Gilde dat we voorafeen historische als die bedreigd De Jong: Utrecht en de gaand aan de ‘We willen bijdragen vereniging als de worden. gemeente - wordt laatste gemeenteonze. Wij bieden aan een zorgsamengewerkt. raadsverkiezingen vuldige omgang een breed pakket Dan ontstaat, wat met cultureel erfhebben georaan activiteiten hij noemt ‘het ganiseerd. Met goed. We staan en publicaties Verleden, heden Utrecht-gevoel’. negen politieke voor behoud door om de én toekomst Wat dat is? Misschien partijen gingen ontwikkeling. Een geschiedenis toegankelijkUtrechtse Utrecht telt talloze we in discussie de ervaring mooi voorbeeld monumenten te main Utrecht deel over hun erfgoedbelei is de prijsvraag ken. Dat doen we en heeft een zeer uit te maken van die we drie jaar d. De aanbedoor naar oud én rijke geschiedegeeen uiterst boeiende velingen die we leden uitschreven. nieuw te kijken. nis. Dankzij recente opgesteld hadden, en nog steeds Tijdens een excurWe vroegen inarcheologische zichtbare geschiedenis hebben we daarna zenders een plan sie in Leidsche Rijn te maken voor de ook gestuurd van eeuis er zowel aanwen. En daarvan naar de partijen herbestemming te genieten en gedie een nieuw colvan het voormalig bruik te maken. lege vormen.’
Een culturele bijlage
‘Uterech is pas je stadsjie asje het ook kent, en dan moje oak de stad van vroeger kennen. En wie ze stadsjie van vroeger ken, ken de stad van vandaog en morrege begrijpen. Daorom ben ik lid van de Vereniging Ouw Uterech, die zich in om alles van zet toen vas te leggen met ’t oog op nu da oak om ons stadsjie en in geschrif te bewaoren Vooral ben ik dol zoas ’t war. op ’t tijdschrif van de vereniging waorin ze mooi geschreven artikelen hebben over ’t Uterech van vroeger, vanaf de Romeinen tot aon de Patriotten, maor mij interesseert voaral alles van rond de 19e en vroeg 20e eeuw. Veel waje daorin tegenkomp speel nou oak nog ’n rol, neem bijvoorbeeld de geschiedenis van de binnenstad de koms van Hoog me Zacharijne en de verbouw Stationsgebied. Kos tot nu van ’t die je mot lezen. Daorom graog aon jongeren zou ik ’t oak aonbevelen lid te worre. Alles wa nu gebeur heb z’n roots in ’t verleje en dan begrijp je waorom Uterech gin gewoane Stationsbuurt meer heb. Wor lid, dan houje van Uterech.’ KOOS MARSMAN, stadsgids en commetator
foto vereenigde
fotobureaux
nv
| het utrechts archief
10 t/m 14 okt 2018
‘Oud-Utrecht is onmisbaar voor de kennis van en regionale historie de lokale en doet belangrijk werk voor het erfgoed. Ik merk op DUIC en sociale media dat er enorm veel interesse is in de historie helemaal niet leeftijdsgebon van de stad en dat dit den is. Oud-Utrecht zelf zeker wat aan kan er doen om een eigentijdsere te krijgen, maar uitstraling ondertussen moeten jongeren (in ieder geval dertigers en veertigers) natuurlijk lid worden!’ alvast ARJAN DEN BOER (46), publicist en medewerker van De Utrechtse Internet Courant
, collectie beeldmateriaal
w eu
Boots apotheek Utrecht
Elke werkdag open van 8-20u. Stationsplein Hoog Catharijne
utrecht.nl.boots.com
UTRECHT ZOEKT 100 PLEEGOUDERS
V E
W
E G
R D
K O M
Koop je kaartje nu online met korting
De Vereniging Oud-Utrecht een jaar had de vereniging is in 1923 opgericht op initiatief van de honderd leden, bij rond 1.900. Op de het 25-jarig bestaan toenmalige burgemeester Fockema foto zien we leden (1948) waren het Andreae. Binnen van Oud-Utrecht er 600 en nu schommelt tijdens een excursie het in 1934 voor het stadhuis van Rhenen.ledental
ni let’s feel good
REMBRANDT UTRECHT
T
I C
H
T E
VERNIEUWD
R B
IJ
LEES VERDER OP PAGINA 15
alting uitvaarten 06 45 363 220 (dag & nacht) Geertekerkhof 3 3511 XB Utrecht Alle nieuwbouw in regio Utrecht:
UTRECHTWOONT.NL
alting uitvaarten
RabobankRegionaal Editie Utrecht • nr. 9 - 2018
Rabobank Utrecht • Particulieren: (030) 287 87 87 • Bedrijven: (030) 287 80 00 • www.rabobank.nl/utrecht
StimuleringsfondsXL maakt park sportief
Ze zijn net geplaatst, de sporttoestellen waardoor het Oosterspoorbaanpark nu
extra 100.000 euro beschikbaar te
ook met sport de buurt bij elkaar brengt. Mede dankzij een schenking van het
stellen aan nieuwe of vernieuwende
StimuleringsfondsXL 2017 kon het gerealiseerd worden. Dit jaar schenkt het fonds
initiatieven die Utrecht en haar
weer 100.000 euro aan maatschappelijke initiatieven.
omgeving mooier, socialer, duurzamer of leuker maken te ondersteunen.
Hoe werkt het StimuleringsfondsXL?
“ Nieuwe of vernieuwende initiatieven die Utrecht en haar omgeving mooier, socialer, duurzamer of leuker maken, maken kans op een bijdrage uit het StimuleringsfondsXL.”
Met het StimuleringsfondsXL kunnen
Projecten die kans willen maken op een
Buitensporig sportief
StimuleringsfondsXL staan deze
we anderen helpen op thema’s die
bijdrage kunnen tot uiterlijk 7 oktober hun
“Tijdens de buurtbrainstormsessies
apparaten nu in Park Oosterspoorbaan.
wij als Rabobank belangrijk vinden;
plan insturen via Stimuleringsfondsxl.nl. Een
financiële zelfredzaamheid, stimuleren
jury, bestaande uit leden van de ledenraad van
ontstond het idee om in het toekomstige park ook sporttoestellen
Geen geldbedrag zonder draagvlak
ondernemerschap, participatie,
Rabobank Utrecht, kiest uit alle inzendingen
te plaatsen.” Dit zegt Christine Weijs,
Weijs zag in eerste instantie
duurzaam en energiezuinig wonen en
de finalisten. Deze finalisten worden door
één van de drijvende krachten achter
op tegen de aanvraag bij het
het stimuleren van gezonde voeding en
de bank geholpen het plan aan te scherpen
‘Buitensporig Sportief’. Samen met
StimuleringsfondsXL. “Ik dacht wat een
het tegengaan van voedselverspilling.
en bij het werven van zoveel mogelijk online
‘Markt om de hoek’ een ander initiatief
gedoe om zo’n plan te schrijven en
dat op het Park Oosterspoorbaan
stemmen te gaan verzamelen, maar
Eerdere Winnaars
stemmen winnen uiteindelijk een geldbedrag
plaatsvindt, schreef ze een voorstel
het heeft gezorgd dat ons plan beter
Isabel: “In 2017 gingen de bijdragen
én hulp bij de realisatie. In totaal is er 100.000
voor het StimuleringsfondsXL.
doordacht en uitgewerkt is. Ook merk je
naar het Grijze Koppen Orkest in Zuilen/
euro te verdelen. De winnaars worden half
Doordat het initiatief veel stemmen
dat er veel draagvlak is gekomen, want
Overvecht. Hier kunnen kwetsbare
november bekend gemaakt.
kreeg, wonnen zij een deel van het
om stemmen te verdienen moet je veel
ouderen en mensen met dementie
StimuleringsfondsXL.
mensen enthousiasmeren voor het
zelf muziek maken. Energy Challenges
Christine: “We wilden een
plan. Daar kregen we dan ook hulp bij
was een andere winnaar. Dit is een
Calisthenicsappartaat en diverse
van de Rabobank.”
heel mooi project waar basisscholieren
fitness apparaten neerzetten.” Weijs
stemmen. De projecten met de meeste
spelenderwijs in aanraking komen met
bekent dat ze ‘calisthenics’ ook eerst
Isabel Kleijne is vanuit Rabobank
techniek en duurzaamheid. Een jaar
moest googlen. “Het is een klimstellage
Utrecht betrokken bij het
eerder won ‘Stichting Move’ met een
waar je allerlei ‘Epke Zonderland-
StimuleringsfondsXL.
project dat studenten koppelde aan
achtige oefeningen’ op kunt doen.
“We hebben dit fonds opgezet om
kinderen uit minder bedeelde wijken.
“Onze omgeving sterker maken, door zelf actief deel
Het is razend populair.” Mede dankzij
een extra boost te geven aan ons
Om te laten zien dat je zelf
te nemen aan initiatieven.” Uit die gedachte heeft de
de bijdrage van 22.000 euro uit het
reguliere stimuleringsfonds. En een
je wereld kan verbeteren.”
Rabobank diverse fondsen gesticht.
Rabobank Utrecht stimuleert
Naast het StimuleringsfondsXL bestaat ook het
Rabobank zit in de haarvaten van de samenleving
‘gewone’ Stimuleringsfonds van Rabobank Utrecht.
‘Mensen helpen zichzelf te helpen’ dat
Aan het woord is Pieter Leyssius, Directie
betrokkenheid toont. Ook kennis en
de lokale samenleving via deze fondsen. Het grote
was de gedachte die de oprichters van
Voorzitter a.i. en Directeur Bedrijven
netwerk worden gedeeld. Leyssius zelf is
verschil tussen de twee fondsen is dat via de XL
de Rabobank hadden. Die gedachte zit
van Rabobank Utrecht. “Vanuit ons
onder andere als vrijwilliger betrokken
variant meer hulp wordt geboden vanuit de bank,
in ons DNA. Het StimuleringsfondsXL
DNA willen wij in de haarvaten van
in bestuursfuncties bij het Internationaal
dat de aan te vragen bedragen hoger liggen en dat
past helemaal in die oorspronkelijke
de samenleving zitten. Dat doen we
Kamermuziekfestival, bij de Utrechtse
het een wedstrijd is. Wel maar één keer per jaar.
gedachte.’
door een deel van onze winst terug
Ondernemers sociëteit en bij JINC (een
te geven aan onze samenleving. We
organisatie die jongeren naar werk
Via het ‘gewone’ Stimuleringsfonds kun je
sponsoren sportclubs op elke niveau,
begeleidt). “Ik ben echt niet de enige
cultuur zoals musea en theaters en
op kantoor met zulke betrokkenheid.
maatschappelijke initiatieven met
Mijn collega’s zijn ook zeer betrokken
diverse fondsen.” Alleen al in Utrecht
en doen fantastisch werk bij o.a.
en omstreken geeft Rabobank Utrecht
de Voedselbank het Bartholomeus
jaarlijks zo’n 2 miljoen terug aan de
Gasthuis. Wij verwachten van onze
samenleving. Maar het is meer dan
medewerkers betrokkenheid bij de
geld waarmee Rabobank Utrecht haar
lokale maatschappij.”
Pieter Leyssius
Growing a better world together
Rabobank geeft een deel van haar winst terug aan
via rabobank.nl/utrecht het hele jaar door aanvragen indienen.
3
SEPTEMBER 2018 | NR. 66 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
INHOUD
De week in quotes
Nieuws
Wat zijn de meest opmerkelijke quotes uit het Utrechtse nieuws van de afgelopen twee weken? Een overzicht.
4 DUIC in Beeld Academiegebouw
6 Renovatie Anatomiegebouw Gebouw weer in oude glorie hersteld
“De exploitatie door de huurder zal zo zijn dat deze bijdraagt aan een positieve
9 Woongroep Tuinwijk
“Uit de vorige procedures hebben wij de conclusie moeten trekken dat doorgaan op dezelfde weg weinig kans van slagen heeft”
beleving van de prachtige binnenstad”
De gemeente Utrecht moet de komst van Het Nieuwe Zandpad wederom uitstellen. De afgelopen vijf jaar is er gezocht naar exploitanten, maar er zijn geen partijen waarmee de gemeente in zee zal gaan.
Op bezoek bij de 50+ woongroep
Cultuur / Uit
Eigenaar Bert Wagenaar reageerde op vragen van het CDA naar aanleiding van zijn plan om van het bijzondere pand op de Kromme Nieuwegracht 2 een bed and breakfast te maken.
15 Allemaal Utrechters Maja uit Zweden
17 Uittips
“Wij komen toch al aan de deur en als we de boodschappen hebben bezorgd is er genoeg ruimte in het wagentje om pakketjes mee terug te nemen”
“Er werd aangebeld en toen stonden ze voor mijn deur, met mijn dode kat in een doos”
o.a.Betweter Festival en de Nacht van de Poezie
Stad/Leven De kat van Sytske werd in de Kwartelstraat doodgebeten door een losgebroken husky. De kat van Sytske was niet het enige slachtoffer, de hond beet in totaal drie katten dood.
18 Kunst aan gebouwen
De online supermarkt Picnic gaat in Utrecht niet alleen boodschappen bezorgen maar ook postpakketjes ophalen.
Glasmozaïek bij Park Transwijk
20 Jette en Jildou drinken koffie Bij ChiqueOLatte
21 Puzzel Win 3x2 kaarten voor HRFST Festival
“We hebben geluisterd naar de aanhoudende roep van veel bezoekers dat zij de voorkeur geven aan eind december”
“We zijn bewust zo vroeg getrouwd, anders hadden we de zeventig jaar nooit gehaald en zou de burgemeester nooit langs zijn gekomen”
Sport 23 Column voetbalvader
Het Internationaal Kamermuziek Festival Utrecht gaat voortaan weer in de winter georganiseerd worden, dat heeft wel tot gevolg dat celliste Harriet Krijgh stopt als artistiek leider van het evenement.
Een oefening loslaten
Burgemeester Jan van Zanen ging op bezoek bij Jan en Annie Heus, die hun platina huwelijk (70 jaar) vierden.
23 Bjorn Kellerman Van assistkoning naar goalgetter
Colofon REDACTIE Jesse Holweg en Robert Oosterbroek BEELDREDACTIE Robert Oosterbroek CONTACT REDACTIE 030 - 633 18 90 redactie@duic.nl
1
Social Media AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Jantine Albers, Jette Pellemans, Jildou Fabriek, Pieter Willemsen, Jochem Geerdink, Bas van Setten, Arjan den Boer en Bo Steehouwer ART DIRECTION EN VORMGEVING ddk.nl, Frankie Tjoeng, Bas van Noppen UITGEVERS Joris Daalhuisen en Martijn Rademakers
PARTNERSHIPS & SALES Stefan Timmer via stefan@duic.nl ADVERTEREN 030 - 740 04 44 Helling 13, 3523CB Utrecht adverteren@duic.nl VRAGEN OVER DISTRIBUTIE? Pierre Schoonhoven via distributie@duic.nl 06 - 14 41 56 56
8
WEBSITE DUIC.nl
FACEBOOK DUIC
TWITTER @duicnl
INSTAGRAM duic.nl
4 Nieuws
NR. 66 | SEPTEMBER 2018 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Nieuws 5
SEPTEMBER 2018 | NR. 66 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
DUIC IN BEELD
Tekst: Jesse Holweg / Fotografie: Robert Oosterbroek
Academiegebouw
H
oewel steeds meer van werkzaamheden naar De Uithof worden verwezen, zijn de uni versitaire plechtigheden nog altijd in het Academiegebouw aan het Domplein. Als onderdeel van de Open Monumentendag begin september leidden Juniorgidsen belangstellenden rond in het gebouw. Een bijzonder gebouw dat nog eens extra interessant is, omdat het is geïntegreerd met historische panden van de Domkerk. Het Academiegebouw werd 1896 geopend als hoofdgebouw van de universiteit.
De foto waar je nu naar kijkt, is één van die plekken waar je even de tijd voor moet nemen. De representatieve trap in het trappenhuis heeft gebrandschilderde ramen uit 1894 naar ontwerp van A.J. Derkinderen; het verbeeldt de Utrechtse Stedemaagd die het Academiegebouw aan de universiteit aanbiedt. Op het plafond is helemaal een betoverend tafereel te zien. De plafondschildering door G. Sturm uit 1894. Waar Pallas Athene met de vijf faculteiten is te zien. De moeite absoluut waard.
6 Nieuws
NR. 66 | SEPTEMBER 2018 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
De renovatie van het Anatomiegebouw is klaar ‘ We hebben onze ziel en zaligheid in het pand gestopt’
Tekst & fotografie: Robert Oosterbroek
De rails waarop de kadavers de collegezaal werden ingereden liggen er nog. Ook de snijzaal ziet er nagenoeg hetzelfde uit als op historische foto’s. Het Anatomiegebouw is na drie jaar van renovatie weer klaar voor gebruik. Het gebouw is van de binnen- en buitenkant in oude glorie hersteld.
O
p het Veeartsenijterrein langs de Biltsche Grift staat het Veterinair Anatomisch Instituut, kortweg Anatomiegebouw. Het gebouw werd eerder het ‘vergeten broertje’ van het voormalige postkantoor op de Neude genoemd. Het Anatomiegebouw is namelijk door dezelfde architect, Joseph Crouwel, ontworpen. Ondertussen kunnen we van een vergeten broertje niet meer spreken: het gebouw is bij veel Utrechters bekend geworden. De geschoolde Nederlandse Diergeneeskunde start in 1821 met de oprichting van de Rijksveeartsenijschool in een landgoed aan de Biltstraat in Utrecht. De huidige eigenaar van het gebouw, Sebastiaan Tesink, vertelt: “In het begin was er alleen maar aandacht voor landbouwdieren, die hadden natuurlijk economisch nut. Honden en katten zag je toen nog niet.” Het onderwijs breidde zich steeds verder uit en in 1921 werd het Veterinair Anatomisch Instituut gebouwd. In dit gebouw werd de anatomie, dat als de basis van het vak wordt gezien, onderwezen en verder bestudeerd. Op 2 januari 1984 vertrok de faculteit Diergeneeskunde naar de Uithof en de gebouwen aan het Veeartsenijpad kregen verschillende nieuwe bestemmingen. Terwijl Tesink in het grote hal van het gebouw staat wijst hij om zich heen: “In de jaren na de sluiting van dit pand zijn hier judolessen gegeven en is het gebruikt als een opslag. De snijzaal werd gebruikt door een kinderdagverblijf en de collegezaal door een theatergroep. Veel van het gebruik was van tijdelijke aard en de staat van het pand ging achteruit.” De gemeente besloot in 2015 het gebouw van de hand te doen. Ondernemer Sebastiaan Tesink heeft jarenlange ervaring met ve-
terinair farmaceutische bedrijven. “Wij geven onder andere her- en bijscholing aan dierenartsen. Dus toen wij zagen dat dit pand te koop stond, met al die geschiedenis, vonden wij het de ideale plek voor ons bedrijf.” Het gebouw werd van de gemeente gekocht en er werd een plan gemaakt; het gebouw moest getransformeerd worden naar cursus- en collegeruimtes en tien appartementen. Duizenden dakpannen Een jarenlange renovatie stond voor de boeg: “Het pand was in slechte staat. We hebben bijna elk steentje opgeknapt en schoongemaakt, en we wilden het gebouw zoveel mogelijk in originele staat behouden. Dus geen wanden doorbreken of bijbouwen als dat echt niet noodzakelijk was.” Terwijl Tesink door het gebouw loopt, somt hij op wat er allemaal gebeurd is: “We hebben duizenden dakpannen, die nu niet meer gemaakt worden, moeten zoeken. Uiteindelijk konden we een partij uit Groningen laten komen. Ook waren er een heleboel bakstenen beschadigd, die waren ook niet meer verkrijgbaar. We hebben ze zelf allemaal zelf laten bakken.” Ook de prachtige glazen koepel ziet er weer mooi uit. Hij wist naar boven: “Ruim duizend manuren zitten er alleen al in deze koepel, alle panelen zijn eruit gehaald en alle glaasjes zijn opgeknapt. Het dak was doorgezakt, maar ziet er nu weer top uit.” Aangekomen bij het trappenhuis vertelt hij verder: “Hier zaten 1600 kapotte ruitjes in.” Er is een hoop gerenoveerd, maar het pand is volgens Tesink wel zo veel mogelijk in de originele staat gelaten: “In de collegezaal lopen bijvoorbeeld nog de rails waarmee de kadavers naar binnen werden gereden. De professor rookte toen nog pijp om
Nieuws 7
SEPTEMBER 2018 | NR. 66 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Advertenties
Hoe leuk kan werken zijn bij dé grootste kinderopvang organisatie in Utrecht!
• • • • • •
Fijne werksfeer en leuke collega's Uitdagend en zinvol werk Plezier en groei door ontwikkeling Uiteenlopende werklocaties Prachtige sport- en natuurlocaties Flexibiliteit
vacatures@ludens.nl I 030 - 236 15 35 I www.ludens.nl
‘We hebben bijna elk steentje opgeknapt en schoongemaakt’ de stank te verdrijven. Met het kadaver werd de anatomie van het dier besproken. Zo werd er toentertijd lesgegeven.” Ook aan de buitenkant van het gebouw is er een hoop gedaan, zo zijn alle dierenkoppen gerestaureerd en hangt boven de ingang van het gebouw weer de originele boog die er jaren had gehangen. “Die hebben we in bruikleen gekregen van het Universiteitsmuseum.” De vlonder Buiten het gebouw, aan de oever van de Biltsche Grift, ligt een punt van discussie. Een nieuw gebouwde vlonder kon op kritiek rekenen van buurtbewoners die het groen niet wilden zien verdwijnen. Tesink legt uit waarom er een vlonder werd gebouwd: “Omdat veel van onze bezoekers van buiten de stad komen en wij natuurlijk ook niet te veel auto’s in de wijk willen, vonden wij het een goed idee om onze gasten te laten parkeren in garage De Grifthoek en ze dan op te halen met een bootje. Dat is leuk voor onze gasten en het scheelt enorm qua parkeerdruk in de wijk. We waren ons niet van bewust dat er een vergunning voor nodig was.” Enkele omwonenden zijn juist minder blij met de vlonder, zij zien die graag verdwijnen. Omdat de vlonder zon-
der vergunning is gebouwd, is ook de gemeente betrokken geraakt. Het geschil is ondertussen hoog opgelopen. De gemeente heeft eerder aangifte gedaan tegen de bouwer van de vlonder en geëist dat de situatie in oude staat hersteld moet worden. Tesink laat weten dat ze nog in bezwaar gaan. “Daarnaast begrijpen wij ook dat we de verbouwing voor veel overlast heeft gezorgd. Maar we hebben onze ziel en zaligheid in het pand gestopt en we hebben juist met heel veel liefde en passie het gebouw opgeknapt. We zijn blij dat de verbouwing van het gebouw nu in ieder geval klaar is.” De eerste bezoekers van het gebouw waren ook buurtbewoners: “Op 1 september hebben we open huis gehouden, er kwamen zo’n 150 buurtbewoners langs. Een week later mocht iedereen langskomen tijdens Open Monumentendag Utrecht. De reacties waren positief.” Monumentendeskundige Arjan den Boer, die vaak over het gebouw geschreven heeft voor DUIC, was een van de bezoekers, hij schreef: “Het Anatomiegebouw is werkelijk prachtig gerenoveerd.” Freek Moolenaar, manager van het Anatomiegebouw, vertelt: “Het gebouw is een mooie plek voor scholings- en cursusdagen voor allerlei beroepsgroepen en onderwijs instellingen. In de collegezaal is plek voor 120 mensen en kunnen we ook livestreamen. De oude snijzaal heeft ruimte voor 80 mensen, maar is ook geschikt voor kleinere groepen. De afgelopen maand hebben we al voornamelijk scholingsdagen gehad op het gebied van diergeneeskunde, voor hun is het natuurlijk een mooie historische locatie. Het is vooral mooi om te zien als er een dierenarts is die hier vroeger zelf nog echt les heeft gehad, al worden die nu wel een dagje ouder.”
Vanuit het hart
Martijn (43)
“IK WIL HIER NOOIT MEER WEG” Al is hij geen geboren Utrechter, al tijdens zijn studie heeft Martijn zijn hart aan deze stad verpand. Hij woont er, hij werkt er en heeft er zijn grote liefde gevonden. Zijn hele leven speelt zich hier af. En als het aan hem ligt, gaat hij hier nooit meer weg. Bij Barbara Uitvaartverzorging begrijpen wij precies wat hij bedoelt. Al sinds 1955 werken wij vanuit het hart van Utrecht aan het waarmaken van persoonlijke uitvaartwensen, zodat ieder afscheid altijd even uniek en bijzonder is als de persoon zelf. Wilt u de mogelijkheden bespreken van een persoonlijke uitvaart voor uzelf of één van uw naasten? Bel dan: 030 - 296 66 66. Kijk ook op: www.barbarauitvaart.nl Barbara Uitvaartverzorging | (030) 296 66 66 | www.barbarauitvaart.nl
Advertenties Advertorial
Wie reist er eigenlijk met de bus?
V E
K O M
W
R
E G
D T I C
Tienduizenden mensen reizen dagelijks met een van de meer dan tweehonderd Syntus Utrecht-bussen in onze mooie regio. Veel van deze bussen komen langs station Utrecht Centraal. Bij de Jaarbeurszijde platform Streekbussen vraagt DUIC de komende weken aan reizigers waar ze vandaan komen, waar ze heen gaan en wat ze eigenlijk van de dienstverlening vinden.
VE R N IE U W
H
T E
R B
IJ
D
VANAF 30.09.2018
Vandaag: Lilian Yakunina (28) Lijn 102 van Utrecht naar Woerden
D
sonnenborgh.nl
e herfst is begonnen. Het is koud, het waait en af en toe regent het flink. Op dit soort momenten pakt Lilian Yakunina (28) altijd de bus naar het dierenasiel waar zij één keer per week werkt als vrijwilliger. “Ik ben echt dol op die ren. Als mijn huisbaas het toe zou laten had ik allang een kat en een hond genomen.” Het valt Lilian op dat mensen op straat iets minder lachen zodra het weer slech ter wordt. Dit is ook te zien in het gedrag van reizigers in de bus. “Mensen mogen wat mij betreft wel iets meer reke ning met elkaar houden. Als de bus bijvoorbeeld vol begint te lopen blijven sommigen stug op de buitenste stoel zit ten terwijl de plek naast hun vrij is. Om te zitten moet je vragen of ze een stoel op willen schuiven. Geluk kig gebeurt dat wel altijd.” Daarnaast valt het Lilian op dat mensen bij binnenkomst in de bus di rect op de eerste stoelen gaan zitten. Dit zijn meestal stoelen die gereser veerd zijn voor mindervaliden. “Als er dan een ouder iemand of een persoon met krukken binnenkomt staat de
gene op de plek voor mindervaliden niet altijd op. Dat stoort mij enorm.” Over de chauffeurs van de bus is Lilian wel vol lof. “Ten eerste heb ik nog nooit een chagrijnige chauf feur meegemaakt. Ik word altijd vro lijk begroet wanneer ik binnenstap. Daarnaast was ik een keer op een za terdagavond met mijn fiets naar het centrum van Utrecht gegaan om een drankje te drinken met een aan tal vriendinnen. De avond liep uit en ik kwam pas om 05.00 uur in de ochtend naar buiten. Toen ik weg wilde fietsen bleek dat mijn fietsband lek was. Ik ben ver volgens naar de bushalte gelopen en heb aan de chauffeur gevraagd of hij mij en mijn fiets mee wilde ne men. Dit bleek geen en kel probleem. Hij was echt de held van de avond!” Het is niemand ontgaan dat sta tion Utrecht Centraal helemaal is gerenoveerd. Hierdoor was het voor Lilian vooral in het verleden soms lastig om de vertrekplek van haar buslijn te vinden. “Ik heb een paar keer echt een tijdje moeten zoeken, en hierdoor heb ik mijn bus ook eens gemist. Inmiddels heb ik het idee dat alle lijnen nu wel hun vaste vertrekpunt hebben.”
'De chauffeur was de held van de avond'
ONTDEK DE RUIMTE IN DE COMPLEET VERNIEUWDE STERRENWACHT!
PASTOE WEESHUIS SALE
zaterdag 6 oktober Sleepboot 4, Houten 09.00 - 16.00 www.pastoe.nl
pastoe
Nieuws 9
SEPTEMBER 2018 | NR. 66 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Tekst Bo Steehouwer Fotografie Robert Oosterbroek
“Als je niet uit je huis komt, dan kloppen ze wel even bij je aan om te kijken of het goed met je gaat.” Marleen van de Pol (59) voelt zich helemaal op haar plek in Woongroep Tuinwijk, onderdeel van complex Nieuw Bleyenburg in de buurt van het Griftpark. Op de wachtlijst van de 50+ woongroep is plek voor nieuwe belangstellenden. Op zaterdagmiddag 6 oktober houden ze een open huis. Wat is er nou zo bijzonder aan een woongroep? DUIC ging op bezoek in Tuinwijk.
Marianne Kok voelt zich thuis in de woongroep
Samen in Woongroep Tuinwijk: ‘Het is géén bejaardenhuis’
W
oongroepen zijn er in allerlei soorten en maten. Sommige zijn gecentreerd rond een geloof, andere zijn 50+, zoals de woongroep in Tuinwijk. In een woongroep helpen de bewoners elkaar om zo lang mogelijk zelfstandig te wonen; ze kijken naar elkaar om. Wanneer die zelfstandigheid niet meer mogelijk is, betekent dat vaak verhuizen naar een bejaarden- of verzorgingstehuis. In een woongroep houden ze een oogje in het zeil. In Woongroep Tuinwijk zijn er bijvoorbeeld in de afgelopen jaren een aantal bijzondere gebruiken ingeslopen. Zo is er een systeem om elkaar in de gaten te houden: “Voordat je naar bed gaat, zet je een lieveheersbeestje voor je raam. Het lieveheersbeestje is op een kaartje getekend. Als dat de volgende ochtend om 11.00 uur niet weg is, kan dat een reden zijn om even te gaan kijken of er iets aan de hand is”, legt Marianne Kok (69) uit. “Eén of twee mensen in de woongroep hebben je sleutel. Je kunt natuurlijk net zo goed overdag dood gaan, maar je ligt er nooit drie weken.” Marleen moet lachen om de nuchterheid waarmee Marianne dit zegt. “Als je een week even helemaal niemand wil zien, dan kan dat ook hoor. Mits je het lieveheersbeestje op tijd weghaalt elke ochtend.” Marianne vergat het wel eens: “Dan werd ik gebeld op mijn werk en was het: gelukkig, je leeft nog. Ze letten op je, maar niet op een bemoeizuchtige manier.” Een aantal bewoners zeggen dat ze de woongroep als hun laatste huis zien. Marianne ziet het anders. “Er kan nog van alles gebeuren. Ik
voel me hier nu echt happy en zou ook niet weten waar ik anders zou willen wonen. Of die prins op het witte paard moet ineens langskomen. Dan misschien wel.” Marleen: “Ik heb bewust de keuze gemaakt om mijn huis te verkopen en hier te gaan wonen. En ik wil hier best graag negentig worden. Ik ben als een na jongste in een gezin met twaalf kinderen opgegroeid en ken dus de gezelligheid die leven in een grote groep met zich mee kan brengen. Eigenlijk is de woongroep een soort gezinsvervanging voor mij.” In Woongroep Tuinwijk komt het, gezien de leeftijdsgroep, regelmatig voor dat er appartementen vrijkomen. Marleen woont sinds half april bij de woongroep en is één van de jongste bewoners. Hiervoor had ze een flat in Amsterdam, maar daar was ze niet op haar gemak: “Ik had weinig contact met de buren. Als je hier over de galerij loopt, ken je de mensen die je tegenkomt. Je groet elkaar en maakt een praatje als je daar zin in hebt. Dit geeft mij het gevoel dat ik ergens bij hoor en dat je wordt gezien.” Clubjes Marianne staat bij de deur. “Ik woon hier niet zelf hoor, maar kom verder!” Er komt veel licht binnen door de grote ramen en de balkondeur staat open. Het appartement van Marleen kijkt uit op de groene en goed onderhouden tuin van het complex. Op de houten tafel staan al een kopje koffie en glaasje water klaar. Op de bank zit ook Pleuntje, de bijna zeven maanden oude Cavalier King Charles-spaniël van Marleen, als onderdeel van het welkomstcomité. De twee dames zitten tegenover elkaar aan tafel.
In februari bestond Woongroep Tuinwijk vijftien jaar. Marianne, bewoonster van het eerste uur, zegt resoluut: “Ik heb er geen minuut spijt van gehad.” De woongroep bestaat uit 25 driekamerappartementen, verspreid over drie etages. Woonzorg Nederland is de eigenaar van de woningen. In totaal zijn er 28 bewoners: drie echtparen en 22 alleengaanden. Naast hun eigen woning huren ze een gemeenschappelijke ruimte. Hier vinden wekelijks activiteiten plaats. Zo noemt Marleen de koffieochtend en diners. “Verder is er één keer per maand een buitenactiviteit. Deze maand wordt er een kunst-
‘De woongroep is een soort gezinsvervanging voor mij’ fietstocht georganiseerd.” En alle bewoners worden elke twee maanden persoonlijk uitgenodigd voor een gezamenlijke activiteit. “Er is voor elk wat wils”, vult Marianne aan. “Hou je van spelletjes, dan is daar een clubje voor. Maar er is ook een leesclubje. En de poëzieclub is ook toegankelijk voor mensen van buitenaf. Op het zangkoortje zit van alles wat. Dat is ook wel weer heel leuk. Maar uiteindelijk mengen de clubjes zich altijd weer. Er is ruimte voor eigen initiatief en er zijn altijd
liefhebbers die mee willen naar de film of een concert.” Geborgenheid De twee vinden het jammer dat er vooroordelen bestaan over woongroepen. Marianne: “Als je zegt dat je in een woongroep woont, is de reactie meestal: o, je zit in een bejaardenhuis. Mensen snapten niet dat ik hier ging wonen, maar het geeft een geborgen gevoel. Ik denk dat ik de rest van mijn leven toch alleen blijf. Die geborgenheid vind je dan bij je medebewoners. Het is gewoon goed toeven hier. En het is zeker géén bejaardenhuis. Je moet er wel wat van maken natuurlijk: als je in elkaar zakt en geen zin hebt om ergens aan mee te doen, dan is het minder gezellig.” Marleen heeft laatst nog de gemiddelde leeftijd uitgerekend. “In ieder geval onder de zeventig, maar het gaat naar beneden. We willen juist graag jongere mensen in onze groep om tot een beter evenwicht te komen.” De afgelopen periode is een aantal appartementen vrijgekomen. Dit was kortgeleden ook het geval. Voor Ad van Moorselaar (54) betekent dit dat hij zich sinds kort de jongste bewoner kan noemen. Vanwege fysieke klachten kan hij niet meer werken en moest hij verhuizen. “Ik ben de benjamin zeggen ze”, hij zit op zijn bank tussen de verhuisdozen. “Eerder zag ik mijn buren nooit. Hier misschien soms iets té veel”, hij lacht. “Er wordt hier gewoon iets aan je gevraagd en wél goedemorgen tegen je gezegd. Dat heeft voor mij de doorslag gegeven. Ik heb mijn eigen leven en zie de woongroep als een welkome aanvulling daarop.”
Advertenties
NOG ENKELE TE KOOP LUXE APPARTEMENTEN IN LEIDSCHE RIJN CENTRUM • • • •
Appartementen van ca. 99 tot 178 m2 3 en 4 kamer appartementen Hoge plafonds Aan het grote toekomstige Park Leeuwesteyn
• Zeer duurzaam (EPC van -0,2) • Balkon op het zuiden • Luxe sanitair
• Alle dagelijkse voorzieningen binnen handbereik • Inclusief vloerverwarming en -koeling • Vanaf € 430.000
BEKIJK HET HUIDIGE AANBOD OP VORM.NL/DEPARKWACHTER OF NEEM CONTACT OP MET DE MAKELAARS MAKELAARS: • Brecheisen Makelaars B.V.: 030 - 233 11 34 • Punt Makelaars: 030 - 273 74 64
START VERKOOP 10 OKTOBER 4 unieke penthouses in Leidsche Rijn Centrum Penthouses van ca. 170 tot 240 m2 • Aan het grote toekomstige Park Leeuwesteyn • Hoge plafonds • Zeer duurzaam (EPC van -0,2) Balkon op het zuiden • Luxe sanitair Alle dagelijkse voorzieningen binnen handbereik Inclusief vloerverwarming en -koeling • Prijzen vanaf € 800.000,-
Kijk voor meer informatie op:
VORM.NL/DEPARKWACHTERPENTHOUSES
oktober 2018
h a r t vo o r h i s t o r i e e n c u l t u r e e l e r f g o e d i n s t a d e n r e g i o U t r e c h t
1
Historische Vereniging Oud-Utrecht bruisend als nooit tevoren
image
& copyright centraal museum utrecht / ernst moritz
Joost Cornelisz. Droochsloot, De Ganzenmarkt en de Stadhuisbrug te Utrecht, ca. 1620
‘Geschiedenis leeft steeds meer in Utrecht’
D
e Historische Vereniging Oud-Utrecht die dit jaar haar 95-jarig bestaan viert, heeft twee kerndoelen. Ze wil de belangstelling voor de Utrechtse geschiedenis, archeologie en monumenten stimuleren en ze wil het Utrechtse culturele erfgoed bewaken. Het eerste gebeurt door het uitgeven van een tijdschrift en een jaarboek en het organiseren van lezingen en excursies. Dit jaar komt daar een nieuw evenement bij: de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis. Erfgoed wordt bewaakt door de staat van monumenten en historische locaties te onderzoeken en in actie te komen als die bedreigd worden. Verleden, heden én toekomst Utrecht telt talloze monumenten en heeft een zeer rijke geschiedenis. Dankzij recente archeologische
vondsten in De Uithof weten we dat die teruggaat tot de prehistorie (9.000 jaar voor Christus). Toch is Utrecht alles behalve een openluchtmuseum. Juist groei en modernisering zijn kenmerkend voor Utrecht in de 21e eeuw. Tegelijkertijd is het Utrechtse erfgoed een inspiratiebron voor herbestemming van gebouwen en nieuwe ontwikkelingen in stedenbouw. De geschiedenis en het erfgoed van de stad dragen bij aan de populariteit als woonplaats en toeristische bestemming. De Jong: ‘De combinatie van rijke historie en modernisering is uitdagend voor een historische vereniging als de onze. Wij bieden een breed pakket aan activiteiten en publicaties om de Utrechtse geschiedenis toegankelijk te maken. Dat doen we door naar oud én nieuw te kijken. Tijdens een excursie in Leidsche Rijn is er zowel aan-
‘Uterech is pas je stadsjie asje het ook kent, en dan moje oak de stad van vroeger kennen. En wie ze stadsjie van vroeger ken, ken de stad van vandaog en morrege begrijpen. Daorom ben ik lid van de Vereniging Ouw Uterech, die zet zich in om alles van toen vas te leggen met ’t oog op nu en da oak om ons stadsjie in geschrif te bewaoren zoas ’t war. Vooral ben ik dol op ’t tijdschrif van de vereniging waorin ze mooi geschreven artikelen hebben over ’t Uterech van vroeger, vanaf de Romeinen tot aon de Patriotten, maor mij interesseert voaral alles van rond de 19e en vroeg 20e eeuw. Veel waje daorin tegenkomp speel nou oak nog ’n rol, neem bijvoorbeeld de geschiedenis van de binnenstad me de koms van Hoog Zacharijne en de verbouw tot nu van ’t Stationsgebied. Kos die je mot lezen. Daorom zou ik ’t oak graog aon jongeren aonbevelen lid te worre. Alles wa nu gebeur heb z’n roots in ’t verleje en dan begrijp je waorom Uterech gin gewoane Stationsbuurt meer heb. Wor lid, dan houje van Uterech.’ KOOS MARSMAN, stadsgids en commetator
‘De Utrechtse bevolking kent ons nog onvoldoende. Wie onze activiteiten bezoekt of onze publicaties ziet, is meestal meteen enthousiast. We gunnen dat meer mensen.’ Voorzitter Dick de Jong en zijn bestuur hebben een duidelijke missie: als vereniging meer naar buiten treden en meer Utrechters de rijke historie van hun stad laten beleven. dacht voor de Romeinse geschiedenis als voor de nieuwe architectuur. En voor de manier waarop de limes en het castellum, de oude dorpskernen en de glastuinbouw in het nieuwe stadsdeel zijn ingepast. Andere voorbeelden: we organiseren niet alleen een lezing over recente archeologische vondsten, maar ook een historisch café over Utrechts studentenleven van 1945 tot 2018.’ Inbreng serieus genomen Ook als het om erfgoed gaat, kijkt Oud-Utrecht naar het verleden, het heden en de toekomst. De Jong: ‘We willen bijdragen aan een zorgvuldige omgang met cultureel erfgoed. We staan voor behoud door ontwikkeling. Een mooi voorbeeld is de prijsvraag die we drie jaar geleden uitschreven. We vroegen inzenders een plan te maken voor de herbestemming van het voormalig
poppodium Tivoli. Die prijsvraag kreeg veel aandacht en leverde verrassende en inspirerende inzendingen op.’ De gemeente heeft de gebouwen onlangs te koop aangeboden. De prijsvraag heeft zijn sporen in het bestemmingsplan en de verkoopvoorwaarden duidelijk nagelaten zoals de publieke functie die de nieuwe eigenaar het pand moet geven. De Jong: ‘Onze inbreng wordt door de gemeente en andere partijen serieus genomen. Dat bleek ook tijdens het debat dat we voorafgaand aan de laatste gemeenteraadsverkiezingen hebben georganiseerd. Met negen politieke partijen gingen we in discussie over hun erfgoedbeleid. De aanbevelingen die we opgesteld hadden, hebben we daarna ook gestuurd naar de partijen die een nieuw college vormen.’
Oude en nieuwe leden De kracht van de boodschap van Oud-Utrecht wordt ook bepaald door het aantal leden. De vereniging telt veel trouwe leden, sommige zijn al decennialang lid. Toch neemt het aantal jongeren langzaam toe en ze zijn zeer welkom. Dat de Utrechtse geschiedenis leeft, blijkt volgens de voorzitter van Oud-Utrecht ook uit het enthousiasme waarmee er met verschillende erfgoedorganisaties - zoals Het Utrechts Archief, de musea, Gilde Utrecht en de gemeente - wordt samengewerkt. Dan ontstaat, wat hij noemt ‘het Utrecht-gevoel’. Wat dat is? Misschien de ervaring in Utrecht deel uit te maken van een uiterst boeiende en nog steeds zichtbare geschiedenis van eeuwen. En daarvan te genieten en gebruik te maken.
‘Oud-Utrecht is onmisbaar voor de kennis van de lokale en regionale historie en doet belangrijk werk voor het erfgoed. Ik merk op DUIC en sociale media dat er enorm veel interesse is in de historie van de stad en dat dit helemaal niet leeftijdsgebonden is. Oud-Utrecht kan er zelf zeker wat aan doen om een eigentijdsere uitstraling te krijgen, maar ondertussen moeten jongeren (in ieder geval dertigers en veertigers) natuurlijk alvast lid worden!’ ARJAN DEN BOER (46), publicist en medewerker van De Utrechtse Internet Courant foto vereenigde fotobureaux nv
| het utrechts archief, collectie beeldmateriaal
De Vereniging Oud-Utrecht is in 1923 opgericht op initiatief van de toenmalige burgemeester Fockema Andreae. Binnen een jaar had de vereniging honderd leden, bij het 25-jarig bestaan (1948) waren het er 600 en nu schommelt het ledental rond 1.900. Op de foto zien we leden van Oud-Utrecht tijdens een excursie in 1934 voor het stadhuis van Rhenen.
2
h a r t vo o r h i s t o r i e e n c u l t u r e e l e r f g o e d i n s t a d e n r e g i o U t r e c h t
oktober 2018
Veel geduld hebben en je successen koesteren
Oud-Utrecht strijdt voor behoud cultureel erfgoed
Harry Kasbergen en Marcella Dorigo zijn twee van de twaalf leden van de Commissie Cultureel Erfgoed (CCE) van de Historische Vereniging Oud-Utrecht. De CCE stelt zich op als bewaker van het Utrechtse erfgoed en komt in actie als gebouwen of openbare kunst bedreigd worden.
het utrechts archief, collectie beeldmateriaal
De Catharijnebrug in 1921. Op de plaats waar nu TivoliVredenburg staat, bevond zich een van de Jaarbeursgebouwen. Op deze foto komen vele thema’s samen waaraan Oud-Utrecht in tijdschrift, jaarboek en lezingen aandacht heeft besteed: de geschiedenis van het Vredenburg, de Jaarbeurs, de singels, het verkeer, muziekcultuur, Staffhorst (lang gevestigd in het voormalige Vinke-gebouw, links op de foto, waar nu de Social Impact Factory Utrecht gevestigd is).
‘V
ooral zogenaamde “transitie- of inbreidingsplannen” van de gemeente hebben onze aandacht’, licht Kasbergen toe. ‘Dat zijn, meestal al bebouwde locaties in de stad waarvoor nieuwe plannen bestaan.’ Vaak staan er leeggekomen bedrijfspanden of oudere woningen die dreigen te sneuvelen voor nieuwbouw of wegenaanleg. Een bekend voorbeeld is de hovenierswoning, het ‘huis van Mien’ aan de Van Zijstweg waarvan de tuin grenst aan de Veilinghaven. Het is de enig overgebleven boerderij-woning in dit voormalige tuindersgebied met ook nog eens een interieur dat bijna honderd jaar hetzelfde is gebleven. De woning zou moeten wijken voor een busbaan. Met de Bond Heemschut, het Cuijpersgenootschap en het bewonerscomité Van Zijstweg heeft Oud-Utrecht in 2012 aan de gemeente een alternatief tracé voor de weg voorgesteld en gevraagd de woning op de gemeentelijke monumentenlijst te plaatsen. Nu, zes jaar later, is de woning gered en zal die hopelijk snel de monumentenstatus krijgen.
Utrechtse kerken. Ze organiseerde een symposium over de toekomst van de vele kerkgebouwen die de komende jaren hun deuren zullen sluiten. Dorigo: ‘Deskundigen vanuit uiteenlopende disciplines vertelden daar hoe je plannen kunt ontwikkelen om kerken met behoud van de monumentale waarde opnieuw te gebruiken. De gemeenteraad heeft daarna een motie aangenomen om een zogenaamde kerkenvisie op te stellen. Daarmee reageer je niet steeds per kerk op leegstand, maar vanuit een duidelijke visie wat de toekomstige functie van de verschillende kerkgebouwen in de stad zijn kan.’ Naast de eigenaren van de kerken kreeg ook Oud-Utrecht de kans commentaar te leveren op een conceptversie van wat de Visie religieus erfgoed is gaan heten. Kasbergen: ‘Het is ook een mooi voorbeeld dat samenwerking met andere partijen meer oplevert dan solistisch opereren. We kijken ook altijd of we samen op kunnen trekken met organisaties als Heemschut, Usine (organisatie voor industrieel erfgoed) en buurten wijkcomités.’
Tivoli en kerken Oud-Utrecht strijdt niet alleen voor behoud van erfgoed dat dreigt te verdwijnen. De vereniging stimuleert ook de ontwikkeling van plannen voor monumenten die een nieuwe functie krijgen. Na de succesvolle prijsvraag voor een nieuwe bestemming voor het gebouw van poppodium Tivoli, stortte de Commissie Cultureel Erfgoed zich op de
Ruim 360 stegen Een recent project van de CCE is een inventarisatie van alle stegen in de Utrechtse binnenstad. Kasbergen: ‘Een van de commissieleden was het opgevallen dat sommige stegen tegenwoordig afgesloten zijn, dat andere opgeknapt of juist verwaarloosd worden en dat er nieuwe stegen bij zijn gekomen.’ Veel stegen horen tot het oudste
weefsel van de stadsstructuur, maar er wordt vaak nonchalant mee omgegaan. Inmiddels is de slechte naam die stegen (‘sloppen’) lang hadden, verdwenen en waarderen bewoners juist de rust en de mogelijkheden tot ontmoeting in stegen en hofjes. Dorigo: ‘We waren benieuwd hoe het er met de Utrechtse stegen voorstond. De laatste inventarisatie van de gemeente dateert uit 1987 en sindsdien is er veel veranderd.’ Vier leden van de CCE, onder wie Dorigo, hebben vervolgens alle stegen opgespeurd, bezocht en beschreven. Ze ontdekten ruim 360 stegen, sloppen en hofjes, analyseerden hun functies en dachten na over de toekomst ervan. Het Stegenrapport waarin ze hun bevindingen vastlegden, hopen ze binnenkort voor te leggen aan de gemeente. Ook onderzoeken ze de mogelijkheid er een mooi Utrechts Stegenboekje van te maken. In een stad met zoveel cultureel erfgoed en waarin zoveel gebouwd en verbouwd wordt, blijft er voor de Commissie Cultureel Erfgoed en de Vereniging Oud-Utrecht altijd wat te doen. Of het nu gaat om de herinrichting van de Mariaplaats, het al of niet behouden van het moderne deel van het Universiteitsmuseum of een bijna bij het grof vuil neergezet kunstwerk in het voormalige KPN-gebouw aan de Fockema Andreaelaan. Op de website van OudUtrecht vindt u nog vele andere voorbeelden.
foto l.h. hofland
| het utrechts archief, collectie beeldmateriaal
De Eligensteeg, een van de ruim 360 stegen die de Commissie Cultureel Erfgoed beschreven heeft. Op de foto na wateroverlast door een defecte riolering in februari 1957.
‘Oud-Utrecht brengt de verhalen aan het licht die verborgen zitten achter historische panden, de singels, de vele (openbare) binnentuinen. De onderwerpen in de publicaties en lezingen zijn zowel interessant voor nieuwe Utrechters als voor mensen die al langer in de stad wonen. Al die feitjes die je zo gaandeweg over de stad leert komen ook erg handig uit bij een pubquiz!’ FLEUR KUIJF (31), werkzaam bij Uitgeverij Matrijs en in de studiezaal van Het Utrechts Archief
oktober 2018
h a r t vo o r h i s t o r i e e n c u l t u r e e l e r f g o e d i n s t a d e n r e g i o U t r e c h t
3
Revolutie in Utrecht
Op zaterdag 13 oktober beleeft Utrecht een première: de eerste Nacht van de Utrechtse Geschiedenis. Het is het laatste evenement waarmee de Historische Vereniging Oud-Utrecht in 2018 haar 95-jarig bestaan viert. Iedereen is welkom in en rond Het Utrechts Archief aan de Hamburgerstraat om een menu samen te stellen uit een gevarieerd aanbod aan activiteiten rond het thema ‘Opstand in Utrecht’.
S
amantha Hassink-Burbidge, bestuurslid van Oud-Utrecht en werkzaam bij Het Utrechts Archief coördineert de Nacht voor de lustrumcommissie: ‘Het is een nieuw initiatief dat, zo hopen wij, uitgroeit tot een jaarlijks evenement van alle organisaties die zich in Utrecht bezighouden met geschiedenis en erfgoed. Oud-Utrecht nam het voortouw en benaderde erfgoedpartners in stad en regio. Die reageerden enthousiast.’ ‘We verwachten zowel deelnemers die al interesse hebben in geschiedenis als mensen die een historische kijk op de stad waar ze wonen, studeren of werken eens willen ervaren of uitproberen. Met ‘Opstand’, dat natuurlijk een spannend thema is waar je vele kanten mee op kunt, sluiten we aan bij de Maand van de Geschiedenis.’ Dit jaar is er één hoofdlocatie, Het Utrechts Archief aan de Hamburgerstraat. Daarnaast zijn de Domkerk en DOMunder de hele avond open voor publiek, met een aangepast programma. De gidsen van Gilde Utrecht nemen bezoekers mee door de stad om zo de geschiedenis ter plekke te beleven. Programma De nacht vindt plaats op zaterdag 13 oktober van 20 tot 1 uur (inloop vanaf 19 uur). Het volledige programma komt 1 oktober online te staan (www. oud-utrecht.nl). Een kleine greep uit het programma:
laat je bijspijkeren door journalist Ad van Liempt, junior-conservator Annabel Dijkema van het Catharijneconvent en stadsconservator René de Kam van het Centraal Museum over Utrechtse opstanden; hoor van gemeente- en rijksarchivaris Kaj van Vliet waarom opstanden niet per se goed zijn voor archieven; bekijk met Lloyd Davies een prachtig filmprogramma; en beleef Theatergroep Aluin met Ken je klassiekers: een spoedcursus opstandige Grieken! Zin gekregen om zelf in opstand te komen? Schrijf een pamflet, neem een tattoo of laat je horen tijdens een echt Uteregse quiz onder leiding van quizlijer Koos Marsman En natuurlijk zijn er historische hapjes en lokale biertjes. Kaartverkoop Kaartverkoop alleen via www.oud-utrecht.nl De verkoop start op 1 oktober. Leden van Oud-Utrecht, studenten (collegekaart mee) en U-pashouders betalen € 10,-; anderen € 15,-. Let op, er is maar een beperkt aantal kaarten beschikbaar! Partners van de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis Historische Vereniging Oud-Utrecht / Het Utrechts Archief / Maand van de Geschiedenis / Domkerk / DOMunder / Centraal Museum / Theatergroep Aluin / Museum Catharijneconvent / Gilde Utrecht / Universiteit Utrecht / Landschap Erfgoed Utrecht
Lezing over Domschatten Volgend jaar organiseert Museum Catharijneconvent een grote tentoonstelling over de Domschatten van Utrecht en Münster. Die van Utrecht is helaas verloren, maar het bisschoppelijk archief is zeldzaam goed overgeleverd en dat leert ons veel over de totstandkoming en gebruik van een Domschat. De schat van Münster is bijzonder, omdat geen enkele middeleeuwse Domschat in Europa zo compleet bewaard is gebleven. Het bij elkaar brengen van die twee Domschatten en wat die confrontatie aan nieuwe inzichten oplevert, is het onderwerp van de lezing die Annabel Dijkema tijdens de Nacht zal houden. Zij is junior conservator van het museum en verzorgt de inhoud van de tentoonstelling. Dijkema: ‘Het bijzondere is dat de Utrechtse Domschat vrijwel helemaal verdwenen is. Niet zoals je zou denken als gevolg van de Reformatie, maar eerder omdat het goud en zilver omgesmolten zijn om financiële tekorten te dekken. Enkel de botresten, de relieken zijn bewaard. De Utrechtse Domschat bestaat dus vooral op papier, terwijl de situatie in Münster omgekeerd is. Daar is bij een brand in de 16e eeuw het complete archief verloren gegaan, terwijl de voorwerpen - reliekhouders, kerkelijke gewaden, kelken, bisschopsstaven etcetera - alle historische woelingen overleefd hebben. Door die twee vergelijkbare Domschatten te onderzoeken en in een tentoonstelling bij elkaar te brengen ontstaat een veel completer en fascinerend verhaal.’
1918. In juni is bij de eerste verkiezingen waaraan alle Nederlandse mannen boven de 25 jaar mogen meedoen de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP) een van de grote winnaars. Ook in Utrecht, waar veel inwoners zonder werk zitten en honger lijden, krijgt de partij veel stemmen. In november eindigt de Eerste Wereldoorlog en wordt in Duitsland de revolutie uitgeroepen. In Nederland steekt Pieter Jelles Troelstra, leider van de SDAP een revolutionaire rede af die overal in het land onder gezagsdragers tot paniek leidt. De Utrechtse burgemeester richt een burgerwacht op, laat wapendepots inrichten en agenten krijgen karabijnen uitgereikt.
H
oe het verder ging met Troelstra’s revolutie in Utrecht, kunt u lezen in een van de artikelen in het net verschenen oktobernummer van het Tijdschrift Oud-Utrecht. Dat gaat helemaal over Utrecht en 100 jaar algemeen kiesrecht. In 1917 kregen alle mannen in ons land stemrecht en twee jaar later ook alle vrouwen. Voor die tijd bepaalden rijkdom, status en opleiding wie er mochten stemmen. Dat waren alleen mannen en de gemeenteraad, provinciale staten en de Tweede Kamer vormden een old boys network van conservatieve en liberale notabelen. Pas toen na een lange strijd het algemeen kiesrecht werd ingevoerd, veranderde dat. Er kwamen nieuwe partijen die partijprogramma’s opstelden en intensief campagne voerden. Hoe die verkiezingen in Utrecht verliepen, hoe partijen nieuwe kiezers wierven, wie er voor en
ná 1918 de Utrechtse politiek domineerden: dat zijn allemaal onderwerpen die in het themanummer behandeld worden. Speciale aandacht is er voor de - vaak zeer fraaie - affiches waarmee politieke propaganda plaatsvond, voor de Utrechtse feministe Clara Wichmann en het vrouwenkiesrecht en voor een aantal markante vooroorlogse Utrechtse politici. Het dubbeldikke themanummer (56 bladzijden, bijna honderd illustraties) kost € 7,50 en is te koop bij Het Utrechts Archief Hamburgerstraat 28, Broese Stadhuisbrug 5, Bruna Nachtegaalstraat 83, Bruna Zevenwouden 220, Museum Catharijneconvent Lange Nieuwstraat 38, Readshop Oudegracht 427 en Utrecht Toerisme Domplein 9 of te bestellen op de website van de Historische vereniging Oud-Utrecht: www.oud-utrecht.nl
‘Oud-Utrecht is een geweldige groep actieve burgers die belangrijke onderwerpen maatschappelijk weten te agenderen, zoals de toekomst van kerkelijke monumenten die leeg komen te staan.’ ‘Door het tijdschrift kijk ik met andere ogen naar de stad. Door een recent artikel over Utrechtse studentenverenigingen in het begin van de 20e eeuw, denk ik iedere keer als ik over de Drift fiets: “Er is in honderd jaar echt weinig veranderd!”.’ MARIEKE VAN SCHIJNDEL (43), directeur Museum Catharijneconvent
4
h a r t vo o r h i s t o r i e e n c u l t u r e e l e r f g o e d i n s t a d e n r e g i o U t r e c h t
oktober 2018
AGENDA OUD-UTRECHT HISTORISCH CAFÉ Vrijdag 12 oktober: lezing door Bart Seidel, rondleider bij Gilde Utrecht, over de wijk Oog in Al. Vrijdag 9 november: lezing door Jan Spoolder over het leven en werk van de Joodse straatfotograaf Eduard Sanders (1886-1942) die vanaf 1912 tot 1942 in Utrecht woonde. Vrijdag 14 december: lezing door Victor Lansink over Het Spoor en de Stad - 175 jaar spoorwegen in Utrecht. NACHT VAN DE UTRECHTSE GESCHIEDENIS Zaterdag 13 oktober: van 20 tot 01 uur in Het Utrechts Archief, Hamburgerstraat 28 Utrecht.
RONDLEIDING Woensdag 17 oktober: wandeling 13 tot 15 uur onder leiding van Bart Seidel door de wijk Oog in Al. Aanmelden bij Anne Marie Molensky, annemariemolensky@gmail.com De kosten bedragen € 5,-. LEZINGEN Donderdag 15 november: lezing door prof.dr. Justin Kroesen, hoogleraar cultuurgeschiedenis aan de Universiteit van Bergen (Noorwegen) en tot 2016 docent en onderzoeker aan de Rijksuniversiteit Groningen onder de titel De Middeleeuwse kerk als vindplaats in Europa over de gedeelde West-Europese religieuze en culturele identiteit tussen de 12e en 16e eeuw.
Donderdag 20 december: lezing door dr. Albert Gootjes, onderzoeker aan de Universiteit Utrecht (Departement Filosofie en Religiewetenschap), onder de titel Hoog bezoek: Spinoza’s reis naar Utrecht (1673). Het Historisch Café en de lezingen vinden plaats in de Smeezaal van het Bartholomeus Gasthuis, Lange Smeestraat 40 Utrecht. Het Historisch Café start om 17 uur, de lezingen om 19.30 uur. De zaal gaat 30 minuten tevoren open. Het Historisch Café is vrij toegankelijk. Voor de lezingen (entree € 5,-) moeten deelnemers zich tevoren aanmelden bij Jaap van Laar, vanlaar123@casema.nl.
‘We willen graag verrast worden’
F foto hist. vereniging oud-utrecht
Uitreiking van eerste exemplaren van het Jaarboek 2017 in restaurant Humphrey’s in de kelders onder het stadhuis. Het jaarboek met als titel Hertenpoten, hoppenbier en hamburgers is helemaal gewijd aan ‘Zevenduizend jaar eten en drinken in Utrecht’. V.l.n.r.: Dick de Jong, voorzitter Oud-Utrecht, burgemeester Jan van Zanen, prof.dr. Marietje van Winter, emeritus hoogleraar middeleeuwse geschiedenis en Wilbert Smulders, voorzitter van de Jaarboekredactie. Het themanummer is voor € 12,50 verkrijgbaar in de webshop van Oud-Utrecht.
WORD NU LID EN KRIJG DE EERSTE DRIE MAANDEN GRATIS!
Oud-Utrecht online Uitgebreide informatie over alle activiteiten en publicaties van de Historische Vereniging OudUtrecht is te vinden op www.oud-utrecht.nl Via de website kunt u zich ook aanmelden voor lezingen en excursies en in de webshop kunt u exemplaren bestellen van het Jaarboek, het Tijdschrift en van enkele door Oud-Utrecht uitgegeven boeken. De website wordt binnenkort geheel vernieuwd.
‘Voor een conservator stadsgeschiedenis is het belangrijk dat er zo’n enthousiaste vereniging in de stad bestaat. Ik geef vaak lezingen en rondleidingen voor verschillende leden en raadpleeg voor mijn werk regelmatig het jaarboek en het tijdschrift. Als lid van de jaarboekredactie is het leuk om een onderdeeltje te zijn van die lange traditie.’ ‘De Utrechtse geschiedenis is absoluut niet doods of saai. Integendeel! Door lid te worden van Oud-Utrecht leer je niet alleen veel over de geschiedenis van de stad, maar kan jezelf meebeslissen over de koers en de activiteiten van de vereniging.’ RENÉ DE KAM (54), conservator stadsgeschiedenis Centraal Museum
‘Oud-Utrecht is een enthousiaste, nieuwsgierige vereniging waarmee wij al lang en intensief samenwerken. Medewerkers van ons leveren een actieve bijdrage aan de redacties van tijdschrift
elix Sevenheck (43) en zijn partner Gijs Hoevenaars (42) zijn pas anderhalve maand lid van Oud-Utrecht. Felix: ‘We zijn aangestoken door het enthousiasme van een buurvrouw die actief is binnen de vereniging. De doelen van OudUtrecht spreken ons aan. Ik heb de indruk dat het om levendige en actieve club mensen gaat.’ ‘Ik heb altijd een warm hart gehad voor geschiedenis en erfgoed. Dat geldt ook voor Gijs. Een tijdlang heb ik als hobby geschiedenis gestudeerd en ik lees graag historische romans. We wonen nu tien jaar in Utrecht en het is leuk en interessant om je eigen stad beter te leren kennen, bijvoorbeeld te horen wat de geschiedenis van een gebouw is waar je dagelijks langskomt.’ Felix en Gijs zijn nog niet naar een activiteit van Oud-Utrecht geweest: ‘Waarschijnlijk wordt de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis de eerste kennismaking. We willen graag door de vereniging verrast worden door verhalen en plekken die we nog niet kennen.’
Iedereen die zich er op abonneert ontvangt tweemaandelijks via e-mail een digitale Nieuwsbrief met actuele berichten en een uitgebreide agenda. Opgeven voor de nieuwsbrief kan via de website (ga naar ‘publicaties > nieuwsbrief’).
Interesse in de geschiedenis van stad en regio Utrecht en wilt u het behoud van Utrechts erfgoed steunen? Word dan lid van de Historische Vereniging Oud-Utrecht. Het kost weinig en u krijgt er veel voor terug •
zes maal per jaar het rijk geïllustreerde Tijdschrift Oud-Utrecht
•
tweemaandelijks een digitale Nieuwsbrief over de historische actualiteit
•
ieder jaar een diepgravend Jaarboek
en jaarboek waarin ook veel materiaal uit onze beeldcollectie wordt gebruikt.’ ‘Het is belangrijk om het verhaal van de stad ook bij de jongere generaties levend te houden. Jongeren zullen hun eigen vragen stellen en hun eigen antwoorden willen vinden. Nieuwe inzichten in de geschiedenis van Utrecht ontstaan ook doordat verschillende generaties met elkaar in gesprek gaan.’ CHANTAL KEIJSPER (53), directeur Het Utrechts Archief
•
het hele jaar door exclusieve excursies waaronder de Grote Dagexcursie
•
in februari de prestigieuze Van der Monde-lezing
•
negen maal per jaar het Historisch Café in het Bartholomeus Gasthuis
•
korting op tentoonstellingen en activiteiten van Museum Catharijneconvent
•
de mogelijkheid om als vrijwilliger in een gezellige sfeer deel te nemen aan één van de commissies
‘Als er Michelinsterren zouden worden uitgereikt aan historische verenigingen, dan zou de Vereniging Oud-Utrecht er zeker een krijgen. […] Die ster zou een verdiende beloning zijn voor de manier waarop de vereniging nu al 95 jaar haar bijdrage levert aan het vertellen van het lange en rijke verhaal van de geschiedenis van Utrecht.’ JAN VAN ZANEN (57) burgemeester van Utrecht, bij de presentatie van het Oud-Utrecht Jaarboek 2017
Als u zich nu aanmeldt als nieuw lid van Oud-Utrecht betaalt u tot 1 januari 2020 slechts € 37,50 ( jongeren tot 26 jaar en U-pashouders € 20,- ) in plaats van € 47,- ( of € 25,-). Aanmelden kan op de website www.oud-utrecht.nl
Oud-Utrecht is ook te vinden op Facebook: facebook.com/oudutrecht.nl/ en op Twitter: twitter.com/oudutrecht
Als extra’s ontvangt u dan nog in 2018 twee nummers van het tijdschrift (waaronder het dubbeldikke themanummer Utrecht en 100 jaar algemeen kiesrecht) en het Jaarboek 2018. Bovendien kunt met korting naar de Nacht van de Utrechtse Geschiedenis.
Cultuur / Uit 15
SEPTEMBER 2018 | NR. 66 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Advertorial
PLEEGZORG
ALLEMAAL UTRECHTERS
Tekst Jesse Holweg
Tekst Jantine Albers / Fotografie Robert Oosterbroek
Maja Nylén
‘Utrecht is vrij conservatief op het gebied van gender’ Allemaal Utrechters is een reeks interviews met onze in het buitenland geboren stadsgenoten. We vragen ze naar hun achtergrond en hun ideeën over Utrecht en tonen zo de diversiteit van onze stad. We streven ernaar alle Utrechtse nationaliteiten te portretteren. Deze keer: Maja Nylén (31) uit Zweden.
UTRECHT ZOEKT 100 PLEEG OUDERS
Samen met de pleegzorgorganisaties De Rading, Youké en Timon zoekt de gemeente Utrecht naar nieuwe pleegouders. Er worden 100 pleegouders gezocht, want zo kan elk kind dat even of langer niet thuis kan wonen toch opgroeien in een gezin. Niemand kan beter verwoorden hoe het is om pleegouder of pleegkind te zijn dan de mensen die er zelf mee te maken kregen. Lees het eerste verhaal van pleegmoeder Renske in deze rubriek ‘Utrecht zoekt 100 pleegouders’.
LEES VERDER OP PAGINA 11
‘Ze had veel veiligheid en nabijheid nodig’ “Zeker voor de buitenwereld zijn wij gewoon een gezin met jonge kinderen.” Renske zit aan haar keukentafel achter een kop thee. Ze vertelt graag over het pleegouderschap en haar ervaringen. Ze besloot samen met haar partner een pleegkind op te vangen. Anderhalf jaar nadat de deurbel ging en er een baby in haar gezin bijkwam, gaat het nog altijd erg goed.
R
enske - niet haar echte naam in verband met privacy van het pleegkind - vertelt dat ze al langer met het idee rondliep om pleegmoeder te worden. “We dachten: dat zal wel moeilijk zijn, of daar moet je pedagogisch goed voor onderlegd zijn.” Na het zien van een campagne om meer pleegouders te trekken met de tekst: ‘supergewone mensen gezocht’, besloot ze toch maar eens naar een informatieavond te gaan. “We kwamen erachter dat er vooral werd gezocht naar normale, rustige en stabiele gezinnen waar een kind terecht zou kunnen. Wij besloten dat wij zo’n gezin wel waren.” Met een jong kind van zichzelf besloten Renske en haar partner zich aan te melden als pleegouders. Na een informatieavond volgt een uitgebreid gezinsonderzoek. Zo wordt bekeken of het pleegouderschap iets is voor de aanmelders. “Dan nemen zij een beslissing en wij ook. Het is geen beoordeling, maar meer wat past wel en wat past niet.” Uithuisplaatsing Er zijn verschillende soorten pleegzorg: vrijwillig of gedwongen. Ouders en kind kunnen samen met het buurtteam kiezen voor vrijwillige plaatsing in een pleeggezin. Het is anders als een gezin onder toezicht van een gezinsvoogd staat. Een gezinsvoogd kan in het belang van het kind om een uithuisplaatsing vragen. Dat was ook het geval bij het pleegkind van Renske. “Dat ging heel erg snel. We waren helemaal klaar voor een kind en hadden alles al in huis. We werden op een middag gebeld en vijf uur later belde de voogd aan. En dan staat er dus ineens een Maxi-Cosi voor de deur met een slapend mensje erin.” Renske glimlacht even en zegt dan: “Ja, dan kijk je elkaar aan en besluit je het gewoon te gaan doen.” Hechten aan elkaar Door pleegzorgverlof kon Renske de eerste vier maanden thuisblijven. “Je merkt wel dat je veel moet investeren in elkaar in die eerste maanden. Ze sliep bijvoorbeeld overdag niet in de box of in bed. Ze had veel veiligheid
en nabijheid nodig. Dus heb ik haar de eerste vier maanden in een draagdoek gehad.” Renske glimt erbij: “Uren heeft ze daar doorgebracht. Dat was heel goed voor de binding en hechting. Voor ons allebei eigenlijk. Voor mijn andere kind ging het heel gemakkelijk: het is gewoon een zusje.” Inmiddels is de pleegdochter al een tijdje bij haar pleegouders en lijkt het erop dat het voorlopig niet zal veranderen. “Totdat ze op eigen benen kan staan”, vertelt Renske. “Je houdt er rekening mee dat het tijdelijk kan zijn. Rationeel dan, want voor ons was er wel de overtuiging om er vol voor te gaan. Of ze weer zou vertrekken zouden we later wel weer zien. Alles wijst er wel op dat ze bij ons zal blijven.” Begeleiding en contact met de pleegzorgorganisatie blijft er altijd. “Het is natuurlijk niet ons kind. Ze heeft ook biologische ouders en het is heel belangrijk dat we dat ook zo natuurlijk mogelijk vertellen. Zodra ze er klaar voor is zullen we dat gaan vertellen. Hoe we dat gaan doen? Daar helpt de hulpverlener bij. Daar hebben zij ervaring mee.” Renske hoopt dat meer mensen die erover nadenken pleegouder te worden zich aanmelden. In Utrecht is er een tekort aan pleegouders. “Zoals overal eigenlijk. Ik denk dat het goed is dat we het doen. Soms zeggen mensen: ‘wat goed dat jullie dit doen’, maar dan denk ik: het is ook heel waardevol om het te mógen doen. Om zo’n klein mensje mee naar huis te mogen nemen. Het is ontzettend mooi om haar nu op te zien groeien en te zien hoe goed het gaat.”
Kinderen groeien het beste op in een gezin. Soms gaat dat (tijdelijk) niet bij de eigen ouder(s). In dat geval zoekt een pleegzorgorganisatie naar een pleeggezin. Hebt u ruimte in uw huis en in uw hart voor een pleegkind? Kom dan naar de informatieavond in november en kijk voor meer informatie op www.utrecht.nl/pleegoudersgezocht.
D
oor een baankans van Maja’s Nederlands vriendin verhuisde het stel begin dit jaar van Zweden naar Utrecht. De timing was erg goed: in november verwachten ze hun eerste kindje, en bevallen in Nederland brengt voordelen met zich mee. Maja legt uit dat haar vriendin in Nederland direct de legale moeder zal zijn van hun baby, terwijl ze in Zweden een adoptieproces in zouden moeten dat zes tot negen maanden kan duren. Het zwangerschapsverlof is in Zweden dan weer beter geregeld. Om die reden volgt Maja een studie in Zweden, zo blijft ze onderdeel van het Zweedse systeem. Er zijn meer verschillen tussen Nederland en Zweden. Maja, lachend: “Nederlanders hebben vaak geen zeep op de wc! Er is ook bijna nooit warm water om je handen mee te wassen, niet eens in een sjiek restaurant.” Nederlanders zijn volgens Maja wel veel socialer. “Zweden kunnen oncomfortabel worden als iemand die ze niet kennen hen benadert. ‘Wat wil je van me?’, denken ze dan. Hier is iedereen super aardig”, aldus Maja. Er zit volgens haar nog wel een groot verschil in het noorden en zuiden van Zweden. Hoe zuidelijker hoe socialer.
Wat Maja mist is progressieve politiek. “Ik vind dat Utrecht vrij conservatief is, bijvoorbeeld op het gebied van gender. Dat is jammer. Er wonen heel veel studenten, ik had verwacht dat de stad meer progressief en radicaal was. Ik voel me een radicale feministe hier, terwijl ik op dat gebied niet uit de toon val in Zweden. Malmö, waar ik de afgelopen vier jaar heb gewoond, is heel queer, er zijn op veel plekken waar mensen samenkomen om feministische onderwerpen te bespreken. Dat heb ik hier nog niet gevonden. Het is wel zo dat feminisme een andere betekenis heeft in Zweden: zelfs de minister-president noemt zichzelf een feminist.” Maja is wel erg gecharmeerd van de vele culturele activiteiten die plaatsvinden in Utrecht, zoals lezingen en activiteiten in theaters. De café’s zijn volgens Maja in Nederland anders dan in Zweden, in de positieve zin. “In Zweden heb je plekken waar je koffie of thee kunt drinken, en plekken waar je alcohol kunt drinken. Ik vind het leuk dat je in Utrecht vaak koffie of thee én bier kunt drinken. Hier is een ander soort gezelligheid”, aldus Maja.
Deze reeks is een samenwerking van DUIC en Culturele Zondagen, mogelijk gemaakt door Stichting Dialoog en Gemeente Utrecht. Jezelf of iemand anders aanmelden voor deze rubriek? Dat kan! Mail naar redactie@duic.nl
PASPOORT Naam Maja Nylén Geboortedatum: 20 mei 1987 Geboorteland: Zweden Geboorteplaats: Stockholm Levensmotto: ‘Het creeëren van een betekenisvol dagelijks leven’ Aantal mensen met een Zweeds paspoort in Utrecht in 2017: 143 (bron: Basisregistratie Personen/BRP) We zoeken nog Utrechters uit deze landen: Albanië, Algerije, Angola, Antigua en Barbuda, Armenië, Azerbeidzjan, Barbados, Benin, Bhutan, Botswana, Burkina Faso, Burundi, Cambodja, Centraal Afrikaanse Republiek, Costa Rica, Cuba, Cyprus, Democratische Republiek Congo, Dominicaanse Republiek, Ecuador, Egypte, El Salvador, Gabon, Georgië, Ghana, Guatemala, Guinee, Guyana, Haïti, Honduras, Ivoorkust, Jamaica, Jordanië, Kaapverdië, Kameroen, Kazachstan, Kenia, Kosovo, Kroatië, Laos, Lesotho, Letland, Luxemburg, Malawi, Mali, Mauritius, Moldavië, Montenegro, Mozambique, Namibië, Nepal, Nieuw-Zeeland, Niger, Nigeria, Oezbekistan, Oman, Panama, Rwanda, Saint Lucia, Saint Vincent en Grenadines, Samoa, Saoedi-Arabië, Servië, Singapore, Slovenië, Slowakije, Sri Lanka, Tadzjikistan, Tanzania, Toerkmenistan, Togo, Trinidad en Tobago, Tsjaad, Uruguay, Vietnam, Wit-Rusland, Zambia, Zimbabwe
Advertenties
Karel Doormanlaan fietsproof én waterproof Sinds kort rijden fietsers sneller en comfortabeler van Overvecht richting De Uithof. Op een aantal plekken op de route verbreedde gemeente Utrecht er de fietspaden. Ook werden tussen station Overvecht en de Karel Doormanlaan verschillende straten omgebouwd tot fietsstraat. De grote herinrichting was een mooi moment om de Karel Doormanlaan naast fietsproof ook waterproof te maken. Sander Rijksen van de gemeente was projectleider van dit project in de Zeeheldenbuurt.
Wadi Het project beperkte zich eigenlijk tot het realiseren van een fietsstraat. Maar zijn interesse was gewekt toen collega Michiel Rijsdijk, die zich bezighoudt met de wateroverlastproblematiek in de stad, hem vroeg of er mogelijkheden waren om de straat ook meteen waterbestendiger te maken. ‘De Karel Doormanlaan is een van de straten in de stad waar regelmatig sprake is van wateroverlast in de kelders’, vertelt Sander. De fietsstraat is daarom zo aangelegd dat het regenwater naar de groenstrook ernaast stroomt. Dit gebeurt doordat de straat een beetje schuin afloopt. Het water komt terecht in een wadi, een soort droge sloot waarin het snel
wordt opgenomen in de grond. De wadi is zo’n vierhonderd meter lang en loopt langs bijna de hele lengte van de straat. Hoewel niet alles hiermee is opgelost – de problemen met de riolering in de flats zijn deels bouwkundig en door de bewoners zelf op te lossen – heeft regen nu wel degelijk meer ruimte. Sander: ‘En dat is zeker winst. Schoon hemelwater hoeft niet meer het riool in. We hoeven het dus niet te zuiveren. En er ontstaan geen plassen meer na zware buien.’ Waterproof Zeeheldenbuurt Ook in andere straten van de Zeeheldenbuurt hebben bewoners last van water in de kelders en souterrains. Om daar de overlast
te verminderen, is het project Waterproof Zeeheldenbuurt gestart. Binnen dat project legt de gemeente in de straten in de Zeeheldenbuurt een hemelwaterriool aan, speciaal voor de afvoer van regenwater. Bij hevige neerslag kan het gemengd riool nu niet al het regenwater direct afvoeren. Regenwater blijft tijdelijk op straat of in de tuinen staan en loopt naar lager gelegen gebied. Zo stroomt het regenwater vanuit de tuin het souterrain in, bij veel woningen in de Zeeheldenbuurt het laagste punt. Of erger: het vieze rioolwater stroomt vanuit de wc de woning in. Met het hemelwaterriool van de gemeente kunnen de inwoners van de Zeeheldenbuurt ervoor kiezen om de regenpijp
aan de achterkant van hun woning te laten aansluiten op dit riool. Zo voorkomen ze dat het water vanuit de tuin hun woning inloopt. Inwoners onderzoeken samen met de gemeente wat voor hen de beste maatregel is. Met als doel: droge voeten in huis!
Steeds meer Utrechters kiezen voor een betegelde tuin terwijl het vaker en harder regent. Dat leidt tot wateroverlast. Stenen zorgen er namelijk voor dat het water niet goed weg kan. Met simpele aanpassingen in uw tuin kunt u natte voeten in de toekomst voorkomen. Haal er een paar tegels uit en ga voor groen. Zo maakt u Utrecht Waterproof.
utrecht.nl/waterproof030
Cultuur / Uit 17
SEPTEMBER 2018 | NR. 66 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
UITTIPS
Tekst: Jesse Holweg
Betweter Festival Datum: Vrijdag 5 oktober Tickets: € 12,50 Locatie: TivoliVredenburg
Tussen je oren Tekst en fotografie: Bo Steehouwer
Foto door Anna van Kooij
Nacht van de Poëzie Datum: Zaterdag 29 september Tickets: € 38,Locatie: TivoliVredenburg
WIE BEN JE? Jane van der Burg (19), Student Religiewetenschappen WAT LUISTER JE? Tonya Brockhampton “Het is een experimenteel nieuw album. Ik luister er al vier dagen non-stop naar. Ze hebben het in drie weken gemaakt in Engeland, terwijl ze uit Amerika komen. Het is supervet: allemaal erg verschillende nummers. Ik had het shirt besteld voordat het album uitkwam. Het moest wel goed zijn, maar het maakt alle verwachtingen waar. Ik luister al heel lang rap en hiphop. Vooral omdat er echt een hele community achter zit. Al m’n vrienden luisteren het en we gaan naar events. Het is veel groter dan alleen de muziek luisteren.”
Het grootste poëziefeest van het jaar wordt voor de 36ste keer gehouden. In de Grote Zaal van TivoliVredenburg komen de beste Nederlandstalige dichters aan bod. Ook muziek, dans en cabaret is tot diep in de nacht te vinden. De presentatie van de avond is weer in handen van het duo Piet Piryns & Ester Naomi Perquin. Dit seizoen is er ook een KinderNacht van de Poëzie. Kinderen kunnen samen met hun ouders, familie en vriendjes luisteren naar grappige gedichten en raadselachtige rijmpjes.
Singelloop Datum: Zondag 7 oktober Tickets: € 13,Locatie: Start Maliebaan
Op het Betweter Festival zoeken wetenschappers, schrijvers en artiesten de grenzen op. Van bijzonder normaal tot uiterst radicaal: waar sta jij? Is extreem het nieuwe normaal? Op dit wetenschappelijke festival wordt gezocht naar antwoorden. Met onder meer Ruben Terlou, Beatrice De Graaf, Gijs Scholten van Asschat, en Pitou is er een gevarieerd programma opgesteld. Dit jaar wordt het festival van de Universiteit Utrecht voor de derde keer gehouden.
Climate Planet Datum: Vanaf zaterdag 6 oktober Tickets: Vanaf 16 jaar € 5,Locatie: Jaarbeursplein De Climate Planet neemt je mee op een ruimtereis door de jaren heen. De tentoonstelling, die eerder in Aarhus, Kopenhagen en Bonn successen heeft geboekt, biedt een indrukwekkend beeld van de aarde en zijn klimaatverandering. Binnenin het zes etages hoge bolwerk draait een kleinere wereldbol een 360 graden film met live beelden van vier NASA-satellieten. In een show van 35 minuten word je meegenomen van de oerknal tot in de verre toekomst. Kinderen tot 12 jaar gratis, van 12 tot 16 jaar kost het 1,00 euro en alles daarboven 5,00 euro.
Op zondag 7 oktober start de 68e editie van de Singelloop Utrecht. De snelste en oudste stratenloop ter wereld op de 10 kilometer start weer op de Maliebaan. Het parcours loopt langs de Utrechtse singels en door de binnenstad. Als je zelf mee zou willen doen kan je je nog inschrijven, maar je kan natuurlijk ook langs het parcours de lopers aanmoedigen. Voor de jonge sportievelingen zijn er ook afstanden van 1 en 2,5 km georganiseerd. De 5 en 10 kilometer starten daarna.
KENNERS TIPPEN
Dwalen door een getekende wereld door beeldend kunstenaar en HKU-docent Jolanda Schouten
WIE BEN JE? Francesco Orlando (21), Student Global Sustainability Science WAT LUISTER JE? You’re the one that I want Grease “Normaal gesproken luister ik niet dit soort muziek. Ik vind het wel leuk, maar ik heb het willekeurig opgezet. Meestal luister ik naar beroemde dj’s als Tiësto of David Guetta. Ik kom zelf uit Italië en de muziek tijdens uitgaan in Nederland vind ik best raar. Ik weet niet hoe ik het moet definiëren, maar iedereen zingt mee. In Italië draaien ze meer rap, Italiaanse rap. Hier is het meer een soort volksmuziek.”
De Line Up, de kracht van tekenen, is een wandeling door 105 werelden van hedendaagse tekenaars in het Centraal Museum. Wat een droom van een tentoonstelling bezorgt meestertekenaar Robbie Cornelissen ons. Verdwalen kon je altijd al in zijn tekeningen van gebouwen, bibliotheken en arena’s, maar nu zet hij als gastconservator een ruimtelijke tekening uit in een Labyrint met meer dan driehonderd tekeningen. Door een zwart gordijn opent de tentoonstelling zich in The Blackroom, een enorme animatie die Robbie Cornelissen samen met Kees Went maakte. Je bent er meteen in. Het volgende gordijn opent een stroom van getekende gedachtes, dromen, landschappen, portretten, maten en ritmes. Een tentoonstelling als een pageturner, waar je steeds wil terugbladeren. Robbie kreeg een staande ovatie tijdens de opening in de Agnietenkerk, volgepakt met kunstenaars. Directeur Bart Rutte heeft samen met zijn medewerkers de deuren van het Centraal Museum weer opengezet voor Utrecht en haar kunstenaars. Dat was heel hard nodig en is met de Line Up een daverend feit. Wat? Waar? Wanneer? Online:
De Line Up Centraal Museum 22-09-2018 / 18-11-2018 centraalmuseum.nl
McQueen door filmdeskundige Vincent Brons Een model staat op een draaiend plateau, kwetsbaar in een onbevlekt wit jurkje. Naast haar sprayen twee gigantische robotarmen onder het toezicht van de mode-elite het jurkje onder de witte en gele strepen. Een esthetische aanval die het meisje even ontheiligd als triomfantelijk achterlaat. Grootse theatrale performances als deze zijn kenmerkend voor het werk van de in 2010 overleden modeontwerper Alexander McQueen. Zijn ontwerpen stonden bekend om hun non-draagbaarheid, het concept achter de kleding was vaak belangrijker dan de functionaliteit. In de film ‘McQueen’ leggen documentairemakers Ian Bonôte en Peter Ettedgui bloot hoe het persoonlijke, getroebleerde leven van de ontwerper zijn werk beïnvloedde. De dood van zijn muze Isabella Blow, zijn worsteling met HIV, zijn eenzame positie aan de top van de mode-industrie; deze oogstrelende documentaire toont een vakman die zijn trauma’s wist te transformeren tot kunst. Wat? Waar? Wanneer? Online:
McQueen Louis Hartlooper Complex | Tolsteegbrug 1 Nu te zien in de bioscoop www.hartlooper.nl
18 Stad / Leven
NR. 66 | SEPTEMBER 2018 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
KUNST AAN GEBOUWEN
Tekst: Arjan den Boer | Fotografie: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Medisch Contact
Een van de mooiste gevelkunstwerken van Utrecht — een groot glasmozaïek van Nicolaas Wijnberg uit 1969 — kwijnt al jaren weg in de krochten van een oud kantoorpand aan de Lomanlaan met een tijdelijke woonfunctie. Het lukte artsenfederatie KNMG niet om het kunstwerk, dat tot 1991 hun buitengevel sierde, mee te verhuizen naar Papendorp. Zal het unieke mozaïek ooit weer het daglicht zien?
Vergeten glasmozaïek verstopt bij Park Transwijk A
msterdammer Nicolaas Wijnberg (1918-2006) was een veelzijdig kunstenaar. Hij schilderde en tekende, maakte grafiek en affiches en ontwierp theaterdecors en -kostuums. Als prominent lid van de kunstenaarsgroep De Realisten maakte hij eigentijdse, niet-abstracte kunst die ook 'gewone mensen' direct zouden begrijpen. Hij was, als medeoprichter van de Vereniging van Beoefenaars der Monumentale Kunsten, pleitbezorgervan kunst aan gebouwen. Zelf maakte hij onder andere marmer- en glasmozaïeken, ramen, beelden en wandschilderingen. Het ideaal van de monumentale kunst was een 'Gesamtkunstwerk' van architect en kunstenaar. De praktijk was anders: veel architecten wilden juist zoveel mogelijk weglaten, en spraken denigrerend over 'poppetjes' aan de muur. Hun medewerking beperkte zich vaak tot het aanleveren van een maquet-
te. Wijnberg zei hier later over: 'Het nare is dat het dan versieren wordt, een soort edelbehang. Ik vind, dan moet die architect maar naar een behanger toe.' Ook in Utrecht leek het zo te gaan. In 1960 ontwierp Wijnberg een groot vloermozaïek van de vier seizoenen in de hal van het SHV-kantoor op de hoek van de Rijnkade en Mariaplaats. Hij beschouwde het zelf als zijn meesterwerk. Architect Hans Blijdenstein van het Utrechtse bureau Op ten Noort-Blijdenstein was in eerste instantie ontstemd over de keuze voor een figuratieve kunstenaar. De architect werd echter positief verrast door het resultaat. Toen Blijdenstein in 1968 het nieuwe kantoor ontwierp voor de Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG), beval hij Nicolaas Wijnberg dan ook aan voor een gevelkunstwerk. Levensloop Het complex aan de Lomanlaan 103, later Domus Medica genoemd en tegenwoordig De Zusters, bestond uit een 35 meter hoge kantoorflat en een langwerpig horizontaal gedeelte op betonnen pijlers, waaronder geparkeerd werd. Het was bekleed met grote natuurstenen platen, waarop Wijnberg een glasmozaïek maakte van meer dan 15 meter breed en bijna 5 meter hoog. 'De ingebruikstelling van het nieuwe bestuursgebouw der Maatschappij aan de Lomanlaan te Utrecht door H.K.H. Prinses Margriet was stijlvol en charmant', scheef Medisch Contact in juni 1969. Het verslag eindigde met een foto
met bijschrift: 'De Prinses maakt zich op voor haar vertrek, na de glasmozaïek van Nico Wijnberg in ogenschouw te hebben genomen.' De titel van het werk luidde Van de wieg tot het graf, oftewel de levensloop van de mens. Dit oude thema werd traditioneel weergeven als een tweezijdige levenstrap met mensen op de treden, van pasgeboren tot hoogbejaard. Wijnberg blies dit beeld nieuw leven in door de trap weg te laten. Het mozaïek bestaat uit drie delen, te beginnen met een groot yin-yang-symbool waaruit alle leven voortspruit. Het veel gedetailleerdere middendeel toont een baarmoeder en mensen van alle leeftijden die spelen, vrijen, vissen en oogsten in een wolk van organische vormen. De centrale figuur met een fruitschaal op haar hoofd lijkt sterk op de dito vrouw uit Wijnbergs mozaïek in het SHV-kantoor. Alleen is ze nu naakt, en vergezeld van een man met een kind op z'n schouders. Het midden gedeelte besluit met een ziek- of sterf bed onder een ondergaande zon. Zoals het begon met een abstracte cirkelvorm, zo eindigt het mozaïek met een gestreepte rechthoek, waarin je een mummie in een grafkamer zou kunnen zien. Ingebouwd Bij een gebouwuitbreiding in 1991 raakte het mozaïek ingebouwd in een foyer bij de vergaderzalen. Het kunstwerk werd toen boven en onder afgesneden, en er kwamen twee spiegelende kolommen voor. Kunsthistorica Heleen Janssens inventariseerde kort voor Wijnbergs dood diens monumentale kunstwerken: 'Bij elk bezoek
moest ik hem meedelen dat er weer een werk weg was, of hem confronteren met foto's van werken die op onthutsende wijze de storm van een renovatie hadden overleefd: opgeleukt met verwarrende spiegelzuilen en bontgedekte leutertafeltjes.' Zij doelde op de rommelige inrichting van de ruimte met statafels. Wijnberg was getroffen door alle verminkingen en verdwijningen: 'Godallemachtig, het lijkt wel alsof ze er jacht op maken.' In 2005 besloot KNMG tot nieuwbouw op Papendorp. 'De bouwer heeft aangeboden het mozaïek te demonteren en op de nieuwe locatie te installeren', zei de projectleider toen. Deze belofte werd niet nagekomen. Verantwoorde verplaatsing bleek meer dan 50.000 euro te kosten, en hoewel de architect plaats aan de buitengevel van het nieuwe Domus inruimde, kwam de fondswerving niet rond. Het mozaïek bleef achter toen het gebouw in 2008 werd over gedragen aan Mitros, die het inrichtte als tijdelijk zorgcentrum. In 2014 maakte 'huisjesmelker' Marcel van Hooijdonk er kamers en appartementen in. Na klachten kwam het weer onder Mitros- beheer. Het kunstwerk op de eerste verdieping is momenteel afgetimmerd, dus onzichtbaar, en misschien deels beschadigd. De Zusters wordt nu enigszins opgelapt, terwijl men plannen maakt voor over enkele jaren. Mitros beslist eind dit jaar of het renovatie wordt of sloop en nieuwbouw. Hoe dan ook een mooi moment om het mozaïek in ere te herstellen.
Stad / Leven 19
SEPTEMBER 2018 | NR. 66 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
ONDER DE MENSEN Deze serie wordt mede mogelijk gemaakt door de gemeente Utrecht
Het succes van Majella Wonen
In september 2016 begon het project Majella Wonen aan de Thomas à Kempisweg in Utrecht. In twee appartementengebouwen wonen ex-daklozen en reguliere huurders. Zo komen sociaal kwetsbare mensen en huurders met sociale betrokkenheid samen. En dat werkt heel goed volgens bewoners Joa en Tamara.
D
e twee bewoonsters van Majella Wonen nemen plaats in de g emeenschappelijke tuin bij de appartementen complexen. Joa woonde voordat het project startte al antikraak aan de Thomas à Kempisweg, in een pand dat gesloopt zou gaan worden. Tamara kwam bij Majella Wonen terecht nadat ze dakloos werd. Samen vertellen ze graag over het succes van de woongroep. Tamara: “Ik raakte dakloos na een relatiebreuk. Ik huurde een huis samen met mijn ex-vriend, maar hij zette een nieuwe huurwoning alleen op zijn naam. Toen hij de sloten veranderde stond ik ineens met mijn twee kinderen van 12 jaar en 14 jaar op straat.” De kinderen van Tamara wilden niet in de opvang wonen en werden uit huis geplaatst, maar Tamara zelf kon nergens terecht. “Uiteindelijk heb ik een paar dagen op station Utrecht Centraal geslapen. Verschrikkelijk. Gelukkig zei een vriend dat ik tijdelijk bij hem kon wonen. Later heb ik ergens anders zwart een kamer gehuurd tot er een plek vrijkwam voor mij.” Het project Majella Wonen startte in de zomer van 2016 en Tamara kwam direct in aanmer king voor een woning. “Het ging uiteindelijk heel snel. Ik heb een driekamerwoning gekregen zodat mijn kinderen ook op bezoek kunnen komen. Ze zijn hier dan ook regelmatig, hoewel ze in het begin even moesten wennen aan hoe de
Onder de Mensen is een serie verhalen van DUIC waarin we zoeken naar voorbeelden van hulp, ondersteuning en initiatieven in Utrecht. Bij wie kun je terecht voor een steuntje in de rug om je leven weer op de rit krijgen? Hoe ondersteunen en helpen mensen elkaar om een stapje verder te komen? Wie zijn de enthousiaste initiatiefnemers die opstaan voor hun buurt? Deze keer deel 43: Joa Middelkoop en Tamara Koopman bij Majella Wonen.
Tekst en fotografie: Jesse Holweg
bewoners hier met elkaar omgaan”, vertelt Tamara met een glimlach. Sociale controle Voor Joa liep het anders. Zij woonde al een aantal jaar in het complex en kreeg bericht dat de panden gesloopt zouden worden. “Ik ging op zoek naar een woongroep. Dat sprak me aan door het sociale aspect, samen een wereld creëren en iets opbouwen met elkaar. Nog geen week later kreeg ik een folder in de bus dat mijn pand niet gesloopt zou worden, maar dat in dit complex Majella Wonen kwam. De woongroep kwam dus naar mij toe.” Ze vertelt dat de sociale controle een fijn gevoel geeft. Zelf opgegroeid in een klein dorp was het lange tijd wennen in Utrecht. “Ik vind dat we nogal eens kil naar elkaar kunnen zijn in Nederland. Gewoon even hoi zeggen tegen je buurman is in Utrecht niet gebruikelijk”, vertelt Joa. “Dat was voor mij wel een shock. Bij Majella Wonen hebben we wel het dorpse gevoel in de grote stad. Een gaaf concept om iets terug te doen voor sociaal kwetsbaren.” Bij Majella Wonen helpen bewoners elkaar. Of ze nu vanuit de Tussenvoorziening komen en ex-dakloos zijn of vanuit Portaal een woning huren. Joa: “Het ligt in mijn aard om te vragen hoe het gaat als ik denk dat iemand niet lekker in z’n vel zit. Het is helemaal niet geforceerd, maar het is wel makkelijker doordat iedereen weet dat het erbij hoort.” Tamara vult aan: “Als je
MUSEA & EXPOSITIES
MUSEA & EXPOSITIES
FESTIVALS
Vanaf 30 sept
Doorlopend
Vr 5 okt
CENTRAAL MUSEUM [DI T/M ZO]
TIVOLIVREDENBURG [19.30]
centraalmuseum.nl
sg.uu.nl / tivolivredenburg.nl
Tekenen is misschien wel de meest toegankelijke kunstvorm die er bestaat. Er zijn weinig mensen die nog nooit een tekening hebben gemaakt. Ook kunstenaars schetsen en tekenen er op los in de meest uiteenlopende stijlen en vormen. In het Centraal Museum is dit najaar een tentoonstelling over tekenen van 1950 tot nu te zien waarbij de nadruk ligt op het proces van teken en dus niet zozeer op het resultaat.
Onder andere maatschappelijke polarisering en razendsnelle technologische ontwikkelingen maken de wereld om ons heen er een van uitersten. Ook zelf verleggen we steeds vaker onze grenzen. We willen meer en beter presteren en gaan steeds verder in de zoektocht naar een langer, fitter en gezonder leven. Is extreem het nieuwe normaal? Wetenschappers, schrijvers en artiesten zoeken de grenzen op en geven antwoord.
Ver weg komt dichterbij SONNENBORGH [DI T/M VR, ZO]
De Line Up
FESTIVALS
Nederlands Film Festival
Do 27 sept t/m vr 5 okt
Nederlands Film Festival DIVERSE LOCATIES
filmfestival.nl
Cuca Roseta
Utrecht is een stad vol muziek. Je kunt onder andere naar deze concerten en optredens:
Di 2 okt
Ned. Bachvereniging Brandenburgse Concerten TIVOLIVREDENBURG [20.15]
Vr 5 okt
Alhambra Revisited Muzikanten uit drie verschillende culturen vertellen en spelen over het muzikale hofleven van Alhambra. PODIUM HOGE WOERD [20.00]
THEATER
Wo 10 t/m za 13 + wo 24 en do 25 okt
Thuislozen Theater Utrecht
Vanaf 27 september is Utrecht weer negen dagen de filmstad van Nederland tijdens het Nederlands Film Festival, met het beste op het gebied van film, televisie en interactiviteit. Loop over de rode loper bij de feestelijke publiekspremières of verdiep je in de filmgeschiedenis met een masterclass door Martin Koolhoven. Jong en oud kan tijdens het NFF genieten van het gevarieerde programma. Zoals de nieuwste speelfilm ‘Niemand in de stad’ van Michiel van Erp die het studentenleven op beeld vangt. Of ga naar de documentaire ‘Sprekend Nederland’ waar de tijdsgeest van ons land wordt gevangen in kleurrijke scenes. In het festivalhart in Winkel van Sinkel kun je je helemaal onderdompelen in de festivalsfeer met een hapje en een drankje. In de avond is daar een gratis talkshow met Art Rooijakkers of Eva Cleven die het laatste festivalnieuws met je doornemen en afsluiten met een muzikaal optreden. Mocht je zin hebben om te dansen: tijdens een spetterend Filmfeest zorgt Filmband Jody Foster Xperience voor gouden tonen.
Hulp Tamara werd vooral praktisch geholpen door de buren. “Ik krijg begeleiding vanuit de Tussenvoorziening, maar ik ben ook heel erg goed geholpen als er iets in elkaar gezet moet worden. Dat wordt binnen no-time geregeld.” De buren helpen elkaar met kleine dingen, maar schuiven ook geregeld bij elkaar aan voor een maaltijd of een kop koffie. En dan zijn er nog de grote evenementen. Joa en Tamara worden enthousiast als ze vertellen over het afgelopen buurtfeest. Joa: “We hadden een western-thema en speelden allemaal leuke spelletjes. Volgende maand hebben we een Kubb-toernooi. Dus daar zijn we nu alweer druk mee.” Tamara vult aan: “We doen minstens twee keer per maand iets samen en met het mooie weer zitten we vaak in de tuin om wat te drinken.” Joa: “Het zijn meer dan alleen buren. Dat vind ik heel bijzonder.”
Betweter Festival
sonnenborgh.nl Na maanden werken en een tijdelijke sluiting opent Sonnenborgh op 30 september met Ver weg komt dichterbij. In het vernieuwde Sonnenborgh kun je de sterren bijna raken. Richt de telescopen op het heelal, ontrafel de raadsels van de zon en meet de tijd. Ga op onderzoek en maak kennis met de helden van Sonnenborgh. Het gebouw met z’n historische lagen is zo veel mogelijk teruggebracht in authentieke stijl.
even je ei kwijt wil is er altijd wel een luisterend oor. Ook ik vraag mensen die het nog niet helemaal op orde hebben of ik ze kan helpen.” Joa zegt dat veel bewoners actief bezig zijn, maar helaas doet niet iedereen even goed mee. “Daar kan ik wel een beetje van balen, want mensen hebben wel bewust voor dit project gekozen. Het is zo’n perfecte plek waar we iets moois van kunnen maken. Gelukkig probeert de meerderheid wel de schouders eronder te zetten.”
Foto: Jenneke Boeijink
STADSSCHOUWBURG [19.00]
theaterutrecht.nl In Thuislozen zie je hoe gewone mensen, zoals jij en ik, op straat belanden. Van een opgebrande directeur tot een op drift geraakte dichteres en een verslaafde jongere. Een wereld die we allemaal herkennen, maar waar we liever niet te lang bij stil staan. Lokale ‘ervaringsdeskundigen’ zoals vrijwilligers of hulpverleners uit de stad spelen zichzelf in het stuk.
Zo 7 okt UITACTIE
An evening with: G Love
Win 2 X 2 vrijkaarten voor Koppie Koppie; Robokoppie!
Combinatie van blues, jazz en hiphop
In de herfstvakantie, van 20 t/m 28 oktober, is de muzikale familievoorstelling Koppie Koppie, Robokoppie! van het Rosa Ensemble te zien tijdens de tentoonstelling Robots love Music in Museum Speelklok. Laat je meevoeren met een grappig en ontroerend verhaal over het eenzame meisje Petra. Haar ouders hebben het altijd druk. Dan ontmoet ze een bijzonder vriendje, een stuntelige robot. Ontdek dat een robot niet alleen hersens, maar ook een hart heeft. We geven kaarten weg!
Festival van het Nederlandse Lied
TIVOLIVREDENBURG [20.30]
Za 6 okt
TIVOLIVREDENBURG [12.00]
Ma 8 okt
Cuca Roseta Portugese fado-zangeres TIVOLIVREDENBURG [20.15]
Do 11 okt
Nederlands Blazers Ensemble - Desert Blues TIVOLIVREDENBURG [20.00]
Vr 12 okt
Ratzke heeft late gasten Maandelijkse late night show van Sven Ratzke.
Kijk nu op uitagendautrecht.nl/acties
Meer tips? Neem het magazine UITagenda Utrecht o.a. bij
mee of kijk op
STADSSCHOUWBURG [21.30]
20 Stad / Leven
NR. 66 | SEPTEMBER 2018 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
Tekst en fotografie: Jette Pellemans & Jildou Fabriek
JETTE & JILDOU DRINKEN KOFFIE
ChiqueOLatte ChiqueOLatte is een samenvoeging van chique én van latte én lijkt ook nog eens op het Engelse woord ‘chocolate’. En dat doet driemaal een belletje rinkelen: want dit is een best wel sjieke koffietent waar de helft van de kaart bestaat uit producten met chocolade. Tsjing! Zo’n fraai staaltje taalgevoel kunnen wij niet links laten liggen. Dus lopen we op een donderdagochtend voorbij de Bijenkorf-draaideur om binnen te stappen bij het brede pand van ChiqueOLatte, op de hoek tegenover de Bever.
E
erst denk je: zit ik wel goed? De naam van ChiqueOLatte staat (nog) niet op de gevel en in de grote deuropening staat een ijsschep-counter, met daarbovenop pakjes stroopwafels met Hollandse vlaggetjes op de verpakking. Meer de uitstraling van een toeristenwinkel dan van een koffietentje, zou je denken. Wellicht dat de Amsterdamse oorsprong van dit concept daar de oorzaak van is? Maar met één stap in de winkel zien we toch een degelijke koffiemachine staan en een hongerig makende vitrine vol lekkere taart en cake. Oké, we zijn toch op het juiste adres. We besluiten de wenteltrap naar boven te nemen, waar je kunt zitten in een van de zes schattige ‘grachtenpandjes’, zoals ChiqueOLatte ze zelf noemt. Het zijn kleine houten huisjes met een soort picknick-tafel constructie, met leuke kussentjes en tafel versiersels. We zijn erg
gecharmeerd van deze schattige combinatie en nemen er direct plaats. De menukaart voldoet dan weer aan het eerder geschetste toeristenbeeld, omdat alles in het Engels én met aanwijsbaar plaatje vermeld staat. Het past wel geheel in de trend van koffietentjes waar het draait om zo mooi mogelijke koffiecreaties op sociale media. Hier weet je in ieder geval welk beeld je kunt verwachten. En eerlijk is eerlijk: onze bestelling met een cappuccino, espresso macchiato, velvet cake en triple vanilla cake is een pláátje. Leuk servies, mooi geserveerd op een houten dienblaadje, en met aandacht opgemaakte taarten. Je kunt het oppervlakkig vinden, maar iets dat er lekker uitziet, is in je beleving ook lekkerder. En die ervaring valt niet tegen. De espresso onder de macchiato is heerlijk fruitig. De filterkoffie uit de supersonische Chemex is lek-
ker doorschenkbaar en een uitstekende combi met de zoete taart. De cappuccino had iets kleiner gemogen wat ons betreft, maar de smaak is goed. Ook de taarten zijn heerlijk, en maken ons nieuwsgierig naar de rest van het (een tikje) overweldigende aanbod. Er zijn bijvoorbeeld ook bonbons en chocoladefondues te bestellen. Een ding valt ons nog op: boven aan de smalle wenteltrap hangt een portret van Willem-Alexander en Máxima. Het is een verrassend element dat wellicht een leuke handreiking is naar de toerist waar zo voor gecaterd lijkt te worden. Wij vinden het een mooi mysterie, zwaaien even en lopen tevreden naar buiten.
ChiqueOLatte Unique Selling Point houten huisjes, ‘grachtenpandjes’, waar je gezellig met een groepje kunt zitten. Afknapmomentje een verwarrende veelheid aan lekkers, van ijs en stroopwafels tot een chocoladefontein.
Volg Jette & Jildou drinken koffie ook op Facebook en Instagram! Like en wees als eerste op de hoogte van waar Jette & Jildou deze keer koffie gaan drinken.
Advertentie
UITNODIGING 20 OKTOBER 4 NOVEMBER
ZOO ...TOP VAN NOVA!
Winkelcentrum Nova is flink opgeknapt! Kom op zaterdag 20 oktober naar de feestelijke heropening van Winkelcentrum NOVA. Bewonder de reusachtige dieren gemaakt van oude slippers in de kleurrijke tentoonstelling ZOO ...top van Nova! Er is van alles te doen en te winnen. Kijk voor het volledige programma op de website of Facebookpagina. UTRECHT KANALENEILAND
WINKELCENTRUMNOVA.NL
P
2 UUR GRATIS
Stad / Leven 21
SEPTEMBER 2018 | NR. 66 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
DUIC PUZZEL
Woordzoeker Vind alle grachten, singels en andere woorden die met Utrechtse wateren te maken hebben in de letterbrij; horizontaal, verticaal of diagonaal. Ook achterstevoren! De overgebleven letters vormen de favoriete activiteiten van veel Utrechters.
BIJLEVELD BILTSCHEGRIFT BRUG CATHARIJNESINGEL DRIFT HAARRIJNSEPLAS HELDAMMERSINGEL KANAAL KRUISVAART LEIDSCHERIJN MALIESINGEL MERWEDE MINSTROOM MUNT
NIEUWEGRACHT OUDEGRACHT RIVIER SLUIS STRIJKVIERTEL TOLSTEEGSINGEL VAARTSCHERIJN VECHT VEILINGHAVEN WATER WEERDSINGEL ZWARTEWATER WOORDEN AFSTREPEN
ZOEK DE VERSCHILLEN Zoek de zeven verschillen, raad waar deze foto genomen is en win!
C
S
Z
W
E
M
M
E
N
I
N
D
E
Z
R
B
O
A
M
E
T
H
C
A
R
G
E
W U
E
I
N
R
L
T
H
C
A
R
G
E
D
U
O
T
L
S
B
C
P
O
H
Z
W
A
R
T
E
W
A
T
E
R
H
V
E
L
A
A
N
A
K
R
A
W
S
I
U
L
S
E
S
S
M
E
R
W
E
D
E
C
A
G
T
S
E
I
N
T
U
N
J
I
R
E
H
C
S
D
I
E
L
L
J
E
N
N
V
I
J
E
N
D
D
R
I
F
T
I
I
E
T
I
L
E
G
N
I
S
E
I
L
A
M
N
R
G
R
E
W
R
D
L
E
V
E
L
J
I
B
G
R
S
N
J
I
R
E
H
C
S
T
R
A
A
V
H
A
I
I
F
T
R
A
A
V
S
I
U
R
K
N
A
A
N
T
H
T
M
O
O
R
T
S
N
I
M
E
V
H
G
C
R
W
E
E
R
D
S
I
N
G
E
L
E
L
E
G
N
I
S
R
E
M
M
A
D
L
E
H
N
V
L
E
T
R
E
I
V
K
J
I
R
T
S
L
WIN 3 x 2 kaartjes voor HRFST Festival Op zaterdag 6 oktober staat de vijfde editie van het HRFST Festival op het programma. Win kaarten voor dit festival.
Stuur de antwoorden van de zoekplaat (verschillen en locatie) en de oplossing van de woordzoeker naar puzzel@duic.nl
Prijswinnaars krant 65 • Michelle Basener • Herman Valen • Noeska Gietema
Namens DUIC gefeliciteerd Advertentie
Visarendhof 8 + 3582 DR Utrecht
€569.000,00 k.k. Bouwjaar 2009
Woonoppervlakte 132 m2
Aantal slaapkamers 3
Ruime moderne woning op loopafstand van Ledig Erf, Ooster- en Westerkade en station Vaartsche Rijn. De woning is gelegen in het in 2009 gebouwde sfeervolle en autovrije Hof van Ravenna en ligt daarmee erg rustig in het hartje van Utrecht. De woning heeft een riante woonkamer, 3 slaapkamers/atelierruimte en een fijne (gezamenlijke) buitenruimte. In de afgesloten kelder bevinden zich een parkeerplaats en een ruime berging.
11:00 - 15:00
22 Stad / Leven
Festivals & Evenementen in Utrecht
GEHEIMEN VAN DE STAD Rondleiders van Gilde Utrecht vertellen over verborgen en onbekende plekken in de stad. Tekst: Gilde Utrecht / Fotografie: Bas van Setten
Oktober
FILM
T/m vr 5 okt
Nederlands Film Festival De 38e editie van het jaarlijkse fi lmfestival waarop de Nederlandse fi lm centraal staat. DIVERSE LOCATIES
FILMFESTIVAL.NL DIVERSEN
Vr 5 okt
Betweter Festival Wetenschapsfestival vol met verhalen, muziek, fi lm, experimenten en performances. TIVOLIVREDENBURG
BETWETERFESTIVAL.NL MUSEA & EXPOSITIES
Za 6 okt t/m zo 4 nov
Climate Planet Tentoonstelling waarin je op een ruimtereis gaat door de geschiedenis van onze aarde. JAARBEURSPLEIN
CLIMATEPLANET.NL DIVERSEN
Za 6 & zo 7 okt
Firstlook Festival Digitaal pretpark, met de nieuwste games, merchandise, cosplay, esports en meer. JAARBEURS
FIRSTLOOKFESTIVAL.NL MUZIEK
Za 6 okt
Hrfst Muziekfestival met tech- en deephouse, knusse area’s en verschillende donkere bieren. FORT VECHTEN
HRFST.NL DIVERSEN
Za 6 & zo 7 okt
Weekend van de Wetenschap Bedrijven, onderzoekinstituten, universiteiten en musea openen de deuren. DIVERSE LOCATIES WEEKENDVANDEWETENSCHAP.NL MUZIEK
Zo 7 okt
Korenfestival UNIVERSITY COLLEGE (PRINS HENDRIKLAAN) CULTUURINOOST.NL MUZIEK
Do 11 okt
Popronde 2018
Culturele Zondag: Utrecht Digitaal Een speciale zondag waarop de hele digitale culturele sector hoogstandjes, ontwikkelingen en experimenten deelt. DIVERSE LOCATIES
Le Guess Who? Muziekfestival met avontuurlijk en genredoorbrekende muziek uit de hele wereld. DIVERSE LOCATIES
LEGUESSWHO.COM DIVERSEN
Vr 16 t/m zo 18 nov
Smartlappen Festival In meer dan 40 cafés en restaurants kun je terecht voor diverse optredens. DIVERSE LOCATIES
SMARTLAPPENFESTIVAL.NL KIDS
Za 17 nov t/m wo 5 dec
Huis van Sinterklaas Bezoek de Sint in zijn werkkamer en maak kennis met de avonturen van de Goedheiligman. MUSEUM CATHARIJNECONVENT HUISVANSINTERKLAASINUTRECHT.NL KIDS
Zo 18 nov
Sinterklaasintocht Iedereen is welkom bij de aankomst van de Goedheiligman in Utrecht. DIVERSE LOCATIES
INTOCHTUTRECHT.NL DIVERSEN
Di 20 t/m zo 25 nov
Country & Christmas Fair Kerstmarkt vol met exclusieve kerstcadeaus, decoraties, lekkernijen en kleding. COUNTRYCHRISTMASFAIR.NL MUZIEK
Di 20 nov
Ramblin’ Roots 2018 Hedendaags muziekfestival met soul, americana, blues, country en roots-rock. TIVOLIVREDENBURG
RAMBLINROOTS.NL
DIVERSEN
Vr 14 t/m zo 16 dec DIVERSEN
Fonteyn Festival Wintereditie van het culinaire festival met verschillende wijnen, eten en livemuziek.
Afrovibes Festival met jonge pioniers en gevestigd talent in theater, dans, muziek en design uit Afrika.
JANSKERKHOF
SSBU (13 OKT) / TIVRE (14 OKT)
Vr 14 t/m zo 16 dec
AFROVIBES.NL MUZIEK
Zo 21 okt
Brasa Festival Cultuurfestival met artiesten die zich vanuit hun bi-culturele achtergrond hebben doorontwikkeld. TIVOLIVREDENBURG
FONTEYNFESTIVAL.NL DIVERSEN
Knus
Bezoek intieme muziek-, theater- dans- en literatuuroptredens in de gezellige straten en op pleinen in de Utrechtse binnenstad. DIVERSE LOCATIES
KNUSUTRECHT.NL MUZIEK
Za 15 dec
BRASA-FESTIVAL.NL KIDS
Zo 21 t/m zo 28 okt
UJazz Fest De achtste editie van dit jaarlijkse jazzfestival staat in het teken van nieuwe verbindingen.
Herfststukjes Verschillende jeugdtheatervoorstellingen in Theater Kikker, Stadsschouwburg Utrecht en Podium Hoge Woerd.
TIVOLIVREDENBURG
DIVERSE LOCATIES JEUGDTHEATERINDEVAKANTIE.NL
Kerstival
DIVERSEN
Wo 24 okt t/m zo 28 okt
Impakt
TIVOLIVREDENBURG.NL
Het museum is in de kerstvakantie helemaal in kerstsfeer, met o.a. een kerstspeurtocht, voorstellingen, kerstknutselen en meer. CATHARIJNECONVENT
DIVERSE LOCATIES
Za 22 dec t/m za 6 jan
IMPAKT.NL DIVERSEN
SPRING in Autumn Compacte versie van SPRING met hedendaagse theatermakers en choreografen. STADSSCHOUWBURG UTRECHT
SPRINGUTRECHT.NL
CATHARIJNECONVENT.NL DIVERSEN
Winter Station Het museum is tijdens de kerstvakantie weer in een winterse sfeer met schaatsbaan, muziek en diverse kinderactiviteiten. SPOORWEGMUSEUM
WINTERSTATION.NL KIDS
Vr 28 dec
My First Festival
November DIVERSEN
Za 3 t/m zo 11 nov
KIDS
Za 22 dec t/m zo 6 jan
Jaarlijks multimediafestival met dit jaar een programma rond het thema ‘post-truth’.
Wo 31 okt t/m zo 4 nov
alle info onder voorbehoud
MUZIEK
December
POPRONDE.NL
Za 13 & zo 14 okt
CULTURELEZONDAGEN.NL
Do 8 t/m zo 11 nov
Onbekende bands presenteren zichzelf in cafés, galeries, theaters en platenzaken. DIVERSE LOCATIES
DIVERSEN
Zo 4 nov
KASTEEL DE HAAR
Muziekfestival met optredens, workshops, kunstmarkt en foodtrucks.
Sint Maartensweek
Familiefestival met rappers, kinderliedjes, muziektheater en verhalenvertellers. TIVOLIVREDENBURG
TIVOLIVREDENBURG.NL
Een divers programma voor jong en oud in het teken van Sint Maarten. DIVERSE LOCATIES
SINTMAARTENUTRECHT.NL
Meer tips?
NR. 66 | SEPTEMBER 2018 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
/festivals
Wezen aan de Springweg Veel Utrechters zijn er wel eens langsgefietst. De boogpoort op de weg tussen de Mariaplaats en Lange Smeestraat. Met de kinderen in vreemde kledij en een Latijnse spreuk in goud. Wat zit daar achter?
A
ls je door deze poort loopt, zie zo op het eerste gezicht niet veel bijzonders; een kinderopvang en wat oude gebouwen, heerlijk rustig. De andere kant van dit gebouwencomplex is wel algemeen bekend: het oude - ooit gekraakte - Tivoli, dat daarvoor NV-huis genoemd werd en waar nu Kyteman muziek maakt. Deze plek draagt een interessante geschiedenis met zich mee: de eeuwenlange opvang van weeskinderen tussen 1582 en 1926 in het Gereformeerd Burgerweeshuis. We moeten voor het verhaal verder terug; naar 26 januari 1492 als Evert Zoudenbalch, een Utrechter met een respectabel aantal functies, het eerste weeshuis in de noordelijke Nederlanden sticht. Hij noemt het naar de populaire heilige St. Elisabeth. De huidige St. Elisabethstraat dankt daar zijn naam aan. Dit eerste weeshuis was op de hoek van deze straat en het Catharijneveld, nu het Vredenburg. Een gevaarlijke plek, bleek later in 1561 toen het gebouw zwaar beschadigd raakte tijdens het beleg van het kasteel Vredenburg. Daarbij moest de Spaanse bezetter het onderspit delven tegen de bewoners van de stad (met Trijn van de Leemput als aanvoerder). Ook na de Reformatie in 1580 was de behoefte aan de opvang van weeskinderen hoog. Het weeshuis werd voortgezet in het voormalige kloostercomplex van de regulieren tussen de Oudegracht en de Springweg. Maar dan wel als een Gereformeerd Burgerweeshuis, geleid door burger-regenten die toezagen dat de 'binnenvader’ zijn werk naar behoren deed. De kinderen moesten burgerlijk fatsoen en eenvoud uitstralen en daarbij speelde het uniform een belangrijke rol. Op de af beelding boven de poort is te zien hoe ze door het leven gingen: in opvallend blauw en wit, een stigma als wees. Over het leven van de honderden wezen die zijn opgegroeid in dit weeshuis leren we uit de notulen van de regenten. Kennelijk was er soms sprake van grote wanorde en moesten reglementen zorgen voor het voorkomen van ‘oneerlijke’ boeken lezen, tieren, razen en roken. Ook kwam er een ordonnantie
voor tappers en kroeghouders waarbij wezen niet naar binnen mochten en absoluut geen alcohol kregen. De kroegbazen zijn er nooit zo van onder de indruk geweest. Lijfstraffen In die tijd zag men lijfstraffen als een correctie volgens Bijbelse voorschriften. Een van de methoden was het houten ‘blok’ aan het been. Toen Claes Everts na een jaar ‘blokken’ onverbeterlijk bleek, plaatsten de regenten hem op een Oost-Indiëvaarder. Voor het Burgerweeshuis was uitbesteding een belangrijke bron van inkomsten. Kinderen werden, als de binnenvader ze geschikt achtte, bij een werkbaas ondergebracht. Hij inde het loon, maar handige weesjongens verdienden toch een zakcentje bij en verbrasten dat voordat de binnenvader het zou afnemen. Meisjes werden al vanaf 7 jaar uitbesteed aan een kousenfabrikant, waardoor ze alleen op zondag onderwijs konden krijgen. In de loop van de achttiende eeuw zien we dat de regenten meer oog kregen voor de opvoeding. De wezen kozen daarom zelf v aker voor een deugdzaam leven. Het negatieve beeld over weeskinderen in het verleden is overtrokken; de wezen uit het Utrechtse Burgerweeshuis leden geen ondragelijk bestaan. Uiteindelijk liep in het begin van de twintigste eeuw het aantal weeskinderen sterk terug - in 1920 waren het er nog maar 14 - dat in 1926 na 344 jaar wezenzorg een verhuizing kwam naar de Nieuwegracht 28, Het Evert Zoudenbalch Huis. De Nederlandse Vervoersbond van tram en spoorpersoneel werd de nieuwe eigenaar. De weeskerk werd theaterzaal en de regentenkamer biljartzaal. De poort aan de Springweg bleef staan, inclusief de oorspronkelijke Latijnse spreuk: ‘Gelukzalig is de mens die een open oog heeft voor armen en misdeelden’. Een spreuk die vandaag nog opgeld doet. Bron: Burgerwezen van Utrecht 500 jaar stichting Evert Zoudenbalch Uitgave bij de tentoonstelling in het Centraal Museum maart/april 1991
GildeUtrecht.nl
Sport 23
SEPTEMBER 2018 | NR. 66 Kijk voor het laatste Utrechtse nieuws op DUIC.nl
COLUMN
SPORT
Kellerman van koning van de assist naar goalgetter Vincent Alkemade schrijft voor DUIC over zijn zoon die dit seizoen bij FC Utrecht mag voetballen. Hoe gaat het hem en zijn vader af?
Een oefening loslaten D
e ouders zitten nog wat na te trillen. Een beetje overrompeld kijken we elkaar aan. De trainer geeft een toelichting. Het is de bedoeling dat de jongens half oktober naar een toernooi in Duitsland gaan. Leuk voor de jongens denkt iedereen eerst. Totdat ons duidelijk wordt, dat het hier gaat om een reis en verblijf zonder ouders. “We willen zo zelfstandigheid van de jongens vergroten”, horen we de trainer zeggen. Begeleid door de staf reizen de jongens op vrijdagavond met de trein naar het oosten en komen zondagavond weer aan op Utrecht CS. Even moet ik bijkomen. De boodschap is maar voor één uitleg vatbaar: het is uitdrukkelijk niet de bedoeling dat de ouders in de buurt gaan verblijven of nog even op het toernooi hun gezicht laten zien. Hoezo zonder ouders, denk ik? De jongens zijn nog maar tien jaar en dan worden ze ver weg ondergebracht bij een Duits gastgezin! Wie van de staf spreekt er überhaupt de taal? Dit lijkt mij geen goed plan. Zelf kan ik mij aardig verstaanbaar maken in het Duits. Het is daarom logisch en handig dat ik erbij ben. Tot mijn verrassing zit mijn vrouw er heel anders in. Ze draait de boel om: “Als je het nou eens probeert te zien als een weekendje vrij?” Dat helpt. Wel vindt ze net als ik dat hij niet in z’n eentje bij een gastgezin mag worden ondergebracht. Dat blijkt ook niet het plan te zijn. Gelukkig logeren alle spelertjes in tweetallen bij de gastgezinnen. Ook mogen ze kiezen met wie. Ik begin al wat te kalmeren. Als ik denk aan de toegestuurde planning met daarin alle wedstrijden en toernooien op zaterdag én op zondag dan kan ook ik het weekendje vrij wel waarderen. Elke week ligt de familieagenda op een vast moment pontificaal opengeslagen op tafel. Mijn vrouw en ik zitten tegenover elkaar met onze laptop in aanslag. Afwisselend staren we naar het scherm en de familie agenda. Het lijkt wel werk. Eigenlijk gingen we er vanuit dat de zondag altijd vrij zou zijn. Dat is een misvatting. Het aantal zondagen waarop een toernooi plaatsvindt, toont een almaar stijgende lijn. Inmiddels een beetje mopperend nemen we de varianten door van wie haalt en wie brengt. En deze week hebben we nog een paar extraatjes te verdelen. Zo moeten we afspreken wie naar het tien-minutengesprek gaat op de basisschool, wie onze zoon naar de fotoshoot brengt en wie de voorlichtingsavond bij FC Utrecht bijwoont. Oh ja, dat zouden we bijna vergeten: wie fietst er als begeleider mee naar het schoolkamp? Kortom, een weekendje vrij klinkt mij steeds meer als muziek in de oren. Dat daar voor mij ook een oefening loslaten aan vastzit, neem ik dan maar voor lief.
Tekst: Pieter Willemsen Fotografie: Steven van Battum/Kampong 4000 man kijken ademloos hoe een hoge bal van Kampongs eigen helft aankomt bij Meulenbroek en Kellerman. Met nog twee minuten op de klok staat het 2-1 voor Kampong. Tegenstander Amsterdam speelt vol op de aanval om met een gelijkmaker de hoop op de landstitel levend te houden. Meulenbroek raakt de bal één keer en Kellerman tennist de 3-1 in het lege doel. Hij en de blauwe massa weten: we zijn kampioen! Kampong prolongeerde op eigen veld de landstitel. Utrechter Bjorn Kellerman speelt sinds 2015 bij Kampong. Hij scoorde 12 keer in 38 interlands. In de competitie scoorde hij tot nu toe 28 keer voor Kampong.
O
f Kampong het komende seizoen een derde titel op rij kan pakken, is de grote vraag. Na seizoenen met een Europese titel en twee landstitels vertrokken met verdediger De Wert en aanvallers Meulenbroek, Caspers en Jonker vier ervaren krachten. De toppers met ervaring zijn vervangen door toptalenten uit eigen jeugd en uit de rest van Nederland. De 28-jarige Bjorn Kellerman is de overgebleven aanvaller met het meeste ervaring. Van hem wordt dit seizoen nog meer verwacht wordt dan andere jaren. Bjorn Kellerman is in zijn vierde seizoen meer dan ooit de aanjager en doelpuntenmaker van de Utrechters. Gedreven om weer een prijs te pakken en om, na het mislopen van de Champions Throphy afgelopen zomer, terug te keren bij Oranje. In november is er immers weer een WK. Kellerman: “Door het vertrek van Jonker, Caspers, Meulenbroek en De Wert behoor ik nu tot de oudste generatie van het team. Eerdere seizoenen kon ik bij Kampong nog wel kijken naar de oudere jongens die de verantwoordelijkheid namen. Dat is niet meer zo. Ik hoor nu tot die groep. Samen met Sander de Wijn, Robbert Kemperman en keeper David Harte zijn wij ‘de oudjes’ die deze verantwoordelijkheid dragen. Eén van de belangrijkste dingen is die jonkies vertrouwen geven. We hebben best wat spelers van onder de 20 die strak staan van de spanning voor een wedstrijd. Ik probeer vooral aan de jonge jongens over te dragen dat ze zichzelf moeten blijven. Doe de dingen die
je goed kan en maak fouten. Alleen dan wordt je een betere hockeyer.” Goalgetter Niet alleen is Kellermans rol in de hiërarchie veranderd, ook zijn rol op het veld is anders geworden. Kampong is heel veel goals kwijt geraakt met de pensionering van de oude garde. Waar Jonker en Meulenbroek echt goaltjesdieven waren is Kellerman dat niet van nature, maar hij werkt daar hard aan. “Misschien haal ik wel meer voldoening uit het geven van een assist dan uit scoren. Ik ben ook nooit een echt goalgetter geweest. Ik ben altijd gevaarlijk, maar haal niet altijd genoeg rendement uit mijn kansen. Daar focus ik nu voor mezelf heel erg op. Ik ben bezig hoe ik beter de cirkel in kan komen, hoe ik slimmer kan worden in de afwerking, hoe ik meer ruimte voor mijzelf kan creëren zodat ik meer ga scoren.” Deze verandering in mindset werpt direct zijn vruchten af. In de eerste zeven wedstrijden scoorde Kellerman zes keer. “In aanloop naar dit seizoen zei mijn coach (Alexander Cox, red.) in een interview ‘Bjorn is niet zo’n spits die er 20 maakt in één seizoen.’ Dat is voor mij een enorme trigger om juist wel te laten zien dat ik kan scoren.” Olympische droom Een andere motivatie voor Kellerman is het WK. In november speelt het Nederlands Team in India het WK. Kellerman is al jaren vaste deelnemer aan de trainingsgroep van Oranje. Uit deze groep kiest bondscoach Caldas de internationals die mee naar eindtoernooien gaan. In
2017 won Kellerman de E uropese titel, maar voor de Champions Trophy afgelopen zomer werd hij thuisgelaten.
‘Misschien haal ik wel meer voldoening uit het geven van een assist dan uit scoren’ “Het was een enorme verrassing en teleurstelling dat ik niet geselecteerd werd voor de Champions Trophy. Ik heb me afgelopen jaren nooit zeker gevoeld over mijn plek in de selectie. Behalve afgelopen zomer. Die ene keer dat ik me wel zeker voelde van mijn plek, viel ik erbuiten. Ik heb me sindsdien voorgenomen niets meer te voelen en te zeggen over mijn kansen. Ik zit nu bij trainingsgroep en ik weet waar ik aan moet werken. Verder is het aan de bondscoach. Ik doe er nu alles aan om nu mee naar het WK te gaan en daarna naar de Spelen van 2020.”
Kampong staat na 7 wedstrijden op de tweede plaats. Tegen de topclubs won Kampong van Amsterdam en Oranje-Rood. Bloemendaal en Rotterdam wonnen beiden in Utrecht. Na 22 wedstrijden speelt de top-4 play-offs om de landstitel. Kampong is de enige ploeg die sinds 2012 elk jaar meedeed aan de play-offs. De afgelopen twee seizoenen werd Kampong kampioen.
Doe mee aan de FCU Pool en win mooie prijzen! Het idee van de FCU Pool is simpel: voorspel de juiste uitslag van competitiewedstrijden van FC Utrecht, beantwoord de bonusvragen en verdien punten.
Weekwinnaars FCU Pool FC Utrecht - FC Emmen (T-shirt uit FCU Casual lijn, aangeboden door FC Utrecht): Bertrand Juffer Feyenoord - FC Utrecht (Cadeaubon van 25 euro,
Stand na drie duels: 1. Effel 19 2. rooiestijntje 18 3. Bertje 17
aangeboden door Blink Eten & Drinken Zeist): Amber Bosch
Voorspel ook GRATIS de uitslag van wedstrijden van FC Utrecht op www.fcupool.nl en win mooie (week)prijzen. Je kunt op ieder moment tijdens het seizoen instappen.
fcupool
Neem een aandeel in je buurt en dien je plan in. Voor de buurt, door de buurt!
www.stimuleringsfondsxl.nl
Kom maar op met de toekomst