Achter de schermen

Wat gebeurt er achter de coulissen van Stadsschouwburg Utrecht?

Zeven dagen per week en het hele jaar door staan er in Stadsschouwburg Utrecht voorstellingen op het programma. Al was het in de afgelopen maanden wel abnormaal rustig. Nu de coronamaatregelen zijn versoepeld, komt het programma langzaamaan weer op gang. De gordijnen gaan weer open bij de Stadsschouwburg. DUIC nam een kijkje achter de schermen bij een van de meest bekende culturele podia van Utrecht. Luuk Adema is programmeur bij de Stadsschouwburg

Tekst:Charlie van Dijk

Hoge, uitgelaten kinderstemmen en piepende schoenen op de stenen vloer. Het is een gekkenhuis in de lobby van de Stadsschouwburg. Een groep van 200 zevendegroepers wacht totdat ze mogen plaatsnemen in de grote, roodfuwelen stoelen van de Douwe Egbertszaal. Daar begint over enkele minuten de familievoorstelling ‘De waanzinnige boomhut van 52 verdiepingen’ door theatergezelschap Meneer Monster. Aan de andere kant van het doek heerst opperste concentratie. De acteurs, de technici, iedereen staat te popelen om een prachtige voorstelling neer te zetten. Eindelijk is het zover. De kinderen zitten en langzaam dimmen de lichten in de zaal. Het wordt stil. De voorstelling begint.

De voorstelling begint eigenlijk al veel eerder, voor Stadsschouwburg Utrecht dan. Zij starten al een jaar van tevoren met de voorbereiding van de voorstelling. Luuk Adema is programmeur bij de Stadsschouwburg. Hij zorgt ervoor dat de juiste artiesten en gezelschappen terechtkomen op de agenda van de schouwburg. Dat doet hij sinds december van het afgelopen jaar, toen Nederland nog volledig in lockdown zat. Sindsdien lopen hij en zijn collega’s tientallen boekjes met overzichten van voorstellingen door, wonen presentatiemiddagen bij en bezoeken voorstellingen elders. Daaruit halen ze de juiste voorstellingen voor het Utrechtse publiek. “De doelgroep van de Stadsschouwburg is heel breed”, vertelt Adema. “We willen zorgen dat het aanbod op iedereen aansluit.”

Bij het uitkiezen van de voorstellingen houdt de Stadsschouwburg ook rekening met de andere Utrechtse podia. Adema: “Als ik een voorstelling van een goede muzikant tegenkom, die heel goed past binnen het aanbod van TivoliVredenburg, dan programmeren wij die niet. En andersom ook.” Cabaret, dans en jeugdvoorstellingen staan bijvoorbeeld veel op het programma van de schouwburg. Maar ook circus, toneel en andere shows zijn regelmatig aan het Lucasbolwerk te vinden. “We proberen voor een goede mix te zorgen, die ook iedereen vertegenwoordigt”, legt Luuk verder uit. “We vinden het belangrijk dat Utrechtse artiesten ook een plek op het podium van de Stadsschouwburg krijgen.”

Actueel aanbod

Tijdens de pieken van de coronapandemie was het geen eenvoudige taak om de schouwburg van een gevulde agenda te voorzien. Het was ‘hard werken’, met de woorden van Luuk Adema. “Eerst probeerden we de voorstellingen zo veel mogelijk door te schuiven in de agenda. Maar je kan bezoekers niet oneindig ‘vasthouden’. Op een gegeven moment moet je besluiten om dingen af te zeggen en mensen hun geld terug te geven.” Ook moet er bij sommige voorstellingen op worden gelet dat ze nog wel actueel zijn. “Vooral bij cabaretvoorstellingen is dat belangrijk. Niemand wil nu nog naar grapjes luisteren over corona, dat is er echt wel uit. Daar let een cabaretier ook zelf wel op. Als de voorstelling niet meer actueel is, dan passen ze die aan of zeggen ze ‘m af. Gelukkig zijn de meeste cabaretiers heel inventief. Die komen zo met iets nieuws.”

Musicals

Staan er de komende tijd nog interessante voorstellingen op het programma? Luuk denkt er even over na. “De musical ‘Come From Away’ zou ik willen aanraden. Het verhaal is waargebeurd. Het gaat over een klein stadje in Canada. Op 11 september, als de aanslagen op de Twin Towers in New York plaatsvinden, moet het luchtruim boven de stad dicht. Alle vliegtuigen moeten plotseling in dat kleine stadje landen. Alle mensen uit de gestrande vliegtuigen worden daar opgevangen – het zijn er bijna evenveel als de lokale bevolking. Die musical is vanaf november te zien.” Dan wijst hij naar de grote nijntje die naast hem op de bank zit. “De nieuwe uitvoering van nijntje de musical gaat ook bijna in première, op 17 oktober. Met een heel nieuw verhaal en allemaal nieuwe liedjes.” Door de witte gangen met veel licht en glas lopen we door naar de backstage, door een dubbele klapdeur. Het is even wennen aan de duisternis, maar na een tijdje wordt het duidelijk: we staan achter de coulissen van het podium van de Douwe Egbertszaal. Toneelmeester Marleen is hier al de hele dag aan het werk. Zij is de belangrijkste schakel tussen Stadsschouwburg Utrecht en de artiesten op het podium. “’s Ochtends vroeg, om een uur of 10.00 begint het met het uitpakken van het decor”, vertelt ze. “Via een grote garagedeur komt er een vrachtwagen de schouwburg binnenrijden met de stukken die de artiesten op het podium gebruiken. Die pakken we uit en zetten we op de juiste plek.” Daarna begint het aankleden van het podium. Het decor, de zwarte coulissen, de lichtstanden, alles moet precies goed komen te staan.

Soundcheck

Dat geldt ook voor de artiesten, die hebben een moment nodig om te ‘spacen’. Marleen: “Niet ieder podium is even groot. Dus je kan niet altijd vier stappen naar rechts doen. Zeker bij dansers is het belangrijk dat ze de ruimte die ze hebben goed aanvoelen.” Dan is het tijd voor de soundcheck. “Geluidstechnici in de zaal gaan dan controleren of alle volumes van de microfoons goed zijn afgesteld, ten opzichte van elkaar en de muziek.” Achter de schermen wordt er ook dan nog hard gewerkt. Ze leggen plankjes over de kabels, zorgen hier en daar voor fesjes water, en als het moet ook nog een bezem of zwabber over het podium. En wie ruimt alles na de voorstelling weer op? Gelukkig staat Marleen er niet alleen voor, maar staat er een hele backstage crew paraat om haar te helpen. “Bijzonder is dat bij Stadsschouwburg Utrecht veel vrouwelijke toneelmeesters werken. Eerder was ik een van de weinige vrouwen achter de schermen.” Het op- en afbouwen zorgt voor een lange dag voor Marleen, maar anders zou ze het niet willen. “Het mooiste vind ik het om erbij te zijn als het podium ’s ochtends en ’s avonds helemaal leeg is. Als ik maar een halve dag werk, dus later begin of eerder stop, dan voelt het niet echt compleet”

In samenwerking met de gemeente Utrecht

UTRECHT VERBINDT Scoren met sport voor jongeren

“Dat was een mooi doelpunt”, roept wethouder Maarten van Ooijen terwijl de bal alweer van speler naar speler wordt geschoten. Hij staat samen met Joost van Velthooven en Inge Voorhout langs de lijn bij het Cruy Court in Ondiep. Tientallen kinderen zijn bezig met een pot voetbal. De drie langs het kunstgrasveld zien het graag; zo veel mogelijk Utrechters aan het sporten. Maar, zo zeggen ze ook, dat is nog niet voor iedereen vanzelfsprekend.

Terwijl Van Velthooven en Voorhout vooral hun blik op het veld hebben, vertellen ze dat ze werken bij On The Move Sportvrienden. Voorhout is een van de drijvende krachten achter het initiatief: “Wij willen zo veel mogelijk jongeren in beweging krijgen. Er zijn veel jonge mensen voor wie sporten niet iets vanzelfsprekends is. Dit zijn vaak jongeren met wat zwaardere problematiek, die ergens aangemeld zijn of bekend zijn bij jeugdzorg organisaties. Vaak lukt het niet om ze daar naar begeleiding of hulp toe te bewegen. Deze jongeren brengen wij letterlijk en fguurlijk in beweging om zo verder te kunnen met hun toekomst.”

On The Move Sportvrienden is een Utrechts initiatief dat gelooft in de kracht van sporten en bewegen. Daarbij is sporten niet alleen lichamelijk gezond, het zorgt ook voor geestelijke ftheid. Het kan jongeren zelfverzekerder maken, het kan ze leren hoe ze makkelijker in teams kunnen samenwerken en het kan ze ook gewoon een hele leuke tijd bezorgen. On The Move heeft verschillende programma’s op het gebied van sport. Voorhout: “Wij koppelen bijvoorbeeld jongeren aan onze ‘sportvrienden’. Die sportvrienden zijn jonge studenten die graag als motivator en vooral ook als vriend samen met de jongeren gaan sporten.”

Van Velthooven is zo’n sportvriend en werkt als trainer bij On The Move. “Tijdens mijn mbo-studie heb ik hier stage gelopen en ik vond het zo leuk dat ik hier wilde blijven werken. Als Sportvriend ga ik simpel gezegd samen sporten met jongeren die zich hebben opgegeven. Het is heel fjn om andere jongeren te kunnen motiveren om te gaan bewegen.” Deelnemers aan het traject Sportvrienden gaan vijf tot tien weken lang een sport naar keuze beoefenen. Van Velthooven: “Dat kan voetbal zijn, maar ook boksen, padel, tennis en ja, ook snowboarden, muziekvrienden en virtual reality-sporten. Als er maar beweging letterlijk en fguurlijk in het leven van de jongere komt wordt.” Voorhout vult aan: “Sporten is eigenlijk niet eens het doel van het traject, maar het middel om jongeren weer vertrouwen te laten krijgen in zichzelf en de toekomstin contact te brengen met anderen en ze te leren zelfverzekerd en zelfstandig te zijn.” Van Velthoven: “Tijdens het sporttraject ben ik natuurlijk ook echt een vriend voor iemand, niet alleen een sportmaatje.” Move dan ook een mooi initiatief: “Het is prachtig dat welzijn en sport hier samenkomen. Een combinatie die ik graag veel vaker zou willen zien. Die twee werelden versterken elkaar. Je ziet hier ook aan deze kinderen die voetballen op het Cruyff Court dat er gelachen wordt, dat ze samenwerken, gezond bezig zijn, allemaal positieve dingen. Van sporten krijg je veel energie en zelfvertrouwen. Maar het is niet voor iedereen even makkelijk om zomaar alleen bij een reguliere sportvereniging aan te sluiten, daarom is het goed dat we dit soort organisaties hebben in Utrecht die daar bij helpen.” Van Ooijen heeft zelf altijd gesport, maar snapt dat het goed is om een extra steuntje in de rug te krijgen. “Ook ik werd extra gemotiveerd door mijn sportvrienden, ook als ik een keer minder zin had.”

Tijdens de coronacrisis zag Van Ooijen dat veel jongeren thuis kwamen te zitten doordat het onderwijs vanuit huis gebeurde en zelfs het sporten even aan banden werd gelegd. Tegelijkertijd zagen ze bij On The Move veel meer aanmeldingen en vraag naar sportvrienden. Veel jongeren met ernstige problematiek. Van Ooijen: “Het laat zien dat het een lastige periode is geweest. Vanuit de gemeente investeren we nu dan ook in het herstel om zo veel mogelijk jongeren aan het sporten te krijgen, en ook zij die daarbij nog een sportvriend kunnen gebruiken.”

Utrecht investeert in de kwaliteit en toekomst van de stad om snel en sterk uit de coronacrisis te komen. Mensen die hard zijn geraakt door de crisis krijgen extra hulp. Werkzoekenden krijgen goede begeleiding en scholing. Er is extra steun voor evenementen, sport, cultuur en welzijn en er wordt versneld geïnvesteerd in projecten op bijvoorbeeld het gebied van wonen, verkeer en groen. Dat doet de gemeente Utrecht, samen met het rijk, ondernemers en maatschappelijke organisaties.