Bouwtempo loopt achteruit

WONINGTEKORT IN GROEIENDE STAD

Utrecht was kampioen bouwen, maar het bouwtempo loopt achteruit

Utrecht werd jarenlang bouwkampioen genoemd omdat er jaarlijks 3000 woningen werden gebouwd, maar dat aantal lijkt voorlopig niet meer gehaald te worden. Dit jaar worden er zelfs maar duizend huizen in aanbouw genomen. Daarmee lijkt er ook een rem op de groei van de stad te komen. De woningnood blijft echter hoog en hoewel groei volgens de gemeente geen doel op zich is, wil het college er wel alles aan doen om het bouwtempo hoog te houden.

Tekst: Robert Oosterbroek

"Als dit zo blijft wordt het ingewikkeld om op alle aspecten een 10 te halen"

Op 1 januari 2022 stonden er 162.450 woningen in Utrecht, dat aantal groeide jarenlang met zo’n 3000 stuks per jaar. Scheidend wethouders Diepeveen en Verschuure vertelden er bij hun afscheid trots over. De wereld is echter veranderd, er lijkt op veel plekken op de rem getrapt te worden. De redenen voor het vertraagde bouwtempo lezen we ondertussen vaker; de arbeidsmarkt, tekort aan bouwmaterialen en ook de stikstofproblematiek helpt niet mee. Dit speelt niet alleen bij woningbouw, maar ook bij projecten als De Machinerie - dat zelfs stopgezet is vanwege de hoog oplopende kosten – en de ontwikkeling van het nieuwe onderkomen van dB’s dat vertraging oploopt.

Smakkelaarsveld

Een van de woningbouwprojecten waar dit probleem ook speelt, is Smakkelaarsveld. Ontwikkelaar Lingotto laat weten dat bovenstaande redenen ervoor zorgen dat ze moeilijker tot een prijsafspraak kunnen komen met de aannemer. Sowieso is het een complex project waar al de nodige vertraging was ontstaan. Werd het ontwerp in 2018 gepresenteerd met de toezegging dat de drie nieuwe woongebouwen in 2022 klaar zouden zijn, al snel werd duidelijk dat dit niet gehaald zou worden. Het laatste nieuws kwam een paar maanden geleden toen bekend werd dat de bouw ook dit jaar niet meer ging starten maar vertraagd is tot volgend jaar. De gemeente liet weten ‘begrip te hebben voor de situatie omdat we zien dat dit momenteel helaas een landelijk probleem is’.

Naast Smakkelaarsveld zijn dit soort problemen ook te zien bij de nieuwe woonwijk Leeuwesteyn en Leidsche Rijn. Wethouder Eelco Eerenberg schrijft daarover: “Wij zien op dit moment dat ontwikkelaars en woningcorporaties met ons in gesprek willen om te overleggen hoe zij hun actuele woningbouwplannen ondanks deze factoren toch door kunnen zetten. […] Wij zien bij deze partijen een grote bereidheid om gezamenlijk de woningnood aan te pakken, maar we zien bij de gesprekken en onderbouwingen van met name de stijgende kosten ook hoe de business case steeds moeilijker wordt en dat er zonder haalbare business case niet gebouwd wordt.”

Groei van de stad

Dan nog even terug, waarom ‘moeten’ er eigenlijk zoveel woningen gebouwd worden? De discussie over de groei van de stad is natuurlijk veel breder. Vorig jaar probeerde een groep bewoners nog een referendum te organiseren over die fundamentele vraag over groei. Er zijn namelijk bewoners die zich afvragen waar die groeibehoefte voor nodig is. Het college blijft echter zeggen dat groei geen doel op zich is, maar dat er nou eenmaal veel huizen nodig zijn voor woningzoekers. Het bouwtempo moet volgens het college hoog blijven gezien de woningnood. Nu het bouwtempo achterblijft komen de zorgen, het onderwerp werd ook kort besproken in de gemeenteraad tijdens een gesprek over de begroting. Daarbij werden zorgen geuit over mensen die op zoek zijn naar een woning en besproken wat de gemeente en de raad kunnen doen om het bouwtempo hoog te houden. Omdat het vooral over de begroting ging vroegen sommige partijen zich ook af wat de leveren ook geld op voor de gemeente.

Wethouder Eerenberg legde nogmaals uit wat er juist op dit moment zo ingewikkeld is aan de oplopende bouwkosten: “Normaal houden dit soort kosten gelijke tred met wat hun woning, of wat een belegger bereid is om te aan het oplopen is en het consumentenvertrouwen achteruit loopt.” Dat maakt het volgens de wethouder extra ingewikkeld, de kosten lopen op en men is juist minder bereid om meer te gaan betalen. Eerenberg: “Dat maakt het zo’n ingewikkeld momentum.”

Oplossingen

Het probleem lijkt dus wel helder, maar wat zijn de oplossingen. Kort gezegd, die zijn niet direct voorhanden. Dit komt ook omdat Utrecht naast een hoog bouwtempo ook graag juist betaalbare en duurzame woningen wil. Dat is een dilemma, laat ook de wethouder weten. De komende maanden tot jaren moet de gemeente kijken hoe dit allemaal samen te rijmen valt. Wethouder Eerenberg gaf ook aan graag met ontwikkelaars, aannemers, beleggers en de gemeenteraad in gesprek te gaan over het bouwtempo. Op dit moment zegt de wethouder niet direct aan de ambities te willen zitten, maar hij gaf wel een kleine waarschuwing. “Als dit zo blijft wordt het ingewikkeld om op alle aspecten een 10 te halen. Een 10 op duurzaamheid, een 10 op circulair, een 10 op woningbouwprogramma, een 10 op architectuur, 10 op mobiliteit. Dan moeten we een keer samen het gesprek gaan voeren om te kijken wat het ons waard is om overal een 10 te halen.” Een optie, volgens de wethouder, is afwachten tot het allemaal wel weer betaalbaar is of toch op sommige onderdelen maar een 6, 7 of 8 scoren. Hoewel het onderwerp in de raad werd besproken was dit vooral zijdelings bij de gesprekken over de begroting. In de nabije toekomst moet duidelijk worden wat er verder gaat gebeuren. Voorlopig lijkt de ambitie om elk jaar 3000 woningen in aanbouw te nemen toekomstmuziek.

Om het woningtekort op te vangen worden komende jaren wel veel tijdelijke huizen gebouwd. Dit zijn woningen die er maar tien of vijftien jaar blijven staan. Dit gebeurt veel inrichting stilliggen. Volgend jaar moeten er zo’n duizend tijdelijke huizen komen op de Pagelaan, het Befu-terrein en Wetering-Zuid. Daarna moeten jaarlijks zo’n duizend tijdelijke woningen worden opgeleverd.