Waterbeheer in de stad

WATERBEHEER IN UTRECHT

Ruud Koch weet hoe we ook in de toekomst droge voeten houden

Van waterdoorlatende straattegels tot de eisen die worden gesteld aan ontwikkelaars van grote projecten in de stad; de gemeente Utrecht is op elk niveau bezig om neerslag, waarvan de verwachting is dat er in de toekomst steeds meer valt, in goede banen te leiden. “Maar dat kunnen we niet alleen”, zegt Ruud Koch, adviseur ‘water en klimaatadaptatie’. “Slechts 40 procent van de grond in Utrecht is openbaar gebied, de rest is in handen van bewoners en bedrijven én die hebben we dus ook echt nodig in deze opgave.” Gelukkig voor de gemeente zitten de Utrechters ook niet stil. Zo is bijvoorbeeld van januari tot en met oktober van dit jaar bijna 3.000 vierkante meter aan tegels in privétuinen weggehaald om plaats te maken voor groen. Er zijn tot dusver al allerlei maatregelen genomen om de stad – nu, maar zeker ook in de toekomst - weerbaar te maken tegen veel neerslag en dat is niet overal even makkelijk.

Tekst en fotogra e: Bas van Setten

Dstocht langs een aantal plekken waar maatregelen zijn genomen. Deze rondgang startte op het ‘grijze’ Jaarbeursplein dat in september 2018 feestelijk werd geopend door toenmalig burgemeester Jan van Zanen. “De wensen en ideeën van toen zijn anders dan nu. Straks moet hier natuurlijk het Jaarbeurspleingebouw verrijzen en wij geven die ontwikkelaar ook wel de opgave mee dat de constructie zoveel mogelijk regen moet kunnen verwerken. Dit kan bijvoorbeeld worden gedaan door middel van een groen dak dat het water vasthoudt. Daarnaast is het ook zo dat we met allerlei andere factoren rekening moeten houden, dit plein heeft namelijk ook een functie. Zo worden er onder andere sportevenementen georganiseerd en ligt er een parkeergarage onder. Dat geldt niet alleen voor het Jaarbeursplein, maar bijvoorbeeld ook voor het Janskerkhof en het Vredenburgplein. Op deze laatste plek is drie keer per week een markt en wanneer dit een grasveld zou zijn, zou het binnen de kortste keer kapot worden gereden. Daarnaast moet het plein ook schoongemaakt kunnen worden.”

Het ligt natuurlijk voor de hand dat op plekken die helemaal opnieuw ingericht worden - zoals het Beurskwartier, de Merwedekanaalzone en in het verleden ook Leidsche Rijn - de maatregelen om het regenwater vast te houden makkelijker te nemen zijn dan in de historische binnenstad. Desalniettemin is volgens Koch technisch alles haalbaar. “We zouden het Jaarbeursplein kunnen verhogen en in het stuk dat daardoor ontstaat allemaal kratjes kunnen leggen, waar het water tijdelijk opgeslagen kan worden. De vraag die we elke keer moeten stellen is welk probleem willen we oplossen, wat levert het op en tegen welke kosten kan dat gerealiseerd worden.”

Beurskwartier

De plek die nu nog bedekt is met grijs beton, maar waar in de toekomst een nieuwe groene woonwijk moet komen is het Beurskwartier. Alle gebouwen die verrijzen tussen de Croeselaan en de Jaarbeurs hebben vanuit de gemeente de opgave meegekregen om minimaal 45 millimeter regenwater per vierkante meter vast te houden. “In 2014, tijdens een van de hevigste regenbuien van afgelopen decennium viel 40 millimeter regen in twee uur tijd”, aldus Koch. “In eerste instantie zal dit regenwater worden vastgehouden op het groene dak. Mocht er onverhoopt toch méér vallen dan is de volgende stap dat het water naar een van de wadi’s in de nabijgelegen parken wordt afgevoerd. Zo’n wadi is een komvormige grasstrook waar het regenwater tijdelijk kan worden opgeslagen en vervolgens van afvoerbuizen niet direct vol en ontstaan er op straat geen grote plassen. In het geval van nog meer neerslag kan het water ook direct worden afgevoerd naar de Veilinghaven.”

Kanaalstraat

Vanaf de Croeselaan nam Koch ons mee naar de Kanaalstraat. Op 31 oktober is na jaren van plannen en praten de herinrichting van dit deel van Lombok begonnen. En als de straat dan toch van gevel tot gevel open wordt gehaald, wordt direct het riool aangepakt. Koch: “Het riool heeft ongeveer een levensduur van zeventig jaar. Dit betekent dat we de komende dertig jaar zo’n 500 kilometer aan buizen moeten vervangen. Omdat de straat hierbij volledig opengehaald moet worden, willen we dit koppelen aan andere projecten zoals hier aan de herinrichting van staat uit een buis waar het water als iemand bijvoorbeeld het toilet doorspoelt doorheen stroomt, maar ook het regenwater. Het nieu afvalwater en één voor zogenoemd hemelwater. Dit afvalwater gaat naar de rioolzuivering, terwijl de andere buis naar het oppervlaktewater leidt.

Langs de Kanaalstraat en langs de verschillende zijstraten is ook te zien dat bewoners geveltuintjes hebben aangelegd. Bij de aanleg hiervan kunnen Utrechters hulp krijgen van de gemeente. Zo kunnen bijvoorbeeld de straatstenen worden opgehaald, kan grond geleverd worden en kunnen zij gereedschap, zoals een schep, een hark en de gevel ten. Deze initiatieven worden op steeds meer plekken in de stad door bewoners genomen. Zo zijn er dit jaar 131.222 tegels ‘gewipt’ en werden er 630 geveltuinen aangelegd. Vaak wordt dit in combinatie met bijvoorbeeld een burendag gedaan, waarop alle bewoners de handen uit de mouwen steken.

Iets verderop in Lombok, op het Bankaplein, is op initiatief van de bewoners de speeltuin, die in 1932 is aangelegd en daarmee een van de oudste speeltuinen van Utrecht is, vorig jaar groener gemaakt. Koch benadrukt dat dit een idee van de omwonenden was en dat de gemeente er uiteindelijk op aangehaakt is. Halve Maan. Onderweg ziet Koch weer een plek waar in het verleden iets is gedaan om het regenwater af te voeren. “Nu ik door de valt te vertellen. Een aantal jaar geleden was er een hevige regenbui waardoor de souterrains van de huizen langs de Leidsekade en J.P Coenstraat onderliepen. In zo’n geval komen we natuurlijk direct in actie om het probleem op te lossen. Dat geldt overigens voor alle meldingen van wateroverlast. Zodra zo’n melding binnenkomt gaan we een kijkje nemen. Het kan natuurlijk zijn dat de afvoer verstopt zit, maar het probleem kan ook hardnekkiger zijn. In alle gevallen moeten we ervoor zorgen dat het water tijdens de volgende bui weg kan lopen.”

Herderplein

plein werd in 1955 ontworpen door architect Antonio Salvatore en kunstenaar Jan Boon, en ligt dieper dat de omliggende straten. “We staan hier in feite voor een diepe put”, zegt Koch. “De omgeving bestaat, op een paar bomen na, ook vooral uit asfalt en beton. We hebben goed moeten kijken hoe we deze plek tijdens een hevige regenbui droog kunnen houden. Uiteindelijk zijn we op het idee gekomen van een omgekeerde drain. Dit betekent dat het water niet op straat blijft staan, maar het plein, dat onder het maaiveld ligt, inloopt. We hebben hier dus een omgekeerde wadi weten te creëren.”

Naast bovengenoemde maatregelen is er nog een heel scala aan maatregelen die de gemeente kan treffen om ervoor te zorgen dat straten en huizen niet blank komen te staan. Wethouder Susanne Schilderman houdt zich binnen het Utrechts stadsbestuur bezig met dit thema: “We blijven nieuwe en betere oplossingen vinden, die ook steeds beter passen bij het klimaat van de toekomst. We verwachten heftigere regenbuien én drogere periodes. Dat moet de stad wel aankunnen. Dus als de straat ergens open moet of er een nieuw bouwproject wordt gerealiseerd zorgen we dat er ook meteen over heftige regen en droogte na wordt gedacht. Recent hebben we als doel gesteld dat we 90 procent van het regenwater willen opvangen in de bodem waar het valt en dit niet meer via het riool afvoeren naar de zuivering. We hebben regenwater hard nodig in de natuur, bijvoorbeeld om het grondwater op peil te houden. Door het op de plek waar het valt vast te houden raakt het riool niet overbelast én voorkomen we gevolgen van droogte in de zomers. We benutten dus al onze grond zo goed mogelijk, met allerlei oplossingen, zodat Utrecht zo waterproof mogelijk is.”

Het verhaal begon met het kleine voorbeeld van waterdoorlatende tegels. Een strook van zulke stenen kan bijvoorbeeld worden aangelegd langs bestaande wegen, waardoor de neerslag niet alleen via de putten weg kan lopen, maar direct via de bestrating de grond in kan trekken. Volgens de kansberekening van het KNMI komt er eens in de honderd jaar een regenbui voor waarbij 80 millimeter water valt. Wanneer dit precies gaat gebeuren is niet bekend. De gemeente bereid zich hier echter wel op voor. Hopelijk zijn er tegen die tijd genoeg maatregelen genomen.

Op 17 december is het van 11.00 tot 20.00 uur feest in het kerstdorp op De Brink in Hoef en Haag. Tussen 11.00 en 17.00 uur is er een uitgebreide kerstmarkt, maar liefst 30 kramen met kerstartikelen, woonaccessoires, sieraden, kaarsen, chocolade en nog veel meer!

Ga met je kinderen ook zeker even langs de levende kerststal, de schaatsbaan, knuffel de sneeuwpop en uiteraard is ook de Kerstman aanwezig. De Keuken van Hoef en Haag zorgt voor de innerlijke mens met warme choco, glühwein, poffertjes, broodjes worst en snert. Het Soester Knollenkoor zingt hun mooiste lied, je kunt op de foto, rij met een arrenslee door mooiste lied, je kunt op de foto, rij met een arrenslee door Hoef en Haag of draai een rondje op het rodeo-rendier. Hoef en Haag of draai een rondje op het rodeo-rendier. PER ARRENSLEE JOUW WONING ONTDEKKEN! Kortom te veel om op te noemen!

Vind je het leuk een woning van binnen te zien of heb je interesse om in Hoef en Haag te gaan wonen? Tijdens de kerstmarkt kun woning van binnen te zien of heb je interesse om in Hoef en Haag te gaan wonen? Tijdens de kerstmarkt kun je per arrenslee door je per arrenslee door de wijk rijden en de wijk rijden en laat je informeren! laat je informeren!