114
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
“Gümüşhane Simgesi Konakların (Balyemez Konağı) Kent Kültürüne Aktarımı ve Kültür Turizmin Desteklenmesi Projesi”
www.kocaeligudef.com kocaeligudef@hotmail.com
KAYNAKÇA GÜMÜŞHANE KÜLTÜR ENVANTERİ 2016 Gümüşhane Evleri, Volkan Şenel, Gümüşhane Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, 2002 Trabzon. Geçmişten Günümüze Gümüşhane Sempozyumu, Gümüşhane Evlerinin Mimari Özellikleri, Haşim Karpuz, 1990. Gümüşhane Valiliği Gümüşhane Belediye Başkanlığı Gümüşhane Üniversitesi Rektörlüğü Gümüşhane İl Kültür Turizm Müdürlüğü İlim Tarih Kültür Araştırmaları Kütüphanesi (İKTAV) Devri Alem Belgesel Programı (devrialem.tv) www.gebzegazetesi.com
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı
GÜMÜŞHANE
“Gümüşhane’de olan gümüş madeni hiçbir diyarda bulunmaz. Yetmiş maden ocağı vardır gümüş işler.” Evliya Çelebi
1
Derleyen İKTAV BELGESEL YAYINCILIK Editör: Ertuğrul TAŞLI Proje Koordinatörü İlhan ÇİÇEK Grafik Tasarım: Şengül Sarıkaya Geçal Fotoğraf Gümüşhane Valiliği Gümüşhane İl Kültür Turizm Müdürlüğü İKTAV Belgesel Yayıncılık Yayıncı Sertifika No: 42936 ISBN: 978-605-69169-5-3
www.kocaeligudef.com
BASKI İKTAV BELGESEL YAYINCILIK Sultan Orhan Mahallesi, 113 sokak, No:13 GEBZE/ KOCAELİ www.iktav.com / E-Posta: belgeselyayincilik@gmail.com
İÇİNDEKİLER BAŞKANDAN GÜMÜŞHANE GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE KISACA GÜMÜŞHANE AHMED ZİYÂÜDDÎN-İ GÜMÜŞHÂNEVÎ HAZRETLERİ ÖZLEM ÇEKİLEN ŞEHİR GÜMÜŞHANE İLÇELERİ Kelkit Köse Şiran Torul Kürtün GÜMÜŞHANE KONAKLARI Adil Balyemez Konağı Zeki Kadirbeyoğlu Konağı Hasan Fehmi Ataç Evi Mehmet Aksoy Evi Erdemir Akagün Evi Rafet Çubukçu Evi Ali Erkan Evi Fahri Gümüşeli Evi Şahbenderoğlu Konağı Ahmet Erkan Kocatürk Evi Muammer Kutlatan Evi Vecihi Mert Evi Osman Aktürk Evi Soysallar Evi İhsan Ergün Evi Turan Manisalı Evi İbrahim Özden Evi Hacı Keleş Evi Nurettin Tuna Evi Ramiz Bey Konağı Zikri Yılmaz Evi Fazlı Yücel Evi Hüseyin Eskicioğlu Evi Raif Tuna Evi Mahmut Kullukçu Evi Abdi Bey Konağı Salih Bozkır Evi Sadullah Işık Evi Hamit Mahmut San Evi
5 7 11 15 16 20 20 21 22 23 24 25 30 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 41 42 43 44 44 45 46 46 47 48 49 50 51 52 53 54 54 55
Ahmet Kaya Evi Aykut San Evi Erdemir Akagün Evi İrfan Çiftçi Evi Bahattin Köksal Evi Mehmet Aksoy Evi Mehmet Karabeyoğlu Evi Şehri Gergin Evi Hacı İmam (Özdenoğlu) Konağı Erol Karabiber (İbrahim Ömürdağ) Evi İhsan Fazlı Evi Taş Mağaza 2 Ahmet Yıldız Evi Yeşilyurt Köyü Konut Ve Fırın Sadık Daloğlu Evi Hacı Mehmet Evi Necip Saraçoğlu Ev Fikri Pehlivan (Ağa) Evi Olucak Köyü Foster Konağı Çorak Köyü İki Katlı Ev Sarıçiçek Ahşap Köy Odaları İzzet Ulvi Güneş Evi Artunlar Evi Kelkit Eski Hükümet Konağı Muammer Daloğlu Evi Seher Bölükbaşı Evi Abdülaziz Evi Süleymaniye Ada 350 Parsel 2’deki Konak Süleymaniye, 332. ada 1. Parseldeki konak 340 ada 1 parselde yer alan taşınmaz Ada 315, Parsel 3’de yer alan taşınmaz Rukiye Özdamar Evi Süleymaniye, 307 ada 8 parseldeki taşınmaz Süleymaniye, 330 ada, parsel 1’deki taşınmaz Torul, Gümüştuğ Köyü 308 ada 3 parseldeki taşınmaz Süleymaniye Ada 594, Parsel 1’de yer alan yapı kalıntısı Süleymaniye,Ada 313 Parsel 2’de Yer Alan Taşınmaz KOCAELİ GÜMÜŞHANE DERNEKLER FEDERASYONU’NUN PRODES PROJESİ FAALİYETLERİ ÇALIŞTAY MAKET YAPIMI FESTİVAL VE ÇALIŞTAY BÜYÜK İLGİ GÖRDÜ GÜMÜŞHANE’YE KÜLTÜR GEZİLERİ KAYNAKÇA
56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 77 78 78 79 80 81 82 83 83 84 85 86 87 88 88 89 92 94 95 100 116
5
BAŞKANDAN
KONAKLAR VE YAŞAM KÜLTÜRÜ “Muhabbetin dört çeşidi vardır: Allah’ı sevmek, Allah’ın sevdiklerini sevmek, Allah için sevmek, Allah’la beraber sevebilmek.” Ahmed Ziyâüddîn-i Gümüşhânevî Değerli Hemşehrilerim; Projeyi yapmamızın amacı; Gümüşhanemizin sembollerinden biri olan konakların yaşam kültürüne olan katkısına, yatay yapılaşmanın; fert, aile ve toplum sağlığına olan etkilerine dikkat çekmektir. Bu çalışmamızla bir taraftan konakların kültür turizmi açısından önemini ele alırken diğer taraftan ise sağlıklı bir nesil yetişmesinde, yatay yapılaşmanın çok önemli bir faktör olduğuna dikkat çekmek istedik. Yatay yapılaşmanın yeniden gündeme gelmesine katkı sağlamanın gayreti içinde olduk. Gümüşhane, Halife Hz. Ömer zamanında Erzincan ve Erzurum ile birlikte Müslümanların egemenliğine girmiştir. Bölgenin zaman zaman Bizanslılar ve Müslümanlar arasında el değiştirdiği görülmüştür.
6
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane Müslümanların kontrolüne kesin olarak girmesiyle yapılaşmada; Osmanlı konut mimarisinin etkileri açıkça kendini hissettirmiştir. Bölgemizde yapılaşma örneği olarak konaklar; kullanılan malzemeler açısından ortak olsa da mimari açıdan çevre illerden farklı özellikler taşımaktadır. Gümüşhane konakları; genellikle geniş bahçe içerisinde üç katlı olarak inşa edilmiştir. Dış cephesi coğrafi şartlara, konakların içi ise insana göre şekillendirilmiştir. Yapı malzemesi olarak yöremize has taş ve ahşap malzemeler kullanılmıştır. Gümüşhane konakları; yaşam felsefesidir. Zengin bir kültür birikimini günümüze taşıyan miras olmanın yanında adeta ruhu olan yaşayan görsel canlı yapılardır. Konaklar ihtişamlı görünümleri ve tarihe ışık tutan mimarileriyle birer yaşam ve sanat abidesi olarak geçmişten günümüze adeta bir köprü görevi görmektedir. Konaklar geleneksel Osmanlı mimarisinin en güzel örnekleridir. Konakların mimarisinde, tabiat şartlarının etkili olması kadar İslam inancının, örf, adet, gelenek ve görenek gibi sosyal şartların da etkileri görülür. Gümüşhanemizin konakları kültür, sanat ve günlük yaşantımızın canlı birer şahidi gibidirler. Tarih kokan konaklar, mimari üslubu, yapı malzemeleri, çatısı ve bahçeleriyle geçmişin zarif edasını günümüze taşırlar. Değerli Hemşerim; Atalarımız “Dünyada mekan ahirette iman”, diyerek huzurlu bir aile oluşumunda mekanın önemine dikkat çekmişlerdir. Ülkemizde yaşam alanlarının yüksek katlı binalarda değil de; Konak örneklerinde olduğu gibi yatay yapılaşma üzerine kurulması, tabiatla iç içe olması ana dileğimizdir. Selam ve dua ile...! Süleyman OLGUN Kocaeli Gümüşhane Dernekler Federasyonu Başkanı
7
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı
GÜMÜŞHANE
Heybetle yükselen sıralı dağlar Güneşten kuledir yalçın kayalar Vadiler, yamaçlar, yeşil yaylalar Cevher hazinesidir Gümüşhane Maden yuvasıdır kimya kaynağı Beş il, on ilçenin yazlık yaylağı Ne nefistir yağı, balı, kaymağı Bitkisi toprağı gür Gümüşhane Süleyman Faik Sungurlu
T
aşı toprağı gümüşten bir şehir. İnsanlar, gümüş için bu şehri yurt yuva edinmiş. Bu kadim topraklardan çıkan gümüşler, devletlerin hazinelerini doldurmuş yıllar boyunca. Katip Çelebi Cihannüma adlı eserinde, gümüş madeni işletenlerin burada şehir kurduklarını, çoğu zaman da sikkelerin burada kesildiğini kaydeder. Bu şehrin adına da Gümüşhane dediklerini söyler…
8
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Binlerce yıl önce Harşit çayının aktığı vadi ve Kelkit Çayı’nın suladığı bereketli ovalar üzerine kurulmuş olan Gümüşhane’de keşfedilecek çok yer, anlatılacak çok öykü var. Beş bin yıllık köklü geçmişinde pek çok uygarlığa ev sahipliği yapan Gümüşhane, Kafkasya ile Anadolu medeniyetlerinin geçiş bölgesinde köprü görevi gören önemli bir coğrafya. Altın ve gümüş gibi yer altı madenlerinin zenginliği, Doğu Karadeniz bölgesini Doğu Anadolu bölgesine bağlayan tarihi İpek Yolu üzerindeki konumuyla Gümüşhane, tarih boyunca birçok seyyahın, alimin, sanatçının ilham aldığı, yetiştiği, ziyaret ettiği kadim bir kent. Bu yönü itibariyle Gümüşhanenin her yerinde, pek çok kadim medeniyetin izlerini görmek mümkün. Gümüşhane’de tarihi ev, cami, köprü, han, hamam, kilise, manastır, sit alanı, antik kent gibi yaklaşık dört yüz civarında tescilli kültür varlığı bulunmakta. Krom Vadisi, Santa Harabeleri, Satala Antik Kenti ve Süleymaniye Mahal-
lesi bunların en dikkat çekenleri. Benzer mekanlar Hititler, Asurlar ve Bizanslılar tarafından da kullanılmış. Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırıldığı bilinen Süleymaniye Camii’ni içinde barındıran Süleymaniye Mahallesi ya da bilinen diğer adıyla Eski Gümüşhane, mutlaka görülmesi gereken yerler arasında.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
9
10
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Öte yandan şöhreti ulusal sınırların dışına taşan, doğanın yer altı harikası Karaca Mağarası, seyrine doyum olmayacak güzelliğiyle ziyaret edenleri büyülemeyi başarıyor. Ayrıca Karaca Mağarası, özellike damlataşı oluşumları bakımından oldukça zengin olmasıyla da dikkat çekiyor. Gümüşhane, Doğu Karedeniz Bölgesi’nin meşhur yaylalarına da ev sahipliği yapmakta. Şehrin kuzey kesiminde, inci taneleri gibi dizili Kazıkbeli, Güvende, Erikbeli, Kadırga, Zigana, Cami Boğazı, Taş Köprü ve Santa Yaylaları, şehre adım herkesin gezip görmesi gereken yerler arasında. Üstelik sadece kültürel varlıklarıyla etkileyen ya da turistik gezi noktalarıyla cezbeden bir yer değildir Gümüşhane. Yurdumuzun diğer yörelerinde olduğu gibi özel bir lezzet durağıdır. Gümüşhaneli kadınların kınalı elleri zengin lezzetlerle do-
natırlar sofraları. Tarhana, bulgur, yarma ve erişte kış mevsiminde evlerden eksik olmayan yiyecekler. Gümüşhane’nin yöresel yemekleri arasında pestil, pekmez, siron, tuğala, köme, talanga haşıl gibi yiyecekleri sayabiliriz. Gümüşhane’de yetişen misket elmasının tadına da doyum olmaz. Hatta burada her yıl düzenlenen geleneksel elma bayramı bile var. Halk bu kutlamalara büyük ilgi gösteriyor. Bu özel mutfağın benzersiz lezzetlerini, bu kadim diyarlara yolunuz düştüğünde mutlaka tatmalısınız.
11
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Gümüşhane, dağların avucuna alıp adeta kıskançlıkla dünyadan gizlediği bir kent. Şehrin doğusunda Bayburt, batısında Giresun, kuzeyinde Trabzon, güneyinde Erzincan bulunur. Yüzölçümü 6.575 kilometrekare olan Gümüşhane’nin Köse, Kelkit ve Şiran ilçelerinin yer aldığı güney kesimi yüksek bir plato özelliği gösterirken, Merkez, Torul ve Kürtün ilçelerini kapsayan kuzey kesimi oldukça engebelidir. Gümüşhane’nin ünlü yaylaları da bu kesimde yer alır. 3.331 metre ile ilin en yüksek noktası olan Abdal Musa Tepesi, Karadeniz’in ikinci büyük zirvesidir. Gümüşhane’nin içinden geçen Harşit ile Kelkit vadisini boydan boya kat eden Kelkit Çayı ilin başlıca akarsularıdır. Harşit Çayı Karadeniz’e dökülünceye kadar il sınırları içerisinde 142 km mesafe kat eder.
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE
KISACA GÜMÜŞHANE
Romalılar döneminde şehrin adı Arjinepolis yani gümüş yeri. Şehir bu adı Gümüşhane ve çevresindeki dağlarındaki bereketli gümüş madenlerinden alıyor elbette. Bu topraklardan Pers, Roma, Bizans ve İslam orduları geçmiş, bir dönem bölgeye hükmetmişler. Ardından Selçuklular Anadolu’yu fethettiğinde Gümüşhane Saltıkoğulları’nın eline geçer. Roma ve Bizans’tan kalma maden ocakları bu devirde de işletilir. Türk kaynaklarında Canca adıyla zikredilen Gümüşhane, 1473 yılında Fâtih Sultan Mehmed’in Otlukbeli Savaşında Akkoyunlu Uzun Hasan’ı yenmesiyle kesin olarak Osmanlı hâkimiyetine girmiştir.
12
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Bölgedeki gümüş yataklarının işletilmesine Osmanlı döneminde de devam edilmiştir. Hatta burada gümüş sikkeler basıldığı da bilinmektedir. Fâtih Sultan Mehmet, madenle uğraşan halkı vergiden muaf tutarak onları gümüş madenlerini işletmeye teşvik etmiştir. Böylece madenci nüfusunda artış meydana gelmiştir. Kanuni Sultan Süleyman döneminde şehrin yerindeki ilk değişiklik gerçekleşmiştir. Kanuni yeni gümüş yataklarına daha yakın olan mevkide Süleymaniye Camii adı verilen bir cami ile bu cami çevresinde elli kadar evin inşasını emretmiştir. Bu şekilde günümüzde Süleymaniye Mahallesi ya da Eski Gümüşhane adı verilen şehrin temelleri atılmıştır. Bu nedenle Gümüşhane’nin kurucusu Kanuni Sultan Süleyman kabul edilir. Bu tarihten sonra, Canca sönükleşmeye, yeni kurulan ve muhtemelen bu dönem-
de Gümüşhane adı verilen şehir gelişmeye başlamıştır. Bu şehir, Harşit Irmağına sol taraftan akan Musalla Deresi’nin yamaçlarında ve bugünkü Gümüşhane’ye 4 km kadar uzaklıkta kurulmuş, mahalleler arazinin eğimine göre yayılmıştır.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Gümüşhane’den çıkan gümüş ve bakır, hükümet tarafından satın alınarak gümüş kısmı darphaneye, bakır kısmı tophaneye gönderilmiştir. Şehrin adının Gümüşhane olarak değiştirilmesine rağmen burada basılan sikkelerde hâlâ Canca adının da kullanıldığı dikkati çeker. Kanuni Sultan Süleyman ve onun ardından gelen iki padişah II. Selim ve III. Murad da Gümüşhane’de sikke kestirmişlerdir. Kâtib Çelebi Cihannüma’sında, Gümüşhane’den “azîm ve mâmur” bir kasaba olarak söz eder. 1647 yılında buraya gelen Evliya Çelebi Seyahatnamesinde “Burada olan gümüş madeni hiçbir diyarda bulunmaz. Yetmiş maden ocağı vardır gümüş işler”. der.
13
Bu tarihte darphanesinin çalışmadığını, fakat üzerinde Canca yazılı sikkeler gördüğünü söyler. 17181731 tarihlerini taşıyan sikkelerde artık Canca adının kullanılmadığı Gümüşhane isminin geçmeye başladığı görülmektedir. Osmanlı idaresi altında Gümüşhane önceleri Erzurum, daha sonra Trabzon beylerbeyliklerinin sınırları içerisinde bulunuyordu. Tanzimat döneminde 1867 yılındaki düzenleme ile Osmanlı idari teşkilâtında eyalet sisteminden büyük vilâyet sistemine geçilince, Gümüşhane Trabzon vilâyeti içinde bir sancak merkezi haline gelmiştir. 1870 tarihli Trabzon Vilâyeti Salnamesi’ne göre şehirde 14 mahalle içinde 920 hâne bulunmakta ve bu hanelerde toplam 2357 nüfus yaşamaktaydı.
14
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Milli Savunma Bakanlığının Resmi kayıtlarına göre Gümüşhane’de, Balkan Savaşı, Birinci Cihan Harbi, Sarıkamış, Çanakkale, Kurtuluş savaşı, Kore ve Kıbrıs barış harekatında ve benzeri mücadelelerde 329 şehit verilmiş. Gümüşhane şehitliği BoKöyü mevkiindedir. ğalı Gümüşhane’ye gelmişken vatanımız için canını veren aziz şehitlerimizin ebedi istirahatgahlarına uğramayı ihmal etmiyoruz. Osmanlı Rus savaşında şehit düşen Mehmetçikler burada yatıyor. Ruhları şad olsun. Şehir önceleri ticaret amaçlı olarak seçtiği Trabzon-Erzurumİran transit yolu kenarını daha sonradan bir yönetim merkezi
olarak benimsemiş. Yerleşimin buraya taşınması ile Gümüşhane ikinci defa yer değiştirmiştir. 1922’de dört, beş konak ve birkaç handan ibaret olan yeni Gümüşhane zamanla büyümüş, Cumhuriyet döneminden sonra da bütün ticaret ve yönetim etkinliği Harşit Vadisi’nde kurulan Gümüşhane’de toplanmıştır.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
AHMED ZİYÂÜDDÎN-İ GÜMÜŞHÂNEVÎ HAZRETLERİ (1813-1893)
G
ümüşhane’nin manevi mimarlarından olan büyük veli Ahmed Ziyâeddin-i Gümüşhânevî Hazretleri ilim tahsiline, küçük yaşlarda ailesinin ticaret vesilesiyle gittiği Trabzon’da başladı. Daha sonra İstanbul’da geldi ve tahsiline Beyazıt Medresesi’nde devam etti. İcazet aldıktan sonra aynı medresede müderrisliği başladı. Daha sonra Fatma Sultan camiinde irşad vazifesine başladı. İkinci defa gittiği hac yolculuğunda Mısır’da kaldı ve yüzlerce talebeye hadis okuttu. Nakşibendi tarikatının Halidiyye kolunda irşad halkasını genişletti ve 116 zatı halife olarak yetiştirerek büyük hizmette bulundu. Ömrü boyunca tebliğ faaliyetinde bulundu. Kendisini ilme ve talebeye yetiştirmeye adadı. Sohbet ve derslerine Osmanlı padişahları da katılmıştır. Her gün 70 bin kelime-i tevhit okumayı adet haline getirmiş, ölümünde de kelime-i şehadeti okuyarak 13 Mayıs 1893 tarihinde vefat etmiş ve Süleymaniye haziresine defnedilmiştir.
15
16
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
ÖZLEM ÇEKİLEN ŞEHİR Gümüşhane’de tabiat bir başka güzel. Buradan ayrılanlar dayanamaz, bu güzelliğin özlemini çeker. Gümüşhaneli Şair Vasfi Kocatürk memleketine duyduğu özlemi dizelere döküyor: “Güzel yurdum dağlarını Uzaktan göresim gelir Keskin esen yellerine Kendimi veresim gelir Gözümde tüter damların Sakız kokulu çamların Türkü söyler akşamların Bana kendi sesim gelir.” Başka bir ozan ise yüreğinden
kopan bir türkü, bir selam söyler Gümüşhane için: “Aşıkları her diyardan Bağrına çeker götürür Eski bir söz atalardan Gümüş mutluluk getirir Gümüş şehir Gümüşhane’ye Selam olsun selam olsun” Gümüşhane şehrinin merkezi ve Harşit Vadisi’nden geçen tarihi İpek Yolunu ve gümüş madenlerini korumak için dağların doruklarına ya da kayalara pek çok kale inşa edilmiş. Akçakale, Keçi kalesi, Torul Kalesi, Gümüşkaya kalesi, Kov Kalesi gibi kaleler şehrin tepelerini süslüyor.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
17
18
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
1998 yılında koruma alanı ilan edilen Ladin, Göknar, Kayın, Kızılağaçlar ile bezeli Örümcek Ormanları, asırlık anıt ağaçları, labirenti andıran patikaları, şelaleleri ile benzersiz bir güzelliğe sahip. Kürtün’e 17 km uzaklıkta olan bu alanda Avrupa ve Kafkasların en uzun boylu ve çaplı ladin ve göknarları bulunuyor. Dokuz mahalle ve üç yüzü aşkın yapıdan oluşan Santa Harebeleri ve su kemerleri tiyatro, agora gibi kalıntıların bulunduğu, 3. Dereceden sit alanı ilan edilen Satala Antik Kenti görülmeye değer. 70 dekarlık bir alana saltanatını kuran ve kaynağını yer altı
sularından alan Tomara Şelalesi 15 metre yükseklikten gür ve görkemli bir şekilde çağlayıp, yolculuğuna dar ve derin bir vadide kıvrılarak devam ediyor. Dağın eteğindeki çok sayıda farklı kaynaktan fışkıran bu doğa harikası, yöre halkı tarafından “Kırk Gözeler” olarak adlandırılıyor. Kış turizminin gözde mekanlarından olan Zigana Dağı Gümüş Kayak Merkezi, dağcılığa elverişli dağları, yaylaları kanyon ve vadileriyle çarpıcı bir coğrafyaya sahip. Ortasından Kelkit Çayının aktığı doğal güzellikleriyle ünlü Kelkit Vadisi kentin en güzel yerleri arasında.
Örümcek Ormanları
Çağlayandibi Şelalesi
Tomara Şelalesi
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
19
Kürtün Barajı
Süleymaniye Mahallesi
20
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
GÜMÜŞHANE İLÇELERİ
D
KELKİT
oğusunda Köse İlçesi, batısında Şiran ilçesi, kuzeyinde Gümüşhane ili, güneyinde Erzincan ili ile çevrilidir. Yüzölçümü 1.925 km²’dir. Dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir.
sı, Ernek Yaylası, Pernek Yaylası, Türünk Yaylasıdır.
Ekonomide büyük yeri tarım ve hayvancılık kaplar. İlçede el sanatları olarak ‘zilli kilim’ üretilmektedir. Zilli kilimlerin tarihi Orta Kelkit Vadisi, Kelkit ırmağı ile Asya’ya dayanmaktadır. Zilli kilim sulanmakta ve tarım alanını oluştur- dokumacılığı heybe, yastık, yolluk, maktadır. Ayrıca ilçe topraklarında duvar süsleri, nazarlık, isimlik, sectarıma elverişli Özlüce Vadisi, Ho- cade olarak üretilmektedir. İlçenin rançor Vadisi ve Koşmaşat Vadisi simgesi haline gelen zilli kilim dobulunmaktadır. kumacılığı da son yıllarda istihdam ve hediyelik ürün olarak büyük İlçenin önemli tarihi eserleri: önem arz etmektedir Stala Kalesi, Sadak Kervansarayı, Sadak Köyü Cami , hamamı ve çeşKelkit Doğu Anadolu Fay hattı mesi, Çambaşı Köyü Camisi. üzerinde olup, birinci derecede deprem bölgesidir. 1992 Erzincan depBaşlıca yaylaları, Kelkit Yaylareminde Kelkit de zarar görmüştür.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
C
21
KÖSE
umhuriyet Dönemi’nde Gümüşhane’nin il yapılmasının (1924) ardından Kelkit Kazası’na bağlı bir bucak merkezi haline getirilmiştir. Köse, 1954 yılında belediye, 1987 yılında ilçe olmuştur. Gümüşhane il merkezinin güneyinde yer alan Köse ilçesi, Kelkit Çayı Vadisi’nde kurulmuştur. Etrafı Kelkit, Gümüşhane merkez ve Bayburt ile çevrilidir. Ortalama yüksekliği 1.650 m civarındadır. Yüzölçümü 500 km2’dir.
Köse, iklim olarak Doğu Karadeniz ile Doğu Anadolu Bölgesi arasında bir iklim geçişi teşkil eder. Yazlar kurak, kış ve bahar ayları yağışlı geçer. İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Köse ilçesi Gümüşhane’ye bağlı olmasına rağmen Bayburt kültürel ve folklorik özelliklerine sahiptir. Halk danslarında ili Bar ekipleri ile temsil etmektedirler. Şive olarak Gümüşhane’ye göre Bayburt, Erzincan ve Erzurum’a yakın bir ağız kullanırlar.
22
Ş
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
ŞİRAN
iran, Gümüşhane’nin en eski ilçelerinden biridir. Rakımı 1.311 m olup, yüzölçümü 992 km2’dir. Şiran, Farsça bir kelime olup, ‘aslanlar’ anlamına gelmektedir. Yerel şivede Şiran, Şeyran olarak telaffuz edilir.
Tomara Şelalesi, Kelkit Çayının kolu olan Tomara Çayı vadisinde yer alır. Adını çevrede yetişen tek yıllık Tomara (kaldirik) bitkisinden alır. 35 metre genişliğindeki şelale, 15 metre yüksekten akarak Tomara Çayı’na karışır.
Evliya Çelebi’ye göre ilçe merkezi Erenkaya Köyü’nde iken, 1800’lü yıllarda bugünkü ilçe merkezine taşınmıştır. 1925’te Şiran ilçe statüsü aldı.
Çakırkaya Manastırı, Tomara Şelalesi, Seydibaba Türbesi, Gelin Ebe Türbesi, Firdevs Hatun Türbesi gezilecek yerler arasındadır.
İlçenin en önemli akarsuyu Kelkit Çayı’dır. Ayrıca Akbulak Deresi, Yukarıkulaca Deresi, Yeşilbük Deresi, Karaca Suyu, Zunzurt Suyu, Kelkit Çayı’na karışan akarsulardır.
İlçenin bütün köylerinde el tezgâhlarında “ala kilim” dokunur. Doğal kök boya ile boyanmış yün iplikler kullanılarak yapılan ala kilimin iğmeleri keçi kılından, örgüsü yündendir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
T
23
TORUL
rabzon - Gümüşhane - Erzurum karayolu üzerinde ve Harşit çayı kenarında bulunan Torul’un tarihi MÖ’ye dayanmaktadır. IV. Haçlı Seferi sırasında Trabzon’u ele geçiren Cenevizliler, Torul’u da alarak ilçenin birçok yerinde kaleler ve haberleşmede kullanılan ateş kuleleri inşa etmişlerdir. Torul Kalesi de bunlardan birisidir. Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey’in kuzeydoğu seferi sırasında otağını Torul’da kurmasına izafeten önceden Ardasa diye anılan ilçeye, Torul denmeye başlanmıştır. Önceleri Gümüşhane ve Trabzon Sancağının kazası iken, Cumhuriyet Dönemi’nde Gümüşhane’ye bağlı bir ilçe merkezi olmuştur. Gümüşhane’nin batısında yer
alan Torul, kuzeyinde Trabzon, güneybatısında Giresun ile batıda Kürtün, güneyinde Şiran ile çevrilidir. İlçenin rakımı 950, yüzölçümü 1049’dur. Geniş ve zengin ormanlara sahip Torul’da, ağaç işlemeciliği yaygındır. İlçede yayık, kova, külek, sofra, kaşık ve oklava gibi el sanatları evlerde bulunan küçük atölyelerde imal edilmektedir. Zigana Dağı ve Geçidi, Zigana Yaylası, Limon Gölü Tabiat Parkı, Meryem Ana Manastırı, Karaca Mağarası, Arılı Mağarası, Torul Kalesi, Ardesa Köprüsü, Artabel Göller Tabiat Parkı, Has Kalesi Torul’da gezilecek yerler arasında yer alır. Torul Kalesindeki 240 metrelik cam seyir terası da ilgi çeken yerlerden biridir.
24
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
E
KÜRTÜN
ski ismi Kürtün-i bala’dır. Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde, Trabzon Sancağı sınırları çiziminde, Kürtün ismine rastlanılmaktadır. Cumhuriyet Dönemi’nde, Gümüşhane’nin 1925 yılında müstakil il olması sonucu Kürtün de, Torul’a bağlı olarak Gümüşhane’ye bağlanmıştır. 1991 yılında ilçe olmuştur. Kürtün’ün kuzeyinde Çanakçı, kuzeydoğusunda Maçka, Şalpazarı ve Tonya ilçeleri, doğusunda Torul ilçesi, güneyinde Alucra, batısında Doğankent ilçesi yer alır. Yapılan Kürtün Barajı’nın etkisiyle, ilçede daha çok Karadeniz Bölgesi’nin iklim tipi hüküm sürmeye başlamıştır. Kürtün Baraj Gölü’nde kafes balıkçılığı gelişmektedir. İlçede, el sanatları olarak ‘ipek
halı’ üretilmektedir. 1980 yılından sonra yaygınlaşmaya başlayan İpek Halı dokumacılığı yörede hemen hemen her evde yapılabilmektedir. Büyük bir alanı ormanlar kaplı ilçede yaygın olan ağaç işlemeciliğinin yanında, demir işleri, örgü işleri ve sarı işleri gibi el sanatları da yapılmaktadır. Üretilen bu eşyalar turistik bölgelerde, yayla şenliklerinde ve yöre pazarlarında doğrudan tüketiciye sunulmaktadır. Yayla turizmi sayesinde ilçeye yerli ve yabancı pek çok turist gelir. Yüzyıllardır devam yay şenlikleri gelenekleşmiştir. Örümcek Ormanları, Çaglandibi Şelalesi, Kürtün Baraj Gölü; Güvende, Erikbeli, Alaca, Kazıkbeli, Kadırga ve Gölceğiz Yaylaları, Karagöl Dağı Buzul Gölü ilçede gezilecek yerler arasındadır.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
25
26
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Gümüşhane konakları özgün bir mimariye sahip. Konaklar genelde iki katlı ve geniş bir meyve bahçesi içinde yer alıyor. Gümüşhane konaklarının diğer özelliği de değişik süslemelere sahip olması. Evlerin kapı tokmakları dikkat çekiyor. Ahşap oyma süslemeler, kapı kanatları üzerindeki bitkisel ve geometrik motifler de konaklara ayrı bir güzellik katıyor. Harşit ırmağına dökülen Musalla deresinin yamaçlarında ve bugünkü kent merkezinin 4 km güneybatısında yer alan Eski Gümüşhane,
tarihi konakları ile bir tabloyu andırıyor. Elif misali minareleri, meyve bahçeleri ile insana göz ve gönül ziyafeti sunuyor. Burada yaklaşık 35 kale kalıntısı ile kiliseler bölgenin tarihi geçmişine ışık tutuyor. Bunların Roma ya da Bizans dönemlerinden kaldığı sanılıyor. Eski Gümüşhane yerleşim yerinde Süleymaniye Cami’nin arkasında bahçeler içinde küçük cami yer alıyor. Danişmentliler tarafından yapıldığı sanılan cami kare planlı ve tek kubbeli.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
İçişleri bakanlığı sivil topumla ilişkiler genel müdürlüğü PRODES projesi olarak desteklenen Kocaeli Gümüşhane Dernekler Federasyonu tarafından yürütülen sosyal sorumluluk projesi kapsamında Gümüşhane tarihi Süleymaniye
27
Mahallesi’ndeki konaklarla ilgili bölgede yaptığımız araştırma ve belgesel çekimlerini sizlerle paylaşıyoruz. Gümüşhane konakları; ihtişamlı görünümleri ve tarihe ışık tutan mimarileriyle geçmiş ve şimdi arasında birer köprü gibidir. Yatay mimarinin tartışıldığı günümüzde mimari kültürümüzün çok önemli değeri olan konakların önemi bir kez daha gün yüzüne çıkıyor.
28
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Türk konut mimarisinin bir parçası olan Gümüşhane Konakları’nın mimarisinde, doğal şartların olduğu kadar inanç, örf, adet, gelenek, kültür gibi sosyal şartların da etkileri göze çarpıyor. Bu özellikleriyle, bir devrin yaşam felsefesini kulaklarımıza fısıldar. Kameramızı Gümüşhanenin köklü ailelerinden olan ve Gümüşhane konaklarında dünyaya gelen, adalet bakanlığı da yapmış önemli devlet adamlarımızdan Oltan Sungurlu’ya çeviriyor, Gümüşhane konakları ile ilgili bilgi alıyoruz. Bir bahçe içinde, elma ve dut ağaçlarıyla kol kola du-
ran konaklar, hatıllı taş duvarlarla başlayan zemin katların üstüne ahşap, karkas arasına kerpiç dolgulu cephelerle yükselir. Genellikle iki kanatlı kapısı olan konakların, aile genişledikçe rahat bir şekilde kullanılması maksadıyla bir diğer giriş de yapılmıştır. Mutfak, kiler ve kışlık odaların bulunduğu zemin kattan ahşap merdivenlerle birinci kata çıkılır. Geniş bir sofaya bakan odaların bulunduğu birinci kat genellikle dışa doğru çıkma biçiminde olup bol pencerelidir. Ev işlerinin yapıldığı, yemek yenilen ve oturulan yer olan sofalar, odalar arasındaki bağlantıyı sağlayan mekânlardır. Geleneksel unsurlarla donatılmış olan odalar süsleme bakımından estetik zevkin en güzel örnekleridir. Genellikle bir veya iki odanın bulunduğu çatı katları iki yana eğimli, dik, beşik çatı tarzındadır.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
29
Gümüşhane’nin tarihi konakları ile ilgili Gümüşhane Eski Vali vekilinden de bilgi alıyoruz. İnsan-mekân ilişkisinin en somut örnekleri bu konaklarda görülür. Mimari çizgilerin kıvrımları, kullanılan renkler, derinlik ve yükseklik gibi özellikleriyle içinde bir ruh barındırdığı ve bu ruhu ayakta durduğu müddetçe içinden gelip geçenlere yansıttığı düşünülebilir. Geleneksel aile hayatının özelliklerini mimari yapısıyla aksettiren Gümüşhane Konakları; vefanın ve şefkatin taşa ve ahşaba nasıl aksedebildiğini gösterir. Bu konaklarda huzur, baktığınız yerden görünür. Duvarlarındaki her taş bir medeniyetin parçası, tahtalarındaki her çivi bir hatıranın izlerini taşır. İçine girdiğinizde kömür ateşinde pişmiş kahvenin kokusunu duyarsınız. Ahşap merdivenlerinde telaşla koşan bir çocuğun ayak sesleri yahut yaşlı misafirlerinin ağır ağır çıkışına şahit olursunuz. Sofadaki sedirde oturan bir nineyi görür, torununa anlattığı hikayelere kulak
misafiri olursunuz. Pencerelerinden uzak elma bahçelerine bakar, dalına salıncak kurmuş çocukların cıvıltılarını duyarsınız. Pencere aralarından süzülen rüzgârı hisseder uzaklarda söylenen “dut dibine yaslanırlar” türküsünü dinlersiniz. Akşamları yanan soba, üzerindeki bakır ibrikleri kaynatırken sizin içiniz ısınır. Konaklarda geçen akşamların her anına gaz lambası tanıklık eder. Gümüşhane’de kültür varlığı olarak tescilli 59 konağın bugünden geleceğe taşınmak maksadıyla restore edilip turizme kazandırılma çalışmaları devam etmektedir. Balyemez, Özdenoğlu, Hasan Fehmi Ataç ve Zeki Kadirbeyoğlu konakları, bu amaçla restore edilen konaklardan sadece birkaçı.
30
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
M
ADİL BALYEMEZ KONAĞI
erkez, Özcan Mahallesindeki yapı, zemin kat,1. kat ve çatı katından oluşur. Yapıya giriş, güney cephede ve zemin katta bulunan çift kanatlı ahşap kapı ile sağlanmaktadır. 1. Katta dikdörtgen formlu 10 pencere yer
alır. Harşit Çayı’na bakan doğu cephesinin zemin katında 5 adet küçük pencere, 1. Katta ise 7 pencere yer almaktadır. Yapı beşik çatılıdır. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Balyemez Konağının iç ve dış görünüşü
31
32
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
ZEKİ KADİRBEYOĞLU EVİ (İBRAHİM LÜTFİ PAŞA KONAĞI )
E
ski Gümüşhane’de Süleymaniye Camii’nin güneyinde yer alan konak, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi Gümüşhane mebuslarından Zeki Kadirbeyoğlu’na aittir. Konak, Zeki Kadirbeyoğlu’nun babası İbrahim Lütfi Paşa tarafından yaptırılmıştır. “Odalarda barok özellikler gösteren ahşap oyma, alçı ve kalem işi süslemeler görülür. Saçak altında pencereler üzerine yapılan
kalem işi barok kemerler içerisine Kur’an’dan alınmış bazı ayetler istif edilmiştir. Bu süslemeler arasında evin inşa tarihi H.1287, M.1870 tarihi okunmaktadır.”1 Zeki Kadirbeyoğlu Konağı, Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir. 1) Haşim Karpuz
33
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
HASAN FEHMİ ATAÇ EVİ
M
erkez ilçesi, Hasan Bey Mahallesinde geniş bir bahçenin ortasında bulunan konak 3 katlıdır. Zemin katı 1874 yılında Selim Bey tarafından, üst katları ise Hasan Fehmi Ataç tarafından yaptırılmıştır. Dikdörtgen plana sahip olan konağın, zemin katı yığma taş, 1. Kat ve yazlık dolma tekniği ile yapılmıştır. Güney cephe zemin kattan itibaren hatıl çıkmalıdır. Bu cephede yazlık önünde çıkmalı balkon yer alır. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından
1990 yılında tescil edilmiştir. 2004 yılında İl Özel İdaresi tarafından restore edilmiştir.
34
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
MEHMET AKSOY EVİ
M
ehmet Aksoy evi 19. yüzyılda Karaer Mahallesi’nde eğimli bir arazide inşa edilmiştir. Konağın zemin katının duvar-
ları taş malzemeyle, 1. kat ve çatı katı ise bağdadi tarzda yapılmıştır. Mehmet Aksoy evinin günümüzde bakımlı bir bahçesi vardır.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
35
ERDEMİR AKAGÜN (NECATİ AKAGÜN) EVİ
K
araer Mahallesinde bulanan Erdemir Akagün evinin, 1928 yılında bodrum katı, 1937 yılında zemin kat ve 1. katı inşa edilmiştir. Bodrum kat ve zemin katta taş malzeme, 1. Kat ve çatı katında ise kerpiç malzeme kul-
lanılmıştır. 1.katın girişinden direk sofaya geçilir. Günümüzde sofanın ortasına ahşaptan yapılan bir bölme ile sofa ikiye ayrılmıştır. Çatı ilk dönemlerde hartama ile kaplı iken, günümüzde saç tabakalarla kaplanmıştır.
36
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
RAFET ÇUBUKCU EVİ
Rafet Çubukçu Evi 1. kat planı
S
üleymaniye Mahallesi’nde bulunan, 2 katlı ve dikdörtgen planlı olan Rafet Çubukçu Evnin zemin giriş kapısındaki kilit taşı üzerinde bulunan kitabe günümüze ulaşamamıştır. Zemin katta kış odaları ve kiler bulunur. 1.kata batıdan girilir. İç sofa etrafında dört odaya
sahiptir. Sofa doğu cephesinde çıkma yapar ve iki ahşap kolonla taşınır. Bu evin Rus işgali sırasında 1916-18 yıllarında mahalli ustalara yaptırıldığı söylenmektedir. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
37
ALİ ERKAN EVİ
19. yüzyılda Süleymaniye Mahallesinde eğimli bir arazi üzerine inşa edilmiştir. Zemin kattan ahşap merdivenle 1. kattaki sofaya ulaşılır. Günümüzde ise zemin katla, 1. kat arasında geçişi sağlayan bu düzenleme üst katta merdiven bitiminde ahşap kalaslarla kapatılarak üst kata geçiş kesilmiştir. Evin ön cephesin-
de 1. katta balkonu andıran bir düzenleme görülür. Orijinalinde olmayan bu uygulama 1980’li yıllarda yapılmıştır. Ali Erkan evi 19. Yüzyıl konut mimarisi hakkında günümüze ışık tutmaktadr. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
38
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
FAHRİ GÜMÜŞELİ EVİ
S
üleymaniye Mahallesinde 19. Yüzyılda dikdörtgen planlı olarak inşa edilmiştir. Kaliteli renkli taşlarla süslenen zemin döşemeleri, mutfakta bulunan orijinal ocak ve gömme dolap, 1. kattaki odalarda bulunan orijinal altın varak tablolar, yapıya değer kazandırmıştır. Zemin katta bulunan ahşap bir merdiven vasıtasıyla yapının birinci katına ulaşılır. 1. Kat her iki yanda çıkma-
lıdır. Çıkmalarda 8 adet, ortada ise 3 pencere yer alır. Kuzey ve güney cepheleri sağır olan yapının arka cephesi 1 katlıdır. Fahri Gümüşeli evi, taşıdığı önemli mimari özelliklerle kendisinden sona yapılan Gümüşhane evlerine örnek olmuştur. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
39
ŞAHBENDEROĞLU (ŞEHBENDEROĞLU) KONAĞI
M
erkez ilçeye bağlı Bağlarbaşı mahallesinde Harşit Deresi kenarında bulunur. 1873-74 tarihleri arasında Osman Efendi tarafından yaptırılmıştır. Dikdörtgen planlı ve 2 katlıdır. Osman Efendinin torunu Faik Efendi tarafından zemin katta ha-
remlik selamlık uygulamasına gidilmiştir. İlk dönemde hartama ile kaplı olduğu tahmin edilen çatı, günümüzde sac tablalarla kaplıdır. Konağın en dikkat çeken özelliği kale işi süslemeleri, simetrik özellikte yapılan ve sayıları 25’i bulan kitabeleridir.
40
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
AHMET ERKAN KOCATÜRK EVİ
M
erkez ilçeye bağlı Bağlarbaşı Mahallesinde bulunan dikdörtgen planlı ev bodrum kat, zemin kat ve +1 katlıdır. Bodrum kat ve zemin kata giriş ahşap çift kanatlı kapılarla sağlanır 1. Katta cephe ortasında dışa ta-
şıntılı yapılan ahşap balkona çift kanatlı kapı ile çıkılır. Onarımı yapılan evin bütün pencereleri PVC olarak yenilenmiştir. Bina, Trabzon kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2010 yılında tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
M
41
MUAMMER KUTLATAN EVİ
erkez, Bağlarbaşı Mahallesinde bulunan Muammer Kutlatan Evi iki katlıdır. Yapıya ortadaki çift kanatlı kapı ile giriş sağlanmaktadır. Zemin kat girişinin üzeri cumbalıdır. Cumba ön yüzünde iki, yanlarda Kırma çatılı yapı, eternit örtülüdür. Erzurum ise 3’er pencere açıklıKültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarağı yer alır. fından 1990 yılında tescil edilmiştir.
VECİHİ MERT EVİ
G
ümüşhane Merkez İlçeye bağlı Yağlıdere Köyünde bulunan Vecihi Mert Evi, eğimli bir arazidedir. Dikdörtgen planlı yapı yığma olarak inşa edilmiştir. Köşelerde düzgün traverten taş, ara dolgularında traverten ve taş kullanılmıştır. Duvar kalınlığı 80 cm’dir.
Kat araları ahşap hatlıdır. Tavan döşemeleri ahşap hatlıdır. Odalardan birbirine geçiş sağlayan dikdörtgen kapılar tek kanatlı ve ahşaptır. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2013 yılında tescil edilmiş,
42
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
B
OSMAN AKTÜRK EVİ
ağlarbaşı Mahallesinde yer alan Osman Aktürk evi üç katlıdır. Yapının ana giriş cephesi kuzey yönden bahçeye bakmaktadır. Bu cephe bodrumun üzeri zemin+2 kat olup, zemin katın ortasından 8 taş basamaklı İran kemerli kapıya ulaşılmaktadır. Giriş kapısı üzerinde yer alan kitabede
yapım tarihinin 1934 yılı olduğu yazılıdır. Bahçe içerisinde inşa edilen yapınım en dikkat çekici özelliği her katta yer alan simetrik, İran kemerli pencerelerdir.
Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir. 2013 yılında ise mülk sahibi tarafından restore edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
43
SOYSALLAR EVİ
B
ağlarbaşı Mahallesinde yer alan Soysallar evi, dikdörtgen planlı ve yığma olarak inşa edilmiştir. Bodrum ve zemin katın bir kısmı taş, diğer katlar kerpiçtir. Beşik çatısı eternitle örtülüdür. Bodrum kata giriş cephenin ortasındaki tek kanatlı kapı ile sağlanır.
Çift kanatlı ahşap zemin kat girişinin solunda 3 adet pencere, sağında ise 5 pencere ve bir kapı yer alır. 1. Katta yer alan 6-7 metre uzunluğundaki cumbanın altı ahşap kaplıdır. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2010 yılında tescil edilmiştir.
44
İHSAN ERGÜN EVİ
TURAN MANİSALI EVİ
G
Ç
amlı Köy’de bulunan İhsan Ergün Evi 3 katlı ve bağdadi dokuludur. Bodrum kat ahşap hatıl arası taş dolgu üzeri çamur sıvadır. 1. kattaki ahşap balkonun köşelerinde yer ahşap direkler çatı katını taşımaktadır. Taşınmazın ana girişi kuzey cephede ve zemin kattadır. 1. katta ahşap balkon bulunur. Yapının ahşap çerçeveli pencereleri dikdörtgen formlu, ahşap söveli, demir parmaklıklıdır. Tavan ve taban döşemeleri ve çatı duvarları ahşap kaplı olan yapının, merdiven ve korkulukları ise ahşaptır. Trabzon kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2005 yılında tescil edilmiştir.
ümüşhane Merkez, Süleymaniye Mahallesi’nde bulunan ve kitabesi olmayan Turan Manisalı evinin ne zaman yapıldığı tam olarak bilinmemekle birlikte 18.yy veya 19.yy’da yapıldığı düşünülmektedir. İki katlıdır. Zemin kattaki mutfakta bulunan taş ocak, 1.kattaki odalarda yer alan çiçeklik, yüklük ve sedir dikkat çekicidir. Ocak kemerinin alınlığı üzerinde kalkan ve kılıç tasvirleri kabartma olarak yer almaktadır. Tavanlar ve dolaplar ahşap oymalıdır.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
G
45
İBRAHİM ÖZDEN EVİ
ümüşhane Merkez ilçeye bağlı Güzeller Mahallesindeki yapıya ahşap dikmeler arası kerpiç olduğu tekniği ile yapılmıştır. Giriş, zemin katta bulunan ahşap çift kanatlı kapı ile sağlanır. 2. katta ortada bulunan ve dışarıdan köşk oda olarak algılanan
mekan yer alır. Ahşap kat silmeleri ve köşk dikmeleri belirgin cephe elemanlarıdır Arka (kuzey) cephesinin çatısı yol seviyesindedir. Karnıyarık planlı kırma çatılı olup eternit örtülüdür. Erzurum kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
46
HACI KELEŞ EVİ
G
ümüşhane merkez ilçesi, Dumanlı köyü, Atlıca Mahallesinde yer alan Hacı Keleş Evi, bodrum ve zemin kattan oluşur. Dörtgen planlı yapı, düzgün kesme taş ve moloz taş malzemeden inşa edilmiştir. Kuzeybatı cephesinin yarısı kot farkından dolayı ana zemine girmiş durumdadır. Yapının hayvan barınağı ve depo olarak düzenlenmiştir. Yapının yaşam alanı olan zemin kata kuzeydoğudaki kanatlı kapıdan girilir ve geniş bir avluya ulaşılır. Yapıda bulunan kaliteli işçilikle imal edilmiş üç taş şömine vardır. Kırma çatıya sahip ve üzeri Marsilya tipi kiremitle kaplıdır. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2012 yılında tescil edilmiştir.
NURETTİN TUNA EVİ
M
erkez Hasanbey Mahallesi Ada 9, Parsel 60’da yer alan yapının zemin katı moloz taş, 1. Kat ve çatı katı ahşap çatkı arası dolgu tekniği ile inşa edilmiştir. Güney cephedeki giriş, ahşap çift kanatlı kapı ile sağlanır. Kapının üzerinde, kapı genişliğinde bir pencere ve her iki yanında üçer pencere yer alır. 1. kat giriş üzerindeki pencereler kemerli, yanlardaki pencereler ise dikdörtgen formludur. Çatı arasında dikdörtgen formlu 7 pencere ve dairesel formlu 2 pencere bulunur. Yapı beşik çatılıdır. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
47
RAMİZ BEY KONAĞI
G
ümüşhane Merkez ilçeye bağlı Güzeller Mahallesi’nde bulunan konak 2 katlıdır. 1912 yılında yapılmıştır. Konağa giriş güney cephedeki çift kanatlı kapı ile sağlanır. 1. kat her iki yandan çıkmalıdır. Çıkma ön yüz-
lerinde dikdörtgen formlu 3’er pencere, ortada ise kemerli iki pencere vardır. Kırma çatılı ve eternit örtülü yapının saçak altı ahşap kaplıdır. Erzurum kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
48
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
ZİKRİ YILMAZ EVİ
G
ümüşhane Merkez İlçesi Güzeller Mahallesi’nde bulunan 2 katlı konak, ahşap çatkı arası dolgu tekniği ile inşa edilmiştir. 1. kat çıkmalıdır. Çıkma yan yüzünde birer pencere, ön yüzünde ve çıkmanın solunda kalan bölümde üçer pencere yer alır. Orijinalinde
düz toprak damlı olduğu düşünülen yapının beşik çatısı sonradan yapılmıştır. Gümüşhane’nin karakteristik cumbalı evlerinin ilk örneklerinden biridir. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2002 yılında tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
49
FAZLI YÜCEL EVİ
M
erkez İlçesi, Hasanbey Mahallesinde bulunan konak 3 katlıdır. Üç ayrı kapısı ile her kata ayrı ayrı ulaşım sağlanmaktadır. Birinci katında üçlü düzende dokuz pencere, 2. katta ise ortada 3, yanlarda 2’şer pencere yer almaktadır.
Birinci kata giriş doğu cephesinde, 2. kata giriş ise kuzey cephedeki ahşap çift kanatlı kapı ile sağlanır. Karnıyarık planlı kırma çatı sac örtülüdür. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
50
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
M
HÜSEYİN ESKİCİOĞLU EVİ
erkez ilçe, Hasanbey Mahallesi, Cumhuriyet Caddesi üzerindeki yapının zemin kat ve 1. kata ulaşımını sağlayan iki ayrı giriş kapısı vardır. Yapının ana (kuzey-doğu) cephesinde zemin katta ortada ahşap çift kanatlı ve üzeri pencereli kapı, kapının yanlarında ikişer pencere bulunur. Birinci katta ortada iki, yanlarda üçer, çatı katına ise 4 pencere yer alır. Pencereler, dikdörtgen formlu ve demir parmaklıklıdır. Karnıyarık planlı kapı kırma çatılı ve eternit örtülüdür. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
51
RAİF TUNA EVİ
M
erkez ilçeye bağlı Hasanbey Mahallesi, Cumhuriyet Caddesi, Ada 570 Parsel 63’de yer alan yapı, kareye yakın planlı ve iki katlıdır. Yığma olarak inşa edilmiştir. Zemin kat taş, 1. kat ahşap çatkı arası kerpiç dolgudur. Kırma çatısı eternitle örtülüdür. Birinci katta bulunan yaklaşık
1-1,20 metre derinliğindeki cumbanın ön cephesinde üç adet, yan cephelerinde birer adet pencere yer alır. Yapının kuzey cephesinde betonarme merdivenlerle ulaşılan birinci kat girişi vardır. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir
52
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
MAHMUT KULLUKÇU EVİ
M
erkez Hasanbey Mahallesi, Hasanbey Caddesindeki yapının esas girişi güney cephededir. Zemin kattaki ahşap çift kanatlı kapının her iki yanında 2’şer pencere, 1. katta 6 pencere, çatı katında ise 4 pencere yer alır. Pencereler dikdörtgen formludur. Kuzey cephedeki ahşap çift kanatlı kapı ile de doğrudan 1. kata girilmektedir. Kapının sağında 1, çatı katında 2 pencere bulunmaktadır. Karnıyarık planlı yapı beşik çatılı ve teneke örtülüdür. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
53
ABDİ BEY KONAĞI
M
erkez ilçeye bağlı, İnönü Mahallesinde bulunan konak zemin katlı ve dikdörtgen planlıdır. . Duvarlar kerpiç dolgudur. Giriş, Harşit Çayına bakan bahçe içinden, güneyden sağlanır. Zemin katta dörtgen şekilli avlunun sağ ve solunda karşılıklı dört kapı yer alır. Kapılar tek kanatlı olup, ahşaptır. Kilere açılan kapı orijinaldir. Avlunun etrafında
ayrıca yatak odası misafir odası, mutfak, banyo ve wc bulunur. Güney cephesinde çift kanatlı altı pencere ile çift kanatlı süslü kapısı, doğusunda oturma odasına açılan çift kanatlı üç pencere vardır. Batı cephesi ahır müştemilatıyla çevrilmiştir. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir
54
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
SALİH BOZKIR EVİ
M
erkez Hasanbey Mahallesi, Cumhuriyet Caddesi üzerindeki yapı iki katlı inşa edilmiş, zemin katta moloz üst katta kerpiç malzeme ve ahşap kullanılmıştır. Giriş güneybatı cephede, ahşap çift kanatlı kapı ile sağlanır. 1. kat her iki yanda çıkmalıdır. Ortada ahşap parmaklıklı balkon bulunur. Çatı katında havalandırma amacıyla yapılmış beş adet pencere yer alır. Yapının arka cephesi tek katlıdır. Bugün tescilli arsa üzerinde ev bulunmamaktadır.
SADULLAH IŞIK EVİ
M
erkez ilçeye bağlı Tekke Köyü’nde bulunan yapı dikdörtgen planlı ve 3 katlıdır. Alt katları taş, çatı katı ise kerpiç dolgu malzeme ile yapılmıştır. Yapının beşik çatısı çok eğimlidir. Çatı katına kuzey cephede bulunan ahşap bir merdivenle çıkılmaktadır. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2006 yılında tescil edilmiş, 2012 yılında mülk sahibi tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığının desteği ile restore edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
55
HAMİT MAHMUT SAN EVİ
M
erkez İlçesine bağlı İnönü Mahallesi’nde bulunan yapıya giriş kuzey cephedeki ahşap çift kanatlı kapı ile sağlanır. 1. kat giriş üzeri çıkmalıdır. Çatı katında da çıkma devam eder. Çatı katı, dışarıdan köşk oda olarak algılanmakta ise de, servis mekânı olarak düzenlenmiştir
Ahşap çatkı arası kerpiç dolgu tekniği ile inşa edilen yapının 1. Katına arka cepheden ulaşımı sağlamak için betonarme merdiven yapılmıştır. Kırma çatısı eternit örtülüdür. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir
56
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
AHMET KAYA EVİ
M
erkez, Süleymaniye Mahallesinde iki katlı olarak inşa edilmiştir. 19. Yüzyılın sonlarında yapıldığı tahmin edilmektedir. İki katlı dört omuz çatılı bir evdir. Zemin katta kışlık odaları, ahır ve
kiler bulunur. 1. Kata arka cepheden girilir. 1. Katta sofa etrafında odalar ve mutfak yer alır. Örtüsü mertekleme tavandır. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
AYKUT SAN EVİ
M
erkez İlçeye bağlı Karaer Mahallesi’nde Hükümet Caddesiyle, Atatürk Caddesinin kesiştiği alanda yer alan yapı, 3 katlıdır. Ahşap çatkı arası dolgu tekniğiyle inşa edilmiştir. Yapının zemin katı dükkân olarak kullanıldığından orijinal görüntüsünü yitirmiştir. Simetrik düzenli ana cephenin 1. katında dört adet çıkma yer almaktadır. Kırma çatılı yapının üzeri sac örtülüdür. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir
57
58
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
ERDEMİR AKAGÜN EVİ
M
erkez İlçeye bağlı, Karaer Mahallesindeki ev bodrum kat, zemin kat,1.kat ve çatı katından oluşur. Kareye yakın planlı yapı ahşap çatkı arası kerpiç dolgu tekniğinde inşa edilmiştir. Bodrum ve zemin kat taş malzeme,1. kat ve çatı katı ise kerpiç
dolgu malzeme kullanılmıştır. Saçak altı oturma mekanı olarak kullanılır Karnıyarık planlı yapı kırma çatılı olup, eternit örtülüdür. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
59
İRFAN ÇİFTÇİ EVİ
M
erkez ilçeye bağlı Karaer Mahallesi Cumhuriyet Caddesi üzerindeki yapı dikdörtgene yakın bir planlı, bağdadi tekniği ile yığma olarak inşa edilmiştir. 1. kat duvarlarında düzgün kesme taş, 2. kat duvarlarında ise ahşap çatkılar arasında kerpiç malzeme
kullanılmıştır. İkinci kat ve çatı katı girişi arka cepheden sağlanmıştır. Dükkan girişinin üzeri cumbalıdır. Pencereleri dikdörtgen şeklinde olup, kenarları ahşap sövelidir. Beşik çatılıdır. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2001 yılında tescil edilmiştir.
60
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
BAHATTİN KÖKSAL EVİ
B
ahattin Köksal Evi, Merkez Karaer Mahallesi Gazi Sokakta yer almaktadır. Kare planlı yapının 1. katı duvarlarında taş, ikinci katı ve saçak altında ise ahşap çatkılar arasında kerpiç malzeme kullanılmıştır. Dik çatı ile örtülmüştür. Sonradan yapılan merdivenlerle üç kat birbirinden ayrılmış-
tır. Evin zemin katına kuzey cepheye bağlanan merdivenlerle inilmektedir. Taşınmazın zemin katı hol etrafında sıralanan odalardan oluşmaktadır. Tavan ahşaptır. Balkon kapatılmıştır. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1998 yılında tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
61
MEHMET AKSOY EVİ
M
erkez, Karaer Mahallesinde, bahçe içerisindeki yapı, ahşap çatkı arası dolgu tekniği ile inşa edilmiştir. Yapıya giriş güney cephedeki çift kanatlı ahşap kapıyla sağlanır. 1.kat giriş üzeri çıkmalıdır. Bu katta çıkma ön yüzünde 2, yan yüzünde birer yanlarda ise ikişer olmak üze-
re 8 pencere bulunmaktadır. Çıkma çatı katında da devam eder. Zemin katında 3 adet, birinci katında ise 3 pencere yer alır. Karnıyarık planlı yapı beşik çatılı ve Marsilya kiremitle örtülüdür. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
62
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
MEHMET KARABEYOĞLU EVİ
M
erkez, Karaer Mahallesinde, Bahçe içerisindeki yapı ahşap çatkı arası dolgu tekniğinde inşa edilmiştir. Zemin katında servis mekanları yer almaktadır. Taş basamaklarla 1. Kat giriş kapısına ulaşılır. Kapı çift kanat-
lı ve ahşaptır. Ana girişin üzerinde 2. katta çıkma vardır. Çıkma çatı katında da devam eder. Karnıyarık plan tipindeki yapı beşik çatılı kiremit örtülüdür Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
63
ŞEHRİ GERGİN EVİ
M
erkez, Karaer Mahallesinde, bahçe içerisindeki yapı, ahşap çatkı arası dolgu tekniği ile inşa edilmiştir. Yapıya giriş güney cephedeki çift kanatlı ahşap kapıyla sağlanır. 1.kat giriş üzeri çıkmalıdır. Bu katta çıkma ön yüzünde 2, yan yüzünde birer yanlarda ise ikişer olmak üze-
re 8 pencere bulunmaktadır. Çıkma çatı katında da devam eder. Zemin katında 3 adet, birinci katında ise 3 pencere yer alır. Karnıyarık planlı yapı beşik çatılı ve Marsilya kiremitle örtülüdür. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
64
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
HACI İMAM KONAĞI (ÖZDENOĞLU KONAĞI)
M
erkez, Karşıyaka Mahallesindeki yapı, üç katlı olarak ahşap çatkı arası dolgu tekniğinde inşa edilmiştir. Zemin katın arka kısımları taş duvar, ön kısımları ise kerpiç yığma duvar,1. kat dış duvarları kerpiç, iç duvarları ise çamur harçlı bağdadi tarzda yapılmıştır. Kapı pencereleri, doğrama, döşeme ve tavanlar ahşaptır. Yapıya esas giriş kuzey doğu cephesindeki ahşap çift kanatlı kapı ile sağlanmaktadır. Girişin üzeri cumbalıdır. 1. kattaki cumba çatı katında da devan etmektedir.Dik beşik çatı, sac kaplamadır.
Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir. 2004 yılında İl Özel İdaresi tarafından restore edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
65
EROL KARABİBER (İBRAHİM ÖMÜRDAĞ) EVİ
M
erkez, Özcan Mahallesi, Elmalı Caddesinde bulunan yapı, zemin kat,1. kat ve çatı katından oluşur. Yapıya giriş zemin katta ve ortada bulunan çift kanatlı ahşap kapılar aracılığı ile sağlanmaktadır.
1. kat çıkmalıdır. Arka cephe tek katlı olup ortada giriş kapısı bulunmaktadır. Kırma çatı saç kaplıdır. Erzurum Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1990 yılında tescil edilmiştir.
66
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
İHSAN FAZLI EVİ
M
erkez ilçeye bağlı İnönü Mahallesinde bahçe içerisinde yer alan yapı zemin +1 ve çatı katlıdır. Zemin katta ortadan bahçeye açılan bir kapı, kapının yanlarında ise formu sonradan değiştirilmiş birer pencere bulunmaktadır. 1. Kat giriş üzeri çıkmalıdır. Çıkma yan yüzlerinde birer, ön yüzünde üçer pencere, çıkmanın yanlarında ise bitişik düzende
üçer pencere bulunur. Çıkma üzeri çatı katında balkondur. Yapının sokağa bakan cephesi 2 katlıdır. Bu cepheden 1. Kata doğrudan giriş vardır. Karnıyarık planlı yapı kırma çatılı ve eternit örtülüdür. Erzurum, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 21.09.1990 tarih ve 273 Sayılı Kararıyla Tescillidir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
S
TAŞ MAĞAZA 2
üleymaniye Camii’nin güneydoğusunda bulunan yapı, dikdörtgen planlı ve moloz taştan yığma tekniğiyle yapılmıştır. Yapının girişi kuzey cepheden sağlanmaktadır. Güney cephesi tamamen toprak kaplıdır. Günümüze sadece duvarlarının bir kısmı kalmıştır. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2002 yılında tescil edilmiştir.
67
68
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
YİTİRMEZ KÖYÜ AHMET YILDIZ EVİ
Y
itirmez Köyü, Bağcılar Mahallesinde bulanan yapı, düz bir alan üzerinde ve dikdörtgen planlı olarak 1905 yılında inşa edilmiştir. Taşınmazın giriş kısmı uzun ve dar dikdörtgen şeklinde bir holden ve doğusunda yer alan iki adet odadan oluşmaktadır. Odaların duvarları taş sıvalıdır. Ko-
nutun doğu ve batı cephelerine tek katlı ve bitişik nizamda aynı ebat ve malzeme ile dam konut olarak kullanılmaz üzere eklentiler yapılmıştır. Yapının güneyinde ise çeşme ve 2 katlı yapılar yer alır. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2012 yılında tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
69
YEŞİLYURT KÖYÜ “KONUT VE FIRIN”
M
erkez ilçeye bağlı Yeşilyurt Köyü’nde, 19. yüzyılda, eğimli bir arazide, yöresel mimariye uygun inşa edilmiştir. Yapının bodrum kat duvarları moloz taş malzemeyle 1. kat ve çatı katı duvarları ise bağdadi tarzda yapılmıştır. Taşınmazın dış cephe duvarları saman karışımı çamur ile sıva kaplanmıştır. Yapının iç mekanına
doğu cephesinden ahşap kapıdan girilir. Evin içerisinde ahşap dolaplarda, kapı üzerindeki boşluklarda bitkisel kalem işi süslemeler, tavan kenarlarında ise baklava dilimi şeklinde kuşaklara yer verilmiştir. Eğimli kırma çatısı sac ile kaplıdır. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2013 yılında tescil edilmiştir.
70
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
SADIK DALOĞLU EVİ
M
erkez Süleymaniye Mahallesi’ndeki yapı 3 katlı olarak inşa edilmiştir. Zemin kat ve 1. katta taş, çatı katında kerpiç malzeme kullanılmıştır. Giriş batı cephesindedir.1 katta tek kanatlı 9 pencere yer alır. Yapının tavan ve tabanı ahşap malzemedir.
Dikdörtgen planlı yapının beşik çatısı çok eğimlidir. Çatı katına kuzey cephede bulunan ahşap merdivenle çıkılır. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2014 yılında tescil edilmiştir.
Sadık Daloğlu evinin restore edilmeden önceki hali
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
71
HACI MEHMET EVİ
K
arşıyaka Mahallesinde eğimli bir arazi üzerinde dikdörtgen planlı ve yığma olarak inşa edilmiştir. Zemin kat taş ve betonarme, 1.kat ve çatı katı ahşap çaktı arası ahşap dolgudur. Beşik çatısı eternit ile kaplıdır. Binanın ana girişi doğu cephesindedir. Eğimden dolayı batı cephesinin sadece çatı katı gözükmektedir. Zemin kat yapılan onarımlarla orijinalliğini yitirmiştir. 1. katta 8 adet pencere, saçak altı katında ise ortada yatay dikdörtgen formlu bir adet, yanlarda dahaküçük birer adet pencere vardır. Beşik çatsı eternit ile kaplıdır
Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2009 yılında tescil edilmiştir.
72
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
N
NECİP SARAÇOĞLU EVİ
ecip Saraçoğlu Evi, Merkez, Karşıyaka Mahallesi, eğimli bir arazi üzerinde kareye yakın planlı inşa yığma olarak inşa edilmiştir. Bodrum kat odunluk olarak, zemin kat ve 1. katlar ise ayrı ayrı konut olarak kullanılmak-
tadır. Bodrum kata kuzey cepheden, ahşap bir kapı ile giriş sağlanır. Zemin kata ise giriş batı cepheden çift kanatlı ahşap kapıdan sağlanır. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2007 yılında tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
M
73
MESCİTLİ KÖYÜ KONUT VE FIRIN FİKRİ PEHLİVAN (AĞA) EVİ
erkez, Mescitli Köyü, Temel Ağa Mahallesinde bulunan yapı bahçe içerisinde 3 katlı olarak inşa edilmiştir, yapım tekniği ahşap ve kagirdir. Konuta, zemin katın güney cephedeki çift kanatlı ahşap kapı ile giriş sağlanır. Zemin katta taşlık etrafında oda, mutfak ve hayat yer alır. Zeminden 1. Kata ahşaptan yapılmış yarım döner merdivenle çıkılmaktadır. Bu katta geniş bir sofa üç büyük oda bulunmaktadır. Çatı katında geniş bir sofa etrafında çatı eğimine uygun iki adet köşk oda bulunmaktadır. Çatı beşik çatı olup, eğimlidir. İç meka-
nın aydınlatılması cephelerde farklı ebatlardaki ahşap pencerelerle sağlanmıştır. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2011 yılında tescil edilmiştir.
74
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
M
OLUCAK (İMERA ) KÖYÜ FOSTER KONAĞI
erkez ilçe, Olucak (İmera) Köyu, Karoşlar Mevkinde bulunanc konak 2 katlıdır. Düzgün kesme taş işçilikli dört cephelidir. Yapı, yamaç bir arazi üzerine kurulduğu kaldırmak eğimli yöne bakan cephesi ile diğer cephesi arasındaki kot farkını ortadan kaldırmak için eğimli olan kısma bir kat sağır duvar
örülmüş, böylece düz bir zemin elde edildikten sonra inşa edilmiştir. Zemin katta eğimli yüze bakan 3 adet mazgal pencere mevcuttur. Yine aynı katın üzerinde çift gözden oluşan 3 adet pencere konulmuştur. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2015 yılında tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Ç
75
ÇORAK KÖYÜ İKİ KATLI EV
oraklı Köyü, Konak mevkiinde, az eğimli arazide inşa edilen yapı, iki katlı ve yığma taştır. Köşe taşları düzgün kesme taştır. Batı cephesinde zemin kata girişi sağlayan ve 300 yıllık olduğu söylenen iki kanatlı ahşap kapı yer
alır. Zemin katta 6 adet pencereden 4 tanesi taş sövelidir. Birinci katta ise balkon kapısının kuzeyinde 2, güneyinde ise 6 adet taş söveli pencere yer alır. Trabzon kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2015 yılında tescil edilmiştir.
76
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
SARIÇİÇEK AHŞAP KÖY ODALARI
A
hşap Köy odaları Sarıçiçek Köyü, yerleşim alanının içindedir. 2 (iki) adet ev vardır. Evlerin her ikisi de kesme taştan, kare planlı olarak yapılmıştır. Ahşap odalar Hacı Ömer Ağa tarafından, rivayete göre, Arhavi’den veya Çaykaradan getirilen ustalara yaptırılmıştır. Birinci yapının cephesinde 2’şer pencere olup, pencereler yuvarlak kemerli-
dir. İkinci evin ise tek cephesi açık olup, üç tane küçük ve dikdörtgen penceresi vardır. Her ikisinin de girişinde bir sofa ve sofadan da tek bir odaya giriş vardır. Odaların içi ahşap süslemelerle bezenmiştir. Ahşap işlemeler oldukça ilginç bir örnek niteliğindedir. Ahşap işlemeler bitkisel ve geometrik motiflidir.Tavan ahşap işlemeli ve ortası kabartmalı göbeklidir.
77
İZZET ULVİ GÜNEŞ EVİ
ARTUNLAR EVİ
K
elkit ilçesine bağlı Büyük Camii Mahallesinde bahçe içerisinde yer alan İzzet Ulvi Güneş evi zemin katı taş diğer katları bağdadi tekniği ile inşa edilmiştir. Ana girişi kuzey cepheden ahşap çift kanatlı kapı ile sağlanmaktadır. Girişin üzerinde 1. katta yer alan cumba çatı katında da devam etmektedir. Kuzey cephesindeki pencereler dikdörtgen formlu, güney cephesindeki pencerelerinin bir kısmı kare bir kısmı dikdörtgen formludur. Çatı oluklu sac ile kaplıdır. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 2004 yılında tescil edilmiştir.
M
erkez Karaer Mahallesi’nde yer alan dikdörtgen planlı Artunlar Evi güney cepheden 3 katlı, kuzey cepheden 2 katlı gözükmektedir. Kırma çatısı eternit ile örtülüdür. Saçak altı geniş ve ahşap kaplıdır. Yapının zemin kat girişi güney cephenin ortasında yer alan çift kanatlı ahşap kapıdan sağlanır. Zemin kat üzeri cumbalıdır. Cumba çatı katında da devam eder. Cumbanın kenarları, altı, kapılar, zemin kat hariç diğer katlardaki pencere söveleri ahşaptır. Kırma çatısı eternit ile örtülüdür. Trabzon, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 19.02.2010 tarih ve 2544 Sayılı Kararıyla tescillidir.
78
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
K
KELKİT ESKİ HÜKÜMET KONAĞI
elkit ilçesine bağlı Bahçelievler Mahallesinde yer alan yapı dikdörtgen planlı, bodrum, zemin ve +1 katlıdır. Yığma taş ile inşa edildiği tespit edilmiştir. Katlar dıştan silme ile ayrılmış, pencereler dikdörtgen şeklindedir. Çatı geçmişte kiremit iken
S
daha sonra sac ile kaplanmıştır. Cephede girişin üzerinde üst kat balkonu yer alır. Bina; yapılan onarımlar nedeniyle orijinalliğini yitirmiştir. Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1992 yılında tescil edilmiştir.
MUAMMER DALOĞLU EVİ
üleymaniye Mahallesinde 22 nolu evdir. İki katlı, beşik çatılıdır. Zemin katta kiler ve kış odaları bulunmaktadır. 1. kata güney taraftan girilir. Küçük bir aralık (taşlık) ile sofaya ulaşılır. Doğuda sofa etrafında iki odası vardır. T şekilli sofanın başına mutfak ve kiler yerleştirilmiştir. Zemin katın kapı kanatları üzerinde rozetler yer alır, 20.yüzyılın başlarına tarihlendirilebilir. (Kaynak: Haşim karpuz)
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
79
SEHER BÖLÜKBAŞI EVİ
T
orul ilçesi merkez mahallesinde bahçe içerisinde yer alan konak zemin + 1 + çatı katlı ve yığma olarak inşa edilmiştir. Duvar öğeleri; zemin kat taş, 1. kat ve çatı katı ahşap çatkı arası kerpiç dolgudur. Zemin kata giriş doğu cephenin ortasındaki tek kanatlı ahşap kapıdan sağlanmaktadır. Zemin kat girişinin üzerinde ve saçakta ahşap balkon vardır. Balkon zeminde 2 ahşap direğe oturmakta-
dır. Balkon üzeri üçgen alınlıklı bu bölümde saçak daha geniş tutulmuştur. Kapının güney cephesinde tek katlı eklentiler vardır. 1. kat girişi buradandır. 1. kat üzerinde dışarıdan köşk oda olarak algılanabilen çatı katı yer almaktadır. Trabzon, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 28.06.2007 tarih ve 1217 Sayılı Kararıyla Tescillidir.
80
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
M
ABDÜL AZİZ EVİ
erkez Karaer Mahallesinde yer alan yapı bahçe içerisindedir. Güney cepheden 3 katlı, kuzey cepheden 2 katlı gözükmektedir. Yığma olarak inşa edilmiştir. Yapıya güney cephedeki ahşap çift kanatlı zemin kat kapısından girilir. 1. Kat giriş üzeri cumbalıdır. Cumba ön yüzünde 1, yan yüzlerde ise birer adet pencere vardır. Cumba çatı katında da devam eder. Kuzey cephede saçak altı sundurma şeklindedir. Bu
cephede 1. Kat ve çatı katına ulaşımı sağlayan ahşap merdivenler yer alır. Kırma çatısı teneke ile örtülüdür. Trabzon, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 20.11.2009 tarih ve 2438 Sayılı Kararıyla Tescillidir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
S
350.ADA, 2. PARSELDEKİ KONUT
üleymaniye Mahallesi, Camikebir mevki, 350 ada ve parsel 2’de yer alan konut, dikdörtgen planlı, zemin, +1 kat, + çatı katlıdır. Çevredeki parsellerden bahçe duvarlarıyla soyutlanmıştır. Binaya girişi sağlayan zemin kattaki çift kanatlı ahşap kapının her iki yanında ikişer adet pencere vardır. 1. Katta 8, saçak altındaki üçgen alınlıkta 5 adet pencere bulunur. Yöresel Gümüşhane evlerinin sade örneklerinden olan evin zemin katında, sofa, sofaya açılan 3 oda vardır. 1. Katta hole açılan 2 oda vardır. Taşınmazın kapı-pencere söveleri, tavan-taban döşemesi, merdivenleri ahşaptır. Trabzon, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 26.04.2018 tarih ve 4182 Sayılı Kararıyla tescil edilmiştir.
81
82
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Süleymaniye Mahallesi, Camii Kebir mevki 332 ada 1. Parseldeki konak
Z
emin +1 kat + çatı katı şeklinde, dikdörtgen planlı, bitişik iki kütleden oluşan yapı, içten yuvarlak formlu, ahşap söveli bir kapı ile birbirine bağlanır. Giriş, doğu cephede yer alan tek kanatlı ahşap kapıdan sağlanır. 1. Kütlede; zemin katta hol ve mutfak, 1. Katta, hol ve hole açılan iki oda vardır. Taban, tavan, kapılar ve pencere söveleri ahşaptır. 2. kütlede; Ahşap merdivenlerle çıkılan ahşap malzemeli galeri katı vardır. Bu katın tamamı ve alt kısmı ahşap süslemelidir. 2. kütledeki ahşap süslemeli galeri katı, Süley-
maniye mahallesinde yer alan tek örnektir. Beşik çatısı sac kaplıdır. Trabzon, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 26.04.2018 tarih ve 4182 Sayılı Kararıyla Tescil edilmiştir.
83
Süleymaniye Mahallesi, Camikebir Mevkii
Ada 315, Parsel 3’de yer alan taşınmaz
Süleymaniye Mahallesi, Camikebir mevki,
340 ada, 1 parselde yer alan taşınmaz
D
ikdörtgen planlı, zemin, +1 katlı yapının arka kısmında eklentiler vardır. Bir kısmı ahır olarak, bir kısmı konut olarak kullanılmaktadır. Yığma olarak inşa edilen taşınmazın zemin katı ahşap hatıl arası moloztaş, 1. Katı ahşap hatıl arası kerpiç dolgudur. Kentsel ve doğal sit alanı içerisindedir. Taşınmazın 1. Kat ahşap döşeme hatılları ile birlikte cephe dışı taşıntılı yapılmıştır. Bu çıkmayı altta yine ahşap payandalar destekler. Tek yöne eğimli çatının üstü oluklu saçla kaplıdır. Trabzon, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 26.04.2018 tarih ve 4182 Sayılı Kararıyla Tescil edilmiştir.
Y
apı eğimli bir arazide, dikdörtgen planlı ve yığma olarak inşa edilen yapı zemin+1 katlıdır. Kentsel ve doğal sit alanı içerisindedir. Kuzey cephede zemin katta sivri kemerli ahşap kapı, kapının sağında sivri kemerli alınlıklı dikdörtgen formlu 2 pencere, solunda 1 adet pencere vardır. 1. Katında farklı ebatlarda 7 adet pencere yer alır. Taşınmazın doğu cephesinde zemin katta 1 kapı, 2 pencere, güneyinde 1 pencere vardır Kırma çatısı saç teneke kaplıdır. Trabzon, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 26.04.2018 tarih ve 4182 Sayılı Kararıyla tescil edilmiştir
84
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
RUKİYE ÖZDAMAR EVİ Süleymaniye Mahallesi, Camikebir mevki, 350 ada, 1. parselde yer alan Rukiye Özdamar evi, bahçeli ve 2 katlı olarak inşa edilmiştir. Dikdörtgen planlı yapının çatısı kırma çatılıdır. Saçak altı ve kat arası ahşaptır. Doğu cephesinde 1. Katı cephe boyunca dışa çıkıntılı, 1. Kat ekseni cumbalıdır. 1. Kat cephesinde, cum-
ba üzerinde ve yan yüzeylerde ahşap söveli, dikdörtgen pencereler vardır. Cumbanın iki yanında 3 er adet, cumba ön yüzeyde 2, yan yüzeylerde 1 er adet pencere vardır. Güney cephesi sağırdır. Trabzon, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 26.04.2018 tarih ve 4182 Sayılı kararıyla tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
85
Süleymaniye Mahallesi, Musalla Düzü mevki,
D
307 ada, 8 parseldeki taşınmaz
ikdörtgen planlı, zemin, +1 kat, + çatı katı şeklinde inşa edilen yapının arkası eğimden dolayı toprağa gömülüdür. Kentsel ve doğal sit alanı içerisindedir. Kuzeybatı cepheden tek kanatlı kapı zemin kata girilir. Kapının her iki yanında küçük pencereler vardır. 1. Katta dıştan içe doğru daralan, dikdörtgen formlu, ah-
şap söveli, demir gergili pencereler yer alır. Çatı katı ekseninde alttan 4 adet metal payanda ile desteklenen, ahşap balkon yer alır. Güneybatı cephesinde farklı ebatlarda pencereler vardır. Beşik çatısı oluklu saçla kaplıdır. Trabzon, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 26.04.2018 tarih ve 4182 Sayılı Kararıyla tescil edilmiştir.
86
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Süleymaniye Mahallesi
A
330 ada, parsel 1’deki taşınmaz
lmaşık sistemde kerpiç, taş ve ahşap malzeme bir arada kullanılmıştır. Zemin +1 katlı olarak inşa edilmiştir. Taşınmazın kuzey cephesinde zemin kata giriş sağlayan iki kanatlı ahşap kapı yer alır. Girişin yanlarında küçük ahşap dikdörtgen formlu demir parmaklı ikişer ahşap pencere bulunur. 1. Katta ise simetrik olarak yerleştirilmiş demir parmaklıklı 8 pencere bulunur. Güney cephesinde 1. kata girişi sağlayan ahşap kapı yer alır
Trabzon, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 28.04.2015 tarih ve 2346 Sayılı Kararıyla Tescillidir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Torul İlçesi, Gümüştuğ Köyü, 308 ada, 3 parselde yer alan taşınmaz
T
orul İlçesi, Gümüştuğ Köyün’de bulunan taşınmazın Mülkiyeti maliye hazinesine attir. Yapı dikdörtgen planlı ve B+Z+Ç katlı olarak, kaba yonu taş malzemeden inşa edilmiştir. Eğimden dolayı bodrum katının bir kısmı toprağa gömülüdür. Taşınmazın güney cephesinde; zemin katta yapıya giriş sağlayan taş söveli bir kapı bulunmaktadır. Taşınmazın batı ve kuzey cephesi sağırdır. Yapının doğu cephesindeki açıklıktan bodrum kısmına giriş sağlanmaktadır. Girişten hole geçilir, hole açılan iki adet oda bulunmaktadır. Tavan ahşaptır.
87
Zemin sıkıştırılmış topraktır. Yapının güney cephesi zemin katındaki girişten yapıya geçilir. Bu kat sadece bir bölümden oluşur.Bu bölümün tavan ve tabanı ahşaptır. Konutun iç bölümünde tavan, taban ve köşelerin onarıldığı görülmektedir. Trabzon, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 24.05.2018 tarih ve 4244 Sayılı Kararıyla Tesciline karar verilmiştir.
88
Gümüşhane
Süleymaniye Mahallesi, Camikebir Mevkii
Ada 313 Parsel 2’de Yer Alan Taşınmaz
Süleymaniye Mahallesi, Camikebir Mevkii
Ada 594, Parsel 1’de yer alan yapı kalıntısı
1
.930,52 m² yüzölçümlü, mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait taşınmaz, kentsel ve doğal sit alanı içerisindedir. Parsel üzerinde duvar kalıntıları vardır. Duvar örgüleri yaklaşık 1 m. aralıklarla yatay dizilen ahşap hatılların araları moloztaş+ kireç harçla örülerek yapılmıştır. Taşınmazın güney duvarında kapı olabilecek bir açıklık görülmüştür. Bazı kısımlarda pencere izleri ve sıvalar vardır. Trabzon, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 26.04.2018 tarih ve 4182 Sayılı Kararıyla tescil edilmiştir.
D
örtgen planlı, zemin, +1. kat, + çatı katlı ve yığma olarak inşa edilmiştir. Zemin kata giriş doğu cephedeki çift kanatlı ahşap kapıdan sağlanır. 1. Katta eksende bir kapı, ayrıca kapı üzeri kapının sağında 2, solunda 3 adet ahşap söveli pencere vardır. Taşınmazın güney cephesinde, zemin katta tek kanatlı ahşap kapı ile 1. Kata ulaşım sağlayan, ahşap merdivenlerle ulaşılan, sundurmalı, çift kanatlı ahşap kapı vardır. Arazi eğiminden dolayı batı cephesinin sadece çatı katı gözükmektedir. Bu kısımda tek kanatlı ahşap kapı vardır. Kuzey cephede farklı ebatlarda pencereler yer alır. Trabzon, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 26.04.2018 tarih ve 4182 Sayılı Kararıyla tescil edilmiştir.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
KOCAELİ GÜMÜŞHANE
DERNEKLER FEDERASYONU’NUN
PRODES PROJESİ FAALİYETLERİ
89
90
K
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
ocaeli Gümüşhaneli Dernekler Federasyonu GÜDEF olarak İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla ilişkiler genel müdürlüğü ile ortaklaşa düzenlenen PRODES projesi kapsamında “Gümüşhane simgesi konakların, konak-
lar ve kent kültürüne aktarımı” adlı projeyle yöre kültürünü diri tutmak, gelecek kuşaklara yöre ve kentlilik bilincinin aktarımına destek sunmak amacıyla, Gümüşhane konaklarının maketi yapıldı, toplantı ve çalıştaylar gerçekleştirildi.
ÇALIŞTAY
‘Gümüşhane Simgesi konakların kent kültürüne aktarımı ve kültür turizminin desteklenmesi’ adlı proje dahilinde gerçekleştirilen ilk çalıştay, araştırmacı gazeteci ve belgesel yapımcısı İsmail Kahraman moderatörlüğün de Federasyon Başkanı Süleyman Olgun, Hatice Pala, Halime Çakmak, Elif Atay, Hüseyin Yılmaz, Remzi Kandaz, Şemsettin Yılmaz, Engin Alpaslan, Ertuğrul Taşlı, Yakup Çelik, Mikail Ozan, Naci Çelik, Seyfettin Özdemir’in katılımlarıyla yapıldı. Açılış konuşmasını yapan Kocaeli Gümüşhaneliler Dernekler Federasyonu Başkanı Süleyman Olgun şöyle dedi “Gümüşhane konakları, geçmiş yaşam kültürümüzün, sa-
natımızın, insan sevgimizin, aile yapımızın, dayanışmamızın birer belgesidir. Bu eserler zamanla yıpranarak yok olmaya başlıyor. Bu eserler ortaya koydukları kültürel kimlikleri ile günümüz koşullarına ayak uydurabildikleri ve yaşamlarını sürdürebildikleri sürece önem kazanıyor. Günümüzde tarihi yapıların restorasyon süreciyle yeniden kazandırılması amacı taşıyan mülkiyetinde tescilli kültür varlığı koruma projesi bu tarihi yapıları döneminin özellikleriyle birlikte topluma yeniden kazandırılıyor. Bizlerde bu gün burada tarihi bir sorumluluğumuzu yerine getirmek için buradayız. Katılımlarınızdan dolayı herkese teşekkür ediyorum” dedi.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
91
92
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
GÜMÜŞHANE KONAKLARI MAKET YAPIMI Kocaeli GÜDEF olarak“Gümüşhane simgesi konakların kent kültürüne aktarımı” adlı projemiz kapsamında Gümüşhane konaklarının maketini yaptık.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
93
FESTİVAL VE ÇALIŞTAY BÜYÜK İLGİ GÖRDÜ
İ
çişleri Bakanlığı sivil toplumla ilişkiler Genel Müdürlüğü ile ortaklaşa yürüttüğümüz “Gümüşhane’nin Simgesi konaklar ve kent kültürüne aktarımı ve kültür turizminin desteklenmesi” adlı PRODES projesi kapsamında 28 Ağustos
01 Eylül tarihleri arasında Darıca’da düzenlenen festival ve çalıştay da Gümüşhane’ye özgü kent konaklarının tanıtımı ve özelliklerini anlatıldı. yöresel sanatçılar konserler düzenledi.
94
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
AÇILIŞ MUHTEŞEM OLDU Düzenlenen etkinliğin açılış törenine AK Parti Kocaeli Milletvekili Cemil Yaman, CHP Kocaeli Milletvekili Tahsin Tarhan, Darıca Belediye Başkanı Muzaffer Bıyık, Gümüşhane Belediye Başkanı Ercan Çimen, Gümüşhane Ticaret Odası Başkanı İsmail Akçay, Gümüşhane Arzular Belediye Başkanı Çetin Rıza Tanış, Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Yaşar Çakmak, Büyükşehir Belediyesi Bölge Koordinatörlerinden İbrahim Pehlivan, Gebze Milli Eğitim Müdürü Şener Doğan, YTÜ İktisadi ve İdari bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Kenan Aydın bölgemizde bulunan dört ilçenin AK Parti, CHP, MHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Yeniden Refah Partisi başkan ve yöneticileri, belediye meclis üyeleri ve çok sayıda vatandaş katıldı.
95
96
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
Kocaeli Gümüşhane Dernekler Federasyonu Başkanı Süleyman Olgun yaptığı açıklamada bu festival boyunca yörenin kültürel değerleriyle birlikte Gümüşhane ile özdeş olan konak kültürüyle yapay mimarinin ne derece önemli olduğunu belirterek katılımından dolayı herkese teşekkür etti. Selamlama konuşması yapan Milletvekilleri Tahsin Tarhan, Cemil Yaman, Darıca Belediye Başkanı Muzaffer Bıyık, Gümüşhane Belediye Başkanı Ercan Çimen, Gümüşhane Ticaret Odası Başkanı İsmail Akçay ve diğer konuklar, Gümüşhane yöresine ait zengin kültürel dokunun önemine dikkat çekerek yapılan organizasyonun bu bağlamda çok büyük anlamlar ifade ettiğini dile getirdiler. Kocaeli Güdef olarak İçişleri Bakanlığı ile ortaklaşa yapılan proje gereğince “KONAKLAR VE YAŞAM KÜLTÜRÜ” başlıklı çalıştayın moderatörlüğünü Dr. Serhat Erat yaptı. Çalıştayda Gümüşhane’nin simgesi konakların kent kültürüne aktarımı ve yatay mimarinin önemini vurguladık. Katılımcılar, Ercan Çimen, Prof.Dr. Alpaslan Demir, İsmail Akçay, Çetin Rıza Tanış ve Tarihçi Yazarlar Volkan Şenel ve Serhat Doğan katılarak verimli bir çalışma gerçekleştirdi.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
97
98
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
İ
GÜMÜŞHANE’YE KÜLTÜR GEZİLERİ
çişleri Bakanlığı sivil toplumla ilişkiler Genel Müdürlüğü ile ortaklaşa yürütülen ”Gümüşhane Simgesi konakları ve kent kültürüne aktarımı ve kültür turizminin desteklenmesi” adlı
PRODES projesi kapsamında Kocaeli, Ankara ve Erzincan’dan geniş katılımlı bir heyetle proje kapsamında Gümüşhane’ye 3 günlük bir kütür ve inceleme gezisi düzenlenmiştir. Gezi kapsamında yaptığımız ziyaretler;
GÜMÜŞHANE VALİSİNİ ZİYARET ETTİK Federasyon olarak Gümüşhane Valimiz Kamuran Taşbilek’i ziyaret ederek çalışmalarımız hakkında bilgi verdik. Balyemez Konağı ve Gümüşhane konakları hakkında İçişleri Bakanlığı ile hazırladığımız PRODES projemiz hakkında bilgilendirme yaptık
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
99
GÜMÜŞHANE BELEDİYE BAŞKANI ZİYARET Gümüşhane Belediye Başkanı- İçişleri Bakanlığı ile hazırladığımız mız Sayın Ercan Çimen’i makamın- PRODES projemiz hakkında bilgida ziyaret ettik. Balyemez Konağı lendirme yaptık. ve Gümüşhane konakları hakkında
100
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
KÜLTÜR MÜDÜRÜ ZİYARETİ
Federasyon olarak İçişleri Bakanlığı ile ortaklaşa düzenlediğimiz “Gümüşhane simgesi konakların kent kültürüne aktarımı ve kültür turizmin desteklenmesi” adlı projemizle ilgili Gümüşhane İl Kültür ve Turizm Müdürü Hüseyin Ateş’i ziyaret ettik.
GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİNİ ZİYARET ETTİK
“Gümüşhane simgesi konakların kent kültürüne aktarımı” adlı projemizle ilgili Gümüşhane Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Halil İbrahim Zeybek’i makamında ziyaret ettik.
Gümüşhane Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof.Dr. Bayram NAZIR’ı makamımda ziyaret ettik. Projemiz, edebiyat, tarih ve kültür üzerine konuştuk.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
101
GÜMÜŞHANE SGK MÜDÜRÜ ZİYARET Kocaeli Güdef yönetimi adına Gümüşhane İl SGK müdürü Eyüp İslamoğlu’nu makamında ziyaret ettik
SÜLEYMANİYE MAHALLESİ Projemiz dâhilinde eski Gümüşhane olarak bilinen Süleymaniye Mahallesine kültür gezisi düzenledik.
GÜMÜŞHANE SANAYİ VE TİCARET ODASI ZİYARET Projemizle ilgili Gümüşhane TSO Bşk. İsmail AKÇAY’ı ziyaret ederek bilgi verdik.
102
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
DİLOVASI GÜMÜŞHANELİLER DERNEĞİMİZDE TOPLANTI YAPTIK Kocaeli GÜDEF olarak Aralık ayı Yönetim Kurulu toplantımızı Dilovası Gümüşhaneliler Derneğimizde yaptık. Projemiz hakkında konuştuk
BABA KONAĞI KÖYÜ DERNEĞİMİZDE TOPLANTI YAPTIK Kocaeli GÜDEF olarak Yönetim Kurulu toplantımızı Babakonağı Köyü Derneğimizde yaptık. Projemiz hakkında konuştuk.
KÜRTÜNLÜLER DERNEĞİ Kocaeli Gümüşhaneliler Federasyonu GÜDEF olarak ev sahipliğini Dilovası Kürtünlüler Derneği’nin yaptığı kahvaltıya katıldık. Projemiz hakkında konuştuk .
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
103
GEBZE KARAÇUKURLULAR KÖYÜ DERNEĞİ TOPLANTISI Kocaeli GÜDEF olarak Yönetim Kurulu toplantımızı Gebze Kürtün Karaçukurlular Köyü Derneğimizde yaptık. Projemiz hakkında konuştuk .
DARICA GÜMÜŞHANELİLER TOPLANTISI Kocaeli GÜDEF olarak Yönetim Kurulu toplantımızı Darıca Gümüşhaneliler Derneğimizde yaptık. Projemiz hakkında konuştuk .
104
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
SÖĞÜTLÜ BELEDİYE BAŞKANI ZİYARETİ VE ERNEK YAYLASI ŞENLİĞİ Kelkit Söğütlü Beldesi Belediye Başkanı Salim Koç’u makamında ziyaret ettik. Projemiz hakkında konuştuk.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
105
KELKİT BELEDİYE BAŞKANI ZİYARETİ Kocaeli Güdef olarak Kelkit Belediye Başkanı Aziz Nas Beyi makamında ziyaret ettik. Projemiz hakkında konuştuk.
TORUL BELEDİYE BAŞKANI ZİYARETİ Kocaeli Güdef olarak Torul Belediye Başkanı Evren Evrim Özdemir Beyi ziyaret ettik. Projemiz hakkında konuştuk.
KÜRTÜN BELEDİYE BAŞKANI ZİYARETİ Kocaeli GÜDEF olarak Kürtün Belediye Başkanı Enver ŞEN Beyi makamında ziyaret ettik. Projemiz hakkında konuştuk .
106
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
KÖSE BELEDİYE BAŞKANI ZİYARETİ Kocaeli GÜDEF olarak Köse Belediye Başkanı Turgay Kesler beyi makamında ziyaret ettik. Projemiz hakkında konuştuk
ŞİRAN BELEDİYE BAŞKANI ZİYARETİ Kocaeli GÜDEF olarak Şiran Belediye Başkanı Mutlu ÖZEL beyi makamında ziyaret ettik. Projemiz hakkında konuştuk
STK MÜDÜR ZİYARETİ GÜDEF Yönetim Kurulu olarak Kocaeli Büyükşehir Belediyesi STK Şube Müdürü Alper YALINALP’i makamında ziyaret ettik. Projemiz hakkında görüştük.
106
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
107
SAKARYA VALİSİ ZİYARETİ Kocaeli GÜDEF olarak Sakarya Valisi hemşerimiz Ahmet Hamdi Nayir’i makamında ziyaret ederek proje hakkında bilgi verdik.
GEBZE TİCARET ODASI BAŞKANI NAİL ÇİLER’İ ZİYARET Kocaeli GÜDEF olarak Gebze Ticaret Odası Başkanı Nail ÇİLER’i makamında ziyaret ettik. Projemiz hakkında görüştük.
KÖRFEZ TİCARET ODASI BAŞKANI Federasyon olarak Körfez Ticaret Odası Başkanı Recep ÖZTÜRK’ü makamında ziyaret ettik.
108
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
WELBORN OTELDE STANT AÇTIK Kocaeli Wellborn Otelde KAMU - STK İşbirliği projesi seminerine katılıp açtığımız stantımızı Kocaeli İl Sivil Toplumla İlişkiler Müdürü Sayın İsmail Gök ve Şef Hatice Özel ziyaret ettiler.
EĞİTİMCİLER TOPLANTISI Kocaeli GÜDEF olarak Gümüşhaneli eğitimcilerle; Gebze Çözüm Koleji’nin sponsorluğunda Gebze Öğretmenevinde bir araya geldik. Projemiz hakkında eğitimci hemerilerimize bilgi verdik.
SİVİL TOPLUMLA İLİŞKİLER MÜDÜRÜ Kocaeli GÜDEF olarak yönetim kurulu ve derneklerimizle Kocaeli Sivil Toplumla İlişkiler Müdürü İsmail GÖK beyi makamında ziyaret ettik.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
109
KOCAELİ VALİSİNİ ZİYARET ETTİK Kocaeli GÜDEF olarak Kocaeli valimiz Hüseyin AKSOY’u makamında ziyaret ederek Gümüşhane konakları hakkındaki projemiz hakkında bilgilendirme yaptık
DARICA BELEDİYE BAŞKANI ZİYARETİ Kocaeli Güdef olarak Darıca Belediye Başkanı Muzaffer Bıyık beyi ziyaret ederek projemizle ilgili bilgi verdik. Konak maketimizi takdim ettik.
DİLOVASI BELEDİYE BAŞKANI Kocaeli GÜDEF Yönetim Kurulu ve Derneklerimizle Dilovası Belediye Başkanı Hamza Şayir Beyi makamında ziyaret ettik.
110
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
ÇAYIROVA BELEDİYE BAŞKANI ZİYARETİ Kocaeli GÜDEF yönetim kurulu olarak Çayırova Belediye Başkanı Bünyamin Çiftçi Beyi makamında ziyaret ederek, Gümüşhane konağı maketi hediye ettik.
GEBZE BELEDİYE BAŞKANI ZİYARETİ Kocaeli GÜDEF İcra kurulu ve derneklerimizle Gebze Belediye Başkanı Zinnur BÜYÜKGÖZ ü makamında ziyaret ederek, Balyamez Konağı maketi takdim ettik.
KÖRFEZ BELEDİYE BAŞKANI ZİYARETİ Kocaeli GÜDEF olarak Körfez Belediye Başkanı Şener Söğüt’ü makamında ziyaret ederek Gümüşhane Balyamez Konağı maketi hediye ettik.
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
111
KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI ZİYARETİ Kocaeli Büyükşehir Bld. Bşk. Tahir BÜYÜKAKIN’ı makamında ziyaret ederek “Gümüşhane Konakların Kent Kültürüne katkısı” adlı projemiz hakkında hakkında bilgi verdik.
KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI VEKİLİ ZİYARETİ Kocaeli GÜDEF olarak Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanvekili Yaşar ÇAKMAK Beyi makamında ziyaret ettik
112
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
OLTAN SUNGURLU ZİYARETİ Kocaeli GÜDEF olarak eski Adalet Bakanımız Oltan Sungurlu beyi makamında ziyaret ettik. Konaklar üzerine yaptığımız projeyi konuştuk.
PROF. DR. KENAN AYDIN BEYİ ZİYARET Yıldız Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi dekanı Prof. Dr. Kenan Aydın’ı ziyaret ederek , Projemiz ve Süleymaniye Mahallesi konusunda yapacağımız Avrupa Birliği projesini konuştuk
GÜMÜŞHANE VİZYON DERGİSİNE ZİYARET Kocaeli GÜDEF olarak Gümüşhane Vizyon Dergisi imtiyaz sahibi Alper Tuna beyi ziyaret ettik. Hazırladığımız projeyle ilgili istişare yaptık.
ÖZKÜRTÜN BELEDİYE BAŞKANI ZİYARETİ ”Gümüşhane simgesi konakların kent kültürüne aktarımı” adlı projemiz kapsamında Özkürtün Belediye Başkanı Sayın Yakup Turgut” Kadırga Yaylasında ziyaret ettik.
118
Ormanlar, Kaleler ve Konaklar Diyarı Gümüşhane
“Gümüşhane’de olan gümüş madeni hiçbir diyarda bulunmaz.Yetmiş maden ocağı vardır gümüş işler.” Evliya Çelebi
T
aşı toprağı gümüşten bir şehir. İnsanlar, gümüş için bu şehri yurt yuva edinmiş. Bu kadim topraklardan çıkan gümüşler, devletlerin hazinelerini doldurmuş yıllar boyunca. Katip Çelebi Cihannüma adlı eserinde, gümüş madeni işletenlerin burada şehir kurduklarını, çoğu zaman da sikkelerin burada kesildiğini kaydeder. Bu şehrin adına da Gümüşhane dediklerini söyler…
978-605-69169-5-3
916953