Db 18(2)1996 by DutchBirding

Dutch 8irding

Dutch Birding HOOFDREDACTEUR Arnoud va n den Berg (telefoon 02 3-5378024, fax 023-5376749) ADJUNCT HOOFDREDACTEUR Enno Ebels (telefoon / fax 030-2961335) UITVOEREND REDACTEUR André van Loon (telefoon / fa x 020-6997585) FOTOGRAFISCH REDACTEUR René Pop (0183-630585) REDACTIERAAD Ferdy Hieselaar, Graham Holloway (Engeland), Peter Meininger en George Sangster

Internationaal tijdschrift over Palearctische vogels

REDACTIE-ADVIESRAAD Peter Barthel (Duitsland), Gerald Dri essens (België), Klaa s Eigenhuis (Nederland ), Dick Forsman (Finland), Ted Hoogendoorn (Nederland), Lars Jonsson (Zweden), Anthony McGeehan (Noord-Ierland), Killian Mullarney (Ierland), Gerald Oreel (Nederland), Kees Roselaar (Nederland), Frank Rozendaal (Nederland), Hadoram Shirihai (Israël), Gunter De Smet (België) en Peter Symens (België)

REDACTIE

REDACTIEMEDEWERKERS Ruud van Dongen, Gerald Driessens, Remco Hofland, H ans van der Meulen, Peter de Rouw en Jaap Schelvis

Dutch Birding Postbus 116 2080 AC Santpoort-Zuid Nederland fax 023-5376749 FOTOREDACTIE

Dutch Birding p/a René Pop Zusterhuis 10 4201 EH Gorinchem Nederland ABONNEMENTENADMINISTRATIE

Dutch Birding Association p/ a Anja Nusse Symfonie~traat 21 1312 ET Almere Nederland BESTUUR

Dutch Birding Association Postbus 75611 1070 AP Amsterdam Nederland

PRODUKTIE EN LAY-OUT André va n Loon en René van Rossum ADVERTENTIES Peter Meijer (telefoon 0348-431905, fax 0348-420394) ABONNEMENTEN De abonnementsprijs voor 1996 bedraagt: NLG 57.50 (Nederland), BEF 1250.00 (België), NLG 65.00 (overige landen binnen Europa) en NLG 70.00 (landen buiten Europa, luchtpost). U kunt z ich abonneren door het overmaken van de abonnementsprijs op girorekening 01 50 697 (Nederland), girorekening 000 1592468 19 (België) of bankrekening 54 93 30 348 van ABN.AMRO (Bilthoven), ovv 'abonnement Dutçh Birding' . Alle rekeningen zijn ten name va n de Dutch Birding Assoc iation. Het abonnement gaat in na ontvangst va n de betaling. Dutch Birding is een tweemaandelijks tijd sc hrift met nummers in februari , april, juni , augustus, oktober en december. Het publiceert originele artikelen en mededelingen over morfologie, systematiek, voorkomen en verspreidin g van vogels in de Benelux, Europa en elders in het Palearctische gebied. Het publiceert tevens bijdragen over vogels in het Aziatisch-Pacifische gebied en andere gebieden. De Nederlandse, Engelse en wetenschappelijke vogel namen vo lgen: de Lijst van Nederlandse vogels door A B van den Berg & C A WBosman (1996, Santpoort-Zuid); The '8ritish 8irds' list of English names of Western Palearctic birds door British Birds (1993, Blunham); de door C S Roselaar samengestelde lijst in de Ceillustreerde encyclopedie van de vogels door C M Perrins (1991 , Weert); en Distribution and taxonomy of birds of the world door C G Sibley & B L Monroe Jr (1990, New Haven). Manuscripten dienen bij voorkeur op diskette te worden ingeleverd (Macintosh of MS-DOS tekstverwerkers) samen met een print va n de tekst. Indien dat niet mogelijk is, behoort het manuscript te worden uitgevoerd in machineschrift met een dubbele regelafstand en een ruim e marge aan beide zijden. Meer informatie hierover is verkrijgbaar bij de redacti e. Een lijst met tarieven voor de vergoedin g van auteurs, fotografen en tekenaars is verkrijgbaar bij de red acti e.

COMMISSIE DWAALGASTEN NEDERLANDSE AVIFAUNA

Dutch Birding Association

CDNA Postbus 45 2080 AA Santpoort-Zuid Nederland

BESTUUR Gijsbert van der Bent (voorzitter, telefoon 071-4013606), Chris Quispel (secretaris, telefoon 071-5124825), Roy de Haas (penningmeester), Arnoud van den Berg en Peter Meijer BESTUURSMEDEWERKERS Theo Admiraal, Gerald Driessens, Ron van den Enden, Hans Gebui s, Leo Heemskerk, Remco Hofland, Paul KnolIe, Ger Meesters, Anja Nusse, Wim van der Schot, Kees Tiemstra en A rnold Veen DUTCH BIRDING TRA VEL REPORT SERVICE (DBTRS) Ib Huysman, Postbus 737, 9700 AS Groningen, Nederland, telefoon 050-3145925, fax 050-3144717

TELEFOONLIJNEN

Nederland : 06-320321 28 (vogellijn, 50 cpm) 078-6180935 (inspreekl ijn) België: 03-4880194 (vogelen inspreeklijn)

Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna (CD NA) LEDEN Edwa rd va n Ijzendoorn (voorz itter, 023-5391446), Karel Mau er, Jan van der Laan, Kees Roselaar, Jelle Scharringa (sec retari s, 030-2532801), Hans Schekkerman, Gerard Steinhau s en Wim Wiegant (archi va ris) De CDNA is een commissie van de Dutch Birding Association en de Nederlandse Ornithologische Unie.

httpJ/www.hol.nl/-mebweb/dba.html

bij de fotografen en tekenaars. ISSN 0167-2878. Drukkerij Steens Schiedam BV, Postbus 59, 3 100 AB Schiedam, Nederland

Ger Meesters Boekproduktiesu itgeverij Vrijheidsweg 86 2033 CE Haarlem ÂŠ023-5336044 023-5350895 Karel Beylevelt

Natuurgids Nederlandse Antillen & Aruba f39 ,90/BEF 795

c.s. Roselaar Songbirds of Turkey An atlas of

BUNfINGS ANQSP~OW~ A Guid,! to /./H' Ilu11Li1l~S

_ ws

biocliversity ofTurkish passerine birds f65,-IBEF 1345 (ledenprijs DB f59,90)

I N , ,t.h A1tu~ri({m Sj){O ru

(1.'11.( , '

Dick Forsman

Roofvogels van Noordwest-Europa Outro Birding Vogelgids 2 Tweede druk f39,901BEF 795 (ledenprijs DB 35,-)

pITfAS, BROADBILLS

~AS~

Clive Byers - Urban Olsson - Jon Curson Buntings and Sparrows A Guide to the Buntings and North American Sparrows Outro Birding Vogelgids 5 f80,-IBEF 1595 (leden prijs DB f75,-) Frank Lambert - Martin Woodcock

SEALlFE .

A GUlde to , 1e

Marine Environment

Pittas, Broadbills and Asities Outro Birding Vogelgids 6 f70,-IBEF 1395 (ledenprijs DB f65,-) Geoffrey Wa lier (red.) Sealife A Guide to the Marine Environment f80,- /BEF 1595 Verkrijgbaar in de boekhandel

t''''...... hy

G.:offrcyWa\kr

M~rc l):;:~:~;~:=nun:heU

Natuurlijk voor het beste boek naar NATUUR en BOEK, Bankastraat 10, 2585 EN Den Haag

Mist u nog iets? De kans is groot dat het gat in uw uitrusting bij Bever Zwerfsport opgevuld kan worden. Want nergens in Nederland vindt u een groter assortiment op het gebied van lichtgewicht kampeer-, kano-, bergsport, wintersporten expeditieuitrustingen.

,'/ ,'/ ******************************* /j,"

7!~

*7!~ *7!~ 7!~ 7!~

/j,"

~ ~

NIEUW nieuwer NIEUWST:

.8mW 0

Harrap & Quinn, TITS NUTHATCHES & TREECREEPERS

82,50

van Perlo , BIROS of EASTERN AFRICA

47,50

(j) m

ffi

~ a:

7!~

+-'::J

Shirihai, The BIROS of ISRAEL

7!~

..c::J I-:

Gorman, The BIROS of HUNGARY

7!~ ,'/

0 Z

BIROS of KENYA & Northern Tanzania

7!~ ,1/

~ m C

* ~

/j,"

~!~ /1' ,1/

~< >

7!~

62 ,50 115,- -

10...

a: +-'m

::J ::J I-:

< Z

Cf)

7!~ 7!~

7!~

* 7!~ , '/

Jonsson - engelstalig in paperback

50,50

.....J

/j,"

7!~

185,- -

*7!~ *7!~ 7!~ ,1/

/j,"

~!~

NATUUR en BOEK Bankastraat 10 NL 2585 EN - Den Haag

tel. +31 (0)70 350 5648

7!~ 7!~

Cf)

/ 1'

,'/ /j,"

voor vogelaars een begrip!!!

7!~

* * ******************************* 11

8irding in The Gambia Roy de Haas & Anja Nusse

o re than 560 spec ies of bird s have been recorded in The Gambia, many of w hi ch are scarce and rare western Afr ican species. Situated at a latitude between 13째 and 14째 N, thi s smallest country of Africa, in the extreme western part of the continent at the Atlantic Ocean, is bounded on three sides by Senega l. The country cove rs onl y 10 360 km 2 (about 1/3 of the Netherlands) and is 51ightly over 300 km long by 50 km at its w idest point. The Gamb ia is named after the river Gambia wh ich divides it in two parts and w hi ch is responsi ble for th e fact that 30% of its territory is covered w ith mangroves. The population is c l million and th e capital is Banjul , situ ated at th e mouth of the ri ver Gambia in the west. The Gambia is a fo rm er British colony and since its independence in 1965 th e majority of visitin g birders are still British. In 199 4, a military coup took place and the British Ministry of Foreign Affairs adv ised aga inst travelling to The Gambia. At the beginning of 1995, this adv ice was w ithdrawn but, until now, thi s did not resu lt in an increase of visiting birders (and tourists) from Britain . A visa is not required (but you do need a visa for Senega l if you would like to comb in e The Gambia with Senegal) and the langu age spoken is predomin antly English. During 1995, vacc in ation aga inst ye llow fever and j aund ice was ob ligatory and tablets aga inst malari a were needed but it is strong ly advised to check the actual situation when planning a trip. The climate is subtrop ica l and seasonal. The dry season is from October to June, w hen a north-easterl y Saharan wind predominates. Thi s time of yea r is particularly interesting for migrating and wi ntering raptors, waders and terns, along with many other overw interin g bird s from Europe and other parts of Africa. A clear blue sky and a temperature of around 25째 C also provide idea l conditions for seawatch ing (and sw imming! ). The wet season (th e Guinea Monsoon) is from Jul y to September, during w hi ch southwesterly w inds bring humid ai r. Fortunately, most of the rain falls during th e ni ght. In this season, many birds are in full su mm er p lum age.

[Dutch Birding 78: 53-58, april 7996[

Transport and accommodation The c heapest way to fly to The Gamb ia is w ith a charter from Britain (c NLG 550 for a return ticket; NLG 1 = c GBP 0 .39, mean exc hange rate in May 1996). O rgani zed through Aquasun, accommodation in 1995 for a period of 15 days costed NLG 1300 per person for a comfortable bungalow or apartm ent (take a room w ith air-cond itio ning!). As most of the hotels and apa rtm ents are situ ated alo ng the coast and because of the low numbers of tourists, there is ample oppo rtunity to find accommodation on you r own (p ri ces varying from NLG 15-200 per room/day). Further inl and, it is more difficult to find something su itab le. There are no camp ing facilities and camping in th e open is not recommended. Since th e roads are in very bad con dition and petrol is hard to obtain, ca r hire is also not recom mended . The eas iest way to travel is by pub l ic transport, and near th e coast trave il i ng by bus is a cheap way to visit the most interestin g places . In add ition, most of the cars have ye ll ow number plates and 50 are licensed as taxis. For just NLG 0.70 one can trave l up to 10 km. Some knowledge of th e available connections is necessary to get transferred from one place to anoth er 50 it is adv isable to get information about this fro m loca l people. If you are w illing to pay a littie more for transport, the best thing to do is to hire a car w ith a driver for a couple of days. This w ill cost c NLG 100 a day, including petrol. The driver during our trip in 1994, Wally M Faal , also acted as guide and interpreter and was wellinformed about the best birding areas and birds. Hi s address appears in the inform ation -box at the end of this paper. Especially alo ng the coast, there are severa l 'b irdg uides', all of whom profess to know where to find rar iti es! Natu ra ll y, there are some good gu ides amongst them . One of the best is Lam in Sidi beh, w ho can show you the latest known areas for owls, nightj ars and rare spec ies as White-backed Night H eron Corsach ius leuconotus, G iant Kin gfisher Megaceryle maxima and the spec ialities of the Abuko Nature Reserve . The cost of Lamin's services is negotiable (we paid NLG 25 for a morning). Another good guide is

Birding in The Cambia

42 Swa ll ow-tailed Bee-eater / Zwa luwstaartb ijeneter M erops hirundineus, Cas ino Cyel e Track, Serrekund a, Th e Gambi a, 6 M arc h 1995 (Roy de Haas) 43 Palm-nut Vulture / Palmgier Cypo hierax angolensis, Casino Cyc le Track, Serrekunda, The Gambi a, 27 Febru ary 1995 (Roy de Haas) 44 Black Egrets / Zwarte Reigers Egretta ardesiaca, Casino Cyel e Track, Serrekund a, Th e Gambia, 27 February 1995 (Roy de Haas)

Birding in The Ca mbia

45 G iant Kingfi sher / Afrikaanse Reuze nij svoge l M egaceryle maxima, Abu ko, The Gambi a, 24 Janu ary 1989 (Dirk de Moes) 46 Egypti an Pl over / Kro kodil wae hter Pluvianus aegyptius, Pare Nati onal du N ioko lo Koba, Senega l, 7 Febru ary 1989 (Dirk de Moes)

Birding in The Cambia

47 Swamp A iseo nax / Moerasvliegenva nger Muscieapa aquatiea, Jakh aly, Th e Ga mbi a, 5 March 1995 (Roy de Haas) 48 Senega l Cou ca l / Senega lese Spoo rkoe koe k Centrop us senega /ensis, Abuko, The Gambia, 7 M arch 1995 (Roy de Haas) 49-50 Red-throa ted Bee-eaters / Roodkeelbijeneters M erops bu/oeki, Basse, Th e Gambi a, 3 M arch 1995 (Roy de H aas) 51 Western Blu ebill / Roodborstbl auwsnave l Spermophaga haematina, A bu ko, Th e Gambi a, 7 Ma rch 1995 (Roy de H aas) 52 Bl ack Egret / Zwa rte Reiger Egretta ard es iaea, Cas in o Cycle Track, Serrekund a, Th e Gambi a, 27 Feb ru ary 1995 (Roy de Haas)

Birding in The Gambia Clive Bar/ow, co-leader of a professiona l organization, Birds of the Gambia Co Ltd, and so are the guides associated with his company. Best birding areas

Abuko Nature Reserve This is the on ly readily accessib le riverine forest in The Gambia. Established in 1967 as a Nature Reserve, Abuko is one of the most important areas in The Gambia. It is located c 20 km south west of Banju l. More than 260 species of birds have been recorded so far, some of which are found nowhere else in The Gambia. Since the best time for birding in hot, sunny countr ies are the f irst hours of the day, it is a pity that the opening time of the park is 08:00. A trail passes through all the hab itats in the reserve . Especially the areas of water attract a w ide variety of birds. Crocodi le Pool is the largest pool and there is a chance of seeing Black Heron Egretta ardesia ca, the very scarce White-backed Night Heron, Giant Kingfisher, Black Crake Amaurornis f/avirostra and the rare African Crake Crecopsis egregia. There are good photographic opportunities. Two hides, one pub li c and one private, are made especia ll y for close observation and photography. The private photo hide has to be booked in advance (just w ri te for reservations to the reserve in Lamin); we used the hide for half a day. At least two days in Abuko are needed to increase the chance of seeing rarities as Red-thighed Sparrowhawk Accipiter erythropus, Whitespotted Flufftail Sa roth ru ra pu/chra, Guinea Turaco Tauraco persa, Spotted Honeyguide Indicator macu/atus, Ye ll ow-breasted Apalis Apa/is f/avida and Western Bluebill spermophaga haematina. The reserve is not on ly good for birds but also for reptiles (eg, N il e Crocodi le, N il e Mon itor and Black Cobra) and mammals (eg, Green Vervet Monkey, Western Red Colobus Monkey, Red Monkey, African Civet and Serva l).

Kotu stream and ponds, Fajara Go/f Course and Casino Cyele Track Directly behind all the major coastal hotels and eas il y access ible by foot is a very interesting area of rice fields, oil palms, mangroves and small patches of riverin e forest. One can spend days here and discover new species every day. In winter, White-backed Night Heron is possible in the mangroves near the Fajara Golf Course. Red necked Falcon Fa/co chicquera, Long-tailed Nightjar Caprimu/gus elimacurus, Standard-winged Nightjar Macrodipteryx /ongipennis (both

nightjars occur in the dunes near Hotel Palma Rima), Swallow-tailed Bee-eater Merops hirundineus, four species of rollers Coracias, Bearded Barbet Lybius dubius and Vieillot's Barbet L viei//oti can all be found here and observed very weil. During migration, more than 20 spec ies of waders are possible.

Tendaba Tendaba Bush Camp (near the small village of Tendaba) is located c 150 km inland, near the river Gamb ia. By Afr ican standards, accommodation is rather expensive here. Norma l rooms cost NLG 60 per night. They are rather basic, but the VIP-rooms have a fan. The scrub, air strip and mangroves hold some spectacu lar species. A boat trip can be arranged into the mangroves . After two attempts, we were lucky enough to encounter the elu sive African Finfoot Podica senega lensis just after high tide . Goliath Heron Ardea goliath, White-throated Bee-eater M a/bicol/is, Mouse-brown Su nbird Anthreptes gabon icus and Blue Flycatcher E/minia /ongicauda also occur in the mangroves. The nearby air strip is the best place in The Gamb ia to find Abyssinian Ground Hornbill Bucorvus abyssinicus and in the scrub Northern Anteater Chat Myrmecocich /a aethiops and Cut-th roat Amadina fasciata can be found.

Georgetown Georgetown is situated c 250 km inland . Baobolong Camp is a nice place to stay for one or two nights. Reasonably priced (room NLG 30 per night, dinner NLG lOper person), it can be used as a base from where to visit Jakhaly Swamp (B lack Crake and Lanner Falcon Fa/co biarmicus) and the dry area on the northern bank of the river, or to take a boat tr ip. You also may see Beaudouin's Short-toed Eagle Circaetus beaudouini, African Hawk Eagle Hieraaetus spi/ogaster, Oriole Warbier Hypergerus atriceps, Swamp Aiseonax Muscicapa aquatica and the rare and local Chestnut-crowned Sparrow Weaver P/ocepasser

superci/iosus. Basse In the extreme east of The Gambia lies Basse, one of the easiest places in Afr ica to see the hi ghly sought-after Egyptian Plover P/u vianus aegyptius. Between November and late Janu ary, often more than one of these 'jewels of the Nile' frequent the banks of the river near the ferry. In the scrub area, good views of Stone Partridge Pti/opachus petrosus, Red-throated Bee-eater

8irding in The Gambia M bulocki and Northern Carm ine Bee-eater M nubicus can be obtained. A cheap and clean hotel is Jem Hotel (room NLG 20 per night).

8irds of The Gambia - a field gll ide by Tim Wacher, Cli ve Barl ow and Tony Disley, there wi ll also be a good field gui de fo r thi s area.

If there is still some t ime left, there are several good areas worth a quick check on your way back to th e coast: Pirang (B lack Crowned Crane 8alearica pavonina) and Yundum (Temmin ck's Courser Cursorius temminckii, Yellow Penduline Tit A nthoscopus parvlilus and White-fronted Black Chat M albifrons) make extend ed vis its worth while. In addition, some fine patches of forest near the coast can be rewarding, as we il as Barra and Essau, opposite Banjul. The Gamb ia is a perfect western African country for a 14-day vis it. With the forthcom ing

Samenvatting VOGELEN IN GAMBIA In Gambia, ee n kl ei n langgerekt land ge legen aan de westkust van Afrika en aan drie z ijd en omgeven door Senega l, z ijn meer dan 560 vogesloorten vastgeste ld, waaronde r ve le van de schaarse of zeldzame West-Afri kaanse soorte n. Een aa ntal van de beste vogelgebieden worden kort besproken, waaronder Abuko in het weste n, Tend aba (150 km naar het oosten), Georgetown (250 km naar het oosten), waarvandaan Jak haly Swamp bezocht kan worde n, en Basse in het uiterste oosten van Gambia. Behalve in formati e ove r de te verwac hten voge ls wo rden ook tips gegeven over accommodatie en transport.

Roy de Haas, Symfoniestraat 2 1, 1312 ET Almere, Netherlands Anja Nusse, Symfoniestraat 2 1, 1312 ET Almere, Netherlands

Useful addresses Wally M Faal (d ri ver and birdguide), PO Box 2555, Serekund a, telephone 372 103 or 465845 Lamin Sid ibeh (b irdguid e), c/o Customs & Excise Dept, Wellington Street, Banjul, telephone 464852 Birds of the Gambi a Co LId (C li ve R Barlow, birdguide and info rm atio n about accommodation), Atlantic Hotel, PO Box 296, Banjul, te lep ho ne 22860 1 Palma Rim a Hote l (good, strategica ll y we ll-situated hote l), PMB 350, Serekund a, telephone 463380

References Recommended trip reports (ava ilable from Outch Birding Travel Report Service; see inside of cover) Hendriks, H 1995. Gambia '94-'95. 24-1 2- 1994 - 7-1 - 1995. de Moes, D 1989. Senegal & Gambia, 18th January - 12th February 1989, an orn itho log ica l report. Zwaaneve ld, J 1994. A birdwatching trip to The Gambia and Senega l from February 13th until 27th 1994. Recommended literature and field guides Gore, M E J 1990. The birds of The Gambia: an annotated check-li st. Second ed iti on . London. Jensen, J V & Kirkeby, J 1980. The birds of The Gambia. Aarhu s. Newman, K 1994. Birds of Southern Afri ca. Fourth editi on. Cape. Seri e, W, Morel, G J & H artwig, W 1992. A field gu ide to the b irds of West Africa. Eighth edition . London. Sidibeh, L 1994. Check li st and guide to loca liti es. Privately published. Ward, R 1994. A birdwatcher's guide to The Gambia. Perry.

Large numbers of Relict Gulls on Happy Island, China, in August-September 1994 Felix Heintzenberg & jochen Oierschke

rior to the discovery of the first breeding colony in Kazakhstan in 1969 (Auezov 1971 ), Relict Gull Larus relictus had been known as L melanocephalus relictus from a single specimen collected in 1929 (for a review see Kitson 1980). Seven colonies totalling less than 4000 pairs are now known to exist, following further discoveries of breeding sites in Kazakhstan, Mongolia and China (Duff et al 1991). Nevertheless, this remains one of the most poorly known gull species. lts migration routes and wintering grounds, for exam ple, have yet to be described. Over the years, smal I numbers have been observed in autumn and winter at several sites in Hebei Province, China, and South Korea, suggesting that the wintering areas may lie somewhere in Southeast Asia (Bakewell et al 1989). Maximum counts in these reg ions are given in table 1. From 30 August to 15 September 1994, we visited Happy Island (in Chinese: Kwaile Dao, 37:32 N, 118 :33 E), one of several smal I islands in the Gulf of Bohai just off th e Daquing He estuary, Hebei Province. The higher parts of the extensive tidal flats at the south-western tip of the

island were used as a high-tide roost by large numbers of waders and guiis. Amongst these were unexpected ly high numbers of Relict Guiis, which we were able to view at close range. Interestingly, up to 68 Saunders's Gulls L saundersi, an even rarer species with an estimated world population of only 2000 birds (Brazil 1992), were also roosting at the same site. On 4 August 1994, prior to our arrival, Richard Johnson and Steve Votier discovered the first Relict Gulls (72 birds) on Happy Isl and. This in itself was a remarkable figure but regul ar counts over the following weeks revealed even greater numbers, peaking at 865 individuals on 12 September, shortly before our departure (figure 1). Birds which were just over two years old (second-summer) and adults we re in moult to adult winter plumage, whereas the birds which were just over one year old had (nearly) completed the moult from first-summer to second-winter plumage. Very few first-years were observed. The Relict Gulls were usually roosting in two main separate flocks c 500 mapart, one close to the south-western tip and the other close to the north-western edge of the tidal flats . They nor-

TABLE 1 Maximum autumn and w inter counts of Relict Gull Larus re lictus at sites in Hebei Province, China, and

South Korea during 1986-95/ maximale aanta ll en Relictmeeuwen Larus relictus in najaar en w inter in Hebei Provincie, China, en Zuid-Korea in de periode 1986-95 Locality

Date

Beidaihe Sandflats, Hebei Province, China

25 September 1986 18 October1987 12-13 November 1990 1 November 1993

Daquing He estuary (80 km south of Beidaihe) Luanhe estuary (45 km south of Beidaihe) Nakdong estuary, South Korea

Happy Isl and, Hebei Province, China

[Ou tch Birding 78: 59路63, april 7996[

January 1990 March 1990 4 February 1992 12 September 1994 23 February 1995

Number of birds 7 7 7 8 40 40 36 865 6

Reference Williams et al (1992) Williams et al (1992) Duff et al (1991) Hannes D枚rrie (pers comm) Duff et al (1991) Duff et al (1991) Cha lmers (1992) this paper Ted Hoogendoorn (in litt)

Large numbers of Relict Gu l/s on Happy /sland, China, in August-September 7994

53 Relict Guiis! Relictmeeuwen Larus re/ictus, at least one Iresh seco nd-winter, at least l ive moulting lrom second-summer to ad ult-w inter, many others moulting Irom adult-summer to ad ult-w inter, w ith one Black-headed Gull! Kokmeeuw L ridibundus and Black-ta il ed Guii s! Japa nse Meeuwen L crassirostris, Happy Island , Hebe i, Ch ina, September 1994 (Fe /ix H ein tzenberg) 54 Relict Gu ii s! Relictmeeuwen Larus re/ictus w ith Black-headed Gu lls! Kokmeeuwen L ridibundus and Black-tailed Guiis! Japanse Meeuwen L crassirostris, Happy Island, Hebei, Ch ina, September 1994 (Felix H eintzenberg)

Large numbers of Relict Culls on Happy Island, China, in August-September 7994 mally showed a distinct preference for the drier, sand ier and more elevated areas. There was little association between them and the other gu ll species present, the latter choosing muddier areas to roost. Occasionally, small numbers of Black-tailed L crassirostris, Vega L vegae and Black-headed Gu ll s L ridibundus roosted at the edge of the Relict Gull flocks. Compared with other gul Is, a much greater proportion of birds remained active at high tide, foraging along the water edge. During our stay, we noted indi vidua ls foraging along the edges of mudflats off most parts of the islands but the majority of birds usually foraged in the vic inity of the roosts. The complete inundation of the roosting sites by unusually high tides forced most other gulls and waders to move to adjacent fishponds. In contrast, the Relict Gul ls seemed unaffected by this flooding and chose to remain afloat over their regular roosting areas. The numbers of Relict Gu ll s on Happy Island in August-September 1994 are by far the highest recorded to date away from the breeding grounds. It is quite poss ibl e that even more were present in the genera l area at the time, as con siderable numbers of unidentified gu ll s were visib le in the distance around the neighbouring

islands. Unfortunate ly, we had no means of transport to reach these. As regular counts between August and mid-September resulted in , ever increasing f igures, it is possible that the numbers continued to increase after our departure. In any case, the flocks in mid-September represented a significant proportion of the estimated world population. This site, therefore, appears to be important for this rare Eastern Palearctic gu ll , at least as a post-breeding moulting area. The southern part of the Gulf of Bohai usually does not freeze in winter (Duff et al 1991), so the vicinity of Happy Island mayalso be an important w intering ground. The observation of 100 Relict Gu ll s close to a breeding site in the Ordos Desert, Inner Mongolia, Ch ina, in November 1989 (Zhang et al 1991) suggests, however, th at at least a portion may winter in in land areas. Accordi ng to Zhang & He (1993), birds leave the breeding colon ies between June and late August, w hen the last juveniles fledge. The very low proportion of fi rst-years recorded on Happy Island up to mid-September 1994 may be caused by one or more factors, such as low breeding success that year, later departure of juveniles

number of birds 900

865

800 735

700

666

600 500 400 350

300

253

200 90

100 0

10 August

30 September

FIGURE 1 Number of Relict Gulls Larus relictus during 11 counts on Happy Island, Hebei Province, China, between 4 August and 14 September 1994/ aa ntal Relictmeeuwen Larus relictus tijdens 11 tellingen op Happy Island, Hebei Provincie, China, tussen 4 augustus en 14 september 1994

Large numbers of Relict Cul/s on Happy /sland, China, in August-September 7994

55 Relict Gull / Relictmeeuw Larus re/ictus, fres h second-winter (o uter primary not vet full y grown), H appy Island, Hebei, China, September 1994 (Fe /ix Hein tzenberg). Note greenish bill w ith black tip and primary pattern 56 Relict Gulls / Relictmeeuwen Larus relictus, fresh second-w inter (Ieft) and ad ult-summer moulting to adult-w inter, Happy Island, Hebei, China, September 1994 (Felix Heintzenberg) 57 Relict Gull / Relictmeeuw Larus relictus, second-wi nter, Happy Island, Hebei, China, September 1994 (Felix Heintzenberg) 58 Relict Gull / Relictmeeuw Larus relictus, moultin g from second-summer to adu lt-w inter, H appy Isla nd, Hebei, Chin a, September 1994 (Fe lix Hein tzenberg)

from the breeding areas or different mi gration routes and wintering areas of thi s age group. Only two previous records of second-winter Relict Gulls are known to us. Single birds conside red to have been of this plumage-type were seen at Beidaihe Sandflats on 17 October 1987 (Bakewe ll et al 1989) and at the Luanhe estuary on 1 November 1993 (Hannes Dรถrrie pers comm). As the species appears superficially quite similar to Common Gull L ca nus in this plumage (cf Kennerl ey 1990, 1991), it is possible that th ey have been overlooked in the past. A further exp la62

nation for this lack of records could be astrong tendency in second-year birds to remain on th eir wintering grounds, which are as vet unknown . More complete surveys in th e Gulf of Boh ai are required, particularly in th e vicinity of H appy Island in autumn and w inter, in order to estab lish the full importance of this reg ion for the species. We wish to th ank Indira Banner, Jim Gillan, Richard John son and Steve Votier for all ow ing us to use th eir data and for their most enjoyab le company on Happy Isl and. Mrs Xiahong Xu from the Jinsh an Hotel in Beidaihe kindly organized

Large numbers of Relict Gulls on Happy Island, China, in August-September 7994 our trip to Happy Island and Hannes Dörrie provided detai ls of the 1993 observation at the Luanhe estuary. Thanks to Dave Mc Adams for commenting on the paper and to Volker Dierschke for producing a final graph. References

Auezov, E M 1971. [Taxonomic eva luation and systematic status of Larus relictus.] Zool j Acad Sci Moscow 50: 235-242. [In Russian.] Bakewel l, D N, Carey, G L Duff, D G, Pa lfery, j, Parker, A & Wi lli ams, M D 1989 . Observations of Relict Gu ll s Larus relictus on passage at Beidaihe, People's Republi c of China. Forktai l 4: 77-87. Braz il , M 1992. The threatened Saunders' Gu ll of east As ia. Birding World 5: 72-74. Cha lmers, M 1992. Korea 1-8 February 1992. Hong Kong Bird Watchi ng Soc Bu ll 143: 6-7. Duff, DG, Bakewell, D N & Williams, M D 1991 . The Relict Gull Larus relictus in China and elsewhere.

Forktail 6: 43-65. Kennerley, P R 1990. Birds new to Hong Kong. Relict Gul l at Ma i Po: the first record for Hong Kong. In: Picken, V B (editor), Hong Kong Bird Rep 1989, Hong Kong, pp 80-91. Kennerley, P R 1991. Age ing of first- and second-winter Common Gui is. In: Picken, V B (editor), Hong Kong Bird Rep 1990, Hong Kong, p 194. Kitson, A R 1980. Larus relictus a revi ew. Bu ll Br Ornithol Cl 100: 178-185. Williams, M D, Carey G L Duff, D G & Xu Weish u 1992. Autumn bird migration at Beidaihe, China, 1986-1990. Forktail 7: 3-55. Zhang Yin-Sun, Liu Chang-jiang, Tian Lu & Bu He 1991. Recent records of the Reli ct Gu ll Larus relictus in western Nei Mongo l autonomous region, Ch ina. Forktail 6: 66-67. Zhang Yin-Sun & He Fen-Qi 1993. A study of the breeding of the Relict Gu ll Larus relictus in Ordos, Inner Mongolia, Ch ina. Forktail 8: 125-132.

Felix Heintzenberg Claudiusring 70 g, 23566 Lübeck, Germa ny Jochen Oierschke, G-A Richter Weg 5, 37077 Göttingen, Germany

Kleine Topper in Zeeland in winter en voorjaar 1994/95 Jan Goedbloed & Rob Sponselee

P 21 november 1994 ontdekte Jan Goedbloed om 15:30 in de vest van Veere, Walcheren, Zeeland, een duikeend die kenmerken vertoonde van een mannetje Kleine Topper Aythya affinis. De vogel zwom in een groep met eni ge 100en Kuifeenden A fuligula en enkele 10-ta ll en Tafeleenden A ferina. Omdat hybriden van duikeenden sterk op een Kleine Topper ku nnen lijken, was voorz ichtigheid geboden, temeer omdat kort tevoren een hybride Kuifeend x Tafeleend in de nabijgelegen Veerse Kreken was gesigna leerd. Een doorslaggevend kenmerk, de v leuge ltekening, werd helaas niet waa rgenomen, zodat de determinatie niet voor 100% kon worden afgerond. De kenmerken die wè l werden waargenomen, zoa ls een paarse gloed op de kop, gele iris, egaal blauwgrijze snave l met klein e zwa rte nagel, bu ltje op het achterIOu/eh Birding 18: 63-69, april 1996J

hoofd en go lflijntjes op de mantel , waren ec hter overtu igend genoeg om andere Wa lcherse vogelaa rs te waa rschuwen. Na 21 november werd er bijna dagelijks gezocht. De ee nd werd we li swaar nog twee keer gezien, maar op grote afstand en onder slec hte li chtomstandigheden. Op 2 december vond Rob Sponselee ro nd 12 :3 0 de voge l op dezelfde plek teru g. Het was ru stig en zon ni g weer en al le bovengenoemde kenmerken konden worden waargenomen terw ijl de vogel zwom en dook op een afstand van c 50 m . RS zag bovend ien dat de witte baan op de armpennen abrupt overg ing in grij s op de handpennen. Telefonisch werden enke le voge laars gewaarschuwd. De eersten d ie arriveerden waren Fl oor Arts, Peter Meininger, Richard Witte, Pim Wo lf en Mark Zekhu is. Z ij konden de determinatie bevestigen; PW slaagde er bovendien in

Kleine Topper in Zeeland in w inter en voorjaar 7994/95

59-60 Kleine Topper / Lesser Scaup Aythya affinis, man netje, Vee re, Zee land, 11 december 1994 (Arnoud B van den Berg) 61 Kleine Topper / Lesser Scaup Aythya affinis, mannetje, Vee re, Zee land, december 1994 (Max Berlijn) 62 Kleine Topper / Lesser Scaup Aythya affinis, mannetje, Veere, Zee land, 1 april 1995 (Eric Kaaps)

het kenmerkende v leugel patroon op video vast te legge n. Vervolgens werd de aa nwez igheid va n de vogel per semafoon en voge llijn bekendgemaa kt. In het weekend daarna kond en enkele 100en vogelaars de Kleine Topper bekijken. Van 3 december 1994 tot en met 13 janu ari 1995 werd de Kleine Topper rege lm atig waargenomen op dezelfde pl aats of in de nab ijge legen Veerse Kreken, steeds samen met Kuif- en Tafeleenden. Op de momenten dat de vogel niet werd waargenomen ve rbl eef deze waarschijnlijk op het Veerse Meer. Door de uitgestrektheid va n dit meer leverden zoekacties hier niets op . Op 14 januari werd de vogel o ndanks vele zoekenden ni et meer bij Veere aangetroffen. Daarom leidt het geen twijfel dat de vogel die op 14 en 15 64

j an uari werd gez ien tussen Kuifeenden in het Kanaal door Walcheren in Middelburg, Zee land, dezelfde Kleine Topper betrof. Daarna is de vogel nog gez ien op 20 j anu ari en 5 februari in de Domburgse Watergang aan de Elzenlaan te Middelburg. Van 26 maart tot in de eerste week va n mei is de vogel . weer rege lmati g in de vest va n Veere of de Veerse Kreken waargenomen. Op 27 mei dook vermoede lijk dezelfde vogel op op de bezinkvijver bij Sas-van-Gent, ZeeuwsVl aanderen, Zeeland . De voge l was o ngerin gd en werd hier voor het laatst op 21 juni gemeld (Alain Kind pers meded). Deze waarnem ing is onlangs bij de CDNA inged iend (Geraid Driessens in litt).

Kleine Topper in Zeeland in winter en voorjaar 7994/95 Beschrijving De beschrijving is gebaseerd op ve ld notities van Jan Goedbloed en Rob Sponselee (december) en van Gerald Driessens (eind mei), notities en foto 's van Arnoud van den Berg en Max Berlijn (december) en van Carl Derks en Eric Koops (apri l) en video-opnamen door Pim Wolf (december).

Duikeend, in directe vergel ijking even groot als of iets kleiner dan Ku ifeend. Postuur iets slanker dan Kuifeend. Kop smal ler en hoger dan bij Kuifeend, met duidelijk 'bultje' op achterhoofd. Snavel iets slanker dan van Kuifeend, in verhoud ing tot kop iets langer lijkend dan bij Kuifeend. 'Vriende lijker' gezichtsuitdrukking dan Kuifeend. Staart meestal opgericht als bij Kuifeend, maar iets langer. KOP Geheel zwart met meestal paarse gloed, onder bepaalde li chtomstandigheden soms met groene gloed, contrasterend met gele iris. BOVENDE LE N Mantel, schouder en dekveren van afstand vuilwit lijkend, van dichtbij wit met rege lmatige grijszwarte golfl ijntjes ('vermiculations'), naar achteren toe dichter op elkaar. Bovenstaartdekveren donkerbruin. ONDERDELEN Borst en voorste deel van flank zwart, rest van flank vui lwit, net als mantel met golflijntjes; laatste echter duidelijk minder en lichter grijs dan op mantel en daardoor alleen van zeer dichtbij zichtbaa r. Bovendien op beide flanken enkele bruine vlekken. Anaalstreek scherp afgescheiden bruin. Onderstaartdekveren vui l bruinig wit met enkele donkere vlekjes. VLEUGEL Donkergrijsbruin met opvallende witte baan op armpennen, abrupt overgaand in grij s op handpennen. Tertials donkerbruin. STAART Zwart. NAAKTE DELEN Iris geel. Snavel egaal lichtb lauwachtig grijs met kleine zwarte nagel, slechts in zeer geringe mate uitlopend op snavelrand. Dit laatste alleen van dichtbij en in voo ra anzicht te zien. Poot grij s. GEDRAG Vogel zowel actief duikend als in rust waargenomen, meestal aan rand van groep duikeenden. Duikgedrag wat sierlijker dan dat van Kuifeend, met 'sprongetje' . Bij geringe verontrusting zich samen met andere duikeenden terugtrekkend in midden van water. Bij ernstigere verstoring met andere duikeenden ri chting Veerse Meer vliegend . GROOTTE & BOUW

Determinatie Bij de determinatie is gebruik gemaakt van Peterson (1947), Palmer (1976), Madge & Burn (1988), Harris et al (1989), Lewington et al (1991) en Jonsson (1994). De belangrijkste verschillen tussen een mannetje Kleine Topper en Topper A marila zijn de iets gerin gere grootte, het kopprofiel met duidelijk 'bu ltj e' op het ac hterhoofd en de donkerder grijze indruk van de mantel, veroorzaakt door grij ze golflijntjes die talrijker en donkerder grijs

zijn dan bij Topper. Naar de tertials toe word en deze golflijntj es donkerder en staan ze dichter bij elkaar, wat een donkerdere totaal indruk geeft. Van dichtbij en onder goede lichtomstandigheden is de paarszwarte kleur van de kop een belangrijk verschil, hoewel deze soms bij bepaalde lichtval een groene glans kan hebben. Verder heeft Kleine Topper in tegenstelling tot Topper ook op de flank go lflijntjes, hoewel minder en lichter grijs dan op de mantel. Kleine Topper heeft een vleugelstreep die wit op de armpen nen en grijs op de handpennen is, terwijl zowel Topper als Kuifeend een geheel witte v leugelstreep hebben. Bij Kleine Topper is het zwa rt op de snavel (vrijwel) beperkt tot de nagel, bij Topper loopt het zwart uit aan weerszijden van de nagel. Verder is verwarring mogelijk met hybriden, die vaak niet lijken op ĂŠĂŠn van beide ouders of een mengeling van beide, maar op een verwante derde soort. In dit geval moeten met name hybriden van wat Madge & Burn (1988) het 'K leine Topper-type' noemen - meestal Kuif- x Tafeleend of Kuifeend x Topper - worden uitgesloten . De hybriden van het 'K leine Topper-type' lijken een egaal grijze mantel te hebben, veroorzaakt door zeer fijne golflijntjes. Het kopprofiel is nooit vanaf de snavel steil oplopend tot op het 'bu ltje' op het achterhoofd, maar ronder met een langere, soms meer kuifachtige bobbel. Verder heeft de snavel een brede zwarte punt met daaromheen een li chte band en aan de basis een donkere band. Een hybride Kuif- x Tafeleend heeft een geheel grijz e vleugelstreep en kan een oranje of rode iris hebben (Madge & Burn 1988). Een hybride Kuifeend x Topper heeft een geheel witte vleugelstreep (Harris et al 1989). De hybride Kuif- x Tafeleend van het 'K leine Topper-type' die bijna de gehele periode in Veere aanwezig was, kon soms zij aan zij met de 'echte' Kleine Topper vergeleken worden, waarbij onder meer de egaa l grijze bovendelen, de aanzet voor een kuifje en de meer oranjeachtige iris van de hybride opvielen. In gevangenschap z ijn kruisingen van of met nog andere, meer exotische soorten mogelijk. Madge & Burn (1988) verme lden dat hybriden Kleine Topper x Topper in de natuur nooit zijn gezien, maar Peterson (1947) suggereerde reeds dat beide soorten hybridiseren . Bovendien is recent in Newfoundland, Canada, hybridisati e tussen deze soorten vastgesteld (B r Birds 85: 376, 1992). Het mannetje Kleine Topper van Veere was waarschijnlijk een eerste-winter vanwege de

Kleine Topper in Zeeland in winter en voorjaar 7994/95

h'u:.INe::;ZZ

IOPP(?~ND

~I::.-')

(S0S

EB-I tJ\L\ \54 ~ puTI:..N ... 'bSY~ p -

~~-0

SfJ-ç,

&I\!f'. 2VI - NL.

2-tl b> \'0 X '-t 0

c ~~

~f\,'\,--:OS

(.::J

.s, )

c","u.:i... S(j:Jf;lpv~ 01f<

S, VsY4kS$\3N-S. 0/.

~ ~ 16J~

~C~ Wv2'<;,) lONC<tN1U0 11'~ i~wli\2QC:"-l

!?L()\Ui2\..e.ûD

~fs fL!1I--""<>f() . \-ffi~ 0fN ~ It:x:: lGl Git\? ("-'l\)RN~ .~

('f)\J\Q'e-

1i'-'t)~I,L

(

8W..l:L ~

C()..') s Co~U" ,"'-=N )TL62:n m..~ ~ ~ fDPI2.l\l tv~ l-"~J z.e. N Ö P \ NH Y'4\Jl1E:' /..tE rp ~

~~, .B\J-rJ-b f

(.Ü,fY0

t.eMD û~~

fJ'\:f? Cl U3"-J 1e1V"O Ze."fni\.5f R.iN I6l~ ...:~ J \t(::N Z/.J I VOt vOl .Ë.t'< /Lt.\... i

~!A Lt)JK . A Ciru )'21::'((. ~ 1) G Gi' ILtL~/2..j(.~ I H (JfJfi~ Hc ~1'\.:J1 1~n:N '1~féC\'2..(]8 D .

00VB/\'Sffi i/..{)

!itJH1\;\.. ", N

W7 TU rvi ) ~

&tl.-',rOOl{,Î:;Y!.tN

,I~) :?u.,-,:)~

I{8LI-j t ( IJ Li01flf:.

IW~

0(1:

l}1th«Bl.

~.f~~ (.)~ ~I;.r[ .JU;Jov'OC.r7..4"Gfl.€'N-

~r UCt:JOO.l'1

?~O'L{""

S;vV0'f'O..

l)cf)VW

~ ~'}<OaL

. _

01S~ ~i.ÇjC .. ~l'Ul!L 7..v\l'r~

I~S u~E\:::.L

~ v.1l.-iJ'LIOI '

14:;p. eN 1.1\...1',

TIJ f09Js MtrS

2\:Q2SL~NK .

IbuG ~N éPL'~\"e~ FIGUUR 1 Kleine Topper / Lesser Scaup Aythya affinis, mannetje, Sas-van-Gent, Zee land, 28 mei 1995 (Gera id Driessens)

Kleine Topper in Zeeland in winter en voorjaar 7994/95 bruine v lekken op de flank, vu ilwitte o nderstaartdekveren en bruine anaa lstreek, en is als zoda nig door de CD NA aanvaard. Ad ul te man netjes hebben (na het eclipskleed) geen bruine v lekjes op de flanken en bovendien een compleet zwarte anaa lstreek en achterflank en zwarte onderstaartdekveren. Op 1 april 1995 had de voge l nog steeds eni ge witte vlekj es op de verd er zwarte onderstaartdekveren maa r zag er toen verder 'adu lt' uit (E nno Ebels pers meded). Eind mei zag de vogel er vo ll edig 'adu lt' uit (Geraid Driessens pers meded; figuur 1). Paul Lehman uit de VS (in litt) durft na bestudering van diverse foto's va n de Kleine Topper va n Veere geen fe rm oordeel over de leeftijd te geven. Naar zijn mening is de voge l in december o ngebruikel ij k ver uitgekleurd voor een eerste-winter en lijkt de vogel meer op een adu lt. Adulte vogels kunnen tot ver in de winter sporen van het eclipskleed behouden, zoa ls bruine tekening op de flanken. Met name het wit op de onderstaartdekveren pleit ec hter wel voor een eerste-w inter. Gezien de vaak o nderschatte problemen bij het op leeftijd brengen va n Aythyaeenden lijkt het verstandig de leeftijd va n de vogel van Veere als niet 100% zeker te beschouwen. Voorkomen en verspreiding De Kleine Topper is een zeer algemene broedvogel van zoetwaterm eren in Noord-Amerika, van Centraal-Alaska in het noordwesten en de Hudsonbaa i in het noordoosten tot de lijn Washington, Idaho, Nebraska, lowa en, v ia de G rote Meren recent uitgebreid, Newfoundland, in het z uiden (Madge & Burn 1988, Ho li an & Fortey 1992). De soort verl aat de broedgebieden in september-oktober en trekt dan naa r de kustgeb ieden met een meer gemati gd klimaat va n British Columbia aan de westkust en New Jersey aan de oostkust, zu idelij k tot aan Mexico en de Caraïb ische eil anden. Dwaalgasten z ijn z uidelijk vastgesteld tot in Ecuador, Venezuela, Trinid ad en Suriname (Madge & Burn 1988); noord el ijk is de soo rt als dwaalgast gemeld uit Groenland, in maart 1985 (Lewington et al 1991). Tot en met begin 1996 z ijn c 27 West-Palearctisc he waarnemingen bekend va n c 25 mannetjes en een of twee vrouwtjes. Sinds het eerste geva l in 1987 is sprake van een spectac ul ai re toename van het aanta l geva ll en. Het tweede geva l voor Nederland vo lgde al snel op het eerste; op 13 januari 1996 namen Ruud va n Dongen en Jaap Eerdmans ged urende c 1 uur een man netje waar bij Lelystad-H aven, Flevoland. H et eerste geva l voor België vo lgde ruim

een maand later in de Gentse kanaalzone, OostVlaanderen. Een aanta l waarnemingen (*) is nog niet aanvaa rd door de desbetreffende dwaalgastencommissie.

Engeland: Chasewater, Staffordsh i re, ee rste-zomer mannetje, 17 maart tot 26 april 1987 (Hol ian & Fortey 1992). Noord-Ierland: Down en Armagh, adu lt mannetje, 13 februar i tot 12 maart 1988 . Deze voge l keerde sind sd ien elke winter terug naar dezelfde locaties en bleef tot in het daaropvolgende voorjaa r; de laatste waarneming was op 7 april 1994 (B ird ing World 6: 62, 1993; Roge rs & Rar ities Comm ittee 1991, 1992, 1994; va n den Berg 1994). Engeland: Lound, Nottin ghamsh ire, ad ult mannetje, 8-23 apri l 1990 (Rogers & Rar iti es Comm ittee 1991) . Schotland : M ilton Loch en Auchenreoc h Loch, Dumfries & Galloway, adu lt mannetje, 29 decembe r 1990 tot 25 januari 1991 (H esketh & Cooper 199 1, Rogers & Rarities Comm ittee 1992). Spanje: Ensenada de la Insua, La Corufia, mannetje, 12 j an uari tot 23 maart 199 1 (Ga ntl ett 1992, de Ju ana et al 1993) . * Cana ri sc he Eilanden: Roquito del Fraile, Tenerife, vrouwtje, 28 november 199 1 tot 10 maart 1992 (Bi rding World 7,468, 1994; Gantlett 1995; cf Clarke et al 1995) . Frank rijk: Pont-de-Gau, Cama rgue, Bouches-duRhóne, adult mannetje, 9 februari 1992 (Gauthi erClerc 1996). Engeland: Poole Harbour en Littlesea, Dorset, eerste-w inter mannetje, 28 november tot 11 december 1992 (Rogers & Rarities Comm ittee 1993) . Zwitserl and : Vevey, Genfer See, adu lt mannetje, 21 januari tot 21 februari 1993, 30 januari tot 18 maart 1994, 10 februari tot 20 maart 1995, 5 j anua ri 1996 (van den Berg 1993, plaat 45, 1993; Bi rding World 6: 99, 1993; 7: 26, 1994; 9: 23, 1996; van den Berg & Sangster 1995; Maum ary & Volet 1995). Door de Zw itserse dwaalgastencommissie zi jn deze waarnem ingen op de D-lijst gep laatst ('onzekere herkomst'). Enge land: Rutla nd Water, Leicestershire, mannetje 14-17 februa ri 1993 (Rogers & Rarities Comm ittee 1994; Bird in g Wo rld 6 : 62, 1993). Schotland: Loch of Spiggie, Shetl and, eerste-jaars mannetje, 9-1 3 mei 1993 (MeI/or 1993, Rogers & Rarities Comm ittee 1994). * Frankrijk : La Cape li ère, Camargue, Bouches-duRhóne, adu lt mannetje, 20 november tot 11 december 1993 (van den Berg 1994); 20-24 november 1994 (Gauthi er-C lerc 1996); 12-19 februari 1996 (Yves Kaizer pers meded; va n den Berg & Sangster 1996, plaat 26) . Dit kan de terugkerende vogel van 1992 (waarneming 7) betreffen . Zweden : Getterön, Hal/and, adult mannetje, 17 mei 1994 (van den Berg & Sangster 1995,

Kleine Topper in Zeeland in winter en voorjaar 7994/95

24 25

Cederroth 1995, Nord 1995) . Enge land : Lec hl ade, G lo ucestershire, mann etj e, 10 nove mber tot 28 december 1994 (Rogers & Rariti es Committee 1995, plaat 150- 151). Ca nari sc he Eil anden : Roq ui to del Fra il e, Tenerife, vro uw tj e, 17 november 1994 tot 12 maart 1995; 19 novem be r 1995 tot m idd en maa rt 1996 (B irding W o rld 7: 4 67-468, 199 4; va n den Berg 1994, van den Berg & Sangster 1995, Clarke et al 1995; Bird in g Wor ld 9: 92, 1996) . Dit betreft moge lij k hetzelfde exe mpl aa r als in 199 1-9 2 (waa rn emin g 6). In febru ari 1996 was deze voge l vergeze ld va n ee n mannetj e (waa rn emin g 22). Nederl and : Vee re en M iddelburg, Zee land, mannetj e, 2 1 nove mbe r 1994 tot 13 janu ari 1995 bij Veere, 14 janu ari tot 5 feb ru ari bij M iddelburg, 26 maa rt tot 3 mei 1995 bij Veere; * Sas-van-Gent, Zee land, mann etje, 27 mei tot 21 juni 1995 . Enge land: Pine Lake en Dockac res G rave l-pit, Lancas hire, eerste-w inter mann etj e, 18-3 1 dece mber 1994 en * 5-1 8 april 1995 (va n den Berg & Sa ngster 1995, Roge rs & Ra riti es Committee 1995) . * En geland : Barto n-upo n-Hum be r, Humbersid e, eerste-w inter m annetje, 13-1 6 fe bru ari 1995 (Birdin g Wo rld 8: 45, 123, 1995; va n den Berg & Sangster 1995) . * Noord-I erl and : W as hin g Bay, Lo ugh Neagh, Ty ro ne, mann etj e, 25 -26 maa rt 1995 (B irding Wo rld 8 : 83, 1995). * Nederl and : Lelystad-H aven, Fl evol and, 13 j anu ari 1996, mann etje (Eerdmans & va n Do ngen 1996, pl aat 41 ). * Schotl and : St Jo hn 's Loc h, H ighl and, mannetj e, 1 febru ari tot 10 maa rt 1996 (Birdin g Wo rld 9: 44, 84, 1996) . * Ca nari sc he Eil anden: Roquito del Frail e, Tenerife, mann etj e, eind november tot mi dden maa rt 1996 (Bird in g Wo rld 9: 92, 1996). Deze voge l was ve rgezeld va n het te ru gkerende vrouwtj e uit 199 4-95 (waa rneming 15) en va n dri e Ri ngsnave lee nden A col/aris. * België: Gentse ka naa lzo ne, Sin t-Krui s-Winkel, Oost-V laa nderen, eerste-w inter mannetj e, 15-25 fe bru ari 1996 (Dri essens 1996; Birdin g Wo rl d 9: 49, 1996, Dutch Bi rd in g 18 : 104, p laat 102, 1996) . * Ierl and : Lo ugh G ill , Kerry, mann etj e, 22 -23 maa rt 1996 (B ird in g W o rld 9: 84, 1996) . * Engeland : Tyttenh anger G rave l Pits, St A lba ns, Hertfo rd shire, ad ult mann etj e, 7-18 ap ril 1996 (R ichard M illington in li tt; Du tc h Birdin g 18 : 94, pl aat 82, 1996) . * Engeland : Kin gsmill Rese rvo ir, Sutto n-in-As hfi eld, Nottin ghamshire, eerste-zo mer mann etj e, 15 ap ril 1996 (R ic hard M illin gto n in litt). * Engeland : A nglers Co un try Pa rk, Wa kefield, South Yo rks hire, eerste-zo mer mann etje, 15 tot ten min ste 21 april 1996 (Ri c hard M illin gto n in li tt) .

Herkomst Kort na de ontdekkin g va n de Kl eine Topper bij

Veere w erd uit krin gen va n watervoge lh ouders vern o men dat de afgelopen j aren mee rdere ongerin gde Kl ein e Toppers o ntsnapt zouden zi jn uit de co ll ecti e van een kweker te Kamperl and, Zeeland , op sl echts 6 km va n Veere. In eerste in stantie w erd (ook doo r ons) hieruit de co ncl usie getrokken dat het in dit geval w aa rschijnlij k om ee n ontsn apt exempl aar zou gaan. M ax Berlijn nam hierm ee echter geen genoegen en bezocht de co ll ecti e in Kamperl and op 21 december. Aanwez ig wa ren twee adulte mannetj es en twee adulte vrou wtj es, gerin gd en geleew iekt. De mannetj es waren vo ll edi g uitgekl eurd, zo nder spoo r va n bruin op de fl anken (M ax Berlijn pers meded). De kweker dee lde MB op 27 december 1994 telefoni sc h mee dat in 1994 één adult mannetj e Kl eine Topper bij hem ontsnapt was, dat aa nva nkelijk rege lm ati g teru gkeerde om gevoerd te word en (en daa rbij zeer tam w as) maa r later ni et meer gez ien w erd. O p grond van het uiterl ijk van de Kl eine Topper van Veere en de grote kans dat het een eerste-winter voge l betrof, lijkt het o nwaarschijnlijk dat de voge l va n Veere uit deze coll ecti e afkom sti g w as, een mening die door de CDNA gedee ld is . Aan verenkl eed en gedrag wa ren geen aa nw ijz in gen te z ien voor een herkomst uit geva ngenschap. Gez ien het feit dat in Nederland in 1994 w aarsc hijnlijk 200-300 Kl eine Toppers in geva ngensc hap werd en geho uden (Pi et M aas pers meded) en deze soo rt re lati ef gemakkelijk in geva ngensc hap tot broeden komt, ligt het in de lijn der verwachting dat o ntsn apte exempl aren in Nederland en Europa z ull en voorkomen. In geva ngenschap gehouden exempl aren hoeven niet voo rzien te z ijn va n een rin g (van der Laa r et al 199 4). Daard oor za l de herkomst va n o ngerin gde exempl aren noo it met 100% zekerh eid kunn en word en vastgesteld . Overi gens moet aa n al dan ni et 'w ild' gedrag geen al te grote betekeni s worden gehec ht, aa ngez ien de Kl eine Topper in Noord-Amerika algemeen voorkomt in parkvijvers in grote steden, waa r de voge ls zo vertrouwelijk kunn en z ijn dat ze uit de hand eten. De soort moet ec hter zeer we l in staat word en geac ht de oversteek van Am erika naar Europa op eige n kracht af te leggen.

Dankzegging Dank aa n M ax Berlijn voor zijn beschrij vin g, foto's en aa nvull ende info rm ati e, aa n Car l Derks voor het lenen va n z ijn d ia's, aa n Gerald D ri essens voor zijn beschrij ving va n de voge l te Sasva n-Gent, aa n Paul Lehm an voor zijn informati e over de leeftijd va n de voge l, aa n Peter M einin-

Kleine Topper in Zeeland in winter en voorjaar 7994/95 ger voor literatuu rgegeve ns en aan Pim Wolf voor literatuu rgegevens en de video-opname.

Summary LESSER SCAUP IN ZEELAND IN WINTER AND SPRING 1994/9S A male Lesser Scaup Aythya affinis was present from 21 November 1994 until 13 January 1995 near Veere, Zee land, from 14 January until 5 February near Middelburg, Zee land, aga in near Veere from 26 March until 3 May and then near Sas-van-Gent, Zee land, from 27 May to 21 June. This is the first record of this species for the Netherl and s. The bi rd was identified by the head profile, the vermiculations on mantie and flanks and the wing-stripe being w hi te on the second aries and grey on the primaries. The bird was probably a first-win ter because of the brownish flanks and w hite spots on the undertailcoverts (st ill present in April) but this agein g is considered not to be 100% rel iable. Identification problems in relation to Scaup A marila and Aythya-hybrids are briefly discussed and a review of all known records (c 27, concerning c 25 males and one or two females) of this spec ies in the Western Palearctic is presented.

Verwijzingen van den Berg, A B 1993-95. WP reports. Dutch Birding 15: 82-90; 16: 31-26,77-83,157-166,248-256; 17: 26-3 1. van den Berg, A B & Sangster, G 1995-96. WP reports. Dutch Birding 17: 76-80, 11 8- 124; 2 13-219; 18 : 39 . Cederroth, C 1995. Säll synta faglar i Sverige 1994 rapport fran SOF:s raritetskom mitté. Var Fagelvärld Suppl22: 125-147. . Clarke, T, Gutiérrez, J A L & King, J 1995. The Lesser Scaup on the Canary Islands: the first female for the Western Palearctic. Birding World 8: 52-55. Driessens, G 1996. DB Actuee l: Kleine Topper: nieuw voor België. Dutch Birding 18: 52. Eerdmans, J 0 & van Dongen, R M 1996. DB Actueel: Kleine Topper bij Lelystad-Haven . Dutch Birdin g 18: 52. Gantlett, S 1992. The Western Palearctic year: 1991.

Birding World 5 : 24-31. Gauthier-Clerc, M 1996. Première mention du Fuligule à tête noire Aythya affin is en France. Orn ithos 3: 4345. Harris, A, Tucker, L & Vinicombe, K 1991. Vogeldeterminatie. Handboek voor het identificeren van vogels. Baarn. Hesketh, R & Cooper, S 1991. Lesser Scaup in Dumfries & Ga ll oway. Birding World 4: 29. Ho li an, J J & Fortey, J E 1992 . Lesser Scaup: new to the Western Palearctic. Br Birds 5: 70-376. Jonsson, L 1994. Vogels van Europa, Noord-Afrika en het M idden-Oosten. Baarn. de Ju ana, E & Com ité Ibéri co de Rarezas de la SEO 1993. Observac iones homologadas de avas raras en Espaiïa y Portugal. Informe de 1991. Ardeola 40: 177-192. van der Laar, B, Maas, P A, Vossen, P & va n den Berg, A B 1994. Geese and ducks in captivity in the Netherlands in 199 1. Dutch Birding 16: 148-149. Lewin gton, I, Aiström, P & Colston, P 199 1. A field guide to the rare birds of Britain and Europe. Londen. Madge, S & Burn, H 1988. Wildfowl: an identification guide to the ducks, geese and swans of the wor ld. Londen . Maumary, L & Vo let, B 1995. Oiseaux rares et obse rvations inhabituelles en Su isse en 1993. Rapport de la Commi ss ion de I'avifau ne Su isse (CAvS). Nos Oiseaux 43: 95-112 . Mellor, M 1993 . The Lesser Scaup in Shetland. Birding World 6: 180. Nord, M 1995 . Mindre bergand Aythya affinis Getterön 17 maj 1994. Va r Fagelvärld Suppl 22 : 148-149. Palmer, R S 1976. Handbook of North American birds 3. Waterfowl. New Haven . Peterson, R T 1947. A field guide to the birds of eastern and centraI North Amer ica . Boston. Rogers, M J & Rar ities Committee 199 1-95 . Report on rare birds in Great Britain in 1990-94. Br Birds 84: 449-505; 85: 507-554; 86: 447-540; 87 : 503-571; 88: 493 -558 .

jan Goedbloed, jacob Catsweg 6, 4364 TE Grijpskerke, Nederland Rob Sponselee, Anjelierenlaan 64, 4382 PZ Vlissingen, Nederland

Bruinkopgors bij Sint Philipsland in juni 1995 op 2 juni 1995 om 08 :3 0 vertrokken enkele vogeltell ers van het Rijksinstituut voor Kust en Zee (RIKZ) en van de Stichting het Zeeuwse Landschap in een bootje uit het Benedensas bij De Heen, Noord-Brabant. Het doel van de tocht was het uitvoeren va n een broedvogelinventarisatie op de langs de Philipsdam gelegen eil andIOu/eh Birding 18: 69-73, apri/19961

jes in het Volkerakmeer, Zeeland. Om 08:40 zou volgens afspraak Chiel Jacobusse aa n boord gaa n op het uiterste puntje va n de 3 km lange strekdam, ge legen tussen het Schelde-Rijnkanaal en de Slikken van de Heen West, Sint Philipsland, Zeeland. Nog op de oever staand, deelde hij mede zoj uist een hem onbekende gors te hebben gez ien. Peter Meininger wist de schipper te bewegen 'één minuut' te wac hten, en ging, gewapend met camera, aan land. De overige voge69

Bruinkopgors bij Sint Philipsland in juni 1995 laars bl even in de boot.. . De bewu ste voge l w erd snel teru ggevond en, door PM herkend als mannetj e Bruinkopgors Emberiz a bruniceps en in grote haast gefotografeerd. N a drie minuten w erd de boottocht voortgezet. Toen de telling om 15 :00 voltooid was bl eek de voge l ge lukki g nog aanwez ig. Binnen 10 minuten w erd en door PM meer foto's gemaakt en een korte beschrijving opgesteld. Nu werd de voge l ook gezi en door Cor Berrevoets, Rob Stru cker en Arn o ld van der Wees. N a overl eg met de beheerder van de Slikken van de Heen , het Zeeuwse Landschap, over eventuele probl emen met toestromende belangstell enden, w erd de w aa rnemin g om 16: 15 ingesproken op de Dutch Birding-voge llijn . Die avond (tot 22 :15) kond en c 50 toegesnelde vogelaars de voge l goed bekijken, na de 3 km over de strekdam soms rennend te hebben afgelegd. De vol gende ochtend bl eek de vogel niet meer aa nwez ig. De beschrijving is gebaseerd op aantekeningen van Enno Ebels en PM en op foto's van PM . G ROOTIE & POSTU U R Grote en forse gors met lange

staart en stevi ge snavel, met vrij sterk gekromde bove nsnave l. KO P Kruin , achterkop en oorstreek geelbruin, met ve rspreide lichtgrij ze of geelachti ge vee rrandj es. Ac hter oog vage lichte wenkbrauwstreep zichtbaa r. Vage li chtere mond streep, iets lichter dan kruin. Gedeelte rond oog do nkerst bruin getekend. Sm alle lichte oog rin g. Bruin va n kop in nek ge leidelijk overgaand in olijfgrijze mantel. BOVEN D ELEN Man te l, sc houders en ru g v rij licht o lijfgrij s tot olijfbruin met 4- 6 donkere lengtebanen op mante l, gevormd doo r donkere lengtestreepj es op veren. Nek iets lichter dan mantel, meer olijfgeel en (waa rschijnlijk) ongestreept. Stuit geel, contrasterend met donkere staart. ONDERD ELEN Geel, va n borst tot onderstaartd ekveren. Gele kleur meest intens op onderstaartd ekve ren. Bovenborst wa rmbruin , aansluitend bij bruin e kin en keel; vo rm va n bruine vlek ve rgelijkbaar met zwa rte 'bef' va n Ri etgors E schoeniclus. Bruin e 'bef' onderbroken door vage li chtere 'halskettin g', ongeveer ter hoogte va n ove rga ng keel naar boven borst, 'halsketting' duidelijkst bij voge l in ru st. Al erte voge l op deze pl aats bij strekken va n hals lichte vlekken aa n beide zijden va n hals tonend. V LEUGE L Druk getekend, voo rn amelijk bruin achtig grij s. Handpennen do nker grij s met lichte zoo m. Terti als bruin met donkergrij s tot zwa rt ce ntrum. Dekveren bruin met donker, bijn a zwa rt centrum en li chte toppen. Centra donkerst aan bovenste zichtbare (= midd elste?) dekve ren. Twee lichte v leugelstrepen, bove nste (aa n middelste dekveren) lichter en gee lw it, onderste beigebru in. STAA RT Bove nstaart zeer do nker bruin zwa rt, geen w it

aa n buitenste (of andere) pennen. O nderstaart donker. NAA KTE DEL EN Oog donker. Sn avel do nker hoornkl eurig, vooral basis va n ondersnave l li chter. Sn avel donkerst langs snijrand. Poot bl eek v leeskl euri g, ongerin gd. GE LU ID Eni gsz in s O rtolaan E hortulana-ac hti g blup blup (Eu s va n der Burg) of vrij luid Huismu s Passer domesticus-ac hti g (PM). GED RAG M eestal foeragerend op grond, tegelpad, asfa lt of met vrij hoge kruid en en gras begroe id dijktalud. M oge lijk foeragerend op zeer massaa l aanwez ige vedermu ggen Chironomi dae. O p grond te benaderen tot minim aa l 10 m; bij dichtere nadering wegvli egend, meestal roepend, naar paa l of top va n lage w il g. Zittend in boo mpj e voorzichtig benaderbaar tot c 5 m. Regelm atig foerageren spo ntaan ond erbrekend en naar struiken vliegend en daar in top of midd engedeelte z ittend.

De beschreven kenmerken sluiten iedere determinati e anders dan mannetj e Bruinkopgors uit (cf Lewin gton et al 1991 , Byers et al 1995). Het kl eed van eerstejaars mannetj es is vol ge ns Lewin gton et al (1 991) identi ek aa n dat van volwassen mannetj es . Cramp & Perrins (1994) vermeiden ec hter dat w ellicht enkele eerstej aars voge ls herkend kunnen word en aan minder uitgebreid bruin op kop en borst, maar ook dat de rui zeer vari abel is . Vol gens Svensson (1992) hebben Bruinkopgors en Zwartkopgors E m elanocephala grotendeels dezelfde ru istrategie en ruitijden. Millington (1995) komt aan de hand van Zwartkopgorzen in voorj aar 1995 in GrootBrittanniĂŤ tot de conclusi e dat eerste-zomer mannetj es ko nden word en herkend aa n ee n behoorlijke hoevee lh eid li chte veerrandj es op de kop . Dit is naar zijn mening een goed leeftijdskenmerk in het voorj aa r: adulte z ull en eerd er in de winter rui en dan eerste-winter mannetj es zodat deze laatste in het voorj aar nog ni et 'ge heel uitgekl eurd z ijn ' omd at de veerrandj es van de verse veren nog niet w eggesl eten z ijn . Als dit ook opgaat voor Bruinkopgorzen, moet de vogel van Sint Philipsl and een eerste-zo mer z ijn gew eest. De Bruinkopgors is een uitgesproken trekvoge l, die broedt in Centraal-Az iĂŤ en vooral in Indi a overwintert (Cramp & Perrins 1994). De meest w estelijke broedgebieden bevind en z ich in Kazachstan, w aa r gedurende deze eeuw een w estwaa rtse uitbreidin g va n het areaa l heeft plaatsgevond en. De voo rj aa rstrek beg int in maa rt, maar de meest noordelijke broedgebieden in Kazachstan word en pas vanaf midden-mei bereikt (Korelov et al 1974). W aarnemingen in Noord- en W est-Europa word en vaak toegesc hreven aan ontsnapte kooivoge ls en daarom meestal niet gepubli ceerd .

Bruinkopgors bij Sint Philipsland in juni 7995 Sinds het eind van de jaren 1940, maar vermoedel ijk al veel eerder (cf Brouwer 1935, 1936, Hudson 1967, White 1967) werden grote aantallen Bruinkopgorzen geïmporteerd in West-Europa, onder meer in België, Groot-Brittannië en Nederland. In Groot-Brittannië werden bijvoorbeeld in 1988800 Bruinkopgorzen geïmporteerd en in 1990 132 (Clement & Gantlett 1993). Het gaat meestal om mannetjes, die kort voor de voorjaarstrek in India worden gevangen (Ferguson-Lees 1967). Er zijn veel waarnemingen bekend uit Groot-Brittannië en Ierland ; na de eerste in 1931 werden tot en met 1990 zeker 291 waarnemingen verricht (Evans 1994). Hier worden waarnemingen van de Bruinkopgors si nds 1961, vanwege het veelvu Idig voorkomen van ontsnapte vogels, zelfs niet meer landelijk geregistreerd of beoordeeld (Ferguson-Lees 1967, Dymond et al 1989). Het wordt echter aannemelijk geacht dat ook echte dwaalgasten in WestEuropa kunnen voorkomen (Lewington et al 1991, Dubois & Yésou 1992; Phillipe Dubois in litt). Zo vertoont het patroon van voorkomen op Shetland, Schotland, van zowel Bruinkopgors (n=24, alle als 'ontsnapt' beschouwd) als Zwart63 Bruinkopgors / Red-headed Bunting Emberiza bruniceps, mannetj e, Sint Philipsland, Zeeland, 2 juni 1995 (Peter L Meininger) 64 Bruinkopgors / Red-headed Bunting Emberiza bruniceps, mannetje (verzameld te Castricum, Noord-Holland, 6 juni 1933), Nationaal Natuurhistorisch Museum (NNM), Leiden , Zuid-Holland, maart 1996 (NNM, Leiden)

Bruinkopgors bij Sint Philipsland in juni 1995 kopgors (n=ll , all e als 'wi ld' besc ho uw d) een opmerkelijke overeenkomst: beide vooral in het late voorj aar (Eva ns 1994, Osbo rn & H arvey 1994). Be ide (verwante) soorten hebben een gedee ltelij k overl append broedgeb ied en een verge l ijkbaar trekged rag (C ramp & Perrin s 1994). Overi gens is het waarschij nlij k dat ook o ntsnapte vogels trekged rag verto nen en zo in het voorj aar langs de kust en op ei landen kunnen geraken (cf Cra mp & Perrin s 199 4). In Nederl and we rd en tot voor kort met enige regelm aat ill egaa l geïm portee rde pa rt ijen Bruinkopgo rzen in bes lag geno men w egens overtreding van de Vogelwet 1936. Zo werd en op 4 maart 1988 maar li efst 185 i n beslag genomen mannetj es binnengebracht bij een voge las iel te O uwerkerk, Zeeland. Op 8 augustus 1989 z ij n al deze voge ls tege lij kertijd o nts napt; de vo lgende dag w aren alle voge ls verdwenen (René va n Loo pers meded). O pmerkelijk is dat na deze ontsnapping geen enkele waarn eming is gemeld aan de CDN A. In 1992 werd een in bes lag genomen partij van 250 Bruinkopgorzen reto ur gezonden naar Indi a, na een verblij f in een voge lasiel te Z undert, Noord- Braba nt (Charl es Brosens pers meded). Navraag bij de A lgemene Inspecti e Dienst (AID) va n het M in isteri e va n Landbouw, Natuurbeheer en Vi sserij leerd e dat slec hts één recent geva l va n inbes lagname van Bruinkopgorzen in Nederl and bekend is: c 50 vogels eind augustu s 1995 in Dirksland, Z uid-Ho ll and. Steekproeven va n o nderschepte rekeningen van geïmporteerd e voge ls op Schipho l leverd en de laatste jaren geen Bruinkopgorzen op . Men achtte het echter zeer wel mogelijk dat er via de 'open' Euro pese binnengrenzen nog steeds Bruinkopgorze n word en ingevoerd vanuit landen waa r deze soort niet beschermd is (onder meer België, Frankrijk, Spanj e; To n Sleedoo rn en A ri e Ros (A ID) pers meded). Geconcludeerd kan w o rden dat het o nmoge lijk is o m met zekerh eid een uitspraak te doen over een al dan ni et w ilde herkomst va n de voge l van Sint Philipsland . Het eerste geva l in de archieven van de CD NA betrof een mannetj e dat op 6 juni 1933 te Castri cum , Noord -Ho ll and, w erd verza meld (Org Cl Ned Vogelk 7: 88, 1934; th ans in de co ll ectie van het N ati onaa l Natuurhi stor isc h Museum te Leiden, Z uid-H o ll and ; pl aat 64). Het tweede geva l betrof een mannetj e dat eind februari 1937 op Urk, Fl evoland, door een vogelvanger in een groep mu ssen werd geva ngen, aa n een 'vogelliefh ebber' werd verkoc ht en op 18 mei 1937 als balg belandde in de coll ectie van C G B ten Kate (thans in de collectie va n het Zoölogisch Mu se72

um te Amsterdam, Noord-Holl and, o nder nu mmer ZM A 2 1478) . Bij publi cati e va n d it geval werd oo k vanwege de datum reeds opgemerkt 'mogelij k is ook d it een onts napte kooivogel' (ten Kate 1937) . D it zi jn de twee geva ll en die vermeid staan in van den Berg & Bos man (1996). Tot en met 1982 z ijn er echter 2 1 'geva ll en' bekend bij de CD N A. De CDN A heeft op 2 febru ari 1996 bes loten al deze geva ll en nogmaa ls te beoorde len Ua n van der Laan in litt). Tevens is een o nbekend aa nta l waarn emi ngen en vangsten noo it aan de CD NA voorge legd; waarnemers wo rdt verzoc ht besc hikbare documentati e alsnog aan de CD N A voor te leggen. N a 1982 z ijn er dri e meld ingen w aarvan er één niet is aa nvaard (Dutch Bird ing 16: 146, 199 4) en één nog in behandelin g is Ua n van der Laan pers meded); de derd e is de vogel va n Sint Philipsland. Het gave veren kl eed, het norm ale ged rag, het opduiken in de 'goede tijd ' (waarin ook de meeste Zwa rtkopgo rzen in W est-Europa w o rd en gez ien) en het feit dat o p dezelfde dag een Perz ische Roodbo rst Ira nia gutturalis werd ontdekt (Dutch Birding 17: 129, pl aat 111 , 1995) waren voor de CD NA redenen o m de waarn eming te aan vaard en (Gerard Ste inh aus pers meded).

Summary R ED- HEADED

BUNTING

SINT

PHI LI PSLAND

JU NE

1995 O n 2 June 1995, a male Red-headed Bun ti ng Emberiza bruniceps was observed and p hotographed at Sint Phili ps land, Zee land. The plu mage showed no signs of ca pt iv ity, th e bird was unringed and its behav iour was no rm al. The poss ib ility of thi s bird being an escape is di scussed, and some im port data for the Netherland s are presented. It was accepted by the Du tc h rariti es commi ttee (CDNA). The CDNA has recentl y decided to re-eva lu ate all 'reco rd s' before 1982 in the fil es of the CD NA (2 1). Furt herm ore, an unknown nu mber of oth er sightings has never been reported to th e CDNA. O ne record afte r 1982 is still under co nsideration by th e CD NA.

Verwijzingen va n den Berg, A B & Bosman, C A W 1996. Lij st va n Nederlandse voge ls. Vijfde editi e. Santpoort-Zuid . Brouwer, G A 1935 . Meer gegevens ove r het voorkomen va n Emberiza icterina Eversm . in gevangenschap. A rdea 24: 263-264. Brouwer, G A 1936. Emberiza icterina Eversm . th ans in Nederl and een vrij algemene koo ivoge l. A rdea 25: 176. Bye rs, C, O lsson, U & Curso n, J 1995. Buntin gs and sparrows: a guide to the buntin gs and North A meri ca n sparrows. Moun tfield . Clement, P & Gantlett, S 1993 . The origin of spec ies. Bird in g Worl d 6: 206-2 13.

Bruinkopgors bij Sint Philipsland in juni 7995 Cra mp, S & Perrins, C M 1994. The birds of the Western Palearctic 9 . Oxford . Dubois, P J & YĂŠsou, P 1992. Les o isea ux rares en France. Bayonne. Dymond, J N, Fraser, PA & Gantlett, SJ M 1989. Rare birds in Britain and Ireland . Ca lto n. Evans, L G R 1994 . Rare birds in Britain in 1800- 1990. Little Chalfont. Ferguson-Lees, I J 1967. Red-headed Buntings in Britain and Ireland. Br Bird s 60: 344-347. Hudson, R 1967. Two dubious ' Briti sh' birds. Br Birds 60 : 423-426. ten Kate, C G B 1937. Orn ith o logie van Nederl and 193,37, 2e mededeling. Lim osa 10 : 108-11 7.

Korelov, M N, Kuz'mina, M A, Gavril ov, E I, Kovshar' , AF, Gavrin , V F & Borodikhin, I F 1974 . [Voge ls va n Kazachstan S.] Alma-Ata. [In Russisch.] Lewington, I, AlstrĂśm , P & Co lston, P 1991. A f ield guide to the rare birds of Britain and Europe. Londen. Millington, R 1995. Black-headed Buntings in sp ring 1995. Birding Wo rld 8: 215. Osborn, K & Harvey, P 1994. The Chestn ut Bunting in Shetland. Birding World 7: 37 1-373. Svensso n, L 1992. Identification gu id e to European passerines . Vierde druk. Stockho lm. White, CA 1967 . Red-headed Buntings in Britain and Ireland. Br Bird s 60: 529-530.

Peter L Meininger, Lisztlaan 5, 4384 KM Vlissingen, Nederland

Hybride smient bij Deventer in februari-maart 1994 Op 8 februari 1994 werd op de Yperenbergplas bij Deventer, Overijssel, kortstondig een mogelijke Amerikaanse Smient Anas americana, een mannetje, waargenomen in een groep van c 1200 Smienten A penelope. Op 12 februari waren Laurens Steijn, Peter de Vries en Mark lekhuis in staat de vogel langer en beter te bekijken en konden met zekerheid vaststell en dat het geen Amerikaanse Smient betrof. De vogel was aa nwezig tot tenminste 6 maart 1994. De volgende beschrijving is gebaseerd op aantekeningen van PdV en Ml en foto's van Ml. GROOTTE & POSTUUR Als Smient. Kopvorm iets ronder en hoger dan bij Sm ient. Puntigere staart, iets langer dan bij Smient. KOP Geelw itte voo rh oofdsv lek, beginnend bij o ndersnave l en o nd er oog, in halve- maa nvorm doorlopend tot op bove n kop, waar 'vierkant' eindi gend (niet in punt). Opva ll end vee l groen op kop, voor oog beg innend en doorlopend tot nek en boven kop, daar grenzend aan geelw itte vlek. Rest va n kop grij s gevlekt. BOVEN DELEN Mantel en rug donker grij sbru in . ONDERDELEN Keel en hals grijsbruin , op benedenhals overgaand in roodbruin va n borst. Borst en flank steenroodbruin, aan achterzi jd e begrensd door grij ze overgangszone naa r sma ll e w itte strook grenzend aa n zwa rte anaa lstreek. Buik wit. VLEU GEL Bovenvleugel ongeveer als bij Smient. O ndervleugeldekveren w it, rest o nderv leuge l grij sac hti g. NAAKTE DELEN Snavel grijs met zwa rte punt en mogelijk zwarte rand aan bas is (doo r afstand ni et met zekerheid vast te ste ll en). Oog donker.

IOuteh 8irding 18: 73-74, apri/19961

De vogel leek veel op een Amerikaanse Smient en werd als zoda nig nog een 10-tal dagen na de ontdekking gemeld . Deze soort kan echter worden uitges loten op grond va n de grijsbruine mantel, rug en ac hterflank en de 'vierka nte' vorm van de op de boven kop eindigende gee lwitte voorhoofdsvlek. Bij een Amerikaanse Smient zijn de mantel en de ru g bruinachti g en de flanken uniform roodbruin zonder grijs, loopt de voorhoofdsvlek verder en in een punt door op de boven kop en is het groen op de kop beperkt tot een groene 'veeg' rond en achter het oog (Madge & Burn 1988, Harris et al 1989). De vorm van de voorhoofdsvl ek en de vrij grote hoevee lheid groen op de kop komen het meest overeen met de be65 Hyb ride smient / hyb rid w igeon Anas, Deventer, Overijssel, 6 maart 1994 (Mark Zekhuis)

Hybride smient bij Deventer in februari-maart 1994 schrijving van een hybride Smient x Chileense Smient A sibilatrix (cf Harrison & Harrison 1968, Madge & Burn 1988, Harris et al 1989). Chileense Smienten komen oorspronkelijk voor in ZuidAmerika maar worden in Europa veel in waterwildcollecties gehouden. Hybridisatie in gevangenschap of tussen een wilde Smient en een ontsnapte verwilderde Chi leense Smient behoort derhalve tot de mogelijkheden. Omdat Ch il eense Smient geen puntige staart heeft kan de vraag geste ld worden of dit type hybride een langere staart kan hebben dan een Smient. Wellicht duidt de langere staart toch op invloed van Amerikaanse Smient, die een zichtbaar langere en puntigere staart heeft dan Smient, en zou bovenstaande vogel weil icht een hybride Smient x Amerikaanse Smient kunnen betreffen (cf Carey 1993, Harrop 1994ab) of een hybride Chileense Smient x Amerikaanse Smient. De donker grijsbruine kleur van mantel en rug duidt eveneens op mogelijke invloed van Amerikaanse Smient. Anderzijds lijkt de (bewezen) hybr ide Smient x Chi leense Smient op de afbee lding in Harr ison & Harrison (1968) ook een vrij lange staart te hebben. De voor Smient x Chileense Smient kenmerkende donkere centra in de sc houderveren werd en niet vastgeste ld, mogelijk door de waarnemingsafstand. Harris et al (1989) geven aan dat deze centra soms ec hter minder opvallend kunnen zi jn. De ouders van de hybride van Deventer kunnen waarschijnlijk niet met 100% zekerheid vastgeste ld worden. Wel kan geconcludeerd worden dat sommige hybride smienten gemakke lijk met Amerikaanse Smient verward kunnen worden. Bij het observeren van een

mogelijke Amerikaanse Smient dient men hierop bedacht te zijn.

Summary H YBRID

W IGEON

NEAR

DEVENTER

FEBRU ARY-MARC H

1994 From 8 February to at least 6 March a male hybrid w igeon was present nea r Deventer, Overij ssel. The bird was initially reported as American Wigeon Anas americana but the square-cut ye ll owish patch on the forehead, extensive green on the head, grey-brown mantie and back en grey area between reddish-brown flank and white rear flank do not fit this species . The description fits the descripti on of a hybrid male Wi geon x Chiloe Wigeon A pene/ope x sibilatrix but other possi bie hybrids (eg, Wigeon x Amer ican Wigeon A penelope x americana) can not be excl uded. The long tail of the bird (Ionger than in Wigeon) and the brownish upperparts cou ld indicate influence of American Wigeon, leaving the true id entity of this bird unknown.

Verwijzingen Carey, G J 1993. Hybrid male wigeon in East As ia. In: Carey, G J (redactie), Hong Kong Bird Report 1992, Hong Kong, pp 160-166. Harris, A, Tucker, L & Vinicombe, K 1989. Vogeldeterminatie: handboek voor het id entifi ceren van vogels . Baarn. Harrison, J M & Harrison, J G 1968. Wigeon x Ch il oe Wigeon hybrid resembling American Wigeon. Br Birds61: 169-171. Harrop, A 1994a. Field identification of Amer ican Wigeon. Birding World 7: 50-56. H arrop, A 1994b. Photo-forum: a presumed male hybrid Amer ican Wigeon in Grampian. Birding World 7: 116-117. Madge, S & Burn, H 1988. Wildfowl: an identification gu ide to the ducks, geese and swans of the world. London.

Peter de Vries, Rielerweg 36, 7416 ze Deventer, Nederland Mark Zekhuis, Saffier 13, 4337 MR Middelburg, Nederland

Rufous-tailed Scrub-robin lacking black-and-white tail-markings

66 Rufou s-tail ed Scrub-robin ! Rosse Waaierstaart Cercotrichas galactotes, Ein Gedi , Israel, 11 October 1992 (Hendrik van der VloeI)

On 10 and 11 October 1992, at Ein Gedi, Israel, I observed a Rufous-tailed Scrub-robin Cereotrieh as ga laetotes lack in g the characteristic blackand-white markings on the tail-tip. The rectrices were rou nded and not worn . In juveniles, the white tip and subterminal black band of the outer rectrices are usually narrower and less extens ive than in adults, with the black often being restricted to the inner webs only. On ly occasiona lly the black is reduced to a faint spot on t4 or tS (rectrices numbered from

[Dutch 8irding 78: 74-75, april 7996J

Rufous-tai/ed Serub-robin /aeking b/aek-and-white tai/-markings cen tral to outer); espec ially in th ese, the w hite tips can be tinged rufous (Cramp 1988) . The indi vidu al at Ein Ged i appears to be an even more extreme examp le of this occas iona l type, w ith not even a trace of black and white.

Reference

Cramp, S 1988 . The birds of the Western Palearctic 5. Oxford .

Hendrik van der V/oet, A van de Wie /e /ei 298, 2700 Antwerpen, Be/gium

Records of probable escapes in the Netherlands One of the most topica l issues in today's birdwatc hing is the 'escape problem'. Rarities committees are faced w ith a lo ng (and continuall y chang ing) li st of species w ith an escape likelihood. They stru gg le to ga in better insight in the escape likelih ood as weil as in the potential for genuine vagrancy of a large number of spec ies. Therefore, it is impo rtant to gather as many data as possible on the occurrence (both in captivity and in the field) of all 'suspect' spec ies and to publish this informati on. Publication of these records in rarities reports is encouraged by the 1991 'Texe l-guidelines' for European rar ities comm ittees (Du tch Birding 15: 3 1-32,1993; Br Birds 86: 301-302, 1993 ; Limi co la 7: 212-213, 1993). During the second conference of European rarities comm ittees on Helgoland, Schleswig-Hoiste in , Germ any, in October 1993, it was recommended to publish records of all proven or presumed Ho larctic escapes, w ith full data, in an append ix to the rarities report of each country (D utch Birding 16 : 211-212,1994; Br Birds 87: 355-359, 1994; Limicola 8: 134-137, 1994). In recent years, three groups of spec ies receive much attention as probable escapes: 7 Eastern Palearctic passerines, espec iall y non long-distan ce migrants (eg, Pale Thrush Turdus pa llidus, Grey-backed Thrush T hortu/orum, White-shouldered Starlin g Sturnus sinensis, Chestnut-fl anked Wh ite-eye Zosterops erythrop/eura, Pa ll as's Rosefinch Carpodacus roseus, Long-tailed Rosefin ch Uragus sibiricus and Yell ow-throated Bunting Emberiza e/egans); 2 predominantly sub-Sa haran African non-passerines, espec iall y larger waterbirds (eg, Pink-backed Pe lican Pe/eeanus rufeseens, Western Reef Egret Egretta gu /aris, African Spoonb ill P/ata/ea a/ba and Lesser Flamingo Phoenicopterus minor) ; and 3 North American passerines outs ide the group of easterly breed ing long-d istance migrants (eg, Cedar Waxwing Bom[Outch Birding 18: 75-78, april 19961

bycilla eedrorum, Blue Grosbeak Cuiraea eaeru/ea, Lazu li Bunting Passerina amoena, Painted Bunting P ciris and Yellow-headed Blackbird Xanthoeepha/us xanthoeepha /us). A ltho ugh most of these spec ies are known to occur in captivity in Europe it is not cons idered impossible (or even uni ikely) that they (or some of them) cou ld and poss ibl y do reach Europe as genuine vagrants. Because of their presumed captive o ri gin many records of these spec ies in the Netherands have not been properly reported to the Dutch rariti es committee (CDNA). Bes ides, in the past, submitted records have usually been rejected w ithout publication of any details. In recent years, suc h record s have been mentioned under 'systematic li st of records not accepted' in the annu al report on rare birds in Dutch Birding but often w ithout full details of age, plumage, behaviour and reason for rejectio n (other than 'presumed escape'). In the fo ll ow in g survey, records of probab le escapes in the Netherlands of w hi c h the identification has been forma ll y accepted are li sted. A lso included are a few we ll-doc umented (mostIy by photographs) records wh ich have not (yet) been submitted to the CDNA. Because of different and ever-changing opin ions on which species shou ld be regarded as possib le genu ine vagra nts and w hich not, thi s li st ca n never be complete. It is therefore best regarded as an incomplete se lection of interesting records of probable escapes, intended to suppl y more information on this subject. Pink-backed Pelican Pelecanus rufescens GRON INGEN Lau wers meer, 22 September 1989, im-

mature, photographed (submitted) (A de Bru in, E B Ebels, P Kno lIe et al). GELDERLAND/FLEVOLAND Nu ldern auw, 25 -30 October 1990, photograph ed (identifi ca tion accepted) (E B Ebels, G H Steinh aus, L va n der Veen et al). A bird observed nea r Aalsmeer, Noord-Holl and, on 5-6 November 1993 had reported ly been present in the area for two months and was traced as a certain escape from a nearby private co llection (Ca rI Oerks pers comm). Thi s bi rd was rather tame and lacked severa l

Records of probable escapes in the Netherlands

67 Pink-backed Pelican / Kleine Pelikaan Pe/ecanus rufescens, Lauwersmeer, Groningen, 22 September 1989 (RenĂŠ Pop) 68Desert Finch / Vale Woestijnvink Rhodospiza obsoleta, male, Ijmuiden, Noord-Holl and, 30 December 1989 (Arnoud B van den Berg) 69 White-cheeked Starling / Witoorspreeuw Sturnus cineraceus, Breskens, Zeeland, 4 May 1995 (Tobi Koppejan) 70 Wh ite-shou ldered Starl ing / Mandarijnspreeuw Sturnus sinensis, De Bilt, Utrecht, 12 Apri l 1996 (Arnoud B van den Berg) 71 Lazuli Bunting / Lazuligors Passerina amoena, first-su mmer male, Maasv lakte, Zuid-Holl and , 6 May 1985 (RenĂŠ Pop) 72 Orienta l Greenfinch / Chinese Groenling Carduelis sinica, ma le, Amsterdamse Waterleid ingdu inen, Noord-Hol land, 26 September 1994 (Tom M van Spanje)

Records of probable escapes in the Netherlands seconda ri es on the left wing, both indicative of its captive origi n. On 23 Jul y 1995, six birds escaped from bird park Avifauna in Alphen aan den Rijn, Z uid-Holland, before they cou ld be pinioned. News of their escape was broadcasted on national rad io (A rnoud van den Berg pers comm). Two birds were seen ci rclin g above A lphen aan den Rijn in the afternoon of th at dav (Gerard Steinhaus pers obs, pers comm) . According to information on the Dutch Birdline, birds were reported at variou s pi aces in the following weeks, including four at Grevelingenmeer, Zuid-Holland, a few days after the escape, and one nea r Brouwersdam, Zu id-Holland, into November 1995. Great Horned Owl Bubo virginianus NOORD-HOLLAND Velsen, 1974 to at least 25 December 1982, photographed (A B van den Berg et al; Kieft 1980). It is often suggested that this bird was a ship-ass isted vagrant, because of the proximity of the Ijmuiden harbour (van den Berg 1979). However, information indicating that it may have been an escape from a zoo at Wassenaar, Zuid-H o ll and, was published in Kieft (1980) . In addition, a presumed escaped indi v idu al was photographed at Oisterwijk, Noord-Brabant, in July 1982. The photograph was seen in February 1991 by Enno Ebels, w ho confi rm ed the identification . No less than three Bubo-owls, probably all Great Horned Owls, we re observed in the area in th at period. Th ese birds most probably escaped from bird park Eurobird in Oisterwijk (0 Haaksma in litt). Reportedly, another bird was picked-up ali ve at Middelburg, Zee land, in ea rl y December 1995 and taken into care (Mark Hoekstein pers comm) . Grey-backed Thrush Turdus hortulorum NOORD-HOLLAND Hoofddorp, 16-18 May 1991, adult male (identification accepted) (K J Eigenhuis, G J ter Haar et al). An adu lt male ringed as a cage b ird in 1986 and escaped from an aviary at Assen, Drenthe, in 1990 was found dead at Dronten, Flevoland, on 19 March 1992 (van den Berg 1992). White-cheeked Starling Sturnus cineraceus ZEELAND Breskens, 4 May 1995, photographed (submitted) (T Koppejan, R Offereins, K J Eigenhuis et al; Offereins 1995, cf Proctor 1996). In late April-early May 1995, several Asiatic species were recorded in Western Europe, including in the Netherlands a Daurian Jackdaw Corvus dauuricus at Katwijk aan Zee, Zu id-H o ll and, and an Isabe lline Shrike Lan ius isabellinus on Texel, Noord-Holland (cf Dutch Birding 17: 129, p late 11 0 & 112, 1995) on 4 May, both presumed to be gen uine vagrants. White-shouldered Starling Sturnus sinensis NOORD-HOLLAND De Cocksdorp, Texel, 14-20 October 1986, adu lt male, photographed (identification ac-

cepted) (E van der Burg, G Hak, W M Wiegant et al). UTRECHT De Bilt, mid-March to 13 Apri l 1996, adu lt male, photographed (submitted) (B van As, E B Ebels, G H Steinhaus et al). Red-fronted Serin Serinus pusilla ZU ID-HOLLAND Maasvlakte, 29 April 1993, male (s ubmitted) (M Plomp et al). This bird was not photographed but seen we il by several observers and fully described in the field. Oriental Greenfinch Carduelis sinica NOORD-HOLLAND Zandvoort, 26 September 1994, male, trapped and photographed at birdringing station VRS AW-d uinen (s ubmitted) (T M van Spanj e, H Vader). After two months, the bird died in captiv ity. It was identified as belonging to the south-eastern subspecies Cs sinica. The bird showed a fres h plumage. Only the breast feathers at the tip of the sternum we re moulting, a possibke indication of recent captiv ity. Desert Finch Rhodospiza obsoleta NOORD-HOLLAND Ijmuiden, December 1989 to March 1990, adu lt, photographed (id entifi cation accepted) (P C Bison, E B Ebels, L van der Veen et al ; Birding World 3: 48, 1990). FRIESLAND Oosterend, Tersc hellin g, 6-7 October 1995, adult, photographed (submitted) (E A W Ernens, A Ouwerkerk, R E van der Vliet et al). ZEELAND Sloekreek, Zee land, 12-17 December 1995, adu lt male (subm itted) (M Hoekstein, P A Wolf). The bird of Sloekreek was not photographed but we il described. On 9 March 1996, a male was reported flying past Breskens, Zee land. Lazuli Bunting Passerina amoena ZU ID-HOLLAND Maasvlakte, 6 May 1985, first-summer male, photographed (submitted) (G Hak, E J van Ijzendoorn, P G Sch rij vers hof et al). Pallas's Rosefinch Carpodacus roseus GRON INGEN Lauwersoog, 30 Apr il to 1 May 1991, adu lt male, photographed (identification accepted) (H Burgier). House Finch Carpodacus mexicanus NOORD-HOLLAND Ijmuiden, 24 January (or ea rl ier) to late February 1979, ad ult male, photographed U J Brinkm an et al; Os ieck 1979). Osieck (1979) mentions two other records: a firstca lendar yea r or adult female trapped and ringed at Den Haag, Zuid-Holl and, on 1 October 1975 and an adu lt male at Ijmuiden from 12 November 1975 to 5 January 1976. The Den Haag record is not mentioned in Oreel (1980). The poss ibility that these records refer to ship-ass isted birds rather than escapes is mentioned by Oree l (1980). Long-tailed Rosefinch Uragus sibiricus NOORD-HOLLAND Zandvoort, 24 October 1991, male,

Records of probab/e escapes in the Nether/ands trapped an d photographed at birdri nging station VRS AW-duin en (identification accepted) (T M va n Spanje, H Vader) . FRIESLAND Terschelling, 27 May 1993, photographed (identification accepted) (H Meek). The Za ndvoort bi rd showed several signs indicat ing capti ve origin , such as a sl ightl y deformed bill and mou lt aberrancies . Th e Terschelling bird was somewhat leucistic-Iooking. Both record s w ill be treated in more detail by va n Spanje et al (in press).

Yellow-throated Bunting Emberiza elegans NOORD-HO LLAND Overveen, 8-23 August 1989, adu lt male, photographed (identification accepted) (C va n Deursen, A B van den Berg, DJ Moerbeek et al; Dutch Bird ing 11: 188, pl ate 130, 1989; Birding Worl d 2: 275, 1989) . Th e CD NA concluded th at thi s bird belonged to the subspecies E e elega ns. In addition, an adult-summer male was observed at close range at Gron ingen, Gron ingen, on 15-16 May 1994, independentl y by E Roeland and R de Lan ge. No photographs or w ritten description are avai lable and the record was not submitted to th e CDNA . Yellow-headed Blackbird Xanthocephalus xanthocephalus FR IESLAND Terschelling, 2-3 July 1982, adult male (identification accepted) (L M J va n den Bergh, F T M va n Driel , D Visser et al). A possibl e record on 18-20 May 1982 on Texel, Noord-H oll and, was subm itted but not accepted, due to an incomp lete description. A bird reported on Texel on 14 June 1982 was not submi tted . Red-winged Blackbird Agelaius phoeniceus Oostvoornse Meer, 21 March 1982, adult male, singing (identi fication accepted) (R M van Don gen, J Hachmang, P W W de Rou w et al). According to Edwa rd va n Ijzendoorn (pers comm), th e bird was also present on 9-27 June 1980 and on 25-30 Ap ril 1981. Th ere is also a sight record of an adult male at the Oostvaard ersdijk, Flevoland, on 7 September 1975. A (convinc ing) w ritten description has been submitted to the CD NA (Rolf de By pers comm); it is unclea r w heth er th e identificat ion has been accepted. ZU ID-HOLLAND

The following spec ies have been reported in rece nt years w itho ut prec ise d etails ; most have been reported so freque ntly that it is impossible to give a co mplete su rvey: Lesse r Flamin go (severa l records of singl e bi rd s or sma ll groups, mostl y in summer); African Spoonb ill (severa l record s); Emperor Goose Anser canagicus (at

least three records) ; Wood Du c k Aix sponsa (severa l records, includin g a few obv ious escapes); Bufflehead Bucepha/a albeo/a (several records , a ll of ringed (escaped) birds; no certa in record of an unringed bird ); and H ooded Merganser Mergus cucullatus (several records, no certai n reco rd of an unringed bird; one found dead in 1992 wo re an av iary rin g and probably o ri g in ated from a waterfow l co ll ection at 't Za nd, Noord-Holl and ; Ruud Brouwer pers comm). In addition, it is im portant to note th at severa l spec ies accepted as possible genuine vagra nts for the Nethe rl ands by the CD NA are treated as escapes by other Europea n rariti es committees. Reco rds of these spec ies, th e refore, a lready rece ive fu ll treatment in t he Dutch an nu a l rarities repo rts in Dutch Birding (eg, White Pe lican P o nocrota /u s, Pall as's Fish Eagle Ha/iaeetus /eucoryphus, Ross's Goose A rossii, Falcated Duck Anas fa/ cata, Northern Mockingbird Mimus po/yg /ottos, C hestnut Bunting E ruti/a, Red-head ed Bunting E bruniceps and Indi go Bunting P cyanea). For accepted records of these spec ies, see va n d e n Berg & Bosman (1996). I th ank Rolf de By and Wim Wiega nt for prov iding informati on o n record s submitted to the CDNA and Arnoud van den Berg, Car l Derks, Fe rd y Hi ese laar, Mark H oekste in , Edward va n IJ ze ndoo rn, Paul KnolIe, Ronaid d e Lange, Marc Plomp, Paul Schrijvershof, Tom van Spanje and Gerard Steinhaus fo r their he lp.

References va n den Berg, A B 1979 . Oehoe Buba bubo bij Den Helder. Dutch Birding 1: 16-17. va n den Berg, A B 1992. Recent WP reports. Dutch Birding 14: 11 0-113 . va n den Berg, A B & Bosman, C A W 1996. Lij st va n Nederlandse voge ls. Fifth ed ition. Santpoort-Zuid. Offereins, R 1995. White-cheeked Starlin g: a true vagrant? Birding Wo rl d 8 : 430 . Osieck, E R 1979. Mexicaanse Roodmu s Ca rpadacus mexicanus in Ijmuiden. Dutch Birding 1: 76-78. Kieft, E 1980. Herkomst va n Amerikaanse Oehoe Buba virginianus bij Ve lsen . Dutch Bi rdin g 1: 11 2. Proctor, B 1996. Wh ite-cheeked Starlin g & escape opinions . Bi rdin g World 9: 62-63. Oreel, G J 1980. Dutch Birding Association Checklist: deel 1. Dutch Birding 2: 41-47. van Spanje, TM, Meek, H & Ebels, E B in press. Langstaartrood mu ssen bij Zandvoo rt in oktober 1991 en op Terschelling in mei 1993 . Dutch Bird ing.

Enno B Ebe /s, Lessing /aan 11-2, 3533 AN Utrecht, Nether/ands 78

Brieven

--------------------------------------------------------------

Roze Pelikaan in Zuid-Kennemerland in augustus 1974-januari 1975 Een adu lte Roze Pe li kaa n Peleca nus onocrota lus d ie in het naj aa r va n 1974 in Zui d-Ken nemerland, Noord-Ho ll and , versc hee n werd in 1987 als nieuwe soort voor Nederland aanvaard door de Commi ss ie Dwaa lgasten Nederl andse Av ifa un a (CD NA) (B lankert et al 1988). Het tweede geva l va n deze soort betrof een ad ulte voge l d ie ' z ich van 9 november 1987 tot en met 8 februari 1988 ophield op drie plaatsen in ooste lij k Nederl and (Zwaa neveld & Ebels 1994). Mede op mijn verzoek werden be ide geva llen in 1993 op nieuw door de CD N A beoord eeld. De reden was dat beide vogels z ich nu en dan ophielden op vrij korte afstand va n de bebouwde kom, hetgeen zou kunn en dui den op een ni et-w ilde herkomst. Voor het overi ge waren er mijns inz iens we inig versc hillen tussen be ide geva ll en, behalve dat de vogel van 1987-88 door vee l vogelaars

werd gez ien en die van 1974 niet. Hoewel Zwaa neve ld & Ebels (1994) vermelden dat de CDNA uite indelij k heeft bes loten de voge l va n 1987-88 te handhaven en d ie va n 1974 af te voeren, werd deze bes li ss ing uite indeli jk niet in de in 1994 en 1995 gepubli ceerde CDNA-j aa rvers lagen meegedeeld (cf W iegant et al 1994, 1995). In verba nd met een oproep va n Steve Geelhoed voor info rm ati e ten behoeve va n ee n boek over de av ifa un a va n Z ui d- Ke nnemerl and en de Haa rl emmermeer, bes loot ik o nl angs meer info rmatie in te w innen over de pe li kaan va n Z uidKennemerl and . Daa rb ij kwamen verrasse nde ni euwe gegevens aa n het licht. In het H aa rl ems Dagbl ad b leek tweemaa l een foto va n de vogel te z ijn gep ubliceerd . Daartoe behoort ni et de v lu chtfoto die ik mij kon herinn eren en d ie moge lij k in een ander dagb lad werd gep ubliceerd (cf Zwaa neve ld & Ebels 199 4; Edwa rd va n Ijzendoorn pers obs) . De ee rste foto, van 21

73 Roze Peli kaa n I W hite Pelica n Pelecanus onocrotalus, ad ult, Haa rl em, Noord-H oll and, 11 augustus 1975 (U Pde Boer)

[Dute" Birding 18: 79-83, apri/1996J

Brieven augustus 197 4, toont de vogel zwem mend in een visrijke v ijver bij Velserhooft, Santpoort-Noord, Noord-Holland. Het onderschrift vermeldt onder meer dat de voge l hi er si nds dinsdagmiddag 20 augustu s aa nwez ig was, veel vis wist te vangen en dat telefonisch contact met Artis (Amsterda m, Noord-Holl and) en Avifauna (Alphen aa n den Rijn, Zuid-Holland) geen informatie opleverde over zijn herkomst. De foto bevestigt niet all een de determinatie van de vogel maar verandert bovendien de eerste datum van dit geval (20 augustu s in plaats van 12 september) en de eerste vindplaats (Sa ntpoo rt-Noord in plaats van Bloemendaal, Noord-Holland) (cf Blankert et al 1988). De tweede foto, van 11 januari 1975, too nt dat de vogel in H aa rl em-Noord, Noord-Holl and, werd gevangen. Ook dit feit was mij en de CD NA onbekend. Op de foto is te z ien dat de pelikaan door drie medewerksters van het Haarlemse Vogelrampenfonds in bedwang wordt geho uden. H et o nderschrift meldt dat hij in het Noordersportpark te Haa rl em door het Vogel rampenfonds met ondersteuning van de Haa rl emse brandweer kon worden gegrepen. Mevrouw Beulink van het Haarl emse vogelhospitaal deelde in de krant mee dat de cond iti e van de vogel ' niet uitstekend , maa r toc h ook ni et slecht' was. De pelikaan werd na een week naar de (th ans ni et meer bestaande) dierentuin te Wassenaar, Zuid-H o ll and, overgebracht aa ngez ien 'de eigenaar' zic h niet had gemeld en 'geru chten dat de pelikaan ontsnapt zou z ijn uit een dierentuin in Duitsland' nooit konden worden bevestigd. Navraag bij het Haarlemse Vogel rampenfonds leerd e dat Frank te Boekhorst de leidin g had tijdens de vangst in de nacht van 10 j anu ari 1975 te H aa rl em-Noord . Hij deelde mij op 29 augustus 1995 mee dat hij z ich z ijn succesvo ll e nachtelijke poging om de op het water slapende voge l te va ngen nog goed kon herinneren. Hij vertelde dat bij de va ngst twee boten werden geb ruikt zodat de vogel in het donker kon worden ingesloten en geen ruimte werd geboden om op te vliegen. De va ngst was vo lgens hem niet eenvoud ig omdat de voge l w ild tekeerg ing. De in de krant genoemde te verwachten wi nterprobl emen waren vo lgens hem ni et de eigenlijke reden om tot de vangst te besluiten. Er bestond bij het Vogelrampenfonds een groe iende bezorgdheid dat recreatievissers hun bedreigingen de vogel te doden of verwonden in daden zouden omzetten. Overi gens bevestigde hij dat nader o nderzoek aa n de vogel in de hand geen aanw ijz ingen opleverd e dat deze uit gevangenschap afkomstig 80

was (geen rin gen, gaaf verenkleed en o nbeschadigde naakte delen). Zowel het Vogelrampenfonds als U P de Boer bleken nog een aanta l zwartwitfoto's van de geva ngen pel ikaan te bezitten, waarvan kopieĂŤn ter beschikking zijn geste ld aa n het CDNAarchief. De foto's ton en het witte verenkleed met zwarte boven- en onderz ijde van all e hand- en armpennen, de w itte staart, de donkere iri s en het grote onbevederde gebied rond de ogen dat slechts een sma ll e bevedering op het voorh oofd tot de snave l basis overl aat. Deze kenmerken w ijzen op een adu lte Roze Pelikaan en sluiten alle andere soorten pelikanen uit (cf Cramp & Simmons 1977, Zwaaneveld & Ebels 1994). Op de foto's is tevens duidelijk te zien dat de voge l o ngerin gd was. De gespreide v leugels en staart op de foto's va n 11 janu ar i 1975 tonen gave pennen. Op be ide handvl eugels is rui te zien met (van buiten naar binnen gerekend) p7 in de groei en (moge lijk) p8 ontbrekend . Dit stemt overeen met Cramp & Simmons (1977) die verm elden dat de rui van hand pennen blijkbaar gedu rende het gehe le w interhalfj aar plaatsvindt. In de vrij e natuur z ijn pelikanen vaak in staat z ich aa n te passen en hun gewone sc huwheid te verli ezen zodra op gemakke lijke wijze vis kan worden verkrege n. Daarom biedt het fe it dat een pelikaan, aa ngetrokken door een grote hoeveelheid v is, v ijvers bezoekt waar men hem niet direct zou verwachten wellicht onvoldoende reden om een geva l af te wi j zen. Aangezien naar de huidige maatstaven van de CDNA voor de herko mst uit geva ngensc hap va n iedere potentiĂŤle dwaalgast het principe lijkt te gelden innocent unless proven guilty, komt naar mijn mening niet all een de pelikaan va n 1987-88 maar ook die van 1974-75 voor aa nvaa rdin g in aanmerkin g. Voor andere gevall en van de Roze Pelikaan in West-Europa, waaronder het eerste geva l voor Noorwegen in juli 1974, z ij verwezen naar Zwaaneve ld & Ebels (1994).

Summary WHITE PELICAN IN ZUID-KENNEMERLAND IN AUGUST 1974jANUARY 1975 White Pelican in Zu id-Kennemerl and in August 1974-j anu ary 1975 On 20 A ugust 1974, an adult White Pelican Pe/ecanus onocrotalus was found foragin g in a pond at Santpoort-Noord, Noord-Holl and. In the fo ll owin g months, th e bird was seen and photograph ed wh il e frequenting severa l other pools and suburban fish -ponds in Zu id-Kennemerl and, Noord-Holland. In the night of 10 j anu ary 1975, it was captu red and taken into a bird hospita !. Apparentl y, in the hand, no definite signs were found th at the b ird was of captive orig in and, desp ite much attention by the press,

Brieven nothing became known about the bird's provenance. After a week, the healthy bird was taken into the co llection of the Wassenaar Zoo, Zuid-Ho ll and. These and other facts form new information on a bird previously accepted and th en reportedly rejected (cf Zwaaneve ld & Ebels 1994) by the Dutch rarities committee (CDNA) If reaccepted, this wou ld be the first record of this species for the Netherlands. The CD NA already accepted a record of another wintering adu lt which stayed from 9 November 1987 to 8 February 1988 at severa l loca l ities in the eastern Netherlands.

Verwijzingen Blankert, J J, de By, R A & CD NA 1988 . Rare birds in the Netherlands in 1987. Dutch Birding 10: 167177. Cramp, S & Simmons, K E L 1977. The birds of the Western Palearctic 1. Oxford . Wiegant, W M, Steinhaus, G H & CDNA 1994; 1995. Rare b ird s in the Netherlands in 1992; 1993. Dutch Bird in g 16: 133-147; 17: 89-101. Zwaaneve ld, J & Ebels, E B 1994. Roze Pe likanen in Nederland in november 1987-febru ari 1988 en mei 1990. Dutch Birding 16: 106-110.

Arnoud B van den Berg, Ouinlustparkweg 98, 2082 EG Santpoort-Zuid, Nederland

Additional information on status of Griffon Vulture in Europe Vlek & Ebels (1995) presented some information on the status of Griffon Vulture Gyps fulvus as a breeding bird in Europe. In addition, this letter summarizes recent published information on the number of breeding pairs in Europe, mainly taken from Tucker & Heath (1994). Additional information comes from De Roeck (1992), Hallmann (1993), Gadey"ne (1994), Genero (1994), Bagnolini (1995), Cosyn & Huisman (1995), Lecuyer (1995) and Orsi (1995). The total breeding population in the Western Palearctic is now estimated at 9000-11 000 pairs, with the following numbers for European cou ntries: 200-220 pairs in France (reintroduction programme in the Cevennes, Massif Central, with c 40 pairs in 1994; 31 young were rea red here in 1995; reintroductions are now arranged at other localities as wei l); at least 8074 pairs in Spain (the European stronghold, with numbers nearly doubled in the last two decades); a small and vu lnerable population of 20-30 pairs on mainland Italy, a more stab ie population of c 130 individu als on Sardinia (continu ing reintroduction programme since the mid-1970s) and recent introduction s in the Italian Alps (where breeding was first confirmed in 1993); in farmer Yugoslavia numbers decreased to c 20 pairs in each Bosnia-Herzegovina, Serbia and Macedonia; 120-1 50 pairs in Croatia, with 100-120 pairs on the Kvarner Islands (including 60 pairs on Cres); 50-200 pairs in Albania (decl ining); 10 pairs in Bulgaria (increas ing and spreading); 400-500

pairs in Greece (declining, possibly strongly); and reasonab le numbers in the former ClS-countri es, including 250-350 pairs in European Russia (stabie). Despite the recent recoveri es in certain countries and the succesful reintroduction program mes, the species remains a rare and vulnerab Ie breeding bird in Europe. The new atlas of European breeding birds, to be published later in 1996, will provide the latest information on the status of Griffon Vulture in Europe. References Bagnolini,C 1995. Vautours: 1994, ce qui s'est passĂŠ chez les Vautours fauves. FIR revue 26: 6-7. Cosyn, R & Huisman, B 1995. The finishing touch: Vale Gieren 1996; Wolftrail eco volunteer programma. Hengelo. De Roeck, E 1992. Goed nieuws over de Va le Gieren in de Franse Cevennen. Milvus 1 (2): 20-21. Gadeyne, E 1994. Het wederinvoer in gsproject van de Va le Gier in de Franse Cevennen. Milvus/FIR revue special. Genero, F 1994. Reintroduction du Vauteur fauve en Italie. FIR revue 25: 26. Hallmann, B 1993. Rapaces en GrĂ¨ce: un bilan catastrophique. FIR revue 23: 48. Lecuyer, P 1995. Vautours moines et fauves dans les Grands Causes. FIR revue 27 : 10-11. Orsi, U G 1995. The return of the Griffon. Hoopoe 1995:6. Tucker, G M & Heath, M F 1994. Birds in Europe, their conservation status. BirdLife Conservation Series 3. Cambr id ge. Vlek, R & Ebels, E B 1995. Va le Gier bij Durgerdam in april-mei 1993 en eerdere geva ll en in Nederland. Dutch Birding 17: 133-140.

Eddy G 5 Gadeyne, Roggereep 20, 9960 Assenede, Belgium 81

Brieven

Moult of Oriental Creat Reed Warbier In their recent detailed review of the identificati on of large Acrocepha /us warb lers, Shirihai et al (1995) gave strong support to the specific validity of O ri ental Great Reed Warbier A orienta /is, a spi it from Great Reed Warbier A arundin aceus th at has been va ri o usly followed and rejected by different authors for many yea rs. In their discussion of the distingu ishing c haracters of Oriental Great Reed, Shirihai et al (1995) did not mentio n moult. A signifi ca nt dichotomy ex ists between Great Reed and Oriental Great Reed in mo ult strategy, and this has been quoted as supporting spec ifi c recognition for Oriental Great Reed (Svensson 1992). Given the fact that Oriental Great Reed is a long-distance migrant in the Eastern Palearctic that has already been record ed as a vagrant in the Western Palearctic (in Israe l in 1988 and 1990; Shirihai 1996), it may prove valuable for th e purpose of field identifi cation to hi ghli ght th e differences in moult strategy between the taxa. Oriental Great Reed is c haracteri zed by undertaking its compl ete moult in August-September, before the autumn migrati o n, and this is tru e for both adults and first-years (Svensson 1992). Both age groups have a partial moult (ie, excl udin g remi ges and rectri ces) in winter. Consequently, Oriental Great Reed typically shows fresh remi ges in autumn and early wi nter, but by the spring th ese feathers ca n be rather worn. The other large migratory Acrocepha/us warblers recorded in the Western Palearctic - Great Reed Warbier, Basra Reed Warbier A grise /dis and Thi ck-bi ll ed Warbier A aedon - normally undergo a compl ete moult in winter, after the autu mn migration. The exact timing of th ese winter moults is rather variabie (for details see Svensson 1992), but generall y results in these species show ing comparatively fresh rem iges and rectrices in sp ri ng, wh i Ist these feather tracts are often worn by ea rly autumn . The non-migratory Clamorous Reed Warbier Astentoreous tends to moult sli ghtl y ea rl ier than these spec ies (SeptemberDecember), though shows subspecific vari at ion in timing of moult (S hirihai et al 1995). Thus, a 'great reed wa rbi er' in sprin g with markedly worn remiges would merit a closer

look. In autum n, this situation will be compli cated by age-related variation , w ith juveniles usualIy showing fresh remi ges for the fi rst few mo nths after fledging. To compli cate matters further, there are records of Great Reed initiating the complete moult prior to autumn migration. AIthou gh these record s were initi all y confined to adu lts, moult of rem iges by first-years before o r during autumn migration has recently been reported (K ing 1994, Fernando Spina pers comm). Th e majority of these indi vidu als appear to initi ate wing moult in th e breeding areas and then suspend during autumn mi gration , before completi ng in the wintering areas (Svensson 1992, King 1994). In at least one case, however, moult of remiges was almost certai nly compl eted before leav ing Europe (K ing 1994). Conseq uently, although an autumn adu lt show in g fresh remiges should certainl y warrant very close examination, atyp ical moult by Great Reed should be considered. Nevertheless, the majority of Great Reed s tends to appear worn in late summer and autumn (often heav ily in the case of adults), but comparatively fresh in early spring. Shirihai et al (1995) ri ghtly emphasized th e importance of accurate recording of measurements for the separation of th e large Acrocephalus warblers in the hand. An awareness of moult, and therefore of plumage abrasion , will also be important in th e correct assessment of wing-related biometri cs (eg, wing length, feather length and wing formula), and should also be reco rd ed in detail. O f course, it must be stated th at a wide range of factors, such as variation due to age, population, season, clim ate and between individuais, ca n make the interp retation of moult and wear on a single bird very difficult, but used with due ca ution it may nevertheless prove to be an add ition al character in specific identification. References Kin g, J R 1994. Initi ation of rem ige moult by first-year G reat Reed Warblers Acrocepha /us arundinaceus arundinaceus in Europe. Ring & Migr 15: 123 -1 26. Shirihai, H 1996. The bird s of Israel. London. Sh irih ai, H, Roselaar, CS, Helbi g, A j, Barthel, P H & van Loon, A J 1995. Identification and taxonomy of large Acrocephalus wa rbl ers. Dutch Birding 17 : 229239. Svensson, L 1992. Identification guide to European passer in es. Fourth edi ti on. Stockho lm .

Jon R King, Edward Grey Institute, Oepartment of Zo%gy, South Parks Raad, Oxford OXI 3PS, UK 82

Brieven

Additional record of hybrid Azure x Blue Tit in Europe In add itio n to the survey of records of hyb rid Azure x Blue Tit Pa rus cyanus x caeru /eus (' Pl eske's Tit') in Europe given by Boon (199 4; table 2), an old record from Belgium sho ul d be included. It concern s a bird co ll ected by th e son of Osca r Lamarche at Li ège, Liège, in December 1878. Th e bird was caught alive and died th e following dav, after which it was granted to the co llection of E de Selys-Longchamps (de SelysLongchamps 1884). This record is not mentioned in the official avifaun a of Belgium (Commi ss ie voor de Belgische Avifauna 1967), and is now almost fo rgotten. The identity of the bird was questioned by va n Havre (1928) and Verheven (1947), who wrote autho ritati ve reviews of th e Belgian av ifaun a in the first half of this century, and both suggested th at it could be an aberran t Blue Tit. Th e specimen of 1878 is still present (contra Birding World 8: 477, 1995) in the co ll ections of the Institut Royal des Sciences N aturell es de Belgiqu e (IRSNB) in Brussels (registration number IRSNB 10528). Th e spec imen is now in very

poor condition. Also present in the co ll ection of this in stitute is a watercolour of a hybrid Azure x Blue Tit w hi ch, with near certainty, shows th e same bird w hen trapped . From what rema in s of th e spec imen and from the waterco lou r it appears th at the bird is indeed a hybrid Azure x Blue Tit, rath er than an abe rrant Blue Tit (Potv i iege 1979). The record has not been re-exam ined by the Belgian Avifauna Committee since my publication in 1979. References Boon, L J R 1994. Hybrid Azure x Blue Tits in Europe. Dutch Birding 16: 232-234. Comm iss ie voor de Belgische Avifauna 1967. Avifa un a van België. Lijst van de in België waa rgenomen vogelsoorten en hun geographi sche vormen. Gerfaut 57 : 273-363 . van Havre, GCM 1928. Les oiseaux de la faune beige. Brussels. Potvliege, R 1979 . L'a ncienne capture liègeo ise de Parus 'p leskii' . Gerfaut 69: 275-277. de Selys-Longchamps, E 1884 . Considérati ons sur Ie genre mésange (Parus). Bull Soc Zool France 9 : 3278. Verheven, R 1947. Les passereaux de Belgique . Deuxième partie. Brussels.

Robert Potv/iege, Grey College, South Raad, Durham City DH7 3 LG, UK

Varia

-------------------------------------------------------------------

'White Raven' Th e c 45 spec ies of crows of the gen us Corvus are we il known fo r their predominantly black pIumages (cf Madge & Burn 1993). However, several spec ies show a differing amount of w hite o r grey in the otherwise black plumage, creating a pied appearance (eg, Daurian Jackdaw C dauuricus, House Crow C sp/endens, Piping Crow C typicus and Pied Crow Ca /bus). Some species have a pied subspecies (eg, Hooded Crow C corone cornix) or morph. A record of two birds th at cou ld we il represent a hitherto unnoti ced pied morph of the Brown-necked Raven C ruficollis o n the Farasa n Islands, Saudi Arab ia, was published by Symens (1994). Few people may be aware that also th e most widespread crow, Common Raven C corax, once [Outeh Birding 18: 83-85, april 1996[

occurred in a pied morph, w hich became extinct in the first half of the 20th century. My attention was first drawn to it by a short reference in S0rensen et al (1993) w ho state that: 'An extinct fo rm, known with certainty o nly from the Faeroes, is th e 'White Raven', a black-and-white morph of the Raven ' . Additional information by Dorethe Bloch (in litt) and S0ren S0rensen (in litt) learned th at this White Raven (or 'White-speckled Raven') was a colour morph of C c varius, the subspec ies occurring in Iceland and the Faeroes. It showed a w hite head with dark speck les, white underparts except for a dark pectora l band and dark undertai l-coverts (often with a few w hite feath ers), w hite primaries and secondaries, black-and-white speckled wing-coverts and whitish centra I rectri ces. The bill was brownish but the legs and feet were bl ack. Th e White Raven should be regarded 83

Varia

- - -- --.1. _____ 74-75 'White Raven' / 'Witte Raaf' Corvus corax va rius, pied morph (co ll ected at Faeroes, 1840), Nationaal Natuurhistorisch Museum (NNM), Leiden, Zu id-Holl and, the Netherlands, February 1996 (NNM, Leiden)

as a mutant of the bl ack Raven, with the depigmentation being due to one gene only, which was recess ive (accordin g to the general rul e for albinistic mutants). As a resu it, pied individual s have always been in the minority compared with allblack birds. Th e White Raven was once common on the Faeroes and, centuries ago, perhaps occurred also on Iceland. Many were collected, espec ially during the second half of the 19th century and it became increasingly rare, finally lead ing to extinction. The latest published sightings are on 2 November 1902 on MyggeniEs, in autumn 19 16 at Velbastadh agin and on Koltur, and in winter 1947 and again in late 1948 at N贸lsoy (Dorete Bloch in litt). Nowadays, at least 15 spec imens rema in : six in the Zoologisk Museum in Copenhagen, Denmark; four in the American Museum of Natural History in New Vork, USA; two in th e Zoologiska Museet in Uppsala, Sweden; one in the Staatliches Naturhistorisches Mu seum in Braunschweig, Germany; one in th e Staatliches Museum f眉r Tierkunde in Dresden, Germany; and one in the Nationaal Natuurhi storisch Museum in Leiden, the Neth erlands (plate 74-75). Salomonson (1934) mentions 84

specimens in the collections in Dresser, Liverpool , London and Trin g in England but nowadays there are no specimens left in Great-Britain; the London bird was sold to New Vork. Two specimens in the collection of the Museum zu Allerheiligen in Schaffhausen, Switzerland, no longer ex ist (Dorethe Bloch in litt) . An exhibition on the White Raven, including photographs of all remaining spec imens, has been prepared for the F0roya N 谩tturugripasavn (Museum of Natural History) in T贸rsh avn, Faeroes. In connection with this exhibition, two stam ps of 400 DKK, one showing a black Raven and the other a White Raven, were issued on 12 June 1995 by the Faeroes postal services. Salomonson (1934) gives more inform ation on this morph which, curiously, is not mentioned by Goodwin (1984) and Madge & Burn (1993). Cramp & Perrins (1994) mention it only very briefIy (' ... on Faeroes, part of population partly white in past, mainly on head, underparts and bases of fli ght-feathers and tail '). Th e phrase 'White Raven' is used in Dutch ('Witte Raaf), and possibly other languages, to indi cate something spec ial, rare and valuab le or an outstanding person. For instance, several build-

Va ria

ings or building projects are named 'De Witte Raaf, including a we ll-known hotel at Noordwijkerhout, Zu id-H oll and . Other examples include a spec ial brand of 'white' beer, brewed in Limburg, and one of the numerous seri es of popular cheap pocket books ('Witte Raven') . It seems obvious th at there is a semant ic link between this meaning and the eagern ess w ith which the White Raven was collected at the end of the 19th centu ry and the presumed high prices paid for specimens. In the past, 'White Raven' had the same meaning in Danish, as ca n be seen in old proverbs. It is, however, not used anymore in everyday language (S0ren S0rensen in litt). I thank Dorete Bloch, RenĂŠ Dekker, S0ren

S0rensen and Raffael Win kier fo r their help.

References Cramp, 5 & Perrin s, C M 1994. Birds of the Western Pal ea rcti c 8. Oxford . Goodwin, D 1984 . Crows of the worl d . 5econd edition. London. 50renson, 5, Bloc h, D & Langvad, 5 1993. Vogels van de Noordatlanti sc he & Arctische eil anden. Haa rl em. Sa lomonson, F 1934. Aves - Zoo logy of the Faroes 3, pa rt 2: 64. Madge, 5 & Burn, H 1993 . Crows and jays. London. 5ymens, P 1994. ' Pi ed' Brown-n ecked Ravens on the Fa rasan Island s, 5audi Arab ia. O rn 50c Middle East Bull 32 : 26-27 .

Enno B Ebe/s, Less ing /aan 11-2, 3533 AN Utrecht, Nether/ands

Trends in systematics _ __ __ _ _ Species limits in the Blue Tit complex: new evidence from play-back studies Islands are fa mous for th eir high levels of endemism . On th e Ca nary Isl ands, the Blue Tit Parus caeru/eus is represented by no less than four endemic subspecies, which are largely based o n plumage differences. An ea rly study by Becker et al (1980) showed that the vocalizations of Tenerife Blue Tits P c teneriffae differ from th ose of mainl and populations (European Pc caeru/eus and north ern African P c u/trama rinus) and that th ese subspecies on ly rarely responded to playback of each other's songs. In v iew of the importance of vocali zations in species level taxono my in tits (Snow 1956, Martens & N aza renko 1993), such results have taxonomic relevance. Martin (199 1), fo r in sta nce, used these voca l data to support his proposal to recognize a second species in th e Blue Tit complex, Parus teneriffae, com prising all four Canarian and two northern African subspec ies. Other than those of teneriffae and u/tramarinus, th e voca lizati o ns of th ese subspecies we re not known, and in the absence of further play-back tests the taxonomic status and relationships of th ese subspecies remained uncertain . In a new study by Brigitte Schottier, aimed at testing hypotheses about th e evolution of vocal differences amo ng island populations (Schotti er 1995), th e voca lization s of all seven populations [Ou/eh 8irding 18: 85-88, april 1996[

of Blue Tit on th e Canary Islands, as weil as two populations in Europe and northern Africa, were analyzed and most populations were subjected to pl ay-back tests . This study, one of th e largest of its kind, shows that the six analyzed taxa (four on th e Canary Is lands, and one each in Europe and northern Africa), rare ly responded to playback of each other's songs . Although she did not intend to add ress th e taxonom ic implication s of her findings, the data rep resent the most significant contributio n to our understand ing of blue tit relationships and compel us to re-examine th e specific status of the six analyzed taxa . Th e taxonomi c interpretation given here is, therefore, entirely my own. Schottier analyzed over 2000 songs of 270 males of populations on Tenerife, Gran Canaria and Gomera (P c teneriffae), Fuerteventura and Lanzarote (P c degener), Hi erro (P c ombriosus), La Palma (P c pa/mensis), centraI Europe (P c caeru/eus) and Tuni sia (P c u/tramarinus). No less than 1359 play-back experiments were conducted to test the ab ility of these popul ations to recogni ze each other's songs. Her resu lts, and those of Becker et al (1980), can be summarized as follows: songs of teneriffae did not eli cit territorial behaviour from caeru/eus and o nly rarely from pa/mens is; ombriosus apparently does react to songs of teneriffae from Tenerife (Schottier & Martens 1991), although no further details of these tests have been published; songs of pa/85

Trends in systematies mensis did not evoke any reaction from tenerif{ae, ombriosus, ultramarinus or eaeruleus; songs of ombriosus did not elicit any reaction from palmensis; songs of ultramarinus elicited only very few reactions from eaeruleus; songs of eaeruleus elicited a positive reaction from some, but not all teneriffae and did not el icit any reaction from palmensis; songs of degener elicited a positive reaction from about 50% of the tested individuais of palmensis, the other 50% did not respond, or only weakly so. To separate lack of motivation from absence of recognition, each play-back test was followed by play-back of the population's original song; all individuals responded vigorousIy to voealizations of their own population. Under the Biological Species Concept, which delimits species on the basis of reproductive isolation, it is d iffjcu It to eval uate the status of allopatric populations since there is, obviously, no direct method to test their reproductive compatibility. All we can do at the present time is to infer their status by indirect methods. In many species, a territory is an essential prerequisite for the attraction of a partner and successful reproduction. Songs often act as an effective territorial proclamation, and the males of most species will defend a breeding territory against any invading competitor (Catchpole & Slater 1995). In playback experiments, in which the territory of a male is invaded by a loudspeaker broadcasting recordings of songs, the territorial response towards the song indicates to what extent the male identifies the song as that of a competitor. Since most competitors are males that belong to the same species, the level of response in a playback test is of taxonomic significance. Play-back tests, therefore, can be used by taxonomists as a tooi for the assessment of species recognition in the birds themselves (eg, Aistrรถm & Olsson 1992). However, males sometimes respond to the songs of other (sympatric) species. Such manifestations of interspecifie territoriality are known for several species (Payne 1986, Catchpole & Slater 1995). In the blue tits, however, it is the general laek of response that needs to be explained. Under certain circumstances, males may not respond to the songs of conspecific males, so for a taxonomie interpretation of Schottier's results it is essential to investigate this possibility. Aistrรถm & Olsson (1992) identified several reasons why males may not respond to the playback of songs of conspecifie individuals: 1 the individual is in a stage in the breeding cycle where competition is less harmful to its breeding 86

76 Tenerife Blue Tit / Tenerifepimpelmees Parus (caeruleus) teneriffae, Tenerife, Canary Islands, July 1988 (Oscar V Endtz)

success; 2 the individual may not have establ ished a firm territory; 3 if the song that is played was recorded near the territory of the tested bird, the individual may recognize the song and rea ct less vigourously to it than to a song from a strange individual; 4 the speaker may have been placed at the periphery of the territory, whieh might be less vigorously defended; 5 visual signals may be more important in proclaiming territory ownership; and 6 visual signals may be necessary in combination with song to el icit a response. In the blue tits, these pitfalls can be excluded because the tested males all responded vigorousIy to play-back of the song of their own population. The general lack of response to the songs of other members of the Blue Tit complex therefore indicates that they did not consider each other as competitors. It seems unlikely that they would interact if they were in contact and are therefore better regarded as separate species. In addition to European Blue Tit P eaeruleus, I pro pose to recognize five species: North African Blue Tit P ultramarinus, Fuerteventura Blue Tit P degen er, Tenerife Blue Tit P teneriffae, Hierro Blue Tit P ombriosus and Palma Blue Tit P pal-

Trends in systematics mensis. Previously, these forms were regarded as members of a 'teneriffae group' of subspec ies (eg, Cramp & Perrins 1993, Harrap & Quinn 1996) wh ich Martin (199 1) raised to spec ific status. The members of this group share severa l features w hi ch distinguish them from European Blu e Tit, such as a blackish crown, blue-grey to slate-grey upperparts (ex cept for Hierro Blue Tit) and territorial songs c haracterized by quick frequency changes (Schottier 1995). These five species, however, differ in seve ra l other parameters of the territoria I song (Schottier 1993, 1995), alarm ca ll s (Schottier & Martens 1992), co ntact ca ll s (Sc hottier 1995), plumage (Cramp & Perrins 1993) and size and proportions (Grant 1979). These differences are cons istent w ith the view that these taxa are separate species and suggest a long history of separation. No rth African Blue Tit inh abits broad-Ieaved wood lands in northern Africa and Pantelleria Island , Italy. It differs from all other spec ies by its dark blue upperparts. In the absence of voca l data, the iso lated P u cyrena icae, which is confined to juniper wood land on the Barka Plateau, Lybia, can be tentatively regarded as conspec ifi c with North African Blue Tit. The rare Fuerteventura Blue Tit inh ab its sem i-arid hab itats with few trees on Fu erteventura and Lanzarote and is characterized by re lat ive ly pale grey ish upperparts, broad white wing-bars and a small w hite patch on the centra I belly. lts total population is almost certainl y less than 200 indi v iduals (Schottier 1995). Populations o n Fuerteventura and Lanzarote apparentl y do not respond to p lay-back of each other's songs (Schottier & Martens 1991), although no details have been published. Tenerife Blue Tit occu rs common ly in laurel woods and pi ne forests on Tenerife, Gran Ca nari a and Gomera and is c haracteri zed by a comb ination of grey ish -blue upperparts, the absence of wing-bars and a ye ll ow be ll y. A lthough the three populations differ in territorial song, they apparently do respond to play-back of eac h other's songs (Sc hottier & Martens 1991). Hierro Blue Tit inhab its pine woods on Hierro and differs from all other Canari an blue t its by its o li vegreen upperparts. It differs from Fuerteventura Blue Tit by its much smaller grey ish-wh ite o r nearly absent w ing-bars and from Palma Blue Tit by its yell ow belly. Palma Blue Tit is fa irl y common in pine forests on La Palma. It differs from all other species by its extensive w hite belly and from Tenerife and H ierro Blue Tits by its narrow w hite w ing-bars and its dull and re lat ive ly dark grey upperparts. See also Harrap & Q uinn (1996).

The announcement that a Western Palearctic species represents a comp lex of no less than six species may provoke incredulity. However, compared w ith some currently recognized species, such as Songar Tit P songarus and Turkestan Tit P bokharensis (see Harrap & Qu inn 1996), w hi ch are mainly based o n plumage and biometrie differences from Willow Tit P montanus and Great Tit P major, respectively, and are not supported by play-back tests, th e proposal to recognize six species in the Blue Tit compl ex seems re lative ly well-supported. Either implicitly or exp li c itly, taxonomists often shift the burden of proof o nto those w ho favour a 'spl it', and many taxonomists feel that in cases of 'doubt' a taxon is better lumped (eg, Mayr & Ashlock 199 1). However, whatever one's view point o n th e number of spec ies in the Blue Tit complex, each v iewpo int involves a hypothesis about relationsh ips, and all hypotheses should be tested with eq ual care. In th ose cases w here th ere are severa l lines of ev id ence about the ex istence of iso lating mechanisms, taxonomists should eva lu ate which ev id ence supports a spec ifi c distinction and w hich ev id ence indicates conspecificity, instead of judging w hether there is 'doubt' . Th e case for co nspecificity probably rests on the ex istence of some morphological similarities and perhaps th e fact th at some Palma Blue Tits respond to the so ngs of Fuerteventura Blue Tit. However, these spec ies are sepa rated by spec ies w hi ch do not or only ra rely respond to eac h other's so ngs . Furthermore, th e leve l of response in Palma Blue Tit to songs of Fuerteventura Blue Tit is comparab le with that of European Blue Tit to so ngs of Azure Tit P cyaneus (Martens & Schottier 199 1). Based on some morphological and voca l characteri stics (see above), an argument cou ld be made th at the taxa in the 'teneriffae group' shou ld be treated together as a separate spec ies, P teneriffae. However, that wo uld deny the lack of voca l recogn ition among its members. Th e voca l, behavioral and morphologica l data, taken together, are more consistent w ith the view that the Blue Tit comp lex comprises six biological spec ies. References AistrĂśm, P & Olsson, U 1992. On the taxonom ie status of Phylloscopus affinis and Phylloseopus subaffin is. Bull Brit Orn itho l Cl 112: 111-125. Beeker, P H, Thielcke, G & WĂźstenberg, K 1980. Versue he zum angenommenen Kontrastverlu st im Gesang der Blaumeise (Parus eaeruleus) auf Teneriffa. J Orn itho / 121: 81-95 .

Trends in systematics Catch po Ie, C H & Slater, P J B 199 5. Bird song, biologica l th emes and var iations. Ca m bridge. Cramp, S & Perrins, C M 1993. Th e birds of th e Weste rn Palea rctic 7. Oxford . Grant, P R 1979 . Ecologica l and morpho logica l variation of Ca nary Island Blue Tits, Parus caeruleus (Aves : Paridae). Biol J Linn Soc 11 : 103-129. Harrap, S & Qu inn, D 1996. Tits, nuthatches & treecreepers. London. Martens, J & Nazarenko, A A 1993. M icroevo lution of eastern Palea rcti c grey tits as ind icated by th eir voca li zations (Pa rus [Poecilej : Paridae, Aves) I. Parus montanus. Z Zoo l Syst Evo l-fo rsc h 31: 127- 143. Martens, J & Schottier, B 199 1. Akustische Barrieren zw isc hen Bl aum eise (Parus caeruleus) un d Las urmeise (P cyaneus)? J Orn itho l1 32 : 61-80. Martin, J L 199 1. The Parus caeruleus compl ex revisited . Ardea 79: 429-438. Mayr, E & Ash lock, P 1991. Prin ciples of systemati c

zoo logy. Second edition. New Vork. Payne, R B 1986 . Bird so ngs and av ian syste matics . Curr Ornithol 3: 87-1 26 . Schottier, B 1993. Ca nary Islands Blu e Tits (Pa rus caeruleus ssp) - differences and va ri ation in territor ial song - prelimin ary resu lts. Bol Mus Mun Fun chal Suppl 2: 273 -277. Schotti er, B 199 5. Songs of Blu e Tits Parus caeruleus palmensis from La Palm a (Ca nary Island s) - a test of hypotheses. Bioaco ustics 6: 135 -1 52 . Schottier, B & Martens, J 1991. Akustische Differenz ierun g der Blaum eise n (Parus caeruleus) der Kanari sc hen Inse in. Verh Dtsc h Zoo l Ges 84: 448-449. Schottier, B & Martens, J 1992 . A larmru fe kan ari sc her Blaumeisen (Parus caeruleus) - ein Beitrag zur intraspez ifischen Diversit채l. Verh Dtsc h Zoo l Ges 85(1): 192. Snow, D W 1956. Th e specifi c status of the Wi ll ow Til. Bull Br Ornithol Cl 76: 29-31.

George Sangster; Nieuwe Rijn 27, 2312 JO Leiden, Netherlands

Recensies N J COLLAR, M J CROSBY & A J STATIERSFIELD 1994. 8irds to watch 2 - the world list of threatened birds. Bi rdLi fe Conse rva tion Series 4. BirdLife International , W ellbrook Court, G irton Road, Ca mbridge CB3 ONA, UK. 407 pp. ISBN 0-946888-30-2. GBP 18.50. DAVID C WEGE & ADRIAN J LONG 1995. Key areas for threa tened birds in the Neotropics. Bird Li fe Conservation Series 5. Bi rdLife Intern ati o nal, W ell brook Co urt, Gi rton Road , Cambridge CB3 ONA, UK. 311 pp. ISBN 0-946888-3 1-0. GBP 22 .50 . In 1988, the first ed iti on of 8irds to watch was hail ed as a mil estone in av ian co nse rvation. Those acco lades we re ri ghtl y dese rved. Th e new publi cation is a totally rewritten vers ion of the fir st o ne. W ith the fa st acc umulation of new inform ation the first ed ition had become out-of-date. Th e new editi on, however, is more than ju st an update. For each spec ies, threat status has bee n re-evaluated accordin g to new IUCN critera . There are bas ica ll y three catego ri es of threat: Vu ln erable, Endangered and Criti ca l, each of w hi ch is characterized by a different probab ili ty of extin ctio n. Th e res ults of the new in vest igation reinforce the impress ion th at th e globa l avifaun a is rapidl y deteriorat ing. Th e spec ies accounts constitute the bulk of th e book and li st no fewe r th an 1111 globall y threatened spec ies (c 11 % of all species). Of these, four are extin ct in th e w ild, 168 are criti ca ll y endangered, w hi ch mea ns they co uld have a 50% chance of extin ctio n in

the next five yea rs, 235 are endan gered, characterized bya 20% chance of extin ction in the next 20 yea rs and 704 spec ies are vuln erabl e, havin g a 10% chance of exti nction in the next 100 years. For each species, there are deta il s about distribution, habitat requirements, population trend s and threats . Compared to the previous edition the number of threatened spec ies has in creased by 81 species. The authors point out th at the new li st does not co nsist of the o ld li st w ith 81 addition s. In fact, there are 295 threatened spec ies in the new edition th at we re not co nsidered to be at risk in the old ed ition, w hil e 214 species are downgraded from threatened status. Most of th ese changes are due to improved in fo rm ation ; on ly few changes are du e to a genuinel y deteriorated situation. For exampl e, of th e 16 spec ies th at are now consid ered to be exti nct, it is likely th at on ly o ne (Ivorybill ed Woodpecker Campephilus principalis) beca me extin ct after th e pub li cat io n of the first ed ition . In the Western Palearctic, spec ies now co nsid ered to be at risk include Ferru gin ous Du ck Aythya nyroca, Stell er's Eid er Polysticta stelleri, Spotted Eagle Aquila clanga, Sociab le Lapw in g Chettusia gregaria and Wh ite-eyed Gu ll Larus leucophthalmus. Key areas documents the 600 most important sites for the conservation of the 290 threatened species in Mexico, Midd le and South Ame ri ca. Th ese sites, w hi ch were id entifi ed usin g the inform ation in Threatened birds of the Americas (Co l lar et al 1992, Ca mbridge),

[Ou/eh 8irding 18: 88-90, apri/ 1996[

Recensies are briefly described. For each site the most recent sighting for each spec ies is given . The key areas are presented by country. Details fo r each country inc lude a review of key areas and key area protection, recent changes to the I ist of threatened species, the outlook for co nservation and the most important I iterature. Most sites clearly deserve closer attention. For in stance, Desengano State Park, Rio de Janeiro, Brazil, is home to 18 threatened spec ies (poss ibl y th e wo rld 's hi ghest number of threatened species found at a sing le locati on), but onl y one of these has been seen in the 1990s . In add ition to a readership of co nservat ioni sts, these impressive publications ought to be of interest to every intern ation all y oriented bird er and are weil worth their price. Anyone conce rn ed w ith globa l bird conservation should own them. GEORGE SANGSTER

NIGEL WHEATLEY 1995. Where to watch birds in Africa. Christopher Helm/A&C Black, 35 Bedford Row, London WCl R 4JH, UK. 432 pp. ISBN 0-7136-4013-8. GBP 14.99 . Here Nigel Wheatley presents his second guide to the great continental birding experiences: Africa. A vo lume covering South America has already appeared and another dealin g with Asia, from Turkey to Thailand, is projected. The author's passion for pan-Afri ca n birdin g is immedi ately evident; hi s book is a broad sum mary of th e entire gam ut of avian delights to be found in the 'dark con tin ent' (and its related isl ands): w here and how to find Aigerian Nuthatch Sitta ledanti (once the political situation has improved), Sokoke Scops Owl Otus ireneae, both spec ies of rockfowl Pica tha rtes, Shoebill Balaeniceps rex, Prince Ruspoli's Turaco Tauraco ruspo lii, perhaps even Congo Peacock Afropavo congensis; the list is almost infinite. Th e facts: more than 230 main sites or areas are detailed, accompanied by over 100 cou ntry and site maps. Each secti on contains a short overview of the co untry's in frastru cture, accommodation, hea lth and safety, climate, habitats and birds, w ith attention being focused on endemi cs, near end em ics and spec ies of spec ial conservation priority. Th e sites are discussed under 'endemics', 'spec ialities', 'others', 'other w ildlife' and 'access'. Additional information suc h as references, rel eva nt addresses and a list of the endem ics and the best sites to sea rch for them comp letes each country account. Given the constrai nts of space, there are few obv ious site omissions, the species li sts are often remarkably full and the relative text lengths are se nsibl y apportioned. Thus, ever popular destinations such as Gambia and Kenya receive 13 and 26 pages, w hil st little visited or dangerous (!) countri es, eg, Cape Verde Islands, Ghana, Rwanda and Socotra are typicalIy covered in 1-5 pages. Wheatley does not pretend to be comprehensive or always up-to-date. A lthough one can take iss ue w ith so me statements an d the way in w hich some in fo rmation is presented, this is still a useful compe ndium. It wou ld be helpful if fuller reading li sts co uld be prepar-

ed in future ed itions; this wou ld increase its merit as a first base reference. I also found the author's fascinati on w ith numbers, be it of spec ies, endem ics or near endem ics, rather puerile, but doubtless this wi ll be to many readers' taste. I do wonder at who this book is aimed: neither 'o ld hand s' nor newcomers are li ab le to find it essential. Nonetheless, for GBP 15 the amount of information con tained w ithin its hardcover makes it extremely good va lue for money, especia ll y when one compa res it w ith the prices charged for many privately produced site gu ides, most of w hich are littl e more than glorified trip reports. GUY M KIRwAN

YOSSI LESHEM (guest ed itor) 1995. Bird migration. Israe l Journalof Zoo logy 41 (3), 1995 (special iss ue: Proceedings of the Internationa l Conference on Bird Migration, 3-7 April 1994, Eilat, Israel) . La ser Pages Publishing, PO Box 50257, Jerusa lem 91502, Israel. pp i-v iii , 207522. ISSN 0021-2210. USD 29.50 (persona l rate, w hen paying by personal check or cred it card) or USD 59.00 (institutional ra te), including p & p. This spec ial issue of Israel Journ alof Zoo logy presents the proceedings of the Intern ation al Conference on Bird Migration held at Eilat, Israel, on 3-7 Apr il 1994, organized by The Society for the Protection of Nature in Israe l. Th e papers are arranged accord in g to the themes of the confe rence, Techniqu es (eg, systems for tracking migrating birds by radar and satellites), Mechanics & Energetics (of flight), Ph ys io logy (nutrition and water suppl y), Eco logy & Evolution (ma inl y focussing on the Palearctic-African mi gration system, but there is one paper on the Nearctic-Neotropical migration system as we il) and a sepa rate Symposium: Radar Studies of Bird Migration in Israel. Th e papers are wr itten by many we ll-known authors and researchers in their field. This issue of Israel Journal of Zoo logy is essential read ing for anyone interested in recent developments in the research on bird migration. The spec ial iss ue can be obta ined by send in g or faxing an order to the publisher (see address above, fax +972-2370625), givin g your cred it card details (ca rd number, expiry date and signature) or enc losin g a cheq ue for the amount due. ANDRĂ&#x2030; J VAN LOON

J DENIS SUMMERS-SMITH 1995. The Tree Sparrow. Distributed by Natural History Book Service, 2-3 Wills Road, Totnes, Devon TQ9 5XN, UK. 205 pp. ISB N 09525383 -0-X. GBP 24.00. Alles wat u altijd al over de Ringmus Passer montanus wi lde weten maar nooit durfde te vragen! Een in alle opz ichten degelijke, boeiend geschreven monografie va n - toegegeven - niet Neerl ands meest zeldzame soort, boordevol fi guren, tabellen, kaarten, sonogrammen etc. Aan bod komen onder meer verspre idin g, jaarcyclus, broedbiologie, trek, aantall en, populatiedynamica, voedse l en relaties met andere soo rten. De en ige acht kleurenfoto's zijn die van hybriden tussen

Recensies Ringmus en Hui sm us P domesticus, waaronder één op Schiermonnikoog (foto's va n Di ck Groenendijk; cf Dutch Birdin g 13: 66-6 7, 1991) . Een boe iende reeks va n indi ces va n (vee lal afnemende!) aantallen trekkers

in Engeland en Zweden gaven recensent weer moed het te llen en turven va n 'gewone' voge ls bij Breskens voo rlopi g voort te zetten! PETER L M EININGER

DRA-nieuws Verkeerd telefoonnummer Remco Hofland in telefoonlijst Tot onze grote spijt is er een fout geslopen in de recent ve rsc henen Dutch Birding-telefoonlij st (de groene) . Het eerste va n de twee gegeven nummers va n de beheerder va n de Dutch Birdin g-vogellijn, Remco Hofland (o nder Zu id -Ho ll and), is onjuist. Als gevolg

hi ervan is een andere in wo ner va n Leiden sinds enkele weken doodon gelukki g, omdat zijn fa x op de gekste tijden op hol slaat. Wij zo uden het zee r op prij s stell en als u het nummer va n Remco Hofland in de telefoon lij st onm iddell ijk verbetert. Het jui ste nummer is: 07152 12436. GIJSBERT VAN DER BENT

Aankondigingen & verzoeken Greek Important Bird Areas Th e Hellenic Ornithologica l Society (HOS) is currently revising th e li st of Greek Im portant Bird Areas (lBA's). A ll birders th at have v isited Greece are asked to send information on bird s observed in sites th at are or ca n be IBA's. Data should include the name of th e sites or, if not known, the name of the nearest v illage or tow n; rou gh maps and descriptions of th e sites are useful. Data should be as quantitative as poss ibl e; even th e rou ghest numerica i estimate is more useful th an term s like 'man y', 'scarce', ete. Data on w intering and mi grating birds in wetlands and breeding birds anyw here are of parti cul ar importance . In case of breeding records, standard atl as criteri a for confirmation should be used. Birders planning to v isit Greece in 1996 ca n freely contact HOS, mentioning the areas th ey pl an to v isit, and they w ill be informed about the ex istin g or prospectin g IBA's if they are w illin g to spend some time for fie ld observations . A ll contributors w ill be acknowl edged. Pl ease contact: Hellenic O rnithol og ica l Society, Em. Benaki 53, 1068 1 Athens, Greece (mentioning ' IBA Proj ect' ), telephon e/fax +30-1 38 11271.

Moroccan Rare Birds Committee: change of address Th e recentl y establi shed Moroccan Rare Birds Committee (M RBC) (cf Dutch Birding 17: 11 8, 1996) has changed its address (see be low). It also appears that many sightings of rare bird s in Morocco have not (yet) been submitted to th e MRBC, most probably because observers are still un aware of the ex istence of th e MRBC. The MRBC strongly encourages all birders to submit reco rd s of rare birds see n in Morocco to: Jacq ues Franchimont (secretary of MRBC), Quartier Abbas, Lmsahdi, ru e nr 6, nr 22, 50000 M ekn ès, Morocco.

Norwegian Mammal Atlas Th e Norwegian Zoo log ica l Soc iety is currentl y preparin g a Norwegian mamma I atl as, startin g w ith record s from 1980 and inc ludin g data until at least th e end of 1997. Al l mamm aI speci es, both terrestri al and marine, wi ll be mapped, including those of the Norwegian terr itoria l waters and the arcti c archipelago of Svalbard. It is not intended to estim ate popul ation levels but merely to record th e presence of the spec ies . Not on ly reports of sightin gs are welcomed, but also of tracks, feeding signs, droppings, shed antiers, ete. Of particular interest are records indi cati ve of breed ing. Th e data (from 1980 onwards) should include date (at least yea r and month or seaso n), place (if possib le w ith UTM-grid co-ord in ates, or at least an accurate description of th e site, eg, 1 km north of. .. ), co unty (fylke), distri ct (kommun e), type of reco rd (s ighting, tracks, etc) and any co mment considered important. For so me species (eg, bats, w hales) photograph s are we lco med, or at least full descripti ve accounts re lating to th e observation . For species such as shrews and small rodents sku ll s and/o r lower j aws are required for documentation. Wh en photographing tracks, please pl ace an object or rul er bes ide them to make size judgements poss ibl e. A fu ll li st of spec ies for w hi ch documentation is required is ava ilabl e upon req uest. All contributors w ill be acknowl edged in the fina l book. Pl ease send your in formation to: ' Pattedyratlas', Norweg ian Zoo logica l Society, PO Box 102 Blindern , 0314 Oslo, Norway, telephone +4722854583 or +47-22851721, fax +4 7-2285 4605 or +47-2285 1837 . Pan-Asian Ornithological Congress & BirdLife Asia Conference On 9-17 November 1996, th e Pan-Asian Orn itho logical Congress (PASOC) and th e BirdLife Asia

IOu/eh 8irding 18: 90-91 , apri/1996J

Aankondigingen & verzoeken Conference w ill be held in Bangelore, India, jointly organized by the SĂĄlim Ali Centre for Ornithology and Natural History (SACON) and the BirdLife Asia Council. The PASOC wi ll evaluate the current status of orn ithological research in Asia, highlight orn ithol ogica l issues and give impetus and gu idel in es for future resea rch in the region. The BirdLife Asia Conference, which wil l be attended by BirdLife Asia partners, representatives, staff and co ll aborators, w ill review and develop the BirdLife Asia Programme, strengthen the network of organization s and individuals work in g in the region and present the ex isting and future BirdLife projects in Asia. A complimentary field trip w ill be orga nized on 13 November 1996 to one of the best bird areas in southern India. For further information on the event, a brochure and a registration form, interested participants should contact: V S Vijayan, National Co-ord in ator, SACON, Kalampayan PO, Co imbatore 641 010, Tamil Nadu, India, telephone +91-422807953 (or 807972 or 807983), fax +91-422-807953, e-mail centre@sacon.ernet.in. However, in case of diffi-

culties in communication, interested participants can contact: BirdLife International, Asia Division, Wellbrook Cou rt, Girton Road, Cambridge CB3 ONA, UK, telephone +44-1223-277318, fax +44-1223-277200, e-ma il birdlife@gn.apc.org. Vogeltrek bij Breskens: een introductie On langs is een brochure uitgegeven over de voge ltrek langs de trekteIpost bij Breskens, Zee land, onder de titel Vogeltrek bij Breskens: een introductie. Deze sober uitgegeven, maar zeer informat ieve brochure is geschreven door Peter Meininger en Pim Wolf, en bevat onder meer de 'huisregels' en de geschieden is van de trektelpost, een overzicht va n de jaartotalen va n 1990-95, de dagreco rd s van 1981-96 en de fenologie van 1991-96, goede voge lplekken in de omgev ing en een literatuurI ijst. De brochure is te bestellen door het overmaken van NLG 6.00 op girorekening 76442 tnv Peter L Meininger te Vlissingen , onder vermeld in g van 'Breskens 1996' .

reports ~~~~~~~~~~

This review lists rare and interesting birds reported in the Western Palearctic in March-April 1996 and focuses on north-western Europe. Information covering ea rl ier reports is included as weil. The reports are largely unchecked and their publication here does not impl y future acceptance by the rarities comm ittee of the relevant country. In England, White-billed Divers Cavia adamsii we re seen at Staithes Harbour, North Yorkshire, on 14 February, at River Witham, Lincolnshire, from 29 February to 2 March (when it died), and at Blyth Estuary, Northumberland, from 20 March until 8 April. During March, two individuals were reported in Denmark and up to three in Scotland (where a first-winter was seen off North Ronaldsay, Orkney, on 21 Apri l). In the Netherlands, a moulting adu lt (w ith no remiges) was found dead at the beach of Terschelling, Friesland, on 4 April. A soft-plum aged petrel Pterodroma deserta/feae/madeira/mol/is found on the shores of the Dead Sea near Ein Gedi, Israel, on 8 February 1963 and identified as Cape Verde Petrel P feae has recently been re-identified as Soft-plumaged Petrel P mol/is after examination of the specimen (S hirihai 1996, The birds of Israel). This record belatedly adds a new species to the WP list and shows th at this numerous Southern Hem isp here species is capable of crossi ng the equator to reach northern waters . Interestingly, the bird was described as having a white breast without a dark band, leading to the original identification as Cape Verde Petrel (B ull Br Orn ithol Cl 103: 110, 1983). On 12-13 March, no less than 72 Red-billed

IDutch 8irding 18: 91-96, apri/19961

Tropicbirds Phaethon aethereus and 58 Brown Boobies Sula leucogaster were found dead on Raso, Cape Verde Islands, most of them apparently killed by people. These species' populations on the Cape Verde Islands do not exceed 125 and 1000 pairs, respectively (Hazevoet 1995, The birds of the Cape Verde Islands). In midJanuary, 800 Dalmatian Pelicans Pelecanus crisp us were cou nted in the Evros Delta, north-eastern Greece. In Israel , up to four Striated Herons Butarides striatus stayed at Eilat North Beach during March. In the Cape Verde Islands, three sing le dark morph Western Reef Egrets Egretta gularis were present on Santiago on 4-26 March (there were seven Cape Verdes records of wh ich five in 1986-95) and two Intermediate Egrets E intermedia at Rabi Lagoon, Boavista, on 20-22 March. A Great Blue Heron Ardea herodias stayed on Ouessant, FinistĂ¨re, France, on 12-14 April. On 5-24 March, four nests of Cape Verde Purple Herons A (purpu rea) bournei we re occup ied at the co lon y of Boa Entrada, Santiago. In France, breeding numbers of White Stork Ciconia ciconia increased considerabl y since 1984 (by 830%), w ith 315 occupied nests and 548 fledged young in 1995; most of these were found in the north-east and the south-west. It is shown th at the new population in the south-west partly originates from the expandin g Spanish population. In Hungary, 17 Lesser White-fronted Geese Anser erythropus were counted at Nagyivan on 17 Mareh. During March, after one of this century's most severe winters in the Netherlands, a record total of 20 was reported from

WP re p o rts Fl anders, Belgium. A fl ock of 24 was seen at Anju m, Fri es land, on 4 April and, in the same peri od, nine were reported at nearby Zo utkamp, Groningen, the Netherland s. D uring April, an influx of Green-winged Teal A nas crecca ca ro /inensis occ urred in Britain (20 males), the Netherl ands (two) and Nordrhein -Westfalen, Germany (one). Th e long-stay ing American Black Duck A rubripes remained at Tresco, Scill y, England . The first Redhead Ayth ya am ericana for Britain and the WP was a male at Bl easby, Nottin ghamshire, on 9-27 March. A Ring-necked Duck A collaris at Lutj ebroeke rwee l, Noord-Ho ll and, on 12-1 7 A pril was onl y the first fema le for the Netherl ands. An other female stayed at th e W alensee, north -eastern Sw itze rl and, into April. In the Canary Island s, three Ring-n ecked Du cks and a male and female Lesser Scaup A affinis remain ed at Roquito del Frail e, Tenerife, until at least mid-March (cf Dutch Birding 18 : 39, 1996). Other males Lesser Scaup stayed near Thurso, Highl and, Scotland, from 1 Febru ary to 10 March and at Lough G ill , Kerry, Ireland, on 22-23 March. In En gland, single males we re reported nea r St A lbans, Hertfordshire, on 7- 18 April (adult), at Sutton-inAshfield, Nottin ghamshire, on 15 April (first-summer) and near W akefi eld, South Yo rkshire, on 15-21 April (first-summer). In Scotl and, two first-w inter females Harlequin Duck Histrionicus histrionicus stayed at Ke nn edy's Pass, A rd we ll Bay, G irva n, Ayrshire, from 13 April. Fi ve Surf Scoters Me /anitta perspicillata remained in Largo Bay, Fife, Scotl and, from 22 January into late A pril. A mid-Janu ary coun t at Vistoni s lake, north -eastern G reece, resulted in 604 White-headed Ducks Oxyura /eucacepha/a. At the Straits of M ess in a, Sicil y, Italy, 21 Pallid Harriers Circus m acrouros were counted on mi grati on from late March to 19 April , including a group of fi ve on 6 A pril. Bes id es, sin gle Long-Iegged Buzzards Buteo rufinus we re seen on 24 March and 9 April and a Saker Falcon Fa/co cherrug on 24 March. The first Longlegged Buzza rd for Teneri fe and th e second for the Canary Island s was an immature at Punta de Teno on 3 March. Apa rt from several Spotted Eagles A qui/a clanga w in terin g in France, Italy and Spain (cf Dutch Birdin g 18 : 39, 1996), one stayed at N iederried Stausee near Bern, Switzerl and, during Febru ary (a nd, probabl y, ea rlier). A di spl aying pair of Verreaux's Eagles A verrea uxii was photograph ed at W adi Rum, Jordan, on 2 April. A pale morph Booted Eagle Hieraaetus pennatus was seen at Lübeck, Schieswig-H oistein, Germ any, in mid-A pril. In Ireland, a grey Gyr Falcon F rustica/us was reported in Londonderry on 23 M arch and a w hite one was di scove red by the loca l pri est on Tory Island, Donega l, on 25 April. A Cape Verde peregrine F (peregrinus) m adens was see n at cli ffs ju st east of Praia, Sa ntiago, on 4 M arch (recentl y, the total popul ation has been estimated less than 20 pa irs) . Th e first American Coot Fu/ica am ericana for England was di scovered on 16 A pril at Stodmarsh, Kent, and remained for the rest of th e month. From 1 Febru ary to 10 March, two adul ts and a first-w in ter Siberian White Crane Grus /eucogeranus stayed at Bharatpur, Rajasth an, India, w here thi s species was last seen in the w inter of 1992/93. Presum abl y, these are the last surv ivin g ind ividuals of thi s spec ies'

weste rn Siberi an population, of w hich many were known to migrate south through Afghani stan. Thi s w in te r's second Little Bustard Tetrax tetrax for th e Netherlands stayed at Westenschouwen, Zee land, on 19-25 March. A national survey in France revea led a dramatic decl ine from up to 6000 singing males in 1985 -89 to 1400 in 1995, of w hich most in the Mediterranea n areas (50%) and 450-5 40 in PoitouCharentes in the west (Ornithos 3: 73 -77, 1996). The species is on the ve rge of extincti on in ChampagneA rdenn es . In A nda lucia, southern Spa in, a Sociabie Lapwing Chettusia grega ria was reported at La Jand a on 19 Febru ary. In Germ any, one was present at Ki rchdorf, BadenW ürttemberg, Germ any, from 30 March to 7 April. In the Netherl ands, one stayed at Lopi k, Utrecht, on 2- 14 Ap ril and another at Buggenum, Limburg, on 17-1 8 April. In Israel, up to three White-tailed Lapwings C /eucura were reported at Eil at and along th e Jord an border during late March. Th e first Least Sandpiper Ca /idris minutilla and the first Common Snipe Ga llinago ga llinago for th e Cape Verde Island s were seen at the sewage pond s of Mindelo, Säo Vicente, on 9-10 March. Thi s w inter, th e onl y report of a Slender-billed Curlew Numenius tenuirostris was at Lentini lake near Siracusa, so uth-eastern Si cil y, on 31 M arch. O ne was seen weil at Horto bágy fi shponds, Hungary, on 1-4 May. A good number of Marsh Sandpipers Tringa stagnati/is was reported in centraI Europe, includin g 14 at the German sid e of Bodensee. Lesser Yellowlegs T f/avipes stayed into late April at Cloughey Bay, Dow n, North ern Ireland, from 24 March and in Ches hire, En gland, from 7 April. Th e long-staying first-winter Spotted Sandpiper Actitis m acu/aria remained at Ri ve r Tavy, Devon, En gland. In Israel, a w inter Grey Phalarope Pha/aropus fu/icaria was swimmin g in pool s north of Eil at on 29-3 0 Ma rch. The max imum number of White-eyed Gulls Larus /eucophtha/mus at Eil at North Beach was 21 on 25 March. The sixth Great Black-headed Gull L ichth yaetus for Italy was an adult at Lentini lake on 31 March. A Laughing Gull L atricilla stayed at Sund erl and, Tyne & Wear, England, from 29 Febru ary to 11 April and a first-w inter at Blennervill e, Kerry, on 8-13 April. A n adul t Kumlien 's Gull L g /aucoides kum/ieni was ph otog raphed at Kill ybegs, Donegal, Ireland on 8 March. In England, Ross's Gulls Rhodostethia rosea were reported in Devon on 13-2 0 M arch and later also in Cornwa ll. The lon g-stayin g Forster's Tem Sterna forsteri at Ga lway, Ireland, was infrequentl y reported during March-April. O n 9 April , a Bridled Tem S anaethetus was seen fl yin g past w ith Sa ndwich Tern s S sandvicensis at Dun ga rva n, Waterford, Ireland . Up to three Little Tems S a/bifrons stayed at Rabil Lagoon, Boavista, on 18-22 M arch (there we re six Ca pe Verdes records during 1988-95, all but on e from Boav ista) . A Eurasian Scops Owl Otus scops was found at Pforzheim, Bayern , Germ any, on 8 April. A singing Eagle Owl Bubo b ubo di scovered at the quarry of 't Rooth , Limburg, on 3 M arch and in frequentl y seen into t he last

WP reports

77 White-billed Diver / Geelsnavelduiker Cavia adamsii, hooked by fisherman , River Witham, Lin co ln sh ire, England, 2 March 1996 (Steve Young/Birdwatch) 78 Cape Verde Purple Heron / Kaapverdische Purperreiger Ardea (purp urea) bournei, Boa Entrada, Santiago, Cape Ve rde Islands, 4 March 1996 (Theo Bakker/Cursorius) 79 H arl equin Ducks / Harlekijneenden Histrionicus histrionicus, Ard we ll Bay, G irvan, Strathc lyde, Scotland, April

1996 (Steve Young/Birdwatch)

WP reports

80 Laughing Gu ll / Lachmeeuw Larus atricilla, Sunderl and, Tyne & Wear, England, February 1996 (Steve YoungiBirdwatch) 81 Verreaux's Eagle / Zwarte Arend Aquila verreauxii, Wadi Rum, Jordan, 2 April 1996 (Ronaid de Lange) 82 Lesser Scaup / Kleine Topper Aythya affinis, male, Tyttenhanger Gravel Pits, St Albans, Hertfordshire, England, April 1996 (Steve YoungiBirdwatch) 83 Redhead / Roodkopeend Aythya americana, male, Bleasby Gravel Pits, Nottinghamshire, England, March 1996 (Steve Youngl Birdwatch) 84 American Coot / Amer ikaa nse Meerkoet Fulica americana, Stodmarsh, Kent, England, April 1996 (David Tipling) 85 Cinereous Bunting / Smyrnagors Emberiza cineracea, Eil at, Israel, March 1996 (Arie Ouwerkerk)

WP reports

86 Hawk Owl / Sperweruil Surnia u/u/a, Gri bskov, SjiEll and, Denmark, March 1996 (Fe/ix He intzenberg) 87 Intermediate Egret / Middelste Z il verre iger Egretta intermedia and Cattle Egret / Koere iger Bubu/cus ibis, Rabil Lagoon, Boavista, Cape Verd e Island s, 22 March 1996 (Theo Bakker/Cursorius) 88 Sociable Lapwing / Steppek ievit Chettusia gregaria, Lopik, Utrecht, the Netherl ands, April 1996 (Marten van Dij/)

WP reports week of Apr il was onl y the fifth for the Netherlan ds. On 29 Apri l, a Snowy Owl Nyctea scandiaca at Ca p Gris Nez, Pas-de-Ca lais, France, was seen flyin g off across the Channel. The Hawk Owl Surn ia u/u/a at Gribskov, Sj<elland, Denmark, remained during March. A 13month survey of the pin e forests in the Sierra Madre mountains, north-western Mexico, has failed to find Imperial Woodpecker Ca mpeph i/us imperia/is. This worl d's largest woodpecker was last recorded w ith certainty in 1958 (World Birdwatch 18 (1): 2, 1996) . AIthough th e species' foraging excavations in old-growth forest were still found as recentl y as March 1995, it may be rega rded as v irtually extin ct as co ntinuing logging has now w iped-out all breeding habitat. At Eil at, up to 12 Namaqua Doves Oena capensis we re reported in March. In England, a Calandra lark Me /anocorypha ca/andra stayed on St Agnes, Sc ill y, on 17-18 Apri l. An Italian Wagtail Motacil/a f/ava cinereocapil/a was see n at Salzderhelden, Niedersachsen, Germany, on 10 Apri l. The second Black-backed Wagtail M /ugens for Australia was reported at Derby, W estern Austra li a, from 30 December 1995 . The fifth White Wagtail M a/ba a/ba for the Cape Verde Islands stayed at the sewage ponds of M indelo, Säo Vice nte, on 9- 10 March. Th e first w intering Pied Wagtail M a yarrel/ii for Italy was present at Ladispoli , Rome. The first-winter Cedar Waxwing Bombycil/a cedrorum stayed in a fl ock of Bohemian Waxwings B ga rru/us in Nottingham, Nottinghamshire, England, from 20 Febru ary to 18 March (cf Dutch Bi rd ing 18: 37, 40-41 , 1996). The huge influ x of Boh emi an W axwin gs in Britain (10005) and th e Netherl ands (up to 3500) was evident into ea rl y April. The numbers reaching France remain ed relative ly low w ith 280 during j anuaryFebruary (Ornithos 3: 78-80, 1996) . A mal e Common Stonechat Saxico/a torquata of the Caspian subspecies S t variegata was seen at Az raq, jordan , on 7 April. A reco rd 80 Isabelline Wheatears Oenanthe isabel/ina were reported in so uth-eastern Sicil y during the first half of March. A male Pied Wheatear 0 p/eschanka was seen at Shaum ari , jordan, on 7 Apri l. The ninth Desert Wheatear 0 deserti for Sicil y stayed at Marin a di Modica on 2-4 March. The long-stay ing fema le Black-throated Thrush Turdus ruficol/is atrogu/aris at Den Helder, Noord-H oll and, rema ined until 20 March. In England, a long-stay ing male at Peterborough, Cambridgeshire, remained until 15 March (cf Dutch Birdin g 18: 41, 1996) and a fema le was present at Holkham Park, Norfo lk, on 13-16 March. In April , several Subalpine Warblers Sy/via cantil/ans were reported in north -western Europe, including two on Great Sa ltee Island, Wexford, Ireland. A male Ménétries's Warbier S mystacea was seen at Samar, Ei lat, on 29 March and another at Qasr Am ra, j ordan, on 6 April. In Scilly, a fema le Sardinian Warbier S me/anocepha/a stayed on St Agnes on 29-30 March; a male was seen at Li zard, Co rn wa ll, on 13 Ap ril and another was trapped and rin ged at Mokkebank,

Fries land, the Netherl and s, on 21 April. The first Rüppell's Warblers S rueppel/ii since 17 years for Sicil y we re an adult mal e at Peni so la Magn isi on 16 March and a female at Ca po Murro di Porco on 30 March . On 14 Apri l, the second Pallas's leaf Warbier Phyl/oscopus proregu/us for Ita ly was trapped and ri nged on Ventotene, Lazio. If accepted, a Radde's Warbier P schwarzi reported at Siracusa, Sic il y, on 30 March w ill also be the second for Italy. The third Azure Tit Parus cyan us fo r Sweden stayed at Áse le, Lappl and, from january to late March. After 10 yea rs, photograph s turn ed up of th e first Isabelline Shrike Lanius isabel/inus for the Netherl and s (the third in total) on Texel, Noord-Holland, on 18-19 October 1985. An adu lt male White-shouldered Starling Sturnus sinensis frequented a bird-feeder at De Bilt, Utrecht, the Netherlands, from mid-March to 15 Ap ril. A jackdaw Corvus monedu/a was found at Cape Spear, Newfoundland, Canada, on 14 April (there had been one at St john's dump in early j anu ary) . During Ap ril , there we re still 30 Arctic Redpolls Cardue /is homem anni reported in Britain . A fema le long-tailed Rosefinch Uragus sibiricus stayed on Helgo land, Sch leswigHol stein, from 28 Apri l. A Rustic Bunting Emberiza rustica was present at Hoopa, Californi a, USA, from 23 December 1995 onwards. In the Netherl ands, two males Pine Bunting E /eucocepha/os stayed at O irschot, Noord-B rabant, from 26 February to mid-March and another male at Planken Wa mbu is, Gelderl and, during the first half of March. A female resided at Ludw igsburg, Bad en-Württemberg, Germany, from 25 February to mid-March. Males stayed at Swords, Dublin, Ireland, during 3-17 March, at HarthilI , South Yorksh ire, on 1416 March and at Karl stad, Värm land, Sweden, during March . A n adult ma le stayed on Helgoland on 19-20 Ap ril. At Eil at, four different mal es Cinereous Bunting E cineracea we re seen during the second half of March. For a number of reports, publ ications in Bi rd i ng Wor ld, Birdwatch, Bird Watching, British Birds, Limi co la, Var Fagelvä rld, Winging It and World Birdwatc h we re co nsulted. News from Britain was kindl y supplied by Birdline (089 1-700-222 or 089 1-700-242) and Rare Bird News (088 1-888-111 ). We w ish to th ank N il s Anthes, Theo Bakker (Cape Verde Islands), Peter Barthel, Max Berlijn, Mari o Ca mi ci, Va leri o Ca ppell o, Ton y Clarke (Ca nary Island s), Yvan Coenraerds, A ndrea Corso, jochen D ierschke, Klaas va n Dijk (Cape Verde Island sl, Enno Ebels, Zo ltán Ecsed i, A nnika Forsten, Steve Gantlett, Hans Gebui s, Marcello Gru ssu, Rica rd Gutiérrez, ju stin j ansen, Rogier Karskens, Guy Kirwa n (OSME), Daniel Kratzer, j an van der Laan, Martj an Lammertink, Bruce Mactavish, Anth ony McGeehan, Richard Mi llin gton, Dominic M itchell , Chri s Murphy, Gerald Oreel, Arie O uwerkerk, Phil Pa lmer, john Ryan, Aat Schaftenaar, Gábor Vasuta, Roland van der V liet and Steve Young for the ir help in compiling this review.

Arnoud B van den Berg, Ouinlustparkweg 98, 2082 EG Santpoort-Z uid, Netherlands George Sangster, Nieuwe Rijn 27, 23 72 JO Leiden, Netherlands 96

Recente meldingen Dit overzi cht va n recente meldin gen va n ze ld za me en interessante vogels in Nederl and en BelgiĂŤ beslaat voornamelijk de periode februari-maart 1996. De verm elde geva llen z ijn merendeels niet geverifi ee rd en het ove rz icht is niet vo lledi g. A lle voge laa rs die de moe ite namen om hun waa rnemingen aan ons door te geven wo rden hartelij k bedankt. W aarnemers va n soorten in Nederl and die w ord en beoord eeld door de Commi ss ie Dwaa lgasten Nederland se Av ifaun a wo rdt ve rzoc ht hun waa rn emin gen zo spoedi g mogelijk toe te ze nden aan: CDNA, Postbu s 45, 2080 AA 5a ntpoort-Zuid, Nederl and. Hiertoe gelieve men gebruik te maken va n CDNA-waarnemin gsformuli eren die eveneens verkrijgbaa r zijn bij bovenstaand adres.

Nederland D U IKE RS TOT VALKEN Een moo i aa ntal va n 135 Roodkeelduikers Ca via steflata werd op 13 maart geteld bij de Brou we rsdam, Zuid-H o ll and. Een IJsduiker Cimmer verbl eef va n 18 febru ari tot in april in de 8e Petrol eumhaven bij de Maasvlakte, Zuid-H oll and . Een seri euze

meldin g va n een albatros Oiomedea b ij Schevenin gen, Zuid-H oll and, op 25 maa rt, betrof waa rschijnlijk een Wenkbrauwalbatros 0 me/anophris. O p 17 febru ari zat een Noordse Stormvogel Fu/marus g/acia/is langs de O ostvaa rdersdijk ter hoogte va n de Kn ardij k, Fl evoland . Kuifaalscholvers Pha/acrocorax aristotelis we rden waa rgenomen op 9 febru ari bij Scheveningen en op 23 maart bij Terneuzen, Zee land . Een Kwak Nycticorax nycticorax we rd op 1 febru ari gez ien bij Ritthem, Zeel and. Grote Zilverreigers Egretta a/ba wa ren er op 3, 6 en 24 maart bij Bl es kensgraaf, Zuid-Ho ll and, op 3 maart bij N ieuw koop, Zuid-H oll and, va n 13 tot 17 maart bij Lopik, Utrecht, op 14 maart bij Va lthen, D renthe, en op 23 maart bij Deventer, Overij sse l. Een vroege Zwarte Ooievaar Ciconia nigra vloog op 20 maart over het Vijl enerbos, Limburg. Vanaf 18 febru ari we rd reeds een 20-tal, vee lal ove rv li egende Ooievaars C ciconia gemeld. Groenlandse Kolganzen Anser a/bifrons f/avirostris werden gemeld op 4 febru ari in de Ooypo lder, Gelderl and, op 2 1 febru ari bij Ooijen, Limburg, en twee bij Middelburg, Zee land, op 22 febru ari bij A ijen, Limburg, op 9 maart tu sse n Lauwersoog en Noordpo lderzijl, Groningen, en op 23 maa rt bij Voorst, Gel-

89 Notenkraker / Nu tc racker N ucifraga caryoca tactes, Vee nendaal, Utrecht, febru ari 1996 (Chris Schenk)

[Dutch 8irding 18: 97-104, apri/1996J

Recente meldingen

90 Steppeki evit / Soc iabl e Lapw in g Che ttusia gregaria, Lopik, Utrecht, 5 apri l 1996 (RenĂŠ van Rossum) 91 G rote Trap / G reat Bu stard G tis tarda, Rolde, D renthe, 2 maart 1996 (Pe ter van Rij) 92 Steppekievit/ Soc iabl e Lapw ing Chettusia grega ria, Lopik, Utrecht, april 1996 (Ma rten van Dij/)

Recente meldingen derl and. M ax im aa l 10 Dwergganzen A erythropus, onvo lw asse n en gekl eurringd, ve rbl even tot 2 maart bij Petten, Noord-Holland, en op 2 en 16 maa rt was da ar een on geringde adult aanwez ig. Tot 23 maa rt bl eef het negental ter pl aatse bij Anjum, Fri es land, en losse exempl aren werden gez ien op 4 febru ari in de Ooypold er, op 25 febru ari bij Asten/ Heusden, Noord-Brabant, en op 28 febru ari bij Vu ght, Noord-Brabant. Blau we Sneeuwganzen A caeru/escens we rd en gez ien op 21 febru ari bij de Slikken va n de Heen, Zeeland, en va n 25 tot 27 febru ari bij Honswijk, Utrecht. De Ross' Gans A rossii zat achtereenvo lgens op 4 febru ari bij Middelh arni s, Zuid-Holland, op 17 febru ari op de Slikken va n Fl akkee, Zuid-H olland, en op 22 en 23 febru ari op de Pl aa t va n Scheel hoek, Zuid-Ho ll and . In febru ari werd en nog tenmin ste 250 Witbuikrotganzen Branta bern ic/a hrota ter pl aatse gemeld . Begin maa rt leken de meeste w eer te vertrekken , hetgeen ge·illu stree rd werd doo r de waa rnemin g va n maar liefst 310 exempl aren op 2 maa rt in de omgev in g van De Putten bij Ca mperduin , Noord-H oll and. Andere uitzonderlijke waa rn emingen wa ren op 20 febru ari (twee) bij Griendtsveen, Limburg, op 21 februari bij Wilp, Gelderl and, en op 24 febru ari bij Aijen. Zwarte Rotganzen B b nigricans werden gezien op 25 fe bruari (twee) op Texe l, Noord-Ho lland, en op 26 febru ari bij Vl aardingen, Zuid-Holland. In totaa l werden 20 Roodhalsganzen B ruficol/is doorgegeven. De enige serieuze waa rn emin g va n een Amerikaanse Smient Anas americana was op 19 febru ari op Tersc hellin g, Fri es land. De Bronskopeend A fa/ca ta va n H aa rlem, Noord-Holland, werd op 4 febru ari gezien in de ringva art va n de Haarl emm ermeer, Noord-Holland. Een Amerikaanse Wintertaling A crecca caro/inensis zat va naf 3 april bij Ti enhoven, Utrecht. Witoogeenden A nyroca werden opgemerkt op 12 en 23 maa rt op het Goor bij Soerendonk, Noord-Brabant, va n 16 tot 19 maart bij Valken sw aa rd , Noord-Brabant, op 17 en 29 maart bij Velp, Gelderl and, en op 27 maa rt bij Nieuw koop. De doortrek va n adulte Rode Wouwen Mi/vus

mi/vus was dit jaar uitzo nderlijk v roeg. De eerste piek viel in de tweede helft van febru ari , met 47 va n de in totaa l 84 meldin gen in deze peri ode. Van de Zeearend Ha/iaeetus a/bicil/a werden er ten min ste 11 ter pl aatse en zes overvliegend vastgesteld . M et name het gebi ed va n de Brabantse Biesbosc h, Zuid-Holl and, tot en met het Haringvliet, Zuid-Holl and, was zee r in trek bij deze soort (minim aal zes) . Een moge lijke Russische Havik Accipiter gentilis buteoides we rd tot 12 maa rt gez ien bij Sittard , Limburg. Er we rd en 'slechts' 30 Slechtvalken Fa/co peregrinus doorgegeven, waa ronder vijf die op 21 maa rt langstrokken bij Breskens, Zee land . KRAANVOGE LS TO T A LKEN In de peri ode va naf 16 februari we rden c 4000 Kraanvogels G rus grus geteld, met als pi ekperi ode 8 tot 14 maart (37 00). Een mann etj e Kleine Trap Tetrax tetrax ve rbl eef va n 19 tot 27 maart bij de Inl agen va n Westensc houwen, Zeeland. De Grote Trap O tis tarda va n Ro ld e, Drenthe, was daar nog aanwez ig tot 9 maart, terw ijl er op 20 febru ari één langsvloog bij Kijkduin , Zuid-Holland . Groot was de verbazing toe n op de pl ek va n de Kleine Trap bij W estenschou we n van 30 maart tot 1 april een Griel Burhinus oedicnemus opdook. Deze vo ge l had een rode rin g aa n de rechterpoot en is waa rsc hijnlijk afkom stig va n de Engelse popul ati e waa rva n vee l voge ls geringd z ijn . Record aantallen Goudplevieren P/uvia/is aprica ria (3 4 000) en Kieviten Vanel/us vane l/us (110 000) w erden op 21 maa rt geteld bij Bres kens. Een Steppekievit Chettusia gregaria ve rbl eef vanaf 3 april bij Lopik. De eerste Ijslandse Grutto's Limosa /imosa is/andica werden gemeld op 31 maart (vijf) bij de Fl aauwers Inlaag, Zeeland. Rosse Franjepoten Pha/aropus fu/icaria werden waargenomen op 17 febru ari bij Lauwe rsoog en op 20 febru ari bij Katw ijk, Zuid-H olland. Kleine Burgemeesters Larus g /aucoides we rden gez ien op 11 februari bij 001 , Limburg, op 18 febru ari in De Putten bij Camperduin en langs de Maas bij Waa lw ijk, NoordBrabant, op 28 febru ari bij Katwijk en op 29 febru ari bij

93 Zeearenden / White-tailed Eagles Ha/iaeetus a /bicil/a, Hell egatspl aten, Zuid-Holland, 13 janu ari 1996

(Gerard L O u wenee!)

Recente meldingen Hoek va n Holl and, Zu id-H o ll and. De adulte Grote Burgemeesters L hyperboreus bl even aanwez ig tot 9 maa rt bij Den Helder, Noo rd -H oll and, en tot 17 maart bij de Brouwersdam. Daa rn aast wa ren er waa rnemingen va n onvo lwasse n voge ls op 22 en 23 februari in de Marshaven b ij Zutphen, Gelderl and, op 23 februari in De Putten bij Camperduin en op 18 maa rt te Schevenin gen. De zovee lste waa rn emin g va n een Ross' Meeuw Rhodostethia rosea bij Ca mperduin , betrof een adul t d ie op 20 febru ari langsvloog . De eerste Reuzenstern Sterna caspia werd al op 26 maart gemeld b ij Bres kens. Er was één meldin g va n een Zwarte Zeekoet Cepphus gryl/e, en we l op 20 febru ari bij de Maasvlakte. Kleine Alken AI/e al/e wa ren er op 17 febru ari bij Westkapell e, Zee land, en va n 29 febru ari tot 2 maart bij Katwij k. Twee Papegaaiduikers Fratercula arctica we rden op 10 februari va n Scheveningen gemeld. UILEN TOT GORZEN Het rommelde behoo rlijk in Limburg dit voo rj aar. Twee fa nati eke waa rn emers w isten twee soorten op te sporen, waa rva n iedereen we li swaar weet dat ze in het zuiden va n deze prov inc ie moeten zitten, maar die toc h eerst gevond en dienen te wo rd en. O p 3 maart we rd in de mergelgroeve van 't Rooth bij Cad ier en Keer, Lim burg, een mannetj e Oehoe Bubo bubo gehoo rd . Tot in april v iel deze voge l onregelmati g op deze pl ek te belui steren en af en toe te zien. De Middelste Bonte Specht Dendrocopos m edius va n het Vijlenerbos werd al in de vo rige rubri ek gemeld en bl eef vrij wel de gehele periode te bewonderen. De Hop Upupa epops van Katw ijk liet zich ook niet echt wegjagen en was tot 24 maart aanwez ig. Bij Breskens we rd en va n een aantal soorten za ngvogels hoge aa ntallen vastgesteld : 161 Boomleeuweriken LuI/uia arborea op 10 maa rt, 300 Grote lijsters Turdus viscivorus op 9 maart en 25 0 op 10 maart, en 39 000 Vinken Fringil/a coelebs op 21 maa rt. Ook werd hier op 10 maa rt een Grote Pieper Anthus richardi waa rgenomen. Er werd en in de pe ri ode nog eens 140 Pestvogels Bomb ycil/a garrulus gemeld. De tota le sc hatting va n de invas ie loopt uiteen va n minim aal 25 00 tot 4000 exempl aren. De topperi ode lag in de eerste drie weken va n febru ari en het zwaa rtepunt va n de waa rnemingen lag in een strook van oost naar west over het midden va n ons land, met groepen va n meer dan 100 exempl aren in Houten,

Utrecht, Ze ist (a lle Utrecht), en Haa rl em. Waterspreeuwen Cinc/us cinc/us wa ren va n 4 tot 7 februari aanwez ig bij Va lkenburg, Limburg, en op 20 feb ru ari in het Leuvenum se Bos, Gelderl and. Het zou daarbij om twee ve rsc hillende ondersoorten gaan. D e Zwartkeellijster Tu rdus ru ficol/is a trogu la ris va n Den Helder b leef zijn singel trouw tot 20 maart. Het zoeken naar de M iddelste Bonte Specht in het Vijlenerbos leverde regelmati g ook waa rnemin gen va n Taigaboomkruipers Certhia fa miliaris op. Daa rn aast wa ren er meldin gen op 26 febru ari bij Lopik en op 5 maa rt bij Schiedam, ZuidHo ll and. Een Buidelmees Remiz pendulinus vloog op 23 maart over A rcen, Limburg. De Notenkraker N ucifraga caryocatactes va n Veenendaal, Utrecht, bl eef tot 9 maart, terw ijl andere exemplaren ve rsc henen op 8 febru ari b ij Lochum, Gelderl and, twee op 12 febru ari bij Ko llum, Fri es land, en op 18 februari bij Enkhui zen, Noord-H oll and. De Huiskraaien Corvus splendens va n Hoek va n Holl and geven nog regelm atig thui s maa r die va n Renesse, Zee land, lijkt ve rd wenen te z ijn. De kl eine in vas ie va n Witstuitbarmsijzen Ca rduelis hornem anni leve rde deze w inter niet minder dan 27 exempl aren op. Er wa ren waa rnemin gen tot 18 maart b ij Lopik (éé n à twee), tot 19 maa rt bij Baa rn , Utrecht (max im aa l drie), op 6 en 7 febru ari in Groningen, Gronin gen (éé n à twee), va n 7 febru ari tot 20 maart bij het Robbenoordbos, Noord-Holl and, op 8 febru ari bij Vl edder, Drenthe, op 23 en 24 febru ari bij Bergen, Noord Holl and, op 6 maart wederom in Gronin gen, op 9 maart bij Zandvoort, Noord-H oll and, op 10 maa rt langs Bres kens en va n 11 tot 23 maa rt in Sn eek, Fri esland. Bij Bres kens vloog op 9 maart een Vale Woestijnvink Rhodospiza obsoleta temidden va n de ve le 100en langstrekkende Ri etgorze n Emberiza schoen ic/us. Ten zuiden van de Oirsc hotse Heid e, Noord-Brabant, werden op 26 febru ari temidden van een grote groep Geelgorzen E citrine l/a en andere zaadeters twee mannetjes Witkopgors E le ucocephalos ontdekt. Deze bi eve n daar tot 20 maart. Een ander mannetj e verbl eef va n 3 tot 13 maart in de Planken W ambui s, Gelderl and. In beide geva llen gaat het waa rsc hijnlijk om ove rw interaars. De laatste soort va n deze rubri ek is één va n de ve le 'long-stayers' va n deze w inter en we l de Dwerggors E p usil/a va n Katw ijk, die aanwez ig bl eef tot in maart.

Ruud M van Dongen, Albertusstraat 4, 526 7 AD Vught, Nederland Remco Ho fland, Koningstraat 23A, 23 76 CC Leiden, Nederland Peter W W de Rouw, Schoolstraat 3-bis, 358 7 PM Utrecht, Nederland

België Kuifaalscholvers Phalacrocorax aristotelis werden waargenomen te Oostende, West-V laanderen, op 3 en 22 februari, respectievelij k een onvo lwassen en een ad ul t-zomer. Op 13 maart verbleef een Kwak Nycticorax nycticorax bij Jabbeke, AALSC HOLVERS TOT VALKEN

100

West-V laanderen. De en ige Kleine Zilverreiger Egretta ga rzetta werd op 26 febru ari gezien te Wijn egem, Antwerpen; blij kbaar werden de aanta llen behoorlij k ui tged und door de ko ude w inter. Grote Zilverreigers E alba daarentegen bleven het uitstekend doen met in totaa l acht exemplaren, waa rva n te lkens twee te H archies, Hain aut (tot 16 maart) en te Retie, A ntwerpen (tot 29 maart) en te lkens één te Brecht, Antwe rpen, op 10

Recente meldingen

94 Kl eine Trap / Littl e Bu stard Tetrax tetrax, W estensc houw en, Zee land, 24 maart 1996 (patriek Palmen) 95 Middelste Bonte Specht / Middle Spotted Woodpecker D endrocopos medius, Vijlenerbos, Limburg, febru ari 1996 (Raym ond van Splunder) 96 Witkopgors / Pi ne Buntin g Emberiza leucocephalos, mannetj e, O irsc hotse H eid e, N oo rd-B rabant, maa rt 199 6 (Rob G Bo uwman) 97 Griel / Sto ne-curl ew Burhinus oedicnemus, W estensc houwen, Zee land, 31 maart 1996 Uan va n Holten)

febru ari ; Di epenbeek, Limburg op 24 maart; Jabbeke va n 12 febru ari tot 2 maart; Rijkevorse l, A ntwerpen, va n 18 tot 24 maa rt; en Vorse laar, Antwerpen, op 1S februari . Een bij zo nder vroege Purperreiger Ardea p urp urea trok op 21 maart ove r We nduin e, West-Vlaa nderen. Er werden in totaa l 3S Ooievaars Ciconia ciconia gemeld. Er ve rbleven meer Wilde Zwanen Cygnus cygnus dan in andere w inters; het grootste aantal ui t een totaa l va n 76 was een groep va n 26 bij Neerpelt, Limburg. Er moeten in V laanderen c 20 (ongeringde!) Dwergganzen A nser eryth ropus hebben gezeten, waa rva n c 10 te Boekhoute-Waterv liet-Bassevelde, Oost-Vlaa nderen; vier in de U itkerkse Polders, West-V laanderen; dri e te Hoeke, West-Vlaan deren; twee te Damm e, West-Vlaanderen; en één te D udzele-Zeebrugge, West-V laanderen; een absoluut Belgisc h reco rdjaar. In de U itkerkse Polders

ve rb leef va n 21 febru ari tot 2 maart een sc hu we w itte Sneeuwgans A caerulescens. Bovendien was hier de grootste co ncentratie (22) va n de 46 gemelde Witbuikrotganzen Branta bernicla hrota. Kleine Canadese Ganzen B canadensis ssp werd en gez ien te Stalhill e, W est-V laanderen, van 17 tot 22 febru ari , b ij Boekh oute op 26 febru ari en in de U itkerkse Polders op 2 maart. Deze laatste pl aats was van 24 tot 26 febru ari ook goed voo r drie Roodhalsganzen B ru ficollis; op 6 maart zaten er twee te V li ssegem-De H aan, West-Vlaanderen. Een onts napt mannetje Siberische Taling A nas fo rmosa w ist z ich vanaf 8 maart te handh aven op Fort 6 te Wilrij k, A ntwe rpen. Een totaa l va n 25 Krooneenden Netta rufina mag voor België niet slecht genoemd wo rden. Een mannetj e Grote Tafeleend Aythya va lisineria ve rbleef op 31 maart te Li er, A ntwe rpe n, maar was de vo lgende

101

Recente meldingen

98 Pestvogel / Boh emian Waxwin g Bombycilla ga rrulus, Papendrecht, Zuid-H oll and, maart 1996 (Chris Schenk)

99 Pestvogel / Bohemian W axwin g Bombycilla garrulus, Katw ijk, Zuid-Holland, 29 janu ari 1996 (RenĂŠ van Rossum)

102

Recente meldingen

100 Zwa rtkeellij ster / Bl ack-throated Thrush Turdus ru ficol/is atrogularis, eerste-winter vrou wtj e, Den Helder, Noo rd -Holl and, 12 j anu ari 1996 (Re né Pop)

dag reeds verd wenen. Het mannetj e Ringsnaveleend A col/aris va n Bl okkersdijk, A ntwerpen, bl eef nog de gehele peri ode aanwez ig. Wilde Witoogeenden A nyroca vebl even nog te Duffel, A ntwe rpen, tot 13 febru ari (op 19 febru ari te Pull e, A ntwerpen); op Bl okkersdijk op 11 feb ru ari; te Rotse laa r, Brabant, va n 11 tot 17 maart; en te Kall o-Doe l, Oost-V laanderen (twee) op 17 maa rt. De eerste Kleine Topper A affinis voor België was een eerste-winter mannetj e dat va n 15 tot 25 febru ari ve rbl eef b ij Sint-K rui s-Winkel, Oost-V laanderen. Een Rosse Stekelstaart Oxyura jam aicensis zwom op 3 maart bij Neerh aren, Limburg. De eerste Zwarte Wouwen Milvus mig rans vlogen over Schulen, Limburg, op 22 maart en over Bertem, Brabant, op 30 maa rt. Er we rden niet minder dan 66 Rode Wouwen M milvus waa rgenomen waa rva n er 35 overv logen tu ssen 24 en 27 feb ru ari. O p 4 februari vloog een ad ulte Zeearend Ha/iaeetus albicilla boven het spaa rbekken te Merkem-Woumen, West-V laa nderen, en op 11 febru ari pl eisterde een on vo lwassen voge l bij Mol, A ntwerpen. Een ongedeterminee rde arend Aquila trok op 9 maart ove r Blokkersdijk. De eerste Visarenden Pand ion ha/iaetus versc henen te Latour, Lu xembourg, va n 27 tot 29 maart; te Li er op 28 maart; en te Beerse, Antwerpen, op 31 maa rt. Een bij zonder vroeg vrouw tj e Roodpootvalk Fa lco vespertinus vloog op 31 maa rt over Meerhout, A ntwerpen; enkele dagen later vo lgden nog twee andere waa rn emin gen in V laanderen. Slechtvalken F peregrinus deden

het met een totaal va n 22 ook niet zo slecht. KRAANVOG ELS TOT VINKEN In totaa l werden meer dan 92 1 Kraanvogels C rus grus geteld, met de trekpiek in midden maart. De grootste groep, c 400 voge ls, vloog ove r de Hoge Venen, Li ège, op 9 maa rt. De eerste Ijslandse Grutto's Limosa limosa islandica we rd en op 17 en 31 maart opgemerkt te Kalmthout-Wuu stweze lN ieuw moer, Antwe rpen. De eerste-winter Rosse Franjepoot Phalaropus fulica ria, die in janu ari we rd on tdekt in Oostende, bl eef nog tot 24 fe bru ari ter pl ekke. De tweede-zomer Grote Burgemeester Larus hyperbore us zat nog de gehele periode te Oostende- Bredene. Tot ten min ste 4 maart vertoefde h ier ook een hyb ride Grote Burgemeester x Zilvermeeuw L hyperbore us x argentatus. Dode Kleine Alken A lle alle we rd en opgeraapt te De Pa nn e, Mari akerke, Middelkerke, en Oostende, alle in West-V laanderen. O p 21 febru ari lag er op het strand va n zowe l N ieuwpoort als Westende, beide WestV laa nderen, een aangespoe lde Papegaaiduiker Fratercula arctica. Een Zomertortel Streptope/ia turtur werd op 7 febru ari gezien te Doel. Terw ijl er ove ral nieuwe kl eine groepjes (tot 10) Pestvogels Bom bycilla garrulus opdoken, groe ide het aa ntal in Berchem, A ntwerpen, zeer snel aa n tot dit op 9 maart een max imu m bereikte va n 71, een nieuw Belgisc h record . De w interinvas ie resulteerde in België in een totaa l va n 316. Buidelmezen Remiz pendulinus wa ren aanwez ig te Li er op 24

103

Recente meldingen

101 W itstu itbarmsijs! Arctic Redpoll Cardu elis homemanni, Bergen, Noord-Hol land, 24 febru ari 1996 (Sa nder Lagerveld) 102 Kleine Topper ! Lesser Scaup Aythya affinis, male, Sint-Kru is-Winkel , Oost-Vlaanderen, februari 1996 (Luc Verroken)

maart (één) en va naf 27 maart (twee), en op 25 maart bij Latour (twee) . Bij BaarI e, Oost-Vlaanderen, verbl eef va n 29 februari tot 4 maa rt ee n ontsnapt vrou w tje Langstaartroodmus Uragus sibiricus. Op 22 februari werd ee n Witstuitbarmsijs Carduelis homemanni gevangen in Putte-Kapellen, Antwerpen.

Mystery photograph 55. 50 luti on in next issu e

Deze waa rnemin gs lij st kwam tot sta nd met medewerking va n Peter Co ll aerts (Tien en), Hugues Dufourn y (H ain ornitho), Koen Leysen (Limburg), Dirk Symens (VLAVI CO) en W ill y Verschueren (Linkeroever). Ook de hulp va n al d iegenen di e (hun) waarnem in gen meedee lden op de Belgische Dutch Bi rding-vogellijn (034880194) was hi er onontbeerlijk.

Cera ld Driessens, Bosstraat 44, 2500 Lier, België

DB Actueel Oehoe in groeve 't Rooth Op zondag 3 maa rt 1996 hoo rden Patri ck Palmen en ju stin j ansen va naf 19:00 ee n mann etj e Oehoe Bubo bubo roepen in de groeve 't Rooth, Limburg. De voge l riep o ngeveer ee n uur en ee n kwartier vrij we l onafgebroke n. De voge l werd pas op vr ijdagavond 8 maa rt weer gehoo rd en kon in dat wee kend door ve le be langste ll end e voge laa rs wo rd en be luisterd en getapet. Vanaf 6 tot ten min ste 26 april we rd de Oehoe ook af en toe in de sc hemer gez ien en kon hij worde n gefotografeerd. Indien aa nvaa rd is dit het v ijfde geva l voo r Nederl and . Een ee rder geva l uit Zuid-Limburg betreft ee n vrouw tj e in de nab ij gelegen juli anagroeve nabij Cad ier en Keer va n 3 februari tot m idden april 1988 (cf Dutch Birdin g 10: 187- 188, 1988) . PATRICK PALMEN & JUSTIN JANSEN

104

(Duteh Birding 1B: 104, april 19961

UNIEKE VOGELREIS NAAR FRANS-GUYANA

architectura +natura international booksellers Leliegrachl44 - 1015 DH Amslerdam-C Telefoon 020-6 23 61 86 Holland

In Frans-Guyana komen zo'n

700 vogelsoorten voor. De Oranje Rotshaan, de Rode Ibis, de Grote- en de Kleine Geelpootruiter en ook de Kleine Grijze Strandloper zijn er te zien. Om de vele soorten Houtkruipers te vinden, dient u te beschikken over goede gidsen. Wij kunnen u hierbij behulpzaam zijn, doordat wij zelf de gebieden uitstekend kennen en bovendien de talen ter plaatse en Nederlands spreken.

• Pholographic guide la birds of Namibia lan Sinclair & Jackie Sinclair f 26.65 • The Macmillan birder's guide la European and Middle Easlern birds Alan Harris, Hadoram Shirihai & David Chris tie f 56.70 • Minds of birds Alexander Skutch

f 65.60

• Zout op de staart - vo gelverhalen Dana Constandse

f 29.50

• Nordens Fugle (3e editie) Benny Gènsbel

f 79.50

• Vogelobservatiehutten in Zeeland Provincie Zeeland

f 5.00

• De Lepelaars van de Muy Nol Binsbergen

f 19.50

• Sijsjes en Drijfsijsjes: de vogels van Amsterdam Martin Melchers & Remco Daalder (redactie)

Wij bieden u een geheel verzorgde vogelvakantie aan. De benodigde informatie kunt u aanvragen op de telefoonnummers: 015-3109715 of 070-3668629. U kunt ook bij ons persoonlijk informatie vragen en wel via faxnr.: 00-594-326043.

f 39.50

W IJ

Quality bird trips at affordable prices Migration extravaganzas at Falsterbo and Öland, Sweden - Sept. - Oct. Cape May Special, USA - Sept.

Reizen in Antarctica en Micronesië (nov.-mrt.), Spitsbergen en Groenland (juni-sept.), Banda Zee en Christmas Island (okt.) met klein schip (max. 36 pass.) .. .............. v.a. f 4.900,-

1997 Whooping Cranes in Texas - April. Masked Booby on the Dry Tortugas, Florida - April. Artic Summer - Varanger Fjord - June. South Africa Bird-Safari - OctfNov. Also customized tours anywhere in northern Europe. Do you have a "want" list? I have the birds!

Reizen naar zeehondenbaby's en rendiervolk (feb.-mrt.), Taymyr, Franz Josef Land en Noordpool (mei-juli) met transport per helicopter en logies in pool bases (max. 14 pass.) ....... v.a.! 3.980,-

Ibis Excursions Jeff Price, lndelukket 47 2900 Hellerup, Denmark. Tel: +(45) 39624162

LE VER EN

Natuurreizen in Poolgebieden ~~~~~~:; en Tropen

1996

Write for details:

PR O BEREN MAA T W ERK TE

Stichting Plancius Rapenburgerstraat 109, 1011 VL Amsterdam tel. : 020 - 4221411, fax : 020 - 4222126

111

'I,

MEBWEB

hetVogeljaar

1 1.. Het tijdschrift 'het Vogel(\ ", . \ jaar' verschijnt zes maal . . per jaar en houdt haar le. . . zers al ruim 40 jaar op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van vogelstudie en vogelbescherming .

Services

1 . (.

follow: Dutch Bi rding Natuur en Boek Dutch Birding Travel Report Service

'het Vogeljaar' wordt als het meest informatieve vogeltijdschrift in de Benelux beschouwd.

and j oin

Omdat het geen commercieel blad is kan de abonnementsprijs uiterst laag worden gehouden.

The Bird Connection hup :lIwww.hol.nU - mebwebl birdcon.html the best birdsite on the internet

Door overmaking van f 25,- op postbanknummer 964 472 ten name van 'het Vogeljaar' Boterbloemstraat 20 , 5321 RR Hedel (04199 - 1967) , onder vermelding van 'nieuwe abonnee' ontvangt u als welkomstgeschenk onze nieuwe veertiendaagse Vogelkalender, waarvan u na gebruik een vogelboekje overhoudt.

FO R DE T A I LS CONTAC T:

MEBWEB p/a Marc Guyt, J.W. Frisodreef 17 2224 Be Katwijk, Tel.: +31 714073317

email: contact@mebweb.hol.nl

Topical, lively, informative and ...

BIRDING

WORLD

Europe's premier monthly magazine for keen birders.

* Identification * News * Rarities * Prize Quizbirds

* Conservation * Europe & Worldwide "at the top ot the market tor serious birders" - BTD News "essential reading" - Birding

Write now for a FREE sample issue. - or just subscribe now. For the next 12 issues, send t38 (major credit card nos. w ith expiry date accepted) to: B/rd/ng Wor/d, Stonerunner, Coast Road, C/ey next the sea, Holt, Norfo/k NR25 7RZ, UK

Dutch Birding

CHIEF EDITOR Arnoud va n den Berg (telephone +31-235378024, fax +31-235376749) DEPUTY CHIEF EDITOR Enno Ebels (telephone / fax +31-30296 1335) EXECUTIVE EDITOR André va n Loon (telephone / fax +31-206997585) PHOTOGRAPHIC EDITOR René Pop (+31-183630585) EDITORlAL BOARD Ferd y Hieselaar, Graham Holloway (Eng land), Peter Meininger and George Sangster EDITOR lAL ADVISORY BOARD Peter Barthel (Germany), Gerald Driessens (Belgium), Klaas Eigenhuis (Netherlands), Dick Forsman (F inland), Ted Hoogendoorn (Netherlands), Lars Jonsson (Sweden), Anthony McGeehan (North ern-Ireland), Killian Mullarney (Ireland), Gera ld Oreel (Netherlands), Kees Roselaar (Netherlands), Frank Rozendaal (Netherlands), Hadoram Shirihai (lsrael), Gunter De Smet (Belgium) and Peter Symens (Belgium) EDITORlAL ASSISTANTS Ruud van Dongen , Gera ld Driessens, Remco Hofland, Hans van der Meulen , Peter de Rouwand Jaap Sche lvis PRODUCTION AND LAY-OUT André van Loon and René van Rossum ADVERTISING Peter Meijer (telephone +31-348431905, fax +31-348420394) SUBSCRIPTIONS The subscription rate for 1996 is: NLG 57.50 (Netherlands), BEF 1250.00 (Belgium), NLG 65.00 (other countries inside Europe) and NLG 70.00 (cou ntries outside Europe, airmail). A subscription can be entered preferably by sending a Eurocheque, with the amount payable in Dutch gui lders, t~: Dutch Birding (subscriptions), c/o Anja Nusse, Symfoniestraat 21, 1312 ET Almere, Netherl ands. Payment mayalso be made by credit card (Access, Eurocard, MasterCard or Visa). Please send your credit card type and account number, indicating the expiry date and appending a signature. (Note: this latter method of payment is not applicable to subscribers resident in the Netherlands and Belgium.) British and Irish subscribers can pay by Sterl ing cheque (G BP 25.00) or Eurocheque (G BP 25.00 or NLG 65.00) . The subscription starts upon receipt of payment. Dutch Birding is a bimonthly journal with issues in February, April , June, August, October and December. It publishes original papers and notes on morphology, systematics, occurrence and distribution of birds in the Benelux, Europe and elsewhere in the Palea rcti c region. It also publishes contributions on birds in the Asian-Pacific region and other reg ion s. The Dutch , English and scientific bird names follow: the Checklist of birds of the Netherlands by A B van den Berg & CA WBosman (1996, Santpoort-Zu id); The 'British Birds ' list of English names of Western Palearctic birds by British Birds (1993, Blunham); the list compiled by C S Roselaar in the Dutch edition of The illustrated encyc/opedia of birds of the world by C M Perrins (1991 , Weert); and Oistribution and taxonomy of birds of the world by C G Sibley & B L Monroe Jr (1990, New H aven). Manuscripts shou ld shou ld preferably be submitted on diskette (Mac intosh or MS-DOS word processors) together with a printed hard copy. If this is not possible, the manu script shou ld be typewritten with double line-spacing and wide margins on both si des. More inform ation is available from the ed itors. A schedule of payment rates for authors, photographers and artists is availab le from the editors.

Dutch Birding Association BOARD Gijsbert van der Bent (president, telephone +31-714013606), Chris Quispel (secretary, telephone +31-715124825 ), Ro y de Haas (treasurer), Arnoud van den Berg and Peter M eijer BOARD ASSISTANTS Theo Admiraal, Gerald Driessens, Ron van den Enden, Hans Gebuis, Leo Heemskerk, Remco Hofland, Paul Knolie, Ger Meesters, Anja Nusse, Wim van der Schot, Kees Tiemstra and Arnold Veen

International jou rna I on Palearctic birds

EDITORS

Dutch Birding Postbus 116 2080 AC Santpoort-Zuid etherlands fax +31-235376749 PHOTOGRAPHIC EDITOR

Dutch Birding c/o René Pop Zusterhuis 10 4201 EH Gorinchem Netherlands SUBSCRIPTIONS AND CIRCULATION

Dutch Birding Association c/o Anja Nusse Symfoniestraat 21 1312 ET Almere Netherlands BOARD

Dutch Birding Association Postbus 75611 1070 AP Amsterdam Netherlands DUTCH RARITIES COMMITIEE

CD A Postbus 45 2080 AA Santpoort-Zuid Netherlands

DUTcH BIRDING TRA VEL REPORT SERVICE (DBTRS) Ib Huysman, Postbus 737, 9700 AS Groningen, Netherlands, telephone +31-503145925 , fax +31-503144717

Dutch rarities committee (CD NA) MEMBERS Edward van ijzen doorn (chairman, telephone +31-235391446), Karel Mauer, Jan van der Laan, Kees Roselaar, Jelle Scharringa (secretary, telephone +31-302523801), H ans Schekkerman, Gerard Steinhaus and W im Wiegant (archivist) The CDNA is a committee of the Dutch Birding Association and the Netherlands Ornithological Union.

© 1996 Stichting Dutch Birding Association. The copyright of the photographs and drawings remains with the photographers and artists . ISSN 0167-2878. Printed by Steens Schiedam BV, Postbus 59,3100 AB Schiedam, Netherlands

INTERNET

httpJ/www.hol .n V-mebweb/dba.html

Dutch 8irding Artikelen

J AARGANG

53 59 63 69 73 74 75

Brieven

18 NUMMER 2 1996

VOLUME

NUMBER

2 1996

Birding in The Gambia Roy de Haas & Anja Nusse Large numbers of Relict Gu ll s on H appy Island, China, in August-September 1994 Felix Heintzenberg & Jochen Dierschke Kleine Topper in Zee land in wi nter en voorjaar 1994/95 Jan Goedbloed & Rob Sponselee Bruinkopgors bij Sint Philipsland in juni 1995 Peter L Meininger Hybride smient bij Deventer in feb ru ari-maart 1994 Peter de Vries & Mark Zekhuis Rufous-tailed Scrub-robin lacking black-and-white tail-mark ings Hendrik van der Vloet Dutch records of possible escapes Enno B Ebe/s

82 83

Roze Peli kaan in Zuid-Kennemerl and in augustus 1974-j anuari 1975 Arnoud B van den Berg Ad ditional inform ation on status of Griffon Vulture in Europe Eddy G 5 Gadeyne Moult of Oriental Great Reed Warbier Jon R King Additional record of hybrid Az ure x Blue Tit in Europe Robert Potvliege

Varia

'White Raven ' Enno B Ebels

Trends in systematics

Species limits in the Blue Tit complex: new evidence from play-back stud ies George Sangster

Recensies

Birds to watch 2 - the wo rld list of threatened birds by N J Collar, M J Crosby & A J Stattersfi eld & Key areas for threatened birds in the Neotropics by David C Wege & Adrian J Long George Sangster Where to watch birds in Africa by Nigel Wheatley Guy M Kirwan Bird migration (Israel Journal of Zoology 41 (3), 1995. Special issue: Proceedings of the Internationa l Conference on Bird Migration, 3-7 Apri l 1994, Eilat, Israel) by Yossi Leshem (guest ed itor) André J va n Loon The Tree Sparrow door J Denis Summers-Smith Peter L Meininger

DBA-nieuws

Verkeerd te lefoonn ummer Remco Hofland in telefoonlijst

Aankondigingen & verzoeken

Greek Important Bird Areas; Moroccan Rare Birds Committee: change of add ress; Norwegian Mammal Atlas; Pan-Asian Orn itho logica l Congress & BirdLi fe Asia Conference; Voge ltrek bij Breskens : een introductie

WP reports

WP reports: February-March 1996 Arnoud B van den Berg

Recente meldingen

89 89

DB Actueel

Nederland: februari -m aart 1996 Ruud M van Dongen, Remco Hofland & Peter WWdeRouw 100 België: februa ri-m aart 1996 Gera ld Driessens 104 Oehoe in groeve 't Rooth

Voorplaat / front cover

Amerikaanse Grijze Ruiter / Wandering Tattler Heteroscelus incanus, Hawai i, Hawai i, USA, april 1989 (René Pop)

Abstracted/indexed in

Auk, Eco log ica l Abstracts, Emu, GEOBASE (Geo Abstracts Database), Ibis, O rnitho logische Schriftenschau, Wildlife Review, Zoo logica l Record