Φύλλα εργασίας Γραμματικής Δ Δημοτικού

ΦΤΛΛΑ ΔΡΓΑ΢ΙΑ΢ ΢ΣΟ ΓΙΓΑΚΣΙΚΟ ΑΝΣΙΚΔΙΜΔΝΟ ΣΗ΢ ΓΛΧ΢΢Α΢ ΣΑΞΗ: Γ ΓΗΜΟΣΙΚΟΤ Δθπαηδεπηηθόο: Σζηκνύλε Θενδώξα ΢ρ. Μνλάδα: ΢ρ. Κέλ. Καξδακύισλ ΢ρ. Έηνο: 2016-2017

ΣΑ ΜΔΡΗ ΣΟΤ ΛΟΓΟΤ ● Άξζξα νλνκάδνπκε ηηο κηθξέο ιέμεηο πνπ κπαίλνπλ κπξνζηά από ηα νπζηαζηηθά. Σα άξζξα είλαη: α) ην νξηζηηθό: ν, ε, ην β) ην αόξηζην: έλαο, κία (κηα), έλα π.ρ. ν ιύθνο, ε αιεπνύ, ην άινγν έλαο ιύθνο, κία αιεπνύ, έλα άινγν ● Οπζηαζηηθά νλνκάδνπκε ηηο ιέμεηο πνπ θαλεξώλνπλ όλνκα, δών ή πξάγκα. Σα νπζηαζηηθά έρνπλ ηξία γέλε: αξζεληθό, ζειπθό θαη νπδέηεξν. Σα νπζηαζηηθά έρνπλ δύν αξηζκνύο: ηνλ εληθό θαη ηνλ πιεζπληηθό. π.ρ. Μαξία (πξόζσπν) πίλαθαο (πξάγκα) ζθύινο (δών) ● Βπίζεηα νλνκάδνπκε ηηο ιέμεηο πνπ θαλεξώλνπλ ηη ινγήο είλαη ηα νπζηαζηηθά, δειαδή πνηα πνηόηεηα ή ηδηόηεηα έρνπλ ηα νπζηαζηηθά. Σα επίζεηα έρνπλ ηξία γέλε: αξζεληθό, ζειπθό θαη νπδέηεξν. Σα επίζεηα έρνπλ δύν αξηζκνύο: ηνλ εληθό θαη ηνλ πιεζπληηθό. π.ρ. ν όκνξθνο, ε όκνξθε, ην όκνξθν ν θαιόο, ε θαιή, ην θαιό ● Ρήκαηα νλνκάδνπκε ηηο ιέμεηο πνπ θαλεξώλνπλ όηη θάπνηνο θάλεη θάηη ή παζαίλεη θάηη. Σα ξήκαηα έρνπλ έμη πξόζσπα: εγώ, εζύ, απηόο, εκείο, εζείο, απηνί. Σα ξήκαηα έρνπλ δύν αξηζκνύο: εληθόο (εγώ, εζύ, απηόο) θαη πιεζπληηθόο (εκείο, εζείο, απηνί). π.ρ. εγώ δηδάζθσ (θάλσ θάηη) εγώ δηδάζθνκαη (παζαίλσ θάηη)

εκείο ρηελίδνπκε (θάλσ θάηη) εκείο ρηεληδόκαζηε (παζαίλσ θάηη)

ΤΠΟΚΔΙΜΔΝΟ – ΑΝΣΙΚΔΙΜΔΝΟ ● Δ ιέμε (πξόζσπν, δών ή πξάγκα) πνπ απαληά ζηελ εξώηεζε «πνηνο;, πνηα; πνην;, πνηνη;, πνηεο, πνηα; θάλνπλ θάηη» είλαη ην ππνθείκελν ηνπ ξήκαηνο ζε κηα πξόηαζε. π.ρ. Ο Γηάλλεο δηαβάδεη. ↓ ↓ Τπνθείκελν Ρήκα ● Σα ππνθείκελα ζε κηα πξόηαζε κπνξεί λα είλαη έλα αιιά θαη πεξηζζόηεξα. π.ρ. Ο Γηάλλεο, ν Κώζηαο θαη ε Βιέλε δηαβάδνπλ. ↓ ↓ ↓ ↓ Τπνθείκελν Τπνθείκελν Τπνθείκελν Ρήκα (πνηνο;) (πνηνο;) (πνηνο;) ● Πάληα ην ππνθείκελν βξίζθεηαη ζε πηώζε νλνκαζηηθή ● Δ ιέμε (πξόζσπν, δών ή πξάγκα) πνπ απαληά ζηελ εξώηεζε «ηη;, πνηνλ;, πνηα;, πνην;, πνηνπο;, πνηεο;, πνηα;» είλαη ην αληηθείκελν ηνπ ξήκαηνο ζε κηα πξόηαζε. π.ρ. Ο Γηάλλεο δηαβάδεη ην γξάκκα. ↓ ↓ ↓ Τπνθείκελν Ρήκα Ώληηθείκελν (πνηνο;) (ηη;) ● Σα αληηθείκελα ζε κηα πξόηαζε κπνξεί λα είλαη έλα αιιά θαη πεξηζζόηεξα. π.ρ. Ο Γηάλλεο δηαβάδεη ην γξάκκα, ην βηβιίν θαη ηελ εθεκεξίδα. ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ Τπνθείκελν Ρήκα Ώληηθείκελν Ώληηθείκελν Ώληηθείκελν (πνηνο;) (ηη;) (ηη;) (ηη;) ● Πάληα ην αληηθείκελν βξίζθεηαη ζε πηώζε αηηηαηηθή. Ώ΢ΚΔ΢ΒΕ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά κε ην θαηάιιειν ππνθείκελν. ν αζιεηήο ν δάζθαινο ε γάηα ην αεδόλη ν ζθύινο ε ζθήθα ν θεπνπξόο

……………………… δηδάζθεη. ……………………… θειαεδά. ……………………… γαβγίδεη. ……………………… γπκλάδεηαη. ……………………… πνηίδεη. ……………………… ηζηκπάεη. ……………………… ληανπξίδεη

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά κε ην θαηάιιειν αληηθείκελν. ην δάζνο Ο μπινθόπνο θόβεη …………………… ηα παληά Ο άλεκνο θνπζθώλεη …………………… ξνύρα Ο δαζνθύιαθαο πξνζηαηεύεη ………… ηα δέληξα Οη αζηπλνκηθνί έπηαζαλ ………………… ηνλ θιέθηε Ο καλάβεο δπγίδεη …………………… ηα θαξπνύδηα Ώπηόο ν θύξηνο πνπιάεη ………………… ζπίηηα Οη γπλαίθεο αγνξάδνπλ ……………………

3. ΢ηηο παξαθάησ πξνηάζεηο λα βάιεηο ζε θύθιν ηα ππνθείκελα ησλ ξεκάησλ θαη λα ππνγξακκίζεηο ηα αληηθείκελα ησλ ξεκάησλ. Σα παηδηά θάλνπλ δνπιείεο. Δ Καηεξίλα ζθνπγγαξίδεη ην πάησκα θαη ε Άλλα θαζαξίδεη ηα ηδάκηα. Ο Αεκνζζέλεο θνξάεη ηε θόξκα ηνπ θαη επηδηνξζώλεη ην πνδήιαηό ηνπ. Δ ΐαξβάξα γπαιίδεη ηα παπνύηζηα ηεο θαη ν Ώλδξέαο καδεύεη ηα μεξά ρόξηα ηνπ θήπνπ. ΋ηαλ ηειεηώζεη, ζα βάςεη ηα θάγθεια ηνπ θήπνπ.

΢ύλζεηεο ιέμεηο κε ην δη(ζ)- θαη ην δπζ● Αελ πξέπεη λα κπεξδεύνπκε ηηο ιέμεηο πνπ είλαη ζύλζεηεο κε ηη δη(ζ)- θαη ην δπζ-. ● Σν αξηζκεηηθό δύν γίλεηαη δη(ζ)- όηαλ είλαη πξώην ζπλζεηηθό ζε κηα ζύλζεηε ιέμε θαη δειώλεη όηη ην δεύηεξν ζπλζεηηθό ππάξρεη δύν θνξέο. π.ρ. δηζύιιαβε ιέμε → ε ιέμε κε δύν ζπιιαβέο δίθιηλν δσκάηην → δσκάηην κε δύν θιίλεο (=θξεβάηηα) ● Σν κόξην δπζ- κπαίλεη σο πξώην ζπλζεηηθό ζε κηα ζύλζεηε ιέμε θαη δειώλεη ηε δπζθνιία ή ην θαθό απνηέιεζκα. π.ρ. δπζθίλεηνο → απηόο πνπ θηλείηαη κε δπζθνιία δπζνζκία → ε θαθή, δπζάξεζηε κπξσδηά Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ παξαθάησ ιέμεσλ κε α΄ ζπλζεηηθό ην δη(ζ)- θαη ην δπζ-. Έρσ λα ζαο πσ θάηη πνιύ ………άξεζην. Δ Έξηθα ………ηύρεζε ζην γάκν ηεο. Ο γείηνλάο καο έρεη πέληε εγγόληα θαη δύν ………έγγνλα. Δ καληηλάδα είλαη ………ηηρν πνίεκα. Σν κάζεκα ησλ αγγιηθώλ είλαη ………σξν. Γηα λα θηάζνπκε ςειά ζην βνπλό, πεξάζακε από ………βαηα κνλνπάηηα. ΢ηελ θπξηαθάηηθε εθεκεξίδα είραλ έλα ………ζέιηδν αθηέξσκα ζηε Μαξία Κάιιαο.

2. Να γξάςεηο κε κία ζύλζεηε ιέμε πώο ιέγεηαη: ην απηνθίλεην πνπ έρεη δύν πόξηεο ην θαιάζη δύν πόλησλ απηόο πνπ δύζθνια πηζηεύεη θάηη ην απηνθίλεην κε δύν κόλν ζέζεηο ν αεηόο πνπ έρεη δύν θεθάιηα ε άδεηα πνπ δηαξθεί δύν κήλεο

→ ……………………………………… → ……………………………………… → ……………………………………… → ……………………………………… → ……………………………………… → ………………………………………

Δλεζηώηαο- Παξαηαηηθόο- Μέιινληαο Δμαθνινπζεηηθόο Παξειζόλ Παξαηαηηθόο π.ρ. δηάβαδα

Παξόλ

Μέιινλ

Δλεζηώηαο δηαβάδσ

Δμαθνινπζεηηθόο Μέιινληαο ζα δηαβάδσ

● Σν ξήκα πνπ αλαθέξεηαη ζε θάηη πνπ γηλόηαλ ζην παξειζόλ ζπλέρεηα, δειαδή είρε θάπνηα δηάξθεηα, είλαη ζε ρξόλν παξαηαηηθό. π.ρ. ΋ηαλ ήκνπλ κηθξή, δηάβαδα κε ηε βνήζεηα ηεο κακάο κνπ. ● Σν ξήκα πνπ αλαθέξεηαη ζε θάηη πνπ γίλεηαη ηώξα, δειαδή απηή ηε ζηηγκή πνπ κηιάκε, είλαη ζε ρξόλν ελεζηώηα. π.ρ. Σώξα δηαβάδσ ιίγεο ώξεο. ● Σν ξήκα πνπ αλαθέξεηαη ζε θάηη πνπ ζα γίλεηαη ζην κέιινλ ζπλέρεηα, δειαδή ζα έρεη θάπνηα δηάξθεηα, είλαη ζε ρξόλν εμαθνινπζεηηθό κέιινληα. π.ρ. ΋ηαλ κεγαιώζσ, ζα δηαβάδσ κόλε κνπ. Παξαηαηηθόο δηάβαδα δηάβαδεο δηάβαδε δηαβάδακε δηαβάδαηε δηάβαδαλ

Δλεξγεηηθή Φσλή Δλεζηώηαο δηαβάδσ δηαβάδεηο δηαβάδεη δηαβάδνπκε δηαβάδεηε δηαβάδνπλ

Δμαθνι. Μέιινληαο ζα δηαβάδσ ζα δηαβάδεηο ζα δηαβάδεη ζα δηαβάδνπκε ζα δηαβάδεηε ζα δηαβάδνπλ

Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηνλ παξαθάησ πίλαθα γξάθνληαο ηα ξήκαηα θαη ζηνπο ηξεηο ρξόλνπο, ζην ίδην πξόζσπν θαη ζηνλ ίδην αξηζκό. Βλεζηώηαο πιεξώλεη

Παξαηαηηθόο

Μέιινληαο Βμαθνινπζεηηθόο

πηάλακε ζα θηάλνπλ δσγξαθίδεηο ζα πηζηεύεηε έηξερεο θνηηάδνπλ ζα θόβνπκε

2. Να ππνγξακκίζεηο ηα ξήκαηα ησλ παξαθάησ πξνηάζεσλ θαη λα γξάςεηο ζηε παξέλζεζε ζε πνην ρξόλν βξίζθνληαη. Κάζε πξσί μππλάσ πνιύ λσξίο. (……………………………) Οη γνλείο κνπ ζα ιείπνπλ ην ΢αββαηνθύξηαθν. (……………………………) Παιηόηεξα καζαίλακε λέα ηνπ. (……………………………) Ο αλειθπζηήξαο δε ιεηηνπξγεί γηα ηερληθνύο ιόγνπο. (……………………………) Δ Ώξηζηέα έθιαηγε όιν ην βξάδπ. (……………………………) Θα ζεκεηώζεηο εζύ ηε βαζκνινγία; (……………………………) Ο ππάιιεινο ζπκπιήξσζε ηελ αίηεζε. (……………………………) Ο γηαηξόο εμεηάδεη ηνλ αζζελή. (……………………………)

ΣΑ ΑΠΟ΢ΙΧΠΗΣΙΚΑ (…) ● Σα απνζησπεηηθά (…) είλαη ηξεηο ηειείεο ε κία δίπια ζηελ άιιε. Σα ρξεζηκνπνηνύκε ζπλήζσο ζην ηέινο κηαο πξόηαζεο γηα λα δείμνπκε όηη ε πξόηαζε δελ έρεη ηειεηώζεη γηα δηάθνξνπο ιόγνπο: είηε γηαηί δε ζέινπκε λα πνύκε ηε ζπλέρεηα είηε γηαηί κ’ απηόλ ηνλ ηξόπν ζέινπκε λα εθθξάζνπκε θάπνην ζπλαίζζεκα (π.ρ. ζπγθίλεζεο) είηε γηαηί ε ζπλέρεηα ηεο πξόηαζεο είλαη απηνλόεηε. π.ρ. Αελ μέξσ ηη άιιν λα πσ γηα λα ζαο επραξηζηήζσ… Καη κόλν πνπ ην θέξλσ ζην κπαιό κνπ… ● Μεξηθέο θνξέο κπνξνύκε λα ηα ρξεζηκνπνηήζνπκε θαη ζηε κέζε κηαο πξόηαζεο αλ ζέινπκε λα δηαθόςνπκε γηα ιίγν ην ιόγν καο. π.ρ. Ήζεια λα ζε ξσηήζσ… Άζε ηα ιέκε άιιε θνξά. ● Ώλ ρξεηαζηεί λα βάινπκε εξσηεκαηηθό ή ζαπκαζηηθό καδί κε απνζησπεηηθά ζην ηέινο κηαο πξόηαζεο, ηόηε ηα απνζησπεηηθά ζα γξαθηνύλ κεηά ην εξσηεκαηηθό ή ην ζαπκαζηηθό. Ώπηό ζεκαίλεη όηη πξέπεη λα ππάξρεη κεγαιύηεξε παύζε (ζηακάηεκα) ζηελ αλάγλσζε. π.ρ. Βγώ δελ μέξσ ηίπνηα!... Α΢ΚΗ΢Η 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα απνζησπεηηθά όπνπ πξέπεη ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο. Ώλ ην μαλαθάλεηο απηό, ζα ζε Ση σξαία πνπ είρακε πεξάζεη ηόηε! Αελ κπνξείο λα θαληαζηείο ηη γηλόηαλ κεο ζηε ηάμε «Ση άιιν λα πσ» αλαξσηήζεθε ν Αεκνζζέλεο. Πξόζερε πξόζερε πνύ παηάο. Άξρηζε λα κεηξάο! έλα, δύν, ηξία Σειηθά ζα έξζεη ν πσο είπεο όηη ηνλ ιέλε; Φώλαμε ηνλ Κώζηα θαη πεο ηνπ λα Καη πώο δειαδή έγηλε απηό;

Σα επίζεηα Σα επίζεηα είλαη νη ιέμεηο πνπ ζπλνδεύνπλ νπζηαζηηθά θαη πεξηγξάθνπλ πώο είλαη απηά ηα νπζηαζηηθά, δει. θαλεξώλνπλ θάπνην ραξαθηεξηζηηθό ή θάπνηα ηδηόηεηα ησλ νπζηαζηηθώλ. Σα επίζεηα έρνπλ ηξία γέλε, αξζεληθό, ζειπθό θαη νπδέηεξν, θιίλνληαη όπσο ηα νπζηαζηηθά θαη είλαη πάληα ζην ίδην γέλνο, αξηζκό θαη πηώζε κε ηα νπζηαζηηθά πνπ ζπλνδεύνπλ. π.ρ. ν κηθξόο θήπνο, ηνπ κηθξνύ θήπνπ, ηνλ κηθξό θήπν ε κηθξή ηάμε, ηεο κηθξήο ηάμεο, ηε κηθξή ηάμε ην κηθξό ηξαπέδη, ηνπ κηθξνύ ηξαπεδηνύ, ην κηθξό ηξαπέδη Πξνζνρή!!!!!!!!!! Σα επίζεηα πνπ ηειεηώλνπλ ζε –ηλόο, -ηλή, -ηλό θαη –ηλνο, -ηλε, -ηλν γξάθνληαη κε γηώηα(η). Βμαηξνύληαη: θσηεηλόο, ζθνηεηλόο, πγηεηλόο, θηελόο, ππεύζπλνο, αλεύζπλνο, ηαπεηλόο θαη επηθίλδπλνο. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ππνγξακκίζεηο ηα επίζεηα ζην παξαθάησ θείκελν. Ήηαλ κηα ειηόινπζηε κέξα. Ξεθηλήζακε κε ην απηνθίλεην γηα κηα καθξηλή βόιηα ζηελ εμνρή. Σν ηνπίν ήηαλ θαληαζηηθό. Σα θαηαπξάζηλα θαη παλύςεια δέληξα, ην γάξγαξν λεξό ηεο πεγήο, ην κεισδηθό θειάεδηζκα ησλ πνπιηώλ θαη ηα δηάθνξα ινπινύδηα δεκηνπξγνύζαλ κηα ππέξνρε εηθόλα πνπ έκνηαδε κε πνιύρξσκν πίλαθα δσγξαθηθήο.

● Να γξάςεηο ηα επίζεηα πνπ ππνγξάκκηζεο ζην παξαπάλσ θείκελν ζηα ηξία γέλε ζηνλ αξηζκό θαη ζηελ πηώζε πνπ βξίζθνληαη. Αξζεληθό Θειπθό Οπδέηεξν ειηόινπζην ειηόινπζηε ειηόινπζην ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ………………………………

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά ζρεκαηίδνληαο επίζεηα από ηηο ιέμεηο πνπ είλαη ζηηο παξελζέζεηο. Γηα ηε γηνξηή ηεο Υαξάο ε κεηέξα αγόξαζε ……………… (ραξηί) πηαηάθηα από ην ζνύπεξ κάξθεη. Με πξσηνβνπιία ηνπ δεκάξρνπ έζηεζαλ έλα ……………… (κάξκαξν) άγαικα ζην θέληξν ηεο πιαηείαο. Ώπνιακβάλνπλ πάληα ηελ ……………… (απόγεπκα) ηνπο βόιηα ζην άιζνο ηεο πεξηνρήο. Οη θίινη κνπ πξνηηκνύλ ην ……………… (βξάδπ) κπάλην από ην ……………… (πξσί). ΋ηαλ πεγαίλσ ζηελ παξαιία, θνξάσ ……………… (ςάζα) θαπέιν θαη ……………… (παλί) παπνύηζηα. Δ εθεκεξίδα πνπ θξαηάο είλαη ……………… (ρηεο) θαη όρη ……………… (ζήκεξα). Δ αζιήηξηα έρεη θεξδίζεη δύν θνξέο ην ……………… (ραιθόο) κεηάιιην.

ΣΟ ΚΑΣΗΓΟΡΟΤΜΕΝΟ ● Όπσο είδακε ζε πξνεγνύκελν κάζεκα, κηα πξόηαζε κπνξεί λα απνηειείηαη από ην ππνθείκελν, ην ξήκα θαη ην αληηθείκελν. Σ’ απηό ην κάζεκα ζα κάζνπκε όηη κηα πξόηαζε κπνξεί λα απνηειείηαη από ην ππνθείκελν, ην ξήκα θαη κηα αθόκε ιέμε πνπ δίλεη κηα ηδηόηεηα ζην ππνθείκελν. Η ιέμε απηή είλαη ην καηηγοπούμενο. πξόηαζε

Υπνθείκελν (Υ)

Ρήκα (Ρ)

Καηεγνξνύκελν (Κ)

Ο Γηάλλεο είλαη γηαηξόο. ● Τν θαηεγνξνύκελν βξίζθεηαη ζηελ ίδηα πηώζε κε ην ππνθείκελν ηνπ ξήκαηνο, δειαδή ζηελ νλνκαζηηθή. Έηζη δελ ππάξρεη πεξίπησζε λα ην κπεξδέςνπκε κε ην αληηθείκελν πνπ είλαη ζε πηώζε αηηηαηηθή. ● Τν ξήκα πνπ ζπλδέεη ην ππνθείκελν κηαο πξόηαζεο κε ην θαηεγνξνύκελν ιέγεηαη ζςνδεηικό. Ωο ζπλδεηηθά ξήκαηα ρξεζηκνπνηνύληαη ηα ξήκαηα: είκαη, ιέγνκαη, θαίλνκαη, ζεσξνύκαη θ.ά. Τν θαηεγνξνύκελν κπνξεί λα είλαη! α) νπζηαζηηθό π.ρ. Ο Γηάλλεο είλαη γιαηπόρ. β) επίζεην π.ρ. Τα θύιια είλαη ξεπά. γ) κεηνρή π.ρ. Τα ινπινύδηα είλαη ανθιζμένα. δ) αλησλπκία π.ρ. Ο Γηώξγνο δελ είλαη ηέηοιορ. ε) αξηζκεηηθό π.ρ. Ο Κώζηαο βγήθε δεύηεπορ. Α΢ΚΗ΢Η 1. Να ππνγξακκίζεηο ηα θαηεγνξνύκελα ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο. Η ζεκεξηλή κέξα ήηαλ πνιύ θνπξαζηηθή. Η Δέζπνηλα είλαη δαζθάια κνπζηθήο. Απηό ην παηρλίδη είλαη πνιύ επηθίλδπλν. Μελ ηνλ πηζηεύεηε· είλαη κεγάινο ςεύηεο. Η γπλαίθα θαίλεηαη ραξνύκελε, ηθαλνπνηεκέλε θαη πνιύ επηπρηζκέλε. Τα θξνύηα, ηα ιαραληθά θαη ην γάια είλαη πνιύ σθέιηκεο ηξνθέο. Ο θηλεκαηνγξάθνο ζεσξείηαη ε έβδνκε ηέρλε.

Η ΠΑΡΟΜΟΙΧ΢Η ● ΋ηαλ κηιάκε θαη όηαλ γξάθνπκε, ζπρλά ρξεζηκνπνηνύκε παξνκνηώζεηο. Με ηηο παξνκνηώζεηο ζπλδένπκε δύν πξάγκαηα (πξόζσπα ή δώα) πνπ έρνπλ ηελ ίδηα ηδηόηεηα ή πνπ εκείο ηνπο απνδίδνπκε έλα θνηλό ραξαθηεξηζηηθό ζε πνιύ κεγάιν βαζκό. Γηα λα θηηάμνπκε κηα παξνκνίσζε, ρξεζηκνπνηνύκε ηηο ιέμεηο ζαλ, όπσο, ιεο θαη, όκνηνο κε, κνηάδεη κε θ.ά. π.ρ. Ο Θαλάζεο είλαη ςειόο ζαλ θππαξίζζη. Ο Θαλάζεο είλαη ςειόο όπσο ην θππαξίζζη. Ο Θαλάζεο είλαη ςειόο ιεο θαη είλαη θππαξίζζη. ● Σηο παξνκνηώζεηο ρξεζηκνπνηνύλ ζπλήζσο νη πνηεηέο γηα λα δεκηνπξγήζνπλ δσληαλέο εηθόλεο ζην κπαιό ησλ αλαγλσζηώλ. Ση πξνζέρσ ζηελ νξζνγξαθία!!! Σν ζαλ δελ ην ρξεζηκνπνηνύκε κόλν ζηηο παξνκνηώζεηο αιιά θαη ζε πξνηάζεηο πνπ εθθξάδνπλ ρξόλν (ρξνληθέο πξνηάζεηο). Γη’ απηό πξέπεη λα πξνζέρνπκε ην λόεκα ηεο πξόηαζεο. π.ρ. ΢αλ θηάζεηο ζην ζπίηη, ηειεθώλεζέ κνπ. (=όηαλ) Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να θηηάμεηο παξνκνηώζεηο κε θαζέλα από ηα δεπγάξηα ησλ πξνηάζεσλ. Δ Εσάλλα θνιπκπάεη. Σν δειθίλη θνιπκπάεη. ……………………………………………………………………………………………………………… Ο καζεηήο ηξέκεη από ην θόβν ηνπ. Σν ςάξη ηξέκεη έμσ από ην λεξό. ……………………………………………………………………………………………………………… Σν κσξό πεξπαηάεη αλάπνδα. Ο θάβνπξαο πεξπαηάεη αλάπνδα. ……………………………………………………………………………………………………………… Δ θπξία πεξπαηάεη θακαξσηά. Δ πέξδηθα πεξπαηάεη θακαξσηά. ……………………………………………………………………………………………………………… Ο Μηράιεο είλαη γεξόο. Ο ηαύξνο είλαη γεξόο. ……………………………………………………………………………………………………………… Δ δαζθάια ηεο κνπζηθήο ηξαγνπδάεη γιπθά. Σν αεδόλη ηξαγνπδάεη γιύθα. ………………………………………………………………………………………………………………

2. Να ζεκεηώζεηο (Π) όπνπ ζηηο παξαθάησ θξάζεηο ππάξρεη παξνκνίσζε. Κάλεη ζαλ ην ζεξίν κέζα ζην θινπβί. Έδσζε θη απηόο ηηο επρέο ηνπ ζαλ ήξζε ε ζεηξά ηνπ. ΢θαξθαιώλεη ζην βνπλό ζαλ αγξηνθάηζηθν. ΢αλ ηη ζέιεη ν αζηπλνκηθόο; Κάλεη πάληα ην ζηαπξό ηεο ζαλ κπαίλεη ζηελ εθθιεζία. Οη ζηξαηηώηεο ήηαλ νπιηζκέλνη ζαλ αζηαθνί. ΢αλ ηνλ είδε κπξνζηά ηεο, ζηάζεθε αθίλεηε ζαλ άγαικα.

Σν θόκκα (,) Σν θόκκα (,) είλαη έλα ζεκείν ζηίμεο πνπ ην ρξεζηκνπνηνύκε γηα λα ρσξίζνπκε: ● ιέμεηο πνπ είλαη αζύλδεηεο κεηαμύ ηνπο π.ρ. Οη καξγαξίηεο, ηα δνπκπνύιηα, ηα ηξηαληάθπιια θαη νη βηνιέηεο είλαη ινπινύδηα. ● πξνηάζεηο πνπ είλαη αζύλδεηεο κεηαμύ ηνπο π.ρ. Μπήθε ζην ζπίηη, πέηαμε ηε ηζάληα, έβγαιε ην παιηό ηνπ θαη πήγε ακέζσο ζην δσκάηηό ηνπ. ● κηα θξάζε πνπ επεμεγεί κηα άιιε θξάζε κέζα ζηελ πξόηαζε π.ρ. Σειεθώλεζε ν θύξηνο Ώληώλεο, ν λένο καο γείηνλαο. Ο θπξ Μαλόιεο, ν δηεπζπληήο ηνπ ζρνιείνπ, απνπζηάδεη ζήκεξα. ● ηελ θιεηηθή πηώζε από ηελ ππόινηπε πξόηαζε π.ρ. Υξηζηίλα, ζα έξζεηο καδί καο; Αώζε κνπ ηνλ θαηάινγν, Φάλε. Η παξέλζεζε ( ) Υξεζηκνπνηνύκε ηελ παξέλζεζε ( ) θαη γξάθνπκε κέζα ζ’ απηή ηε ιέμεηο ή θξάζεηο κε ηηο νπνίεο ζρνιηάδνπκε, εμεγνύκε ή ζπκπιεξώλνπκε θάηη από ηελ πξόηαζε. π.ρ. Σν παηδί πνπ κνπ ηειεθώλεζε (ν Γξεγόξεο) είλαη ν θαιύηεξόο κνπ θίινο. Η δηπιή παύια (- -) Υξεζηκνπνηνύκε ηε δηπιή παύια (- -) ζε πεξηπηώζεηο παξόκνηεο κε απηέο ηεο παξέλζεζεο, δειαδή όηαλ ζέινπκε λα εμεγήζνπκε ή λα ζπκπιεξώζνπκε θάηη ζηελ πξόηαζε. Δ δηαθνξά είλαη όηη ζηε δηπιή παύια θιείλνπκε ιέμεηο ή θξάζεηο πνπ έρνπλ κεγαιύηεξε ζεκαζία γηα ην λόεκα ηεο πξόηαζεο. π.ρ. Ώπηά ηα ιόγηα -ηα ιόγηα ηνπ παηέξα κνπ- αθόκα ερνύλ ζη’ απηηά κνπ. Α΢ΚΗ΢Η 1. Να βάιεηο ζην ζσζηό ζεκείν ηα ζεκεία ζηίμεο. Δ Νεθηαξία ε Καηεξίλα ε ΐάζηα θαη ε Βιέλε είλαη θίιεο. (θόκκα) Με ηε ΐάπηηζε ηνπ Εεζνύ θαλεξώζεθε ν Θεόο σο Ώγία Σξηάδα Παηέξαο, Τηόο θαη Άγην Πλεύκα. (παξέλζεζε) Ώπηό ην απηνθίλεην πνπ είλαη θαη ην πην αθξηβό έρεη δεξκάηηλα θαζίζκαηα. (δηπιή παύια). Κύξηε ππνπξγέ ζαο δεηνύλ ζην ηειέθσλν. (θόκκα) Σε ρξνληά πνπ πήγακε ζην Λνλδίλν ην 2000 εζύ δελ είρεο γελλεζεί. (παξέλζεζε) Δ Βύα ε θίιε κνπ από ηελ Πάηξα ζα έξζεη αύξην. (δηπιή παύια).

Αξζεληθά νπζηαζηηθά ζε –αο Σα αξζεληθά νπζηαζηηθά πνπ ηειεηώλνπλ ζε –αο ρσξίδνληαη ζε δύν κεγάιεο νκάδεο: ζηα ηζνζύιιαβα θαη ζηα αληζνζύιιαβα. Ιζνζύιιαβα ιέγνληαη ηα νπζηαζηηθά πνπ έρνπλ ηνλ ίδην αξηζκό ζπιιαβώλ ζηνλ εληθό θαη ζηνλ πιεζπληηθό αξηζκό. π.ρ. ν κήλαο – νη κήλεο ν μηθίαο – νη μηθίεο Αληζνζύιιαβα ιέγνληαη ηα νπζηαζηηθά πνπ έρνπλ κία παξαπάλσ ζπιιαβή ζηνλ πιεζπληηθό αξηζκό από ό,ηη ζηνλ εληθό. π.ρ. ν ςαξάο – νη ςαξάδεο ν λνηηάο – νη λνηηάδεο Ολνκ. Γελ. Αηη. Κιεη. Ολνκ. Γελ. Αηη. Κιεη.

Δληθόο Αξηζκόο ν λνηηάο ν κήλαο ηνπ λνηηά ηνπ κήλα ην λνηηά ην κήλα - λνηηά - κήλαο Πιεζπληηθόο Αξηζκόο νη λνηηάδεο νη κήλεο ηνλ λνηηάδσλ ησλ κελώλ ηνπο λνηηάδεο ηνπο κήλεο - λνηηάδεο - κήλεο

Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηνλ παξαθάησ πίλαθα. Δληθόο Αξηζκόο Ολνκ. ……………………… ……………………… Γελ. ……………………… ηνπ ρεηκώλα Αηη. ην βνξηά ……………………… Κιεη. ……………………… ……………………… Πιεζπληηθόο Αξηζκόο Ολνκ. ……………………… ……………………… Γελ. ……………………… ……………………… Αηη. ……………………… ……………………… Κιεη. ……………………… ………………………

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά βάδνληαο ηα νπζηαζηηθά ησλ παξελζέζεσλ ζην ζσζηό ηύπν. Σν θαιάκη θαη ηα δόισκα είλαη απαξαίηεηα γηα έλαλ …………………. (ςαξά) Μαο μύπλεζαλ νη θσλέο ησλ …………………. (γείηνλαο) Οη …………………. (ηζνιηάο) θνξάλε θνπζηαλέια θαη ηζαξνύρηα. Ο ιεζηήο έθιεςε ηα θιεηδηά ηνπ …………………. (θύιαθαο)θαη κπήθε ζηε ηξάπεδα Αύν …………………. (άληξαο)από ηελ Ώπζηξαιία έπηαζαλ ην κεγαιύηεξν …………………. (θαξραξία) πνπ πηάζηεθε πνηέ.

Δ κεηέξα έθηηαμε …………………. (ινπθνπκάο) γηα ηα παηδηά. ΢πληνκνγξαθίεο – Αθξσλύκηα Πνιιέο θνξέο γξάθνπκε νξηζκέλεο ιέμεηο ή θξάζεηο παξαιείπνληαο ηκήκα ηεο ιέμεο ή ηκήκαηα ησλ ιέμεσλ γηα ιόγνπο ζπληνκίαο. Ώπηέο νη ζύληνκεο κνξθέο ιέμεσλ ή θξάζεσλ ιέγνληαη ζπληνκνγξαθίεο. ΢ηηο ζπληνκνγξαθίεο βάδνπκε ζπλήζσο ηειεία· ηηο πεξηζζόηεξεο θνξέο κπαίλεη κεηά από ζύκθσλν. π.ρ. = παξαδείγκαηνο ράξε ηει. =ηειέθσλν π.κ. =πξηλ από ην κεζεκέξη Οη πην ζπλεζηζκέλεο ζπληνκνγξαθίεο είλαη νη εμήο: άγ. άγηνο κ. κέηξα Αγ. Γξ. Ώγία Γξαθή Μ.Αζία Μηθξά Ώζία αη. αηώλαο κίι. κίιηα αξ. αξηζκόο κ.κ. κεηά ην κεζεκέξη βι. βιέπε κ.Υ. κεηά Υξηζηόλ γξακκ. γξακκάξηα πβ. ή πξβ. ή πξβι. παξάβιεπε Γδα ή Γίδα δεζπνηλίδα Π.Γ. Παιαηά Αηαζήθε δει. δειαδή π.κ. πξηλ από ην κεζεκέξη εθ εθαηνζηά π.ρ. παξαδείγκαηνο ράξε εθαη. εθαηνκκύξην π.Υ. πξν Υξηζηνύ θ. θύξηνο, θπξία ζ. ή ζει. ζειίδα θ.ά. θαη άιια ζεκ. ζεκείσζε θ.α. θαη αιινύ ζηξ. ζηξέκκαηα Κ.Γ. Καηλή Αηαζήθε ηεηξ. ηεηξαγσληθόο θεθ. θεθάιαην ηει. ηειέθσλν θ.θ. θύξηνη ή θπξίεο ηνλ. ηόλνη (κνλάδα βάξνπο) θ.ιπ. θαη ινηπά η.κ. ηεηξαγσληθά κέηξα θ.ν.θ. θαη νύησ θαζεμήο ΤΓ. πζηεξόγξαθν Κνο., Κα. Κύξηνο, Κπξία ργξ. ρηιηόγξακκα θηι. θαη ηα ινηπά ρηι. ρηιηάδεο θπβ. θπβηθά ρκ. ή ρικ. ρηιηόκεηξα ι.ρ. ιόγνπ ράξε Γηα ηνπο αλέκνπο γξάθνπκε: Α αλαηνιηθόο ΒΑ βνξεηναλαηνιηθόο Β βόξεηνο ΒΓ βνξεηνδπηηθόο Γ δπηηθόο ΝΑ λνηηναλαηνιηθόο Ν λόηηνο ΝΓ λνηηνδπηηθόο Γηα ηνπο κήλεο γξάθνπκε: Ιαλ. Φεβξ. Μάξη. Απξ. Ινύλ. Ινύι.

Εαλνπάξηνο Φεβξνπάξηνο Μάξηηνο Ώπξίιηνο Ενύληνο Ενύιηνο

Αύγ. ΢επη. Οθη.

Ώύγνπζηνο ΢επηέκβξηνο Οθηώβξηνο

Ννέκ. Ννέκβξηνο Γεθ. Αεθέκβξηνο

΢πληνκνγξαθίεο είλαη θαη ηα αθξσλύκηα ή αξθηηθόιεμα. Σα αθξσλύκηα ζρεκαηίδνληαη από ηα αξρηθά γξάκκαηα ή ηηο ζπιιαβέο ιέμεσλ δηαθόξσλ νξγαληζκώλ, ππεξεζηώλ, επηρεηξήζεσλ, εηαηξεηώλ θηι. Σα αθξσλύκηα γξάθνληαη πάληα κε θεθαιαία γξάκκαηα θαη αλάκεζά ηνπο βάδνπκε ηειεία. Σα πην ζπλεζηζκέλα αθξσλύκηα είλαη ηα αθόινπζα: Α.Δ. Ώλώλπκε Βηαηξεία Α.Δ.Ι. Ώλώηαην Βθπαηδεπηηθό Ίδξπκα Α.Σ.Δ. Ώγξνηηθή Σξάπεδα Βιιάδνο Γ.΢.Δ.Δ. Γεληθή ΢πλνκνζπνλδία Βξγαηώλ Γ.Δ.Η. Αεκόζηα Βπηρείξεζε Διεθηξηζκνύ ΓΗ.ΠΔ.ΘΔ. Αεκνηηθό Πεξηθεξεηαθό Θέαηξν Γ.Ο.Δ. Αηεζλήο Οιπκπηαθή Βπηηξνπή Δ.Α. Βιιεληθή Ώζηπλνκία ΔΛ.ΣΑ. Βιιεληθά Σαρπδξνκεία Δ.Μ.Τ. Βζληθή Μεηεσξνινγηθή Τπεξεζία Δ.Ο.Σ. Βιιεληθόο Οξγαληζκόο Σνπξηζκνύ Δ.Ρ.Σ. Βιιεληθή Ραδηνθσλία Σειεόξαζε Δ.ΤΓ.Α.Π. Βηαηξεία Όδξεπζεο θαη Ώπνρέηεπζεο Πξσηεύνπζαο Η.Π.Α. Δλσκέλεο Πνιηηείεο Ώκεξηθήο Η/Τ Διεθηξνληθόο Τπνινγηζηήο Ι.Κ.Α. Ίδξπκα Κνηλσληθώλ Ώζθαιίζεσλ Κ.Ο.Κ. Κώδηθαο Οδηθήο Κπθινθνξίαο Κ.Σ.Δ.Λ. Κνηλό Σακείν Βίζπξαμεο Λεσθνξείσλ Μ.Μ.Δ. Μέζα Μαδηθήο Βλεκέξσζεο Ο.Γ.Α. Οξγαληζκόο Βθδόζεσο Αηδαθηηθώλ ΐηβιίσλ Ο.Δ.Γ.Β. Οξγαληζκόο Βθδόζεσο Αηδαθηηθώλ ΐηβιίσλ Ο.Η.Δ Οξγαληζκόο Δλσκέλσλ Βζλώλ Ο.΢.Δ. Οξγαληζκόο ΢ηδεξνδξόκσλ Βιιάδνο Ο.Σ.Δ. Οξγαληζκόο Σειεπηθνηλσληώλ Βιιάδαο ΠΡΟ-ΠΟ Πξνγλσζηηθά Πνδνζθαίξνπ Σ.Δ.Ι. Σερλνινγηθό Βθπαηδεπηηθό Ίδξπκα ΤΠ.Δ.Π.Θ. Τπνπξγείν Βζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ Φ.Π.Α. Φόξνο Πξνζηηζέκελεο Ώμίαο Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά κε ηε ζσζηή ζπληνκνγξαθία. Δ ………… (θπξία) Λάκπξνπ έθηαζε ζην ζπίηη ζηηο 11.00 ………… (πξηλ από ην κεζεκέξη). ΢ηνλ ηνίρν ηνπ ζαινληνύ θξεκόηαλ έλα ξνιόη ηνπ 18νπ ………… (αηώλα), πνπ είρε κήθνο 80 ………… (εθαηνζηά). Πάλσ ζην γξαθείν βξήθε έλα βηβιίν. Αηάβαζε κεξηθέο ζειίδεο από ην ………… (θεθάιαην)5 θαη έπεηηα έθπγε. ΢ηηο 3.00 ………… (κεηά ην κεζεκέξη) είρε έλα ξαληεβνύ κε ηνλ ………… (θύξην) Υαηδή ζε έλα πάξθν πνπ απέρεη 2 ………… (ρηιηόκεηξα) από ην ζπίηη.

2. Να γξάςεηο ηη ζεκαίλνπλ νη παξαθάησ ζπληνκνγξαθίεο. βι. ………………………………… θ.ά. ………………………………… Μ.Ώζία ………………………………… ζεκ. ………………………………… κ.Υ. ………………………………… ι.ρ. …………………………………

3. Να γξάςεηο ηη ζεκαίλνπλ ηα παξαθάησ αθξσλύκηα. Κ.Ο.Κ. :………………………………………………………………………………………………………… Β.Ρ.Σ. :………………………………………………………………………………………………………… Μ.Μ.Β. :……………………………………………………………………………………………………… Α.Β.Δ. :………………………………………………………………………………………………………… Ο.Σ.Β. :…………………………………………………………………………………………………………

ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟ΢ΔΙΟΡΙ΢ΣΙΚΗ Ο πξόεδξνο ηηρ κοινόηηηαρ εγθαηλίαζε ηελ έθζεζε θωηογπαθίαρ. Οη βηηξίλεο ηων καηαζηημάηων είλαη ζηνιηζκέλεο. ● Οη παξαπάλσ ιέμεηο πνπ είλαη γξακκέλεο κε έληνλα καύξα γξάκκαηα είλαη νπζηαζηηθά ζε πηώζε γεληθή πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη γηα λα ζπκπιεξώζνπλ θαη λα πξνζδηνξίζνπλ άιια νπζηαζηηθά κέζα ζηελ πξόηαζε θαη ζπγθεθξηκέλα ηα νπζηαζηηθά πνπ πξνεγνύληαη. Γη’ απηόλ ην ιόγν ε γεληθή απηή ιέγεηαη γενική πποζδιοπιζηική. ● Μπνξνύκε λα κεηαηξέςνπκε ην ξήκα ζε κηα θξάζε ή ηελ πξόηαζε ζε όλνκα θαη λα γξάςνπκε ην αληηθείκελν ηνπ ξήκαηνο ζε πηώζε γεληθή. παπάδειγμα Τα παηδηά καζαίλνπλ να ανακςκλώνοςν ηο σαπηί. ↓ ↓ Τα παηδηά καζαίλνπλ γηα

ηην ανακύκλωζη

ηος σαπηιού.

Α΢ΚΗ΢ΕΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηε ηα θελά γξάθνληαο ηα νπζηαζηηθά ζε πηώζε γεληθή. Δέζε ηα θνξδόληα ……………………… (παπνύηζηα) ζνπ. Οη λαπηηθνί παιεύνπλ κε ηα θύκαηα ……………………… (ζάιαζζαο). Οκάδεο ……………………… (εζεινληέο) έζηεζαλ ζθελέο γηα ηνπο πξόζθπγεο. Η ρνξήγεζε ……………………… (δάλεηα) ζα γίλεη από ηε ηξάπεδα. Τν θαζάξηζκα ……………………… (δξόκνη) ζα γίλεη από ην ζπλεξγείν ……………………… (δήκνο). Θα παξαθνινπζήζνπκε ηε κεηάδνζε ……………………… (ιεηηνπξγία) από ηελ ηειεόξαζε.

2. Να αληηθαηαζηήζεηο ηηο θξάζεηο ησλ παξελζέζεσλ ρξεζηκνπνηώληαο γεληθή πξνζδηνξηζηηθή, όπσο ην παξάδεηγκα. Ο Δήκνο (εξγάδεηαη ζε ππνπξγείν). Ο Δήκνο είλαη ππάιιεινο ππνπξγείνπ. Η Αγγειηθή (δηδάζθεη ρνξό). ………………………………………………………………………………………………………………… Επηζθέθηεθε (απηνύο πνπ θξνπξνύλ ηα ζύλνξα). ………………………………………………………………………………………………………………… Τνπ αξέζνπλ πνιύ (ηα θαινθαηξηλά θξνύηα). ………………………………………………………………………………………………………………… Ελνρινύληαη από (ηηο κεραλέο πνπ θάλνπλ ζόξπβν). …………………………………………………………………………………………………………………

Απζενικά πποπαποξύηονα ζε –ορ Ο έμποπορ αλέβαζε ηελ ηηκή ησλ πξντόλησλ. Τα θέξδε ηος εμπόπος είλαη πνιιά. Τα παηδηά αθνύλ ηον ανηίλαλο ηεο θσλήο ηνπ. ● Τα πξνπαξνμύηνλα αξζεληθά ζε –ορ θαηεβάδνπλ ηνλ ηόλν ζηελ παξαιήγνπζα ζηε γεληθή ηνπ εληθνύ θαη ζηε γεληθή θαη αηηηαηηθή ηνπ πιεζπληηθνύ αξηζκνύ. π.ρ. ν έκπνξνο – ηνπ εκπόξνπ νη έκπνξνη – ησλ εκπόξσλ – ηνπο εκπόξνπο ● Δελ θαηεβάδνπλ ηνλ ηόλν θαη ηνλ δηαηεξνύλ ζηελ πξνπαξαιήγνπζα ηα πξνπαξνμύηνλα αξζεληθά ζε –ορ πνπ είλαη ζύλζεηεο ή πνιπζύιιαβεο ιέμεηο θαζώο θαη ηα θύξηα νλόκαηα. π.ρ. ν αληίιαινο – ηνπ αληίιαινπ ν Απνζηνιόπνπινο – ηνπ Απνζηνιόπνπινπ Ονομ. Γεν. Αιη. Κληη.

ν έκπνξνο ν αληίιαινο ηνπ εκπόξνπ ηνπ αληίιαινπ ηνλ έκπνξν ηνλ αληίιαιν - έκπνξε - αληίιαιε Πληθςνηικόρ απιθμόρ Ονομ. νη έκπνξνη νη αληίιαινη Γεν. ησλ εκπόξσλ ησλ αληίιαισλ Αιη. ηνπο εκπόξνπο ηνπο αληίιαινπο Κληη. - έκπνξνη - αληίιαινη Α΢ΚΗ΢ΕΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηνλ παξαθάησ πίλαθα. Ονομ. Γεν. Αιη. Κληη. Ονομ. Γεν. Αιη. Κληη.

Ενικόρ απιθμόρ ν ζύδπγνο ………………………… ………………………… ………………………… ………………………… ………………………… ………………………… ………………………… Πληθςνηικόρ απιθμόρ ………………………… νη ιαραλόθεπνη ………………………… ………………………… ………………………… ………………………… ………………………… …………………………

Ρήκαηα παξάγσγα από νλόκαηα ● Πνιιέο από ηηο ιέμεηο πνπ ρξεζηκνπνηνύκε ζην ιεμηιόγην καο παξάγνληαη, δειαδή ζρεκαηίδνληαη, από άιιεο ιέμεηο. Έηζη, όηαλ κηα ιέμε γίλεηαη από κηα άιιε ιέμε, έρνπκε παξαγσγή. π.ρ. βξαβείν → βξαβεύσ ↓ ↓ πξσηόηππε παξάγσγε ιέμε ιέμε

παξαγσγή Δ πξώηε ιέμε από ηελ νπνία παξάγεηαη κηα άιιε λέα ιέμε ιέγεηαη πξσηόηππε (π.ρ. βξαβείν) θαη ε ιέμε πνπ παξάγεηαη από ηελ πξσηόηππε ιέμε ιέγεηαη παξάγσγε (π.ρ. βξαβεύσ). Ρήκαηα παξάγνληαη από νλόκαηα (νπζηαζηηθά θαη επίζεηα). Σα ξήκαηα πνπ παξάγνληαη από ηα νλόκαηα ηειεηώλνπλ ζε: -εύσ π.ρ. θιαδί → θιαδεύσ -ώλσ π.ρ. θξύνο → θξπώλσ -ίδσ π.ρ. ρηέλα → ρηελίδσ -αίλσ π.ρ. βαξύο → βαξαίλσ -ηάδσ π.ρ. γθξίληα→ γθξηληάδσ -ύλσ π.ρ. νμύο → νμύλσ -άδσ π.ρ. πεγή → πεγάδσ Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ παξαθάησ πξνηάζεσλ κε ηα θαηάιιεια ξήκαηα πνπ παξάγνληαη από ηηο ιέμεηο πνπ βξίζθνληαη ζηελ παξέλζεζε. ΢ηγά ζηγά ………………… (θαιύηεξνο) ν θαηξόο. Κάζε θνξά πνπ ν παηέξαο ………………… (αλεθόξα) πξνο ην ζπίηη, ………………… (αλάζα) βαξηά, γηαηί ………………… (θαπλόο) πνιύ. ΋ιν θάηη ………………… (πάζνο) απηόο θαη ………………… (λύζηα) ζπλέρεηα. Δ Αέζπνηλα ………………… (λνίθη) ην παιηό καο ζπίηη. ΋ηαλ ………………… (λύρηα), ηα παηδηά καδεύνληαη ζηα ζπίηηα ηνπο. ΋ζν πάεη όιν θαη ………………… (πιαηύο) θαη ………………… (βαζύο) ην άλνηγκα.

2. Να μαλαγξάςεηο ηηο πξνηάζεηο κε άιιν ηξόπν, όπσο ζην παξάδεηγκα. Δ άζθεζε κάο θάλεη δπλαηνύο. Η άζθεζε κάο δπλακώλεη. Δ ειηνζεξαπεία κάο θάλεη πην καύξνπο. ………………………………………………………………………………………………………………… Ο παηέξαο θάλεη άζπξν ηνλ ηνίρν. ………………………………………………………………………………………………………………… Σα γιπθά κάο θάλνπλ ρνληξνύο. ………………………………………………………………………………………………………………… Βδώ ν δξόκνο γίλεηαη ζηελόο. ………………………………………………………………………………………………………………… Σα κάγνπια ηνπ θνξηηζηνύ είλαη θόθθηλα. …………………………………………………………………………………………………………………

Γηάθξηζε αδύλακσλ ηύπσλ πξνζσπηθώλ αλησλπκηώλ θαη νξηζηηθό άξζξν Σνλ είδα ρζεο καδί κε ηνλ αδεξθό ηνπ. Να ην βάιεηο θάησ από ην ηξαπέδη. ΢ηηο παξαπάλσ πξνηάζεηο νη ιέμεηο ηνλ θαη ην πνπ βξίζθνληαη πξηλ από ηα νπζηαζηηθά αδεξθό θαη ηξαπέδη είλαη άξζξα. Οη ίδηεο ιέμεηο πνπ βξίζθνληαη κέζα ζηε πξόηαζε είλαη θη απηέο άξζξα; ΋ρη, νη ιέμεηο ηνλ θαη ην πνπ βξίζθνληαη πξηλ από ηα ξήκαηα είδα θαη βάιεηο δελ είλαη άξζξα αιιά αλησλπκίεο. ΢πγθεθξηκέλα, νη ιέμεηο ην, ηνπ, ηνλ, ηε(λ), ηεο, ηηο, ηνπο, ηα κπνξεί λα είλαη νξηζηηθά άξζξα αιιά θαη αδύλαηνη ηύπνη ησλ πξνζσπηθώλ αλησλπκηώλ. Γηα λα ηα μερσξίδνπκε αξθεί λα ζπκόκαζηε όηη ηα άξζξα κπαίλνπλ κπξνζηά από νπζηαζηηθά θαη επίζεηα, ελώ νη αλησλπκίεο κπαίλνπλ κπξνζηά ή ύζηεξα από ξήκαηα. Σνλ (=απηόλ) είδα ρζεο καδί κε ηνλ αδεξθό ηνπ. Να ην (=απηό) βάιεηο θάησ από ην ηξαπέδη. Πνιιέο θνξέο ρξεζηκνπνηνύκε ηνπο αδύλαηνπο ηύπνπο ησλ πξνζσπηθώλ αλησλπκηώλ γηα λα κελ επαλαιάβνπκε έλα όλνκα πνπ έρνπκε πεη ή έρνπκε γξάςεη πξνεγνπκέλσο. π.ρ. Σν απόγεπκα ζπλάληεζα ηνπο θίινπο ηνπ αδεξθνύ κνπ. ΋ηαλ έξζνπλ ζηελ πόιε καο ζα ηνπο θαιέζσ ζην πάξηη κνπ. Κιίζε πξνζσπηθώλ αλησλπκηώλ

Ολνκ. Γελ. Αηη. Κιεη.

Δληθόο αξηζκόο Ά πξόζσπν ΄Β πξόζσπν ηύπνη ηύπνη δπλαηνί αδύλαηνη δπλαηνί αδύλαηνη εγώ εζύ εκέλα κνπ εζέλα ζνπ εκέλα κε εζέλα ζε -

Δληθόο αξηζκόο ΄Γ πξόζσπν ηύπνη δπλαηνί αδύλαηνη Ολνκ. απηόο απηή απηό ηνο ηε ην Γελ. απηνύ απηήο απηνύ ηνπ ηεο ηνπ Αηη. απηόλ απηή(λ) απηό ηνλ ηε(λ) ην Κιεη. -

Πιεζπληηθόο αξηζκόο Ά πξόζσπν ΄Β πξόζσπν ηύπνη ηύπνη δπλαηνί αδύλαηνη δπλαηνί αδύλαηνη εκείο εζείο εκάο καο εζάο ζαο εκάο καο εζάο ζαο Πιεζπληηθόο αξηζκόο ΄Γ πξόζσπν ηύπνη δπλαηνί αδύλαηνη απηνί απηέο απηά ηνη ηεο ηα απηώλ απηώλ απηώλ ηνπο ηνπο ηνπζ απηνύο απηέο απηά ηνπο ηηο ηα -

Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να μαλαγξάςεηο ηηο πξνηάζεηο αληηθαζηζηώληαο όζα νπζηαζηηθά κπνξείο κε ηνπο αδύλαηνπο ηύπνπο ηεο πξνζσπηθήο αλησλπκίαο όπσο ζην παξάδεηγκα. Έθαλαλ δώξν ηνπ Σάθε έλα βηβιίν. Τνπ έθαλαλ δώξν έλα βηβιίν. Θα βαθηίζνπλ ηνλ κπέκπε ην άιιν ΢άββαην. ………………………………………………………………………………………………………………… Ώθνύκπεζε ηε κεραλή πάλσ ζην ηξαπέδη. ………………………………………………………………………………………………………………… Πήξεο ηειέθσλν ηνπο γνλείο ζνπ; ………………………………………………………………………………………………………………… Φώλαμε ηα παηδηά λα έξζνπλ κέζα ζην ζπίηη. ………………………………………………………………………………………………………………… Λέξσζε ην θαιό ηεο θόξεκα. …………………………………………………………………………………………………………………

2. Να ππνγξακκίζεηο ηε ιέμε ζηελ νπνία αλαθέξνληαη νη ιέμεηο πνπ είλαη γξακκέλεο κε έληνλα γξάκκαηα. Υάιαζε ην απηνθίλεην θαη ζα ην πάσ αύξην ζην ζπλεξγείν. ΋ηαλ ηειεθσλήζεηο ζηελ Ώλαζηαζία, πεο ηεο λα έξζεη λσξίο αύξην. Έβαιε ηα παηρλίδηα ζηελ ληνπιάπα γηα λα ηα θξύςεη από ηνλ αδεξθό ηνπ. Δ κεηέξα έπιπλε ηηο θνπξηίλεο ηνπ ζαινληνύ, αιιά δελ ηηο ζηδέξσζε αθόκα. Βλεκέξσζα ην Γηώξγν γηα ηελ εθδξνκή. Σνπ είπα αλ ζέιεη, λα θέξεη θαη ηνλ αδεξθό ηνπ. Δ Λίδα δελ έρεη απνθαζίζεη αθόκε. Ώο ηελ αθήζνπκε λα ζθεθηεί.

3. Να γξάςεηο κέζα ζηελ παξέλζεζε αλ νη ιέμεηο κε έληνλα γξάκκαηα είλαη άξζξα ή αλησλπκίεο. Ώπηή ηε θνξά ζα ηε καιώζσ. (………………/………………) Σηο δηάβαζεο όιεο ηηο ζειίδεο; (………………/………………) Σνπο γνλείο ζνπ λα ηνπο αγαπάο θαη λα ηνπο πξνζέρεηο. (………………/………………/………………) Δ δαζθάια ηνύο κίιεζε γηα ηελ αλαθύθισζε. (………………/………………) Αελ ηνλ λνηάδεη γηα ηνπο άιινπο· θνηηάδεη κόλν ηνλ εαπηό ηνπ. (………………/………………/………………) Σεο Κηθήο ηεο αξέζεη απηό ην ηξαγνύδη. (………………/………………)

Παξαγσγή θαη ΢ύλζεζε Λέμεσλ ● Δ παξαγσγή θαη ε ζύλζεζε είλαη δύν ηξόπνη κε ηνπο νπνίνπο ζρεκαηίδνληαη πάξα πνιιέο ιέμεηο. ● Παξαγσγή έρνπκε όηαλ κία ιέμε ζρεκαηίδεηαη από κηα άιιε ιέμε, ηελ πξσηόηππε. Δ θαηλνύξηα ιέμε πνπ ζρεκαηίδεηαη ιέγεηαη παξάγσγε. π.ρ. πσιώ → πώιεζε, πσιεηήο, πσιήηξηα

πξσηόηππε ιέμε

παξάγσγεο ιέμεηο

● ΢ύλζεζε έρνπκε όηαλ κηα ιέμε ζρεκαηίδεηαη από δύν άιιεο ιέμεηο κε έλσζε. Δ θαηλνύξηα ιέμε ιέγεηαη ζύλζεηε, ελώ νη δύν άιιεο από ηηο νπνίεο ζρεκαηίδνληαη ιέγνληαη ζπλζεηηθά. π.ρ. πάληα + -πσιείν → παληνπσιείν ↓ ↓ ↓ πξώην δεύηεξν ζύλζεηε ζπλζεηηθό ζπλζεηηθό ιέμε Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να γξάςεηο κε κηα ζύλζεηε ιέμε πώο ιέγεηαη ην κέξνο, όπνπ πσινύληαη: δίζθνη → ………………………… άλζε → ………………………… θξέαο → ………………………… βηβιία → ………………………… αξώκαηα → ………………………… ηρζύεο(ςάξηα) → ………………………… ραξηηά → ………………………… παιηά αληηθείκελα → …………………………

2. Να ζρεκαηίζεηο ζύλζεηεο ιέμεηο, όπσο ην παξάδεηγκα ρόξηα ρνξηνθάγνο άλζξσπνο …………………………………… ζάξθεο …………………………………… θπηά -θάγνο …………………………………… ηπξί (ηξώσ) …………………………………… θξέαο …………………………………… νηθόπεδα …………………………………… κπξκήγθηα ……………………………………

Διιεηπηηθέο Πξνηάζεηο - Φεύγνπκε αύξην ην πξσί!

- Καιό ηαμίδη! ● Δ πξόηαζε Καιό ηαμίδη είλαη ειιεηπηηθή. Διιεηπηηθή ιέγεηαη ε πξόηαζε από ηελ νπνία ιείπεη έλαο ή πεξηζζόηεξνη από ηνπο θύξηνπο όξνπο · δειαδή ην ξήκα, ην ππνθείκελν ή ην θαηεγνξνύκελν επεηδή ελλννύληαη εύθνια από ηα ζπκθξαδόκελα. π.ρ. – Φεύγνπκε αύξην ην πξσί!

- (΢αο εύρνκαη) Καιό ηαμίδη! Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηηο ιέμεηο πνπ ιείπνπλ από ηηο παξαθάησ ειιεηπηηθέο πξνηάζεηο ώζηε λα είλαη νινθιεξσκέλεο. Υξόληα πνιιά! ΢νπ εύρνκαη ρξόληα πνιιά! Γηα πνύ; ………………………………………………………………………… Πώο έηζη; ………………………………………………………………………… ΍ξα γηα ύπλν. ………………………………………………………………………… ΢αλ ζίθνπλαο. ………………………………………………………………………… Καιή ρξνληά! ………………………………………………………………………… Κξύν, ε; ………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………

2. Να κεηαηξέςεηο ηηο παξαθάησ νινθιεξσκέλεο πξνηάζεηο ζε ειιεηπηηθέο. Βύρνκαη ζε ζαο θαιεζπέξα. Καιεζπέξα ζαο! Κη εγώ εύρνκαη ζε ζαο θαιεζπέξα. ……………………………… Θέισ έλα παθέην ηζηγάξα. ……………………………… Οξίζηε ηα ξέζηα ζαο, θύξηε. ……………………………… ΢αο εύρνκαη θαιελύρηα. ……………………………… Κη εγώ ζαο εύρνκαη θαιελύρηα. ……………………………… ………………………………

Οη Δγθιίζεηο ηνπ Δλεζηώηα ● Οη δηάθνξεο κνξθέο πνπ παίξλνπλ ηα ξήκαηα γηα λα καο δείμνπλ ηη αθξηβώο ζέιεηο λα πεη ην ππνθείκελό ηνπο ιέγνληαη εγθιίζεηο. Οη εγθιίζεηο ησλ ξεκάησλ είλαη νη εμήο: ε νξηζηηθή, ε ππνηαθηηθή θαη ε πξνζηαθηηθή. ● ΋ηαλ ζέινπκε λα δείμνπκε όηη θάηη είλαη βέβαην ή πξαγκαηηθό, ηόηε ρξεζηκνπνηνύκε νξηζηηθή. π.ρ. Ο Μηράιεο θνηηάδεη ην ηξέλν. (νξηζηηθή) ● ΋ηαλ ζέινπκε λα δείμνπκε θάηη πνπ ζέινπκε ή πεξηκέλνπκε λα γίλεη, ηόηε ρξεζηκνπνηνύκε ππνηαθηηθή. Υαξαθηεξηζηηθό ηεο ππνηαθηηθήο έγθιηζεο είλαη νη ιέμεηο λα, δελ, κελ. π.ρ. Να θνηηάδεηο ηε δνπιεηά ζνπ. (ππνηαθηηθή) ● ΋ηαλ ζέινπκε λα παξαθαιέζνπκε, λα πξνηξέςνπκε ή λα δηαηάμνπκε θάπνηνλ λα θάλεη θάηη, ρξεζηκνπνηνύκε πξνζηαθηηθή. π.ρ. Κνίηαδε ιίγν απηό πνπ ζνπ δείρλσ. (πξνζηαθηηθή) Δληθόο αξηζκόο Πιεζπληηθόο αξηζκόο

1ν πξόζσπν 2ν πξόζσπν 3ν πξόζσπν 1ν πξόζσπν 2ν πξόζσπν 3ν πξόζσπν

Οξηζηηθή θνηηάδσ θνηηάδεηο θνηηάδεη θνηηάδνπκε θνηηάδεηε θνηηάδνπλ

Τπνηαθηηθή λα θνηηάδσ λα θνηηάδεηο λα θνηηάδεη λα θνηηάδνπκε λα θνηηάδεηε λα θνηηάδνπλ

Πξνζηαθηηθή θνίηαδε θνηηάδεηε -

Πξνζνρή ζηελ Οξζνγξαθία!! Πξνζέρνπκε ηελ νξζνγξαθία ησλ θαηαιήμεσλ ησλ ξεκάησλ ζηελ πξνζηαθηηθή. ● –είηε

π.ρ. βξίζθσ ράλνκαη →

→ βξείηε ραζείηε

● –ήζηε

π.ρ.

ζηακαηώ απαληώ

→ →

ζηακαηήζηε απαληήζηε

● –ίζηε

π.ρ.

νξίδσ ζθαιίδσ

→ →

νξίζηε ζθαιίζηε

Ώ΢ΚΔ΢ΒΕ΢ 1. Να αλαγλσξίζεηο ηελ έγθιηζε ησλ παξαθάησ ξεκάησλ. ςάρλεη → ……………………………… λα βγαίλεηε → ……………………………… κελ αθήλεηε → ……………………………… κάδεπε → ……………………………… θαιύπηνπκε → ……………………………… λα πηζηεύεηο → ………………………………

2. Να γξάςεηο ηηο παξαθάησ πξνηάζεηο ζηνλ άιιν αξηζκό. Να νδεγείο πξνζερηηθά. ……………………………………………………………………………………………………………… … Άξρηζε λα βαδίδεη κε πην γνξγό ξπζκό. ……………………………………………………………………………………………………………… … Πξέπεη λα πξνζέρνπκε ηα κηθξά παηδηά ζηνπο δξόκνπο. ……………………………………………………………………………………………………………… …

Πεγαίλεηε ακέζσο ζην δσκάηηό ζαο. ……………………………………………………………………………………………………………… … Άθνπ απηό πνπ ζνπ ιέσ. ……………………………………………………………………………………………………………… … Οπδέηεξα Οπζηαζηηθά ζε –κα ● Σα νπδέηεξα νπζηαζηηθά ζε –κα είλαη αληζνζύιιαβα, δειαδή δελ έρνπλ ηνλ ίδην αξηζκό ζε όιεο ηηο πηώζεηο. ● ΢πγθεθξηκέλα, έρνπλ κία ζπιιαβή παξαπάλσ ζηε γεληθή ηνπ εληθνύ θαη ζε όιεο ηηο πηώζεηο ηνπ πιεζπληηθνύ αξηζκνύ. π.ρ. ην βήκα – ηνπ βήκαηνο ηα βήκαηα – ησλ βεκάησλ νλνκαζηηθή γεληθή αηηηαηηθή θιεηηθή νλνκαζηηθή γεληθή αηηηαηηθή θιεηηθή

Δληθόο Αξηζκόο ην βήκα ην άγαικα ηνπ βήκαηνο ηνπ αγάικαηνο ην βήκα ην άγαικα - βήκα - άγαικα Πιεζπληηθόο Αξηζκόο ηα βήκαηα ηα αγάικαηα ησλ βεκάησλ ησλ αγαικάησλ ηα βήκαηα ηα αγάικαηα - βήκαηα - αγάικαηα

Πξνζνρή ζηελ Οξζνγξαθία!!! Σα νπδέηεξα πνπ ηειεηώλνπλ ζε –κα θαη παξάγνληαη από ηα ξήκαηα ησλ νπνίσλ ν ραξαθηήξαο ηνπ ζέκαηόο ηνπο είλαη π, β, θ, πη γξάθνληαη κε δύν κ (-κκα). π.ρ. βιέπσ → βιέκκα γξάθσ → γξάκκα Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηνλ παξαθάησ πίλαθα. Δληθόο Αξηζκόο νλνκαζηηθή ……………………………… ……………………………… γεληθή ……………………………… ……………………………… αηηηαηηθή ην ζηόκα ……………………………… θιεηηθή ……………………………… ……………………………… νλνκαζηηθή γεληθή αηηηαηηθή θιεηηθή

Πιεζπληηθόο Αξηζκόο ……………………………… ……………………………… ……………………………… ………………………………

ηα νλόκαηα ……………………………… ……………………………… ………………………………

2. Να ζρεκαηίζεηο θξάζεηο όπσο ζην παξάδεηγκα. ξάβσ – θόξεκα ην ξάςηκν ηνπ θνξέκαηνο ην ξάςηκν ησλ θνξεκάησλ βάθσ – θάζηζκα ……………………………………………………………………………………………………………… … γπαιίδσ – πάησκα

……………………………………………………………………………………………………………… … καγεηξεύσ – γεύκα ……………………………………………………………………………………………………………… … θεληώ – ύθαζκα ……………………………………………………………………………………………………………… … θνξηώλσ – εκπόξεπκα ……………………………………………………………………………………………………………… …

ΣΟ ΣΔΛΙΚΟ Νλ Με λνκίδεηο πσο δελ μέξσ ην ιόγν γηα ηε ρζεζηλή απνπζία ζνπ. Μεξηθέο ιέμεηο άιινηε δηαηεξνύλ ην ηειηθό λ θαη άιινηε όρη. Οη ιέμεηο απηέο είλαη νη αθόινπζεο: ● ηα άξζξα ηε(λ), έλα(λ) ● ε πξνζσπηθή αλησλπκία απηή(λ) – ηε(λ) ● νη άθιηηεο ιέμεηο δε(λ), κε(λ) Οη παξαπάλσ ιέμεηο δηαηεξνύλ ην ηειηθό λ όηαλ ε ιέμε πνπ αθνινπζεί αξρίδεη από: ● θσλήελ:α, ε, ε, η, π, ν, σ (δίςεθν θσλήελ ή ζπλδπαζκό) π.ρ. ηνλ άλζξσπν, ηελ ώξα, απηήλ είδα ● δίςεθν ζύκθσλν: κπ, λη, γθ, ηζ, ηδ π.ρ. ηνλ κπακπά, ηελ ληνπιάπα ● δηπιό ζύκθσλν:μ, ς π.ρ. ηνλ ςαξά, ηελ μύζηξα ● ζηηγκηαίν ζύκθσλν: θ, π, η π.ρ. ηελ θαξέθια, κελ ηξσο Οη παξαπάλσ ιέμεηο ράλνπλ ην ηειηθό λ όηαλ ε ιέμε πνπ αθνινπζεί αξρίδεη από νπνηνδήπνηε άιιν ζύκθσλν. π.ρ. ην δξόκν έλα ζάκλν δε λνκίδσ απηή δεηάσ Πξνζνρή ζηελ Οξζνγξαθία!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Σν ηειηθό λ δηαηεξείηαη πάληα ● ζην άξζξν ησλ ● ζην ηξνπηθό επίξξεκα ζαλ ● ζην αξηζκεηηθό έλα(λ) ● ζηε πξνζσπηθή αλησλπκία απηόλ – ηνλ π.ρ. ησλ θίισλ, ησλ αλζξώπσλ, ζαλ δαξθάδη Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηε ην νξηζηηθό άξζξν ην(λ) ή ηε(λ) κπξνζηά από ηα παξαθάησ νπζηαζηηθά. …… παηέξα …… κεηέξα …… γεσξγό …… ζθόλε

…… ηδίηδηθα …… ξάρε …… κλήκε …… Θεό

…… άξξσζην …… ληαιίθα …… μελαγό …… λεξάηδα

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά κε ηα άξζξα πνπ ιείπνπλ. Σαμηδεύνληαο κε ην απηνθίλεην γηα …… Πάηξα, πεξλάκε από …… ΢θαξακαγθά, ……Ώζπξόππξγν θαη …… Βιεπζίλα. ΐιέπνπκε …… ζηαζκό …… δηνδίσλ, …… Εζζκό θαη …… Κνξηλζηαθό θόιπν. Όζηεξα από ιίγε ώξα πεξλάκε θαη από …… Ώθξάηα. Σα παηδηά αλππνκνλνύλ λα θηάζνπκε, γηαηί ζέινπλ λα δνπλ από θνληά …… θαηλνύξηα γέθπξα, …… γέθπξα Ρίνπ – Ώληηξξίνπ, πνπ ελώλεη …… Πεινπόλλεζν κε …… ΢ηεξεά αιιά θαη κε …… ππόινηπε Βιιάδα.

Ο αόξηζηνο θαη ν ζπλνπηηθόο κέιινληαο ηεο ελεξγεηηθήο θσλήο π.ρ. Σν έγξαςεο απηό πνπ ζνπ είπα; Σν ξήκα πνπ αλαθέξεηαη ζε θάηη πνπ έγηλε ζην παξειζόλ γηα κία ζηηγκή είλαη ζε ρξόλν αόξηζην. Ο παξαηαηηθόο θαη ν αόξηζηνο ιέγνληαη παξειζνληηθνί ρξόλνη γηαηί θαη νη δύν αλαθέξνληαη ζην παξειζόλ, ζην ρηεο, αιιά απηό πνπ δείρλνπλ έρεη δηαθνξεηηθή δηάξθεηα. π.ρ. Πόηε ζα γξάςεηο ηελ αληηγξαθή ζνπ; Σν ξήκα πνπ αλαθέξεηαη ζε θάηη πνπ ζα γίλεη ζην κέιινλ ζε κία ζηηγκή είλαη ζε ρξόλν ζπλνπηηθό κέιινληα. Ο εμαθνινπζεηηθόο θαη ν ζπλνπηηθόο κέιινληαο ιέγνληαη κειινληηθνί ρξόλνη, γηαηί αλαθέξνληαη ζην κέιινλ, ζην αύξην, αιιά απηό πνπ δείρλνπλ έρεη δηαθνξεηηθή δηάξθεηα.

Οξηζηηθή έγξαςα έγξαςεο έγξαςε γξάςακε γξάςαηε έγξαςαλ

Δλεξγεηηθή θσλή Αόξηζηνο Τπνηαθηηθή Πξνζηαθηηθή λα γξάςσ λα γξάςεηο γξάςε λα γξάςεη λα γξάςνπκε λα γξάςεηε γξάςεηε λα γξάςνπλ -

΢πλνπηηθόο κέιινληαο Οξηζηηθή ζα γξάςσ ζα γξάςεηο ζα γξάςεη ζα γξάςνπκε ζα γξάςεηε ζα γξάςνπλ

Ώ΢ΚΔ΢ΒΕ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηνλ παξαθάησ πίλαθα. Αόξηζηνο Δλεζηώηαο ΢πλνπηηθόο κέιινληαο ………………………………… ρηππώ ………………………………… … ………………………………… … ………………………………… … ζα απιώζεηο … ………………………………… ………………………………… θαζάξηζε … … ………………………………… θνηηάδεηε ………………………………… … ………………………………… … θύγακε … ………………………………… ………………………………… ………………………………… … … … ζα κείλνπλ 2. Να βάιεηο ηα ξήκαηα ηεο παξέλζεζεο ζην ζσζηό πξόζσπν ηνπ ανξίζηνπ θαη ηνπ ζπλνπηηθνύ κέιινληα. Ο Λεπηέξεο ……………………/…………………… (δεηώ) ρξήκαηα από ηνπο γνλείο ηνπ. Οη ηππόηεο ……………………/…………………… (θνξώ) ηηο παλνπιίεο ηνπο. Βζύ ……………………/…………………… (ρατδεύσ) ηε γάηα; Δ Βύε θη εγώ ……………………/…………………… (ηξνκάδσ) από ην δπλαηό ζόξπβν. Μόλνη ζαο ……………………/…………………… (ιύλσ) ην πξόβιεκα; 3. Να ζπκπιεξώζεηο ζηηο ζηήιεο. Δληθόο Αξηζκόο Πιεζπληηθόο Αξηζκόο έθηηαμεο ………………………………………. ………………………………………. θιάδεςαλ ζα θξαηήζσ ………………………………………. έςεζα ………………………………………. ………………………………………. ζα θεξδίζεηε ………………………………………. ζα παξνπζηάζνπλ ιέξσζε ………………………………………. ………………………………………. αλεβήθακε

Ο ελεζηώηαο, ν παξαηαηηθόο θαη ν εμαθνινπζεηηθόο κέιινληαο ηεο παζεηηθήο θσλήο Σα ξήκαηα πνπ έρνπλ θαηάιεμε –σ ζηελ ελεξγεηηθή θσλή ηειεηώλνπλ ζε –νκαη ζηελ παζεηηθή θσλή. π.ρ. δέλσ → ελεξγεηηθή θσλή δέλνκαη → παζεηηθή θσλή Δλεζηώηαο ληύλνκαη ληύλεζαη ληύλεηαη ληπλόκαζηε ληύλεζηε ληύλνληαη

Παζεηηθή Φσλή Παξαηαηηθόο Δμαθνινπζεηηθόο Μέιινληαο ληπλόκνπλ ζα ληύλνκαη ληπλόζνπλ ζα ληύλεζαη ληπλόηαλ ζα ληύλεηαη ληπλόκαζηαλ ζα ληπλόκαζηε ληπλόζαζηε ζα ληύλεζηε ληύλνληαλ ζα ληύλνληαη Πξνζνρή ζηελ νξζνγξαθία!!!

Πξνζέρνπκε λα κελ κπεξδεύνπκε ηηο θαηαιήμεηο –ηε θαη –ηαη. Υξεζηκνπνηνύκε ηελ θαηάιεμε –ηε ζην β’ πιεζπληηθό πξόζσπν ηεο νξηζηηθήο ηνπ ελεζηώηαο ζηελ ελεξγεηηθή θσλή. π.ρ. Να ληύλεηε θαιά ηα κηθξά παηδηά, γηα λα κελ αξξσζηαίλνπλ. Υξεζηκνπνηνύκε ηελ θαηάιεμε –ηαη ζην γ’ εληθό πξόζσπν ηεο νξηζηηθή ηνπ ελεζηώηα ηεο παζεηηθήο θσλήο. π.ρ. Ώπηή ε θνπέια ληύλεηαη πνιύ ζπληεξεηηθά. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά κε ην ξήκα ζεθώλνκαη ζην ζσζηό ηύπν. Κάζε πξσί …………………… όινη ηελ ίδηα ώξα απ’ ηα θξεβάηηα καο. Πξώηε απ’ όινπο …………………… ε κεηέξα γηα λα θηηάμεη πξσηλό. Όζηεξα από ιίγν …………………… θη εγώ λα εηνηκαζηώ γηα ην ζρνιείν. Οη ππόινηπνη …………………… πην αξγά. Υζεο, ηελ ώξα πνπ έθεπγα, ν κηθξόο κνπ αδεξθόο, ήζειε λα κε ραηξεηήζεη. ΋κσο ε κεηέξα ηνύ είπε: «Με …………………… από ην θξεβάηη, γηαηί είζαη άξξσζηνο».

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηηο θαηαιήμεηο ησλ ξεκάησλ κε ην ζσζηό ηύπν –ηε ή –ηαη. Πξέπεη λα πξνζέμε…… γηαηί ε άζθεζε δε ιύλε…… κε ηνλ ηξόπν πνπ λνκίδε…… Ο Θσκάο ληύλε…… πνιύ σξαία θαη κόλνο ηνπ. Αελ είλαη αλάγθε λα ηνλ ληύλεη…… εζείο. Αε καζαίλνλ…… εύθνια απηά ηα πξάγκαηα. Θέιεη…… λα πξνζπαζήζε…… άιιε κηα θνξά; Σν παηρλίδη απηό παηδε…… πην γξήγνξα, όρη όπσο ην παίδε…… εζείο. Θέιε…… λα θαζίζε…… ιίγν λα παξαθνινπζήζε…… πώο επηζθεπάδε…… ην απηνθίλεην; Ο Κνζκάο θνπξάδε…… πνιύ ζηε δνπιεηά. Μελ ηνλ θνπξάδε…… πεξηζζόηεξν ζην ζπίηη.

Σα αξηζκεηηθά επίζεηα Δ κεηέξα έβαςε είθνζη πέληε απγά γηα ην Πάζρα. Ο Έιιελαο θνιπκβεηήο ηεξκάηηζε έβδνκνο ζηνλ ηειηθό ησλ 50κ. Οη ιέμεηο πνπ είλαη κε έληνλα γξάκκαηα δειώλνπλ αξηζκνύο. Οη ιέμεηο απηέο ιέγνληαη αξηζκεηηθά. Σα αξηζκεηηθά ρσξίδνληαη ζε νπζηαζηηθά θαη επίζεηα. Σα αξηζκεηηθά επίζεηα ρσξίδνληαη αλάινγα κε ηε ζεκαζία ηνπο ζε απόιπηα, ηαθηηθά, πνιιαπιαζηαζηηθά θαη αλαινγηθά. ● Απόιπηα αξηζκεηηθά Σα αξηζκεηηθά επίζεηα πνπ θαλεξώλνπλ νξηζκέλν πιήζνο από πξάγκαηα, δώα ή πξόζσπα ιέγνληαη απόιπηα. π.ρ. ηξηάληα καζεηέο, δέθα εκέξεο θ.ά. Ώπό ηα απόιπηα αξηζκεηηθά θιίλνληαη κόλν ηα: έλαο, κία – κηα, έλα ηξεηο, ηξεηο, ηξία ηέζζεξηο, ηέζζεξηο, ηέζζεξα Σα αξηζκεηηθά δύν θαη δπν θαη από ην πέληε κέρξη ην εθαηό δελ θιίλνληαη θαη δηαηεξνύλ ηνλ ίδην ηύπν θαη ζηα ηξία γέλε θαη ζε όιεο ηηο πηώζεηο. αξζεληθό έλαο ελόο έλα(λ) αξζεληθό θαη ζειπθό ηξεηο ηξηώλ ηξεηο

έλαο ζειπθό κία, κηα κηαο κία, κηα

νπδέηεξν έλα ελόο έλα

ηξεηο, ηέζζεξηο νπδέηεξν αξζεληθό θαη ζειπθό ηξία ηέζζεξηο ηξηώλ ηεζζάξσλ ηξία ηέζζεξηο

νπδέηεξν ηέζζεξα ηεζζάξσλ ηέζζεξα

Πξνζνρή ζηελ νξζνγξαθία!!! α) Σα απόιπηα αξηζκεηηθά από ην 13 σο ην 19 γξάθνληαη κε κία ιέμε. π.ρ. δεθαπέληε, δεθανρηώ β) Σα απόιπηα αξηζκεηηθά από ην 21 θαη εμήο γξάθνληαη κε ρσξηζηέο ιέμεηο. π.ρ. είθνζη έμη, ζαξάληα ηξία, εθαηόλ εμήληα εθηά γ) Σν απόιπην αξηζκεηηθόο ελλέα ή ελληά γξάθεηαη κε δύν λ, θαζώο θαη όιεο νη ζύλζεηεο ιέμεηο, πνπ πεξηέρνπλ ηε ιέμε ελλέα ή ελληά. π.ρ. δεθαελλέα, δεθαελληά, ελληαθόζηα, ελληαθνζηνζηόο Βμαηξνύληαη: ελελήληα, ελελεθνζηόο, έλαηνο. ● Σαθηηθά αξηζκεηηθά Σα αξηζκεηηθά πνπ θαλεξώλνπλ ηε ζεηξά, δειαδή ηε ζέζε πνπ παίξλεη ην νπζηαζηηθό ζε κηα ζεηξά από όκνηα πξάγκαηα, ιέγνληαη ηαθηηθά. Σα πεξηζζόηεξα ηαθηηθά αξηζκεηηθά ηειεηώλνπλ ζε –(η)νο, -(η)ε, -(η)ν. π.ρ. πξώηε θνξά, δέθαην απηνθίλεην θ.ά. Πξνζνρή ζηελ νξζνγξαθία!!! Σα ηαθηηθά αξηζκεηηθά από ην 13 θαη εμήο γξάθνληαη κε ρσξηζηέο ιέμεηο. π.ρ. δέθαηνο πέκπηνο, εμεθνζηόο δεύηεξνο

΢ύλζεηεο Λέμεηο κε Αξηζκεηηθά Πνιιέο θνξέο ρξεζηκνπνηνύκε ηα αξηζκεηηθά επίζεηα σο πξώηα ζπλζεηηθά ζε ζύλζεηεο ιέμεηο. Σα αξηζκεηηθά αιιάδνπλ θαη παίξλνπλ δηαθνξεηηθή κνξθή όηαλ είλαη α’ ζπλζεηηθό ζε ζύλζεηεο ιέμεηο. έλαο, κία, έλα δύν ηξία ηέζζεξα

→ κνλό→ δη/-δηζ→ ηξη-/ηξηζ→ ηεηξά-

π.ρ. κνλνζύιιαβε π.ρ. δηζύιιαβε π.ρ. ηξίκελν, ηξηζδηάζηαηνο π.ρ. ηεηξαζέιηδν

● Σα αξηζκεηηθά από ην πέληε σο ην ελελήληα ελλέα έρνπλ ην ζπλδεηηθό θσλήελ α αλάκεζα ζ’ απηά θαη ην β’ ζπλζεηηθό. π.ρ. νρηάρξνλνο, πελεληάρξνλνο ● Ωο α’ ζπλζεηηθό ρξεζηκνπνηείηαη ην –εκη, πνπ δειώλεη όηη θάηη είλαη κηζό ή δελ έρεη νινθιεξσζεί. π.ρ. εκίρξνλν, εκίγπκλνο Πξνζνρή ζηελ νξζνγξαθία!!! Αελ πξέπεη λα κπεξδεύνπκε ην δηζ- κε ην δπζ-. Σν δηζ- είλαη ε κνξθή πνπ παίξλεη ην απόιπην αξηζκεηηθό δύν όηαλ είλαη α’ ζπλζεηηθό ζε ζύλζεηε ιέμε, ελώ ην δπζ- είλαη αρώξηζην κόξην πνπ ζεκαίλεη ηε δπζθνιία ή ην θαθό απνηέιεζκα. π.ρ. δίζηειν άξζξν αιιά δύζηπρν παηδί Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ παξαθάησ πξνηάζεσλ κε ηα απόιπηα αξηζκεηηθά πνπ θαλεξώλνπλ νη αξηζκνί ζηηο παξελζέζεηο. ΢ηελ πόιε καο θαηνηθνύλ πεξίπνπ ……………………………… (400.000) άλζξσπνη. ΢ηε ζρνιή ηεο Ρέλαο θνηηνύλ ……………………………………… (1.500) άηνκα. ………………………………… (320) άηνκα παξακέλνπλ απνθιεηζκέλα από ηα ρηόληα. Σν ηαμίδη κε ην πινίν δηαξθεί ……………………… (19) ώξεο. Σα ζύκαηα ηνπ ηξαγηθνύ δπζηπρήκαηνο ήηαλ ……………………………… (53). Δ ηάμε καο έρεη (34) καζεηέο: ………………………… (13) αγόξηα θαη …………………………………(21) θνξίηζηα.

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ παξαθάησ πξνηάζεσλ κε ηα ηαθηηθά αξηζκεηηθά πνπ θαλεξώλνπλ νη αξηζκνί ζηηο παξελζέζεηο. Δ Βιιελίδα αζιήηξηα ηεξκάηηζε ……………………(2), ιίγν πην πίζσ από ηελ Ώκεξηθαλίδα, πνπ ηεξκάηηζε …………………………(1). Ο πξσζππνπξγόο ζα παξαζηεί ζηα εγθαίληα ηεο …………………………………… (51) Αηεζλνύο Έθζεζεο Θεζζαινλίθεο. Ο Σδνλ Κέλεληη ήηαλ ν …………………………………… (35) πξόεδξνο ησλ Δ.Π.Ώ. Ο Ενύιηνο είλαη ν …………………………(7) κήλαο ηνπ έηνπο θαη ν Ννέκβξηνο είλαη ν ……………………… (11). Σελ ……………………………… (28) Οθησβξίνπ γηνξηάδνπκε ην έπνο ηνπ 1940.

ΠΑΘΗ ΦΧΝΗΔΝΣΧΝ Πνιιέο θνξέο ηα θσλήεληα παζαίλνπλ θάπνηεο αιιαγέο πνπ ηηο ιέκε πάζε θσλεέλησλ. ΔΚΘΛΙΦΗ ΋ηαλ κηα ιέμε ηειεηώλεη ζε θσλήελ(ή δίςεθν) θαη ε επόκελε ιέμε αξρίδεη από θσλήελ(ή δίςεθν), ζπρλά ράλεηαη ην ηειηθό θσλήελ ηεο πξώηεο ιέμεο θαη ζηε ζέζε ηνπ κπαίλεη απόζηξνθνο. Σν θαηλόκελν απηό ιέγεηαη έθζιηςε. π.ρ. κε έδησμε → κ’ έδησμε ηνπ νπξαλνύ → η’ νπξαλνύ ΑΦΑΙΡΔ΢Η ΋ηαλ κηα ιέμε ηειεηώλεη ζε θσλήελ(ή δίςεθν) θαη ε επόκελε αξρίδεη από θσλήελ(ή δίςεθν), ζπρλά ράλεηαη ην αξρηθό θσλήελ ηεο επόκελεο ιέμεο θαη ζηε ζέζε ηνπ κπαίλεη απόζηξνθνο. Σν θαηλόκελν απηό ιέγεηαη αθαίξεζε. π.ρ. κνπ έδσζε → κνπ ‘δσζε ζα έρεη → ζα ‘ρεη ΑΠΟΚΟΠΗ ΋ηαλ κηα ιέμε ηειεηώλεη ζε θσλήελ θαη ε επόκελε αξρίδεη από ζύκθσλν, ηόηε ράλεηαη ην ηειηθό θσλήελ ηεο πξώηεο ιέμεο θαη ζηε ζέζε ηνπ κπαίλεη απόζηξνθνο. Σν θαηλόκελν απηό ιέγεηαη απνθνπή. π.ρ. θάλε ην → θάλ’ ην ζεκεηώζεηο 1. Ο ζύλδεζκνο θαη όηαλ παζαίλεη έθζιηςε γίλεηαη θη. π.ρ. θαη άιινο → θη άιινο 2. Σν επίξξεκα κέζα παζαίλεη έθζιηςε όηαλ αθνινπζεί ιέμε πνπ αξρίδεη από θσλήελ. π.ρ. κέζα από → κεζ’ από Σν επίξξεκα κέζα παζαίλεη απνθνπή, ρσξίο όκσο λα πάξεη απόζηξνθν, όηαλ αθνινπζεί ιέμε πνπ αξρίδεη από ζύκθσλν. π.ρ. κέζα ζηε ζάιαζζα → κεο ζηε ζάιαζζα Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να μαλαγξάςεηο ηηο ιέμεηο ηεο ζηήιεο Ώ θάλνληάο ηνπο πάζε θσλεέλησλ ζηε ζηήιε ΐ θαη ζηε ζηήιε Γ λα ην αλαγλσξίζεηο (έθζιηςε, αθαίξεζε, απνθνπή). Α Β Γ ην όλεηξν ……………………………… ……………………………… θέξε ηελ ……………………………… ……………………………… ην έλα ……………………………… ……………………………… πνύ είλαη ……………………………… ……………………………… δηώμε ηνλ ……………………………… ……………………………… λα αξάμνπκε ……………………………… ……………………………… αιιά απηή ……………………………… ……………………………… λα ήμεξα ……………………………… ……………………………… θόςε ην ……………………………… ……………………………… από ηνλ θόζκν ……………………………… ……………………………… ζε αγαπώ ……………………………… ……………………………… ζα έξζνπλ ……………………………… ……………………………… λα είζαη ……………………………… ……………………………… κε αθνύο ……………………………… ……………………………… κέζα ζηε ηάμε ……………………………… ……………………………… θαη αθνύ ……………………………… ……………………………… κνπ έθεξε ……………………………… ……………………………… γηα απηό ……………………………… ………………………………

2. Να μαλαγξάςεηο ηηο θξάζεηο πνπ είλαη ζηηο παξελζέζεηο ρξεζηκνπνηώληαο ηελ απόζηξνθν.

- Ο Νίθνο …………………… (κνπ έζηεηιε) έλα γξάκκα.

- Πνύ …………………… ;(ην έρεηο) Πνύ …………………… ;(ην έβαιεο) …………………… (Θα ήζεια) λα ην δηαβάζσ.

- Αελ …………………… (ην έρσ). …………………… (Σν έδσζα) ζηε Μαίξε.

- Ση ώξα …………………… (ζα έξζεη) ε Μαίξε; - Μαθάξη …………………… (λα ήμεξα) …………………… (θαη εγώ). Ώπηή ζπλήζσο …………………… (γηα αιινύ) μεθηλάεη …………………… (θαη αιινύ) θαηαιήγεη.

- Καιά. Θα πεξηκέλσ. Ώλ δελ έρεη γπξίζεη …………………… (ζε έλα) ηέηαξην, ζα θύγσ.

Αζύλδεην ΢ρήκα Αζύλδεην ιέγεηαη ην ζρήκα ιόγνπ θαηά ην νπνίν παξαηίζεληαη όκνηεο πξνηάζεηο ή όκνηεο ιέμεηο (νπζηαζηηθά, επίζεηα, ξήκαηα θ.ιπ.), ρσξίο λα ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε θάπνην ζύλδεζκν, αιιά ρσξίδνληαη κε θόκκα. π.ρ. Ο άληξαο πήξε ην ιεσθνξείν, έθηαζε ζην ιηκάλη, θάζηζε ζ’ έλα παγθάθη θη αγλάληεπε ηε ζάιαζζα. Δ Κπξηαθή είλαη κηα θνπέια ςειή, ιεπηή, όκνξθε θαη θαινληπκέλε. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να βάιεηο θόκκα (,) όπνπ ρξεηάδεηαη ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο. Ο Υάξεο είλαη έλα έμππλν δσεξό ραξνύκελν παηδί. Ο παηέξαο θιαδεύεη ηα δέληξα ε κεηέξα ζθνππίδεη ηα παηδηά δηαβάδνπλ. Σν θιίκα ήηαλ πγξό βξνρεξό όρη πνιύ δεζηό όρη πνιύ παγσκέλν άζηαην ζαλαηεξό ζηνπο ληειηθάηνπο ηνλσηηθό ζηνπο δπλαηνύο. Μαθάξη λα κπνξνύζα λα ηαμηδέςσ ζην Μεμηθό λα πάσ ζηα λεζηά ηεο Εαπσλίαο λα γπξίζσ όιν ηνλ θόζκν. Οη άλζξσπνη δελ ήζειαλ λα θάλε λα πηνπλ λα κηιήζνπλ λα θάλνπλ νηηδήπνηε. Οη ζπγγελείο έβγαηλαλ από ην ζπίηη θώλαδαλ ρεηξνλνκνύζαλ έθεπγαλ ζπκσκέλνη. Με ηελ αλαθάιπςε δηάθνξσλ πξντόλησλ πξνζηαηεύνπκε ην πεξηβάιινλ θεξδίδνπκε ρξήκαηα εμνηθνλνκνύκε ελέξγεηα απνιακβάλνπκε θαζαξόηεξεο γεηηνληέο.

2. Να γξάςεηο ΢ (΢σζηό) ή Λ (Λάζνο) γηα λα δείμεηο αλ ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο ππάξρεη αζύλδεην ζρήκα ή όρη. Μαο πξόζθεξαλ γιπθά, αλαςπθηηθά, θξνύηα θαη δηάθνξα δαραξσηά. Θέιεη θαη ηελ πίηα νιόθιεξε θαη ην ζθύιν ρνξηάην. Μελ μεράζεηο λ’ αγνξάζεηο ςσκί, γάια, ηπξί, καθαξόληα, ληνκάηα. Θα έξζνπλ καδί καο θαη ε Βηξήλε θαη ε Βιέλε θαη ε Νόηα. Σν αλζνπσιείν πνπιά ηξηαληάθπιια ιεπθά, θόθθηλα, ξνδ, θίηξηλα. Οη δπν θίιεο αγόξαζαλ ηξόθηκα θαη ξνύρα θαη παπνύηζηα θαη κεηά γύξηζαλ ζην ζπίηη.

….. ….. ….. ….. ….. …..

Απηνπαζείο Αλησλπκίεο ● Οη αλησλπκίεο πνπ θαλεξώλνπλ πσο ην ίδην πξόζσπν ελεξγεί, δειαδή θάλεη θάηη, θαη ην ίδην δέρεηαη ηελ ελέξγεηα απηή ιέγνληαη απηνπαζείο αλησλπκίεο. π.ρ. Δ Ράληα πεξηπνηείηαη ηνλ εαπηό ηεο. ΢ην παξαπάλσ παξάδεηγκα ε θξάζε ηνλ εαπηό ηεο θαλεξώλεη όηη ην ίδην πξόζσπν, δειαδή ε Ράληα, θάλεη θάηη (πεξηπνηείηαη) θαη ε ελέξγεηα απηή γπξίδεη ζηελ ίδηα. Οη απηνπαζείο αλησλπκίεο θιίλνληαη σο εμήο: Δληθόο αξηζκόο α’ πξόζσπν β’ πξόζσπν Ολνκ. ν εαπηόο κνπ ν εαπηόο ζνπ Γελ. ηνπ εαπηνύ κνπ ηνπ εαπηνύ ζνπ Αηη. ηνλ εαπηό κνπ ηνλ εαπηό ζνπ Πιεζπληηθόο αξηζκόο α’ πξόζσπν β’ πξόζσπν Ολνκ. ν εαπηόο καο ν εαπηόο ζαο Γελ. ηνπ εαπηνύ καο ή ηνπ εαπηνύ ζαο ή ησλ εαπηώλ καο ησλ εαπηώλ ζαο Αηη. ηνλ εαπηό καο ή ηνλ εαπηό ζαο ή ηνπο εαπηνύο καο ηνπο εαπηνύο ζαο

γ’ πξόζσπν ν εαπηόο ηνπ\ηεο ηνπ εαπηνύ ηνπ\ηεο ηνλ εαπηό ηνπ\ηεο γ’ πξόζσπν ν εαπηόο ηνπο ηνπ εαπηνύ ηνπο ή ησλ εαπηώλ ηνπο ηνλ εαπηό ηνπο ή ηνπο εαπηνύο ηνπο

Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ππνγξακκίζεηο ηηο απηνπαζείο αλησλπκίεο ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο. Αελ αλαγλσξίδσ πηα νύηε ηνλ εαπηό κνπ. Καηεγνξεί ηνλ εαπηό ηνπ γη’ απηό πνπ έγηλε. Θεσξείηε ηνλ εαπηό ζαο ππεύζπλν γηα ην αηύρεκα; Με ηε ζπκπεξηθνξά ζαο δεκηώλεηε ηνπο εαπηνύο ζαο. Βζύ ν ίδηνο είζαη ερζξόο ηνπ εαπηνύ ζνπ. Να πξνζέρεηο ηνλ εαπηό ζνπ.

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηηο παξαθάησ πξνηάζεηο κε ηελ θαηάιιειε απηνπαζείο αλησλπκία. Έρσ πάςεη λα θνηηάδσ ……………………………… ζηνλ θαζξέθηε. Με ην θάπληζκα θάλεηε θαθό ……………………………… Ο Σάζνο είλαη εγσηζηήο θαη ζπκθεξνληνιόγνο, θνηηάδεη κόλν …………………………… ……………………………… ζα ‘πξεπε λα ιππάζαη όρη εκέλα. Μόλν ……………………………… ζθέθηεηαη ε ΐαζηιηθή. Γηα λα αγαπήζνπκε ηνπο ζπλαλζξώπνπο καο, πξέπεη πξώηα λα αγαπήζνπκε ……………………………… Οη επαίζζεηνη άλζξσπν, όηαλ θάλνπλ ιάζνο, ηα βάδνπλ κε ……………………………… Θειπθά Οπζηαζηηθά ζε –α Σα ζειπθά νπζηαζηηθά πνπ ηειεηώλνπλ ζε –α είλαη νμύηνλα, παξνμύηνλα θαη πξνπαξνμύηνλα. ΢ην κάζεκα απηό ζα εμεηάζνπκε ηα νμύηνλα. Ολνκ. Γελ. Ώηη. Κιεη. Ολνκ. Γελ. Ώηη. Κιεη.

Δληθόο Αξηζκόο ε πιεπξά ε κακά ηεο πιεπξάο ηεο κακάο ηε πιεπξά ηε κακά - πιεπξά - κακά Πιεζπληηθόο Αξηζκόο νη πιεπξέο νη κακάδεο ησλ πιεπξώλ ησλ κακάδσλ ηηο πιεπξέο ηηο κακάδεο - πιεπξέο - κακάδεο

Σα νμύηνλα ζειπθά ζε –α είλαη ηζνζύιιαβα θαη αληζνζύιιαβα. Σα ηζνζύιιαβα ηνλίδνληαη ζε όιεο ηηο πηώζεηο όπνπ θαη ζηελ νλνκαζηηθή ηνπ εληθνύ αξηζκνύ. Σα αληζνζύιιαβα έρνπλ κία ζπιιαβή παξαπάλσ ζηνλ πιεζπληηθό αξηζκό απ’ ό,ηη ζηνλ εληθό αξηζκό. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηνλ πίλαθα. Δληθόο Αξηζκόο Ολνκ. ε θσηηά …………………… …………………… Γελ. …………………… …………………… …………………… Ώηη. …………………… ηελ θπξά …………………… Κιεη. …………………… …………………… …………………… Πιεζπληηθόο Αξηζκόο Ολνκ. …………………… …………………… νη αριαδηέο Γελ. …………………… …………………… …………………… Ώηη. …………………… …………………… …………………… Κιεη. …………………… …………………… ……………………

Κύξηα θαη Κνηλά Οπζηαζηηθά Σα νπζηαζηηθά ρσξίδνληαη ζε δύν θαηεγνξίεο: ζηα θύξηα νπζηαζηηθά θαη ζηα θνηλά νπζηαζηηθά. Κύξηα νπζηαζηηθά ιέγνληαη απηά πνπ θαλεξώλνπλ έλα νξηζκέλν πξόζσπν, δών ή πξάγκα. π.ρ. Κσλζηαληίλνο, Καβάια Κνηλά νπζηαζηηθά ιέγνληαη απηά πνπ θαλεξώλνπλ όια ηα πξόζσπα, δώα ή πξάγκαηα ηνπ ίδηνπ είδνπο, θαζώο θαη όζα ζεκαίλνπλ ελέξγεηα, θαηάζηαζε ή ηδηόηεηα. π.ρ. ηξέμηκν, ύπλνο, εμππλάδα Γξάθνληαη κε θεθαιαίν ην αξρηθό γξάκκα: α) Σα θύξηα νλόκαηα (βαθηηζηηθά, νηθνγελεηαθά, νλόκαηα δώσλ θαη πξαγκάησλ) π.ρ. Γηώξγνο, Βιέλε, Καξαγηαλλίδεο, ΐνπθεθάιαο, Έιιε(ππνβξύρην) β) Σα εζληθά νλόκαηα π.ρ. Έιιελαο, Άγγινο, Κξεηηθόο, Ρώζνο, Μαθεδόλαο γ) Σα νλόκαηα ησλ βνπλώλ, ησλ πνηακώλ, ησλ ιηκλώλ, ησλ σθεαλώλ θ.ιπ. π.ρ. ΋ιπκπνο, Ώμηόο, ΐόιβε, Ώηιαληηθόο δ) Σα νλόκαηα ησλ πόιεσλ, ησλ λνκώλ, ησλ θξαηώλ, ησλ δξόκσλ θαη ησλ πιαηεηώλ π.ρ. Ώζήλα, Θεζζαινλίθε, ΐνησηία, Γεξκαλία, ΢ηαδίνπ, Οκόλνηα ε) Σα νλόκαηα ησλ εκεξώλ θαη ησλ κελώλ π.ρ. Σεηάξηε, Κπξηαθή, Ενύιηνο, Αεθέκβξηνο ζη) Σα νλόκαηα ησλ γηνξηώλ π.ρ. Υξηζηνύγελλα, Πάζρα δ) Οη ιέμεηο Θεόο, Υξηζηόο, Παλαγία, Ώγία Σξηάδα ε) Σα νλόκαηα ινγνηερληθώλ έξγσλ θαη έξγσλ ηέρλεο π.ρ. Οδύζζεηα, Άμηνλ Βζηί, Παξζελώλαο, Δλίνρνο ζ) Οη ηηκεηηθνί ηίηινη π.ρ. Βμνρόηαηνο, Μαθαξηόηαηνο η) Σα νλόκαηα ππεξεζηώλ, νξγαληζκώλ, επηρεηξήζεσλ θαη ηδξπκάησλ π.ρ. Αεκόζηα Βπηρείξεζε Διεθηξηζκνύ, Οξγαληζκόο Δλσκέλσλ Βζλώλ Γξάθνληαη κε κηθξό ην αξρηθό γξάκκα: α) Οη ιέμεηο πνπ παξάγνληαη από θύξηα νλόκαηα θαη από εζληθά νλόκαηα π.ρ. Έιιελαο → ειιεληθόο (ειιεληθόο ρνξόο) Άγγινο → αγγιηθόο (αγγιηθή ιίξα) Πάζρα → παζραιηλόο (παζραιηλά θνπινύξηα) β) Σα επίζεηα πνπ θαλεξώλνπλ νπαδνύο ζξεζθεπκάησλ π.ρ. ρξηζηηαλόο, κσακεζαλόο, βνπδηζηήο γ) Σα νλόκαηα ησλ επνρώλ π.ρ. άλνημε, θαινθαίξη, θζηλόπσξν, ρεηκώλαο Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να γξάςεηο όζα από ηα νλόκαηα ηνπ πιαηζίνπ πξέπεη λα γξαθηνύλ κε θεθαιαίν γξάκκα. νθηώβξεο, ζπαξηηάηεο, θηλεδηθόο, ρεηκώλαο, αξγεληηλή, βνπδηζηήο, ειεύζεξνο ηύπνο, θαινθαηξηλόο, ζενηόθνο, πεηξαηάο, θίλα, ςεινξείηεο, ζεβαζκηόηαηνο, ζσθξάηεο, ρξηζηνπγελληάηηθνο, Σξίηε, απζηξαιία, ζάιαζζα ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………

2. Να μαλαγξάςεηο ην παξαθάησ θείκελν αθνύ θάλεηο ηηο απαξαίηεηεο δηνξζώζεηο. Δ καθεδνλία είλαη κηα γεσγξαθηθή πεξηνρή ηεο ειιάδαο. ΐξίζθεηαη αλάκεζα ζηελ νξνζεηξά ηεο πίλδνπ, πνπ ηε ρσξίδεη από ηελ ήπεηξν, θαη ηνλ πνηακό λέζην, πνπ ηε ρσξίδεη από ηε ζξάθε.

Νόηηα βξέρεηαη από ην αηγαίν πέιαγνο. Πξσηεύνπζα ηεο είλαη ε ζεζζαινληθή. Έρεη κεγάινπο πνηακνύο, όπσο ζηξπκόλαο θαη ν αμηόο, θαη αξθεηέο ιίκλεο, όπσο ε βόιβε, ε δντξάλε, νη πξέζπεο θ.ά. ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… Πεξηεθηηθά Οπζηαζηηθά Σα νπζηαζηηθά πνπ ζεκαίλνπλ ην κέξνο όπνπ ππάξρνπλ πνιιά όκνηα πξόζσπα, δώα ή πξάγκαηα απ’ όζα θαλεξώλεη ε πξσηόηππε ιέμε ιέγνληαη πεξηεθηηθά νπζηαζηηθά. Σα πεξηεθηηθά νπζηαζηηθά ηειεηώλνπλ ζε –ώλαο θαη –ηώλαο. π.ρ. πεύθν – πεπθώλαο θαιάκη – θαιακώλαο πνξηνθάιη – πνξηνθαιεώλαο Πξνζνρή ζηελ νξζνγξαθία!!! Σα πεξηεθηηθά νπζηαζηηθά πνπ ηειεηώλνπλ ζε –(η)ώλαο γξάθνληαη κε σκέγα (σ). Με (σ) γξάθνληαη θη άιια νπζηαζηηθά ζε –ώλαο, ηα νπνία όκσο δελ είλαη πεξηεθηηθά. π.ρ. αγθώλαο, αγώλαο, αηώλαο θ.ά. Δμαηξνύληαη θαη γξάθνληαη κε όκηθξνλ (ν) νη ιέμεηο: Μαθεδόλαο, ΢ηξπκόλαο, θαλόλαο, θεδεκόλαο Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ παξαθάησ πξνηάζεσλ κε ηα πεξηεθηηθά νπζηαζηηθά πνπ παξάγνληαη από ηηο ιέμεηο ησλ παξελζέζεσλ. Οδήγεζε ην άινγν ζηνλ (άρπξν) ………………………… Ο ζείνο κνπ έρεη έλα κεγάιν (όξληζα) ………………………… όπνπ εθηξέθεη θόηεο. ΢ηηο πιαγηέο ησλ ιόθσλ κπνξεί λα δεη θαλείο ηνπο κεγάινπο (ακπέιη) ……………… Ο Αεκήηξεο αλέβεθε ζηελ ηαξάηζα λα θαζαξίζεη ηνλ (πεξηζηέξη) …………………… Ο (ζηξαηόο) …………………… βξίζθεηαη έμσ από ηελ πόιε. Έθηηαμαλ θη έλαλ όκνξθν (μέλνο) ………………… γηα λα θνηκνύληαη νη θίινη ηνπο. ΢ηελ Κίλα ππάξρνπλ ηεξάζηηνη (όξπδα) ……………………, θαζώο νη Κηλέδνη ηξέθνληαη θπξίσο κε ξύδη.

Ο Αόξηζηνο ηεο Παζεηηθήο Φσλήο Ο αόξηζηνο ηεο παζεηηθήο θσλήο ησλ ξεκάησλ ζε –σ θαη ζε –ώ θιίλεηαη σο εμήο: Παζεηηθή Φσλή Αόξηζηνο Οξηζηηθή Τπνηαθηηθή Πξνζηαθηηθή δέζεθα λα δεζώ δέζεθεο λα δεζείο δέζνπ δέζεθε λα δεζεί δεζήθακε λα δεζνύκε δεζήθαηε λα δεζείηε δεζείηε δέζεθαλ λα δεζνύλ ΋ηαλ ν αόξηζηνο ηεο ελεξγεηηθήο θσλήο ιήγεη ζε –ζα, ν αόξηζηνο ηεο παζεηηθήο θσλήο ιήγεη ζε – ζεθα ή –ζηήθα. π.ρ. ληύλσ → έληπζα – ληύζεθα αιέζσ → άιεζα – αιέζηεθα Πξνζνρή ζηελ νξζνγξαθία!!!

1) Οη θαηαιήμεηο ζηελ νξηζηηθή ηνπ παζεηηθνύ αόξηζηνπ γξάθνληαη κε ήηα (ε). π.ρ. ληύζεθα, ληπζήθακε θ.ιπ.

2) ΢ην β’ πιεζπληηθό πξόζσπν ηεο πξνζηαθηηθήο ηνπ παζεηηθνύ ανξίζηνπ ε θαηάιεμε –εηηε γξάθεηαη κε έςηινλ γηώηα (εη). π.ρ. ληπζείηε, δεζείηε θ,ιπ. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηνλ παξαθάησ πίλαθα, όπσο ζην παξάδεηγκα. Παζεηηθή Φσλή Οξηζηηθή Πξνζηαθηηθή Δλεζηώηαο Αόξηζηνο β’ εληθνύ β’ πιεζπληηθνύ ράλνκαη ράζεθα ράζνπ ραζείηε ζηξώλνκαη ………………………… ………………………… ………………………… ληύλνκαη ………………………… ………………………… ………………………… θνηκάκαη ………………………… ………………………… ………………………… θξαηηέκαη ………………………… ………………………… ………………………… δξνζίδνκαη ………………………… ………………………… ………………………… μεθνπξάδνκαη ………………………… ………………………… …………………………

2. Να ζρεκαηίζεηο ηνλ ελεξγεηηθό θαη παζεηηθό αόξηζην ζην ίδην πξόζσπν. Δλεζηώηαο Δλεξγεηηθόο Αόξηζηνο Παζεηηθόο Αόξηζηνο ξσηώ ……………………………… ……………………………… θαξθώλεη ……………………………… ……………………………… πιεξώλνπλ ……………………………… ……………………………… παηνύκε ……………………………… ……………………………… γδύλεηε ……………………………… ……………………………… δεζηαίλεηο ……………………………… ……………………………… μεζεθώλνπλ ……………………………… ……………………………… ζεσξεί ……………………………… ………………………………

Ο Παξαθείκελνο ηεο ελεξγεηηθήο θαη ηεο παζεηηθήο θσλήο Σα ξήκαηα πνπ αλαθέξνληαη ζε κηα ελέξγεηα πνπ άξρηζε ζην παξειζόλ θαη έρεη ηειεηώζεη απηή ηε ζηηγκή πνπ κηιάκε είλαη ζε ρξόλν παξαθείκελν. Ο παξαθείκελνο ηεο ελεξγεηηθήο θαη ηεο παζεηηθήο θσλήο ζηελ νξηζηηθή έγθιηζε θιίλεηαη σο εμήο: Παξαθείκελνο Δλεξγεηηθή θσλή έρσ ζηνιίζεη έρεηο ζηνιίζεη έρεη ζηνιίζεη έρνπκε ζηνιίζεη έρεηε ζηνιίζεη έρνπλ ζηνιίζεη

Παζεηηθή θσλή έρσ ζηνιηζηεί έρεηο ζηνιηζηεί έρεη ζηνιηζηεί έρνπκε ζηνιηζηεί έρεηε ζηνιηζηεί έρνπλ ζηνιηζηεί

π.ρ. Βδώ θαη κέξεο έρνπκε ζηνιίζεη ην ρξηζηνπγελληάηηθν δέληξν. Δ Ώληηγόλε έρεη ζηνιηζηεί θαη ζε πεξηκέλεη. ζεκείσζε Ο παξαθείκελνο ζρεκαηίδεηαη κε ην βνεζεηηθό ξήκα έρσ θαη ην απαξέκθαην ηνπ ξήκαηνο. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηνλ παξαθάησ πίλαθα. Δλεξγεηηθή θσλή Παζεηηθή θσλή ………………………………… ………………………………… έρεηο απιώζεη ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… έρνπλ δαλεηζηεί 2. Να θιίλεηο ηα παξαπάλσ ξήκαηα ζηελ νξηζηηθή έγθιηζε αιιά ζηελ αληίζεηε θσλή από απηήλ πνπ θιίλνληαη ζηελ πξνεγνύκελε άζθεζε. Δλεξγεηηθή θσλή Παζεηηθή θσλή ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… …………………………………

Υξνληθά Δπηξξήκαηα ● Οη άθιηηεο ιέμεηο πνπ πξνζδηνξίδνπλ θπξίσο ξήκαηα θαη θαλεξώλνπλ ηόπν, ρξόλν, ηξόπν, πνζό θ.ά. ιέγνληαη επηξξήκαηα. ● Σα επηξξήκαηα πνπ καο θαλεξώλνπλ ρξόλν ιέγνληαη ρξνληθά θαη απαληνύλ ζηελ εξώηεζε πόηε. Σα πην ζπλεζηζκέλα ρξνληθά επηξξήκαηα είλαη ηα εμήο: ηώξα. πξηλ, ρηεο, αύξην, κεζαύξην, πέξζη, θέηνο, ηνπ ρξόλνπ, κεηά, ύζηεξα, ζε ιίγν, αξγόηεξα, θαηόπηλ, έπεηηα, αξρηθά, ηέινο, πάληα, πνηέ, θάπνπ θάπνπ, ζπρλά θ.ά. π.ρ. Ο παηέξαο ζα επηζηξέςεη αύξην. Αε βιεπόκαζηε πνιύ ζπρλά. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ πξνηάζεσλ κε ην θαηάιιειν ρξνληθό επίξξεκα. μαλά, ρζεο, θάπνηε, ύζηεξα, ακέζσο, κεζαύξην, ζην ηέινο, θέηνο …………………… ην βξάδπ έγηλε έλα θνβεξό δπζηύρεκα. …………………… από θάζε γεύκα πξέπεη λα βνπξηζίδνπκε ηα δόληηα καο. Αε ζα έξζσ …………………… ζην ζπίηη ζνπ αλ δε κνπ δεηήζεηο ζπγγλώκε. …………………… ζα πάκε εθδξνκή κε ην ζρνιείν ζηνπο Αειθνύο. Δ αριαδηά καο …………………… δελ έρεη νύηε έλα αριάδη. Ο παππνύο ηνπ Ώληώλε είρε ……………………παληνπσιείν ζηελ Κσλζηαληηλνύπνιε. Σν ζέκα απηό είλαη ππεξεπείγνλ· πξέπεη λα ην ζπδεηήζνπκε …………………… Μελ είζαη απαηζηόδνμνο· …………………… όια ζα πάλε θαιά.

2. Να ππνγξακκίζεηο ηα ρξνληθά επηξξήκαηα ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο. Πξόζθαηα ε γπλαίθα ηνπ γέλλεζε έλα θνξηηζάθη. Σηο πξνάιιεο κάισζαλ νη δπν ηνπο πνιύ άζρεκα. Έρεη πάληα ηελ ίδηα ζπκπεξηθνξά: δελ παξαδέρεηαη πνηέ όηη έρεη θάλεη ιάζνο. Παιηά άιεζαλ ηνλ θαθέ ζην ρεξόκπιν. Καιό είλαη λ’ αεξίδεηο θαζεκεξηλά ην δσκάηηό ζνπ. ΢ήκεξα άξρηζαλ λα βάθνπλ ηνπο εμσηεξηθνύο ηνίρνπο ηνπ ζπηηηνύ. Φεύγσ από ην ζπίηη λσξίο ην πξσί θαη γπξίδσ αξγά ην βξάδπ.

Δπζύο θαη Πιάγηνο Λόγνο ΢ηνλ επζύ ιόγν αθνύκε ή δηαβάδνπκε ηα ιόγηα ελόο πξνζώπνπ άκεζα, δειαδή έηζη αθξηβώο όπσο ηα είπε: π.ρ. Δ κεηέξα ξώηεζε ηνλ Ώληξέα: - Γηαηί άξγεζεο; ΢ηνλ πιάγην ιόγν αθνύκε ή δηαβάδνπκε ηα ιόγηα ελόο πξνζώπνπ έκκεζα, δειαδή όρη αθξηβώο όπσο ηα είπε, αιιά όπσο καο ηα κεηαθέξεη θάπνην άιιν πξόζσπν. π.ρ. Δ κεηέξα ξώηεζε ηνλ Ώληξέα γηαηί άξγεζε. Μπνξνύκε λα κεηαηξέςνπκε ηνλ επζύ ιόγν ζε πιάγην θαη ην αληίζηξνθν σο εμήο: Δπζύο Λόγνο Δ κεηέξα ξώηεζε ηνλ Ώληξέα: - Γηαηί άξγεζεο; Βθείλνο ηεο απάληεζε: - Βίρα πνιιή δνπιεία.

Πιάγηνο Λόγνο Δ κεηέξα ξώηεζε ηνλ Ώληξέα γηαηί άξγεζε θαη εθείλνο ηεο απάληεζε πσο είρε πνιιή δνπιεία.

Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να κεηαηξέςεηο ηνλ επζύ ιόγν ζε πιάγην θαη ην αληίζηξνθν Δπζύο Λόγνο Δ θνπέια ηνλ ξώηεζε: - Πώο έκαζεο ηη ζύλέβε; Βθείλνο ηεο απάληεζε: - Μνπ ηειεθώλεζε ε αδεξθή ζνπ θαη κνπ είπε ηα λέα.

Πιάγηνο Λόγνο ………………………………………………………….... ………………………………………………………….... ………………………………………………………….... ………………………………………………………….... ………………………………………………………….... …………………………………………………………....

………………………………………………………….... ………………………………………………………….... ………………………………………………………….... ………………………………………………………….... ………………………………………………………….... …………………………………………………………....

Δ Παλαγηώηα ξώηεζε ηε θίιε ηεο αλ κπνξεί λα ηε πεξηκέλεη λα θύγνπλ καδί, γηαηί είρε μεράζεη ηελ νκπξέια ηεο ζην ζπίηη θη εθέηλε απάληεζε πσο έπξεπε λα θύγεη ακέζσο, γηαηί είρε ξαληεβνύ κε ην γηαηξό.

Ο άληξαο ηεο ηεο ππελζύκηζε: -Μελ μεράζεηο λα κνπ ηειεθσλήζεηο κόιηο θηάζεηο γηαηί ζα έρσ αγσλία.

………………………………………………………….... ………………………………………………………….... ………………………………………………………….... …………………………………………………………....

………………………………………………………….... ………………………………………………………….... ………………………………………………………….... …………………………………………………………....

Ο δάζθαινο καο ξώηεζε αλ ε εξγαζία κάο θάλεθε δύζθνιε θη εκείο ηνπ απαληήζακε πσο ήηαλ εύθνιε.

Δ κεηέξα ξώηεζε εθλεπξηζκέλε: - Παηδηά γηαηί θάλεηε θαζαξία;

………………………………………………………….... ………………………………………………………….... ………………………………………………………….... …………………………………………………………....

Ο Τπεξζπληέιηθνο ηεο Δλεξγεηηθήο θαη ηεο Παζεηηθήο Φσλήο ● Σα ξήκαηα πνπ αλαθέξνληαη ζε κηα ελέξγεηα πνπ άξρηζε ζην παξειζόλ θαη έρεη ηειεηώζεη πξηλ γίλεη θάπνηα άιιε είλαη ζε ρξόλν ππεξζπληέιηθν. ● Ο ππεξζπληέιηθνο ηεο ελεξγεηηθήο θαη ηεο παζεηηθήο θσλήο ζηελ νξηζηηθή έγθιηζε θιίλεηαη σο εμήο: Τπεξζπληέιηθνο Δλεξγεηηθή θσλή είρα ζηνιίζεη είρεο ζηνιίζεη είρε ζηνιίζεη είρακε ζηνιίζεη είραηε ζηνιίζεη είραλ ζηνιίζεη

Παζεηηθή θσλή είρα ζηνιηζηεί είρεο ζηνιηζηεί είρε ζηνιηζηεί είρακε ζηνιηζηεί είραηε ζηνιηζηεί είραλ ζηνιηζηεί

π.ρ. ΋ηαλ ήξζε ε κεηέξα, είρακε ζηνιίζεη ήδε ην ζπίηη. Δ Ώθξνδίηε είρε ζηνιηζηεί θαη ζε πεξίκελε. ζεκείσζε Ο ππεξζπληέιηθνο ζρεκαηίδεηαη από ην βνεζεηηθό ξήκα έρσ ζηνλ παξαηαηηθό, δει. είρα θαη ην απαξέκθαην ηνπ ξήκαηνο. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηνλ παξαθάησ πίλαθα. Δλεξγεηηθή θσλή Παζεηηθή θσλή ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… είρε ηεληώζεη ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… είραλ δηαθνπεί 2. Να θιίλεηο ηα παξαπάλσ ξήκαηα ζηελ νξηζηηθή έγθιηζε αιιά ζηελ αληίζεηε θσλή από απηήλ πνπ θιίλνληαη ζηελ πξνεγνύκελε άζθεζε. Δλεξγεηηθή θσλή Παζεηηθή θσλή ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… ………………………………………… …………………………………………

Δξσηεκαηηθέο Αλησλπκίεο Οη αλησλπκίεο πνπ ρξεζηκνπνηνύκε γηα λα θάλνπκε εξσηήζεηο ιέγνληαη εξσηεκαηηθέο αλησλπκίεο. Οη εξσηεκαηηθέο αλησλπκίεο είλαη νη εμήο: ● ην άθιηην ηη π.ρ. Τι είλαη απηό πνπ ζέιεηο; Τι ζέιεηο; ● πνηνο, πνηα, πνην π.ρ. Ποιος ρηππάεη ην θνπδνύλη; Ποιο παηδί ζέιεη παγσηό; ● πόζνο, πόζε, πόζν π.ρ. Πόζη ώξα ζα θάλνκε; Πόζα ζνπ ρξσζηάεη; Πνιιέο θνξέο ρξεζηκνπνηνύκε ηε γεληθή ηίλνο ζηνλ εληθό αξηζκόο αληί γηα ηε γεληθή πνηνπ \ πνηαλνύ. π.ρ. Τίνος είλαη ην απηνθίλεην; αληί γηα Ποιοσ \ Πνηαλνύ είλαη ην απηνθίλεην; ζεκείσζε Δ εξσηεκαηηθή αλησλπκία πνηνο, πνηα, πνην δελ ηνλίδεηαη γηαηί είλαη κνλνζύιιαβε ιέμε. Δ εξσηεκαηηθή αλησλπκία πνηνο, πνηα, πνην θιίλεηαη σο εμήο: Δληθόο Αξηζκόο αξζεληθό ζειπθό Ολνκαζηηθή πνηνο πνηα Γεληθή πνηνπ ή πνηαλνύ πνηαο ή πνηαλήο Αηηηαηηθή πνην(λ) πνηα(λ) Πιεζπληηθόο Αξηζκόο αξζεληθό ζειπθό Ολνκαζηηθή πνηνη πνηεο Γεληθή πνηώλ ή πνηαλώλ πνησλ ή πνηαλώλ Αηηηαηηθή πνηνπο πνηεο Πξνζνρή ζηελ Οξζνγξαθία!!!

νπδέηεξν πνην πνηνπ ή πνηαλνύ πνην νπδέηεξν πνηα πνησλ ή πνηαλώλ πνηα

Αελ πξέπεη λα κπεξδεύνπκε ην πνην κε ην πην θαη ην πνηα κε ην πηα. Βίλαη ιέμεηο πνπ αθνύγνληαη ην ίδην, αιιά γξάθνληαη δηαθνξεηηθά. Πώο κπνξνύκε λα ηα μερσξίδνπκε; ● Υξεζηκνπνηνύκε ην πνην (κε νη) όηαλ ξσηάκε θαη ην πην (κε η) όηαλ ζέινπκε λα ζπγθξίλνπκε. π.ρ. Πνην θόξεκα ζνπ αξέζεη; Δ Μαξία είλαη πην θαιή από ηελ Βιέλε. ● Υξεζηκνπνηνύκε ην πνηα (κε νη) όηαλ ξσηάκε θαη ην πηα (κε η) κεηά από ξήκαηα ή επηθσλήκαηα. π.ρ. Πνηα ζνπ ην είπε; Φηάλεη πηα, σο εδώ.

Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά κε ηελ θαηάιιειε εξσηεκαηηθή αλησλπκία ζην ζσζηό ηύπν. ……………… ώξα αλαρσξεί ην πινίν; ……………… κέξεο πέξαζαλ από ηόηε πνπ ζνπ ηειεθώλεζε; Γηα ……………… πξάγκα κηιάηε εζείο νη δπν; ……………… ζα θάλνπκε κε ην απηνθίλεην πνπ ράιαζε; ……………… είλαη απηόο πνπ ζνπ ηειεθώλεζε θαη ……………… ζέιεη από ζέλα; Έρεηο απνθαζίζεη ……………… άηνκα ζα θαιέζεηο ζην πάξηη; ……………… είλαη ε θαιύηεξε ζνπ θίιε; ……………… ελλνείο όηαλ ιεο πσο δε ζα έξζεηο; 2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά κε ηα πνην, πην, πνηα, πηα. ……………… βηβιίν δηάβαζεο ηειεπηαία; ……………… θπξία κε δεηνύζε; ΢ηακάηα ………………! Πόλεζε ην θεθάιη καο! Ώπό……………… ρσξηό θαηάγνληαη νη γνλείο ζνπ; Μνπ θαίλεηαη όηη απηό πνπ δηάιεμεο ……………… είλαη αθξηβό. ΢ε ……………… λεζί ζα πάηε δηαθνπέο θέηνο;

Κπξηνιεμία θαη Μεηαθνξά ΋ηαλ κηα ιέμε ή θξάζε ρξεζηκνπνηείηαη κε ηελ θαλνληθή, ηελ πξαγκαηηθή ηεο ζεκαζία, ιέκε όηη ρξεζηκνπνηείηαη θπξηνιεθηηθά. Σόηε έρνπκε θπξηνιεμία. π.ρ. Μαο θέξαζε έλα γιπθό πνηό πνπ έθηηαμε κόλε ηεο. ΋ηαλ κηα ιέμε ή θξάζε δελ ρξεζηκνπνηείηαη κε ηελ θαλνληθή, ηελ πξαγκαηηθή ηεο ζεκαζία αιιά κε δηαθνξεηηθή, ιέκε όηη ρξεζηκνπνηείηαη κεηαθνξηθά. Σόηε έρνπκε κεηαθνξά. π.ρ. Μνπ ήξζε κηα γιπθηά λύζηα θαζώο έβιεπα ηειεόξαζε. ΢ηελ θπξηνιεθηηθή θξάζε ην πνηό είλαη όλησο γιπθό, ελώ ζηε κεηαθνξηθή θξάζε ε λύζηα δελ είλαη νύηε κπνξεί λα είλαη γιπθηά. Με ηε δεύηεξε έθθξαζε ζέινπκε απιώο λα δώζνπκε ζηε λύζηα έλα επηπιένλ ραξαθηεξηζηηθό. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να γξάςεηο κηα κεηαθνξηθή θξάζε δίπια ζε θάζε θπξηνιεθηηθή θξάζε, όπσο ην παξάδεηγκα Κπξηνιεμία Μεηαθνξά ΢ήθσζε έλα βαξύ θνξηίν. Ώπηό ζεθώλεη πνιιή ζπδήηεζε. Καηαπίλσ δύζθνια ην ράπη. …………………………………………………… Κιείλσ ηα κάηηα. …………………………………………………… Βθηόμεπζαλ ξνπθέηεο. …………………………………………………… Μνπ άλνημε ηελ πόξηα. …………………………………………………… Πεξπαηάεη πνιύ αξγά. …………………………………………………… Δ γηαγηά κνπ κπαιώλεη ηηο θάιηζεο. ……………………………………………………

2. Να γξάςεηο κηα θπξηνιεθηηθή θξάζε δίπια ζε θάζε κεηαθνξηθή θξάζε, όπσο ην παξάδεηγκα. Μεηαθνξά Κπξηνιεμία Σν παίδεη ζε δηπιό ηακπιό. Σα παηδηά παίδνπλ θξπθηό. Αελ παίξλεη από ιόγηα. …………………………………………………… Σνπ έπεζε ν πξώηνο αξηζκόο ηνπ ιαρείνπ. …………………………………………………… Ο πξντζηάκελνο ηνύο ηξέρεη όινπο. …………………………………………………… Έραζε ην ρξώκα ηεο. …………………………………………………… Σα ληάηα θεύγνπλ γξήγνξα. …………………………………………………… Έθεξε ζηνλ θόζκν έλα αγνξάθη. …………………………………………………… ……………………………………………………

3. Να ζεκεηώζεηο δίπια από θάζε πξόηαζε Κ αλ πξόθεηηαη γηα θπξηνιεμία θαη Μ αλ πξόθεηηαη γηα κεηαθνξά. Ώγόξαζε κηα δεξκάηηλε δώλε. ……… Μηα πύξηλε δώλε πεξηθύθισζε ην ζπίηη. ……… Μελ παίδεηο καδί κνπ. ……… Μελ ηζαθίδεηο ηηο ζειίδεο ηνπ βηβιίνπ κνπ. ……… Οη ζηξαηηώηεο καο ηζάθηζαλ ηηο δπλάκεηο ηνπ ερζξνύ. ……… Οη θπλεγνί ζθόησζαλ ην αγξηνγνύξνπλν. ……… ΢θνηώλεηαη θάζε κέξα ζηε δνπιεηά. ………

Αόξηζηεο Αλησλπκίεο Οη αλησλπκίεο πνπ θαλεξώλνπλ αόξηζηα έλα πξόζσπν, έλα δών ή έλα πξάγκα, ρσξίο λα ην νλνκάδνπλ, ιέγνληαη αόξηζηεο αλησλπκίεο. Οη αόξηζηεο αλησλπκίεο είλαη νη εμήο: ● έλαο, κία (κηα), έλα (κόλν ζηνλ εληθό αξηζκό θαη είλαη ίδηα κε ην αξηζκεηηθό θαη κε ην αόξηζην άξζξν) π.ρ. Ξέξσ έναν κε απηό ην όλνκα. ● θαλέλαο (θαλείο), θακία (θακηά), θαλέλα (κόλν ζηνλ εληθό αξηζκό) π.ρ. Κανείς δελ πξέπεη λα παξαβεί ηηο εληνιέο κνπ. ● θάζε (δελ θιίλεηαη θαη ζπλεζίδεηαη ζαλ επίζεην, κε άξζξν ή ρσξίο άξζξν, κε νλόκαηα θάζε πηώζεο) π.ρ. Κάθε κέξα μππλάσ ζηηο 7:15 π.κ. Σηε ρώξα καο γίλνληαη εθινγέο κάθε ηέζζεξα ρξόληα. ● θαζέλαο, θαζεκία (θαζεκηά) θαζέλα (κόλν ζηνλ εληθό αξηζκό) π.ρ. Ο καθένας πξέπεη λα θνηηάδεη ηε δνπιεηά ηνπ. ● θάπνηνο, θάπνηα, θάπνην (θαη ζηνπο δύν αξηζκνύο) π.ρ. Κάποια κέξα ζα κάζεηο ηελ αιήζεηα. ● θάκπνζνο, θάκπνζε, θάκπνζν (θαη ζηνπο δύν αξηζκνύο) π.ρ. Αγόξαζε κάμποζα βηβιία από ην βηβιηνπσιείν. ● άιινο, άιιε, άιιν (θαη ζηνπο δύν αξηζκνύο) π.ρ. Αλ δελ κπνξείο ζήκεξα, έια άλλη κέξα. ● κεξηθνί, κεξηθέο, κεξηθά π.ρ. Έρσ λα θάλσ μερικά ςώληα αθόκε. ● θάηη, θαηηηί (δελ θιίλεηαη) π.ρ. Κάηι πξέπεη λα έγηλε θαη ζύκσζε. ● θαζεηί (δελ θιίλεηαη) π.ρ. Μελ αληηδξάο ζε καθεηί πνπ ιέσ. ● ηίπνηε (δελ θιίλεηαη) π.ρ. Δε γλσξίδσ ηίποηε γηα ην αηύρεκα. ● (ν, ε, ην) δείλα, (ν, ε, ην) ηάδε (δελ θιίλνληαη) π.ρ. Με έζηεηιε ζην ηάδε κέξνο λα βξσ ηνλ Παύιν. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ παξαθάησ πξνηάζεσλ κε ηελ θαηάιιειε αόξηζηε αλησλπκία. Έζθπςε θαη κνπ είπε ………………… ζην απηί. Φαίλεηαη πσο ………………… παηδηά δελ άθνπζαλ απηό πνπ είπακε. Αε ζα βξεηο ………………… εθεί πνπ ςάρλεηο. Οη γνλείο κνπ κνπ δίλνπλ ρξήκαηα γηα ραξηδηιίθη ………………… εβδνκάδα. Ο Πέηξνο έθαγε ………………… ηπξνπηηάθηα θαη ρόξηαζε. Αελ ήξζε ………………… παηδί γηα λα παίμνπκε· γη’ απηό θη εγώ ………………… θνξά δε ζα ηα θαιέζσ. ………………… από ηνπο γείηνλεο πξέπεη λα ρηύπεζε ην θνπδνύλη. ………………… θνξά θη ………………… θαηξό ήηαλ ηξία γνπξνπλάθηα.

2. Να ππνγξακκίζεηο ηηο αόξηζηεο αλησλπκίεο ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο. Κάζε άλζξσπνο έρεη ηε δηθή ηνπ πξνζσπηθόηεηα. ΢ε δήηεζε έλαο ειηθησκέλνο θύξηνο. Άιινη θώλαδαλ, άιινη έθιαηγαλ, θάπνηνη άιινη έηξεραλ δεμηά θη αξηζηεξά, ελώ κηα θπξία έςαρλε ην παηδί ηεο. Πέξλα από ην ζπίηη θακηά κέξα λα ηα πνύκε. Αελ ππάξρεη θακηά πηζαλόηεηα λα γίλεη θάηη ηέηνην. Πέξαζε θάκπνζε ώξα ρσξίο λα καο εηδνπνηήζεη θαλέλαο. Ώληηκεησπίδεη κε θαρππνςία θαζεηί πνπ δελ θαηαιαβαίλεη.

΢ύλζεζε κε ην αρώξηζην κόξην –α Τπάξρνπλ αξθεηέο ζύλζεηεο ιέμεηο πνπ δελ έρνπλ σο πξώην ζπλζεηηθό έλα νπζηαζηηθό, έλα επίζεην ή έλα επίξξεκα αιιά ην αρώξηζην κόξην α-. Σν αρώξηζην κόξην α- δελ απαληά κόλν ηνπ ζην ιόγν, αιιά κπαίλεη κπξνζηά από θάπνηεο ιέμεηο σο πξώην ζπλζεηηθό. Σν αρώξηζην κόξην α(κπξνζηά από θσλήελ γίλεηαη αλ-) δειώλεη άξλεζε, ζηέξεζε ή έιιεηςε, γη’ απηό θαη ε ιέμε πνπ ζρεκαηίδεηαη εθθξάδεη ην αληίζεην από ην δεύηεξν ζπλζεηηθό ηεο. π.ρ. γειαζηόο – αγέιαζηνο ήζπρνο – αλήζπρνο Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να γξάςεηο κε κία ζύλζεηε ιέμε πώο ιέγεηαη απηόο πνπ: δελ έρεη κπαιό δελ έρεη θσλή δελ έρεη ςπρή δελ έρεη πίζηε δελ εθαξκόδεηαη δελ έρε ηαιέλην δε ζπκβηβάδεηαη δε θπιάζζεηαη

→ ………………………………… → ………………………………… → ………………………………… → ………………………………… → ………………………………… → ………………………………… → ………………………………… → …………………………………

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ παξαθάησ πξνηάζεσλ κε ηηο ιέμεηο ηηο παξέλζεζεο. (άππλνο, αηάξαρνο, αλεπεξέαζηνο, αλεύζπλνο, αρώλεπηνο, αθνξνιόγεηνο, απειέθεηνο άρξσκνο, άθξαγθνο, αγξάκκαηνο) Πεξπαηνύζε ……………………… , ελώ δίπια ηνπ γηλόηαλ ραιαζκόο. Βίλαη έλαο ……………………… θαη επηπόιαηνο πνιηηηθόο, πνπ νδήγεζε ηε ρώξα ζε νηθνλνκηθή θαηαζηξνθή. Βίλαη ……………………… άλζξσπνο· θαλέλαο δελ ηνλ ζπκπαζεί. Δ κεηέξα έκεηλε ……………………… όιε ηε λύρηα, γηαηί έθιαηγε ην κσξό. Δ θσλή ηεο δαζθάιαο είλαη εληειώο ……………………… όηαλ δηαβάδεη έλα θείκελν. Οη θαηαζέζεηο ζηα ηακηεπηήξηα είλαη ……………………… Αελ κπνξνύκε λα κείλνπκε ……………………… από ηα γεγνλόηα πνπ ζπκβαίλνπλ ζηηο γεηηνληθέο ρώξεο. Ώπηόο πνπ θάπνηε μόδεπε όια ηα ιεθηά ηνπ δεμηά θη αξηζηεξά, ηώξα έρεη κέλεη ……………………… Άλζξσπνο ……………………… μύιν ……………………

Σξνπηθνί Πξνζδηνξηζκνί Γηα λα εθθξάζνπκε ηνλ ηξόπν, δειαδή λα απαληήζνπκε ζηελ εξώηεζε πώο, κπνξνύκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε: ● Σξνπηθά επηξξήκαηα π.ρ. θαιά, σξαία, καδί, βηαζηηθά θ.ά. ● Δπηξξεκαηηθέο εθθξάζεηο πνπ δειώλνπλ ηξόπν π.ρ. ζηγά ζηγά, έηζη θη αιιηώο, έηζη θη έηζη, κηα θαη θαιή θ.ά. ● Σξνπηθέο κεηνρέο, δειαδή κεηνρέο ηνπ ελεζηώηα ηεο ελεξγεηηθήο θσλήο πνπ ηειεηώλνπλ ζε – νληαο ή –ώληαο θαη θαλεξώλνπλ ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν γίλεηαη θάηη π.ρ. δσγξαθίδσ – δσγξαθίδνληαο πεδώ – πεδώληαο π.ρ. Πεξλνύζε ηελ ώξα ηνπ δσγξαθίδνληαο. Μπήθε ζην ζπίηη πεδώληαο ην θξάθηε. ● Δκπξόζεηνπο πξνζδηνξηζκνύο, δειαδή ιέμεηο πνπ ζπλνδεύνληαη από πξνζέζεηο π.ρ. Έζπαζε ην πηάην καηά λάθος. Ο Γηάλλεο δηαβάδεη με προζοτή. Αο ζπκεζνύκε ηηο πξνζέζεηο!!!!!!!!! Πξνζέζεηο είλαη νη άθιηηεο ιέμεηο πνπ κπαίλνπλ κπξνζηά από άιιεο ιέμεηο θαη καδί κε απηέο θαλεξώλνπλ ηξόπν, ρξόλν, ηόπν, πνζό, αηηία θ.ά. Οη πξνζέζεηο είλαη νη εμήο: κε, ζε, γηα, σο, πξνο, από, θαηά, κεηά, παξά, αληί, δίρσο, ρσξίο, ίζακε Πξνζνρή ζηελ νξζνγξαθία!!! Οη ηξνπηθέο κεηνρέο ιήγνπλ ζε –νληαο θαη γξάθνληαη κε όκηθξνλ (ν) όηαλ δελ ηνλίδνληαη ζηελ παξαιήγνπζα (π.ρ. δσγξαθίδνληαο) θαη ιήγνπλ ζε –ώληαο κε σκέγα (σ) όηαλ ηνλίδνληαη ζηελ παξαιήγνπζα (π.ρ. πεδώληαο) Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ππνγξακκίζεηο ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο ηνπο ηξνπηθνύο πξνζδηνξηζκνύο. Πεξάζακε πνιύ σξαία ζηελ εθδξνκή. Μόιηο άθνπζαλ ηα λέα, έκεηλαλ κ’ αλνηρηό ην ζηόκα. Καηά ηύρε δελ ηξαπκαηίζηεθε θαλείο όηαλ θαηέξξεπζε μαθληθή ε ζηέγε. Έηζη θαηάθεξαλ θη νη δύν καδί λα ζσζνύλ θνιπκπώληαο σο ηελ αθηή. Ξεκπέξδεςα κηα θαη θαιή κ’ απηό ην δήηεκα. Ο αζιεηήο πήξε θόξα θαη ρηύπεζε ηνλ αληίπαιό ηνπ κε όιε ηνπ ηε δύλακε. «Ο Θξαζύινο βγήθε ακέζσο, θηύλνληαο θαη αλαζεκαηίδνληαο ηελ αλνεζία ησλ δύν παιαηζηώλ ηνπ. Πξηλ εμαθαληζηεί, έθαλε κε ηε γξνζηά ηνπ κηα απεηιεηηθή ρεηξνλνκία πξνο ηνπο ζεαηέο».

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηηο θαηαιήμεηο ησλ παξαθάησ κεηνρώλ κε ν ή σ θαη λα ηνλίζεηο όπνπ πξέπεη. αθνύγ…ληαο μεζαξξεύ…ληαο θνιι…ληαο παηδεύ…ληαο θνξηώλ…ληαο ρηππ…ληαο ξση…ληαο αξπάδ…ληαο ζεσξ…ληαο αλεβαίλ…ληαο ςήλ…ληαο δηώρλ…ληαο

3. Να αληηθαηαζηήζεηο ηηο θξάζεηο κε έληνλα γξάκκαηα κε άιιεο ιέμεηο πνπ λα δειώλνπλ ηνλ ηξόπν. (επηξξήκαηα, εκπξόζεηνπο πξνζδηνξηζκνύο, κεηνρέο) Δ Κσλζηαληίλα θαηαπίλεη κε δπζθνιία γηαηί πνλάεη ν ιαηκόο ηεο. ………………………………………………………………………………………………………………… Πέξαζαλ όιε ηε κέξα κε γέιην θαη κε παηρλίδη. ………………………………………………………………………………………………………………… Οη ζηξαηηώηεο αγσλίζηεθαλ κε ζάξξνο θαη ηα θαηάθεξαλ. ………………………………………………………………………………………………………………… Δ Εσάλλα πεξίκελε κε ππνκνλή θαη αδηακαξηύξεηα. ………………………………………………………………………………………………………………… Καηά ηελ επηζηξνθή ηνπ ζην ζπίηη ν Κώζηαο είρε έλα αηύρεκα. ………………………………………………………………………………………………………………… Οη εμειίμεηο πήξαλ, ρσξίο λα ην πεξηκέλνπκε, άιιε ηξνπή. ………………………………………………………………………………………………………………… Δ θπξία θαζόηαλ απέλαληί καο ρσξίο λα κηιάεη. …………………………………………………………………………………………………………………

Υξνληθέο Πξνηάζεηο Τπάξρνπλ πξνηάζεηο πνπ δελ έρνπλ νινθιεξσκέλν λόεκα θαη δελ κπνξνύλ λα ζηαζνύλ κόλεο ηνπο ζην ιόγν. Γηα ην ιόγν απηό βξίζθνληαη δίπια ζε άιιεο πξνηάζεηο (θύξηεο), ηηο νπνίεο πξνζδηνξίδνπλ. Οη πξνηάζεηο πνπ θαλεξώλνπλ ην ρξόλν (πόηε;) πνπ ζπλέβε θάηη ιέγνληαη ρξνληθέο πξνηάζεηο. Οη ιέμεηο κε ηηο νπνίεο εηζάγνληαη, δειαδή μεθηλνύλ, νη ρξνληθέο πξνηάζεηο ιέγνληαη ρξνληθνί ζύλδεζκνη. Οη ρξνληθνί ζύλδεζκνη είλαη νη εμήο: όηαλ, πξηλ, πξνηνύ, ζαλ, ελώ, κόιηο, θαζώο, αθνύ, αθόηνπ, ώζπνπ, σζόηνπ, όζν πνπ, όπνηε, άκα π.ρ. Όηαλ θάλεη πνιιή δέζηε, όινη αλαδεηνύλ ιίγε δξνζηά. Δ Σδέλε θνιαθεύεηαη όηαλ ηελ επαηλνύλ. Οη ρξνληθέο πξνηάζεηο ρσξίδνληαη κε θόκκα (,) από ηελ πξόηαζε ηελ νπνία πξνζδηνξίδνπλ, ηδηαίηεξα όηαλ πξνεγείηαη ή είλαη αξθεηά κεγάιε. Ώπηό πνπ δειώλεη ε ρξνληθή πξόηαζε κπνξεί λα γίλεηαη πξηλ, κεηά ή ζπγρξόλσο κε απηό πνπ δειώλεη ε θύξηα πξόηαζε. π.ρ. Όηαλ ην παηδί είδε ηε κεηέξα, έηξεμε ζηελ αγθαιηά ηεο. (πξηλ) Πξνηνύ παο ζην γηαηξό, πάξε ηειέθσλν. (κεηά) Δλώ κειεηά, αθνύεη κνπζηθή.(ζπγρξόλσο) Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ελώζεηο ηηο παξαθάησ πξνηάζεηο ρξεζηκνπνηώληαο ην ρξνληθό ζύλδεζκν πνπ είλαη ζηε παξέλζεζε. Ώλεβαίλεη ηε ζθάια\Σελ πηάλεη ίιηγγνο (όηαλ) ………………………………………………………………………………………………………………… ΢ηελνρσξεζήθακε όινη πνιύ\Μάζακε ηα ηξαγηθά λέα (όηαλ) ………………………………………………………………………………………………………………… Ήξζε ζην ζπίηη καο\Ξεκεξώζεη θαιά θαιά (πξηλ) ………………………………………………………………………………………………………………… Άλνημε ηελ πόξηα\Βίδε κπξνζηά ηεο ηνλ παππνύ (κόιηο) ………………………………………………………………………………………………………………… Έκαζε ηη ζπλέβε\Γύξηζε ζην ζπίηη (όηαλ) ………………………………………………………………………………………………………………… Βίζαη αράξηζηνο\Αελ αλαγλσξίδεηο ηηο ζπζίεο κνπ (αθνύ) …………………………………………………………………………………………………………………

2. Να αληηθαηαζηήζεηο ηηο κεηνρέο ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο κε ρξνληθέο πξνηάζεηο θαη ην αληίζηξνθν. Βπηζηξέθνληαο ζην ζπίηη ν Λνπθάο ηξάθαξε κε έλα θνξηεγό. ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… Ο παηέξαο απνθνηκήζεθε ζην θαλαπέ θαζώο δηάβαδε εθεκεξίδα. ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… Καζώο αλέβαηλα ζηε θνξπθή ηνπ ιόθνπ είδα απέλαληη ην ρσξηό. ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… Φηάλνληαο ζηα ζύλνξα ηνλ αλάγθαζαλ λα γπξίζεη πίζσ. ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ΋ηαλ άγγημα ην βάδν δηαιύζεθε ζε ρίιηα θνκκάηηα. ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………

Σα Δπίζεηα Οη ιέμεηο πνπ ζπλνδεύνπλ ηα νπζηαζηηθά θαη θαλεξώλνπλ θάπνηα ραξαθηεξηζηηθά ή θάπνηεο ηδηόηεηέο ηνπο ιέγνληαη επίζεηα. π.ρ. ν πξάζηλνο θαλαπέο ε μύιηλε θαξέθια ην ζηξνγγπιό ηξαπέδη Ση θαλεξώλνπλ ηα επίζεηα; πξάζηλνο → ρξώκα μύιηλε → πιηθό ζηξνγγπιό → ζρήκα Σα επίζεηα έρνπλ ηξία γέλε (αξζεληθό, ζειπθό, νπδέηεξν) όπσο θαη ηα νπζηαζηηθά. π.ρ. Ώξζεληθό Θειπθό Οπδέηεξν ν πξάζηλνο ε πξάζηλε ην πξάζηλν ν μύιηλνο ε μύιηλε ην μύιηλν Σα επίζεηα έρνπλ πάληα ην ίδην γέλνο, ηνλ ίδην αξηζκό θαη ηελ ίδηα πηώζε κε ηα νπζηαζηηθά πνπ ζπλνδεύνπλ θαη θιίλνληαη όπσο ηα νπζηαζηηθά. π.ρ. ν κεγάινο θήπνο ε κεγάιε ιίκλε ην κεγάιν ρσξηό. Ολνκ. Γελ. Ώηη. Κιεη. Ολνκ. Γελ. Ώηη. Κιεη.

Δληθόο Αξηζκόο ν κεγάινο θήπνο ε κεγάιε ιίκλε ηνπ κεγάινπ θήπνπ ηεο κεγάιεο ιίκλεο ηνλ κεγάιν θήπν ηε κεγάιε ιίκλε - κεγάιε θήπε - κεγάιε ιίκλε Πιεζπληηθόο Αξηζκόο νη κεγάινη θήπνη νη κεγάιεο ιίκλεο ησλ κεγάισλ θήπσλ ησλ κεγάισλ ιηκλώλ ηνπο κεγάινπο θήπνπο ηηο κεγάιεο ιίκλεο - κεγάινη θήπνη - κεγάιεο ιίκλεο

ην κεγάιν ρσξηό ηνπ κεγάινπ ρσξηνύ ην κεγάιν ρσξηό - κεγάιν ρσξηό ηα κεγάια ρσξηά ησλ κεγάισλ ρσξηώλ ηα κεγάια ρσξηά - κεγάια ρσξηά

Πξνζνρή ζηελ νξζνγξαθία!!! Σα επίζεηα πνπ ηειεηώλνπλ ζε –ηλόο, -ηλή, -ηλό θαη –ηλνο, -ηλε, -ηλν γξάθνληαη κε γηώηα (η), εθηόο από ηα επίζεηα θσηεηλόο, ζθνηεηλόο, νξεηλόο, πγηεηλόο, θηελόο, ππεύζπλνο, αλεύζπλνο, ηαπεηλόο θαη επηθίλδπλνο Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά κε ηα παξάγσγα επίζεηα από ηηο ιέμεηο ησλ παξελζέζεσλ, αθνύ ηηο βάιεηο ζην ζσζηό ηύπν, όπσο ζην παξάδεηγκα.

• Σα ρέξηα ησλ παηδηώλ είλαη βρώμικα (βξνκηά), γηαηί έπαηδαλ ζηα ρώκαηα.

• Δ κεηέξα εηνηκάδεη ην ……………… (βξάδπ) θαγεηό.

• ΢ην κνπζείν είδακε ζθειεηνύο ……………… (πξντζηνξία) δώσλ.

• Δ θόξε ηνπ θ. Φηιίππνπ εξγάδεηαη ζε ……………… (ηαμίδη) πξαθηνξείν.

• Σα ……………… (βηνκεραλία) απόβιεηα ζπληεινύλ ζηε κόιπλζε ησλ ……………… (ζάιαζζα) πεξηνρώλ. Γη’ απηό απνθαζίζηεθε ν ……………… (βηνινγία) θαζαξηζκόο ησλ απνβιήησλ.

• Ο Κώζηαο ηξαπκαηίζηεθε πνιύ ζνβαξά ζε ……………… (ηξνρόο) αηύρεκα.

• ΢ε έλα κηθξό λεζί ηνπ Ώηγαίνπ ζα δεκηνπξγεζεί ……………… (Έζλνο) Θαιάζζην Πάξθν γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ ……………… (θύζε) πινύηνπ ηεο πεξηνρήο.

2. Να θηηάμεηο θξάζεηο όπσο ην παξάδεηγκα: ζώξαθαο από αηζάιη πηαηέια από γπαιί ζθεύε από κπξνύηδν αγαικαηάθη από γύςν ζηέγε από ηζίγθν δόξπ από ραιθό πξνηνκή από κάξκαξν

→ γπάιηλνο ζώξαθαο → ………………………………………………. → ………………………………………………. → ………………………………………………. → ………………………………………………. → ………………………………………………. → ……………………………………………….

3. Να κεηαηξέςεηο ην δεύηεξν νπζηαζηηθό ησλ παξαθάησ θξάζεσλ ζε επίζεην όπσο ην παξάδεηγκα: ν ζύιινγνο ησλ δηθεγόξσλ → ν δηθεγνξηθόο ζύιινγνο ην θίλεκα ησλ εξγαηώλ → ………………………………………………. νη ζρνιέο ησλ ζηξαηησηώλ → ………………………………………………. νη αίζνπζεο ηνπ ζρνιείνπ → ………………………………………………. ν ζηαζκόο ηνπ ξαδηνθώλνπ → ………………………………………………. νη δπλάκεηο ησλ ζπκκάρσλ → ………………………………………………. ε παξέκβαζε ηνπ εηζαγγειέα → ……………………………………………….

Οπδέηεξα νπζηαζηηθά ζε –κα Σα νπδέηεξα νπζηαζηηθά ζε – κα είλαη αληζνζύιιαβα, δειαδή δελ έρνπλ ηνλ ίδην αξηζκό ζπιιαβώλ ζε όιεο ηηο πηώζεηο. ΢πγθεθξηκέλα, έρνπλ κία παξαπάλσ ζπιιαβή ζηε γεληθή ηνπ εληθνύ αξηζκνύ θαη ζε όιεο ηηο πηώζεηο ηνπ πιεζπληηθνύ αξηζκνύ. π.ρ. ην δέκα – ηνπ δέκαηνο ηα δέκαηα – ησλ δεκάησλ νλνκαζηηθή γεληθή αηηηαηηθή θιεηηθή νλνκαζηηθή γεληθή αηηηαηηθή θιεηηθή

Δληθόο αξηζκόο ην δέκα ην δηθαίσκα ηνπ δέκαηνο ηνπ δηθαηώκαηνο ην δέκα ην δηθαίσκα - δέκα - δηθαίσκα Πιεζπληηθόο αξηζκόο ηα δέκαηα ηα δηθαηώκαηα ησλ δεκάησλ ησλ δηθαησκάησλ ηα δέκαηα ηα δηθαηώκαηα - δέκαηα - δηθαηώκαηα

Πξνζνρή ζηελ νξζνγξαθία!!! Σα νπδέηεξα νπζηαζηηθά πνπ ιήγνπλ ζε –κα θαη παξάγνληαη από ξήκαηα ησλ νπνίσλ ν ραξαθηήξαο ηνπ ζέκαηνο είλαη π, β, θ, πη γξάθνληαη κε δύν κ (-κκα) π.ρ. βιέπσ → βιέκκα

δέλσ → δέκα αιιά

γξάθσ → γξάκκα

νξγώλσ → όξγσκα

Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά βάδνληαο ην θαηάιιειν νπζηαζηηθό ζην ζσζηό ηύπν. πξόβιεκα, ρξήκα, δηαγώληζκα, πξάγκα θάληαζκα, όλνκα, δηάιεηκκα, ςέκα, πάπισκα, κάζεκα Με ηόζα …………………… πνπ έρεη, πάιη θαιά ηα θαηαθέξλεη. ΐαξηέκαη λα θάλσ θάζε κέξα ηα ίδηα …………………… Υάξαμαλ ηα …………………… ησλ λεθξώλ πάλσ ζηε ζηήιε. Με ηόζα …………………… πνπ ιέεη, νύηε ε κάλα ηνπ δελ ηνλ πηζηεύεη. ΢πλελλνήζεθα καδί ηνπο γηα ηα …………………… πνπ πξέπεη λα πιεξώζνπλ. Αε κε θνβίδεη ην ζθνηάδη, γηαηί δελ μέξσ όηη δελ ππάξρνπλ …………………… λα ηα θνβεζώ. ΋ηαλ ρηππήζεη ην θνπδνύλη ηνπ …………………… , όια ηα παηδηά ηξέρνπλ ζηελ απιή. Πάξε ην…………………… λα ζθεπαζηείο, γηαηί θάλεη θξύν. Οη καζεηέο πνπ είλαη επηκειείο ζηα …………………… ηνπο παίξλνπλ θαινύο βαζκνύο ζηα ……………………

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά κε νπζηαζηηθά ζε –κα ή ζε –κκα πνπ παξάγνληαη από ηα ξήκαηα ησλ παξελζέζεσλ. Ο θύξηνο γύξηζε θαη καο θνίηαμε κε απζηεξό …………………… (βιέπσ). Άθεζε όια ηελ πεξηνπζία ηνπ ζε θηιαλζξσπηθό …………………… (ηδξύσ). Έρεη θάλεη πνιιά …………………… (ζθάιισ) ζηε δσή ηεο, όκσο δε κεηαληώλεη γηα ηίπνηα. Ο Γηώξγνο ρηύπεζε θαη ηνπ έθαλαλ ηξία …………………… (ξάβσ) ζην θνύηειν. Δ εηθόλα ηεο Μεγαιόραξεο ζηελ Σήλν είλαη γεκάηε …………………… (ηάδσ). Ώπό ηελ θνξπθή ηνπ …………………… (πςώλσ) βιέπακε ηνλ θάκπν. ΢ηγά ζηγά ε θαζαξία, νη θσλέο θαη ηα …………………… (ζπξώρλσ) δπλάκσλαλ.

Ο Αόξηζηνο ηεο ελεξγεηηθήο θαη ηεο παζεηηθήο θσλήο Σα ξήκαηα πνπ αλαθέξνληαη ζε θάηη ζην παξειζόλ γηα κηα ζηηγκή είλαη ζε ρξόλν αόξηζην ελεξγεηηθήο ή παζεηηθήο θσλήο. π.ρ. Οη ζύληξνθνη έδεζαλ ηνλ Οδπζζέα ζην θαηάξηη ηνπ πινίνπ. Μεηά ην ζάλαην ησλ γνληώλ ηνπο δέζεθαλ αθόκε πεξηζζόηεξν. Ο αόξηζηνο ηεο ελεξγεηηθήο θαη παζεηηθήο θσλήο θιίλεηαη σο εμήο: Αόξηζηνο Δλεξγεηηθή θσλή Παζεηηθή θσλή έδεζα δέζεθα έδεζεο δέζεθεο έδεζε δέζεθε δέζακε δεζήθακε δέζαηε δεζήθαηε δέζαηε δέζεθαλ ΋ηαλ ν αόξηζηνο ηεο ελεξγεηηθήο θσλήο ιήγεη ζε –ζα, ν αόξηζηνο ηεο παζεηηθήο θσλήο ιήγεη ζε – ζεθα ή –ζηεθα. π.ρ. ληύλσ → έληπζα – ληύζεθα δξνζίδσ → δξόζηζα – δξνζίζηεθα Πξνζνρή ζηελ νξζνγξαθία!!! Οη θαηαιήμεηο ζηελ νξηζηηθή ηνπ παζεηηθνύ ανξίζηνπ γξάθνληαη κε ήηα (ε). π.ρ. δέζεθα, δεζήθακε θ.ιπ. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά βάδνληαο ηα ξήκαηα ησλ παξελζέζεσλ ζην ζσζηό ηύπν ηνπ ανξίζηνπ. Ο ΢άθεο θαη ε Καίηε …………………… (καιώλσ) πνιύ άζρεκα. Ο Ώλέζηεο …………………… (ζεκαδεύσ) θαη …………………… (ξίρλσ) ηε ζαΎηα αθξηβώο ζην ζηόρν. Πνιιά ζπίηηα …………………… (θαηαζηξέθνκαη), …………………… (γθξεκίδνκαη) θαη …………………… (παζαίλσ) ζνβαξέο δεκηέο. ΋ηαλ …………………… (θεξύζζνκαη) ν πόιεκνο, ππεξεηνύζα ζηνλ Έβξν. Ο δηαηηεηήο …………………… (ζθπξίδσ) ηε ιήμε ηνπ αγώλα. Ο νξεηβάηεο …………………… (πεξηπιαληέκαη) γηα κέξεο ζηα βνπλά. Σνπο …………………… (ππόζρνκαη) όηη ζα πάκε ην θαινθαίξη λα ηνπο δνύκε.

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηηο παξαθάησ ζηήιεο βάδνληαο ηα ξήκαηα ζηνλ ελεξγεηηθό θαη παζεηηθό αόξηζην. Δλεζηώηαο Δλεξγεηηθόο Αόξηζηνο Παζεηηθόο Αόξηζηνο ελνριώ ……………………………… ……………………………… μαπιώλεη ……………………………… ……………………………… ζηεξνύλ ……………………………… ……………………………… αληηκεησπίδεη ……………………………… ……………………………… αλαθέξνπκε ……………………………… ……………………………… πηέδεηε ……………………………… ……………………………… ζπδεηνύλ ……………………………… ……………………………… βξίζθσ ……………………………… ………………………………

Σα Δπηθσλήκαηα Οη άθιηηεο ιέμεηο πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη γηα λα εθθξάζνπκε δηάθνξα ζπλαηζζήκαηα, όπσο ραξά, πόλν, ιύπε, ζαπκαζκό. έθπιεμε θ.ά., ιέγνληαη επηθσλήκαηα. Σα επηθσλήκαηα θαλεξώλνπλ: αβεβαηόηεηα, ακεραλία απνξία άξλεζε έπαηλν επρή ζαπκαζκό θάιεζκα θνξντδία παξαθίλεζε πόλν, ιύπε ζηελνρώξηα, απειπηζία, αεδία ραξά

ρκ! α!, ν!, κπα! α κπα! κπξάβν!, εύγε! καθάξη!, είζε!, άκπνηε! α!, η!, σ!, πνπό!, κπα! ε!, σ! νπ!, ε!, ρα, ρα! άηληε!, άληε!, άκε!, καξο!, αιη!, ζηνπ!, ζνπη! θ.ά. αρ!, άνπ!, νρ!, σ!, αιίκνλν!, αιί!, όρνπ! νπθ!, ε!, νπ!, πα πα πα!, πνπθ! ρα ρα ρα!

Πξνζνρή ζηελ νξζνγξαθία!!! Μεηά ηα επηθσλήκαηα βάδνπκε ζπλήζσο ζαπκαζηηθό (!), κεξηθέο θνξέο εξσηεκαηηθό (;) ή απνζησπεηηθά (…). π.ρ. Μπξάβν!, ε;, άηληε… Α΢ΚΗ΢Η 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηηο παξαθάησ πξνηάζεηο κε ην θαηάιιειν επηθώλεκα ιακβάλνληαο ππόςε ηηο ιέμεηο ησλ παξελζέζεσλ. ………… Μ’ έπηαζε πάιη ην δόληη κνπ. (πόλνο) ………… λα θέξεηο ηα πξάγκαηά ζνπ! (παξαθίλεζε) ………… Ώπηό πξέπεη λα ην ζθεθηνύκε πνιύ θαιά. (αβεβαηόηεηα) ………… Σν βάςαηε πνιύ σξαίν ην δσκάηην. (έπαηλνο) ………… Ση θαθό είλαη απηό πνπ καο βξήθε! (ιύπε) ………… Ση σξαία ζέα πνπ έρεηε από ην κπαιθόλη ζαο! (ζαπκαζκόο) ………… λα έρεη θαιό θαηξό όηαλ ζα ηαμηδεύνπκε! (επρή) 2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά κε ην θαηάιιειν επηθώλεκα από ην ζπλλεθάθη θαη λα γξάςεηο κέζα ζηε παξέλζεζε ηη θαλεξώλεη:

Ε! Α!, Αλίμονο!, Πουφ!, Μπα!, Α μπα! Στοπ! Χα χα!

………… Σν θαγεηό ζνπ είλαη εμαηξεηηθό. ………… Θα έξζεη θη απηή καδί καο; ………… Ση απαίζηα κπξσδηά! ………… Γηα έια θνληά κνπ πνπ ζε ζέισ. ………… Μελ πξνρσξάηε παξαπέξα! ………… Αελ πξόθεηηαη λα ζνπ ηειεθσλήζεη. ………… Πνιύ αζηείν απηό πνπ είπεο! ………… Ση ήηαλ απηό πνπ πάζακε!

(……………………………) (……………………………) (……………………………) (……………………………) (……………………………) (……………………………) (……………………………) (……………………………)

Οπδέηεξα Οπζηαζηηθά ζε –νο Σα νπδέηεξα νπζηαζηηθά ζε –νο πεξηιακβάλνπλ παξνμύηνλα θαη πξνπαξνμύηνλα νπζηαζηηθά πνπ θιίλνληαη σο εμήο: Δληθόο αξηζκόο νλνκαζηηθή ην δάζνο ην έδαθνο γεληθή ηνπ δάζνπο ηνπ εδάθνπο αηηηαηηθή ην δάζνο ην έδαθνο θιεηηθή - δάζνο - έδαθνο Πιεζπληηθόο αξηζκόο νλνκαζηηθή ηα δάζε ηα εδάθε γεληθή ησλ δαζώλ ησλ εδαθώλ αηηηαηηθή ηα δάζε ηα εδάθε θιεηηθή - δάζε - εδάθε ΋ια ηα νπδέηεξα νπζηαζηηθά ζε –νο, παξνμύηνλα θαη πξνπαξνμύηνλα, ζηε γεληθή ηνπ πιεζπληηθνύ αξηζκνύ θαηεβάδνπλ ηνλ ηόλν ηνπο ζηε ιήγνπζα. π.ρ. ησλ δαζώλ, ησλ εδαθώλ Σα πξνπαξνμύηνλα νπδέηεξα νπζηαζηηθά ζε –νο ηνλίδνληαη ζηελ παξαιήγνπζα ζηελ γεληθή ηνπ εληθνύ θαη ζηελ νλνκαζηηθή, αηηηαηηθή θαη θιεηηθά πιεζπληηθνύ. π.ρ. ην έδαθνο – ηνπ εδάθνπο ηα εδάθε – ηα εδάθε – ηα εδάθε Σα νπζηαζηηθά ην άλζνο, ην όξνο, ην ρείινο ζρεκαηίδνπλ ηε γεληθή ηνπ πιεζπληηθνύ σο εμήο: ησλ αλζέσλ, ησλ νξέσλ, ησλ ρεηιέσλ. Σα αθεξεκέλα νπζηαζηηθά ζε –νο, όπσο ζάξξνο, θόζηνο, θύξνο θ.ά., δε ζρεκαηίδνπλ πιεζπληηθό αξηζκό. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ παξαθάησ πξνηάζεσλ βάδνληαο ζηε ζσζηή πηώζε ηα νπζηαζηηθά πνπ είλαη ζηηο παξελζέζεηο. Οη αληίπαινη δηαζηαύξσζαλ ηα ……………… (μίθνο) ηνπο. Δ θξνληίδα ησλ ……………… (βξέθνο) γίλεηαη από ην εηδηθεπκέλν πξνζσπηθό. Σν επίζεην είλαη ……………… (γέλνο) αξζεληθνύ. Θα ρηηζηεί έλα εθθιεζάθη ζην ……………… (άιζνο) ηνπ δήκνπ. Δ νηθνγέλεηά ηνπ έκεηλε ζην εμσηεξηθό πεξίπνπ δέθα ……………… (έηνο). Ο δηεπζπληήο απνθάζηζε ηελ απόιπζε δύν ……………… (ζηέιερνο) ηεο επηρείξεζεο. Δ θαιιηέξγεηα νξηζκέλσλ ……………… (άλζνο) ρξεηάδεηαη ηδηαίηεξε θξνληίδα. Σα ……………… (κίζνο) θαη ηα ……………… (πάζνο) νδήγεζαλ ζηε δηακάρε ησλ δύν ……………… (έζλνο).

2. Να επηιέμεηο ην θαηάιιειν νπζηαζηηθό από ηνλ πίλαθα θαη λα ζρεκαηίζεηο θξάζεηο όπσο ζην παξάδεηγκα. ην έινο, ην κήθνο, ην αεξνζθάθνο, ην ιάζνο, ην ιίπνο, ην ρξένο, ην ηέινο ε απνμήξαλζε ηνπ έινπο ε απνμήξαλζε ησλ ειώλ ε εμόθιεζε ………………….. ……………………………………………………… ε δηόξζσζε ………………….. ……………………………………………………… ε κέηξεζε ………………….. ……………………………………………………… ε πιεξσκή ………………….. ……………………………………………………… ηα θηεξά ………………….. ……………………………………………………… ε πνζόηεηα………………….. ………………………………………………………

Σα αλώκαια ξήκαηα ζηνλ Αόξηζην Τπάξρνπλ νξηζκέλα ξήκαηα πνπ δε ζρεκαηίδνπλ ζηνλ αόξηζην όπσο ηα ππόινηπα ξήκαηα, αιιά παξνπζηάδνπλ αλσκαιίεο. Σα ξήκαηα απηά πνπ ζρεκαηίδνληαη κε αλώκαιν ηξόπν ιέγνληαη αλώκαια ξήκαηα. π.ρ. Σνλ ηηκώξεζαλ γηαηί ιέεη ςέκαηα. (ελεζηώηαο) αιιά Σνλ ηηκώξεζαλ γηαηί είπε ςέκαηα. (αόξηζηνο) Οξηζηηθή είπα είπεο είπε είπακε είπαηε είπαλ

Αόξηζηνο Τπνηαθηηθή λα πσ λα πεηο λα πεη λα πνύκε λα πείηε λα πνπλ

Ώλώκαια ξήκαηα ζηνλ αόξηζην: Οξηζηηθή Δλεζηώηαο Αόξηζηνο αλεβαίλσ αλέβεθα θαηεβαίλσ θαηέβεθα βγαίλσ βγήθα κπαίλσ κπήθα βξίζθσ βξήθα βιέπσ είδα ιέσ είπα πίλσ ήπηα έξρνκαη ήξζα πεγαίλσ πήγα παίξλσ πήξα ηξώσ έθαγα

Πξνζηαθηηθή πεο πείηε Τπνηαθηηθή Αόξηζηνο λα αλέβσ λα θαηέβσ λα βγσ λα κπσ λα βξσ λα δσ λα πσ λα πησ λα έξζσ λα πάσ λα πάξσ λα θάσ

Πξνζηαθηηθή Αόξηζηνο αλέβα-αλεβείηε θαηέβα-θαηεβείηε βγεο-βγείηε κπεο-κπείηε βξεο-βξείηε δεο-δείηε πεο-πείηε πηεο-πηείηε έια-ειάηε - - πάξε-πάξεηε θάε-θάηε

Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ παξαθάησ πξνηάζεσλ γξάθνληαο ηα ξήκαηα πνπ είλαη ζηε παξέλζεζε ζην ζσζηό ηύπν ηνπ ανξίζηνπ. ΋ρη, (ιέσ) …………… ν Ώληώλεο, απηή ηε θνξά δε ζα ζε αθνύζσ. Ώλ ηνλ (βιέπσ) …………… απόςε εζύ, (ιέσ) …………… ηνπ λα κνπ ηειεθσλήζεη. Θέισ λα (έξρνκαη) …………… , κα δε κ’ αθήλνπλ. Δ Ώθξνδίηε, ε ζεά ηεο νκνξθηάο, (βγαίλσ) …………… από ηνλ αθξό ηεο ζάιαζζαο. Μόιηο έθηαζαλ ζην λεζί, έςαμαλ λα (βξίζθσ) …………… πνύ ζα κείλνπλ. Μελ μεράζεηο λα (παίξλσ) …………… ηελ νκπξέια ζνπ. Ώληί λα θαζίζνπλ λα δηαβάζνπλ, ηα παηδηά (πεγαίλσ) …………… γηα παηρλίδη. Πεξάζακε πνιύ σξαία ζηε γηνξηή ηνπ Νίθνπ: (ηξώσ) …………… , (πίλσ) ………… ρνξέςακε θαη παίμακε δηάθνξα παηρλίδηα.

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά κε ην β’ εληθό πξόζσπν ηνπ ανξίζηνπ γηα λα κάζεηο ηη νδεγίεο έδσζε ε Λέλα ζην θίιν ηεο ην ΐαζίιε. « (ΐγαίλσ) …………… ζηε θεληξηθή ιεσθόξν, (παίξλσ) …………… ην ιεσθνξείν 805 θαη (θαηεβαίλσ) …………… ζηε Σξίηε ζηάζε. Όζηεξα (κπαίλσ) …………… ζην θηίξην ζηελ νδό ΢άκνπ 32. (Ώλεβαίλσ) …………… ζηνλ πξώην όξνθν θαη (βξίζθσ) …………… ηελ θα Λάκπξνπ. (Λέσ) …………… ηεο όηη πεγαίλεηο εθ κέξνπο κνπ θαη (παίξλσ) …………… ην θάθειν πνπ ζα ζνπ δώζεη. (ΐιέπσ) …………… εάλ ην ραξηί είλαη ζπκπιεξσκέλν θαη (έξρνκαη) …………… ακέζσο ζην γξαθείν κνπ».

Οκώλπκα Οη ιέμεηο πνπ, ελώ αθνύγνληαη ην ίδην, γξάθνληαη δηαθνξεηηθά θαη έρνπλ δηαθνξεηηθή ζεκαζία ιέγνληαη νκώλπκα. π.ρ. θεξί (απηό πνπ αλάβνπκε ζηελ εθθιεζία) – θαηξνί (νη επνρέο, ηα ρξόληα) ρίιηα (ν αξηζκόο, ην λνύκεξν) – ρείιηα (ην εμσηεξηθό κέξνο ηνπ ζηόκαηνο) Κιείλσ (ηελ πόξηα) θιίλσ (έλα ξήκα) Ο ηνίρνο (ηνπ ζπηηηνύ) ην ηείρνο (ηεο πόιεο ) ΢ήθσ (πξόζηαγκα) ζύθν (ν θαξπόο ηεο ζπθηάο) ρίιηα (αξηζκεηηθό) ρείιηα (ηνπ πξνζώπνπ) Σν θιίκα (ηεο Βιιάδαο) ην θιήκα (ηεο απιήο καο) Σν θύιιν (ηνπ δέληξνπ ή ηεο πίηαο) ην θύιν (ην γέλνο) ήηα (ην γξάκκα) ήηηα (ην αληίζεην ηεο λίθεο) θνπηί (ην θηβώηην) θνπηή (ε αλόεηε) Δ ιύξα (ην κνπζηθό όξγαλν) ε ιίξα (ην λόκηζκα) πνην (εξσηεκαηηθή αλησλπκία) πην (πνζνηηθό επίξξεκα) Δ ζθελή (ηνπ ζεάηξνπ) ην ζθνηλί (ην ζρνηλί) ρήξνο (ν άληξαο) ν ρνίξνο (ην γνπξνύλη) ςειόο (ζε ύςνο) ςηιόο (ιεπηόο) Σα ιίπε (ην πάρνο) ε ιύπε (ε ζηελαρώξηα) Δ λίθε (ε επηθξάηεζε) ην λνίθη (ην ελνίθην ελόο ζπηηηνύ) δαληθό (από ηε Ααλία) δαλεηθό (ην δαλεηζκέλν) Γάιινο (από ηε Γαιιία) γάινο (ε γαινπνύια) ηόο (ην αίηην κηαο αξξώζηηαο) πηόο (ν γηνο) ηεο (άξζξν, γεληθή εληθνύ) ηηο (άξζξν, αηηηαηηθή πιεζπληηθνύ) όκσο (ζύλδεζκνο) ώκνο (ε σκνπιάηε) Δ ηύρε (ππνζεηηθή δύλακε) ηα ηείρε ( ηνπ θάζηξνπ) Δ πάιε (ην αγώληζκα) πάιη (επίξξεκα) Σν θηιί ε θπιή( ε ξάηζα) ηε (λ) ( άξζξν, ζειπθνύ γέλνπο) ηη (εξσηεκαηηθή αλησλπκία) Σν θπηό θνηηώ (ζπνπδάδσ) γεηα (ε πγεία) γηα (πξόζεζε) θήηνο (ην κεγάιν ςάξη) θύηνο (ην ακπάξη ηνπ πινίνπ) ζήξα (ην θπλήγη ) ζύξα (ε πόξηα) Δ ιίκα (ην εξγαιείν) ην ιύκα (ην αθάζαξην λεξό) θόκκα (ζεκείν ζηίμεο θαη πνιηηηθό) θώκα (ε βαζηά λάξθε) κίια (από ην ξήκα κηιώ) κήια (ηα θξνύηα) Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ παξαθάησ πξνηάζεσλ επηιέγνληαο ηε ζσζηή ιέμε από ηελ παξέλζεζε. (πάιη – πάιε) Ση ζέιεηο …………… θαη κνπ ηειεθσλείο; Δ ειιελνξσκατθή …………… απνηειεί νιπκπηαθό αγώληζκα. (απηί – απηή) Ο δάζθαινο ηνπ ηξάβεμε ην …………… …………… δελ είλαη ε θαηλνύξηα δαζθάια; (θιίκα – θιήκα) Ήηαλε ζηξαβό ην …………… , ην ‘θαγε θη ν γάηδαξνο. Ο γηαηξόο ηνύ ζπλέζηεζε λ’ αιιάμεη …………… (ρήξνο – ρνίξνο) Σν γνπξνύλη ιέγεηαη αιιηώο θαη …………… Ο θ. Γεσξγίνπ είλαη …………… ηα ηειεπηαία πέληε ρξόληα.

2. Να γξάςεηο δίπια ζε θάζε ιέμε κηα νκώλπκή ηεο κίια …………………… ιίξα …………………… ζηύινη …………………… λνίθη …………………… θνπηή …………………… πνηα …………………… κέιιεη …………………… θιίλσ …………………… θπιή …………………… πείζσ …………………… ιύηξα …………………… πην ……………………

Οξηζηηθέο Αλησλπκίεο Οη αλησλπκίεο πνπ νξίδνπλ θαη μερσξίδνπλ έλα πξόζσπν ή έλα πξάγκα από άιια ηνπ ίδηνπ είδνπο ιέγνληαη νξηζηηθέο αλησλπκίεο. Οη νξηζηηθέο αλησλπκίεο είλαη νη εμήο: α) Σν επίζεην ίδηνο, ίδηα, ίδην καδί κε ην νξηζηηθό άξζξν: ν ίδηνο, ε ίδηα, ην ίδην π.ρ. Ήξζε ν ίδηνο ν παηέξαο ηνπ. β) Σν επίζεην κόλνο, κόλε, κόλν ρσξίο ην νξηζηηθό άξζξν αιιά κε ηε γεληθή ησλ αδύλαησλ ηύπσλ ηεο πξνζσπηθήο αλησλπκίαο: κόλνο κνπ, κόλε ζνπ, κόλν ηνπ π.ρ. Δ Φαλή θξνληίδεη κόλε ηεο ηνλ θήπν. ΢εκείσζε Σα επίζεηα ίδηνο θαη κόλνο όηαλ βξίζθνληαη αλάκεζα ζην άξζξν θαη ην νπζηαζηηθό είλαη επηζεηηθνί πξνζδηνξηζκνί θαη όρη νξηζηηθέο αλησλπκίεο. π.ρ. Σα ίδηα πξάγκαηα ιέκε θαη δελ κπνξνύκε λα ζπλελλνεζνύκε. Ήηαλ ν κόλνο θάηνηθνο ηνπ ρσξηνύ. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ππνγξακκίζεηο ηηο νξηζηηθέο αλησλπκίεο ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο. Ώύξην ζα καο επηζθεθηεί ν ίδηνο ν ππνπξγόο. Σα ηειεπηαία ρξόληα ε γηαγηά δεη κόλε ηεο ζην ρσξηό. Αελ είλαη ν ίδηνο πνπ γλώξηζα θαη αγάπεζα. Ώθνύ δελ εξρόηαλ ε ππξνζβεζηηθή, πξνζπαζνύζαλ κόλνη ηνπο λα ζβήζνπλ ηε θσηηά. Ο ππάιιεινο ήζειε λα κηιήζεη κόλνο ηνπ κε ηνλ ίδην ηνλ πξόεδξν. Βγώ ε ίδηα ην άθεζα πάλσ ζην γξαθείν. Μόλνο κνπ ηα ιέσ, κόλνο κνπ η’ αθνύσ. Ρώηεζα ηηο ίδηεο, αιιά δελ ήμεξαλ λα κνπ πνπλ.

2. Να γξάςεηο ζηελ παξέλζεζε εάλ ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο νη ιέμεηο ίδηνο θαη κόλνο είλαη νξηζηηθέο αλησλπκίεο (ΟΑ) ή επηζεηηθνί πξνζδηνξηζκνί (ΔΠ). Ώπηή είλαη ε κόλε ιύζε, δελ ππάξρεη άιιε. (……) ΢νπ ιέσ αιήζεηα, ην είδα κε ηα ίδηα κνπ ηα κάηηα. (……) Ο ΢πύξνο θαη ν Κώζηαο δνπιεύνπλ ζην ίδην γξαθείν. (……) Θέιεη λα ηνλ ζέβνληαη, όκσο ν ίδηνο δε ζέβεηαη πνηέ ηνπο άιινπο αλζξώπνπο. (……) Ο Ώξγύξεο είλαη ν κόλνο πνπ δελ θάλεη θαζαξία κέζα ζηε ηάμε. (……) Σν κόλν πξάγκα πνπ κε απαζρνιεί είλαη ε πγεία κνπ, πνπ παξακέλεη ζηελ ίδηα θαηάζηαζε. (…………)

Οη Υξόλνη ησλ Ρεκάησλ ΢ε πνιιά καζήκαηα κέρξη ηώξα έρνπκε αλαθεξζεί ζηνπο ρξόλνπο ησλ ξεκάησλ ηεο ελεξγεηηθήο θαη ηεο παζεηηθήο θσλήο. Τπελζπκίδνπκε όηη νη ρξόλνη ησλ ξεκάησλ είλαη ν Δλεζηώηαο, ν Παξαηαηηθόο, ν Αόξηζηνο, ν Δμαθνινπζεηηθόο Μέιινληαο, ν ΢ηηγκηαίνο Μέιινληαο, ν Παξαθείκελνο, ν Τπεξζπληέιηθνο θαη ν ΢πληειεζκέλνο Μέιινληαο. Οη ρξόλνη ρσξίδνληαη ζε: παξνληηθόο, παξειζνληηθνύο θαη κειινληηθνύο. Παξνληηθνί ιέγνληαη νη ρξόλνη πνπ αλαθέξνληαη ζην παξόλ θαη είλαη ν Βλεζηώηαο θαη ν Παξαθείκελνο. Παξειζνληηθνί ιέγνληαη νη ρξόλνη πνπ αλαθέξνληαη ζην παξειζόλ θαη είλαη ν Παξαηαηηθόο, ν Ώόξηζηνο θαη ν Τπεξζπληέιηθνο. Μειινληηθνί ιέγνληαη νη ρξόλνη πνπ αλαθέξνληαη ζην κέιινλ θαη είλαη ν Βμαθνινπζεηηθόο Μέιινληαο, ν ΢ηηγκηαίνο Μέιινληαο θαη ν ΢πληειεζκέλνο Μέιινληαο. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά γξάθνληαο ηα ξήκαηα ησλ παξελζέζεσλ ζην ζσζηό πξόζσπν ηνπ ανξίζηνπ θαη ζα κάζεηο γηα ηνλ άζιν ηνπ Δξαθιή κε ην ιηνληάξη ηεο Νεκέαο. Ο Δξαθιήο πεγαίλνληαο ζηε Νεκέα ……………… (πεξλώ) από ην ηεξό άιζνο ηεο πόιεο, ……………… (θόβσ) κηα αγξηειηά θη απ’ ηνλ θνξκό ηεο ……………… (θηηάρλσ) έλα βαξύ ξόπαιν. Μεηά ……………… (πεγαίλσ) θνληά ζηε θσιηά ηνπ ιηνληαξηνύ θη όηαλ εθείλν ……………… (θαίλνκαη), ην ……………… (ρηππώ) πξώηα κε ηα βέιε ηνπ. Σα βέιε ηνπ ……………… (πέθησ) ζηε γε ρσξίο λα ην ηξαπκαηίζνπλ θαη ακέζσο ην ιηνληάξη ……………… (νξκώ) ζηνλ Δξαθιή. Βθείλνο ηόηε ην ……………… (ρηππώ) κε ην ξόπαιν. Σν ιηνληάξη ……………… (πνλώ) θαη ……………… (θξύβνκαη) ζηε θσιηά ηνπ. Σόηε ν Δξαθιήο ……………… (καδεύσ) κεγάιεο πέηξεο, ……………… (θιείλσ) ηε κηα είζνδν θαη ……………… (κπαίλσ) από ηελ άιιε. ……………… (Σπιίγσ) ηα ρέξηα ηνπ γύξσ από ην ιαηκό ηνπ δώνπ θαη ην ……………… (πλίγσ). Μεηά ……………… (παίξλσ) ην δέξκα ηνπ, ην ……………… (θνξώ) θαη ……………… (γπξίδσ) ζηηο Μπθήλεο.

2. Να ζπκπιεξώζεηο ζσζηά ηνλ παξαθάησ πίλαθα. ΔμαθνινπζεηηθόοΜέιινληαο ΢ηηγκηαίνο Μέιινληαο ΢πληειεζκέλνο Μέιινληαο ………………………………… ζα νξίζσ ………………………………… ζα αλαθαιύπηεη ………………………………… ………………………………… ………………………………… ζα ηαηξηάμνπκε ………………………………… ………………………………… ………………………………… ζα έρεηο δηαβάζεη ζα ηειεθσλείηε ………………………………… ………………………………… ………………………………… ………………………………… ζα έρνπλ αθνύζεη ………………………………… ζα κηιήζσ ………………………………… ζα πηζηεύνπκε ………………………………… …………………………………

3. Να αλαγλσξίζεηο γξακκαηηθά ηα παξαθάησ ξήκαηα(ρξόλνο, θσλή, πξόζσπν, αξηζκόο) έρνπλ νξγώζεη: ……………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………. δηαζρίδνπλ: ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………. αθνινπζνύζακε: …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………….. ιηπνζύκεζε: ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………….. ζα αληηδξάζεη:………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………. είρεο αζρνιεζεί: ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………….. ζα έρσ ρξεσζεί: ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………….. ζα επηζθέπηεζηε: …………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………….

Πνύ – πνπ \ Πώο – πσο Οη ιέμεηο πνύ θαη πώο ππάξρνπλ αξθεηέο θόξέο κέζα ζε πξνηάζεηο· άιινηε παίξλνπλ ηόλν θαη άιινηε όρη. Οη ιέμεηο πνύ θαη πώο παίξλνπλ ηόλν όηαλ βξίζθνληαη: ● ζε επζείεο εξσηήζεηο (θύξηεο πξνηάζεηο πνπ ζην ηέινο ηνπο βάδνπκε εξσηεκαηηθό) π.ρ. Πνύ ήζνπλ ηόζε ώξα; Πώο ζε ιέλε; ● ζε πιάγηεο εξσηήζεηο (δεπηεξεύνπζεο πξνηάζεηο πνπ πεξηέρνπλ εξώηεζε, αιιά δε βάδνπκε εξσηεκαηηθό ζην ηέινο) π.ρ. Με ξώηεζε πνύ ήκνπλ ηόζε ώξα. Με ξώηεζε πώο κε ιέλε. ● ζηηο εθθξάζεηο πνύ θαη πνύ, αξαηά θαη πνύ, πώο θαη πώο, από πνύ θη σο πνύ, πνύ λα ζνπ ηα ιέσ!, πώο! π.ρ. Πώο βαξηέκαη! Οη ιέμεηο πνπ θαη πσο δελ ηνλίδνληαη όηαλ δελ είλαη εξσηεκαηηθέο. π.ρ. Ώπηό πνπ ζέιεηο δελ κπνξεί λα γίλεη. Μνπ είπε πσο δελ αηζζάλεηαη θαιά. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να βάιεηο ηόλν ζηα πνπ θαη πσο όπνπ ρξεηάδεηαη. Πσο ιέλε ην παηδί πνπ κηινύζεο; Καη πνπ λα κάζεηο απηά πνπ έγηλαλ ρζεο βξάδπ! Έκαζα πσο ήζνπλ άξξσζηνο ρζεο. Πσο είζαη ζήκεξα; Βθεί πνπ είζαη ήκνπλα θη εδώ πνπ είκαη ζα ‘ξζεηο. Πνπ ην ήμεξεο πσο ζα εξρόκνπλ; Γηα πεο κνπ πνπ ην έκαζεο; Βθείλν πνπ ζνπ έιεγα θαίλεηαη πσο ην μέραζεο. Πώο λα ζε εκπηζηεπηώ μαλά; Ώλ θαη πηζηεύσ πσο δελ καο αγαπά, καο ζηέιλεη θακηά θάξηα πνπ θαη πνπ. Ώπό πνύ ην θαηάιαβεο πσο έιεγε ςέκαηα; 2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ πξνηάζεσλ κε πνύ ή πνπ θαη πώο ή πσο. …… έθαλε ε γηαγηά κνπ …… κε είδε μαθληθά κπξνζηά ηεο! …… κπόξεζε λα θάλεη απηά …… έθαλε; Σν βξάδπ …… επέζηξεςα κε ξώηεζε …… ηα πεξάζακε. …… καο άξεζε εθεί …… πήγακε! Ο παηέξαο ππνζρέζεθε …… ζα κνπ δώζεη ηα ρξήκαηα ρξεηάδνκαη. …… θαη …… θάπνηα θώλαδε: «Ννκίδσ έξρεηαη ν δηεπζπληήο». Σνλ ξώηεζα …… ηνπ θάλεθε ην ζπίηη …… αγόξαζα.

Αλαθνξηθέο Αλησλπκίεο Οη αλησλπκίεο κε ηηο νπνίεο κηα νιόθιεξε πξόηαζε αλαθέξεηαη, δειαδή απνδίδεηαη, ζε κηα ιέμε κηαο άιιεο πξόηαζεο ιέγνληαη αλαθνξηθέο αλησλπκίεο. Οη αλαθνξηθέο αλησλπκίεο είλαη νη εμήο: ην άθιηην πνπ π.ρ. Ώπηόο είλαη ν καζεηήο πνπ ζνπ έιεγα. ην άθιηην ό,ηη π.ρ. Κάλε ό,ηη ζέιεηο. ν νπνίνο, ε νπνία, ην νπνίν π.ρ. Να ην καγαδί από ην νπνίν αγόξαζα ην απηνθίλεην. όπνηνο, όπνηα, όπνηα π.ρ. ΐάιε όπνην ξνύρν ζέιεηο. όζνο, όζε, όζν π.ρ. Όζε ώξα ζε πεξίκελα δελ ήξζε θαλείο. Πξνζνρή ζηελ νξζνγξαθία!!! Δ αλαθνξηθή αλησλπκία ό,ηη γξάθεηαη κε θόκκα θαη κπνξνύκε λα ηελ αληηθαηαζηήζνπκε κε ηελ αλησλπκία νηηδήπνηε, πνπ γξάθεηαη ρσξίο θόκκα. Έηζη κπνξνύκε λα ηελ μερσξίδνπκε από ηνλ εηδηθό ζύλδεζκν όηη. π.ρ. ΢ε θάλεη ό,ηη ζέιεη. ή ΢ε θάλεη νηηδήπνηε ζέιεη. αιιά Ννκίδσ όηη απηό δελ είλαη ζσζηό. ζεκεηώζεηο 1. Οη αλαθνξηθέο αλησλπκίεο ν νπνίνο, ε νπνία, ην νπνίν, όπνηνο, όπνηα, όπνην, όζνο, όζε, όζν θιίλνληαη όπσο ηα επίζεηα ζε –νο, -ε, -ν.

2. Οη αλαθνξηθέο αλησλπκίεο όπνηνο, όπνηα, όπνην, όζνο, όζε, όζν θαη ην ό,ηη ελώλνληαη κε ην άθιηην –δήπνηε. π.ρ. νπνηνζδήπνηε, νζνδήπνηε, νηηδήπνηε 3. Δ αλαθνξηθή αλησλπκία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά ζε εκπξόζεηεο θξάζεηο (θξάζεηο κε πξόζεζε). π.ρ. ΐξήθαλ ηα ρξήκαηα πνπ κε απηά ζα μεπιήξσλαλ ηα ρξέε ηνπο. ΐξήθαλ ηα ρξήκαηα κε ηα νπνία ζα μεπιήξσλαλ ηα ρξέε ηνπο.

4. Πνιιέο αλαθνξηθέο πξνηάζεηο εηζάγνληαη κε ηελ αλησλπκία πνπ. ΋ηαλ ε αλαθνξηθή πξόηαζε απνηειεί απαξαίηεην ζπκπιήξσκα ηεο ιέμεο πνπ πξνζδηνξίδεη, δε ρσξίδεηαη κε θόκκα από ηελ θύξηα πξόηαζε. π.ρ. Σν ζέακα πνπ αληηθξίζακε ήηαλ κνλαδηθό. ΋ηαλ ε αλαθνξηθή πξόηαζε δελ απνηειεί απαξαίηεην ζπκπιήξσκα ηεο ιέμεο πνπ πξνζδηνξίδεη, ρσξίδεηαη κε θόκκα από ηελ θύξηα πξόηαζε. π.ρ. Ήξζε ν αδεξθόο ηεο, πνπ είλαη ζπλάδειθνο ηνπ Κώζηα. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπλδέζεηο ηηο παξαθάησ πξνηάζεηο κε ηελ αλησλπκία πνπ, πξνζέρνληαο πνπ ζα βάιεηο θόκκα. (ζεκείσζε 4) Ο βξάρνο έπεζε ζηε ζάιαζζα. Ο βξάρνο ηάξαμε ηα ήξεκα λεξά ηεο . ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… Ο Ήθαηζηνο ήηαλ γηνο ηνπ Αία θαη ηεο Ήξαο. Ο Ήθαηζηνο ήηαλ ζεόο ηεο θσηηάο. ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… Σνπ πξόηεηλαλ κηα θαηλνύξηα δνπιεηά. Δ δνπιεία απηή θαίλεηαη πνιύ θαιή. ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά ησλ πξνηάζεσλ κε ό,ηη ή όηη.

Φαίλεηαη …… ν θαηξόο ζα αιιάμεη. Δ Έιζα είπε …… ζα έξζεη …… ώξα κπνξέζεη. Σεο είπα …… δε ζα πάκε θαη κνπ απάληεζε ζπκσκέλε λα θάλνπκε …… ζέινπκε. Ώγόξαζε …… ζνπ αξέζεη, αιιά κε κνπ πεηο κεηά …… δε ζε ζπκβνύιεςα ζσζηά. Αε λνκίδσ …… θηαίεη απηόο γηα …… έγηλε. Να παξαιείςεηο …… λνκίδεηο …… δε ρξεηάδεηαη. Αελ έρεη θαηαιάβεη …… ζα ηηκσξεζεί γηα …… έθαλε.

΢πκπιεθηηθνί θαη Αληηζεηηθνί ΢ύλδεζκνη Οη ζύλδεζκνη είλαη άθιηηεο ιέμεηο πνπ ηηο ρξεζηκνπνηνύκε γηα λα ζπλδέζνπκε ιέμεηο ή πξνηάζεηο κεηαμύ ηνπο. Οη ζύλδεζκνη ρσξίδνληαη ζε δηάθνξα είδε. Οη ζύλδεζκνη θαη (θη), νύηε, κήηε ιέγνληαη ζπκπιεθηηθνί ζύλδεζκνη θαη ζπλδένπλ ηζνδύλακεο ιέμεηο θαη πξνηάζεηο. Πξηλ από ηνπο ζπκπιεθηηθνύο ζπλδέζκνπο δε βάδνπκε θόκκα. π.ρ. Βίλαη έλα έμππλν θαη ραξηησκέλν παηδί. Αελ είδα νύηε άθνπζα ηίπνηα. Οη ζύλδεζκνη αιιά, κα, παξά, όκσο, σζηόζν, κνινλόηη, ελώ, κόλν, ελώ, αλ θαη ιέγνληαη αληηζεηηθνί ζύλδεζκνη θαη ζπλδένπλ ιέμεηο ή πξνηάζεηο πνπ βξίζθνληαη κεηαμύ ηνπο ζε ζρέζε αληίζεζεο. Πξηλ από ηνπο αληηζεηηθνύο ζπλδέζκνπο βάδνπκε θόκκα, όηαλ απηνί ζπλδένπλ αληηζεηηθά πξνηάζεηο. π.ρ. Οη ζηξαηηώηεο ήηαλ ιίγνη αιιά γελλαίνη. Θέισ λα έξζσ, αιιά δελ κπνξώ. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να βάιεηο θόκκα ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο, όπνπ ρξεηάδεηαη. Μπνξεί λα δνπλ θησρηθά αιιά είλαη επηπρηζκέλνη. Σν ζπίηη ήηαλ παιηό αιιά πεξηπνηεκέλν. ΋ρη κόλν δελ ήξζε αιιά δε κνπ ηειεθώλεζε θηόιαο. Θα ήζεια πνιύ λα πήγαηλα ζπίηη ηνπο όκσο δελ πξνιαβαίλσ. Αε ζέισ καδί κνπ νύηε ηνλ έλαλ νύηε ηνλ άιιν. Θέιεη λα έξζεη ζηελ εθδξνκή κα δελ ηνλ αθήλνπλ. Σνλ ξσηάσ ζπλέρεηα αιιά απηόο δε κνπ απαληάεη. Αηαβάδεη πνιύ θαη πξνζπαζεί αιιά δελ θαηαιαβαίλεη. Αελ είκαη άξξσζηνο νύηε ρξεηάδνκαη ηίπνηα.

2. Να ζπλδέζεηο ηηο παξαθάησ πξνηάζεηο κε ην ζύλδεζκν πνπ είλαη ζηε παξέλζεζε, θάλνληαο ηηο θαηάιιειεο αιιαγέο. Ήηαλ αξγά ηε λύρηα. Ο Υάξεο δελ είρε γπξίζεη αθόκα. (κα) ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… Ο ζίθνπλαο θαηέζηξεςε ηηο ζηέγεο ησλ ζπηηηώλ. Ο ζίθνπλαο μεξίδσζε ηα δέληξα ηνπ θήπνπ. (θαη) ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… Σν ζπίηη καο θαίλεηαη εξείπην. Σν ζπίηη καο έρεη γεξά ζεκέιηα. (αιιά) ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………

Παζεηηθή Μεηνρή ΢ηελ παζεηηθή θσλή κεηνρή ζρεκαηίδεη θπξίσο ν παξαθείκελνο. Δ κεηνρή έρεη θαηάιεμε –κέλνο, κέλε, -κέλν. π.ρ. πνηίδσ→ πνηηζκέλνο, πνηηζκέλε, πνηηζκέλν δηπιώλσ→ δηπισκέλνο, δηπισκέλε, δηπισκέλν Δ κεηνρή ζρεκαηίδεηαη από ηνλ παζεηηθό αόξηζην, αλ βγάινπκε ηελ θαηάιεμε –ζήθα ή –ζηήθα θαη βάινπκε ηελ θαηάιεμε –κέλνο, -κέλε, -κέλν. π.ρ. πνηίδσ→ πνηίζηεθα→πνηηζκέλνο δηπιώλσ→ δηπιώζεθα→δηπισκέλνο ΢πρλά νη κεηνρέο απηέο πξνζδηνξίδνπλ έλα νπζηαζηηθό, όπσο θαη ηα επίζεηα θαη έρνπλ όια ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ επηζέησλ (γέλνο, αξηζκό, πηώζε). π.ρ. Σν πιεγσκέλν πεξηζηέξη έπεζε ζην κπαιθόλη καο. Πξνζνρή ζηελ Οξζνγξαθία!!! Ώλ πξηλ από ηελ θαηάιεμε –σ ηνπ ξήκαηνο βξίζθεηαη ην γξάκκα π, β, θ ή ην πη, ηόηε ε κεηνρή γξάθεηαη κε δύν κ(κκ). π.ρ. θξύβσ→θξπκκέλνο Βπίζεο, ην νπδέηεξν νπζηαζηηθό πνπ παξάγεηαη από απηό ην ξήκα γξάθεηαη κε δύν κ (κκ). π.ρ. αλάβσ→ αλακκέλνο θαη άλακκα αιιά δέλσ→ δεκέλνο θαη δέκα Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να γξάςεηο ζην ζσζηό ηύπν ηηο κεηνρέο πνπ πξνέξρνληαη από ηα ξήκαηα πνπ είλαη ζηε παξέλζεζε. Ο Γηάλλεο ήηαλ πνιύ ………………… (θνπξάδνκαη) θη έκεηλε ζπίηη. Ώπόςε είκαζηε ………………… (θαιώ) ζε κηα γηνξηή. Σα ζπίηηα ζην ρσξίν ηεο γηαγηάο είλαη ………………… (εγθαηαιείπσ) θαη ………………… (εξεηπώλσ) Δ γήηλε αηκόζθαηξα είλαη ………………… (κνιύλσ) από ηα θαπζαέξηα. Σν θσηηζηηθό ηνπ ζαινληνύ είλαη ………………… (θηηάρλσ) από κπξνύηδν. Άθεζαλ ην ηδάθη ………………… (αλάβσ) γηα λα δεζηαζεί ην δσκάηην. Οη επηβάηεο ήηαλ ηόζν ………………… (ηαξάδσ), πνπ νξηζκέλνη έθιαηγαλ. Δ δαζθάια ήηαλ ………………… (ηθαλνπνηώ) από ηελ πξόνδν ησλ καζεηώλ.

2. Να ζπκπιεξώζεηο ζσζηά ηηο παξαθάησ ζηήιεο: Ρήκα Παζεηηθή κεηνρή θνπξεύσ ……………………………… ξάβσ ……………………………… δεκνζηεύσ ……………………………… ζηνιίδσ ……………………………… αδηθώ ……………………………… δηαιύσ ……………………………… θαιύπησ ……………………………… θιαδεύσ ……………………………… θόβσ ………………………………..

Οπζηαζηηθό ζε -κα ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ………………………………..

Πόηε γξάθνπκε –ηε θαη πόηε –ηαη Πνιύ ζπρλά θάλνπκε ιάζνο ζηελ νξζνγξαθία ησλ θαηαιήμεσλ θαη κπεξδεύνπκε ην –ηε θαη ην – ηαη. Πώο κπνξνύκε όκσο λα ηα μερσξίζνπκε θαη λα γξάθνπκε θάζε θνξά ηε ζσζηή θαηάιεμε; Υξεζηκνπνηνύκε ηελ θαηάιεμε –ηαη κε αη ζην γ’ εληθό πξόζσπν ηεο νξηζηηθήο ηεο παζεηηθήο θσλήο θαη ηελ θαηάιεμε –ηε κε ε ζην β’ πιεζπληηθό πξόζσπν ηεο νξηζηηθήο ηεο ελεξγεηηθήο θσλήο. π.ρ. Σν πξόβιεκα απηό δε ιύλεηαη εύθνια. Σόζε ώξα κία άζθεζε ιύλεηε εζείο; Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά κε –ηαη ή –ηε. Δ απεξγία ζπλερίδε…… γηα δεύηεξε κέξα. Δ δεκηά απηή δηνξζώλε…… πην γξήγνξα απ’ όζν λνκίδε…… Βάλ ζέιε…… κπνξεί…… λα πεξηκέλε…… ιίγε ώξα γηα λα πάξε…… ην απηνθίλεηό ζαο. Άλνημ…… ην παξάζπξν, γηαηί ε θπξία δεζηαίλε…… Να ζθάβε…… πην ζπρλά ηνλ θήπν. Ση πηζηεύε…… , όηη ζθάβε…… από κόλνο ηνπ; Αε ρξεηάδε…… λα ηνλ ρατδεύ…… θαη λα ηνπ θάλε…… όια ηα ραηίξηα. Φαίλε…… άιισζηε όηη ηνπ έρε…… κεγάιε αδπλακία. Πξνρσξήζ…… ζην δηάδξνκν θαη κε ζηέθεζ…… κπξνζηά ζηε πόξηα, γηαηί ελνριεί…… ηνπο επηβάηεο. Γηαηί γξάθε…… ζηελ αγγειία «Γεηεί…… πεπεηξακέλε ππάιιεινο;» 2. Να δηαγξάςεηο ηνλ ηύπν πνπ είλαη ιάζνο ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο. Πξνο ην ηέινο ηνπ παηρληδηνύ ε αγσλία ησλ ζεαηώλ θνξπθώλεηαη\θνξπθώλεηε. Να αλαθέξεηαη\αλαθέξεηε ην πξόβιεκά ζαο ζηνλ πξντζηάκελν. Αελ αλαθέξεηαη\αλαθέξεηε ηίπνηα ηέηνην ζην θείκελν. Σν ηξέλν πνπ ηξέρεηαη\ηξέρεηε λα πξνιάβεηαη\πξνιάβεηε θαηεπζύλεηαη \θαηεπζύλεηε ζην ζηαζκό. Αε γίλεηαη\γίλεηε λα πεξηκέλεηαη\πεξηκέλεηε απνηειέζκαηα ρσξίο λα πξνζπαζείηαη \πξνζπαζείηε. Αθνύγεηαη\αθνύγεηε όηη βάδεηαη\βάδεηε ππνςεθηόηεηα γηα ηηο δεκνηηθέο εθινγέο.

Ο ΢πληειεζκέλνο Μέιινληαο ηεο Δλεξγεηηθήο θαη ηεο Παζεηηθήο Φσλήο Σα ξήκαηα πνπ αλαθέξνληαη ζε κηα ελέξγεηα πνπ ζα έρεη ηειεηώζεη ζε κηα νξηζκέλε ρξνληθή ζηηγκή πξνηνύ αξρίζεη θάηη άιιν βξίζθνληαη ζε ρξόλν ζπληειεζκέλν κέιινληα. Ο ζπληειεζκέλνο κέιινληαο ηεο ελεξγεηηθήο θαη ηεο παζεηηθήο θσλήο ζηελ νξηζηηθή έγθιηζε θιίλεηαη σο εμήο: ΢πληειεζκέλνο Μέιινληαο Δλεξγεηηθή Φσλή Παζεηηθή Φσλή ζα έρσ γξάςεη ζα έρσ γξαθηεί ζα έρεηο γξάςεη ζα έρεηο γξαθηεί ζα έρεη γξάςεη ζα έρεη γξαθηεί ζα έρνπκε γξάςεη ζα έρνπκε γξαθηεί ζα έρεηε γξάςεη ζα έρεηε γξαθηεί ζα έρνπλ γξάςεη ζα έρνπλ γξαθηεί π.ρ. Ωο ην βξάδπ ζα έρσ γξάςεη ηελ έθζεζε. Βίζαη ζίγνπξνο όηη ε έθζεζε ζα έρεη γξαθηεί σο ην βξάδπ; ζεκείσζε Ο ζπληειεζκέλνο κέιινληαο ζρεκαηίδεηαη από ην κόξην ζα, ην βνεζεηηθό ξήκα έρσ θαη ην απαξέκθαην ηνπ ξήκαηνο. Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να γξάςεηο ηα παξαθάησ ξήκαηα ζην ίδην πξόζσπν ηνπ ζπληειεζκέλνπ κέιινληα. Δλεζηώηαο Δλεξγ. Μέι. ΢πλνπηηθόο Παζεη.. Μέι. ΢πλνπηηθόο βνεζώ ……………………………… ……………………………… αλαπηύζζνπκε ……………………………… ……………………………… ζρεκαηίδνπλ ……………………………… ……………………………… δέλεη ……………………………… ……………………………… ρξεζηκνπνηείηε ……………………………… ……………………………… δεκηνπξγείο ……………………………… ……………………………… ηεληώλσ ………………………………. ……………………………….

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ζην παξαθάησ πίλαθα. Δμαθνινπζεηηθόο Μέι. ΢ηηγκηαίνο Μέιινλ ……………………………… ζα αθνύζσ ζα θξύβνπκε ……………………………… ……………………………… ζα ζπλαληεζείηε ……………………………… ……………………………… ζα επηβηώλνπλ ……………………………… ……………………………… ……………………………… ……………………………… ζα μερσξίζσ

΢πληειεζκέλνο Μέιινλ ……………………………… ……………………………… ……………………………… ζα έρεη πέζεη ……………………………… ζα έρεηο θαηαζηξέςεη ………………………………

Η Παξνκνίσζε Δ παξνκνίσζε είλαη ζρήκα ιόγνπ θαηά ην νπνίν, γηα λα ηνλίζνπκε κηα ηδηόηεηα ελόο πξνζώπνπ, δώνπ ή πξάγκαηνο, ην ζπγθξίλνπκε κε θάπνην άιιν πνπ έρεη ηελ ίδηα ηδηόηεηα ζε πνιύ κεγάιν βαζκό. Με ηελ παξνκνίσζε θάλνπκε πην δσληαλή ηελ πεξηγξαθή καο. Γηα λα θηηάμνπκε κηα παξνκνίσζε, ρξεζηκνπνηνύκε ηηο ιέμεηο ζαλ, όπσο, θαζώο θαη ηηο θξάζεηο ιεο θαη, όκνηνο κε, κνηάδεη κε θ.ά. π.ρ. Πεξπαηάεη αξγά αξγά ζαλ ηε ρειώλα. Ήηαλ ηόζνο ζθιεξόο, ιεο θαη ήηαλ πέηξα. Πξνζνρή!!! Σν ζαλ δε δείρλεη πάληα παξνκνίσζε. ΢ε νξηζκέλεο πεξηπηώζεηο ρξεζηκνπνηείηαη σο ρξνληθόο ζύλδεζκνο θαη ζεκαίλεη όηαλ. π.ρ. ΢αλ θηάζεηο ζην ζπίηη, λα κε πάξεηο ηειέθσλν. ↓ (= όηαλ θηάζεηο ζην ζπίηη, λα κε πάξεηο ηειέθσλν) Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ παξαθάησ πξνηάζεσλ κε ηε ζσζηή παξνκνίσζε. ζαλ ζαΎηα, ζαλ ηαλάιηα, ζαλ κπνπληξνύκη, ζαλ καληηάξηα, ζαλ ειαηήξην, ζαλ αθξνβάηεο, έκνηαδε κε ζθηάρηξν, ζαλ γιόκπνο Πεηάρηεθε ζην δξόκν …………………………………… Οη πνιπθαηνηθίεο μεθπηξώλνπλ γύξσ καο …………………………………… Πεηάρηεθε πάλσ …………………………………… Σα ρέξηα ηνπ ην έζθηγγαλ …………………………………… Σν θεθάιη ηνπ ήηαλ εληειώο θαιαθξό …………………………………… Με ηνπο επηδέζκνπο ζην θεθάιη …………………………………… Σν δσκάηην ήηαλ ζθνηεηλό …………………………………… ΢θαξθαιώλεη ζην ζθνηλί κε επηδεμηόηεηα ……………………………………

2. Να ππνγξακκίζεηο ηηο παξνκνηώζεηο ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο. Βίλαη θαληαρηεξό θαη πινπκηζηό ζαλ ηελ νπξά ηνπ παγσληνύ. ΋ξκεζε ζαλ αζηξαπή λα ην πηάζεη. Ο βνξηάο ιεο θαη είλαη άγξηνο πνιεκηζηήο θπζάεη δπλαηά. Κξαηνύζε ην πηξνύλη ιεο θαη ήηαλ ηξίαηλα. Σνλ αηζζάλζεθα δίπια κνπ ζαλ κηα ζθηά. Έκεηλαλ αθίλεηνη θη νη δπν ηνπο ζαλ απνιηζσκέλνη. Σν απηνθίλεην έκνηαδε κε ζαξάβαιν, αιιά ε κεραλή ηνπ ήηαλ θαηλνύξηα.

Η ιεηηνπξγία ηνπ επηζέηνπ Σν επίζεην κπνξεί λα έρεη δηπιό ξόιν κέζα ζηε πξόηαζε. Μπνξεί λα εκθαλίδεηαη δίπια ζην νπζηαζηηθό σο επηζεηηθόο πξνζδηνξηζκόο ή λα ιεηηνπξγεί σο θαηεγνξνύκελν. Σν θαηεγνξνύκελν ζπλδέεηαη κε ην ππνθείκελν ηνπ ξήκαηνο κε έλα ζπλδεηηθό ξήκα (π.ρ. είκαη, γίλνκαη, θαίλνκαη, ζεσξνύκαη θ.ά.). π.ρ. Καζαξόο νπξαλόο αζηξαπέο δε θνβάηαη. ↓ επηζεηηθόο πξνζδηνξηζκόο Ο νπξαλόο είλαη θαζαξόο ·δελ έρεη νύηε έλα ζύλλεθν. ↓ θαηεγνξνύκελν Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ππνγξακκίζεηο ηα επίζεηα ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο. Δ θεληξηθή είζνδνο ηνπ αεξνδξνκίνπ έρεη θιείζεη. Δ ζεκεξηλή κέξα ήηαλ πνιύ θνπξαζηηθή. «Καζηζκέλνο ζηα ιηγνζηά ιίζηλα θαζίζκαηα πνπ πξννξίδνληαο γηα ηνπο επηζήκνπο, ν Γιαύθνο παξαηεξνύζε ηνπο έλζεξκνπο ζεαηέο, νη νπνίνη ζαύκαδαλ ηα κπώδε θαη καπξηζκέλα θνξκηά ησλ δξνκέσλ». Ο Γηώξγνο ράξηζε ζηελ αγαπεκέλε ηνπ έλα παλάθξηβν δηακαληέλην δαρηπιίδη. Σα παηδηά ηνπ δεκνηηθνύ ζρνιείνπ ελζνπζηάζηεθαλ από ηε ζεαηξηθή παξάζηαζε θαη πξόζθεξαλ ζηνπο εζνπνηνύο ην πην ζεξκό ηνπο ρεηξνθξόηεκα. ΢ην θέληξν ηεο πιαθόζηξσηεο πιαηείαο βξίζθεηαη έλαο κεγάινο πιάηαλνο, θάησ από ηνλ νπνίν απνιακβάλνπλ ην κεζεκεξηαλό θαγεηό ηνπο πνιινί ηνπξίζηεο.

2. Να ππνγξακκίζεη ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο ηα επίζεηα πνπ ιεηηνπξγνύλ σο επηζεηηθνί πξνζδηνξηζκνί θαη λα θπθιώζεηο ηα επίζεηα πνπ ιεηηνπξγνύλ σο θαηεγνξνύκελα. Ο Ώληξέαο είλαη έλαο πνιύ επράξηζηνο ζπλνκηιεηήο. Δ εθινγή ηνπ ζην πξνεδξηθό αμίσκα ζεσξείηαη βέβαηε. Σν ηειεπηαίν άικα ηεο αζιήηξηαο ήηαλ ηειηθά άθπξν. Σν ξνιόη, αλ θαη είλαη πνιύ παιηό, ιεηηνπξγεί κε κεγάιε αθξίβεηα. Σν θαηλνύξην βηβιίν ηεο ήηαλ ηόζν θαιό, πνπ έγηλε θπξηνιεθηηθά αλάξπαζην. Θεώξεζε πξνζβιεηηθά ηα ιόγηα ηνπ θη έθπγε από ηελ αίζνπζα ρσξίο λα πεη δεύηεξε θνπβέληα. Μέρξη ηνλ άιιν κήλα ζα έρνπκε κεηαθνκίζεη ζην θαηλνύξην ζπίηη.

3. Να ππνγξακκίζεηο ηα επίζεηα ζηηο παξαθάησ πξνηάζεηο πνπ ιεηηνπξγνύλ σο θαηεγνξνύκελα. Σν παηδί είλαη άξξσζην θαη δε ζα πάεη ζήκεξα ζην ζρνιείν. Ο Πέηξνο θαίλεηαη επηκειήο ζηα καζήκαηά ηνπ. Βζείο είζηε ππεύζπλνο ζην ηνκέα δηαρείξηζεο πξνζσπηθνύ; ΋κνξθεο θαη θαζαξέο είλαη πάληα νη αθηέο ηνπ λεζηνύ καο. Σα εληνκνθηόλα ηεο ζπγθεθξηκέλεο εηαηξείαο απνδείρηεθαλ βιαβεξά γηα ηελ αλζξώπηλε πγεία. Δ γηαγηά είλαη επγεληθή θαη θαιόθαξδε κε όινπο. Οη ηειεπηαίεο ζηηγκέο ζηελ απνβάζξα ηνπ ηξέλνπ ήηαλ πνιύ ζπγθηλεηηθέο. Ο Θάλνο εξγάδεηαη πνιιέο ώξεο, ώζηε λα είλαη νηθνλνκηθά αλεμάξηεηνο.

Σα Παξαζεηηθά ησλ Δπηζέησλ Αύν ή πεξηζζόηεξα νπζηαζηηθά κπνξεί λα έρνπλ κηα ηδηόηεηα ζε δηαθνξεηηθό βαζκό. Γη’ απηό, ηα επίζεηα πνπ ηα ζπλνδεύνπλ θαη θαλεξώλνπλ ηηο ηδηόηεηεο ησλ νπζηαζηηθώλ εκθαλίδνληαη κεο μερσξηζηνύο ηύπνπο πνπ θαλεξώλνπλ ην δηαθνξεηηθό βαζκό. Οη ηύπνη απηνί ιέγνληαη βαζκνί ηνπ επηζέηνπ. Οη βαζκνί ηνπ επηζέηνπ είλαη ηξεηο: ν ζεηηθόο, ν ζπγθξηηηθόο θαη ν ππεξζεηηθόο βαζκόο. Ο ζπγθξηηηθόο θαη ν ππεξζεηηθόο ιέγνληαη παξαζεηηθά ηνπ επηζέηνπ. Οη ηξεηο βαζκνί ηνπ επηζέηνπ ζρεκαηίδνληαη κνλνιεθηηθά (κε κηα ιέμε) ή πεξηθξαζηηθά (κε πεξηζζόηεξεο από κία ιέμε) ζύκθσλα κε ηνλ παξαθάησ πίλαθα. Θεηηθόο ςειόο

΢πγθξηηηθόο ● Μνλνιεθηηθά ςειόηερος ● Πεξηθξαζηηθά πιο ςειόο

Τπεξζεηηθόο ΢ρεηηθόο Απόιπηνο ● Μνλνιεθηηθά ● Μνλνιεθηηθά ο ςειόηερος ςειόηαηος ● Πεξηθξαζηηθά ● Πεξηθξαζηηθά ο πιο ςειόο πολύ ςειόο πάρα πολύ ςειόο

Πην ζπγθεθξηκέλα: Ο ζπγθξηηηθόο βαζκόο ζρεκαηίδεηαη κνλνιεθηηθά, βάδνληαο ζην ζέκα ηνπ ζεηηθνύ βαζκνύ ηηο θαηαιήμεηο: -όηεξνο, -όηεξε, -όηεξν γηα ηα επίζεηα ζε –νο π.ρ. ςειόηεξνο, ςειόηεξε, ςειόηεξν -ύηεξνο, -ύηεξε, -ύηεξν γηα ηα επίζεηα ζε –ύο π.ρ. βαζύηεξνο, βαζύηεξε, βαζύηεξν -έζηεξνο, -έζηεξε, -έζηεξν γηα ηα επίζεηα ζε –ήο π.ρ. ζαθέζηεξνο, ζαθέζηεξε, ζαθέζηεξν Ο ζπγθξηηηθόο βαζκόο ζρεκαηίδεηαη πεξηθξαζηηθά βάδνληαο ην επίξξεκα πην κπξνζηά από ην ζεηηθό βαζκό ηνπ επηζέηνπ. π.ρ. πην ςειόο, πην βαζηά, πην ζαθέο Ο ζρεηηθόο ππεξζεηηθόο ζρεκαηίδεηαη κνλνιεθηηθά θαη πεξηθξαζηηθά από ηνλ αληίζηνηρν ζπγθξηηηθό βαζκό αιιά κε άξζξν. π.ρ. ν σξαηόηεξνο, ν πην σξαίνο Ο απόιπηνο ππεξζεηηθόο ζρεκαηίδεηαη κνλνιεθηηθά βάδνληαο ζην ζέκα ηνπ ζεηηθνύ βαζκνύ ηηο θαηαιήμεηο: -όηαηνο, -όηαηε, -όηαην γηα ηα επίζεηα ζε –νο π.ρ. σξαηόηαηνο, σξαηόηαηε, σξαηόηαην -ύηαηνο, -ύηαηε, -ύηαην γηα ηα επίζεηα ζε –ύο π.ρ. βαζύηαηνο, βαζύηαηε, βαζύηαην -έζηαηνο, -έζηαηε, -έζηαην γηα ηα επίζεηα ζε –ήο π.ρ. ζαθέζηαηνο, ζαθέζηαηε, ζαθέζηαην Ο απόιπηνο ππεξζεηηθόο ζρεκαηίδεηαη πεξηθξαζηηθά βάδνληαο ην επίξξεκα πνιύ ή πάξα πνιύ κπξνζηά από ην ζεηηθό βαζκό ηνπ επηζέηνπ. π.ρ. πνιύ σξαίνο ή πάξα πνιύ σξαίνο Αλώκαια Παξαζεηηθά Μεξηθά επίζεηα ζρεκαηίδνπλ ηα κνλνιεθηηθά παξαζεηηθά ηνπο αλώκαια, δειαδή κε δηαθνξεηηθό ηξόπν απ’ ό,ηη ηα άιια επίζεηα.

Θεηηθόο θαιόο θαθόο κηθξόο κεγάινο πνιύο ιίγνο απιόο γέξνο ςειόο

΢πγθξηηηθόο θαιύηεξνο ρεηξόηεξνο κηθξόηεξνο κεγαιύηεξνο πεξηζζόηεξνο ιηγόηεξνο απινύζηεξνο γεξνληόηεξνο ςειόηεξνο

Τπεξζεηηθόο άξηζηνο ρείξηζηνο ειάρηζηνο κέγηζηνο πιείζηνο ειάρηζηνο απινύζηαηνο ύςηζηνο

Αζθήζεηο ζηα Παξαζεηηθά ησλ Δπηζέησλ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά γξάθνληαο ηα επίζεηα ζην ζπγθξηηηθό βαζκό κε πεξηθξαζηηθό ηξόπν. Ο ΋ιπκπνο είλαη ην ……………………… (ςειό) βνπλό ηεο Βιιάδαο. Πξέπεη λ’ αθνινπζήζνπκε έλαλ ……………………… (θπζηθόο) θαη ……………………… (πγηεηλόο) ηξόπν δσήο. Ο ηξνρόο είλαη κία από ηηο ……………………… (ζεκαληηθόο) επηλνήζεηο ην αλζξώπνπ. Μπόιηαζε ηα’ ακπέιηα ηνπ γηα λα είλαη ……………………… (αλζεθηηθόο) ζηηο αζζέλεηεο. Οη εξγάηεο έπξεπε λα ζθάςνπλ ……………………… (βαζύο) ην ραληάθη. Άξρηζε λα βαδίδεη κ’ έλαλ ………………………»(γνξγόο) ξπζκό. «΢ην κέιινλ λα είζαη ……………………… (πξνζεθηηθόο) είπε ν δάζθαινο νδήγεζεο ζην καζεηή ηνπ. Ο Πηθάζν είλαη έλαο από ηνπο ……………………… (δηάζεκνο) δσγξάθνπο ζηελ Εζπαλία.

2. Να ζπκπιεξώζεηο ηα παξαθάησ θελά κε ηνλ θαηάιιειν κνλνιεθηηθό ηύπν ηνπ ζπγθξηηηθνύ ή ππεξζεηηθνύ βαζκνύ ησλ επηζέησλ πνπ είλαη ζηηο παξελζέζεηο. Ο παηέξαο θνηκάηαη ………………… (ιίγνο) ώξεο γηαηί έρεη πνιιή δνπιεηά. Ο ………………… (κηθξόο) γηνο ηεο είλαη ………………… (θαιόο) ζην ζρνιείν. Γεηνύζαλ ………………… (πνιύο) ρξήκαηα απ’ όζα έπαηξλαλ κέρξη ηόηε. Δ ιύζε ηνπ πξνβιήκαηνο ήηαλ πξαγκαηηθά ………………… (απιόο). Ήηαλ νη ………………… (θαθόο) κέξεο ηεο δσήο κνπ. Δ ζπκπεξηθνξά ηνπ ………………… (γέξνο) κέινπο ηνπ ζπκβνπιίνπ ήηαλ θαζνξηζηηθή. Ο μέλνο πξέζβεο ζεώξεζε ………………… (ςειόο) ηηκή ην γεγνλόο όηη ηνπ έθαλαλ δώξν ην ρξπζό θιεηδί ηεο πόιεο.

3. Να ζπκπιεξώζεηο ζσζηά ηηο παξαθάησ ζηήιεο: Μνλνιεθηηθά ηθαλόηεξε γπλαίθα ……………………. δείγκα ν απινύζηεξνο ηξόπνο πάξα πνιύ κηθξό πνζό ……………………. θνύζηεο ……………………. θόζκνο ……………………. καζεηήο

Πεξηθξαζηηθά πην ηθαλή γπλαίθα πνιύ ηέιεην δείγκα ……………………. ηξόπνο ……………………. πνζό πην καθξηέο θνύζηεο πην πνιύο θόζκνο πην θαιόο καζεηήο

Σν επίζεην «ν πνιύο, ε πνιιή, ην πνιύ»

νλνκαζηηθή γεληθή αηηηαηηθή θιεηηθή νλνκαζηηθή γεληθή αηηηαηηθή θιεηηθή

Δληθόο αξηζκόο Αξζεληθό Θειπθό ν πνιύο ε πνιιή ηεο πνιιήο ηνλ πνιύ ηελ πνιιή Πιεζπληηθόο αξηζκόο Αξζεληθό Θειπθό νη πνιινί νη πνιιέο ησλ πνιιώλ ησλ πνιιώλ ηνπο πνιινύο ηηο πνιιέο - (πνιινί) - (πνιιέο)

Οπδέηεξν ην πνιύ ην πνιύ Οπδέηεξν ηα πνιιά ησλ πνιιώλ ηα πνιιά - (πνιιά)

Ση πξνζέρσ ζηελ νξζνγξαθία! α) ΢ην αξζεληθό θαη ην νπδέηεξν ηνπ εληθνύ αξηζκνύ ην επίζεην γξάθεηαη κε έλα ι, ελώ ζην ζειπθό θαη ζε όιν ηνλ πιεζπληηθό αξηζκό γξάθεηαη κε δύν ιι. β) Αελ πξέπεη λα κπεξδεύνπκε ην πνιιή κε ην πνιύ. Σν πνιιή είλαη επίζεην, ζπλνδεύεη ζειπθά νπζηαζηηθά θαη γξάθεηαη κε δύν ιι θαη ε. Σν πνιύ είλαη επίξξεκα, ζπλνδεύεη ξήκαηα ή επηξξήκαηα ή κεηνρέο ή επίζεηα θαη γξάθεηαη κε έλα ι θαη π. π.ρ. Ρίρλεη πνιιή βξνρή. (αθνινπζεί ζειπθό νπζηαζηηθό) Ρίρλεη πνιύ δπλαηή βξνρή. (αθνινπζεί ζειπθό επίζεην) Α΢ΚΗ΢ΔΙ΢ 1. Να ζπκπιεξώζεηο ηα θελά ησλ παξαθάησ πξνηάζεσλ κε ην επίζεην πνιύο, πνιιή, πνιύ θαη ην επίξξεκα πνιύ. Πξόθεηηαη γηα έλα …………… έμππλν ζρέδην. ΢ηε Μαθεδνλία έξημε …………… βξνρή θαη …………… ραιάδη. …………… άλζξσπνη δελ αληέρνπλ ζηελ …………… δέζηε θαη ηδξώλνπλ …………… …………… ζρέδηα ζπδεηήζεθαλ, αιιά θαλέλα δελ θξίζεθε …………… απνηειεζκαηηθό. Έρσ …………… θίινπο θαη παίδνπκε …………… ώξεο καδί. Οη γηαγηάδεο είλαη …………… αγαπεηά πξόζσπα θαη ηηο ζπκόκαζηε πάληα κε …………… αγάπε.