Antybiotyki z apteki Pana Boga - Zbigniew T. Nowak (wyd. 2022) by Dystrybucja Książek

i zdrowej diety. Autor ponad 70 książek (w tym wielu bestsellerów), przeszło 1500 artykułów prasowych i kilkuset audycji radiowych o tej tematyce. Ekspert w popularnym programie „Pytanie na śniadanie” w TVP2. Uhonorowany prestiżowym odznaczeniem „Zasłużonemu – Polskie Towarzystwo Lekarskie”, przyznawanym wybitnym osobowościom działającym fot. Waldemar Kompała

na rzecz medycyny.

ISBN 978-83-7864-675-4

9 788378 646754

Cena: 49,90 w tym 5% VAT

Z APTEKI PANA BOGA

popularyzuje wiedzę z zakresu ziołolecznictwa, apiterapii

ANTYBIOTYKI

Zbigniew T. Nowak – znawca roślin leczniczych, od 30 lat

Zbigniew T. Nowak

ziś – kiedy współczesna medycyna od lat zmaga się ze zmutowanymi, lekoopornymi bakteriami, a znane antybiotyki tracą swą skuteczność – nadzieję daje apteka natury. Przez całe wieki dostarczała człowiekowi naturalnych antybiotyków, takich jak zioła, miód, propolis (kit pszczeli) czy olejki z roślin aromatycznych, które pomagały w obliczu pojawiających się epidemii. Szczegółowe działanie antyseptyczne tych cennych leków, w oparciu o najnowsze zdobycze nauki, opisuje właśnie ta książka. (...) Pomaga nam zmagać się z atakiem chorobotwórczych patogenów dzięki leczniczym recepturom z babki lancetowatej, bzu czarnego, czosnku pospolitego, cebuli jadalnej, chrzanu pospolitego, dziewanny, goździkowca korzennego, jeżówki purpurowej, lebiodki pospolitej, lipy drobnolistnej, macierzanki piaskowej, maliny właściwej, miodu pszczelego, nagietka lekarskiego, olejku z drzewa herbacianego, propolisu, sosny pospolitej, szałwii lekarskiej, tymianku pospolitego. Stanowią one doskonałe wsparcie i nieocenioną pomoc w leczeniu takich dolegliwości, jak angina, chrypka, zapalenie gardła, grypa, przeziębienie, katar, kaszel, zapalenie zatok, oskrzeli, płuc, migdałków podniebiennych, ucha środkowego, zakażenia dróg moczowych i pęcherza moczowego, ran pooperacyjnych, zatrucia pokarmowe, lamblioza, a także czyraki, trądzik, odleżyny, opryszczka, półpasiec, ropnie skóry i wątroby, grzybica, rany popromienne, owrzodzenie żołądka i żylakowe oraz pleśniawki jamy ustnej.

Zbigniew T. Nowak

ANTYBIOTYKI Z APTEKI PANA BOGA

Antybiotyki z apteki Pana Boga

Zbigniew T. Nowak

Antybiotyki z apteki Pana Boga

Wydanictwo AA KRAKÓW

Antybiotyki z apteki Pana Boga

Skład i łamanie: Hanna Nikodemowicz Projekt okładki: Anna Smak-Drewniak © Copyright by Wydawnictwo AA, Kraków 2022 © Copyright by Zbigniew T. Nowak Zdjęcia: Zbigniew T. Nowak Wydanie II poprawione i rozszerzone

ISBN 978-83-7864-675-4

Wydawnictwo AA s.c. 30-332 Kraków, ul. Swoboda 4 tel.: 12 292 04 42 e-mail: klub@religijna.pl www.religijna.pl

Kilka słów wstępu

Zanim odkryto pierwszy antybiotyk, różnie bywało na przestrzeni dziejów z leczeniem chorób wywołanych przez drobnoustroje. Przez całe wieki postrach wśród ludzi budziła gruźlica płuc czy też inne przypadłości, które tysiącom z nich odebrały życie. Nie można jednak powiedzieć, że w obliczu pojawiających się epidemii człowiek czuł się zupełnie bezradny. Zawsze sięgano po sprawdzone przez pokolenia leki pochodzące z apteki przyrody – zioła, miód, propolis (kit pszczeli) lub olejki z roślin aromatycznych. Wielki lekarz minionych epok – Paracelsus, głosił uparcie teorię, że skoro choroba wywodzi się z przyrody, to i w przyrodzie należy poszukiwać na nią remedium. Dziś – kiedy nie spełniły się marzenia uczonych o tym, aby za pomocą antybiotyków uzyskanych w laboratoriach udało się wyleczyć wszystkie choroby spowodowane przez patogeny – mądrość tę trzeba nieustannie przypominać. Nauczmy się więc na swój własny użytek sztuki leczenia infekcji, wykorzystując nieprzebrane bogactwo apteki Pana Boga. To także wielka nadzieja dla współczesnej medycyny. I temu właśnie poświęciłem tę książkę. Zbigniew Tomasz Nowak

Antybiotyki z apteki Pana Boga

Do czego człowiekowi służą antybiotyki?

Pierwszy antybiotyk zupełnie przypadkowo (jak to często bywa w nauce) odkrył w 1928 roku Aleksander Fleming. Termin: antybiotyk wprowadzono do nauk medycznych w 1942 roku, a pochodzi on od greckich słów anti – przeciwny oraz biotikos – zdolny do życia albo bios – co znaczy w tym języku życie. Antybiotyki to specjalistyczne preparaty lecznicze przeznaczone wyłącznie do leczenia chorób infekcyjnych, których sprawcą są tylko bakterie. Leki te nie zwalczają w żadnym wypadku wirusów. Z wielką rozwagą należy je zalecać chorym dotkniętym infekcjami typowymi dla jesieni, zimy i wiosny, ponieważ – jak wykazuje wnikliwa analiza tematu – ponad 75% takich przypadłości, zwanych ogólnie przeziębieniem, jest spowodowana przez wirusy, a nie bakterie. Antybiotyki nie mogą być stosowane w przypadku grypy, bo to schorzenie wywołane przez wirusy, na które nie działają żadne antybiotyki. 7

Antybiotyki z apteki Pana Boga

Antybiotyki – ofiara własnego geniuszu Nikt nie odważy się kwestionować tego, że antybiotyki są wielkim osiągnięciem medycyny i farmacji. Niektórym uczonym wydawało się nawet przez pewien czas, że z ich pomocą uda się raz na zawsze uwolnić człowieka od chorób infekcyjnych atakujących i uśmiercających miliony ludzi na świecie. Życie jednak pokazało zupełnie inne oblicze tych preparatów. Stosując antybiotyki, ludzie tylko przez pewien czas mogli zapomnieć o chorobach, które jeszcze jakieś 100 lat temu rodziły u nich niepojęty strach przed utratą życia. Do takich chorób należy chociażby gruźlica płuc. Umierały na nią miliony ludzi, bez względu na status społeczny. Gdyby w czasach Fryderyka Chopina czy Juliusza Słowackiego lekarze posiadali tę broń, pewnie podziwialibyśmy dziś więcej utworów tych mistrzów. A wracając do gruźlicy – wcale nie udało się opanować do końca tej choroby. Dziś znów wzmogła ona atak. Teraz pojawił się jeszcze większy problem dla lekarzy, bowiem wywołujące ją prątki bakterii przyjęły postać zmutowaną, odporną na działanie antybiotyków. Marzenia o antybiotykach jako swego rodzaju panaceum na choroby spowodowane przez drobnoustroje szybko wygasły w obliczu poważnego zagrożenia ze strony pojawiających się w błyskawicznym tempie 8

Antybiotyki – ofiara własnego geniuszu

tzw. superbakterii, to znaczy takich, których nie mogą zniszczyć znane medycynie antybiotyki. O nadejściu takich czasów usilnie przestrzegał odkrywca pierwszego antybiotyku – Aleksander Fleming. On sam z wielką pokorą podchodził do swego wynalazku, penicyliny, bo doskonale znał naturę inteligentnych bakterii. Owszem, cieszył się z odkrycia tego antybiotyku, ale także nieustannie ostrzegał, że wcześniej czy później, z powodu braku zachowania zdrowego rozsądku przy jego aplikowaniu, dojdzie do pojawienia się szczepów bakterii, na które ten antybiotyk nie będzie już stanowił żadnej broni. I właśnie dziś jesteśmy tego świadkami. Problem z leczeniem za pomocą antybiotyków chorób infekcyjnych wywołanych przez bakterie pojawił się już w latach 60. XX wieku. Naukowcy jednak ciągle mieli nadzieję, że uda im się szybko odkryć nowe antybiotyki. Ale to wcale nie jest takie proste. Zanim jednak wyciągnięto właściwe wnioski, wypisywano miliony recept na te medykamenty. Niejednokrotnie działo się to pod presją samych pacjentów, którzy w takich lekach upatrywali sposobu na szybki powrót do zdrowia w przypadku chorób infekcyjnych, typowych dla przeziębienia. Dziś już żaden uczony nie wątpi, że kiedy antybiotyki zastosuje się nierozważnie i przedwcześnie (nie upewniając się, czy ma się do czynienia z bakteriami), przynoszą one więcej strat niż korzyści dla zdrowia. Nierozsądne stosowanie antybiotyków to jeden problem, a bezwiedne ich spożywanie w mięsie lub 9

Antybiotyki z apteki Pana Boga

wędlinach, to drugi. Tu sytuacja wydaje się jeszcze bardziej skomplikowana. Jak donoszą bowiem media niemieckie, po wybiórczym przebadaniu próbek trafiającego tam na rynek mięsa i wędlin, aż 90% tych produktów zawierało antybiotyki (ich metabolity), które wcześniej podawano zwierzętom. Trzeba zatem podjąć także szeroko zakrojoną akcję edukacyjną wśród służby weterynaryjnej oraz samych hodowców bydła i drobiu, aby ograniczyć stosowanie antybiotyków w produkcji zwierzęcej.

Bakterie są inteligentniejsze niż antybiotyki Nie ma antybiotyków inteligentnych, które niszczyłyby tylko te bakterie, które atakują nasz organizm. One nie wybierają i zabijają także bakterie przyjazne – żyjące w przewodzie pokarmowym. Za to bakterie chorobotwórcze stają się coraz bardziej inteligentne, bo coraz częściej uodparniają się na działanie antybiotyków. Doświadczenia ostatnich lat pokazują, że zalecane leki coraz częściej po prostu zawodzą. Jak się to dzieje? Antybiotyki zwalczają bakterie na różne sposoby. Jedne działają bakteriobójczo, zakłócając podstawowe procesy życiowe organizmu bakterii i powodując ich unicestwienie. Inne mają za zadanie zaburzyć metabolizm zachodzący w organizmach bakterii i w konsekwencji hamować ich rozmnażanie. 10

Bakterie są inteligentniejsze niż antybiotyki

Okazuje się, że bakterie w obliczu zagrożenia potrafią zmieniać budowę swej ściany komórkowej, aby lek nie mógł do niej przeniknąć. Mogą też tworzyć pewne enzymy, które rozkładają zastosowany antybiotyk albo nauczyć się sprawnie usuwać go poza zasięg komórki. A co ciekawe – wszystkie te cechy przekazują w kodzie genetycznym kolejnym pokoleniom. Procesowi szybkiego mutowania komórek bakterii od dawna z niepokojem przyglądali się eksperci w dziedzinie mikrobiologii, medycyny, a przede wszystkim inżynierii genetycznej z różnych krajów. Jak twierdzą na przykład naukowcy amerykańscy, w ciągu ostatnich lat bakterie występujące w glebie oraz bakterie uznawane za chorobotwórcze wymieniły się co najmniej 7 genami lekoodporności (geny uodparniające bakterie na działanie antybiotyków). Tak ma się sprawa – co wręcz zatrważa świat medycyny – w przypadku szczepów bakterii ropy błękitnej Pseudomonas aeruginosa oraz pałeczki dżumy Yersinia pestis, które, mogłoby się wydawać, dawno już przestały być groźne. Co więcej – komórki tej pierwszej, osadzającej się m.in. w płucach, wywołującej ich zapalenie, niewydolność oddechową lub będącej przyczyną zakażeń dróg moczowych o ostrym przebiegu, mogą zawierać nawet 5500 genów. Doczekaliśmy się zatem takiej sytuacji, że bakterie te niemal w 90% w ogóle nie reagują na działanie antybiotyków. To samo dotyczy innej, równie zdradliwej bakterii, która atakuje przeważnie osoby długo leczone w szpitalu 11

Antybiotyki z apteki Pana Boga

– Klebsiella pneumoniae. Jest ona przyczyną m.in. ostrego zapalenia płuc (oraz ich ropni), zatok, opon mózgowo-rdzeniowych, a nawet szpiku kostnego.

Antybiotyki to ostateczność Niestety, statystyki związane z konsumpcją antybiotyków w Polsce są nadal bardzo niepokojące. Stawiają one nasz kraj w czołówce tych państw, gdzie zażywa się ich stanowczo za dużo. Co roku w polskich aptekach wydaje się ponad 600 milionów dawek tych preparatów. Wciąż jednak pokutuje wśród nas brak dostatecznej wiedzy o tym, jakie jest właściwe przeznaczenie tych leków w terapii. Ludzie często uważają, że antybiotyki leczą choroby wywołane przez wirusy, co jest głównym, ale nie jedynym problemem. Ktoś powie: przecież antybiotyki w Polsce są wydawane jedynie na receptę, a tę musi ktoś wystawiać. To wszystko prawda, tylko że nadgorliwi pacjenci często wymuszają na lekarzu wypisanie recepty na antybiotyk, bo na przykład pomógł on komuś z bliskich lub znajomych. Często podczas pierwszego kontaktu z chorym brakuje czasu, aby wykonać chociażby wymaz z gardła czy nosa z antybiogramem. Antybiotyki więc przepisuje się zwykle bez upewnienia się, czy rzeczywiście choroba infekcyjna, z którą zgłosił się pacjent, to dzieło bakterii. Według raportów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) aż 70% przepisywanych na receptę antybio12

Antybiotyki to ostateczność

tyków miała niewłaściwe przeznaczenie, bo konkretna choroba była wynikiem infekcji spowodowanej przez wirusy. Zażywanie więc tych leków w takich przypadkach nie zwalczało tych drobnoustrojów, a prowadziło jedynie do uodparniania się na nie bakterii chorobotwórczych i całkowitego wyniszczenia tych przyjaznych zdrowiu. Najbardziej niepokoi tu fakt, że zmutowane bakterie – te antybiotykoodporne – upodobały sobie miejsce w szpitalach. Jak podają badania, po 4 tygodniach pobytu w szpitalu zaraża się nimi ponad połowa leczonych pacjentów. Zmutowane superbakterie są tam już wszędzie – w toaletach, na klamkach, nawet odzieży i rękach personelu. Doszło do tego, że w niektórych krajach zdarzają się szpitale, gdzie 80% wykrytych tam bakterii w ogóle nie reaguje na znane medycynie antybiotyki najnowszej generacji. Największy problem stwarza ostatnio bakteria ze szczepu Klebsiella pneumoniae (wywołująca ostre zapalenie płuc), ponieważ może ona okazać się aż w 90% odporna na działanie znanych antybiotyków. Nie lepiej sprawa wygląda z bakterią Clostridium difficile, która jest sprawcą trudnej do opanowania biegunki. Tylko w Stanach Zjednoczonych zaraża się nią w szpitalach około 3 milionów osób, u których stosowano wcześniej antybiotyki. Corocznie w Europie traci życie około 25000 ludzi, ponieważ medycyna jest bezradna wobec infekcji bakteryjnej, która ich zaatakowała. Żaden zastosowany u nich antybiotyk po prostu nie zadziałał! 13

Antybiotyki z apteki Pana Boga

Światu grozi więc sytuacja, w której medycyna całkowicie straci kontrolę nad leczeniem za pomocą antybiotyków chorób spowodowanych inwazją bakterii. Trzeba będzie zaczynać wszystko od zera – cofniemy się do czasu, kiedy nie znano w ogóle antybiotyków. Eksperci rozkładają ręce, gdyż na wynalezienie kolejnych antybiotyków, które być może okażą się skuteczne w niszczeniu nowych-zmutowanych bakterii, trzeba czekać 10 lat lub dłużej. Stąd w całej Unii Europejskiej nakazano wprowadzenie specjalnej akcji edukacyjnej mającej za zadanie uświadamianie społeczeństwu i samym lekarzom skali zagrożenia dla będących w użyciu antybiotyków. W Polsce kilka lat temu utworzono Narodowy Program Ochrony Antybiotyków, któremu patronuje Ministerstwo Zdrowia. Specjaliści podjęli nawet decyzję, aby dzień 18 listopada ustanowić Europejskim Dniem Wiedzy o Antybiotykach. Jest on obchodzony od 2008 roku.

Następstwa stosowania antybiotyków Pomimo zapewnień nauki, że będące w lekospisie antybiotyki to preparaty bezpieczne dla zdrowia i poddane długoletnim badaniom klinicznym, nikt nie jest w stanie zagwarantować osobie przyjmującej dany lek, że nie wystąpią u niej jakieś uboczne jego działania. Stąd przed przystąpieniem do leczenia antybiotykami, warto poznać następstwa takiej terapii, które 14

9 rad dla zażywających antybiotyki

najczęściej odnotowywano wśród chorych. Oto one: – ciężka biegunka poantybiotykowa, – mdłości, – dysbakterioza, czyli wyniszczenie bakterii przyjaznych organizmowi, żyjących w jelitach, – wysoka gorączka, – bóle stawów, – wstrząs anafilaktyczny, – osłabienie odporności (dotyczy to przede wszystkim antybiotyków z grupy tetracyklin). Oczywiście najbardziej niebezpieczny może okazać się dla niektórych osób wstrząs anafilaktyczny, który jest spowodowany ciężką reakcją alergiczną. Występuje np. po zażyciu penicyliny.

9 rad dla zażywających antybiotyki Osoby, u których rzeczywiście rozpoznano zakażenie wywołane bakteriami – w przypadku których zastosowanie antybiotyków jest zasadne, bo np. mogą u nich wystąpić poważne powikłania lub istnieje zagrożenie dla życia – powinny bezwzględnie przestrzegać najważniejszych zaleceń dotyczących takiej kuracji. Oto one: Zażywaj wyłącznie antybiotyki zalecone przez lekarza prowadzącego – jeśli trzeba poproś o wystawie15

Antybiotyki z apteki Pana Boga

nie recepty z opóźnionym terminem realizacji (istnieje taka możliwość), aby nie być zmuszonym do wykupienia tego leku w aptece z innymi lekami umieszczonymi na tej samej recepcie, bo być może stan twojego zdrowia ulegnie poprawie. Wtedy lepiej wstrzymać się 1-2 dni od zastosowania antybiotyku. Nigdy nie ulegaj presji ze strony bliskich i znajomych – nie sięgaj po antybiotyk tylko dlatego, że pomógł któremuś z nich, pomimo że istniały podobieństwa w objawach chorób infekcyjnych. Nigdy też nie podawaj nikomu antybiotyku, który pomógł tobie. To bardzo nierozsądne. Słuchaj bezwzględnie zaleceń lekarza co do dawkowania przepisanego leku, nigdy nie zwiększaj, ani też nie zmniejszaj zaaplikowanej dawki. Zanim sięgniesz po pierwszą dawkę antybiotyku, znajdź czas na uważne przeczytanie ulotki, która jest dołączona do opakowania. Jeśli trzeba, zadbaj o to, aby wykonać wcześniej wymaz np. z nosa lub gardła, na stwierdzenie szczepów bakterii wywołujących infekcję. Poproś przy tym koniecznie o antybiogram, co pomoże lekarzowi dobrać odpowiedni antybiotyk. Istnieją bowiem takie szczepy bakterii, które wymagają zaaplikowania specjalnego antybiotyku lub nawet od razu kilku. Stosuj antybiotyki o stałych porach dnia. Pamiętaj też, że niektóre z nich lepiej wchłaniają się w prze16

9 rad dla zażywających antybiotyki

wodzie pokarmowym, gdy stosuje się je w trakcie posiłku, inne natomiast po jego spożyciu. Zwracaj na to uwagę, bo od tego zależy efekt leczenia infekcji. Nie przerywaj na własną rękę leczenia antybiotykiem tylko dlatego, że nastąpiła poprawa twojego zdrowia. Bakterie, które nie zostały do końca zniszczone, prawie natychmiast zasiedlają organizm, powodując zakażenia trwające nawet kilka miesięcy (prowadzi to do uodparniania się bakterii na działanie antybiotyków). Nie przyjmuj razem z antybiotykami żadnych witamin (wyjątek stanowi jedynie witamina C). Choć wprawdzie nie ma na to jeszcze dokładnych dowodów, to zaobserwowano, że niektóre witaminy (zwłaszcza z grupy B) mogą stanowić pożywkę dla bakterii i zwiększać ich żywotność. Nie popijaj antybiotyku mlekiem, które w pewnych przypadkach może zmniejszyć jego skuteczność. Przerwij leczenie antybiotykiem, jeżeli zauważysz u siebie niepokojące objawy. To może być znak, że jesteś uczulony na przepisany lek. Zgłoś się czym prędzej z tym problemem do lekarza. Nie czekaj ani minuty – zaraz po zakończeniu antybiotykoterapii rozpocznij kompleksową kurację naprawiającą szkody po tym leczeniu. Zażywaj koniecznie preparaty zawierające żywe kultury bakterii kwasu mlekowego, np. ze szczepu Bifidobacterium, 17

Antybiotyki z apteki Pana Boga

Lactobacillus (kupisz je bez recepty, bo są one często zarejestrowane jako suplementy diety). Pij dużo zsiadłego mleka, jedz jogurty (naturalne), kwaszoną kapustę i ogórki. Dużo wypoczywaj i nie rzucaj się w wir pracy od razu po odczuciu poprawy zdrowia. Organizm potrzebuje czasu na regenerację.

E Leków na zakażenia drobnoustrojami szukajmy w przyrodzie Naukowcy z dziedziny medycyny i farmacji, widząc narastający z roku na rok poważny problem ze słabnącą przydatnością w leczeniu znanych dziś antybiotyków dostępnych w aptekach, dosłownie w pocie czoła zaczęli poszukiwać naturalnych środków o podobnym działaniu. W ciągu ostatnich lat – także w Polsce – przeprowadzono wiele badań klinicznych, 18

Leków na zakażenia drobnoustrojami szukajmy w przyrodzie

które miały za zadanie dokładne sprawdzenie ich właściwości antybiotycznych. Po raz kolejny okazało się, że odwieczna apteka Pana Boga to wielka nadzieja dla lekarzy. Wychodzi naprzeciw współczesnej medycynie, która zmaga się i nadal będzie się zmagała z leczeniem zakażeń za pomocą dostępnych antybiotyków syntetycznych lub półsyntetycznych. Rośliny lecznicze i pozyskiwane z nich olejki oraz produkty pszczele to również sprawdzone, często niedoceniane przez naukę leki o działaniu antybiotycznym. Nie zapominajmy o nich, kiedy przyjdzie nam się zmagać z atakiem chorobotwórczych patogenów.

Antybiotyki z apteki Pana Boga

248

Spis treści:

Kilk a słów wstępu Kilka

Do czego służą człowiekowi antybiotyki? 7 Antybiotyki – ofiara własnego geniuszu 8 Bakterie są inteligentniejsze niż antybiotyki 12 Antybiotyki to ostateczność 14 Następstwa stosowania antybiotyków 9 rad dla zażywających antybiotyki 15 Leków na zakażenia drobnoustrojami 18 szukajmy w przyrodzie

Babk a lancetowata Plantago lanceolata Babka

21 Gdzie rośnie babka Surowiec przydatny w leczeniu 22 22 Związki lecznicze Babka dla przeziębionych 23 Syrop na zimowe infekcje z liści babki lancetowatej 24 Miód z babką lancetowatą 26

Bez czarny Sambucus nigra

Od wieków towarzyszy człowiekowi 30 30 Najwartościowsze są kwiaty 31 Co zawierają kwiaty bzu czarnego 32 Wierzono, że leczy aż 99 chorób 33 Aromatyczny sok-syrop z kwiatów Zioła napotne z kwiatami bzu czarnego Rozgrzewający syrop malinowo-ziołowy 249

35 36

Antybiotyki z apteki Pana Boga

Czosnek pospolity Allium sativum 39 40 Niezastąpiona allicyna 42 Jak najskuteczniej leczyć się czosnkiem? Nie ma lepszego naturalnego antybiotyku 42 45 Kiedy nie należy stosować czosnku Franciszkańska nalewka z czosnkiem 47 49 Miód z czosnkiem i anyżem Żurawina z czosnkiem i miodem 50

Cebula jadalna Allium cepa

Wybierajmy cebulę o piekącym smaku 54 55 Sekrety cebuli 56 Spiżarnia pełna cebuli Cebula i pandemia grypy zwanej „hiszpanką” Duszona cebula z gęsim smalcem według 59 zaleceń ojca Grzegorza 61 Przeciwbakteryjny syrop

Chr zan pospolity Ar maracia lapathifolia Chrzan Armaracia (A . rrusticana usticana 65 usticana)) W poszukiwaniu chrzanu 66 66 Lecznicze są korzenie i liście 67 Zawiera więcej witaminy C niż cytryna 68 Po chrzan sięgano w okresie epidemii Syrop chrzanowo-miodowy na zapalenie zatok 69 Syrop chrzanowo-malinowy z babcinej apteczki 71 72 Ćwikła ze świeżym chrzanem na zimowy czas

250

Dziewanna Verbascum sp.

Zdobi świat i leczy 77 78 Gdzie szukać dziewanny 78 Kwiaty dziewanny na zimową kurację Jakie związki lecznicze zawiera dziewanna 79 80 W aptece Hipokratesa Dziewanna – pogromca bakterii i wirusów 80 Krople dziewannowe na uporczywe infekcje Syrop z dziewanny o wyjątkowej sile leczniczej 86 Herbatka przeciwwirusowa

82 83

Goździk owiec k or zenny Eugenia car yophyllata 89 Goździkowiec kor orzenny caryophyllata 90 Zbiera się pączki kwiatowe goździkowca 91 Bezcenny olejek goździkowy 91 Właściwości antyseptyczne goździków Kiedy nie powinno się sięgać po olejek goździkowy 92 93 Inhalacja z olejku Krople czosnkowo-goździkowe na trudne do leczenia infekcje 94

Jeżówk a purpurowa Echinacea purpurea Jeżówka

97 Tworzy przepiękne i trwałe kwiaty 98 Wykorzystuje się ziele Cenne polisacharydy i nie tylko 99 99 Fenomen działania jeżówki Miód z jeżówką wzmacniający odporność 101 organizmu Krople na pobudzenie układu odpornościowego 102

251

Antybiotyki z apteki Pana Boga

L ebiodk a pospolita (oregano) ebiodka Origanum vulgare 105 Wzgórze pełne kwitnącej lebiodki 106 106 Wartość lecznicza Źródło wartościowego olejku lotnego 107 Paracelsus zalecał lebiodkę przy grzybicy 108 Olejek z lebiodki (oregano) 110 112 Balsam z lebiodki (oregano) Wyjątkowa maść na odleżyny i trudno 114 gojące się rany

Lipa drobnolistna Tilia cordata

117

Wonne kwiaty lipy 118 118 Co kryją w swym składzie kwiatostany Wielki pożytek z lipy 119 Sok malinowy z dodatkiem lipy 120 122 Herbatka lipowa z miodem 124 Mleko z lipą i kardamonem na silne infekcje

Macier zank a piask owa Thymus serpyllum Macierzank zanka piaskowa Macierzanka z leśnego pagórka 127 Pora zbioru 128 Co decyduje o aromacie macierzanki? 129 Lekarstwo na zapalenie oskrzeli 129 Miód z olejkiem z macierzanki 130 Antyseptyczny syrop 131

Malina właściwa Rubus idaeus Czas na maliny 136 Wartościowy kwas elagowy 136 252

135

127

W zimowej apteczce 137 138 Sok malinowy ojca Grzegorza Rozgrzewająca herbatka lipowo-malinowa 140

Miód pszczeli Mel

143

Miód odkryty w grobowcu faraona Tutanchamona wciąż nadawał się do spożycia 146 Co zawiera miód? 147 Właściwości antybiotyczne miodu 148 Nieoceniony w domowej apteczce Jakie miody wykazują najwyższą aktywność antybiotyczną 151 151 Miód spadziowy z drzew iglastych Miód lipowy przydatny w każdym domu 152 Miód gryczany nie tylko dla ludzi starszych Niewiarygodny w działaniu lek mojego przyjaciela, prof. Aleksandra Ożarowskiego 157 Kuracja plastrem miodowym 159 Miód z przecierem z owoców rokitnika 160 Rada rosyjskich zielarzy 161 Miód z propolisem 162 Miód manuka Co o miodzie manuka sądzą polscy pszczelarze?

Nagietek lek arski Calendula officinalis lekarski Zdrowie ukryte w koszyczkach kwiatowych 169 Dobroczynne substancje lecznicze Niszczy wirusy grypy 169 Przeciwbakteryjny syrop z koszyczków nagietka 174 Maść na trudne w leczeniu rany 253

144

154 155

165

167 168

171 71

Antybiotyki z apteki Pana Boga

Olejek z dr zewa herbacianego Oleum drzewa Malaleucae 177 Odwieczny lek Aborygenów 177 Produkcja i skład olejku z drzewa herbacianego 178 Antybiotyczne działanie olejku 179 Kiedy nie powinno się stosować w leczeniu olejku z drzewa herbacianego 181 181 Krótkie podsumowanie Balsam z olejku z drzewa herbacianego 182 pomocny w zapaleniu zatok Inne olejki o sprawdzonym działaniu 184 antybiotycznym Olejek lawendowy pobudza dodatkowo 186 odporność organizmu

Propolis (kit pszczeli) Propolis 189 Laboratorium w ulu 189 Jak wygląda propolis? 190 Kiedy posiada najwyższą wartość antybiotyczną 190 191 Zawiera 300 związków leczniczych Antybiotyk stary jak świat 192 Niezastąpiony lek na nawracające zapalenie zatok 195 Kiedy należy zrezygnować z leczenia propolisem 196 Domowa mikstura propolisowa 197 198 Gojąca maść 199 Nalewka propolisowo-czosnkowa 201 Antyseptyczny lek do płukania gardła

254

Róża Rosa sp.

203

203 Róża pomarszczona Rosa rugosa 204 Róża pomarszczona odm. Hansa Róża damasceńska Rosa damascena 205 206 Płatki róży zbierane o świcie 207 Płatki róż bez tajemnic Antyseptyczne właściwości olejku różanego 209 W aptece świętej Hildegardy Sok z maliny i płatków róży 210 Miód z płatkami róży 212

Sosna pospolita Pinus sylvestris

208

215

216 Surowce wykorzystywane w medycynie Antyseptyczny olejek lotny 217 217 Klinika Hipokratesa wśród sosen Dobroczynna inhalacja olejkiem sosnowym 219 Majowy syrop z sosny według babcinego przepisu 219 222 Zielony napój Kąpiel z dodatkiem igliwia 223 225 Inhalacja z olejku sosnowego

Szałwia lek arsk a Salvia officinalis 227 lekarsk arska Właściwości lecznicze posiadają liście i olejek Antyczna apteka pachnąca szałwią… 228 Lek na chore gardło 229 231 Mleko z szałwią na chrypkę 232 Zioła do płukania gardła

255

228

Antybiotyki z apteki Pana Boga

Tymianek pospolity Thymus vulgaris

235

Wartościowe ziele i olejek 236 Bezkonkurencyjny tymol 236 Niezastąpiony w ropnym zapaleniu gardła 237 Olejek tymiankowy – lek pierwszej pomocy 238 w infekcjach 240 Inhalacja z olejku tymiankowego Miód z olejkiem tymiankowym 242

Indek Indekss chorób

245

256

na rzecz medycyny.

ISBN 978-83-7864-675-4

9 788378 646754

Cena: 49,90 w tym 5% VAT

Z APTEKI PANA BOGA

popularyzuje wiedzę z zakresu ziołolecznictwa, apiterapii

ANTYBIOTYKI

Zbigniew T. Nowak – znawca roślin leczniczych, od 30 lat

Zbigniew T. Nowak

ANTYBIOTYKI Z APTEKI PANA BOGA