H
I
S
T
O
R
I
A
Z
P
A
S
J
Ą P R Y M A S
Kim był człowiek, który został nazwany Prymasem Tysiąclecia? Co dawało mu wewnętrzny spokój i siłę potrzebną w czasach, w których przyszło mu żyć? W jaki sposób spotkania z niezwykłymi i śmiałymi reformatorami: ks. Władysławem Korniłowiczem, matką Różą Czacką czy ks. Karolem Wojtyłą, późniejszym papieżem, wpłynęły na tego wiernego kapłana, oddanego biskupa i niezłomnego prymasa? Jak kardynał Wyszyński może dziś inspirować młodych?
P
T Y
Podstawą życia musi być miłość, która wszystko z sobą łączy w prawdzie, w życzliwości, sprawiedliwości i dobroci.
S I Ą
Oby Kościół i naród pozostał mocny dziedzictwem Stefana kardynała Wyszyńskiego. Oby to dziedzictwo trwało w nas.
C L E
Matka Elżbieta Róża Czacka
C
(1876 –1961) założycielka Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach
Patronat medialny:
I A ISBN 978-83-7864-934-2
Cena: 29,90 w tym 5% VAT
A
W
E
Ł
K
O
Ł
O
D
Z
I
E
J
S
K
I
P a w e ł
K o ł o d z i e j s k i
P ry m a s
T y s i ąc l e c i a stefan kard. wyszyński prymas polski
Wszystko to, co jest przed Tobą, pozostaje do zdobycia. Życiu, które nadchodzi, możesz nadać głębszą treść, wartość i znaczenie.
2
Dzieciństwo Była to ziemia święta i czysta.
Wieś Zuzela nad Bugiem to pogranicze Mazowsza i Podlasia. Zdawać by się mogło... koniec świata.
Tutaj 3 sierpnia 1901 roku przyszedł na świat Stefan.
Niedługo później odbył się jego chrzest.
3
„Jeśli cokolwiek warto na świecie czynić, to tylko jedno – miłować”.
… a matka do Wilna. Ojciec pielgrzymował do Częstochowy…
Ojciec był organistą, wiejskim społecznikiem i patriotą. Potajemnie opiekował się grobami powstańców styczniowych, mimo iż groziły za to represje ze strony zaborców.
4
„A w domu nad moim łóżkiem wisiały dwa obrazy: Matki Bożej Częstochowskiej i Matki Bożej Ostrobramskiej. I chociaż w onym czasie do modlitwy skłonny nie byłem, zawsze cierpiąc na kolana, zwłaszcza w czasie wieczornego różańca, jaki był zwyczajem naszego domu, to jednak po obudzeniu się długo przyglądałem się tej Czarnej Pani i tej Białej. Zastanawiało mnie tylko jedno, dlaczego jedna jest czarna a druga – biała. To są najbardziej odległe wspomnienia z mojej przeszłości”.
Codzienne życie toczyło się zwykłym rytmem jakby na przekór zaborcy.
Rodzina Julianny i Stanisława Wyszyńskich Język, tradycje, zwyczaje i wiara ojców nie pozwalały zniszczyć polskich rodzin.
Tak, synku.
Synu, na kolanach uprosimy wolność dla Polski.
Mamusiu, odmawiając pacierz?
5
„Nie byłoby nas na świecie, gdyby Bóg Ojciec każdego z nas nie umiłował pierwszy! On cię umiłował wcześniej, zanim jeszcze twoja matka ujrzała cię na swoich ramionach, zanim przytuliła cię do piersi”.
6
Budować kościół?
Czy ja się do tego nadaję?
Synu chodź, pomożesz. Budujemy nasz kościół.
Zbudowani na fundamencie apostołów i proroków, którego kamieniem węgielnym jest sam Chrystus Jezus (Ef 2, 20). Stefek, ta zabawa w odprawianie Mszy… to twój pomysł?
Szkoła w Zuzeli
Tak. Posłuchajcie, co zapamiętałem: Hoc facite in meam commemorationem (Czyńcie to na moją pamiątkę...).
Cегодня будет тест...
(Dziś będzie klasówka, otwórzcie zeszyty.)
7
Я говорю вам еще раз, откройте тетради!
(Jeszcze raz wam powtarzam, otwórzcie zeszyty!)
Atrament gotowy!
To co? Robimy ten numer, co zwykle?
8
Panie psorze, wylał się atrament.
Piszcie cyrylicą! Znowu?! Ciekawe, że akurat wtedy, kiedy sprawdzam waszą wiedzę...
Rok 1910. Rodzina Wyszyńskich przenosi się do nieodległego Andrzejewa.
Zmiana miejsca zamieszkania Wyszyńskich wiązała się z lepszym wynagrodzeniem, jakie otrzymywał ojciec i poprawą warunków mieszkaniowych.
Nastały jednak trudne dni…
Podczas wigilii mama powiedziała, że spodziewa się dziecka.
Niech Nowonarodzony Jezus... Mama ciężko zachorowała. Stefan, ubieraj się!
... nam błogosławi!!!
Jestem ubrany, mamusiu...
Ale nie tak... Inaczej się ubieraj...
9
Tato, co mamusia miała na myśli?
To zatem mówię i zaklinam [was] w Panu, abyście już nie postępowali tak, jak postępują poganie, z ich próżnym myśleniem. Co się tyczy poprzedniego sposobu życia – trzeba porzucić dawnego człowieka, który ulega zepsuciu na skutek zwodniczych żądz, odnawiać się duchem w waszym myśleniu i przyoblec człowieka nowego, stworzonego według Boga, w sprawiedliwości i prawdziwej świętości. (Ef 4, 17. 22–24)
Później ci wyjaśnię.
Stan matki się pogarszał. Idź do szkoły i poproś o zwolnienie Stefana, i natychmiast przyprowadź go do domu.
Proszę pozwolić pójść Stefanowi do domu. Nasza mama jest ciężko chora... ojciec prosi…
Я не уволю мальчика... это обязательство!
(Niestety, nie zwolnię chłopca do domu, obowiązek to obowiązek!)
Ale nagle Stefek wstał... i opuścił klasę…
Ale nasza mama umiera… błagam.
… i tak też zrobił. Do tej szkoły więcej nie wrócił…
Więcej do tej szkoły nie wrócę!
W domu rozegrała się tragedia. Niedługo po narodzinach kolejnej córeczki zmarła mama Stefana. Miała tylko 33 lata.
„Trudno mi opisać smutek, pustkę, żałość, gdy po pogrzebie Matki wróciliśmy do domu. Zdawało się wtedy, że ustało wszelkie życie”.
10
Jak śmiesz mówić po polsku? Wracaj na miejsce!
Okres młodzieńczy Bogu i Ojczyźnie... sercem…
będę służył... Odtąd całym… Po wybuchu I wojny Stefan uczył się w Łomży, należał do miejscowej drużyny harcerskiej. Liceum ukończył we Włocławku.
Za pełną radość poczytujcie to sobie, bracia moi, ilekroć spadają na was różne doświadczenia. Wiedzcie, że to, co wystawia waszą wiarę na próbę, rodzi wytrwałość. Abyście byli doskonali, nienaganni, w niczym nie wykazując braków (Jk 1, 2–4).
Zaczyna we mnie dojrzewać pewna myśl...
Po maturze w 1920 r. Stefan wstąpił do seminarium we Włocławku.
Ojcze, już wiem, co robić… … ze swoim życiem.
Postanowiłem wstąpić... Do wojska?
Do seminarium duchownego.
11
K a l e n da r i u m 3 sierpnia 1901 kwiecień 1910
W Zuzeli nad Bugiem urodził się Stefan Wyszyński, dwa dni później został ochrzczony w kościele parafialnym św. Mikołaja. Wyszyńscy przeprowadzili się do Andrzejewa niedaleko Ostrowi Mazowieckiej. W październiku zmarła matka Julianna Wyszyńska. Stefan uczęszczał do gimnazjum męskiego w Łomży. A później wstąpił do niższego seminarium duchownego, 1915 jakim było Liceum im. Piusa X we Włocławku. Stefan zdał maturę we Włocławku i we wrześniu wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego. maj 1920 Otrzymał święcenia kapłańskie. 5 sierpnia odprawił Mszę św. prymicyjną w kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej na 3 sierpnia 1924 Jasnej Górze, a 6 sierpnia miał prymicje w rodzinnym Andrzejewie. Był wikarym w katedrze włocławskiej i redaktorem dziennika diecezjalnego „Słowo Kujawskie”. Studiował na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Później wyjechał za granicę, obserwując rozwój katolickiej nauki 1925–1929 społecznej i formy katolickiego ruchu związkowego prowadzonego przez Akcję Katolicką. październik 1930 Po powrocie do Polski ks. Wyszyński został wikariuszem w jednej z parafii na Kujawach. A rok później, we Włocławku został wicekustoszem katedry, wykładowcą nauk społecznych w seminarium duchownym. Ks. Wyszyński został naczelnym redaktorem „Ateneum”, był wykładowcą w seminarium, pracował w kurii biskupiej włocławskiej. od 1932 październik 1939 Na polecenie bp. Michała Kozala, opuścił Włocławek i ukrywał się. Został na krótko aresztowany w przypadkowej łapance. 1941 Przebywał w Laskach w zakładzie dla ociemniałych. Prowadził wykłady dla tajnego Uniwersytetu Warszawskiego, był 1942–1944 kapelanem AK, a później – kapelanem szpitala powstańczego w Laskach. Został rektorem seminarium we Włocławku. marzec 1945 4 marca 1946 Został mianowany ordynariuszem lubelskim, a 12 maja na Jasnej Górze wyświecony na biskupa. październik 1948 Po śmierci prymasa Hlonda, papież Pius XII mianował biskupa lubelskiego metropolitą gnieźnieńskim i warszawskim, a tym samym prymasem Polski. Pod patronatem prymasa podpisano „Porozumienie” między Episkopatem a komunistycznym rządem. 1950 Prymas z Episkopatem przygotowali memoriał „Non possumus”. maj 1953 25 września 1953 Został uwieziony (najpierw w Rywałdzie Szlacheckim, potem w Stoczku Klasztornym koło Lidzbarka Warmińskiego. 8 grudnia prymas dokonał Aktu Osobistego Oddania się Matce Najświętszej. Przebywał w Prudniku Śląskim, a potem klasztorze sióstr nazaretanek w Komańczy w Bieszczadach. Tu napisał tekst 1954–1956 Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego, które złożone zostały 26 sierpnia na Jasnej Górze; 28 października 1956 r. został uwolniony i powrócił do Warszawy. Na Jasnej Górze prymas rozpoczął Wielką Nowennę Milenium (1957–1966). 3 maja 1957 9 czerwca 1960 Prymas konsekrował odbudowaną po zniszczeniach wojennych archikatedrę św. Jana w Warszawie. Wraz z Episkopatem wystosował do biskupów niemieckich list, który był zaproszeniem na obchody Milenium Chrztu 1965 Polski i w którym padły historyczne słowa „wybaczamy i prosimy o wybaczenie”. 3 maja 1966 Kard. Wyszyński jako prymas i legat papieski celebrował w Gnieźnie główne uroczystości Milenium Chrztu Polski. Wraz z Episkopatem wydał oświadczenia o wydarzeniach marcowych, krytykując bicie młodzieży akademickiej przez 1968 Milicję we wszystkich większych ośrodkach naukowych w Polsce. 25 grudnia 1970 Wygłosił kazanie w sprawie wypadków grudniowych na Wybrzeżu. Prymas wystosował list do I sekretarza KC PZPR Gierka, w którym wstawił się za robotnikami strajkującymi w czerwcu. 1976 W kolejnych latach przypominał o konieczności poszanowania przez państwo praw obywatelskich. Uczestniczył w Rzymie w konklawe, 22 października wziął udział w inauguracji pontyfikatu Ojca Świętego Jana Pawła II. 1978 2–10 czerwca 1979 Towarzyszył Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II podczas pierwszej pielgrzymki do Ojczyzny. Prymas Wyszyński spotkał się z Lechem Wałęsą i innymi przywódcami „Solidarności”. sierpień 1980 28 maja 1981 Zmarł w uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego. Pogrzeb odbył się 31 maja w Warszawie. Spoczął w kaplicy archikatedrze św. Jana na warszawskiej Starówce. Rozpoczął się proces beatyfikacyjny prymasa Wyszyńskiego. 1989 12 września 2021 Beatyfikacja Stefana kard. Wyszyńskiego.
. Akt Osobistego Oddania sIe˛ Matce Bozej Święta Maryjo, Bogurodzico Dziewico, obieram sobie dzisiaj Ciebie za Panią, Orędowniczkę, Patronkę, Opiekunkę i Matkę moją. Postanawiam sobie mocno i przyrzekam, że Cię nigdy nie opuszczę, nie powiem i nie uczynię nic przeciwko Tobie. Nie pozwolę nigdy, aby inni cokolwiek czynili, co uwłaczałoby czci Twojej. Błagam Cię, przyjmij mnie na zawsze za sługę i dziecko swoje. Bądź mi pomocą we wszystkich moich potrzebach duszy i ciała oraz w pracy kapłańskiej dla innych.
Oddaję się Tobie, Maryjo, całkowicie w niewolę, a jako Twój niewolnik poświęcam Ci ciało i duszę moją, dobra wewnętrzne i zewnętrzne, nawet wartość dobrych uczynków moich, zarówno przeszłych jak obecnych i przyszłych, pozostawiając Ci całkowite i zupełne prawo rozporządzania mną i wszystkim bez wyjątku, co do mnie należy, według Twego upodobania, ku większej chwale Boga, w czasie i w wieczności. Pragnę przez Ciebie, z Tobą, w Tobie i dla Ciebie stać się niewolnikiem całkowitym Syna Twojego, któremu Ty, o Matko, oddaj mnie w niewolę,
jak ja Tobie oddałem się w niewolę. Wszystko, cokolwiek czynić będę, przez Twoje Ręce Niepokalane, Pośredniczko łask wszelkich, oddaję ku chwale Trójcy Świętej – Soli Deo! Maryjo Jasnogórska, nie opuszczaj mnie w pracy codziennej i okaż swe czyste Oblicze w godzinę śmierci mojej. Amen. 8 grudnia 1953 r. prymas Stefan Wyszyński
Scenariusz, ilustracje i tekst: Paweł Kołodziejski Opracowanie graficzne: Andrzej Oczkoś © Copyright by Paweł Kołodziejski, 2021 © Copyright by Wydawnictwo AA, Kraków 2021 ISBN 978-83-7864-934-2 Wydawnictwo AA s.c. 30-332 Kraków, ul. Swoboda 4 tel.: 12 345 42 00, 695 994 193 e-mail: klub@religijna.pl www.religijna.pl
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury
H
I
S
T
O
R
I
A
Z
P
A
S
J
Ą P R Y M A S
Kim był człowiek, który został nazwany Prymasem Tysiąclecia? Co dawało mu wewnętrzny spokój i siłę potrzebną w czasach, w których przyszło mu żyć? W jaki sposób spotkania z niezwykłymi i śmiałymi reformatorami: ks. Władysławem Korniłowiczem, matką Różą Czacką czy ks. Karolem Wojtyłą, późniejszym papieżem, wpłynęły na tego wiernego kapłana, oddanego biskupa i niezłomnego prymasa? Jak kardynał Wyszyński może dziś inspirować młodych?
P
T Y
Podstawą życia musi być miłość, która wszystko z sobą łączy w prawdzie, w życzliwości, sprawiedliwości i dobroci.
S I Ą
Oby Kościół i naród pozostał mocny dziedzictwem Stefana kardynała Wyszyńskiego. Oby to dziedzictwo trwało w nas.
C L E
Matka Elżbieta Róża Czacka
C
(1876 –1961) założycielka Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi w Laskach
Patronat medialny:
I A ISBN 978-83-7864-934-2
Cena: 29,90 w tym 5% VAT
A
W
E
Ł
K
O
Ł
O
D
Z
I
E
J
S
K
I