artistic magazine Διμηνιαία Έκδοση Τεύχος: 6 2012 ΕΚΔΟΤΗΣ/ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Αλέξανδρος Γερασίμου ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ: Κατερίνα Χατζή ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ: Γιάννης Βοζίκης ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ: Η ομάδα του καφέ σκύλου ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ/ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ: Αλέξανδρος Γερασίμου, Κατερίνα Κυρμιζή, Σπύρος Ανδρεόπουλος, Κωνσταντίνα Γεωργίου, Στέφανος Γούναρης, Γιάννης Βοζίκης, Λεωνίδας Δανέζος, Julie Loi, Κατερίνα Χατζή, Κωνσταντίνος Χιώτης, Η ομάδα του καφέ σκύλου, Μαρία Τριζέλλη, Ασπασία Μπακογιάννη, Νίκος Πάλλης, Αλεξάνδρα Κανάκη, Η ομάδα του Athens Video Art Festival, Νεφέλη Καριοφύλλη, Βαγγελιώ Χρηστίδου, Γιώργος Σταυρακέλλης, Παναγιώτης Βέτσικας, Μιχάλης Μειμάρογλου, Νίκος Γραμμάτος, Κατερίνα Γούναρη, Μανώλης Λαγουτάρης, Κική Μουρατίδου, Γιάννης Κόσυβας,Τάσος Βαμβακάς, Έφη Πολίτη, Τάκης Νικολόπουλος, Ζωή Μπαλίκου, Δημήτρης Καρβουντζής, Μάντη Λυκερίδου, Φιλιώ Λούβαρη, Στράτος Γιάνναρος, Δημήτρης Επικούρης, Δροσιά Καραπιπέρη, Ανδρέας Βιολάρης, Άρτεμις Αντωνοπούλου, Ανδρέας Μασούρας, Λίλυ Τέγου, Γεννάδιος Πάτσης ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Αλέξανδρος Γερασίμου, Alcalica, Μανώλης Λαγουτάρης, Μαρία Τριζέλλη, Κική Μουρατίδου, Η ομάδα του καφέ σκύλου, Νίκος Πάλλης, Στέφανος Γούναρης, Η ομάδα του Athens Video Art Festival, Γιάννης Κόσυβας, Τάσος Βαμβακάς, Έφη Πολίτη, Τάκης Νικολόπουλος, Ζωή Μπαλίκου, Δημήτρης Καρβουντζής, Μάντη Λυκερίδου ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ/ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ: Ασπασία Μπακογιάννη (aspampako@yahoo.gr) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: Από το making off της ταινίας «Το Ρόδι» ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: Serius Graphics ΦΛΑΣ ΜΠΑΚ: Ανδρέας Μασούρας, Λίλυ Τέγου, Γεννάδιος Πάτσης ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ: Καφέ σκύλος productions (kafeskylosproductions@gmail.com) ΤΥΠΟΣ: Καφέ σκύλος productions ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ/ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ/ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ: Η ομάδα του καφέ σκύλου WEB: www.echomove.gr, www.facebook.com/pages/echomove-artisticmagazine, myspace.com/echomove, issuu.com/echomove ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: echomovemag@gmail.com, tel (+30) 6956610300 Το περιοδικό echomove κυκλοφορεί κάθε δίμηνο από τον αστικό μη κερδοσκοπικό σύλλογο Αστικές Δράσεις. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή μερική ή ολική του περιεχομένου του περιοδικού με οποιονδήποτε τρόπο μόνο με τη προηγούμενη έγκριση του εκδότη.
4
6 2012
Kείμενο: Αλέξανδρος Γερασίμου
ΚΑΙ ΣΑΝ ΤΟ ΚΟΥΡΕΛΟΒΑΡΚΟ ΑΔΕΙΑΣΕΙ ΣΤΟ ΛΙΜΑΝΙ... να από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα που παρακολούθησα τελευταία ήταν η ταινία μικρού μήκους – μεσαίου για την ακρίβεια- «το Ρόδι» του νεαρού ηθοποιού και πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη Χρήστου Καρτέρη.Δεν είναι σίγουρα το μόνο αξιοσημείωτο γεγονός, ευτυχώς ήταν και είναι αρκετά, πάντα συνέβαιναν όμορφα πράγματα με χαρακτήρα, δημιουργία και κοινωνικά μηνύματα και νομίζω πως παρά την κρίση συνεχίζουν να συμβαίνουν τουλάχιστον στον ίδιο βαθμό χωρίς να έχουν χάσει το νόημα και τη ζωντάνια τους. Ισως τώρα η μόνη διαφορά είναι ότι διακατέχονται αρχικά από ένα μούδιασμα αλλά στη συνέχεια ανθίζουν και μεγαλώνουν σταδιακά δημιουργώντας μια υγιή αντίσταση ζωής.Σίγουρα δεν είναι καθόλου εύκολο να μπορέσεις να υποστηρίξεις την τέχνη σου χωρίς να έχεις απωλέσει τα πιστεύω σου και τα αντανακλαστικά που σε «συντροφεύουν» από το ξεκίνημα της ιστορίας πάνω στην οποία έχεις αποφασίσει να πορευτείς.Πόσο μάλλον όταν αυτά τα πιστεύω κλείνουν μέσα τους και «βαριά» θέματα όπως ο κοινωνικός αποκλεισμός –θέμα της ταινίας που προαναφέραμε. Βέβαια καλή είναι η τέχνη από τη μια και η τροφή για σκέψη από την άλλη όταν όμως έχεις εξασφαλίσει με κάποιο τρόπο την τροφή …που είναι απαραίτητη για τα υπόλοιπα βασικά αγαθά που χρειαζόμαστε όλοι μας για να προχωράμε. Αλλοι προχώρησαν λίγο πιο πέρα και την
Έ
Editorial?
έκαναν για γειτονικές χώρες άλλοι προτίμησαν την ευημερία κάποιων χωρών της Κεντρικής και κυρίως της Βόρειας Ευρώπης, κάποιοι μπήκαν σε αεροπλάνα και βαπόρια αφήνοντας πίσω τους φίλους τους παλιούς και την έκαναν προς Αυστραλία μεριά… Κάποιοι –ίσως οι πιο έξυπνοι- δραπέτευσαν από αυτήν την πραγματικότητα που μας έχουν επιβάλλει και έφτιαξαν μια καινούργια δική τους πραγματικότητα σταματώντας την αφαίρεση του δικαιώματος της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.Λογικά ο χρόνος θα τους δικαιώσει το πιο παράξενο όμως από όλα είναι η κατάθλιψη που θα ακολουθεί για τα επόμενα χρόνια αυτούς που παραμένουν εσωτερικοί μετανάστες στην ίδια τους την πατρίδα. Μια πατρίδα που δυστυχώς μοιάζει να μην έχει τις γερές όχι αντιστάσεις αλλά βάσεις για να χτίσουν μελλοντικά πάνω τους οι επόμενες γενιές αντιστάσεις.Αντί για αντιστάσεις εδώ υπάρχουν δυστυχώς οι εικόνες του κέντρου της Αθήνας που καιγόταν όχι από τις φωτιές αλλά από το σάπιο σύστημα, τα πάσης φύσεως παπαγαλάκια και τους θρασύδειλους πολιτικούς που έθρεψαν και τάισαν παραπάνω από μια γενιά με ψέμματα και κλεμμένα χρήματα που δεν τα δούλεψε κανένας μεγαλώνοντας αυτό το τερατούργημα του νεοέλληνα που τώρα μπλέχτηκε μέσα στα γρανάζια –και– του δικού του νοσηρού μυαλού… Και σαν το κουρελόβαρκο αδειάσει στο λιμάνι από το «Στην Αμερική» του Θανάση Παπακωνσταντίνου (στίχοι - μουσική: Θανάσης Παπακωνσταντίνου, πρώτη εκτέλεση: Σωκράτης Μάλαμας, cd: Διάφανος, 2006, Lyra ). Η παραπάνω φωτογραφία είναι από το making off της ταινίας «Το Ρόδι» (2011) του Χρήστου Καρτέρη.
2012 6
5
Περιεχόμενα Πρότυπα και μη Η τέχνη του να κατεβαίνεις στο δρόμο Cool Jazz, Modal Jazz Θυμάρι και θυμός Winter Στο Κόκκινο 105,5 Χαιρετισμός στον ήλιο Omar Faruk Tekbilek Διασκευών το ανάγνωσμα (μέρος πρώτο) Καφενείο «Η Ελευθερία» Επαρχιακή φιλαρμονία (μέρος πρώτο…) ΑVAF Chapter #6
8 10 15 18 20 26 28 32 38 40 48 51
Σοβιετικός επαναστατικός κινηματογράφος (μέρος 3ο …)
57 Καίτη Κουλλιά 64 Το μακρύ μακρύ μου χέρι… 69 ΚΟΥΚΛΟΥΒΑΧΑΤΑ 72 Ρόζα Προδρόμου 82 Βίκυ Κονταράκη 86 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΛΗΣΤΟΥ ΜΝΗΜΗΣ 92 Το καρνάγιο 94 ΤΟ ΡΟΔΙ – οφ δε ρέκορντ 100 ΒΡΑΣΕ ΟΡΥΖΑ; 104 ΤΟ ΡΟΔΙ – Making off.. 106 Η ΚΡΕΜΑ ΚΑΡΑΜΕΛΕ 120 Ο κόσμος είναι βαθύς… 126
Κείμενο: Γιάννης Βοζίκης
Πρότυπα και μη Οι κοινωνίες πάντα λειτουργούν με πρότυπα. Ορίζουν κάποια χαρακτηριστικά ως κοινά αποδεκτά και λίγο πολύ βιώσιμα και οδηγούν τους ανθρώπους να ζουν σύμφωνα με αυτά. Κι αν στη δική μας κοινωνία εντοπίζουμε κυρίως πρότυπα τέτοια που έχουν να κάνουν με σταθερές και διαχρονικές αξίες, όπως οικογένεια, εντιμότητα και φυσιολογική συμπεριφορά στην καθημερινή ζωή, ωστόσο υπάρχει και μια πολύ ενδιαφέρουσα εξαίρεση η οποία -ίσως λόγω της έντονης δραματικής της χρήσης- είναι η πιο αναγνωρίσιμη και γοητευτική. Κι αυτή η εξαίρεση δεν είναι άλλη από το πρότυπο του καλλιτέχνη. Αναπόσπαστο τμήμα και περιθώριο του κοινωνικού συνόλου ταυτόχρονα, ο καλλιτέχνης είναι ένα πρόσωπο στο οποίο πολλοί θα ήθελαν να μοιάσουν αλλά λίγοι μπορούν. Οι ψυχολογικές του διακυμάνσεις -οι οποίες πολλές φορές ξεφεύγουν από αυτό που ονομάζουμε φυσιολογικό- η αντικοινωνική του συμπεριφορά, η ανάγκη του για δημιουργία που τον οδηγεί μακριά από το «υποχρεωτικό» για τους υπόλοιπους κυνήγι της καριέρας- και η λίστα δεν τελειώνει εδώ- είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά που κάνουν αυτόν τον «καταραμένο» ήρωα, ποθητό και απόμακρο την ίδια στιγμή. Είναι λοιπόν φυσιολογικό να ασκεί τέτοια έλξη στο σύγχρονο κοινωνικό δημιούργημα όπου οι περισσότεροι ευχήθηκαν κάποια στιγμή να τα στείλουν όλα στο διάολο, να ξεφύγουν από τα «πρέπει» και να φτιάξουν μια ζωή χωρίς περιορισμούς, μπαίνοντας σε μια ατομικότητα που όχι μόνο δεν
8
6 2012
έχει ανάγκη να δίνει λόγο σε κανέναν αλλά βλέπει τα πράγματα πιο βαθιά από τον μέσο άνθρωπο, είναι κατά κάποιον τρόπο ανώτερη από τον μέσο άνθρωπο και μπορεί με τη δράση και το έργο του να αλλάξει τα κακώς κείμενα της κοινωνίας στην οποία ζει, στο βαθμό βέβαια που του επιτρέπουν οι δυνάμεις του. Είναι όμως δυνατόν, κάτι που φαινομενικά στρέφεται τόσο ενάντιο στην κοινωνική ομαλότητα, να αποτελεί ταυτόχρονα και μέινστρημ πρότυπο; Μήπως είναι απλά μια «παγίδα» ώστε να γίνονται οι καλλιτέχνες ακίνδυνοι και «περίεργοι» ρομαντικοί τύποι που σουλατσάρουν αριστερά και δεξιά πνιγμένοι στο αστείρευτο ταλέντο τους χωρίς να αλλάζουν στην πραγματικότητα τίποτα; Γιατί στην ιστορία συναντάμε και άλλους ζωγράφους, ποιητές, σκηνοθέτες και συγγραφείς, που δεν έχει γίνει ακόμη η ζωή τους ταινία, γιατί δεν συμβαδίζει με τις εμπορικές επιδιώξεις των στούντιο, γιατί δεν συμβιβάστηκε με το επιτρεπτό πρότυπο που της πλάσαραν. Και είναι αυτοί οι καλλιτέχνες που κοίταξαν την κοινωνία στα μάτια και τάχθηκαν με τις πιο ριζοσπαστικές δυνάμεις της προσπαθώντας πραγματικά να αλλάξουν τον κόσμο. Αλλά δύσκολα τους συναντά κανείς σήμερα στα βιβλία κι όταν ακόμη τους συναντά είναι σχεδόν απογυμνωμένοι από τα πιο βασικά τους χαρακτηριστικά, από το πραγματικά επαναστατικό και καλλιτεχνικό τους πνεύμα. Παραδείγματα υπάρχουν πολλά. Το ζήτημα είναι να μάθουμε να τους αναγνωρίζουμε.
Κείμενο: Σπύρος Ανδρεόπουλος
10
6 2012
«Η Τέχνη του να κατεβαίνεις στο Δρόμο» ον τελευταίο καιρό, παρακολουθώντας τις τάσεις των ημερών μας, έχουμε εντοπίσει αρκετές πρωτοβουλίες φορέων από διάφορους χώρους, οι οποίες επιλέγουν να επικεντρώσουν το ενδιαφέρον τους στο ‘θέμα’ του Δημόσιου χώρου. Οι παρακάτω γραμμές προέκυψαν από έναν προβληματισμό που έχει δημιουργήσει αυτή η ολοένα αυξανόμενη ενασχόληση με τη χρήση του Δημόσιου χώρου στις μέρες μας. Ακόμα και ο υπουργός πολιτισμού κατά τη διάρκεια των κοινωνικών αναταραχών του καλοκαιριού του 2011 έδωσε ως γραμμή στους φορείς του πως ‘ο πολιτισμός πρέπει να βγει στο δρόμο και να συναντήσει τον κόσμο’. Κάνοντας ένα βήμα πιο πέρα από την, αισιόδοξη αλλά μάλλον αθώα, πρώτη προσέγγιση που λέει πως κάθε αναφορά και έρευνα γύρω από το θέμα είναι μια ‘καλή’ κίνηση, επιθυμούμε να επικοινωνήσουμε τα ερωτήματα που εγείρει αυτή η τρέχουσα τάση. Αναφέρουμε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων πρωτοβουλιών: πριν από μερικούς μήνες έλαβε χώρα σε κάποιο ιδιωτικό ίδρυμα πολιτιστικού χαρακτήρα μία ανοιχτή συζήτηση με θέμα την τέχνη στο Δημόσιο χώρο. Την εκδήλωση διοργάνωσε κάποιος άλλος ιδιωτικός πολιτιστικός φορέας από τον χώρο της προβολής και της παραγωγής. Το βασικό ‘πάνελ’ μέσα από τις τοποθετήσεις του οποίου θα προέκυπτε η συζήτηση αποτελούσαν εκπρόσωποι του δήμου, ενός μεγάλου μουσείου, ενός καλλιτεχνικού κρατικού πολιτιστικού φορέα, ενός φεστιβάλ κινηματογράφου, μία δημοσιογράφος συνεργάτις του ΥΠ.ΠΟΤ, η εκπρόσωπος μίας ιδιωτικής εταιρείας εικαστικών εκδηλώσεων και μία εικαστική καλλιτέχνις. Δεν θα επεκταθούμε περισσότερο στην περιγραφή της εκ-
T
δήλωσης γιατί στην προκειμένη περίπτωση μας ενδιαφέρει κυρίως να υποδείξουμε το πλαίσιο που διαμόρφωσε τον χαρακτήρα αυτής της πρωτοβουλίας. Θα αναφέρουμε μόνο πως το μεγαλύτερο μέρος του εγχειρήματος αποτέλεσαν οι παρουσιάσεις του έργου των καλεσμένων και όχι μία ουσιαστική συζήτηση με το ετερόκλητο παρευρισκόμενο κοινό. Μία προσέγγιση αρκετά επιδερμική και αποστασιοποιημένη από την πραγματική διάσταση του πολυσήμαντου πεδίου που αποτελεί η καλλιτεχνική έκφραση στο Δημόσιο χώρο. Ένα άλλο ενδιαφέρον δείγμα διαφορετικού χαρακτήρα υπήρξε η φετινή πρόταση του δήμου της Αθήνας για τις εορταστικές εκδηλώσεις των Χριστουγέννων. Ακολουθεί απόσπασμα δήλωσης του Δημάρχου: «Οι εκδηλώσεις και τα εορταστικά δρώμενα θα πραγματοποιηθούν σε τρεις κεντρικές πλατείες, 17 γειτονιές και 11 πολιτιστικά κέντρα, με δέκα θεματικά φεστιβάλ στα οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 700 καλλιτέχνες, έναντι συμβολικής αμοιβής, για 30 μέρες και νύχτες. Θέλαμε μια γιορτή της πόλης από την ίδια την πόλη. Κινητοποιήσαμε όλες τις δυνάμεις του δήμου και απευθυνθήκαμε στο ανθρώπινο κεφάλαιο της πόλης, τους δημιουργούς, τις καλλιτεχνικές ομάδες, τους νέους. Κι εκείνοι ανταποκρίθηκαν. Έτσι διαμορφώθηκε το πλούσιο αυτό πρόγραμμα των χριστουγεννιάτικων εκδηλώσεων και μάλιστα με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, αφού αντιστοιχεί στο 1/10 του περσινού. Οι συμμετέχοντες στέλνουν επιπλέον ένα μήνυμα που έχουμε όλοι ανάγκη. Το μήνυμα της συμμετοχής, της ευθύνης και της αλληλεγγύης, γιατί στην πρωτόγνωρη κρίση που βιώνουμε, η ανιδιοτελής προσφορά τους ανοίγει έναν καινούργιο δρόμο για τον δήμο μας. Πολύ περισσότερο που συμβαδίζει με τις πολύμορ-
2011 2 5
11
12
2 2011
φες πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται, από διάφορες πλευρές, για τη συνδρομή προς αυτούς που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Είναι πρωτοβουλίες ελπιδοφόρες, που ξαναφέρνουν στην πόλη την έννοια της συλλογικότητας, της κοινής ευθύνης γι’ αυτό που υπάρχει και της κοινής προσπάθειας για να το κάνουμε καλύτερο. Που ενισχύουν το αίσθημά μας ότι όλοι ανήκουμε εδώ, ότι όλοι μαζί διαμορφώνουμε την κοινή μας ταυτότητα.» Το ύφος και το περιεχόμενο της παραπάνω δήλωσης αλλά και το αποτέλεσμα της διεξαγωγής των εορταστικών καλλιτεχνικών εκδηλώσεων μας δημιουργούν αντίστοιχα κάποιους προβληματισμούς. Αναρωτιόμαστε πώς ένας δημόσιος φορέας που δηλώνει πως μέλημά του είναι η κοινωνική αλληλεγγύη, η καλλιέργεια της συλλογικότητας και η προάσπιση της χαράς των πολιτών, κάνει έκκληση για συμμετοχή στους καλλιτέχνες εκείνους που όταν κάνουν τις παραστάσεις τους στο Δημόσιο χώρο εκτός εορτών θεωρούνται παράνομοι και διώκονται από τις δημοτικές αρχές. Και τους καλεί όχι απλώς να συμμετάσχουν, μα να το κάνουν προτείνοντάς τους μία ‘συμβολική’ αμοιβή, λες και ελλείψει - λόγω συνθηκών - ιδιωτικής εταιρείας παραγωγής καλούνται οι καλλιτέχνες να λειτουργήσουν ως ‘συμπαραγωγοί’ της διοργάνωσης. Δεν εξετάζουμε τα παραπάνω παραδείγματα για να κρίνουμε τους ίδιους τους θεσμούς μα τον τρόπο λειτουργίας τους και να καταφέρουμε να απαντήσουμε τα ερωτήματα που προκύπτουν όσον αφορά στις προτεραιότητες βάσει των οποίων αυτοί διαμορφώνουν την ‘κοινωνική’ τους πολιτική. Όταν οι προτάσεις των δημοσίων φορέων είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το συμφέρον της ιδιωτικής πρωτοβουλίας δεν μπορούμε παρά να αναρωτηθούμε από πού πηγάζει όλο αυτό το ενδιαφέρον για το Δημόσιο χώρο. Όταν οι προσεγγίσεις παραμένουν τόσο επιφανειακές και αρκούνται στην
απλή παρουσίαση κάποιας ‘εστέτ’ αντίληψης της τέχνης χωρίς να επιδιώκουν την ουσιαστική επικοινωνία, δεν μπορούμε παρά να αναρωτηθούμε για το κατά πόσο όλοι αυτοί οι φορείς έχουν ως γνώμονα την άμεση και λειτουργική επαφή με τους πολίτες - αποδέκτες. Γιατί μπορούμε να δεχθούμε πως ένας καλλιτέχνης του Δρόμου μπορεί πιθανόν να αισθάνεται κάποια ολοκλήρωση ακόμα κι αν κατάφερε να επικοινωνήσει κάτι έστω και με έναν από τους πενήντα ανθρώπους που αποτελούσαν τον κύκλο γύρω από την παράστασή του, μα το να προσπαθήσουμε να χωρέσουμε και να δικαιολογήσουμε την πολιτιστική πολιτική των μεγαλύτερων φορέων της χώρας βάσει της ίδιας φιλοσοφίας φαντάζει τουλάχιστον θλιβερά αστείο αν όχι και επικίνδυνο. Η έννοια του Δημόσιου χώρου σηματοδοτεί πρωτίστως το αναφαίρετο δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης. Και η παρουσία της Τέχνης στο Δημόσιο χώρο έχει ως στόχο την υπεράσπιση αυτού του δικαιώματος. Δεν έχει ως στόχους ούτε το να μεταμορφώσει το κέντρο της πόλης σε μία γιγαντιαία γκαλερί, ούτε το να ντύνει τους δρόμους της με τη φορεσιά μίας χριστουγεννιάτικης παιδικής χαράς. Η Τέχνη υπάρχει στο Δρόμο για δημιουργήσει συνθήκες ουσιαστικής επικοινωνίας και συνεύρεσης. Το μόνο συμφέρον που έχει να εξυπηρετήσει είναι αυτό των συμπολιτών και κανένα άλλο. Και έτσι θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται τόσο από τους φορείς, δημόσιους και ιδιωτικούς, όσο και από τους ίδιους τους καλλιτέχνες. Μόνο βάσει μίας τέτοιας φιλοσοφίας είναι εφικτή η διαμόρφωση μίας κοινής ταυτότητας. Και αυτό σίγουρα όχι χάριν της καλλιτεχνικής δημιουργίας μα για την κάλυψη βασικότερων αναγκών. Γιατί η πικρή αλήθεια των ημερών μας είναι πως δεν χρειάζεται τέχνη για να κατέβεις στο δρόμο, μα ανάγκη. Ανάγκη για συνεύρεση και ελεύθερη έκφραση.
2011 2012 2 6
13
14
2 2011
H JAZZ ΣΤΟ ΧΑΡΤΙ
Κείμενο: Παναγιώτης Βέτσικας
Cool jazz, modal jazz
Τ
ο bebop άρχισε να “ηρεμεί” με τη δημιουργία της cool jazz. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, οι μουσικοί της jazz δημιούργησαν μια λιγότερο ξέφρενη, απαλότερη προσέγγιση στον αυτοσχεδιασμό, στηριγμένη στο ανάλαφρο και ξερό παίξιμο του τενορίστα του swing, Lester Young.Το αποτέλεσμα ήταν ένας άνετος και χαλαρός ήχος που χαρακτηρίστηκε ως “cool”.
O τρομπετίστας Miles Davis ήταν από τους πρώτους μουσικούς του bebop που ακολούθησε το νέο ρεύμα και έγινε από τους μεγαλύτερους μεταρρυθμιστές του νέου στυλ. Το έργο του “Birth Of The Cool”, ηχογραφημένο το 19491950 με ένα εννιαμελές σχήμα, απετέλεσε το πρότυπο της cool jazz. Άλλοι αξιόλογοι μουσικοί του ρεύματος αυτού ήταν ο τρομπετίστας Chet Baker, oι πιανίστες Dave Brubeck και Lennie
2012 6
15
H JAZZ ΣΤΟ ΧΑΡΤΙ Tristano, o βιμπραφωνίστας Milt Jackson και οι σαξοφωνίστες Stan Getz, Lee Konitz, Zoot Sims, Paul Desmond και Gerry Mulligan. Πολλοί ενορχηστρωτές επίσης συνεισέφεραν στο “κίνημα” της cool jazz, όπως ο Gil Evans και ο Tadd Dameron. Οι συνθέσεις τους επικεντρωνόταν σε ηχοχρώματα και μια αργή αρμονία που δημιουργούσε τη ψευδαίσθηση του ελεύθερου χώρου. H cool jazz επέτρεπε μεγαλύτερα σχήματα: τα εννεαμελή και δεκαμελή σχήματα αντικατέστησαν τα κουαρτέτα και κουιντέτα των χρόνων του bebop. Mερικοί ενορχηστρωτές πειραματίστηκαν με την εισαγωγή και άλλων οργάνων, όπως το γαλλικό κόρνο και την τούμπα. Οι jazz μουσικοί που ηχογραφούσαν στα στούντιο του Los Angeles αμέσως ασπάστηκαν το νέο στυλ, στη δεκαετία το ‘50. Επηρρεασμένοι κυρίως από τo εννιαμελές σχήμα του Miles Davis, ανέπτυξαν αυτό που έγινε γνωστό σαν jazz της Δυτικής Ακτής (West Coast Jazz). Όπως και η cool jazz, η West Coast jazz ήταν πιό χαλαρή από το “αγχωμένο” bebop. Το μεγαλύτερο μέρος της νέας jazz ήταν γραμμένο σε παρτιτούρες, αλλά πάντα υπήρχαν ανοιχτοί χώροι για αυτοσχεδιασμούς. Αν και η West Coast jazz παιζόταν κυρίως στα στούντιο ηχογραφήσεων, υπήρχαν και ορισμένα κέντρα για live εμφανίσεις από κορυφαίους δημιουργούς. Μεταξύ τους o τρομπετίστας Shorty Rogers, ο σαξοφωνίστας Art Pepper, ο ντράμμερ Shelly Manne και ο κλαρινετίστας Jimmy Guiffre. Modal Jazz
Σ
τα τέλη της δεκαετίας του ‘50, ο τρομπετίστας Miles Davis και ο τενορίστας John Coltrane πειραματίστηκαν με κλίμακες (modes), μια προσέγγιση στη μελωδία και τον αυτοσχεδιασμό δανεισμένη κατευθείαν από την κλασική μουσική. Χρησιμοποιούσαν ένα μικρό αριθμό κλιμάκων για να δημιουργήσουν την σπονδυλική στήλη της κάθε σύνθεσης. Το αποτέλεσμα ήταν μια καθαρά μελωδική μορφή της jazz. Oι John Coltrane σολίστες πολλές φορές “εβγαιναν και έμπαιναν” ανάμεσα στις προκαθορισμένες κλίμακες για να δημιουργήσουν ένα αίσθημα έντασης και λύτρωσης. Οι ρυθμοί εκτεινόταν από αργοί μέχρι γρήγοροι, αλλά συνολικά, η μουσική είχε ένα αίσθημα περιπλάνησης και όχι βιασύνης. Για πιο εξωτικά αποτελέσματα, οι μουσικοί πολλές φορές χρησιμοποιούσαν μη ευρωπαικές κλίμακες (π.χ. ινδικές, αραβικές, αφρικάνικες) σαν μια “βάση” για τη μουσική τους. Το αόριστο τονικό κέντρο της modal jazz αποτέλεσε το εφαλτήριο για πειραματιστές της free jazz που ακολούθησαν, όπως π.χ. o Pharoah Sanders. Ανάμεσα στις κλασικές ηχογραφήσεις της περιόδου της modal jazz, εξέχουσα θέση έχουν οι συνθέσεις “Milestones”, “So What” και “Flamenco Sketches” του Miles Davis και “My Favorite Things” και “Impressions” του John Coltrane. Η Νέα Ορλεάνη είναι το μόνο μέρος που ξέρω που, όταν ρωτήσεις ένα μικρό παιδί τι θέλει να γίνει όταν μεγαλώσει, αντί να σου πεί “θέλω να γίνω αστυνομικός” ή “θέλω να γίνω πιλότος”, λέει “θέλω να γίνω μουσικός”. Αlan Jaffe Παιδοψυχολόγος
AGRIA MENTA
Κείμενo: Κατερίνα Γούναρη
Το θυμάρι και ο θυμός ο κοινότατο στην Ελλάδα θυμάρι ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών. Είναι θάμνος μικρού ύψους (30-40 εκατ. περίπου), με γκριζοπράσινο αρωματικό φύλλωμα. Το καλοκαίρι παράγει λευκά ή ροζ άνθη ανάλογα με την ποικιλία. Αναπτύσσεται σε χαμηλά υψόμετρα σε άγονους, πετρώδης τόπους.
T
Για την προέλευση του ονόματος του υπάρχουν διάφορες εκδοχές, η επικρατέστερη είναι οτι προέρχεται από το ρήμα «θύω» που σημαίνει θυσιάζω, πιθανότατα γιατί στη αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούνταν και ως θυμίαμα σε ναούς. Κατά την αρχαιότητα όμως συναντάμε κι’ άλλες εφαρμογές του θυμαριού: οι φτωχοί στην αρχαία Ελλάδα έτρωγαν ένα δυναμωτικό μείγμα από θυμάρι, μέλι και ξύδι. Οι ηλικιωμένοι κατανάλωναν ποσότητες από αφεψήματα θυμαριού για την αντιμετώπιση της άνιας. Οι ρωμαίοι στρατιώτες το χρησιμοποιούσαν για δύναμη και ενεργητικότητα, επίσης πολλοί Ρωμαίοι έκαιγαν θυμάρι για την απομάκρυνση των σκορπιών, οι Αιγύπτιοι το ονόμαζαν «Θαμ» και το χρησιμοποιούσαν σαν επουλωτικό και βαλσαμωτικό. Ο Πλίνιος το 771 π.Χ. συνιστά κομπρέσσες στο κεφάλι με αφέψημα απο θυμάρι και ξύδι για την εξάλειψη του πονοκεφάλου. Το θυμάρι ευδοκιμεί και σε μια γλαστρούλα στο μπαλκόνι μας, «αγαπά» τον ήλιο χωρίς να χρειάζεται πολύ νερό και φροντίζουμε το χώμα να έχει καλή αποστράγγιση και να μην είναι υγρό. Το συναντάμε όμως και σαν καλλιεργή-
18
6 2012
σιμο φυτό σε εύκρατα κλίματα και εδάφη με pH 5.0-8.0 και ξηρά( σε υγρά εδάφη η αρωματική αξία μειώνεται). Τα σπορόφυτα μεταφυτεύονται στο χωράφι την Άνοιξη, η έναρξη συγκομιδής ξεκινά τον δεύτερο χρόνο (ΙούνιοΙούλιο). Στην φαρμακευτική, στην κοσμετολογία και ευρύτατα στην μαγειρική συναντάμε πολλές εφαρμογές του θυμαριού. Οι διαφορετικές εφαρμογές οφείλονται στα διαφορετικά συστατικά του, που είναι πικρά στοιχεία, τανίνη, φλαβονοειδή, τριτερπενοειδή. Το πτητικό έλαιο περιέχει μεταξύ άλλων θυμόλη, καρβακρόλη, κυμόλη, λιναλόλη, βορνεόλη. Το αποξηραμένο φύλλο και άνθος προσθέτει νοστιμιά και ξεχωριστό άρωμα στα φαγητά, ενώ παράλληλα μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων του αίματος. Είναι άριστο τονωτικό για την επιδερμίδα αλλά και για την κυκλοφορία του αίματος, ανακουφίζει την αναπνοή και τονώνει το ανοσοποιητικό. Είναι επίσης εμμηναγωγό , ορεκτικό, αφροδισιακό, διουριτικό, διεγερτικό για ατονία, νευρασθένεια, κατάθλιψη και ημικρανίες. Θεραπεύει αναπνευστικά προβλήματα, γρίπη, ανακουφίζει από τον πονόδοντο, τον πονόλαιμο, τους ρευματισμούς και τις αρθρίτιδες. Οι φαρμακευτικές ιδιότητες του θυμαριού οφείλονται στο θυμέλαιο, το αρωματικό αιθέριο έλαιο του με ιδιότητες στυπτικές, τονωτικές, αντισπασμωδικές, αποχρεμπτικές, στομαχικές και αποσμητικές. Το αιθέριο έλαιο πα-
ραλαμβάνεται από τα άνθη και τα φύλλα με απόσταξη.366 Είναι ισχυρό αντιβακτηριδιακό και αντιμυκητιασικό, ενώ έχει την ιδιότητα να διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα. Το έγχυμα του χρησιμοποιείται για τις λοιμώξεις του θώρακα, κρύωμα της κοιλιάς και ευερέθιστο έντερο. Καταπλάσματα από θυμάρι χρησιμοποιούνται για την επούλωση πληγών και την εξάλειψη του κνησμού από τσιμπήματα εντόμων. Το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται για εντριβή του θώρακα, για ρευματικούς πόνους- τραβήγματα των μυών, ιδανική αναλογία για να χρησιμοποιήσετε το αιθέριο
έλαιο είναι 10 σταγόνες διαλυμένες σε 20 ml αμυγδαλέλαιο ή ηλιέλαιο. Είναι σημαντικό να τονίσουμε οτι τόσο το θυμάρι όσο και το θυμέλαιο δεν χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης διότι προκαλούν διέγερση της μήτρας. Το θυμάρι μαζί με το δεντρολίβανο αποτελούν το δεύτερο φυτό που είναι οικονομικά σημαντικό για την παγκόσμια βιομηχανία των φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών. Μολονότι η χώρα μας έχει άριστες συνθήκες για την καλλιέργεια θυμαριού, το 90% της παγκόσμιας παραγωγής καλύπτει η Ισπανία.
2012 6
19
ALCALICAS PHOTOS
Φωτογραφία: Alcalica
Winter
20
6 2012
ALCALICAS PHOTOS
2012 6
21
ALCALICAS PHOTOS
22
6 2012
ALCALICAS PHOTOS
2012 6
23
ALCALICAS PHOTOS
24
6 2012
ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ
Επιμέλεια: Η ομάδα του καφέ σκύλου
105,5 ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ: Ο πολιτισμός, η κοινωνία και η καθημερινότητα μέσα από μια συχνότητα…
Ι
σως ο τελευταίος πολυφωνικός σταθμός στο Λεκανοπέδιο της Αττικής και σίγουρα ένας από τους τελευταίους με τα παλιά χαρακτηριστικά και γερά «αντανακλαστικά» του ελληνικού ραδιοφώνου. Αυτά τα «αντανακλαστικά» δημιουργούνται κυρίως από τις γνώσεις, τη συνέπεια και όχι από τη καρατόμηση των παραγωγών ελλείψει χρημάτων αλλά και από το λόγο που έχει ή δεν έχει κάποιος όταν αποφασίζει να διαλέξει μουσικές ή κουβέντες. Δεν πάνε πολλά χρόνια όταν στην συχνότητα των 105,5 στα Αθηναικά ερτζιανά ξεπρόβαλε δειλά δειλά μια σοβαρή και συγκροτημένη προσπάθεια από γνώστες των ραδιοφωνικών, ειδησεογραφικών αλλά και πολιτιστικών πραγμάτων της χώρας.Μια αφρόκρεμα από δημοσιογράφους, καταξιωμένους και καλούς παραγωγούς, συντάκτες από μουσικά, ενημερωτικά σάιτ, γνώστες του κινηματογράφου, του ρεμπέτικου τραγουδιού αλλά και της κλασικής μουσικής.Που κολλάνε όλα αυτά και πως; Μια χαρά κολλάνε και άλλωστε όλοι οι καλοί χωράνε …στο πρόγραμμα ενός σταθμού που ξαγρυπνά παίζοντας μουσικές όχι από κονσέρβες αλλά παρουσιάζοντας αυτές τις μουσικές με πολλούς τρόπους…υπάρχουν άλλωστε πολλοί και μοναδικοί τρόποι για να πεις στο μικρόφωνο αυτά που θέλεις να πεις.Με εκπομπές λόγου και ουσίας ξεκινά από το πρωί με την ειδησεογραφική του ζώνη και από το μεσημέρι μετατρέπεται σε μια …πολιτιστική πανδαισία όπου παρουσιάζονται όλα τα παραπάνω που προαναφέραμε αλλά και πολλά άλλα. Αλλα και οι εκπλήξεις δεν λείπουν από την ατζέντα του ραδιοφώνου που …σκαρφάλωσε στους 105,5 και μένει πιστό στις …προγραμματικές του δηλώσεις. Ποιες είναι αυτές; «Ότι αποτελεί έναν εναλλακτικό δίαυλο επικοινωνίας και ενημέρωσης. Δίνει φωνή σε εκείνους που
26
2 2011
τους τη στερούν, υπερασπίζεται τα κοινωνικά δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες. Έχει άποψη για το ραδιόφωνο που λείπει από τα ερτζιανά της χώρας, επιδιώκει να καλύψει τα μεγάλα κενά που αφήνει πίσω της η κατευθυνόμενη και μαζική ενημέρωση, δίνει απαντήσεις στην εμπορευματοποίηση των μουσικών μας ακουσμάτων». Όλα τα παραπάνω όμως δεν θα είχαν καμία μα καμία σημασία αν δεν είχαν τροφοδοτηθεί από την κουλτούρα, το πνεύμα και τον …πλουραλισμό απόψεων και γνώσεων που μπαινοβγαίνουν στο στούντιο του σταθμού καθημερινά –και όχι μόνο τις καθημερινές– από το πρωί μέχρι το βράδυ. Και εδώ ίσως και να υπερθεματίσουμε σε ένα βαθμό αλλά καταλυτικό ρόλο σε αυτό έχει παίξει και ο Διευθυντής προγράμματος του σταθμού –με μεγάλη και σημαντική θητεία σε επίσης μεγάλα και σημαντικά ραδιόφωνα– ο Βαγγέλης Βέκιος. Στον ίδιο πιστώνεται και η πολύ καλή δική του εκπομπή «στις όχθες του Ιλισσού» που παρουσιάζει από την αρχή της λειτουργίας του σταθμού όταν ακόμα το Κόκκινο ήταν σε περισσότερο δοκιμαστική φάση και δοκίμαζε και αυτό τις αντοχές του. Μέχρι που οι αντοχές δυνάμωσαν και ξεπέρασαν τον σκόπελο της κομματικής ταυτότητας και πήγαν παραπέρα. Από τις 6 Φεβρουαρίου του 2006 κύλησε πραγματικά πολύ νερό στο αυλάκι στο δέκτη των 105,5. Πολλές εκπομπές, πολλές φωνές, πολύ ζωντάνια και περάσματα από τους Portishead στον Δήμο Μούτση και από κει ποιός ξέρει που… Πως γίνονται αυτά τα περάσματα; Όταν έχεις ανακαλύψει τη μαγεία του ραδιοφώνου και τα συστατικά της. Ε αυτά τα συστατικά μας τα παρουσιάζουν σωστά σε αυτή τη συχνότητα δίνοντας μια πολυγευστικότητα και μια πολυχρωμία στους μάλλον γερασμένους μεγάκυκλους των Αθηναικών fm.
ΓΙΟΓΚΑ ΡΟΥΜ
Κείμενο: Αλεξάνδρα Κανάκη
Χαιρετισμός στον ήλιο ίμαστε ήδη στο 2012, στο πρώτο τεύχος του νέου έτους, και ξεκινάμε πιο δυναμικά βλέποντας την κάθε μας μέρα σαν πρώτη, της υπόλοιπης ζωής μας, γιατί μόνο από μέσα μας, εμείς θα φέρουμε την αλλαγή που επιθυμούμε. Όπως έχουμε αναφερθεί και σε προηγούμενα τεύχη, το δυσκολότερο για έναν μέσο άνθρωπο, φαίνεται να είναι, η κυριαρχία και η συγκέντρωση του νου, προκειμένου να φτάσει σε κατάσταση διαλογισμού. Ένα από τα βήματα της κυριαρχίας του νου, σύμφωνα με την φιλοσοφία της γιόγκα, είναι η κυριαρχία του σώματος. Το σώμα για να μπορέσει να μείνει ακίνητο, σε θέση διαλογισμού, με κάθετη την σπονδυλική στήλη, πρέπει να μην υποφέρει. Η άσκηση, λοιπόν, του σώματος βοηθάει στην συγκέντρωση. Ο χαιρετισμός στον ήλιο είναι μια σειρά δώδεκα θέσεων. Στο παρακάτω σχήμα και πίνακα
Ε
28
6 2012
μπορούμε να τις δούμε μια-μια, την προτεινόμενη αναπνοή και, ενδεικτικά (χωρίς να είναι απόλυτο), την συγκέντρωση στα κέντρα ενέργειας (μπορεί να διαφοροποιηθεί ανάλογα με το τι θέλουμε να πετύχουμε) και τον αντίστοιχο ήχο. Η στάση της σανίδας, στην πέμπτη θέση μπορεί να αντικατασταθεί με την στάση του σκύλου της όγδοης θέσης. Επίσης, στον πρώτο κύκλο, μπορούμε να ξεκινάμε με το αριστερό πόδι πίσω. Προσπαθούμε η κίνηση και η αναπνοή να είναι αργές και αρμονικές, Προοδευτικά αυξάνουμε τις επαναλήψεις και την ταχύτητα εναλλαγής από την μια θέση στην άλλη, πάντα σε αρμονία με την αναπνοή. Ενδεικτικό, για να βεβαιωθούμε ότι διατηρούμε σωστή την αναπνοή μας, είναι να μην λαχανιάζουμε. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η άσκηση αυτή είναι πανάκεια για την πλήρη αναζωογόνηση και ασφαλώς έχει ωφέλιμα αποτελέσματα για όλα τα σημεία και συστήματα του σώματος. Γενικά,
ΓΙΟΓΚΑ ΡΟΥΜ
Σχήμα: ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ (SURIA NAMASKARA) είναι καλή προετοιμασία, ζεσταίνει το σώμα, εφαρμόζεται σαν απλή αερόβια άσκηση, τονώνει τους μυς, επισπεύδει και εντείνει την αναπνοή χωρίς να κουράζει. Εκτός όμως από τον χαιρετισμό στον ήλιο, που συστήνεται ανεπιφύλακτα, αναφέρονται, πα-
ρακάτω, τρία σύντομα προγράμματα ασκήσεων για την βελτίωση συχνών σωματικών προβλημάτων. Δεν παραλείπουμε την προθέρμανση και, μετά το τέλος των ασκήσεων, την χαλάρωση και τον διαλογισμό. Απολαμβάνουμε το πρόγραμμα και βιώνουμε ότι η θεραπεία γίνεται «τώρα».
1ος Κ ύ κ λ ο ς ΘΕΣΗ 1η 2η 3η 4η 5η 6η 7η 8η 9η 10η 11η 12η
ΣΤΑΣΗ
ΑΝΑΠΝΟΗ
προσοχής εισπνοή-εκπνοή κάμψη πίσω εισπνοή όρθια τσιμπίδα εκπνοή Δ.πόδι πίσω εισπνοή σανίδα εκπνοή 8 σημεία* άπνοια κόμπρα εισπνοή σκύλος με το κεφ. Κάτω εκπνοή Δ.πόδι μπροστά εισπνοή όρθια τσιμπίδα εκπνοή κάμψη πίσω εισπνοή προσοχής εκπνοή
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ANAHATA (ΚΑΡΔΙΑ) VISHUDDHI (ΛΑΙΜΟΣ) SVADDHISTANA (ΚΟΙΛΙΑ) AJNA (ΜΕΤΩΠΟ) VISHUDDHI MANIPURA (ΗΛΙΑΚΟ ΠΛ.) SVADDHISTANA VISHUDDHI AJNA SVADDHISTANA VISHUDDHI ANAHATA
BIJA MANTRAS (ΗΧΟΣ) ΟΜ ΧΡΑΜ ΟΜ ΧΡΗΜ ΟΜ ΧΡΟΥΜ ΟΜ ΧΡΑΪΜ ΟΜ ΧΡΑΟΥΜ ΟΜ ΧΡΑ ΟΜ ΧΡΑΜ ΟΜ ΧΡΗΜ ΟΜ ΧΡΟΥΜ ΟΜ ΧΡΑΪΜ ΟΜ ΧΡΑΟΥΜ ΟΜ ΧΡΑ
YAM HAM VAM AUM HAM RAM VAM HAM AUM VAM HAM YAM
2012 6
29
ΓΙΟΓΚΑ ΡΟΥΜ 2ος Κ ύ κ λ ο ς ΘΕΣΗ
ΣΤΑΣΗ
ΑΝΑΠΝΟΗ
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ-ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ
1η 2η 3η 4η 5η 6η 7η 8η 9η 10η 11η 12η
προσοχής κάμψη πίσω όρθια τσιμπίδα Α.πόδι πίσω σανίδα 8 σημεία* κόμπρα σκύλος με το κεφ. Κάτω Α.πόδι μπροστά όρθια τσιμπίδα κάμψη πίσω προσοχής
εισπνοή-εκπνοή εισπνοή εκπνοή εισπνοή εκπνοή άπνοια εισπνοή εκπνοή εισπνοή εκπνοή εισπνοή εκπνοή
ANAHATA (ΚΑΡΔΙΑ) VISHUDDHI (ΛΑΙΜΟΣ) SVADDHISTANA (ΚΟΙΛΙΑ) AJNA (ΜΕΤΩΠΟ) VISHUDDHI MANIPURA (ΗΛΙΑΚΟ ΠΛ.) SVADDHISTANA VISHUDDHI AJNA SVADDHISTANA VISHUDDHI ANAHATA
BIJA MANTRAS (ΗΧΟΣ) ΟΜ ΧΡΑΜ ΟΜ ΧΡΗΜ ΟΜ ΧΡΟΥΜ ΟΜ ΧΡΑΪΜ ΟΜ ΧΡΑΟΥΜ ΟΜ ΧΡΑ ΟΜ ΧΡΑΜ ΟΜ ΧΡΗΜ ΟΜ ΧΡΟΥΜ ΟΜ ΧΡΑΪΜ ΟΜ ΧΡΑΟΥΜ ΟΜ ΧΡΑ
YAM HAM VAM AUM HAM RAM VAM HAM AUM VAM HAM YAM
*Θέση στήριξης σε 8 σημεία: δάχτυλα ποδιών, γόνατα, στήθος, παλάμες και μέτωπο.
1ο. Αυτοθεραπεία για πόνους στη μέση: Α. Όταν είναι σε κρίση: Β. Όταν η κρίση έχει περάσει: όλες οι προηγούμενες και I. Τέντωμα προς τα πάνω IV. Άρσεις ποδιών II. Άσκηση απελευθέρωσης αερίων V. Γάτα III. Στάση προσευχής VI. Ακρίδα IV. Σφίγγα V. Κόμπρα 2ο. Αυτοθεραπεία για δυσκοιλιότητα: - Εναλλασσόμενη Αναπνοή – Χαλάρωση – όχι άμυλο στη διατροφή, αλλά τροφές με ίνες – όχι γαλακτερά – 6-8 ποτήρια νερό ημερησίως – όχι καθαρτικά – άνετα ρούχα. Ασκήσεις: I. Περιστροφές κεφαλιού V. Κόμπρα (& κόμπρα με στροφές) II. Τεντώματα προς τα πάνω VI. Ακρίδα III. Κάμψεις στο πλάι (γοφούς) VII. Απελευθέρωση αερίων IV. Αιώρα 3ο. Αυτοθεραπεία για τους πόνους στον αυχένα: I. Περιστροφές κεφαλιού V. Κόμπρα II. Πολεμιστής ΙΙΙ (με στήριξη των χεριών σε καρέκλα) VI. Ακρίδα (& βάρκα) III. Γάτα (& Ισορροπία χεριών ποδιών) VII. Απελευθέρωση αερίων IV. Γέφυρα VIII. Ξαπλωτό τέντωμα Όποιες από τις ασκήσεις ή τεχνικές αναφέρονται, στην στήλη μας, μπορούν να λειτουργήσουν και ανεξάρτητα από το πλαίσιο της γιόγκα, σαν απλές εφαρμογές στην καθημερινή ζωή μας, η σαν συμπληρωματική θεραπεία. Εξαρτάται πάντα από μας και τι θέλουμε να πετύχουμε. Ο καθένας είναι ελεύθερος να επιλέξει, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του και την επιθυμία του J.
30
6 2012
Κείμενο, μτφρ: Κατερίνα Χατζή
ΜΟΥΣΙΚΟ ΧΩΡΙΟ;
Από την Ανατολή στη Μεσόγειο και πίσω… O Omar Faruk Tekbilek γεννήθηκε στην Τουρκία το 1951 και είναι ένας από τους πιο σπουδαίους μουσικούς τόσο της χώρας του όσο και της παγκόσμιας έθνικ μουσικής.Καταξιωμένος φλαουτίστας –με αυτό το όργανο έχει συστηθεί και έχει αγαπηθεί από το μουσικόφιλο κοινό- αλλά και ένας συνθέτης με πραγματικά μεγάλους μουσικούς ορίζοντες ξεχώρισε γρήγορα και έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής τόσο για τη δεξιοτεχνία του όσο και για το καλλιτεχνικό του έργο που αποτυπώθηκε σε αρκετές δισκογραφικές καταθέσεις. Εχει γίνει ένας από τους πιο ξεχωριστούς και σημαντικούς μουσικούς που έχει κερδίσει τους πάντες : Από το κοινό που αρέσκεται στο να ακούει μουσική, αυτούς που ψάχνουν το κάθε τι «περίεργο» στη δισκογραφία, από τους λάτρεις της δεξιοτεχνίας αλλά και αυτούς που ψάχνουν στον κόσμο σε κάθε του γωνιά …world music.Το πιο σπουδαίο όμως στην όλη ιστορία του Τούρκου μουσικού που ταξιδεύει παντού με τους φίλους του κουβαλώντας τα όργανα του και τις ιδέες του είναι ότι τον ακούνε πολλοί νέοι ακροατές ανάμεσα τους και πολλοί μουσικοί.Ισως είναι το επιστέγασμα της καθολικής αναγνώρισης στο πρόσωπο του και στον τρόπο που περνάει τη μουσική του αλλά και η μεγάλη του άνεση στο να ξεδιπλώνει …νότες μέσα από το όργανο που τον έκανε αγαπητό και γνωστό παντού: το φλάουτο (το έγραψα ξανά αυτό αλλά είναι γεγονός ☺). Όλα τα παραπάνω βέβαια δεν έμειναν απαρατήρητα από τη μουσική κοινότητα έχο-
ντας ως αποτέλεσμα η παρουσία του σε φεστιβάλ και συναυλίες και είναι όχι απλά συχνή αλλά συχνότατη.Βεβαίως ο ίδιος πάντα εξερευνούσε τη μουσική ασχέτως με τις εκδηλώσεις όπου έπαιρνε μέρος –ίσως μέσα από εκεί, από τη συνεύρεση του επί σκηνής με άλλους μουσικούς να ήταν η αφορμή, η αιτία να ανακαλύπτει καινούργιους μουσικούς δρόμους και τρόπους.Συνήθως μια σειρά συναυλιών αποσπά τον καλλιτέχνη από τη μελέτη του πάνω σε κλίμακες αλλά αν εμπεριέχει και το jam, τη μαγεία που στήνεται επιτόπου πάνω στη σκηνή τότε όλα φέρνουν μια στιγμή που μπορεί να αποτελέσει και το έναυσμα για καινούργιες δημιουργίες. Μια από τις δημιουργίες του Omar Faruk Tekbilek είναι και οι παραστάσεις του με το νέι σε Σούφι στυλ.Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως μέσα στα βραβεία που έχει λάβει συγκαταλέγεται και αυτό του «Καλύτερου Καλλιτέχνη της τουρκικής Βραβείο Μουσικής 2003" από την "Τουρκική Ένωση Λογοτεχνών".Στη χώρα μας ήρθε τον περασμένο Μάρτιο για δυο εμφανίσεις παρουσιάζοντας τις επιρροές του από τη μουσική της Μεσογείου αλλά και της Ανατολής «δένοντας» τες με δικά του στοιχεία. Οσο για την πιο πρόσφατη δουλειά του αυτή έλαβε χώρα τον Αύγουστο του 2011 και ήταν πραγματικά μια μουσική μάζωξη, ένα απελεθευρωτικό πανηγύρι ήχων : Με Omar Faruk Tekbilek, A.R. Rahman, Hossam Ramzy, Billy Cobham & Manu Katché το άλμπουμ "Rock η Tabla" ήταν μια μέθεξη στα αυτιά όσων το άκουσαν…
2012 6
33
Text, translation: Katerina Xatzis
Music Village?
From East to Mediterranean and back again… Omar Faruk Tekbilek was born in Turkey in 1951 and is one of the greatest musicians of both the country’s and the world’s ethnic music. Famous flutist -with this instrument has he been recommended and is loved by the audience which loves music – but also a composer with really great musical horizons succeeded quickly and fast became popular both for his virtuosity and for his artistic work which captured a record number of deposits. He has become one of the most distinguished and important musicians who has won everyone: starting from the audience which likes to hear music, those looking for something "strange" in the music industry, the lovers of skill, but also those who are looking in the world in every corner the ... world music. However, the most important in the whole story of the Turkish musician, who travels everywhere with his friends, carrying his instruments and ideas ,is that many young listeners hear him among them some musicians. Maybe this can be a universal recognition of his face and on the way he gives his music, and his great comfort to unfold ... notes through the instrument that made him famous and beloved everywhere: the flute (I wrote it again but that is a fact). All the above certainly did not remain
unnoticed by the music community, resulting in his presence at festivals and concerts which is not just common but too often. Of course he always explored the music apart from the events he took part, perhaps through that point, being on stage with other musicians was the reason, the cause of discovering new musical paths and ways. Usually a lot of concerts distract the artist from the study on the scales but if it contains the jam, the magic that is set up on the spot on stage then all bring the moment for new creations. One of Omar’s Faruk Tekbilek creations are his performances with a Sufi ney style. It is not a coincidence that among the awards he received, is one of the "Best Artist of Turkish Music Award 2003" from the "Turkish Union of Writers . "In our country he came last March for two views showing the influences of music from the Mediterranean and the East" tying "them with his own clues. As far as his most recent work , this took place in August 2011 and was really a musical meeting, a festival of free sounds: With Omar Faruk Tekbilek, AR Rahman, Hossam Ramzy, Billy Cobham & Manu Katché the album "Rock the Tabla" was a communion in the ears of those who listened it ...
2012 6
35
ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΜΠΟΥΖΟΥΚΤΣΗ
Κείμενο: Γιώργος Σταυρακέλλης
«Διασκευών το ανάγνωσμα» (Μέρος πρώτο...) Κυριακάτικο μεσημέρι στο Γουδί, παίζαμε σε ενα ρακάδικο και από τις 3 είχαμε γίνει ντίρλα. Μια παρέα ζητάει τη Φραγκοσυριανή......παίζουμε το κομμάτι στην πρώτη εκτέλεση του Μάρκου (δηλαδή γρήγορο σαν χασαποσέρβικο).Προς το τέλος του παιξίματος έρχεται ένας κύριος και μας λέει..... παιδιά όταν παίζετε,οι μαλακίες με ρέγουλα γιατί από κάτω υπάρχουν και μουσικοί..... ευνόητα ζητάμε το λόγο... Δεν έχετε κανένα δικαίωμα να κάνετε την Φραγκοσυριανή Reggae και να την τρέχετε στο θεό, κι εγώ μουσικός είμαι και δεν το ξανάκουσα αυτό το χάλι. Τι παίζετε κύριε εσείς?? Πλήκτρα παίζω απο το 60..... Καλά άντε γεια................ Μπορεί η συζήτηση να έληξε για αυτό το μεσημέρι αλλά η κουβέντα σηκώνει πολλά............. Η διασκευή λοιπόν είναι ένα θέμα για το οποίο έχουν γίνει άπειρες συζητήσεις και διαφωνίες. Ξεκινώντας όμως πρέπει να γίνει ένας ορολογικός διαχωρισμός διότι άλλο η διασκευή και άλλο η επανεκτέλεση, αυτοί οι 2 όροι πολλές φορές συνχέονται και ταυτίζονται. Οταν μιλάμε για επανεκτέλεση σημαίνει οτι παίρνεις το αυθεντικό κομμάτι και το αναπαράγεις με τα ίδια ακριβώς στοιχεία της πρώτης εκτέλεσης αλλάζοντας μόνο τους μουσικούς και τον τραγουδιστή. Οταν μιλάμε για διασκευή τότε εννοούμε μια πιο βαθιά παρέμβαση και επεξεργασία του κομματιού σε έναν η περισσότερους απο τους παρακάτω παράγοντες:
38
6 2012
@ρυθμός @μελωδική γραμμή @στίχοι
σουν κάτι διαφορετικό. Το δημοφιλέστερο επιχείρημα είναι η αλλοίωση του κομματιού και η απώλεια της αυθεντικότητας. Αρκετοί επίσης ισχυ-
Μια διασκευή μπορεί να αλλάξει ελαφρά ένα κομμάτι η να το κάνει αγνώριστο
ρίζονται οτι η διασκευή κάνει κακό στο ίδιο το κομμάτι.
είτε απο την καλή είτε από την κακή εννοια.
Κατά την δική μου άποψη μια προσεγμένη και καλοπροαίρετη διασκευή μόνο
Στο τομέα του ρεμπέτικου τραγουδιού
καλά αποτελέσματα θα φέρει παρά ζημιά
υπάρχουν πολυποίκιλες αντιδράσεις στο
θα κάνει.Για να διασκευάσεις ένα κομμάτι
άκουσμα μιας διασκευής.Οι περισσότεροι
πρέπει να το αγαπάς και να το σέβεσαι και
είναι αρκετά επιφυλακτικοί μέχρι αρνητι-
πάνω απ όλα να ΚΑΤΕΧΕΙΣ ΤΗΝ
κοί από την πρώτη στιγμή που θα ακού-
ΠΡΩΤΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ.
2011 2
39
FLASHAKI
Φωτογραφία: Μανώλης Λαγουτάρης
Καφενείο «Η Ελευθερία» (Μέρος δεύτερο…)
Κείμενο: Γιάννης Βοζίκης
Φιλμς
Μέλι Ετος: 2010 Σκηνοθέτης: Semih Kaplanoglou Διάρκεια: 103’ Σε μια απομακρυσμένη επαρχία της Τουρκίας παρακολουθούμε την ήσυχη ζωή ενός μικρού αγοριού που ζει μαζί με τους γονείς του σε ένα ξύλινο σπίτι στο δάσος. Η ηρεμία αυτή πρόκειται να διαταραχτεί, όταν ο πατέρας- μελισσοκόμος στο επάγγελμα- φεύγει προς αναζήτηση μιας πρόσφορης περιοχής για να στήσει τα μελίσσια του. Η σκηνοθεσία είναι απλή και μετρημένη με αποτέλεσμα η ταινία να μην κουράζει παρά τον αργό ρυθμό της ενώ η φωτογραφία σε καθηλώνει τόσο στις εσωτερικές όσο και στις εξωτερικές σκηνές της φύσης. Τέλος, η ερμηνεία του αγοριού αποτελεί σίγουρα έναν πολύ καλό λόγο για να δει κάποιος αυτή την ταινία.
Moneyball Ετος: 2011 Σκηνοθέτης: Bennett Miller Διάρκεια: 133’ Η ιστορία του γενικού διευθυντή της ομάδας μπέιζμπολ Oakland A’s, ο οποίος κατάφερε, εφαρμόζοντας μια πολύ διαφορετική προσέγγιση στην επιλογή και αξιολόγηση των παικτών, όχι μόνο να αναδιαρθρώσει την ομάδα αλλά να την οδηγήσει και σε μια σειρά από πολύ σημαντικές νίκες παρά το γεγονός πως επρόκειτο για την «φτωχότερη» ομάδα του πρωταθλήματος αλλάζοντας έτσι τον τρόπο σκέψης στο επαγγελματικό μπέιζμπολ και αποδεικνύοντας πως τα λεφτά δεν είναι το σημαντικότερο πράγμα σε ένα άθλημα (αν και βέβαια τα λεφτά μένουν πάλι στα χέρια των λίγων.) Η ταινία αν και από σκηνοθετική και σεναριακή άποψη, δεν παρουσιάζει κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον, είναι ωστόσο μια ακόμη ευκαιρία για να αναγνωρίσουμε το ταλέντο του Μπράντ Πητ, ο οποίος και πρωταγωνιστεί στο ρόλο του διευθυντή.
2012 6
45
Πες μου τ’ όνομα σου Ετος: 2010 Σκηνοθέτης: Michel Leclerc Διάρκεια: 100’ Η Μπάγια είναι μια νεαρή αριστερή ακτιβίστρια με αραβικές ρίζες που έχει βρει έναν πανέξυπνο τρόπο να πείθει πολιτικά διαφωνούντες άντρες να ασπαστούν τις απόψεις της: το σεξ. Ο Άρθουρ μεγαλώνει σε μια οικογένεια εβραϊκής καταγωγής η οποία αρνείται να αποδεχτεί και να μιλήσει για το παρελθόν της. Δυο άνθρωποι με εντελώς διαφορετικές καταβολές, που τους ενώνει όμως η πραγματικότητα σε μια κοινωνία των διακρίσεων και που μέσα από καταστάσεις πανέξυπνου χιούμορ και τραγελαφικών σκηνικών μας παρουσιάζουν μια υπέροχη κωμωδία με δυνατό πολιτικό μήνυμα.
5 days of war Ετος: 2011 Σκηνοθέτης: Renny Harlin Διάρκεια: 113’ Ο Τόμας Άντερς είναι ένας αμερικανός πολεμικός ανταποκριτής, γνωστός για τον ριψοκίνδυνο χαρακτήρα του. Όταν μαθαίνει λοιπόν πως υπάρχει αναταραχή στα σύνορα Ρωσίας- Γεωργίας σπεύδει στην Τιφλίδα μαζί με τον κάμεραμαν του Σεμπάστιαν. Στην αναζήτηση ενός καλού ρεπορτάζ θα γνωρίσει την Τάτια, μια Γεωργιανή που ψάχνει να βρει την οικογένεια της που αγνοείται μετά από έναν βομβαρδισμό, την οποία και αποφασίζει να βοηθήσει. Οι τρεις τους θα γίνουν μάρτυρες εγκλημάτων πολέμου, τα οποία και βιντεοσκοπούν και θα προσπαθήσουν με κίνδυνο της ζωής τους να προβάλουν τα πλάνα αυτά σε κάποιο διεθνές δίκτυο ώστε να λάμψει η αλήθεια. Βέβαια, στην ταινία μόνο η αλήθεια δεν λάμπει αφού προσδιορίζονται καθαρά οι ρόλοι του καλού (Γεωργία) και του κακού (Ρωσία), χωρίς κανένα ίχνος αντικειμενικότητας, με τον πρόεδρο Σαακασβίλι να παρουσιάζεται σχεδόν σαν άγιος. Πολύ κακό σενάριο με συναισθηματικές εξάρσεις που δεν έχουν βάση και αδιάφορη σκηνοθεσία.
46
6 2012
ΑΝΑΜΟΧΛΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Κείμενο, φωτογραφία: Στέφανος Γούναρης
Επαρχιακή Φιλαρμονία Μέρος πρώτο: Μουσική Παιδεία Στη μνήμη του Νικηφόρου Ρώτα… ο άρθρο αυτό θα διαρθρωθεί σε δύο μέρη, ένα εισαγωγικό για την πορεία της γενικής παιδείας και της μουσικής παιδείας, όπου θα αναλυθούν συνοπτικά οι απαρχές της συγκέντρωσης και μετάδοσης γνώσεων στους ανθρώπους, και ένα δεύτερο όπου θα γίνει μια παρουσίαση και μια γνωριμία με τον «άγνωστο» κόσμο των επαρχιακών φιλαρμονικών, την οργάνωση τους, τους εθελοντές που τις απαρτίζουν, την πολιτιστική τους προσφορά και την γνώση, όχι μόνο μουσική, που λαμβάνουν οι συμμετέχοντες.
T
48
6 2012
Ξεκινάμε με την αποσαφήνιση ενός ορισμού. Ή καλύτερα με την σε βάθος διερεύνηση ενός ορισμού, αλλά όχι με την χαοτική και βαθειά φιλοσοφημένη ανάλυση του, αλλά με την πολύ απλή απογύμνωση του, με τρόπο ώστε να είναι κατανοητή σε όλους και φυσικά προσβάσιμη στον οποιοδήποτε. «Παιδεία». Βαριά και μεγάλη έννοια, πολύ πιο πάνω από εμάς και καλύπτοντας ένα φάσμα πραγμάτων που ούτε καν μπορούμε και θέλουμε να διανοηθούμε το μέγεθος της. Αυτή είναι η αρχή της χαοτικής διερεύνησης. Ένα σύνολο πρακτικών και θεωρητικών εννοιών
ΑΝΑΜΟΧΛΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ που διδάσκονται στα μέλη ενός κοινωνικού συνόλου με σκοπό την μετάδοση γνώσεων για την καλυτέρευση της διαβίωσης τους σε αυτό τον πλανήτη. Η απογύμνωση της έννοιας «Παιδεία». Σε αρκετούς μεγάλους πολιτισμούς ανά τους αιώνες της ύπαρξης του ανθρώπου, προηγμένους πολιτιστικά, ίσως θα με διόρθωναν κάποιοι, ερμηνεύοντας με αυτόν τον τρόπο το «μεγάλους», η παιδεία, η εκπαίδευση δηλαδή των ανθρώπων, ήταν ένα κεφαλαιώδους σημασίας ζητούμενο. Πολύ πριν την ανακάλυψη της γραφή και της ανάγνωσης, πολύ πριν καν την εξέλιξη της ομιλίας και την συγκρότηση της σε γλώσσες και διαλέκτους, τα πρώτα ανθρωποειδή που είχαν αρχίσει να αναπτύσσουν συναίσθηση του εμείς εκτός από το εγώ, συναίσθηση της κοινωνικότητας τους δηλαδή, ξεκίνησαν να διδάσκουν τις εμπειρίες τους στα νεότερα μέλη της κοινωνίας τους, έτσι ώστε να βελτιώσουν την ζωή τους με ήδη αποκτημένες γνώσεις και να μην τις ανακαλύψουν ξανά από την αρχή, αλλά να εφορμήσουν στην ανακάλυψη νέων γνώσεων, με βάση τις παλιές, που με την σειρά τους θα τις κληροδοτούσαν στις επόμενες γενεές. Όσο και αν ξενίζει κάποιους αυτή η ανάλυση διότι δεν περιέχει κάτι το φιλοσοφημένο, διανοουμενίστικο και ακαταλαβίστικο, αυτή ήταν η απαρχή της παιδείας. Η πρακτική ανάγκη επιβίωσης του συνόλου ώθησε τους ανθρώπους στην δημιουργία της και όχι κάποια θεϊκή παρέμβαση ή κάποιος φωτισμένος ταγός. Στο πλαίσιο αυτό της εκπαιδευτικής αυτής διαδικασίας έναν από τους πρωταρχικούς και πολυσήμαντους ρόλους έπαιζε και το κομμάτι της μουσικής παιδείας. Ακριβώς για τους ίδιους λόγους που εξηγήσαμε παραπάνω, αυτούς της εκμάθησης κανόνων για την επιβίωση των ατόμων που απάρτιζαν ένα κοινωνικό σύνολο στις πρώ-
τες κοινοβιακές κοινωνίες. Αν και η εκμάθηση της μουσικής, με την μορφή της εκμάθησης ενός μουσικού οργάνου εμφανίστηκε κάπως αργότερα. Το να μαθαίνεις πώς να κρύβεσαι από φυσικούς ή όχι εχθρούς, να κυνηγάς, να πολεμάς, να βρίσκεις την τροφή σου, να γνωρίζεις και να αναγνωρίζεις τον γύρω σου φυσικό χώρο, να συνεργάζεσαι σε όλα αυτά με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας ή φυλής σου έχει κάποια λογική εξήγηση. Η μουσική που κολλάει; Ίσως για να χαλαρώνεις ακούγοντας μια γλυκιά μουσική μελωδία ή να παθιάζεσαι με έναν πολεμικό σκοπό και να πολεμάς καλύτερα. Λάθος. ΄Η τουλάχιστον όχι μόνον αυτό. Η παγιωμένη στην εποχή μας αντίληψη ότι η μουσική είναι ένα ψυχαγωγικό κομμάτι της καθημερινότητας μας αποκλειστικά, δεν ισχύει. Ισχύει μόνο γιατί έτσι εξυπηρετεί κάποιες καταστάσεις που ανάγονται σε πλαίσια πολιτικής και θα γίνει μια προσπάθεια ανάλυσης τους παρακάτω. Όποιος παρακολουθεί αυτή τη στήλη του περιοδικού θα αναγνωρίσει κάποια κοινά στοιχεία στο εναρκτήριο άρθρο της «Τα Κρουστά». Για τους υπόλοιπους θα το αναλύσουμε πάλι. Με σκοπό να επιτευχθεί η επιβίωση, τα μέλη των πρώτων οργανωμένων κοινωνιών έπρεπε να συνεργάζονται για να επιτύχουν κάποιους στόχους (το χτίσιμο μιας κατοικίας, το κυνήγι, τη καλλιέργεια της γης, την αντιμετώπιση μιας εξωτερικής απειλής κ.α.). Το κάθε μέλος έπρεπε με ακρίβεια και σαφή τρόπο να γνωρίζει τι έπρεπε να κάνει μέσα σε αυτό το σύνολο που συνεργαζόταν. Η εκμάθηση αυτών των βημάτων γινόταν μέσω και της γνώσης της μουσικής. Μαθαίνοντας να αναγνωρίζει και να μιμείται το άτομο κάποιους συγκεκριμένους ήχους, που στην αρχή ήταν καθαρά κρουστοί ήχοι ή μίμηση ήχων ζώων και συνδυάζοντας αυτούς τους ήχους με συγκεκριμένες κινήσεις σε διάφορες τελετές μύησης, μάθαινε να συνεργάζεται και να
2012 6
49
ΑΝΑΜΟΧΛΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ πραγματοποιεί έναν στόχο με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας (π.χ. κάθε κυνηγός θα έπρεπε να γνωρίζει, το τι θα έπρεπε να κάνει ακριβώς προκειμένου να μην ξεφύγει το θήραμα και να το πιάσει η ομάδα). Έτσι η μουσική συνέδεε τις γνώσεις που αποκτούσαν τα άτομα για το τι έπρεπε να πράξουν και τις έμπλεκε μέσα σε μια είδους χορογραφία όπου γινόταν κατανοητό το τι έπρεπε να πράξει για την επιτυχία του σκοπού της ομάδας. Με το πέρασμα των αιώνων και την δημιουργία κοινοτήτων σε μεγάλες πόλεις, σε αστικά καλούμενα κέντρα, η μουσική παιδεία συνέχισε να κυριαρχεί με το κομμάτι της συγκίνησης, με την έννοια του συν + κινώ (της συλλογικής κίνησης), του συνόλου για την παρακίνηση της επίτευξης ενός σκοπού. Όσο ο άνθρωπος απομακρύνεται από τον φυσικό του χώρο, απομονωμένος στα αστικά κέντρα και αρχίζει να γίνεται όλο και πιο αυτάρκης σε αγαθά, αλλά και πιο ασφαλής από φυσικούς ή όχι κινδύνους τόσο αρχίζει να απομακρύνεται από την ανάγκη συνεργασίας με τους ομόφυλους του (η έννοια του ομοεθνής είναι πάρα πολύ πρόσφατη). Τότε η μουσική παιδεία σαν κομμάτι της απαραίτητης παιδείας αρχίζει να φθίνει. Στην πρόσφατη προσπάθεια της τεχνητής δημιουργίας εθνών και λαών με εθνική συνείδηση, η μουσική φορτίζεται με πλήρη συναίσθημα (αισθηματολογική έννοια του συγκινώ) χάνοντας το πρωταρχικό νόημα της φτάνοντας σε συνεχή πτώση μέχρι τις μέρες μας. Πλέον η μουσική άρχισε να εξυπηρετεί αποκλειστικά σκοπούς όχι συνεργασίας αλλά απομόνωσης των ανθρώπων. Η μουσική λειτουργεί ως συνεκτικός δεσμός μεταξύ των ανθρώπων, τους παρακινεί και προκαλεί σε συνεργασία και συλλογικότητα. Αυτές οι αρχές, με τις αλλαγές στις κοινωνικές δομές τους τελευταίους αιώνες, αποτελούσαν εμπόδιο στην διάσπαση και υπόταξη των λαϊκών στρωμάτων από την
αριστοκρατία αρχικά και την ανερχόμενη μεγαλοαστική τάξη αργότερα. Άρα κυρίως έπρεπε να χτυπηθούν τα μέσα και εργαλεία αυτών των αρχών, ένα από τα οποία είναι και η μουσική. Τα τελευταία χρόνια με το πρόσχημα της οικονομικής κρίσης και δυσπραγίας σε επίπεδο κρατών, η έλλειψη μουσικής παιδείας, οδήγησε σε διάσπαση των ανθρώπων και παθητική αποδοχή των όποιων εξυγιαντικών μέτρων και νόμων παίρνονται ερήμην τους και υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής τους σε αυτόν τον πλανήτη, με σκοπό την εξυπηρέτηση άλλων συμφερόντων. Στην Ελλάδα, καθώς η επίσημη κρατική και «δωρεάν» παιδεία έχει υποβιβάσει την εκμάθηση της μουσικής σαν ένα κομμάτι της ψυχαγωγικής παιδείας μαζί με τα καλλιτεχνικά και εμφανίζεται σε κάποιες τάξεις του δημοτικού ή βαριά μέχρι το γυμνάσιο, μπορούμε επισήμως να μιλάμε για εκμηδένιση της μουσικής παιδείας. Ο λόγος είναι ότι δεν είναι δυνατόν να εξομοιωθεί η μουσική με άλλα μαθήματα-πυλώνες της εκπαίδευσης όπως τα μαθηματικά (στα οποία βασίζεται η μουσική σημειογραφία), η φυσική, χημεία, νεοελληνική ή αρχαία γλώσσα (η μουσική δεν είναι μόνο ήχος από κάποιο μουσικό όργανο, θυμηθείτε τις πολυφωνίες) και φυσικά τα Θρησκευτικά(!). Η μουσική παιδεία δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με την εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου ή την θεωρητική γνώση αρμονίας. Η μουσική παιδεία έχει να κάνει με την ικανότητα των ανθρώπων να μπορούν να κατανοούν αυτό που ακούνε, να το αναγνωρίζουν, να το μεταφράζουν, να συγκινούνται, να παρακινούνται, να σκέφτονται, να πράττουν συλλογικά. Η μουσική παιδεία διδάσκει στους ανθρώπους πώς να συνεννοούνται, να ζουν μαζί να συνεργάζονται και να πετυχαίνουν. Συνεχίζεται…
Athens Video Art Festival from the inside!
Chapter #6 2012 EDITION */ NEW CODES EXPLORE-THINK-CREATE Η διοργάνωση θέτει ως στόχο τη συγκέντρωση πειραματικών προτάσεων σύγχρονης τέχνης στον ίδιο τόπο και χρόνο, υποστηρίζοντας την ελεύθερη έκφραση, την επικοινωνία και τη διάδραση, ενώ παράλληλα παρουσιάζει τις εφαρμογές των νέων μέσων και τεχνολογιών στις τέχνες. Με εργαλείο τις ποικίλες μορφές δημιουργίας παρουσιάζει εναλλακτικούς τρόπους «θέασης» του αστικού τοπίου, αντίληψης της τέχνης και νέους κώδικες αλληλεπίδρασης αυτής με τις σύγχρονες κοινωνίες. Πιστό στον πειραματισμό και τη διαρκή αυτοκριτική ως προαπαιτούμενα της σύγχρονης τέχνης κι εποχής καλωσορίζει το 2012, παρουσιάζοντας την όγδοη επίσημη έκδοση του κι ακολουθώντας μία διαδρομή με πνεύμα ανανέωσης. NEW CODE Οι μονάδες ενός συνόλου σχηματίζουν κώδικες και γλώσσες με τη χρήση συμβόλων, αποσκοπώντας στην κατανόηση, την αντίληψη και τελικά στη μεταξύ τους επικοινωνία. Απαραίτητη προϋπόθεση για το σχηματισμό είτε ενός συνόλου, ενός κώδικα ή μίας γλώσσας είτε της ευρύτερης επικοινωνίας αποτελεί η αλληλουχία με την οποί εξορισμού εννοείται η σειρά ανάμεσα σε ότι προηγείται και σε ότι έπεται. Η έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου, ως μονάδας ενός ευρύτερου συνόλου, για έκφραση συντελεί στην εύρεση ενός κώδικα ο οποίος πλάθεται έχοντας ως αφετηρία την αντιληπτική του ικανότητα. Κάθε κώδικας ως δομή επηρεάζει το κοινωνικό πλέγμα κι αποτελεί μορφοποιημένο σύστημα που είναι ειδικά διαμορφωμένο να επικοινωνεί μηνύματα. Ο εφήμερος χαρακτήρας της κοινωνίας οδηγεί στη διαρκή ανάπτυξη και στον επαναπροσδιορισμό νέων και προγενέστερων κωδίκων αντιστοίχως. Το καλλιτεχνικό μέσο συντελεί στην ανάπτυξη του κώδικα αφού φέρει ως όχημα τον εικαστικό προβληματισμό κι εν συνεχεία ενεργοποιεί την αισθητηριακή εμπειρία του θεατή. Η πρώτη ύλη που προκύπτει μέσω
της καταγραφής, της ενεργοποίησης του χώρου, της οικειοποίησης του σώματος φιλτράρεται και σχηματίζει μία νέα γλώσσα επικοινωνίας. Η εξερεύνηση του νέου κώδικα επικοινωνίας θα αποτελέσει νέο σημείο επαφής με το κοινό δημιουργώντας μία αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στον καλλιτέχνη και στο θεατή, κατάσταση που κρίνεται αναγκαία από τις απαιτήσεις της εποχής. Το Athens Video Art Festival είναι ένας ζωντανός οργανισμός που δημιουργήθηκε κι αναπτύχθηκε μέσα στο περιβάλλον της σύγχρονης τέχνης και κοινωνίας ως σύνολο ποικίλων καλλιτεχνικών και κοινωνικών προβληματισμών. Μέσω της δομής της ετήσιας διοργάνωσης του προσπαθεί να συνεισφέρει στην ευρύτερη αντίληψη και κατανόηση με σκοπό την επικοινωνία μηνυμάτων έχοντας ως βασικό συστατικό του τη σχέση ανάμεσα στη διοργάνωση και τους ανθρώπους που τη στηρίζουν, το κοινό και τους καλλιτέχνες. Παρουσιάζοντας μία εναλλακτική οπτική της διαδρομής των ψηφιακών τεχνών και της σχέσης τους με τη διαρκώς μεταβαλλόμενη καθημερινότητα, το New Code, επανασυστήνει τη διοργάνωση. Screenings – Exhibitions – Presentations – Workshops – Live acts Το Athens Video Art Festival προσκαλεί ετησίως καλλιτέχνες, σπουδαστές και λάτρεις των τεχνών να καταθέσουν τις ιδέες και τα έργα τους, ενώ το πρόγραμμα του συμπληρώνεται με ποικίλες παράλληλες δράσεις· από την παρουσίαση ξένων διοργανώσεων κι αφιερωμάτων έως τα διαδραστικά εργαστήρια και την αλληλεπίδραση της εικόνας με τον ήχο – μέσω συναυλιών - το φεστιβάλ αποσκοπεί να υπογραμμίσει τον επικοινωνιακό χαρακτήρα των τεχνών. Το πρόγραμμα αποτελείται από πέντε ενότητες που αναδεικνύουν όλες τις πτυχές και τους βασικούς σκοπούς του. Πιο συγκεκριμένα: Screenings Προβολές βίντεο τέχνης, animation κι αρχειακού υλικού Exhibitions Εκθέσεις web art, ψηφιακής εικόνας, εγκαταστάσεων και βίντεο εγκαταστάσεων
2012 6
51
Athens Video Art Festival from the inside!
Presentations Παρουσίαση αφιερωμάτων εμπνευσμένων από την ιστορία των ψηφιακών τεχνών, ξένων διοργανώσεων κι οργανισμών Workshops Ειδικά διαμορφωμένα εργαστήρια που καλούν το κοινό να συμμετάσχει και να ανακαλύψει τις δυνατότητες των ψηφιακών μέσων Live acts Performances, video performances και μουσικό line up OPPORTUNITIES Το Athens Video Art Festival αποτελεί ένα ζωντανό κύτταρο της κοινότητας από την οποία καθημερινά εμπνέεται και μέσα στην οποία δραστηριοποιείται. Χρόνο με το χρόνο εξερευνά τα διαφορετικά σημεία «συνάντησης» ανάμεσα στην τέχνη και την τεχνολογία. Προσκαλεί ανθρώπους με διαφορετικά υπόβαθρα να συμμετέχουν σε αυτό ως μέρη της ευρύτερης αστικής κουλτούρας συνεισφέροντας στην ετήσια πραγματοποίηση του. Call for volunteers Αναζητούμε ενθουσιώδη άτομα με ειλικρινές πάθος για τις ψηφιακές τέχνες, τις νέες τεχνολογίες και τη μουσική, καλώντας τους να αναλάβουν ποικίλες αρμοδιότητες και να γίνουν μέρος της ομάδας του Athens Video Art Festival. Οι αρμοδιότητες τους περιλαμβάνουν curatorial assistance, brainstorming, επικοινωνία, εγκατάσταση/απεγκατάσταση διοργάνωσης, διασύνδεση με τους καλλιτέχνες και ξενάγηση τους ενώ τα οφέλη που προκύπτουν είναι πολλαπλά· εξοικείωση με τo event management, κοινωνική κι επαγγελματική δικτύωση. Η πρόσκληση αφορά τόσο το διάστημα του καλέσματος συμμετοχής (Ιανουάριος 2012 – Μάρτιος 2012) όσο και την περίοδο της διοργάνωσης (Μάιος 2012), ενώ οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επιλέξουν την περίοδο απασχόλησης τους βάσει των δεξιοτήτων τους, των πεδίων ενδιαφέροντός τους και του προγράμματός τους. Περισσότερες πληροφορίες: Tel: +30 211 7108073 / +30 210 3230008, Email:
52
6 2012
Κείμενο, φωτογραφία: Η ομάδα του Athens Video Art Festival
volunteers [at] athensvideoartfestival.gr, Facebook: www. facebook.com/#!/AthensVideoArtFestival CALL FOR ENTRIES Ακολουθώντας τις βασικές αρχές του, το φεστιβάλ προκαλεί τους δημιουργούς να αναπτύξουν τις ιδέες τους πειραματιζόμενοι πάνω στην πλατφόρμα των νέων τεχνολογιών χωρίς οποιοδήποτε θεματικό περιορισμό. Categories Οι καλλιτέχνες έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν τα έργα τους για επτά κατηγορίες του προγράμματος. Πιο συγκεκριμένα: Video Art Με τη χρήση μηχανημάτων καταγραφής και του υπολογιστικού κώδικα εκφράζεται ο εικαστικός προβληματισμός προκύπτοντας μέσω του μοντάζ μία σύνθεση αναπαραγωγής της εικόνας και του ήχου Animation Απόδοση της κίνησης στην εικόνα. Η ψευδαίσθηση της κίνησης, όπου δύο αντιληπτικές οπτικές εντυπώσεις που μοιάζουν πολύ αλλά ωστόσο διαφέρουν και που προβάλλονται σε σύντομο χρονικό διάστημα, καταγράφονται ως μια ενιαία κίνηση στην αντίληψη του νου. Installations Οικειοποίηση του χώρου που ενεργοποιεί τις αισθήσεις του θεατή προσδίδοντας του μία χωροχρονική εμπειρία μέσω των στοιχείων του περιβάλλοντος τα οποία συμβάλλουν λειτουργικά κι αναπτύσσουν διαλεκτική με τα στοιχεία του έργου Digital Image Στατικές εικόνες που έχουν υποστεί επεξεργασία μέσω του κώδικα των υπολογιστικών εφαρμογών Web Art Χαρακτηριστική περίπτωση της εναλλακτικής πρότασης των ψηφιακών τεχνών· χρησιμοποιώντας αρχικά τους «προγόνους» της και στη συνέχεια την ίδια την πλατφόρμα του διαδικτύου καθώς και τα πολλαπλά εργαλεία που αυτές παρήχαν, προσφέρει στο κοινό την ευκαιρία να αλληλεπιδράσει με το
Athens Video Art Festival from the inside!
έργο παρακάμπτοντας τη στενότητα του παραδοσιακού περιβάλλοντος των μουσείων και των γκαλερί. Performance Δράση με μοναδική αναπαραγωγή που υλοποιείται μέσω της οικειοποίησης του σώματος Music Στα πλαίσια του πειραματισμού ο ήχος έχει εξελιχθεί σε ένα από τα ουσιαστικότερα συστατικά ελεύθερης έκφρασης· από τις μακροσκελείς συνθέ-
54
σεις έως τα ολιγόλεπτα samples, κι από τους φυσικούς ήχους έως τα αυτοσχέδια μουσικά όργανα τα πάντα μπορούν να μεταφραστούν σε μορφές επικοινωνίας. Για αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη διοργάνωση και δηλώσεις συμμετοχής για το κάλεσμα συμμετοχής οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκέπτονται την επίσημη ιστοσελίδα της διοργάνωσης. Συμμετοχές θα γίνονται δεκτές έως τις 15 Μαρτίου 2012. Keep in touch!
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
Κείμενο: Γιάννης Βοζίκης
Σοβιετικός Επαναστατικός Κινηματογράφος (Μέρος τρίτο…)
Οι δημιουργοί και οι ταινίες τους Αφού εξετάσαμε συνοπτικά τις βασικές κατευθύνσεις που πήρε η «συζήτηση» πάνω στην τεχνική του μοντάζ, μέσα από τις αντιλήψεις και το θεωρητικό έργο των τεσσάρων αυτών δημιουργών του σοβιετικού κινηματογράφου, θα επιχειρήσουμε μια παρουσίαση της πορείας τους στον κινηματογραφικό χώρο με συγκεκριμένες αναφορές στις σημαντικότερες ταινίες τους. O Lev Kuleshov, όπως ήδη αναφέραμε, είναι ο πρώτος σοβιετικός κινηματογραφιστής, που έδωσε τόσο μεγάλη βάση στην τεχνική του μοντάζ, επηρεάζοντας σχεδόν όλους τους ακόλουθους του σκηνοθέτες- εκτός ίσως από τον Eisenstein- στο κινηματογραφικό και θεωρητικό τους έργο.
Ο Kuleshov γεννήθηκε το 1899 στην πόλη Tambov. Το 1910, μετά τον θάνατο του πατέρα του, μετακόμισε με την μητέρα του στη Μόσχα, όπου το 1915 ξεκίνησε σπουδές ως ζωγράφος. Έναν χρόνο αργότερα, το 1916, άρχισε να εργάζεται ως σκηνογράφος στον σκηνοθέτη Evgeny Bauer. Το 1918 ξεκινά η ενασχόληση του με τον κινηματογράφο, όταν σκηνοθετεί την ταινία «Engineer Prite’s Project» («Proekt Inzheneva Praita»). Το 1919 ολοκληρώνει την επόμενη ταινία του «The Unsung Song of Love» («Presn Liubvi nedopetaia») και το 1920 ακολουθεί το «On the Red Front» («Na Kraisnom Fronte»). Εκτός από το έργο του ως σκηνοθέτη όμως, αυτή την περίδο διδάσκει στην Σχολή Κινημα-
2012 6
57
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ τογράφου της Μόσχας, ενώ εξελίσσει και το θεωρητικό του έργο. Το 1924 σκηνοθετεί ίσως την σημαντικότερη ταινία του, το «The extraordinary adventures of Mr. West in the land of Bolsheviks». Η ταινία αυτή είναι βασισμένη στις ταινίες περιπέτειας του Χόλλυγουντ (απαγωγές και καλοστημένες σκηνές μάχης είναι από τα βασικά συστατικά στοιχεία της πλοκής) αν και την ίδια ώρα αποτελεί και μια σάτιρα στο ίδιο το κινηματογραφικό αυτό είδος, όπως εμφανίστηκε στο δυτικό, και κυρίως στον Αμερικάνικο κινηματογράφο. Η ιστορία του κ. Γουέστ, αρχηγού των αμερικάνικων μυστικών υπηρεσιών, ο οποίος επισκέπτεται την Σοβιετική Ένωση για να διαπιστώσει με τα ίδια του τα μάτια πως είναι η σοσιαλιστική κοινωνία και η θετική τελικά- μετά από μια σειρά από κωμικοτραγικά γεγονότα- άποψη που αποκομίζει γι’ αυτήν, δίνει την ευκαιρία στον Kuleshov να σατιρίσει την αμερικανική κοινωνία και τρόπο ζωής, καθώς και την αντίληψη που είχε δημιουργηθεί στον δυτικό κόσμο όσον αφορά την κατάσταση που επικρατούσε στην Σοβιετική Ένωση. Ο Kuleshov γύρισε ακόμη τρεις ταινίες την περίοδο του βωβού, το «By the law» («Po Zakonu»), το οποίο είναι βασισμένο στην ιστορία του Jack London, για τους χρυσοθύρες στο Κλοντάικ, το «Your Lady Friend» («Vasha Znakomaia») για ένα ερωτικό τρίγωνο, και το «The Gay Canary» («Vesclaa Kanareika»), μια ιστορία που τοποθετείται σε ένα τουριστικό θέρετρο την περίοδο του εμφυλίου. Οι επιρροές του Kuleshov από τον φορμαλισμό, η εμμονή του με τον αμερικάνικο κινηματογράφο, ο ιδεαλισμός και η έλλειψη επαναστατικού περιεχομένου στις ταινίες του, δεν τον έκαναν πολύ δημοφιλή στο σοβιετικό κράτος. Η μετέπειτα πορεία του στον κινηματογράφο, εντοπίζεται λιγότερο στο σκηνοθετικό του έργο και περισσότερο στην θέση του ως διευθυντή στην Σχολή Κινηματογράφου της Μόσχας. O Eisenstein σπούδασε πολιτικός μηχανικός και αρχιτέκτονας στην Αγία Πετρούπολη. Μετά
58
6 2012
όμως από την Οκτωβριανή Επανάσταση, και συγκεκριμένα από το 1920 άρχισε να εργάζεται στο θέατρο Proletkult στη Μόσχα, ως σκηνογράφος. Σημαντικό γεγονός την περίοδο αυτή της ζωής του αποτελεί η συνεργασία του, έναν χρόνο αργότερα, με τον Meyerhold στο εργαστήριο σκηνοθεσίας του για το θέατρο, από τις κονστρουκτιβιστικές απόψεις του οποίου επηρεάστηκε πολύ το έργο του τόσο στο θέατρο όσο και, αργότερα, στον κινηματογράφο, ως σκηνοθέτης.Στα θεατρικά έργα που σκηνοθετεί, χρησιμοποιεί στοιχεία από την slapstick κωμωδία και την παράδοση της Comedia dell’ Arte καθώς και κινηματογραφικό υλικό, ως αφηγηματικά στοιχεία της παράστασης. Το 1924 ο Eisenstein στρέφεται αποκλειστικά στον κινηματογράφο. Στην πρώτη του ταινία «Strike» (1924), οι εργάτες ενός εργοστασίου κηρύσσουν απεργία εξαιτίας της άδικης κατηγορίας που υπέστη ένας συνάδελφος τους. Η εργοδοσία, με τη βοήθεια των αστυνομικών δυνάμεων και των απεργοσπαστών, καταπνίγει τελικά την απεργία αυτή στο αίμα. Σκοπός του Eisenstein ήταν να αναδείξει, με αυτή την ταινία, τη δύναμη που έχει το προλεταριάτο και να τιμήσει τους αγώνες του πριν την επανάσταση, διδάσκοντας έτσι τους σύγχρονους του εργάτες, την σημασία της ένωσης και της διαμαρτυρίας απέναντι στους εκμεταλλευτές του. Οι μηχανές του εργοστασίου που παρουσιάζονται άρρηκτα συνδεδεμένες με τους εργάτες, καταστρέφουν κάθε καπιταλιστική δύναμη εκμετάλλευσης. Η ταινία αυτή χρηματοδοτήθηκε από το κράτος, με την προοπτική να εξετάσει και να τιμήσει τη δράση και τους αγώνες των εργατών πριν από την επανάσταση. Στο «Strike», όπως εξάλλου και στο κατοπινό αλλά και προγενέστερο έργο του στο θέατρο, χρησιμοποιεί την μέθοδο του typage (τυπάζ), σύμφωνα με την οποία οι ηθοποιοί δεν πρέπει να είναι αναγκαστικά επαγγελματίες αλλά να είναι αναγνωρίσιμοι φυσιογνωμικά ως συγκεκριμένοι χαρακτήρες των διάφορων κοινωνικών τάξεων, από τους θεατές.
Open the disc ΜΑΡΙΑ ΠΑΝΟΣΙΑΝ – ΠΑΤΩΜΑΤΑ ΒΡΕΓΜΕΝΑ ΕΙΔΟΣ : ACOUSTIC/ELECTRO LABEL : ON AIR MUSIC
Επιτέλους ένα άλμπουμ, που αφήνει στην άκρη τις όποιες ματαιοδοξίες της σημερινής ελληνικής μουσικής πραγματικότητας, προς τέρψιν της καλλιτεχνικής δημιουργίας και της μουσικής έκφρασης. Η Μαρία Πανοσιάν λοιπόν, στο πρώτο της προσωπικό άλμπουμ με τίτλο “Πατώματα βρεγμένα”, υπογράφει η ίδια τη μουσική και την ενορχήστρωση, όπου 12 ορχηστρικά κομμάτια, ένα κομμάτι που ερμηνεύει η ίδια, αλλά και δύο από αποσπάσματα από τα βιβλία “Το ταξίδι που λέγαμε” της Αλκυόνης Παπαδάκη και “Τα μυστικά του κόσμου” της Έμιλυς Παύλου, έρχονται για να συνθέσουν ένα πολυποίκιλο πάζλ δεκαπέντε συνολικά κομματιών παρακαλώ. Κομμάτια με άρτια συνοχή μεταξύ τους και απέριττες ενορχηστρώσεις, που εκφράζουν τα προσωπικά βιώματα της καλλιτέχνιδος. Συνθέσεις που μπορεί να μην τις χαρακτηρίζουμε αριστουργήματα, σου προκαλούν όμως το ενδιαφέρον να ερωτοτροπήσεις μαζί τους, γιατί όχι και να συνουσιαστείς. Πρόκειται ουσιαστικά λοιπόν για ένα μουσικό ταξίδι, που εκφράζεται μέσω των ατμοσφαιρικών τσέλων του Σταύρου Παργινού και της Δάφνης Φαραζή, από τις σταθερές μπασογραμμές της Ζωής Ζιώγα που δένουν τις μελωδίες και κυρίως, μέσω του πιάνου της ίδιας της Μαρίας Πανοσιάν, που είναι διάχυτο ότι αποτελεί το βασικό εκφραστικό της μέσο, όχι μόνο του άλμπουμ αυτού, αλλά των εν γένει περιπλανήσεών της στην μουσική. Οι ηλεκτρονικές λούπες έρχονται για να δώσουν τον σύγχρονο τόνο στις συνθέσεις, ενώ δε λείπουν και τα φωνητικά, που διακριτικά κάνουν την εμφάνισή τους σε τρία κομμάτια, σπάζοντας το μονοπώλιο των ορχηστρικών συνθέσεων του άλμπουμ. Ενός άλμπουμ που διαθέτει αρχή, μέση και τέλος και σε κρατάει μαζί του από το πρώτο ως και το τελευταίο του δευτερόλεπτο, θέτοντας σοβαρές βάσεις για το μέλλον. Ο βράχος του δεύτερου άλμπουμ είναι πάντα δύσβατος και επίπονος και εμείς δε μένει παρά να αναμένουμε με αγωνία αν θα καταφέρει η νέα αυτή δημιουργός να αναρριχηθεί επιτυχώς. Ανδρέας Βιολάρης
2012 6
59
Open the disc Miles Davis - 1986-1991 The Warner Years Είδος : Jazz Label : Warner
Η Warner Bros είναι η τελευταία δισκογραφική εταιρεία που υπέγραψε ο μεγάλος Miles Davis, στην οποία μεταπήδησε το 1985, ύστερα από 30 συναπτά έτη δημιουργικής πορείας στην Columbia, σοκάροντας τότε τον μουσικό κόσμο. Την τελευταία λοιπόν 5ετία της ζωής του (1986 – 1991), ο Miles Davis ηχογράφησε για λογαριασμό στην Warner Bros τρία στούντιο άλμπουμ, δύο ζωντανά, αλλά και δύο σάουντρακ και η οποία Warner, με αφορμή τα 20 χρόνια από το θάνατό του, αποφάσισε αυτές τις μέρες να τα επανακυκλοφορήσει, συμπεριλαμβάνοντάς τα σε ένα καλαίσθητο Box Set από 5 CD με τίτλο “Miles Davis: 19861991 The Warner Years”. Το πρώτο στούντιο άλμπουμ λοιπόν που ηχογράφησε ο Miles στην Warner Bros είναι το περίφημο Tutu και που παραγωγός του ήταν ο πολύς Tommy LiPuma, ο οποίος μόλις είχε ενταχθεί και αυτός στο δυναμικό της Warner, ενώ ο Marcus Miller ήταν αυτός που συνέθεσε την πλειοψηφία των κομματιών, όπως επίσης είχε παρέμβει καίρια στην ενορχήστρωση. Χαρακτηριστικό του ήταν η χρήση των synthesizers, των sequencers και των drum machines, που ήταν μια τεράστια καινοτομία για τα δεδομένα της εποχής. Ανάλογης αισθητικής στούντιο άλμπουμ είναι και το Amandla (1989), το οποίο ηχογραφήθηκε το 1988 και που από πολλούς χαρακτηρίστηκε ως το Tutu II, αφού ο Marcus Miller υπογράφει και πάλι τις συνθέσεις αλλά και την παραγωγή, σε ένα ανάλογο αισθητικό περιβάλλον με αυτό του Tutu. Το κύκνειο άσμα του Miles είναι το εκστατικό Doo-Bop (1992), στο οποίο παραγωγός είναι ο ράπερ Easy Mo Bee. Δυστυχώς, οι ηχογραφήσεις του άλμπουμ έμειναν στη μέση ένεκα του θανάτου του Miles, όμως ο Bee βρήκε τον τρόπο να το ολοκληρώσει επιτυχώς, προσθέτοντας μέρη από ακυκλοφόρητα sessions του μεγάλου αυτού τρομπετίστα. To Siesta (1987) είναι ένα σάουντρακ που επιμελήθηκε και πάλι ο Marcus Miller, με την ταινία να μην αποσπάει εγκωμιαστικές κριτικές όσο και η μουσική του, ενώ το Dingo (1990) βασίστηκε σε συνθέσεις του θρυλικού κινηματογραφικού συνθέτη Michel Legrand. Το Live around the world (1996) περιλαμβάνει ζωντανές ηχογραφήσεις που πραγματοποιήθηκαν το διάστημα 1988 – 1991, ενώ το Live at Montreux (1993) είναι μια σπουδαία ηχογράφηση στο Montreux Jazz Festival 1991 της Ελβετίας, δύο μόλις μήνες πριν μας αφήσει ο Miles, όπου ο Quincy Jones είχε αναλάβει την ενορχήστρωση. Τα σπουδαία όμως δε σταματούν εδώ. Το Box Set ενισχύεται από ένα bootleg με sessions που έλαβαν χώρα πριν την ηχογράφηση του Tutu με τίτλο “The Rubberband sessions” και τελικά ολοκληρώνεται με στούντιο ηχογραφήσεις, με καλλιτέχνες στους οποίους o Miles είχε κάνει την τιμή να συμμετάσχει ως sideman (Prince, Cameo, Chaka Khan, Zucchero, Kenny Garrett, Shirley Horn). Πολλοί θεωρούν ότι η περίοδος αυτή (1985-1991) δεν ήταν και η πιο εποικοδομητική για τον Miles Davis και είχε επικριθεί ποικιλοτρόπως από τους διάφορους κακεντρεχείς μουσικοκριτικούς. Όσων όμως η ματιά είναι ευρυγώνια και είναι ορθάνοιχτοι σε νέες προκλήσεις, γνωρίζουν πολύ καλά ότι η συγκεκριμένη περίοδος ήταν μια εξίσου σημαντική και γόνιμη περίοδος για τον θρυλικό αυτόν τρομπετίστα, που πρόσθεσε ένα ακόμα λιθαράκι στην εν γένει μουσική εξέλιξη. Ένα μερακλήδικο must have κατά τη γνώμη μου Box Set, με το βρετανικό amazon να το διανέμει στην τιμή των £21.97. Ανδρέας Βιολάρης
60
6 2012
Open the disc
2012 6
61
Open the disc SOCOS AND THE LIVE PROJECT BAND – ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ ΠΟΛΕΩΝ ΕΙΔΟΣ : OTHER LABEL : PUZZLEMUSIK
Όταν έσκασε, το 2007, το καφκικό "Κάφκα" των Socos and the Live project band και, το 2009, το "objects in mirror are closer than they appear", θαύμασα την δεξιότητα και τις ευαισθησίες των εμπνευστών, δημιουργών και εκτελεστών του, αφού κατάφεραν να συνθέσουν μια πλήρη οπτικοακουστική εμπειρία που να ακούγεται παράλληλα οικεία και νέα. Με την «Ύδρα των πουλιών» ξανά- αποδέχτηκα την πολυδιάστατη προσέγγιση τους στο σήμερα, και περίμενα με ενδιαφέρον το επόμενο δείγμα έκφρασης τους, που ήρθε στο τέλος του 2011, με το «αντάρτικο πόλεων». Η παρουσία τους μέχρι τώρα, ήταν ήδη έντονα πολιτικοποιημένη, όμως εδώ διεκδικούν άμεσα ειλικρινείς απαντήσεις (όντας ειλικρινείς), ζητώντας και έχοντας σαφείς θέσεις, με ελπίδα, αλλά και με πλήρη γνώση, άρα με θλίψη και αποφασισμένη αυταπάρνηση, έτοιμοι να γίνουν (παρεμπιπτόντως, ήταν…) οι αναζητητές του «πάρτυ» και του θαμμένου τσεκουριού, στο, συμπωματικά (;) επίκαιρο «αντάρτικο πόλεων»: «Κλέφτη- κλέφτη, είσαι εδώ; Παίρνω το τσεκούρι μου και σε κυνηγώ…» Στην ιστοσελίδα τους, http://www.theliveprojectband.com/ , θα διαβάσετε όλες τις πληροφορίες που θα σας δώσουν μια ακριβή εικόνα των περί του «αντάρτικου» cd, από τους δημιουργούς, με δυνατό και λιτό λόγο. Επίσης, μπορείτε να το κατεβάσετε δωρεάν, υπάρχει, έτσι κι αλλιώς, πολιτική θέση εκφρασμένη πάνω σε αυτό. Άξιοι! Για την αισθητική (υψηλή) των στίχων και της μουσικής, το απόλυτο μέτρο είναι η δική σας κρίση, γι’ αυτό ακούστε το (σούπερ) άλμπουμ. Αν και απόλυτα του γούστου μου οι ακροβατισμοί μεταξύ Frank Zappa, Jerry Harrison, Medium- Medium και Philip Glass, το θέμα που με έβαλε σε στοχασμούς ξεπερνάει το cd: Μήπως έχουμε μαζικοποιηθεί και ουδετεροποιηθεί τόσο, ώστε η μοναξιά μας να μην μπορεί να συγκεντρωθεί και να παρακολουθήσει μια κοινή απόφαση? Μήπως η ιδία η Τέχνη, δεν έχει πια σημασία, αφού "ο γιος του σκηνοθέτη έκλασε, ζήτω το μεθάνιο"; Μήπως η μοναδική ελπίδα, ή διέξοδος, ή λύση, είναι η επιτυχής ερωτική συνεύρεση μεταξύ κλέφτη και τσεκουριού, υπό την διακριτική φροντίδα και κάλυψη του δέντρου; Ίδωμεν… Ο δίσκος πολύ καλός, συστήνεται ανεπιφύλακτα! Υπενθύμιση: Free download από http://www.theliveprojectband.com/antartiko_polewn.html. Αυτό είναι πολιτική θέση, όχι φτήνια και τζάμπα πράμα! Και, σας παρακαλώ, διαβάστε τα κείμενα που έχει ανεβάσει η μπάντα, θα δείτε το «αντάρτικο πόλεων» σαν ένα έργο πλήρες, με σαφή σκόπευση και με απλόχερη διανομή της δύναμης: να ζήσουμε! Νίκος Πάλλης
62
6 2012
Open the disc ΚΑΙΤΗ ΚΟΥΛΛΙΑ – ΓΑΛΑΖΙΟ ΣΤΟΝ ΟΡΙΖΟΝΤΑ ΕΙΔΟΣ : ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ LABEL : ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΣ / LEGEND Μια από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του παραδοσιακού τραγουδιού με μια φωνή που το ηχόχρωμα της σε παραπέμπει σε άλλες εποχές και που όταν την ακούς νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε κάποιο νησί – γιατί όχι και στην Κάλυμνο γενέτειρα της ερμηνεύτριας Καίτης Κουλλιά.Μια ξεχωριστή και αναγνωρίσιμη φωνή που σπανίζει σήμερα στο ελληνικό τραγούδι και μοιάζει λες και πατάει σε δυο δρόμους, σε δυο κόσμους : Από τη μια στην παραδοσιακή μουσική και από την άλλη στο λεγόμενο έντεχνο τραγούδι.Αλλά νομίζω πως η ίδια η λέξη τραγούδι είναι αυτή που χαρακτηρίζει την Καίτη Κουλλιά μιας και το υπηρετεί σωστά και μοναδικά και ασχολείται με αυτό αλλά και με την καταγραφή και το ψάξιμο παραδοσιακών σκοπών εδώ και αρκετά χρόνια. Σε αυτό επέστρεψε με την καινούργια της δισκογραφική εργασία που τιτλοφορείται «Γαλάζιο στον Ορίζοντα».Δεν θα λέγαμε ότι επιχειρεί να φτιάξει κάτι από το μηδέν μιας και τους σκοπούς της παράδοσης τους γνωρίζει καλά και είναι κάτι που υπάρχει μέσα της.Περισσότερο αυτή η δουλειά μοιάζει σαν μια φυσική συνέχεια της ίδιας της φιλοσοφίας και της πορείας της Καίτης Κουλλιά λες και είναι απόρροια όλων όσων έχει μέσα στο κεφάλι της που εξελίσσονται.Προσωπικά χαίρομαι καθώς αυτή η εξέλιξη συνοδεύεται από μια απλότητα και μια καθαρή αλήθεια με την οποία η ίδια προσεγγίζει το υλικό της αλλά και τις ζωντανές τις εμφανίσεις. Με μια ταπεινότητα και ευγένεια που σε κερδίζει αμέσως παρουσιάζει και εδώ ένα άλμπουμ που μπορεί να περιέχει παραδοσιακά ακούσματα εντούτοις μοιάζει ολόφρεσκο από όποια μεριά και αν το δεις.Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξαν και οι πολύ –και πολλοί…- καλοί μουσικοί που σύμπραξαν μαζί με την Καίτη Κουλλιά, γνώστες και αυτοί του παραδοσιακού υλικού (κάτι που μεταξύ μας δεν είναι καθόλου εύκολο να το γνωρίσεις πραγματικά καθώς κρύβει συνεχώς πολλές ιδιομορφίες ανάλογα με το μέρος όπου παίζονται και τραγουδούνται οι σκοποί) : Κυριάκος Γκουβέντας (βιολί), Χρίστος Τσιαμούλης (λαούτο), Ουρανία Λαμπροπούλου (σαντούρι), Γιάννης Πλαγιαννάκος (μπάσο) αλλά και άλλοι καταξιωμένοι μουσικοί που συμμετείχαν. Ενας δίσκος που κοιτάει με το βλέμμα του στον ορίζοντα και διακρίνει το γαλάζιο, την αισιοδοξία δηλαδή που πηγάζει μέσα από αυτά τα ακούσματα αλλά και που διοχετεύεται και σαν στάση ζωής γενικότερα.Εικοσιένα τραγούδια από κάθε γωνιά της Χίου, της Καλύμνου, της Σύμης, της Λέρου, της Κύθνου, της Νισύρου, της Ρόδου, των Δωδεκανήσων αλλά και μικρασιάτικα παραδοσιακά ακούσματα.Μια καλή παραγωγή και ένα πολύ φροντισμένο artwork έρχεται να προστεθεί στα παραπάνω σε μια δουλειά που κυκλοφορεί από την αξιόλογη και συνεπή εταιρεία «Μικρός Ηρως» του Αγγελου Σφακιανάκη. Αλέξανδρος Γερασίμου
2012 6
63
Μusica;
Συνέντευξη: Αλέξανδρος Γερασίμου
ΚΑΙΤΗ ΚΟΥΛΛΙΑ: Τραγουδώντας στον γαλάζιο ορίζοντα παραδοσιακούς σκοπούς…
Πότε ήταν η πρώτη φορά που ήρθες σε επαφή με αυτό που ονομάζουμε μουσική ; Η πρώτη φορά που ήρθα σε επαφή με τη μουσική ήταν όταν ήμουνα 15 χρονών τη τρίτη γυμνασίου σε κάποιες παραστάσεις σχολικές όπου τραγουδούσα σόλο.Ηταν η αφετηρία που μου δόθηκε χώρος τότε να μπορώ να τραγουδήσω.Τότε βέβαια τραγουδούσα καθαρά ερασιτεχνικά, επαγγελματικά έγινε αρκετά χρόνια μετά χωρίς να γνώριζα από τότε ότι θα δήλωνα επαγγελματίας στην πορεία. Επέστρεψες στη δισκογραφία με μια ιδιαίτερη δουλειά, με τον δίσκο «Γαλάζιο στον ορίζοντα». Μίλησε μου για αυτή την κυκλοφορία.
64
6 2012
Είναι ένα cd με παραδοσιακά τραγούδια κυρίως ήχοι και επιρροές από τα Δωδεκάνησα -όχι όλα.Είχαμε κάνει μια χρονιά κάτι συναυλίες με τον Χρίστο τον Τσιαμούλη και τον Κυριάκο τον Γκουβέντα και με αφορμή με αυτή τη συνεργασία άρχισα να ονειρεύομαι ότι μπορούμε να κάνουμε αυτή τη δουλειά και σε συνδυασμό με το ότι έκανα ένα ταξίδι στην Αυστραλία και ένιωθα πως οι μουσικές αυτές, τα παραδοσιακά τραγούδια αγαπιούνται από τους Ελληνες και πόσο ωραία με γέμιζε η ιδέα να φτιάξω ένα τέτοιο cd ήταν και ο λόγος που άρχισα να δουλεύω τα τραγούδια αυτά. Ο τίτλος «Γαλάζιο στον ορίζοντα» έχει να κάνει και με το Αιγαιοπελαγίτικο χρώμα ;
Μusica; Ο τίτλος με είχε προβληματίσει, σκεφτόμουν
ποι που ασχολούνται με κάθε μορφή τέχνης να
διάφορους τίτλους αλλά σε συνδυασμό με ότι το
έχουν την ελευθερία και να πειραματίζονται και
«Γαλάζιο στον ορίζοντα» σε σχέση με μένα που
να βλέπουν τον εαυτό τους μέσα σε αυτό το πεί-
είτε είμαι στην Αθήνα είτε σε ένα νησί μια πολύ
ραμα γιατί νιώθω ότι αλλιώς δεν γνωρίζεις και τον
ιδιαίτερη και αγαπημένη στιγμή είναι η ώρα που
εαυτό σου.Τώρα από το τι εμπνέομαι νομίζω ότι
στέκομαι και βλέπω τον ορίζοντα της θάλασ-
με εμπνέει κάθε στιγμή που έχει ζωή, που έχει
σας.Το «Γαλάζιο στον ορίζοντα» για μένα σημαί-
αλήθεια είτε είναι ευχάριστη είτε είναι δυσάρε-
νει ορίζοντας, ελπίδα, συνέχεια…και το ότι και να
στη.
συμβαίνει ορίζοντας θα υπάρχει.Και το βλέπω και συμβολικά σε σχέση με τη ζωή μου, με τον τρόπο
Ποια ήταν η κυκλοφορία που άκουσες πρόσφατα και τη χάρηκες ;
που ζούμε και το πόσο έχουμε ανάγκη ο ορίζοντας
Γενικά τώρα με τα παιδιά ακούω πολύ παιδικά
αυτός να έχει να κάνει με την καθημερινότητα
τραγούδια, μου άρεσαν πολύ οι δουλειές του Χα-
μας.
τζηπιερή με τα παιδικά τραγούδια.Συχνά μπαίνω
Κατάγεσαι από την Κάλυμνο.Το γεγονός
στο Ιντερνετ και ακούω διάφορους ερμηνευ-
αυτό σε συνδυασμό με τις ιδιομορφίες και την
τές.Μου αρέσει πολύ η Dulce Pontes και θα έβαζα
κουλτούρα του νησιού σε έχει επηρεάσει στον
και πολλές φωνές που αυτή τη στιγμή δεν θυμάμαι
τρόπο που ασχολείσαι με τη μουσική, στα τρα-
το όνομα τους αλλά που όταν μπαίνω στο youtybe
γούδια με τα οποία επιλέγεις να εκφραστείς ;
με ταξιδεύουν πάρα πολύ.Και ευτυχώς υπάρχουν
Βέβαια Γιατί υπάρχει το dna, υπάρχει η ρίζα ότι και να πω, με όποια μουσική και να ασχοληθώ είναι δεδομένο ότι η αφετηρία, η ρίζα θα έχει τη μυρωδιά, το θυμάρι, το σφουγγάρι…(γέλια).Αυτό το κουβαλάω. Κουβαλάς νομίζω και τους σκοπούς αυτού του τόπου… Ναι αλλά και σαν στάση ζωής νομίζω ότι είμαι επηρεασμένη από το νησί.
πολύ πολύ αξιόλογες παρουσίες από διάφορα μέρη της γης. Διαδικτυακοί κόμβοι και μουσική.Τελικά είναι ζευγάρι αυτά τα δυο ; Δυστυχώς ναι. Γιατί “Δυστυχώς” ; Το λέω το “Δυστυχώς” γιατί είμαι αποκομμένη από το διαδίκτυο, το τίμημα το πληρώνω και όντως
το
διαδίκτυο
προσφέρει
Τι αποτελεί πηγή έμπνευσης για σένα όταν
δυνατότητες.Νιώθω ότι κατά ένα τρόπο το διαδί-
αποφασίζεις να δουλέψεις ένα υλικό, μια δια-
κτυο είναι ένα πολύ μεγάλο δώρο εφόσον το χρη-
λογή κάποιων μουσικών θεμάτων ;
σιμοποιήσουμε δημιουργικά.Προσωπικά νιώθω
Το ένστικτο μου λειτουργεί εκείνη την
ότι δεν έχω το χρόνο να το κάνω έτσι όπως θέλω
ώρα.Υπάρχουν τραγούδια που ονειρευόμουν να
αλλά όσες φορές το κάνω βγαίνω ωφελημένη.Κά-
τα πω και όταν έβαλα τη φωνή μου ως οδηγού
ποτε θυμάμαι στην Αγγλία ήταν κάποια καταστή-
είπα “Α, αυτό ήταν ; “.Δεν μου άρεσε.Παρόλα
ματα που πουλούσαν cd και έβλεπα πόσο ακριβά
αυτά το πείραμα το έκανα.Για μένα το θέμα είναι
ήταν και δεν είχα τη δυνατότητα να τα ακούσω με
ότι είναι ωραίο να έχω την ελευθερία και άνθρω-
είχαν πάρει τα κλάματα γιατί με όσα χρήματα είχα
Μusica;
66
πόσα μπορούσα να πάρω ; Πήρα 5-6 cd αλλά δεν
Ενα άλλο σημαντικό κομμάτι με το οποίο
θυμάμαι και αν πήρα και αυτά που μου άρε-
καταπιάνεσαι τα τελευταία χρόνια είναι οι παι-
σαν.Ηθελα να πάρω κάτι που δεν το ήξερα καθό-
δικές παραστάσεις…παραστάσεις για παιδιά
λου.Παλιότερα δεν είχες την πληροφορία.Τώρα
που φυσικά έχουν έναν άλλο χαρακτήρα από τις
δεν νομίζω ότι κάποιος που θέλει την πληροφορία
ζωντανές εμφανίσεις…
του είναι αποτρεπτικό.Τώρα προσφέρεται απλό-
…και μια άλλη ροή.Παιδικές παραστάσεις πά-
χερα η πληροφορία και όπως είπα και πριν είναι
ντα λαχταρούσα να κάνω και δεν είναι τυχαίο που
ένα πολύ μεγάλο δώρο.Οπως ακόμα και το να
ξεκίνησα και με τη Μαρίζα Κωχ που συμμετείχα
μπω, να ταξιδέψω, να έχω μια επαφή, μια επικοι-
στις παιδικές παραστάσεις που έκανε.Γενικά ήταν
νωνία με έναν άνθρωπο από ένα άλλο μέρος, να
μια έντονη επιθυμία και με αφορμή το ότι γέννησα
μιλήσουμε για τη μουσική π.χ…Σίγουρα όμως
και τα παιδιά μου με ζωντάνεψε και νιώθω ότι
κρύβει και μια απάτη σε σχέση με το ποιος τελικά
κάθε φορά που βρίσκομαι σε ένα χώρο με παιδιά
επικοινωνεί το πόσο ουσιαστικό δηλαδή είναι
το ελάχιστο που μπορώ να πω είναι ότι είμαι ευ-
αυτό που ανταλάσσει και το πως επενδύουμε σε
τυχισμένη.Είναι πολύ δύσκολος χώρος με την έν-
αυτήν την εποχή.
νοια ότι εγώ ξεκίνησα με τις πιο αγαθές προθέσεις
6 2012
Μusica; πιστεύοντας ότι “α από τη στιγμή που τα αγαπώ ,
μπορείς να το κάνεις αυτό, δεν ξέρω πως μπορεί
από τη στιγμή που το κάνω γιατί να μην μου αρέ-
να δεθεί ένας άνθρωπος με αυτόν τον τρόπο.
σει ;”.Βεβαίως και μου αρέσει αλλά υπάρχει εξίσου και η δυσκολία των ανθρώπων που αποφασί-
Τα επόμενα σχέδια της Καίτης Κουλλιά είναι…
ζουν να ανοίξουν τις πόρτες των σχολείων των
Υπάρχει μια ομάδα μουσικών που ετοιμαζό-
παιδικών σταθμών ότι υπάρχει μια δυσπιστία το
μαστε να κάνουμε κάποιες εμφανίσεις.Τώρα από
πώς κάποιος αφήνει χώρο για να γίνονται τέτοιες
παιδικές παραστάσεις θα κάνουμε κάποιες σε σχο-
παραστάσεις.Αυτό από τη μια με στεναχωρεί
λεία, νηπιαγωγεία αλλά δεν έχω ακόμα ημερομη-
αλλά από την άλλη νιώθω ότι το μεγαλύτερο δώρο
νίες.Πιστεύω ότι μέσα στην Ανοιξη θα αρχίσω να
είναι τα ίδια τα παιδιά, αυτό που βιώνω μαζί τους
δουλεύω καινούργιο υλικό με τραγούδια.Σίγουρα
την ώρα της παράστασης και που είναι αρκετό
δεν θέλει βια στα πράγματα αλλά δεν πρέπει να
αυτό που έχω ζήσει να με τροφοδοτεί και να λέω
τα αφήνεις κιόλας και νιώθω ότι πολύ σύντομα θα
ότι μακάρι να με αξιώσει ο θεός να ασχολούμαι
μπω στο στούντιο –εύχομαι να είναι και την
με παιδικές παραστάσεις.
Ανοιξη κιόλας- προκειμένου μέχρι το καλοκαίρι
Πως βλέπεις το μέλλον της ελληνικής δι-
να νιώσω ότι κάτι καινούργιο έχει γίνει πάλι J.
σκογραφίας και ποιος πιστεύεις πως θα είναι ο επόμενος τρόπος διανομής της μουσικής ;
ΛΙΝK: http://www.kaitikoullia.gr/
Είναι φορές που το βλέπω αισιόδοξα, είναι φορές που το βλέπω απαισιόδοξα.Κάποιοι μου λένε “Α είσαι τυχερή εσύ, πρόλαβες και έβγαλες 4-5 δίσκους ” με την έννοια ότι τώρα τα νέα παιδιά τι δίσκους να βγάλουνε και που να απευθυνθούνε για τους δίσκους.Από την άλλη μέσω του διαδικτύου μπορεί κάποιος να βγάλει –χωρίς να χρειάζεται ένα τεράστιο ποσό- και να μπορεί να το κινήσει το καινούργιο υλικό. Σίγουρα είναι εντελώς διαφορετική εμπειρία το να είσαι σε ένα στούντιο και μετά αυτή τη δουλειά σου να την κάνεις ένα cd, όπου αυτό το cd να είναι μια προσωπική κατάθεση ψυχής και να μπορείς να την κάνεις και δώρο και να πιάνεται αυτή η δουλειά και να είναι στο θηκάκι της και να το κρύβεις κάπου και να λες πότε θα ρθει η ώρα που θα το ανοίξω και θα το βάλω να το ακούσω…Μιλάω λίγο ρομαντικά αλλά όταν γεννιέται κάτι, καλό είναι να το βλέπεις, καλό είναι να μπορείς κάπου να το φυλάξεις, να το βάλεις.Ενώ τώρα μέσω του διαδικτύου δεν
2011 2
67
Κείμενο: Κατερίνα Γούναρη, Φιγούρα: Άρτεμις Αντωνοπούλου
Το μακρύ μακρύ μου χέρι...
Δ
εν θυμάμαι πόσο συχνά μεταδιδόταν
μενη πόρτα της, που στα πέντε μου χρόνια
από την τηλεόραση, σ΄εμένα έμοιαζε
ανοιγόκλεινα με ευκολία, αλλά μια ενστικτώ-
να συμβαίνει κάθε μέρα. Ήταν η χαρακτηρι-
δης αντίδραση που πήγαζε από το γεγονός οτι
στική φωνή που στο άκουσμα της έτρεχα,
ο Καραγκιόζης πεινούσε πάντα και ποτέ δεν
κλαίγοντας σχεδόν σαν να με κυνηγούσε, να
έτρωγε, επομένως το μόνο μέρος που δεν θα
κρυφτώ. Πάντα έβρισκα καταφύγιο στην κου-
επισκεφτόταν ήταν μια κουζίνα, διαφορετικά
ζίνα. Ίσως να μην ευθύνεται για αυτό η συρό-
ίσως να τρωγε και μένα μαζί...
2011 2
69
Κείμενο: Κατερίνα Γούναρη
Έπειτα η εμφάνιση του μου μοιαζε τρομα-
ένα πλήθος από τέτοιες αντιθέσεις: επιχειρη-
κτική, η γαμψή μύτη, η καμπούρα, το μακρύ
ματολογία/ καρπαζιά, τάξη/ αταξία , θάρρος/
χέρι, το δυσανάλογα μεγάλο κεφάλι. Χωρίς να
δειλία. Προτάσσοντας έτσι μια αντιηρωϊκή
δίνω καθόλου βάση στους διαλόγους και τις
μορφή με καταλυτική ενέργεια σε θετικά και
ιστορίες του (ποιο παιδί προσχολικής ηλικίας
αρνητικά πρότυπα συμπεριφοράς. Οι ιστορίες
θα έδινε άλλωστε), ο δημιουργός του είχε
του Καραγκιόζη όμως παριστάνουν κοινωνι-
κερδίσει το στοίχημα μαζί μου. Είχε επιτύχει
κές καταστάσεις και γι’ αυτό τον λόγο δεν
να παγιώσει στην συνείδηση ενός παιδιού, ότι
μπορεί να ισχυριστεί κανείς πως αποτελούν
ο Καραγκιόζης ήταν φτωχός, εξαθλιωμένος
έκφραση κυριολεκτικού μηδενισμού.
και πεινασμένος. Μια μορφή που χλεύαζε τον
Οι ευσεβείς πόθοι του Καραγκιόζη συνο-
καθωσπρεπισμό των υπολοίπων πρωταγωνι-
ψίζονται σε έναν μόνο σκοπό : να εξαλείψει
στών του μπερντέ και εναντιωνόταν σε κάθε
την πείνα του. Και αυτό το ονειρεύεται και το
είδους λογική συμπεριφορά.
δηλώνει απλά και άμεσα χωρίς αυτό να ενέ-
Αναμφίβολα σκοπός του Καραγκιοζοπαί-
χει μια βαθύτερη ψυχολογία του υποσυνείδη-
χτη δεν ήταν να τρομάζει μικρά παιδιά, όσο
του. Σ’ αυτήν την βιολογική ανάγκη του
για τον ίδιο τον Καραγκιόζη αυτό του ήταν
ήρωα- αντιήρωα, ο λαός αναγνωρίζει τις δι-
αδιάφορο, εκτός αν το παιδί κρατούσε κανένα
κές του ανάγκες. Σε έναν Καραγκιόζη πεινα-
παξιμάδι...
σμένο , κ όχι αδηφάγο, αντανακλώνται κοι-
Σίγουρα όμως και ο Καραγκιόζης δεν ήταν μόνο για παιδιά. Σταδιακά συνειδητοποίησα οτι εμπνευστής
70
νωνικές ανάγκες και μια ιδεολογική ανησυχία που πηγάζει ή και τροφοδοτείται από την πείνα της κοιλιάς του.
των ιστοριών του και «συμπαραγωγός» του
Το φαινόμενο του Καραγκιόζη και του θε-
ήμουν και εγώ. Ότι κάποιες από τις πτυχές της
άτρου σκιών γενικότερα, επιδέχεται πολλών
παράστασης αντανακλούσαν μέρος της καθη-
και διαφορετικών προσεγγίσεων που σίγουρα
μερινότητας μας. Ο μπερντές λειτουργούσε
δεν θα μπορούσαν ν’ αναλυθούν σ’ έναν κεί-
ως κοινωνικός καθρέπτης που αντικατόπτριζε
μενο.
μια πραγματικότητα κάπως παραμορφωμένη
Ήταν όμως μια δυνατότητα περιγράφοντας
αλλά πάντα πραγματικότητα. Οι ιστορίες του
τις πρώτες επαφές μου με την μορφή του Κα-
εμπεριείχαν μια αντίθεση. Η πιο χαρακτηρι-
ραγκιόζη ν’ αναφέρω κάποιες σκέψεις.
στική, οπτικοποιημένη στο πανί, ήταν το σε-
Εν τέλει άπλωσα κ εγώ έναν μπερντέ κά-
ράϊ και η παράγκα. Μέσα απο τα κείμενα και
ποια στιγμή, σχεδίασα τα σκηνικά και τους
την εξέλιξη των παραστάσεων παρατηρούμε
ήρωες και έδωσα μια παράσταση...
6 2012
ΤΕΑΤRΟ
Συνέντευξη: Αλέξανδρος Γερασίμου
ΚουΚλουβάχατα: Ένα κουκλοθέατρο που άραξε στο λιμάνι της Σύρου…
72
Πότε ξεκίνησε η προσπάθεια που ακούει στο όνομα «ΚουΚλουβάχατα» ;
ενήλικο κοινό και οργανώνει εργαστήρια, κατασκευής και εμψύχωσης κούκλας.
Το 2000 παρακολούθησα ένα εργαστήρι κατασκευής μαριονέτας. Μετά την ολοκλήρωσή του συνειδητοποίησα ότι η κατασκευή από μόνη της, δεν ήταν αρκετή. Μπροστά μου είχα μια κούκλα, έναν χαρακτήρα που ζητούσε να ζωντανέψει. Έτσι, 2 χρόνια αργότερα, βρέθηκα στο εργαστήρι κουκλοθεάτρου «Χαρχούτ», με δάσκαλο τον Χρήστο Αυτσίδη. Εκεί, εκτός από το κατασκευαστικό-τεχνικό κομμάτι που απαιτείται για να στηθεί μια παράσταση, έμαθα πώς μια κούκλα μιλά, πώς κινείται, πώς στέκεται στο χώρο και αναπνέει. Με την καθοδήγησή του, στο τέλος της χρονιάς, ανέβασα την πρώτη μου παράσταση.
Κρύβεται κάποια ιστορία πίσω από την ονομασία του κουκλοθεάτρου; Συμβολίζει κάτι το «ΚουΚλουβάχατα»;
Το ‘φεραν έτσι τα πράγματα-να ’ναι καλά κι ο δάσκαλος- και το καλοκαίρι του 2004, άφηνα πίσω την Αθήνα, χωρίς καμία διάθεση επιστροφής. Προορισμός: η Σύρος. Εδώ ιδρύθηκε, το 2006, το Θέατρο Κούκλας «ΚουΚλουβάχατα». Απευθύνεται, μέσω των παραστάσεων, τόσο σε παιδιά όσο και σε
Η λέξη εμπεριέχει και την έννοια μιας ανακατωσούρας, μιας γλυκιάς φασαρίας, μιας απρόσμενης εξέλιξης. Καταστάσεις δηλαδή, που τις συναντάς κάνοντας κουκλοθέατρο! Και, μιας κι έχουμε να κάνουμε με κούκλες, γεννήθηκαν τα ΚουΚλουβάχατα.
2 2011
Αναζητώντας όνομα περνούσαν διάφορα απ’ το μυαλό μου. Εκεί που περνούσαν τα «κουλουβάχατα» τα άρπαξα και αφού τα στριφογύρισα κάμποσες φορές στο νου μου, άρχισα να αναρωτιέμαι, από πού μπορεί να έχει προέλθει μια τόσο παράξενη, ηχητικά, λέξη. Βρήκα την απάντηση στη βικιπαίδεια. «Kullu Wahad» : αραβική έκφραση που σημαίνει «όλα μαζί ένα». «Όλα μαζί ένα», είπα! Ακριβώς αυτό είναι το κουκλοθέατρο!
Τι είναι όμως τα ΚουΚλουβάχατα; Πρόκειται για μια συνταγή... όχι και τόσο συνηθισμένη. Άκου με προσεκτικά, αν θες να μάθεις πώς να φτιάχνεις ιστορίες για παιδιά... Ρίχνεις μες στο τσουκάλι κάθε λογής υλικό, μα δε φτάνει μόνο αυτό! Θα χρειαστεί, μια στάλα από μαγεία και ανακάτεμα γερό! Κι όσο ανακατεύεις, να μουρμουράς και κάνα ξόρκι αν σου βρίσκεται εύκαιρο. Βοηθάει, πίστεψέ με! Πες τρείς φορές «κουβαριαστείτε υλικά» και θα δεις να ξεπηδάνε μέσα απ’ το τσουκάλι, κούκλες, σωρό. Με τα στραβά και τ’ ανάποδά τους, τους φόβους και τις επιθυμίες τους, τις δυσκολίες και τα κατορθώματά τους. Μη φοβηθείς. Παραμύθι αρχινά… Ποια φιλοσοφία διέπει το κουκλοθέατρο; Υπάρχει μια αλήθεια στο κουκλοθέατρο. Ισορροπεί, ανάμεσα σ’ έναν υπαρκτό κι έναν ανύπαρκτο κόσμο. Η κούκλα, απ’ τη στιγμή που δημιουργείται και ξυπνά στα χέρια ενός κουκλοπαίκτη, υπάρχει. Είναι ζωντανή. Έχει τη δύναμη να κάνει τα πάντα, αν εκείνη το θελήσει. Θα δανειστεί τη φωνή και το σώμα του κουκλοπαίκτη, για να πει την ιστορία της ζωής της. Ακόμα κι όταν λέει παραμύθια, για εκείνη αυτή είναι η αλήθεια. Το κοινό έχει δύο επιλογές, να την πιστέψει ή όχι. Μιλήστε μας για την τελευταία σας παράσταση. Λένε πως οι καλικάντζαροι ζουν στα έγκατα της γης και... Όλο το χρόνο προσπαθούν με τσεκούρια, πριόνια, με νύχια και με δόντια, όλο λύσσα, να κόψουν το δέντρο που στηρίζει τον απάνω κόσμο! Κοπανάνε. Κοπανάνε ασταμάτητα. Μα εκεί που ο κορμός είναι έτοιμος να κοπεί, φτάνουν Χριστούγεννα και τότε, οι καλικάντζαροι, παρατάνε τη δουλειά, ανεβαίνουν επάνω για δώδεκα μερόνυχτα και προκαλούν πανδαιμόνιο!!! Σαν επιστρέψουν όμως στη σκοτεινή σπηλιά τους, μεγάλο κακό τους έχει βρει! Το δέντρο έχει θρέψει!!! Τσάμπα πήγαν οι κόποι μιας ολόκληρης χρονιάς. Οι καλικάντζαροι όμως δεν το βάζουν κάτω. Αρπάζουν τα τσεκούρια τους και ξεκινούν απ’ την αρχή, με μεγαλύτερη μανία. «γκάπα-γκούπα, γκάπα-γκούπα… μέρα-νύχτα πριονίζουν, με τα δόντια ροκανίζουν, με μπαλτάδες και τσεκούρια πελεκούν. Όλο το χρόνο μάταια προσπαθούν. Μέσα στα έγκατα της γης, ίσως, τ’ ακούσατε κι εσείς, βρίζουν, φωνάζουν και σε κάθε ουρλιαχτό, του δέντρου παλεύουν να κόψουν τον κορμό». Εν τω μεταξύ οι άνθρωποι δεν έχουν ιδέα του τι
γίνεται εκεί κάτω. Οι μέρες περνούν και κανείς δεν αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο που καραδοκεί. Κάθε χρόνο, εδώ και αιώνες, η ίδια ιστορία! Φέτος όμως, μυστηριώδη μυστήρια συμβαίνουν! Παραμονή Χριστουγέννων και οι καλικάντζαροι … άφαντοι! Ο Μανδρακούκος-ο αρχηγός των καλικαντζάρων ντε!- το είπε ξεκάθαρα: «ΚΑΝΕΙΣ ΦΕΤΟΣ ΔΕΝ ΘΑ ΑΝΕΒΕΙ ΣΤΟΝ ΑΠΑΝΩ ΚΟΣΜΟ!» Το’ βαλε σκοπό σας λέω. Το δέντρο θα κοπεί και μαζί του θα σωριαστεί κι ο κόσμος των ανθρώπων. Ο Σούρτα-Φέρτας, ένας λιχούδης καλικάντζαρος, θα υπακούσει άραγε στις εντολές του αρχηγού; Θα καταφέρει να δαμάσει την πείνα του; Ένα αγόρι, γεμάτο περιέργεια, τι σχέση μπορεί να έχει με όλα αυτά; Θα ανατρέψει τα σχέδια τους; Όλα κρέμονται από μια κλωστή, σε μια λεπτή ισορροπία. Η συνέχεια επί σκηνής.... του χρόνου τα Χριστούγεννα! «Δέκα μέρες και Δυο». Μια παράσταση βασισμένη στη λαϊκή μας παράδοση, που θέλει τους καλικάντζαρους για 12 μερόνυχτα να ξεπηδούν μέσα από τις τρύπες της γης και ν’ αναστατώνουν τον κόσμο των ανθρώπων με τις παλαβομάρες τους. Μέσα από μια ιστορία γεμάτη γλυκές μυρωδιές και απρόοπτα, θα ανακαλύψουμε μαζί, τα αλλόκοτα αυτά όντα με τις παράξενες συνήθειες καθώς και τα έθιμα του λαού μας τις γιορτινές, εκείνες, μέρες. Μια από τις δραστηριότητες του θεάτρου κούκλας «ΚουΚλουβάχατα» είναι και το εργαστήρι κούκλας και παραμυθιού για παιδιά, όπου με εργαλεία τη μουσική, το παιχνίδι, τα πινέλα και τα παραμύθια είναι λες και «ζωντανεύει» ένας ολόκληρος κόσμος ή μάλλον στήνεται από την αρχή ένας ολόκληρος κόσμος… Αυτό ακριβώς ήταν το σκεπτικό. Να στηθεί από την αρχή ένας ολόκληρος κόσμος. Με άξονα τη δημιουργικότητα, πυλώνα τη φαντασία και σύνθημα: «κάνουμε κούκλες, φιγούρες, πινελιές, γεννιούνται λέξεις, ιστορίες, ζωγραφιές». Τα παιδιά στο ρόλο του μυθοπλάστη, του παραμυθά, γράφουν και διηγούνται τις δικές τους ιστορίες, δίνοντας ζωή στα πλάσματα που κατοικούν στον μαγικό τους κόσμο. Έρχονται σε επαφή με διάφορα υλικά, φτιάχνουν κούκλες και σκηνικά, επικοινωνούν μεταξύ τους και εκφράζονται μέσω της δραματοποίησης και των μουσικών/κινητικών παιχνιδιών. Αυτοσχεδιάζουν παίζοντας. Ανακαλύπτουν κατασκευάζοντας. Απώτερος στόχος η συμμετοχή τους στη δική τους παράσταση κουκλοθεάτρου , με την ολοκλήρωση των μαθημάτων.
2012 6
73
ΤΕΑΤRΟ Το θερινό τμήμα ξεκίνησε με αρκετή καθυστέρηση. Υπήρχε δυσκολία στην εύρεση χώρου που θα εξυπηρετούσε τις ανάγκες του εργαστηρίου. Τα μαθήματα έγιναν τελικά στο 1ο δημοτικό σχολείο Ερμούπολης. Χώρος που παραχωρήθηκε έναντι συμβολικού αντιτίμου. Μια αίθουσα σχολείου όμως, δεν ήταν δυνατόν να συνεχίσει να μας φιλοξενεί κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Έτσι το εργαστήρι έμεινε άστεγο, προς αναζήτηση νέας κατοικίας. Λεφτά υπάρχουν, μόνο που δεν τα έχουμε εμείς, οπότε η ενοικίαση ενός μόνιμου χώρου προς το παρόν δεν αποτελεί βιώσιμη λύση. Το γεγονός ότι εδρεύετε στην Ερμούπολη της Σύρου και όχι στην Αθήνα αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για τις δραστηριότητες και την εξέλιξη του κουκλοθεάτρου; Η δυσκολία σ’ ένα νησί, είναι καταρχάς το γεγονός ότι λόγω πληθυσμού, το κοινό σου είναι εκ των πραγμάτων περιορισμένο και η μετακίνηση προς έναν άλλο τόπο δεν είναι τόσο εύκολη όσο στην ενδοχώρα, για ευνόητους λόγους-όταν φυσάει, κουνάει κιόλας! Επιπλέον το κόστος μετακίνησης γίνεται απαγορευτικό-ανεξαρτήτως καιρού- όταν χρειάζεσαι κι αυτοκίνητο.(σκηνή, κούκλες, φώτα… όλα τα συμπράγκαλα ποιος θα τα κουβαλήσει;) Μέχρι στιγμής, οι ανάγκες των έργων «απαιτούν» να παίζω πίσω από σκηνή, κάτι που δεν διευκολύνει και πολύ τη μετακίνησή μου. Βέβαια, αυτό είναι επιλογή μου. Η σκηνή προσφέρει κάλυψη και
ταυτόχρονα μια ελευθερία. Σίγουρα, δεν είναι εύκολο να νιώθεις τα βλέμματα του κοινού καρφωμένα πάνω σου, χωρίς αυτό να επηρεάζει την απόδοσή σου, αλλά ξεπερνιέται. Επιπλέον σαν θεατή, με μαγεύει να βλέπω την κούκλα να κινείται-σχεδόν- από μόνη της και το ίδιο θέλω να νιώθει και το κοινό στις παραστάσεις μου. Να εκμηδενίσω, ή έστω ελαχιστοποιήσω, την οπτική επαφή του κόσμου με τον κουκλοπαίκτη. Ένα ξόρκι, να με κάνει αόρατη, θα ήταν πολύ χρήσιμο νομίζω! Αν και, υπάρχουν τρόποι, ακόμη κι όταν ο κουκλοπαίκτης βρίσκεται εκτός σκηνής, το βλέμμα του θεατή να είναι στραμμένο στην κούκλα. Ελάχιστα είναι επίσης τα κουκλο-θεατροερεθίσματα. Στην Αθήνα ανεβαίνω αραιά και που, οι κουκλο-παραστάσεις παίζονται ως επί το πλείστον Σαββατοκύριακα, αν ταιριάξουν οι μέρες κι οι ώρες με τα δικά μου τρεχάματα, κάτι γίνεται. Σίγουρα όλα αυτά δρουν ανασταλτικά. Το μυστικό είναι να βρεις τον τρόπο να τα βγάζεις πέρα με τις εκάστοτε συνθήκες. Κάτι που μέχρι τώρα δεν έχει επιτευχθεί στο βαθμό που θα ήθελα. Παρόλα αυτά, μ’ αρέσει να ζω εδώ. Έχετε συμμετάσχει σε διάφορα αξιόλογα και πολύ σημαντικά φεστιβάλ όπως το διεθνές φεστιβάλ Μαριονέτας Ύδρας, το 1ο μαθητικό φεστιβάλ έκφρασης και δημιουργίας που έλαβε χώρα στην Ερμούπολη της Σύρου, καθώς και σε άλλες δράσεις, όπως η γιορτή στο κλειδωμένο πάρκο… Ύδρα 2004: Κούκλες-Αποδημητικά Πουλιά, κάνουν την εμφάνισή τους στο λιμάνι, σε μια ομαδική παράσταση που προέκυψε μέσα από το εργαστήρι κατασκευής γιγαντόκουκλας που πραγματοποίησαν μέλη της ομάδας «Arketal», πάνω σε σχέδια του ζωγράφου Marius Rech. Έχω την αίσθηση πως ήταν και η τελευταία χρονιά διοργάνωσης του φεστιβάλ, κι ήμουνα κι εγώ εκεί, μ’ ένα κόκκινο βρακί. Ευτυχώς, το Διεθνές Φεστιβάλ Κουκλοθεάτρου και Παντομίμας Κιλκίς, έκλεισε αισίως τα 13 του χρόνια και συνεχίζει ακάθεκτο! Να’ ναι καλά όλοι όσοι δουλεύουνπαλεύουν για την ύπαρξη και συνέχισή του. Ζούμε σε μια χώρα που το κουκλοθέατρο, δεν αποτελεί μέρος της παράδοσής μας, οπότε καταλαβαίνετε πόσο δύσκολο είναι, μα και πόσο αναγκαίο, να επιβιώνουν και να ανθίζουν, τέτοιες προσπάθειες-θεσμοί. Ελπίζω κάποια στιγμή να βρεθώ κι εγώ εκεί. Στη Σύρο, το μαθητικό φεστιβάλ έκφρασης και δημιουργίας, μια πρωτοβουλία των Τμημάτων Και-
74
6 2012
νοτόμων Δράσεων της Δ/νσης Α/θμιας Εκπ/σης Κυκλάδων, γίνεται τα τελευταία 2 χρόνια και δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να συμμετέχουν σε εκθέσεις με δικές τους δημιουργίες, σε μουσικο-χοροθεατρικά δρώμενα, καθώς και σε διάφορα εργαστήρια, όπως αφήγησης παραμυθιού, γελοιογραφίας, χαρτοπολτού, κατασκευής κούκλας, γλυπτικής κ.α. Είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά, ιδίως αυτά που βρίσκονται σε τόπους μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα και η επαφή τους με τέτοιου είδους δραστηριότητες σπανίζει, να οργανώνονται αυτές οι δράσεις, παρά τις όποιες δυσκολίες. Τα ΚουΚλουβάχατα συμμετείχαν στο 1ο φεστιβάλ, με εργαστήρια κατασκευής κούκλας, σε παιδιά δημοτικού και νηπιαγωγείου. Τη δεύτερη χρονιά διεξαγωγής του φεστιβάλ, λόγω του ότι δεν περίσσευε ευρώ για αγορά υλικώνδυστυχώς το πληροφορήθηκα εκ των υστέρων- δεν ζητήθηκε η συμμετοχή μου. Κρίμα, γιατί λύση υπήρχε: ωραιότατες κούκλες από ανακυκλώσιμα υλικά, με μηδενικό κόστος! Εξίσου σημαντικές είναι και οι δράσεις που οργανώνονται κατά καιρούς από ομάδες ,όπως αυτή στο κηπάριο της Μεταμόρφωσης. - Ο «συνδετήρας» (sindetiras.wordpress.com) μπήκε στο κλειδωμένο πάρκο και το μεταμόρφωσε! Έμεινε ανοιχτό-έστω για μια μέρα- και στήθηκε εκεί μια γιορτή με τα όλα της! Ο Πολιτισμός, κάνει την επίσκεψή του στο πάρκο ανελλιπώς τα καλοκαίρια, για λίγες μέρες μόνο, στα «Ερμουπόλεια». Τον υπόλοιπο χρόνο, οι δημοτικές αρχές του κρεμάνε στο λαιμό μια σκου-
ριασμένη αλυσίδα κι ένα βαρύ λουκέτο και δηλώνουν πως η συντήρησή του είναι ασύμφορη! Δεν έχουν κι άδικο, αφού και να κόψεις τα χορτάρια, ξαναφυτρώνουν τ’ άτιμα! Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν σήμερα τα κουκλοθέατρα στην Ελλάδα ; Μέχρι να φτάσει η ώρα που ο κουκλοπαίκτης θα πει πως η παράσταση είναι έτοιμη , έχει ξεπεράσει ήδη αρκετές δεκάδες δυσκολίες. Από κει και πέρα τον περιμένουν κι άλλα! Με τις κούκλες βρήκε τον τρόπο και συνεννοήθηκε. Άντε τώρα να συνεννοηθεί και με τους ανθρώπους! Για μένα, η μεγαλύτερη δυσκολία βρίσκεται στο κομμάτι της προώθησης ενός έργου. Θα μιλήσεις με κάθε καρυδιάς, καρύδι. Ίσως καταφέρεις να τραβήξεις το ενδιαφέρον τους ή απλώς -όπως θα πουν-να τους φας το χρόνο. Κάποιοι θα σε αντιμετωπίσουν, λες κι είσαι πλασιέ που προσπαθεί να τους ξεγελάσει, πουλώντας κάτι άχρηστο κι ευτελές. Κάποιοι άλλοι , σα μάνα εξ ουρανού. Με ορισμένους δε θα βγάλεις άκρη ποτέ! Ενίοτε θα κάνεις φίλους. Υπάρχει κουκλοθέατρο και «κουκλοθέατρο». Το ν’ αρπάξεις μια κούκλα και να την ταρακουνάς πέρα-δώθε, χωρίς ίχνος σεβασμού-ούτε προς εκείνη ούτε προς τους θεατές σου- ε, δε σε κάνει και κουκλοπαίκτη. Ούτε ένα «χαριτωμένο» έργο κονσέρβα, χωρίς συναίσθημα, θα σε κάνει. Απλά, κάνει όλους τους υπόλοιπους να προσπαθούν να πείσουν ότι δεν είναι ελέφαντες. Θέλω να πω ότι, η προχειρότητα
2011 5
75
ΤΕΑΤRΟ
και ανευθυνότητα με την οποία ορισμένοι λειτουργούν στο χώρο -είτε από άγνοια ή ελλιπή εκπαίδευση, είτε έχοντας ως στόχο ένα γρήγορο κέρδοςκάνει κακό σε όλους τελικά. Δυστυχώς , η πεποίθηση ότι το κουκλοθέατρο είναι μόνο για παιδιά και μάλιστα για παιδιά μικρής ηλικίας, καλά κρατεί. Δε χρειάζεται να την ενισχύουμε, συρρικνώνοντας κι άλλο το ήδη μικροκαμωμένο κοινό μας, πλασάροντάς του σαβούρες σε ωραία συσκευασία και υποτιμώντας διαρκώς τη νοημοσύνη του. Καιρός είναι πια, να επιλέξουμε. Μη σας πιάνει άγχος, δε χρειάζεται σώνει και καλά να είναι εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Η κούκλα θα σε διδάξει έτσι κι αλλιώς τι είναι καλό και τι όχι, εμμέσως, με τα καμώματά της. Ας απορρίψουμε λοιπόν όλες και όλους τους σαχλαμάρες. Στο κουκλοθέατρο και στις ζωές μας. Τα επόμενα βήματα του κουκλοθεάτρου είναι… – Ένα από τα επόμενα βήματα θα είναι σίγουρα αυτό του Μανδρακούκου επί σκηνής. Όσο δύστρο-
76
6 2012
πος, φωνακλάς και γρουσούζης κι αν ακούγεται ,τα παιδιά ζητούν αγωνιωδώς να τον δουν. – Ένα νέο έργο, είναι καιρός να κάνει τα πρώτα του βήματα, επειγόντως!!! Σαν ιδέα υπάρχει, μένει να γίνει σενάριο, κούκλες… κι ύστερα πρόβες… και…. και…. – Να βρεθεί χώρος που θα στεγάσει το «εργαστήρι κούκλας και παραμυθιού» – Μια σκέψη που με γυροφέρνει κάνα χρόνο είναι η μεταφορά του «Δέκα μέρες και Δυο» σε έντυπη μορφή, συνοδευόμενο από αφήγηση και μουσική (σε cd). Τί λείπει; εικονογράφος, εκδότης, παραγωγός…. αυτά, για αρχή! – Μια παράσταση αποκλειστικά για ενήλικο κοινό……. μια σκέψη που με γυροφέρνει κάμποσα χρόνια. Για να δούμε πότε θα περπατήσει… Ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία. Καλή συνέχεια στο echomove. Link: http://kouklouvahata.blogspot.com/
MΠΟΥΚΣ;
Ενγκελς Φρίντριχ, Σύνοψη του Κεφαλαίου, Μετάφραση: Γιάννης Δ. Ιωαννίδης, Επίμετρο: Θανάσης Γκιόκας, ISBN: 978960-6679-05-6, 2008, Σελ.: 109, Τιμή: 8,36 € Σ' αυτή την ανέκδοτη μέχρι τώρα στην Ελλάδα "Σύνοψη του Κεφαλαίου", ο Ένγκελς παρουσιάζει εύγλωττα και με απλό τρόπο θεμελιώδεις έννοιες του έργου του Μαρξ. Παρόλο που συνοψίζει μόνο τα τέσσερα από τα έξι κεφάλαια του πρώτου βιβλίου του Κεφαλαίου, καταφέρνει να αποδώσει πιστά τόσο το πνεύμα του Μαρξ όσο και το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο αναφέρονταν η ανάλυση του, μέσα από χαρακτηριστικά παραδείγματα. Η διαχρονικότητα αυτής της σύνοψης έγκειται στην παρουσίαση των βασικών νόμων του πρώιμου καπιταλισμού και παρέχει τα απαραίτητα εργαλεία για την κατανόηση της σημερινής πολύπλοκης οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας.
Μπόζης Γιώργος- Μπόζη Σούλα, Από το Παρίσι στο Πέραν. Έλληνες Κινηματογραφιστές της Πόλης, Σελ.: 252, 24Χ22, ISBN: 978-960-499-025-2, Τιμή: 19,90 €, 2011 Γνωρίζουμε ελάχιστα για την ιστορία του τουρκικού κινηματογράφου και για τον ίδιο λόγο αγνοούμε ότι κάποιοι Έλληνες συντέλεσαν, ήδη από το 1896, στη γέννηση και την ανάπτυξή του. Πλανόδιοι κινηματογραφιστές, διορατικοί θεατρικοί επιχειρηματίες που πίστεψαν στον κινηματογράφο παρά τις αντίξοες συνθήκες της εποχής (πλήρης απουσία ηλεκτρικού δικτύου, λογοκρισία κ.ά.), αιθουσάρχες στην Πόλη, καθώς και τολμηροί πρωτοπόροι δημιουργοί σημάδεψαν στην Τουρκία τις αρχές του κινηματογράφου μέχρι και το 1922. Στον Μεσοπόλεμο εμφανίστηκαν οι πρώτοι Έλληνες επαγγελματίες κινηματογραφιστές, ενώ από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και μετά εμφανίστηκε μια πλειάδα ταλαντούχων τεχνικών (οπερατέρ, ηχολήπτες, μοντέρ κ.ά.), οι οποίοι με τη σειρά τους συντέλεσαν στην ανάπτυξη της έβδομης τέχνης – παρόλο που το εκεί πολιτισμικό περιβάλλον δεν επέτρεπε θαύματα. Το λεύκωμα Από το Παρίσι στο Πέραν, Έλληνες Κινηματογραφιστές της Πόλης συνδυάζει με γνώση και μέθοδο την αγάπη για την Πόλη με την αγάπη για τον Κινηματογράφο. Βασίστηκε σε αθησαύριστα ντοκουμέντα που με υπομονή και αφοσίωση στο δύσκολο θέμα συνέλεγαν οι συγγραφείς του επί μία δεκαπενταετία. Το πλούσιο εικονογραφικό υλικό που το πλαισιώνει είναι αψευδής μάρτυρας αυτής της αφοσίωσης. Το λεύκωμα Από το Παρίσι στο Πέραν, Έλληνες Κινηματογραφιστές της Πόλης ρίχνει μια διαφορετική ματιά στην Κωνσταντινούπολη, εκείνη των Ελλήνων διανοουμένων. Κι ακόμα, μια διαφορετική ματιά στον ελληνικό, τον τουρκικό και τον βαλκανικό κινηματογράφο – γι’ αυτό και συνιστά πολύτιμη κατάθεση σε μια βιβλιογραφία απολύτως ελλιπή επί του θέματος. Το λεύκωμα αυτό οφείλεται στο μεράκι δύο ανθρώπων-δημιουργών της Πόλης: του κινηματογραφιστή και σεναριογράφου Γιώργου Μπόζη και της γνωστής συγγραφέως (Πολίτικη Κουζίνα) Σούλας Μπόζη.
2012 6
77
MΠΟΥΚΣ; Σωτηρακόπουλος Χρήστος, Της Κυριακής τα Είδωλα, ISBN: 978-960-6863-99-8, Σελ.: 312, 13,5X21, Τιμή: 16,40 €, 2011 Από τα στενά σοκάκια του Παγκρατίου, εκεί που μάταια προσπαθούσε με την παιδική του παρέα να μιμηθεί τις κινήσεις και τις ενέργειες που έκαναν οι ποδοσφαιρικοί ήρωες της εποχής, βρέθηκε στα μεγαλύτερα γήπεδα του πλανήτη. Σε κάποιες καλές μοίρες οφείλει, τριάντα χρόνια τώρα, την παρουσία του, ως δημοσιογράφος, σε μερικές από τις κορυφαίες στιγμές του σπορ που αποτελεί για τον ίδιο αλλά και για δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη «το καλύτερο δευτερεύον πράγμα στη ζωή». Ο Χρήστος Σωτηρακόπουλος, στο βιβλίο Της Κυριακής τα είδωλα επιχειρεί μία βουτιά στον ωκεανό των αναμνήσεων για πρόσωπα και ομάδες που ξεχώρισαν στον τόπο μας καθώς και για γεγονότα όπως τα έζησε από πολύ κοντά ως αυτόπτης μάρτυρας των μικρών στιγμών που συνθέτουν τα μεγάλα γεγονότα. Δεν περιορίζεται μόνο στους μεγάλους συλλόγους και τους πρωταγωνιστές τους, αλλά δίνει έμφαση και σε ιστορίες που δεν βρίσκουν εύκολα χώρο στα πρωτοσέλιδα, ωστόσο είχαν σημαντική συμβολή στην εξέλιξη του ποδοσφαίρου στην χώρα μας. Η περιήγηση αυτή, σε πρόσωπα και γεγονότα του παρελθόντος δεν γίνεται επιφανειακά, ούτε λειτουργεί ως υποκατάστατο οπτιμισμού ή ως απαραίτητες ανάσες νοσταλγίας στους σημερινούς δύσκολους καιρούς. Ο χρόνος που έχει μεσολαβήσει πρέπει, σύμφωνα με τον συγγραφέα, να γίνει σύμμαχος κάθε προσπάθειας για να προσεγγίσουμε σφαιρικά το παρελθόν, το οποίο αφήνει πάντα τα ίχνη του στο αύριο. Της Κυριακής τα είδωλα όπως και το προηγούμενο βιβλίο του, Παιχνίδι χωρίς όρια, υπηρετούν την πεποίθηση του Χρήστου Σωτηρακόπουλου ότι «η καταγραφή και συντήρηση της μνήμης του παιχνιδιού είναι υποχρέωση...». Μανάκ Υβ Λε, Ο κήπος, η δικαιοσύνη, τα κορίτσια και η αιωνιότητα, μετάφραση: Γιάννης Δ. Ιωαννίδης, 2002, Σελ. 116, Τιμή: 5.64 € Ο Υβ Λε Μανάκ γεννήθηκε το 1942 στο Παρίσι. Εργάτης από τα δεκαπέντε του, στα μέσα της δεκαετίας του 1960 γνωρίζεται με τον Γκυ Ντεπορ και τους καταστασιακούς, και συμμετέχει μαζί τους στο Μάη του ' 68. Το 1970 εγκαταλείπει το εργοστάσιο και το Παρίσι. Έπειτα αό δεκαπέντε χρόνια σε περιστασιακές δουλειές, ξαναγυρνά στο εργοστάσιο και μερικά χρόνια αργότερα τον απολύουν λόγω της αντισυμβατικής συνδικαλιστικής δράσης του. Άνεργος πια, γράφει και δημοσιεύει μόνος του τις Artichautw de Bruxelles, απ' όπου και η παρούσα ανθολογία.
78
6 2012
Μιμς - Σιλβερίδη Άμυ, Τα Κυπρογέννητα Ταξίδια της Δαίδαλας, ISBN: 978-960-6679-08-7, Σελ. 244, 2008, Τιμή: 17,00 € Το τρίτο μέρος της «Ελληνοκεντρικής» Τριλογίας της ΄Αμυ Μίμς μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Αλφειός. Ο πρώτος τόμος της «Τριλογίας», έχει τίτλο «Ο Μίνωας-Μινώταυρος και η Δαίδαλα» και έχει χαρακτηριστεί ως η «Βιο-Μυθογραφία» του πολύπλευρου ζωγράφου Μίνου Αργυράκη στην πιο δημιουργική του εποχή, …παρέα, με την Ιρλανδέζα σύντροφό του, την «Δαίδαλα». Η χρυσή δεκαετία του ‘60, μέχρι το 1967 και η μαύρη επταετία μέχρι τον επαναπατρισμό των εξόριστων το 1974, καθορίζουν τα χρονικά πλαίσια του πρώτου τόμου, με έμφαση στην καλλιτεχνική συνεργασία με τον Τσαρούχη, τον Μπάρμπα-Σωτήρη Σπαθάρη, τον Μάνο Χατζιδάκη, κ.ά. για τη δημιουργία του μικρού θεάτρου-γκαλερί, γνωστού ως η «Κιβωτός της Άμυ». Το βιβλίο εμπλουτίζεται με πάνω από 200 ασπρόμαυρα σχέδια του Αργυράκη και τα κείμενα απέσπασαν ενθουσιώδεις επαίνους από τον Πάτρικ Λη Φέρμορ κ.ά. Ο δεύτερος τόμος έχει τίτλο: «Ο Θησαυρός της Χέλεν Σάλλιβαν», που αναφέρεται (εν μέρει) στο μεγάλο βιβλίο της ιστοριογράφου Χέλεν Σάλλιβαν. Επιπλέον περιγράφονται τα φοιτητικά χρόνια της «Δαίδαλας». Όπως και οι άλλοι δύο τόμοι, ο τρίτος τόμος (με τίτλο «Τα Κυπρογέννητα Ταξίδια της Δαίδαλας και ο Κέβιν Άντριους», έχει έναν πικάντικο και εύστοχο πρόλογο («προοίμιο») γραμμένο από τη Δανάη Στρατηγοπούλου, στην οποία είναι αφιερωμένη η πρώτη ενότητα. Στη δεύτερη ενότητα ξετυλίγονται τα πολυποίκιλα ταξίδια της «Δαίδαλας» στις απομακρυσμένες γωνιές του Ελληνικού Κόσμου -π.χ. από την πάλαι ποτέ Μικρά Ασία μέχρι την Καππαδοκία και την Τραπεζούντα. Η τρίτη ενότητα αφορά την Κύπρο μετά την Τουρκική Εισβολή, με έμφαση στους Πρόσφυγες και στους ηρωικούς εγκλωβισμένους της Βόρειας Καρπασίας. Η τέταρτη ενότητα είναι για τον αδικοχαμένο Κέβιν ΄Αντριους και τις πιο σημαντικές του συνεργασίες με τη «Δαίδαλα», με επίκεντρο την Κύπρο, και τον Αλέξανδρο Παναγούλη.
Μουτούλας Παντελής, ΤΣΙΝΤΖΙΝΑ - Η Ιστορία του χωριού και του χώρου στον Πάρνωνα, 2010, 17,5Χ24, Σελ. 272. Είναι ευχάριστο, που υπάρχουν στη χώρα μας άνθρωποι με μεράκι για τον ιδιαίτερο τόπο καταγωγής τους, με ανησυχίες ως προς το παρελθόν του τόπου τους και με τη διάθεση να το καταγράψουν. Ωστόσο στη συγγραφή των περισσότερων βιβλίων αυτού του είδους, ακολουθείται η πεπατημένη. Το χωριό εξωραΐζεται, οι εσωτερικές του αντιθέσεις αποσιωπούνται, τα σοβαρά προβλήματα στην εξέλιξή του αγνοούνται, η σύνδεσή του με τον ευρύτερο χώρο υποβαθμίζεται, ενώ συγχρόνως αναζητούνται και, αν δεν υπάρχουν, κατασκευάζονται, δεσμοί με την ελληνική αρχαιότητα και το ένδοξο εθνικό παρελθόν, κυρίως μέσω μιας, συχνότατα, μάταιης αναζήτησης της προέλευσης του ονόματος του χωριού. Πολλές φορές, εξάλλου, η άκριτη παρουσίαση των «σημαντικών» οικογενειών του τόπου και η ρομαντική απεικόνιση γεγονότων, εθίμων κ.λπ., συμβάλλει στην ανάδειξη μιας συνολικά παραπλανητικής εικόνας για το χωριό. Η δική μας προσέγγιση είναι διαφορετική. Παρακολουθούμε το συνοικισμό, όπως παρουσιάζεται μπροστά μας, αλλά δεν τον βλέπουμε σαν απολίθωμα. Κάθε άλλο. Είναι ζωντανός οργανισμός και έχει ιστορία. Αυτό σημαίνει ότι έχει υποστεί αλλοιώσεις ως αποτέλεσμα της δράσης των οικιστών, οι οποίοι συνιστούν το έτερο ζητούμενο της έρευνάς μας.
2012 6
79
MΠΟΥΚΣ; Μαργαρίτα Καλογρίδου - Κολυβά, Η χρήση της τεχνολογίας στη διαδικασία της μάθησης, Όρια και προοπτικές, Δρόμων, 2011, Σελ. 63, ISBN 978-960-694-099-6, Τιμή € 7,46 Η αλματώδης ανάπτυξη των τεχνολογιών της πληροφορίας και επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.) έχει ανοίξει καινούριους ορίζοντες, ενώ προσφέρει πολλές δυνατότητες στο χώρο της παιδείας. Η αξιοποίησή τους από τους διδάσκοντες και διδασκόμενους επιτρέπει, με βάση τις παρουσιαζόμενες κάθε φορά ανάγκες και τη σχολική πραγματικότητα, να τίθενται υψηλότεροι στόχοι, να αναπτύσσεται ο δημιουργικός διάλογος, να βελτιώνονται οι παρεχόμενες εκπαιδευτικές υπηρεσίες, να ενσωματώνονται οι καινοτόμες προσπάθειες, κ.ά. Στο παρόν βιβλίο έχει καταβληθεί προσπάθεια ώστε να συγκεντρωθούν και να αναδειχθούν σημαντικά σημεία θετικής κριτικής, όπως επίσης και αρνητικών επισημάνσεων -όταν είναι απαραίτητο-, απέναντι σε μεθοδολογίες, εργαλεία και πρακτικές αναφορικά με την ένταξη και χρήση των ΤΠΕ. Σε κάθε περίπτωση, κύριος σκοπός είναι να δοθεί η ευχέρεια σε μάχιμους ή Ι και μελλοντικούς εκπαιδευτικούς, μαθητές, γονείς, μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας κλπ. αφενός να αντιληφθούν τις σύνθετες παραμέτρους αυτού του θέματος και αφετέρου να συμβάλουν, ο καθένας με το δικό του τρόπο, προκειμένου να ενταχθούν στη διδακτική πράξη και να αποφέρουν καρπούς οι διάφορες ψηφιακές και διαδικτυακές εφαρμογές.
Ιωάννης Γ. Μπέλλος, Η ιατρική ανεπάρκεια και πώς δεν θα πέσουμε στα νύχια της, Δρόμων, 2011, 375 σελ., ISBN 978-9608330-88-7, Τιμή € 28,76 Το βιβλίο "Η ιατρική ανεπάρκεια και πως δεν θα πέσουμε στα νύχια της", πραγματεύεται το θέμα της καλής φυσικής κατάστασης και υγείας, που είναι αρμοδιότητα και καθήκον καθενός και όχι αρμοδιότητα των γιατρών. Το αντικείμενο των γιατρών δεν είναι η υγεία, αλλά η ασθένεια!! Πέραν των γνωστών παραμέτρων, που συμβάλλουν στην απόκτηση και διατήρηση της καλής φυσικής κατάστασης και υγείας, όπως ο ήλιος, ο αέρας, το νερό και το φαγητό και που εξετάζονται και από αλλιώτικες και μη κατεστημένες οπτικές γωνίες εξετάζονται, διεξοδικά και άλλες, που παίζουν σημαντικότατο ρόλο. Τέτοιες είναι η κίνηση, η σκέψη, ο δια βίου αθλητισμός η καλή ψυχολογία και αρκετές άλλες. Στο βιβλίο θα βρείτε πολλές πικρές αλήθειες για τις τράπεζες, τα χρηματιστήρια, τους πολιτικούς, την παγκοσμιοποίηση, την παιδεία και πολλούς άλλους παράγοντες, που με τις δραστηριότητές τους μας συντρίβουν τον ακρογωνιαίο λίθο της καλής ψυχολογίας, που είναι, ίσως, το βασικότερο στοιχείο για την καλή φυσική κατάσταση και Υγεία. Θα βρείτε, επίσης και τρόπους αντίδρασης, ώστε η ζημιά να μεταβληθεί σε ...κέρδος. Θα δείτε, επί τέλους, τί είναι αθλητισμός, τί είναι οι ολυμπιακοί αγώνες, τί είναι το ποδόσφαιρο, τί χρειάζεται η αρχαία ελληνική γλώσσα, γιατί ο αντικαταναλωτισμός δεν είναι τσιγκουνιά, αλλά υπέρτατη ιδεολογία, καθώς και πολλά άλλα, που καθιστούν αυτό το βιβλίο ένα πολύτιμο εγχειρίδιο του ανθρώπινου "ευ ζήν".
80
2 2011
Συνέντευξη: Κωνσταντίνα Γεωργίου, Φωτ: Χρήστος Κυριακόγγονας, Κωστής Καλλιβρετάκης
Ρόζα Προδρόμου Λίγο πριν τα Χριστούγεννα συναντήθηκα με τη Ρόζα στου Ψυρρή, σε ένα όμορφο μαγαζάκι που φημίζεται για τα γλυκά του. Πριν απ’αυτό, είχα πάει στη Knot Gallery να παρακολουθήσω τη τελική πρόβα της παράστασης «Δίκαιοι» του Καμύ η οποία θα ανέβαινε για δεύτερη χρονιά, σε σκηνοθεσία του Σάββα Στρούμπου. Η Ρόζα υποδύεται τη Ντόρα, έναν χαρακτήρα σκοτεινό. Πάντα αναρωτιόμουνα αν ένας σκοτεινός / βίαιος ρόλος προκαλεί εφιάλτες στον καλλιτέχνη που τον ενσαρκώνει. Είναι περίεργο που την ώρα που μαθαίνω πως, ναι, η τέχνη δύναται να προκαλεί εφιάλτες, σκέφτομαι–για μια ακόμη φορά- πως η ίδια (η τέχνη) είναι ίσως η μόνη αιτία που, σχεδόν πάντα, κάνει τη προσωπικότητα ενός ανθρώπου-καλλιτέχνη αληθινά ενδιαφέρουσα. Στη προκειμένη περίπτωση, της Ρόζας Προδρόμου. 82
6 2012
Πως προέκυψε η συνεργασία σου με την ομάδα Σημείο Μηδέν? Η συνεργασία μας ξεκίνησε το 2008, όταν μου πρότεινε ο Σάββας* να ανεβάσουμε την παράσταση « Στη Σωφρονιστική Αποικία», ένα διήγημα του Κάφκα. Εγώ του είπα ναι, κυρίως από μια βαθειά ανάγκη να κάνω κάτι σωματικό, γιατί από τότε που γύρισα από την Αγγλία όπου σπούδασα σωματικό θέατρο, επί της ουσίας δεν είχα βρει ακριβώς αυτό που είχα ανάγκη να κάνω. Ήθελα να σε ρωτήσω για τα κρατητήρια της Γκεστάπο, πώς είναι να κάνεις παράσταση σε έναν τέτοιο χώρο? Είναι πολύ δύσκολα.. τον πρώτο χρόνο ήμασταν δυο ορόφους υπό το μηδέν και ήταν πάρα πολύ δύσκολο, γιατί και το έργο ήταν πολύ σκοτεινό και ο ρόλος ήταν πολύ σκοτεινός… Φεύγοντας από μια πρόβα, ή από την παράσταση, στη προκειμένη περίπτωση από τα Κρατητήρια, επανέρχεσαι αμέσως στην καθημερινότητα? Όχι. Κοίτα, όλα συνηθίζονται, δηλαδή όταν ξαναπαίξαμε πέρυσι στον πάνω όροφο που τον έχουν ασβεστωμένο ήταν διαφορετικά, ήταν πιο ανθρώπινα, λιγότερο επώδυνα. Την πρώτη χρονιά, και
επειδή είχα κι εγώ μια δυσκολία να χειριστώ το σκοτεινό υλικό και την άμεση ανάμειξη που ήθελε ο Σάββας, έβλεπα εφιάλτες για μήνες. Υπάρχει κάποιο στοιχείο μέσα στον χαρακτήρα της Ντόρας που σε δυσκόλεψε ιδιαίτερα ή σου ήταν πιο οικείο? Ο ρόλος της Ντόρας έχει τη δυσκολία ότι είναι ένας ρόλος ο οποίος δεν τα περνάει καλά, αλλά το έχει επιλέξει αυτό. Και μέσα από αυτό ήταν και είναι η δικιά μου δυσκολία να βρω πώς εγώ τα περνάω καλά, και σαν ρόλος και σαν άνθρωπος. Επειδή αυτοί οι ρόλοι επιλέγουν το δύσκολο δρόμο στη ζωή ή τους τυχαίνουν δύσκολα, είναι μεγάλη πρόκληση να τους κάνεις 100% «αξιοπρεπείς», να στέκονται στο ύψος τους και να μην «υποφέρουν». Και το Θέατρο Δρόμου πώς συνδυάζεται? Πώς ξεκίνησε? Το Θέατρο Δρόμου είναι η φύση μου. Ξεκίνησε επειδή είχα ανάγκη από χρήματα, και από ένα όνειρο που είχα πάντα να είμαι κλόουν, και τα δυο μαζί. Έτσι είχα φτιάξει ένα φόρεμα από πλαστικές σακκούλες στη Σαντορίνη, όταν δούλευα με την Ηρώ (Αργυρώ Χιώτη, σκηνοθέτης της ομάδας vasistas). Και τη μέρα που είχαμε ρεπό είχα πάρει μια μπογιά και βγήκα με το φόρεμα με τις πλαστικές σακκούλες κι έκανα ό,τι θεωρούσα σωστό. Τώρα που βλέπω βίντεο και φωτογραφίες είναι αρκετά ερασιτεχνικό και άγαρμπο! Λάμπει το πρόσωπό σου όταν μιλάς για αυτό… Νομίζω ότι αυτό που κάνω στο δρόμο είναι το πιο κοντινό σε αυτό που θα ‘θελα να είμαι σαν ηθοποιός και σαν άνθρωπος στη ζωή. Δηλαδή, να δίνω μια νότα, μια μαγική στιγμή χαράς.. και το ωραίο πράγμα με τον δρόμο είναι ότι δεν ξέρεις τί θα σου συμβεί, δεν ξέρεις ποιός θα σου τύχει, αν θα ‘ναι εύκολος ή δύσκολος, ή αν θα ‘χει προβλήματα, αν θα ‘ναι βίαιος... Και αυτό είναι πολύ ωραίο γιατί πρέπει να είσαι… ...έτοιμος για τα πάντα. Ναι, ναι. Αλλά έχω προσέξει ότι όταν είμαι καλά, όλα πάνε καλά και στο δρόμο. Αν κάποια μέρα είμαι ‘στρυφνή’, δε θα πάει… Τώρα βγαίνεις στους δρόμους, με όλα αυτά τα επεισόδια? Εχω σταματήσει γιατί με τα επεισόδια, -φέτος πιο πολύ το ένιωσα αυτό- ήθελα κάπως να αλλάξω το νούμερο ώστε να έχει σχέση με αυτό που γίνεται.
Όχι ότι είχες κάποια αρνητική αντίδραση από το κοινό… Καθόλου. Ίσα ισα, . Απλά κάπως ένιωσα ότι είναι πολύ δύσκολη εποχή για να κάνω απλά αυτό, να είμαι μια μαγική νεράιδα. Βέβαια στη πορεία δεν είμαι σίγουρη αν ισχύει αυτό, γιατί μπορεί να είναι αυτό που χρειαζόμαστε τελικά, να φύγουμε από αυτό το ζοφερό παρόν με τον τρόπο που μας βομβαρδίζουνε, και να μπορούμε έστω και για λίγο να πάμε κάπου αλλού. Αυτό όμως που ένιωθα πολύ έντονα ήταν ότι έχω κι εγώ ευθύνη, ότι κάτι πρέπει να κάνω γι΄ αυτό... Πως θες να το εξελίξεις? Δε μιλάω μόνο για το συγκεκριμένο έργο, γενικά εσένα την επαφή σου με το θέατρο δρόμου… Εγω εξακολουθώ να είμαι ερωτευμένη με τον κλόουν μέσα μου και με τον κλόουν μέσα στον άλλον. Δηλαδή η πλευρά αυτή της παιδικότητας που όλοι έχουμε μέσα μας και την έχουμε ξεχασμένη, ή της ανατροπής της πραγματικότητας, του χιούμορ, το να γελάσω εγώ με σένα ή με τον εαυτό μου, αυτός είναι ο στόχος μου. Θα σε έβλεπες σαν σκηνοθέτη μιας ομάδας θεάτρου δρόμου, είναι κάτι που σε ενδιαφέρει? Είναι πολύ δύσκολο. Νομίζω ότι ο σκηνοθέτης κάνει τεράστια δουλειά γιατί πρέπει να μπει στη ψυχολογία ολονών των ηθοποιών του, να υπηρετήσει το όραμά του, να κρατήσει πολύ λεπτές ισορροπίες... Αν μου το ζητούσανε θα το σκεφτόμουνα ενδεχομένως, αλλά δεν είναι η ειδικότητά μου. Οι σπουδές σου? Ξεκίνησες από το Βερολίνο? Ξεκίνησα από την Αγγλία. Έκανα 3 χρόνια physical theatre και ένα μεταπτυχιακό στις διαπολιτισμικές σπουδές, με τον δάσκαλο μου τον Phillip Zarilli υπόδειγμα ανθρώπου και δασκάλου, πολύ γαλήνιος και σταθερός. Γιατί γύρισες? Είχα μείνει 5 χρόνια πια κατάλαβα ότι στην Αγγλία γελάω πιο δύσκολα με τα χρόνια. Δηλαδή κατάλαβα ότι αρχίζω πια και σκέφτομαι πολύ πριν πω κάτι, πριν αντιδράσω. Γιατί οι Άγγλοι έχουν αυτό το φοβερό, που άλλο λένε, άλλο εννοούνε, άλλο θέλουνε να πούνε. Είναι συνέχεια σε μια γραμμή παρεξηγήσεων ή έτοιμοι να παρεξηγηθούνε, κι αυτό για έναν μεσογειακό τύπο ανθρώπου είναι λίγο χρονοβόρο γιατί δεν το έχουμε συνηθίσει. Έχουμε πάρα πολλές επιλογές όσον αφορά τις σπουδές πλέον, έχει πάρα πολλές εξειδικεύσεις ο
κάθε τομέας. Στη δικά σου περίπτωση το διαπολιτισμικό θέατρο σε βοήθησε κάπου συγκεκριμένα? Αυτό που κάναμε ήταν yoga, tai-chi και kalarippayattu που είναι μια πολεμική τέχνη. Ο σκοπός της εκπαίδευσης αυτής ήτανε να μάθεις να εφαρμόζεις τις αρχές του «πολεμιστή» πάνω στη σκηνή. Ήταν ουσιαστικά μια πιο τεχνική εκπαίδευση που σου μαθαίνει πως να υπάρχεις στη σκηνή όχι βασισμένος στο συναίσθημα τόσο, αλλά στην τεχνική. Κάτι που δυστυχώς στην Ελλάδα δεν το έχουμε τόσο διερευνήσει. Στις σχολές μας τουλάχιστον δεν είναι η βάση αυτό. Κάνουμε πιο πολύ ψυχολογικό θέατρο εδώ. Το έχουμε πιο πολύ ανάγκη ως κοινό, γι’αυτό το κάνουμε λες? Δηλαδή το κάνουν οι σκηνοθέτες γιατί αυτό πιστεύουν ότι θέλει το κοινό? Νομίζω ότι το κάνουν γιατί αυτό ξέρουν. Τόσο απλά. Αλλά το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Δηλαδή μπορείς να κάνεις ψυχολογικό θέατρο και παρόλα αυτά να έχεις απόλυτη επίγνωση της σωματικής γλώσσας. Η τεχνική αυτή θέλει να σου θυμίσει ότι αυτά τα δυο είναι ένα. Πού μεγάλωσες? Μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη, ο μπαμπάς μου είναι Αγγλοκύπριος. Γεννήθηκε στη Κύπρο και μεγάλωσε στην Αγγλία. Η μαμά μου μεγάλωσε στη Φλώρινα. Κατάγεται από τα χωριά της Καστοριάς. Το λέω αυτό γιατί βαθειά μέσα μου, ένα μεγάλο κομμάτι μου είναι εκεί. Τι σε έκανε να αποφασίσεις να σπουδάσεις ηθοποιός? Όταν ήμουνα μικρή ήθελα να γίνω χορεύτρια. Μετά, μου είπαν στο σχολείο ότι «το παιδί πρέπει να γίνει ηθοποιός»!. Σκέφτηκα λοιπόν ότι θα συνδυάσω και τα δυο, θα γίνω ηθοποιός που θα χορεύει, κι έτσι επέλεξα το physical theatre με την ελπίδα να συνδυάζει και τα δυο, όπως φέτος το καλοκαίρι που συνεργάστηκα με τον Ανέστη Αζά* και κάναμε μια αρχαία τραγωδία, αυτό που είχα κ έχω πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μου είναι ότι το σώμα αφηγείται πάντα μια ιστορία, παράλληλη ή όχι με ό,τι ειπώνεται. Παρακολουθείς πολλά σεμινάρια, ή αφήνεις να σε «εκπαιδεύουν» οι πρόβες? Το ιδανικό μου αυτή τη στιγμή θα ήταν να κάνω μόνο σεμινάρια και να ταξιδεύω, θα ήταν φανταστικό! Το έχω ανάγκη για να εξελίσσομαι κι εγώ η
84
6 2012
ίδια. Και με τις πρόβες βέβαια, μπαίνει κανείς σε ένα σύμπαν εντατικής δουλειάς, πόσο μάλλον κ με την εμπειρία των παραστάσεων. Είχαμε μιλήσει πριν από κανένα χρόνο για τους clown doctors. Από πού πηγάζει αυτό σου το ενδιαφέρον? Για το κοινωνικό του πράγματος? Για μένα, το να συνδυάσεις θεραπεία, και γέλιο, και παιδί, είναι τέλειο. Οι clown doctors υπάρχουν σε πολλές χώρες, εδώ δεν έχουμε από όσο ξέρω. Είναι εκπαιδευμένοι clowns που πηγαίνουν για λίγα λεπτά σε παιδιά που είναι σε νοσοκομεία, και σε μεγάλους, και τους κάνουν να ξεχνιούνται για λίγο από την κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Είναι μια προέκταση του δρόμου αυτή, αλλά είναι πιο στοχευμένο. Γιατί κι εγώ μέσα από το δρόμο, έχω τη ψευδαίσθηση ότι προσφέρω ένα δευτερόλεπτο θεραπείας. Με τους clown doctors είναι πια απροκάλυπτα μια θεραπευτική κίνηση για παιδιά που είναι σε δύσκολη κατάσταση. Υπάρχει δέσιμο ανάμεσα στη προσωπική και την επαγγελματική σου ζωή, ή είναι δυο καθαρά διαφορετικά πράγματα, δυο παράλληλοι κόσμοι? Νομίζω ότι είναι πολύ κοντά, γιατί είμαι ο ίδιος άνθρωπος. Οπότε αν εγώ προσπαθώ να μάθω τη Ντόρα να μην υποφέρει ενώ φτιάχνει βόμβες και σκοτώνει ανθρώπους, την ίδια ώρα προσπαθώ να μάθω και τη Ρόζα να μην υποφέρει όταν ζει σε μια καθημερινότητα η οποία είναι σκληρή. Ψηφίζεις? Όχι γιατί είμαι Βρεττανή υπήκοος. Σε ενδιαφέρει όμως? Είμαι πολύ προβληματισμένη σε σχέση με αυτό. Δεν είμαι σίγουρη ότι η ελπίδα θα ‘ρθει από πάνω. Δε με εμπνέει, και δεν πιστεύω και κάποιον από όλους αυτούς. Θεωρείς πως μια παράσταση όπως ‘Οι Δίκαιοι’, εξυπηρετεί κάπως προς αυτή την κατεύθυνση, βοηθάει το κοινό να πάρει μια θέση? Νομίζω ότι πιο πολύ θέτει ερωτήματα. Αν αποφασίσεις να ακολουθήσεις το δρόμο της βίαιης εξέγερσης, μέχρι πού πας… Ούτως ή άλλως είναι κάτι που όλοι το έχουμε σκεφτεί, ακόμη κι αν δεν έχουμε όπλο στο χέρι μας, πολλές φορές ευχόμαστε να μην υπήρχαν κάποιοι από όλους αυτούς. Αλλά δεν είναι τόσο απλό αυτό τελικά, ούτε νομίζω ότι λύνει το πρόβλημα. Θα εμφανιστούν άλλοι, είναι το ανθρώπινο είδος τέτοιο, είμαστε αλαζόνες, αχόρταγοι και καταστροφικοί σαν είδος.
Σε δυσκολεύει η καθημερινότητα στην Αθήνα? Μένω στα Πετράλωνα. Αποφάσισα ότι ο μόνος τρόπος για να ζήσω στην Αθήνα είναι αν βρω μια γειτονιά που να είναι λίγο σα χωριό, που να μη μου θυμίζει τόσο Αθήνα. Η αλήθεια είναι όμως ότι την αγαπώ. Έχει μια χαοτική ενέργεια που επιτρέπει σε διάφορες δυνάμεις να υπάρχουνε. Θα έφευγες? Ναι, αν μου πρόσφεραν δουλειά στο εξωτερικό θα έφευγα, έστω για λίγο, όχι για πάντα. Αλλά θα έφευγα. Με μεγάλη χαρά. Θα έφευγες όμως για επαγγελματική αναζήτηση, ή θα το θεωρούσες ως προσωπική σου ανάγκη να φύγεις από αυτό το χάος της Αθήνας? Δε με πειράζει τόσο το χάος στην Αθήνα. Με πειράζει ότι πρέπει να παλέψεις για τα πολύ βασικά. Ιδίως αν είσαι καλλιτέχνης (είναι μια λέξη παρεξηγημένη αλλά αυτό είμαστε) είναι πολύ δύσκολα. Δεν νιώθει κανείς ότι είναι ανάγκη αυτό που κάνει ο καλλιτέχνης, δεν εκτιμάται ως ανάγκη στη κοινωνία αυτό που κάνει, οπότε κανείς πρέπει μόνος του να βρει τρόπο. Αυτό και ψυχολογικά και πρακτικά είναι πάρα πολύ δύσκολο. Και η σχέση καλλιτέχνη με καλλιτέχνη? Πιστεύεις ότι με την κρίση υπάρχει πιο μεγάλη ανάγκη για συνεργασία, ή ο καθένας κοιτάει την ομάδα του? Το σκεφτόμουνα και πρόσφατα με αφορμή τη κατάληψη στο Εμπρός. Θα ήταν ευχής έργο αν αντιλαμβανόμασταν όλοι όσοι κάνουμε θέατρο, ιδίως εμείς που θεωρούμαστε της νέας γενιάς, 30 και κάτι, ότι αυτά που μας ενώνουνε είναι πιο πολλά από αυτά που μας χωρίζουνε. Η αγάπη μας για το θέατρο είναι το πιο ισχυρό. Το αν κάποιος έχει επιλέξει τη μια αισθητική ή την άλλη, δεν πειράζει τόσο νομίζω. Όχι ότι δεν είναι σημαντική η αισθητική που επιλέγει κανείς ή η ιδεολογία, προφανώς. Αλλά δεν έχουμε και τα μέσα να τα κάνουμε όλα μόνοι μας. Τί έκανες στο Βερολίνο? Έκανα butoh με την Minako Seki. Είχε πολύ έντονα μέσα της την ασιατική φιλοσοφία ότι, και το πιο σκοτεινό πράγμα να κάνεις ως ηθοποιός, ως χορευτής αλλά και σαν άνθρωπος, πρέπει πάντα να
υπάρχει ένας ήλιος στο κέντρο σου. Το έχεις υιοθετήσει αυτό? Προσπαθώ.. Άμα δεν είσαι καλά, πάνω απ’ τα πράγματα, είναι πολύ βαρετά. Βυθίζεσαι, και άμα πάρεις αυτό τον δρόμο δεν έχει τέλος μετά. Όταν κάνεις παύση από την ομάδα, ποιό θα ήταν το πρώτο πράγμα που θα ήθελες να κάνεις? Θα ‘θελα να κάνω ένα σόλο, σε ενα εγκαταλελειμμένο σπίτι. Θα ήθελα να δώσω στον εαυτό μου το χώρο και το χρόνο να δουλέψω κάτι για μένα. Να μπω σε ένα στούντιο και να πω ‘δοκίμασε, κάνε ότι θες, ρίσκαρε, πειραματίσου, σπάσ’τα μούτρα σου’. Και ξέρω ποιό θα’ταν το θέμα του… Για πες… Για αρχή: η αναμονή. Νιώθω ότι συνέχεια κάτι περιμένουμε να ‘ρθεί: το τραίνο, το λεωφορείο, το γκόμενο, τη δουλειά, την ευτυχία, την ισορροπία, ενώ η ζωή είναι τώρα, και το ξεχνάμε. Και όταν το καταλάβουμε? Μετά? Θα κλείσουμε με αυτό… *Ο Σάββας Στρούμπος είναι ο σκηνοθέτης της ομάδας Σημείο Μηδέν. Η πιο πρόσφατη παράσταση της ομάδας είναι ‘Οι Δίκαιοι’ του Καμύ στα θεατρικά βραβεία Ένωσης Θεατρικών Κριτικών 2011 πήρε έπαινο Νέου Δημιουργού. ** Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941-1944 στην οδό Κοραή. ***Πρόκειται για τη θεατρική παράσταση “Επτά επί Θήβας” του Αισχύλου από τη Θεατρική Ομάδα “Projector. Παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος Αθήνας.
2011 2
85
ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΕΣ
Βίκυ Κονταράκη Περιέγραψε μας λίγο την δουλειά σου. Στα σχέδια μου επιλέγω τις λιτές φόρμες με ύφος πολυμορφικό. Τσάντες και κασκόλ που μπορούν να φορούν και από τις 2 όψεις, ζώνες που δένουν με εναλλακτικούς τρόπους και επιτρέπουν στην φαντασία να λειτουργεί ελεύθερα. Το στυλ των αξεσουάρ μου κινείται στα όρια του ρομαντικού σε απλές γραμμές με στοιχεία δανεισμένα από τα παραμύθια. Ποιες είναι οι πηγές έμπνευσης για τις δημιουργίες σου? Έμπνευση αποτελούν οι άνθρωποι, τα λουλούδια, η φύση, τα γιαπωνέζικα υφάσματα, οι ταινίες του Jang Jimoy (Ιπτάμενα στιλέτα, τίγρης και δρακός) οι ταινίες φαντασίας.Και τα παραμύθια. Τι περιλαμβάνει η τελευταία σου δουλειά και ποιο κομμάτι ξεχωρίζεις? Η τελευταία συλλογή με αξεσουάρ, τσάντες, ζώνες, γιακάδες και κουκούλες ήταν επηρεασμένη από το Δάσος, την Κοκκινοσκουφίτσα και τον κακό Λύκο. Χαρακτηριστικά στοιχεία είναι το φύλλο, τα χρώματα κόκκινο και γκρι συνδυασμένα με μάλλινα καρό υφάσματα βελούδο, οικολογικές γούνες και ξύλινα κουμπιά. Το αγαπημένο μου κομμάτι από αυτήν την συλλογή είναι το βελούδινο κασκόλ σε λαδί χρώμα με ένα δερμάτινο φύλο και η τσάντα διπλής όψεως σε κόκκινο και γκρι 86
6 2012
Συνέντευξη: Νεφέλη Καριοφύλλη
Η Βίκυ Κονταράκη γεννήθηκε στην Αθήνα όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε συντήρηση έργων τέχνης και σχέδιο μόδας. Στο πλαίσιο της πρακτικής της άσκησης βρέθηκε στην Αμβέρσα όπου ήρθε σε επαφή με την φλαμανδική τέχνη και την αισθητική των Βέλγων σχεδιαστών μόδας. Από το 2005 κατασκευάζει λιτά και πολυμορφικά αξεσουάρ με ιδιαίτερο ύφος.
χρώμα συνδυασμένη με καρό ρέλι. Που μπορεί κανείς να βρει κομμάτια των συλλογών σου? Σε διάφορα μαγαζιά όπως το Tube στα Εξάρχεια και το Mememe στο Κολονάκι καθώς και στο πωλητήριο του Μουσείου Μπενάκη. Επίσης στο Facebook Kontaraki Vasiliki και στο site www.demou.gr στην κατηγορία new designers. Εκτός δουλειάς τι κάνεις? Κάνω γιόγκα, κυκλοφορώ με ποδήλατο και συχνάζω στο I.P.P.O. bar όπου οργανώνω bazaar και εκθέσεις για φιλανθρωπικούς σκοπούς και μη… Τι άλλο θα ήθελες να γίνεις εκτός από σχεδιάστρια? Α ήθελα να είμαι επιμελήτρια εκθέσεων γιατί είμαι ιδιαίτερα οργανωτικός άνθρωπος και η ενασχόληση μου με την τέχνη είναι η βασική μού επιθυμία.
ΙΝΦΟ
Συνέντευξη: Η ομάδα του καφέ σκύλου
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΛΗΣΤΟΥ ΜΝΗΜΗΣ: Με μνήμη μέσα από το βιβλίο... Οι εκδόσεις Αλήστου Μνήμης ξεκίνησαν το 2001 ως μια απόπειρα διαφοροποίησης από το παρελθόν των εκδόσεων Αλφειός διεκδικώντας, με την παρουσίαση μέσα από συνεργασίες με μεταφραστές και συγγραφείς, κειμένων που αλλιώς δε θα έβλεπαν το φως της δημοσιότητας, μια παρουσία στο χώρο των μικρών εκδόσεων. Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε με αγνοημένα σημαντικά κείμενα που κινούνται στο χώρο της κριτικής σκέψης, παλιότερα αλλά και νέα, κείμενα που ξεφεύγουν από τα κλισέ των ιδεολογιών που έχουν πλέον εξαντληθεί. Άμεση προτεραιότητα μας είναι να επιμεληθούμε μια σειρά μικρών θεωρητικών κειμένων γύρω από την πόλη και τον πολιτισμό του άστεως.
92
6 2012
Πότε ξεκίνησε η προσπάθεια που ακούει στο όνομα εκδόσεις Αλήστου μνήμης και από πού πήραν το όνομα τους ; Ξεκινήσαμε το 2001 και ψάχναμε ένα όνομα γύρω από την αλήθεια αλλά κάτι πιο καυστικό και παιγνιώδες. Μας ήρθε αυτό και το κρατήσαμε. Παρόλο που έχει αρνητική χροιά… Ποια φιλοσοφία διέπει τις εκδόσεις Αλήστου μνήμης ; Αν μπορούμε να μιλήσουμε για φιλοσοφία, επιδιώκουμε να εκδίδουμε κείμενα φιλοσοφικά αλλά και λογοτεχνικά που δεν θα έβρισκαν εύκολα το δρόμο προς τη δημοσιότητα. Τα κριτήριά μας δεν είναι πάντα εμπορικά αλλά προέχει το προσωπικό κριτήριο.
Δεδομένου και της οικονομικής κρίσης που βλέπετε να οδηγείται ο χώρος των εκδόσεων ; Δυστυχώς και ο εκδοτικός χώρος θα οδηγηθεί μοιραία σε ένα μαρασμό, αν και έχουμε την ελπίδα, με μια σχετική μείωση των τιμών των βιβλίων να συνεχίζουν να εκδίδονται και σύγχρονα αλλά και κλασικά βιβλία. Συγκριτικά με πολίτες άλλων ευρωπαϊκών χωρών πιστεύετε ότι ο Έλληνας προτιμά το βιβλίο; Έχουμε στη χώρα μας ικανό και ενημερωμένο αγοραστικό κοινό ; Ο Έλληνας δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί και οι περισσότεροι διαβάζουν περιστασιακά. Παρόλα αυτά υπάρχει κι ένα κοινό που αριθμεί μερικές χιλιάδες ανθρώπους που παρακολουθεί τα νέα βιβλία. Επίσης παρατηρείται έντονα τελευταία το φαινόμενο της εξειδίκευσης και στο διάβασμα πέρα από την κλασική θεματολογία. Εκτός από τις εκδόσεις Αλήστου μνήμης διατηρείτε τις εκδόσεις Αλφειός που είναι παλαιότερες στο χώρο καθώς και παλαιοβιλιοπωλείο. Μιλήστε μας για αυτό. Οι εκδόσεις Αλφειός υπάρχουν από το 1965. Συνεχίζουμε να εκδίδουμε και υπό αυτό το όνομα κυρίως βιβλία που αφορούν τη σύγχρονη ιστορία, την Αντίσταση και τον Εμφύλιο, τη δεκαετία ’40-’50, αλλά ενίοτε εκδίδουμε και λογοτεχνία. Όταν ανέλαβα το βιβλιοπωλείο υπήρχαν ήδη λίγα παλιά βιβλία που γρήγορα με κέρδισαν. Σα να ανοίχτηκε ένας νέος κόσμος. Κι από τότε επεκτάθηκε πολύ αυτή δραστηριότητα. Τα μεταχειρισμένα βιβλία είναι μια πολύ καλή λύση για αυτή τη δύσκολη οικονομικά (αλλά και πνευματικά περίοδο). Έχουν πολύ καλύτερη τιμή αλλά επίσης η ποικιλία τους είναι πολύ μεγαλύτερη.
Κυρίως όσον αφορά την κλασσική λογοτεχνία που ένα μέρος της δεν επαναεκδίδεται. Τα επόμενα βήματα των εκδόσεων είναι… Στις εκδόσεις Αλήστου Μνήμης θα εκδώσουμε σύντομα το σπουδαίο βιβλίο Το Τεχνικό Σύστημα που φωτίζει την εποχή μας με πολύ διεισδυτικό τρόπο. Στον Αλφειό συνεχίζουμε εκδίδοντας κυρίως αυτοβιογραφικά βιβλία ανθρώπων που δραστηριοποιήθηκαν τη δεκαετία ’40-’50, αλλά και μελέτες για αυτή την περίοδο. ΛΙΝΚ: http://alfeiosbooks.com
2012 6
93
Φωτογραφίζοντας
Φωτογραφία: Κική Μουρατίδου
Το καρνάγιο
94
6 2012
ΦΛΑΣ ΜΠΑΚ
Κείμενο: Ανδρέας Μασούρας, Λίλυ Τέγου, Γεννάδιος Πάτσης
ΤΟ ΡΟΔΙ – οφ δε ρέκορντ το Δημοτικό θυμάμαι μου άρεσε να ζωγραφίζω. Στο Γυμνάσιο μου άρεσε να παίζω μπαλα.
Σ
Στο Λύκειο άρχισε να μ'αρέσει η μπύρα και να μη μ'αρέσει το Λύκειο. Μετά το στρατό μου άρεσαν η μουσική, τα σπόρ και τα ταξίδια, αλλά τώρα βλέπω οτι, η δεν είχα και πολύ ταλέντο σε αυτά, η ίσως δεν μου άρεσαν τόσο πολύ όσο έπρεπε , μιας και δεν ασχολήθηκα με κάποιο απ' αυτά πιο επισταμενα.
100
1 2011
Πρίν πεντ' έξη χρόνια κατάλαβα πως μ'ευχαριστούσε πολύ το να γράφω, ίσως επειδή δεν είμαι και πολύ καλός στον προφορικό λόγο. Και παρ'οτι δε θυμάμαι να ήμουνα ποτέ καλός στην Εκθεση, αυτά που γράφω τώρα μου αρέσουν κι άμα καμμιά φορά δε βρίσκω κανα καλό βιβλίο να διαβάσω ,διαβάζω το δικό μου. Πρίν τέσσερα χρόνια όλως τυχαία, έπαιξα σ' ενα ταινιάκι μικρού μήκους που προσπάθησαν και επιχείρησαν να κάνουν κάποια δεκαεφτάχρονα παιδιά που στην παρέα τους ήτανε και ο γιός
μου .Αν και είχε γίνει πολύ πρόχειρα αυτή η 8λεπτη ταινία, τράβηξα την προσοχή του Χρήστου του Καρτέρη, ο οποίος έκανε πέρσι στις αρχές του χρόνου το σκηνοθετικό του ντεμπούτο με μια ταινία μεσαίου μήκους με τίτλο΄΄Το ρόδι” και το αποτέλεσμα που είδαμε στο τέλος του χρόνου ήταν καλό. Είναι μια ταινία που βλέπεται αξιοπρεπώς νομίζω. Θέλω να ευχαριστήσω όλα τα παιδιά που συνεργάστηκαν και συνεργάστηκα μαζί τους για να γίνει αυτη η 38λεπτη ταινία .Θελω να ευχαριστήσω ολα τα παιδιά που μας τίμησαν με την παρουσία τους στις προβολές που έχουν γίνει μέχρι τώρα (γιατί πιστεύω οτι αυτοί που τους αρέσει ο κινηματογράφος και πιο πολύ αυτοί που ασχολούνται με την τέχνη του...καταφέρνουν να παραμένουν πάντα παιδιά). Θέλω να πω οτι για μένα τελικά δεν ήταν τόσο εύκολο, όσο είχα νομίσει στην αρχή, να υποδυθώ αυτό το ρόλο που μου ανατέθηκε κι έκανα μια δυνατή προσπάθεια μιας και δεν είμαι ηθοποιός να μην τα παρατήσω κι άμα με ρώταγε κανείς γιατί και πως .. θα την αφιέρωνα σε κάποια παιδιά που δάκρυσαν τα μάτια τους κι άνοιξαν τα κεφάλια τους στο Σύνταγμα ... γιατί όταν συχνά κοιτάζω γύρω μου και δεν υπάρχει τίποτα, σκέφτομαι αυτούς και λέω πως υπάρχει κάτι...
Η
συμμετοχή μου στην ταινία ήταν μία από τις πιο όμορφες εμπειρίες στην μέχρι τώρα επαγγελματική μου ζωή.Από την πρώτη επαφή μου με το σενάριο και τους συντελεστές αισθάνθηκα ασφάλεια.Οι μέρες των προβών και των γυρισμάτων ήταν τόσο γεμάτες και ολοκληρωμένες, που με έκαναν να πιστεύω ότι το αποτέλεσμα θα ταίριαζε με την αισθητική μου.Δεν είχα άδικο.Στην προβολή της ταινίας ,ήταν σα να παρακολουθώ από την κλειδερότρυπα τις ζωές ανθρώπων που ζουν δίπλα μου! Αυτό για μένα είναι πολύ σημαντικό. Ευχαριστώ όλους τους συντελεστές για την υπέροχη αυτή δουλειά και λίγο πιο πολύ το Χρήστο Καρτέρη που με εμπιστεύθηκε. Είμαι σίγουρη οτι θα έχει μια πολύ καλή πορεία.
Μ
ου άρεσε αυτή η ταινία και για το ότι είναι ασπρόμαυρη.Εγώ
όταν την είδα για πρώτη φορά είπα ότι δεν μοιάζει καθόλου με …ταινία. Εννοώ ότι είναι τόσο αληθινό σαν να είναι ένα κομμάτι ζωής σε κάθε της επεισόδιο, σε
2012 6
101
ΦΛΑΣ ΜΠΑΚ
κάθε της σκηνή. Εγώ ομολογώ ότι
ολόκληρη δεν ήξερα τους υπόλοιπους
ένιωσα σαν να παρακολούθησα ένα ντο-
συνεργάτες, ήξερα μόνο τον Ανδρέα Μα-
κιμαντέρ. Δηλαδή δεν είδα “το παίξιμο”
σούρα μιας και μόνο μαζί είχαμε σκηνές.
από τους ηθοποιούς. Ηταν τόσο φυσικό
Παρόλα αυτά τους θυμάμαι όλους έναν
και τόσο αληθινό. Αν μου το έδειχναν
έναν. Τόσο καθαροί ηθοποιοί στο παί-
χωρίς ήχο, χωρίς μουσική, μόνο τα πλάνα
ξιμο τους.
με την κάμερα θα νόμιζα ότι είναι ένα κομμάτι από μια κανονική ζωή. Αυτό που μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση είναι ότι δεν είδα ούτε ένα “κόλπο”…Εχουμε βαρεθεί από τα “κόλπα” και τις “απόψεις” των σκηνοθετών. Που δεν μπορείς να καταλάβεις και αγχώνεσαι για να καταλάβεις τι γίνεται μέσα στην ταινία. Αυτό που αρκεί σε μια ταινία για να την αναδείξει πρέπει να είναι τόσο απλό. Οχι απλότατο αλλά απλό με την έννοια ότι ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί έχουν δώσει πάρα πολλά, βγάζουν ιδρώτα για να δούν αυτήν την απλότητα που υπάρ-
τσιγάρο από τον Ανδρέα και πιάνουν την κουβέντα και τον σκοπό μετά, η Λίλυ η Τέγου, ο μικρός ακόμα και η γιαγιά... Πάντα λέω πως το πρώτο και το πιο σημαντικό κριτήριο σε μια δουλειά είναι να είναι κατανοητή σε αυτόν που τη βλέπει. Δεν είναι μαθηματικά, είναι τέχνη…και το απλό που λέγαμε πριν είναι και το πιο δύσκολο. Γιατί το ίδιο πράγμα μπορεί να το σκεφτώ εγώ, να το σκεφτείς εσύ, να το σκεφτεί και κάποιος άλλος. Το θέμα είναι ποιός και πως μπορεί να
χει. Θέλει πολύ εξυπνάδα, πολύ μυαλό
το δείξει. Εχει πάρα πολύ δρόμο αυτή η
και πολύ δουλειά.
δουλειά και νομίζω πως ο Χρήστος μπο-
Πολλές φορές τα κάνουν όλα δύσκολα με αποτέλεσμα να κάθομαι να παρατηρώ την ταινία προσπαθώντας να λύσω το σταυρόλεξο που έχουν βάλει. Αν δεν βρίσκεις κάτι από μέσα σου για να βγάλεις, αν δεν δείξεις κάτι δικό σου τότε τσάμπα δουλειά είναι. Εγώ όταν είδα την ταινία
102
Στην πρώτη σκηνή ο τύπος που ζητάει
6 2012
ρεί να σταθεί σε αυτό το δρόμο και να δείξει πράγματα όπως έδειξε πολύ καλά δείγματα δουλειάς μέσα από αυτή την πρώτη μεσαίου μήκους ταινία του. Σε πολύ νεαρή ηλικία -μόλις 22 ετών- μας έδειξε απλά και όχι χαζοχαρούμενα στοιχεία μέσα από αυτό το κοινωνικό φιλμ.
Γαστρονομία
Κείμενο, φωτογραφία: Νίκος Πάλλης
«Βράσε όρυζα»; Μπα, μάλλον «Τηγάνισε όρυζα»… τυχε να βρεθώ στην Ταϊλάνδη και, μεταξύ άλλων, επιδόθηκα στην δομική και γευστική μελέτη όλου αυτού που λέμε Thai food, από κοντά, ιδίοις όμμασιν τε και γευστικοίς καλύκοις . Το πιάτο που μου έρχεται, αυθόρμητα και φυσικά, να σας παρουσιάσω ως εισαγωγή στην Τάϊ κουζίνα, θα σας ξαφνιάσει,
Έ
104
6 2012
όσο και εμένα, διότι είναι το ρύζι! Και όμως, φίλοι, το τηγανιτό ρύζι με λαχανικά είναι ένα μεγαλειώδες, μέσα στην απλότητά του, πιάτο που θα ικανοποιήσει τον απαιτητικότερο ουρανίσκο, αρκεί τα πράγματα να γίνουν όπως λέει και η περιγραφή της συνταγής (μπερδευτικό?). Ήγουν (συνταγή για 4 άτομα φουλ μερίδες):
Μισό κιλό ρύζι της αρεσκείας σας, βρασμένο όπως το προτιμάτε, κατά προτίμηση το ρύζι που περίσσεψε από το προχθεσινό πιλάφι (όπως οι κεφτέδες ή η σκορδαλιά, που θέλουν μπαγιάτικο ψωμί). Κανα κιλό διάφορα λαχανικά, κρεμμύδια, σκόρδα, μελιτζάνες, πιπεριές, ντομάτες, μανιτάρια, κουνουπίδι και μπρόκολο, μέχρι φρέσκο μπαμπού, τοφού και καλαμποκάκια, αν επιθυμείτε (οι Ταϊλανδοί βάζουν και αγγούρι μέσα στο φαγητό, αλλά δεν μου αρέσει, δεν το συστήνω), μια χούφτα φιστίκια κάσιους και αλάτι, πιπέρια, μπούκοβο, λίγο(!) κάρυ (για να μην στείλει τη γεύση μας κατά Ινδία μεριά), ψιλοκομμένες καυτερές πιπεριές, τσίλι, τζίντζερ ή ότι άλλο καυτερό -spicy- μπαχαρικό σας αρέσει. Ένα τηγάνι Γουόκ, ή ένα μεγάλο τηγάνι, λίγο λάδι (προτείνεται ελαφρύ, ηλιέλαιο ή κάτι τέτοιο, για να μην βαρύνει, να μη γίνει «ανατολίτικη» η τελική προσέγγιση, να παραμείνει εξωτική), λίγο μέλι, fish και oyster sauce ή, εναλλακτικά, ξινομηλόξυδο ή ξύδι μπαλσάμικο ή ότι ξύδι έχετε (με προσοχή). Το μυστικό στο τηγάνι είναι η δυνατή φωτιά. Ρίχνουμε λίγο λάδι και αρχίζουμε το καβούρντισμα των λαχανικών, που είναι κομμένα σε μικρά κομμάτια. Όσο πίνει το λάδι, συμπληρώνουμε και κάθε τόσο προσθέτουμε μια πρέζα αλάτι και μια μπαχαρικά και κάσιους και ανακατεύουμε καλά. Όταν αρχίσουν να μελώνουν τα λαχανικά μας, ρίχνουμε λίγη oyster σως, η λίγο από κάποιο ξύδι, και το μέλι και ανακατεύουμε. Εδώ, σαν παραλλαγή, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε μισό ζελέ λαχανικών. Αφαιρούμε τα περισσότερα λαχανικά, προσέχοντας να αφήσουμε όσο πιο πολλή σάλτσα μπορούμε στο τηγάνι και αρχίζουμε να καβουρδίζουμε, διαλύοντας τους πιθανούς κόμπους, το
βρασμένο ρύζι λίγο- λίγο. Ανάλογα με το πόσο «Ταϊλανδέζικο» (δηλαδή καυτερό) θέλουμε το πιάτο μας, συνεχίζουμε να προσθέτουμε τα μπαχαρικά της αρεσκείας μας. Οι Ταϊλανδοί χρησιμοποιούν άσπρο πιπέρι, η πρότασή μου, όμως, είναι φρεσκοτριμμένο πιπέρι όλων των χρωμάτων, το άρωμα του είναι ανυπέρβλητο. Όταν το ρύζι μας ροδίσει, προσθέτουμε λίγα – λίγα τα λαχανικά μας και τα καβουρδίζουμε όλα μαζί. Το μυστικό, όπως είπαμε, είναι η δυνατή φωτιά και το συνεχές ανακάτεμα. Κάθε τόσο, δοκιμάζουμε, για να πετύχουμε την ισορροπία που επιθυμούμε στα μπαχαρικά. Για να αναιρέσουμε το καυτερό, προσθέτουμε ζάχαρη ή μέλι, ενώ για να ενισχύσουμε τις γεύσεις προσθέτουμε αλάτι, fish ή oyster sauce. Πριν βγάλουμε το τηγάνι από τη φωτιά, ρίχνουμε και δυο χεράδες βασιλικό, κομμένο όπως μας αρέσει. Ανακατεύουμε και σερβίρουμε όσο είναι ζεστό, με φρέσκο αγγουράκι, ντομάτα (βοηθάνε στην αντιμετώπιση του καυτερού) και λάϊμ (του πάει) για συνοδεία (γαρνίρισμα). Οι παραλλαγές, τώρα, είναι άπειρες: συκωταριές, κοτοπουλάκι, κατσικάκι, αρνάκι, μοσχαράκι, γουρουνάκι, λουκανικάκι, ψαράκι, θαλασσινά (μύδια, στρείδια, γυαλιστερές, κυδώνια, πορφυρίες, χταπόδια, καλαμαράκια και σουπιές, καβούρια, γαρίδες, καραβίδες, αστακοί), όλα καβουρδισμένα όπως τα λαχανικά, αποτελούν θαυμάσιες γευστικές προσθήκες στη βασική συνταγή. Υπ’ όψη, είναι ποοολύ χορταστικό πιάτο, οπότε, απάνω του, φίλοι συνδαιτυμόνες! Υ.Γ. Οι Ασιάτες το συνοδεύουν με ρακί από ρύζι. Εμείς, ε, δεν μπορεί, όλο και καμιά ρακή, κανα τσιπ’ράκι, καννιά τσικ’διά θα έχουμε κάπου γύρω, παγωμένη θα συνοδέψει άριστα το γευστικό μας επίτευγμα!
2012 6
105
ΦΡΙ ΘΕΜ
Επιμέλεια: Η ομάδα του καφέ σκύλου
ΤΟ ΡΟΔΙ – SHORT FILM Μια ταινία του Χρήστου Καρτέρη. Making off…
108
6 2012
Να σε δω να φοράς το καπέλο μου
Επιμέλεια: Δημήτρης Επικούρης
Η ΚΡΕΜΑ ΚΑΡΑΜΕΛΕ
Α
υτός ο καιρός διώχνει τα περιστέρια, μας σπρώχνει όλους σ’ ένα ανελέητο αυτομαστίγωμα και μας κολλάει ένα ανοικειοθελές χαοτικό τατουάζ στις ψυχές μας. Γινόμαστε δύσπιστοι, καχύποπτοι, νευρικοί, οξύθυμοι, μοναχικοί, θλιβεροί, σκιές ασπρόμαυρες, σιδηροδέσμιες από ελαττώματα παλιά και φρέσκα, όλα μαζί ανακατεμένα. Τώρα πια δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε μιας και τα χάσαμε όλα. Οι διανοούμενοι που κάποτε σκάρωναν επαναστάσεις, χάθηκαν ή λούφαξαν μέσα στην ατολμία και τη δηθενιά τους . Το ίδιο και οι εκάστοτε «φιλάνθρωποι» ίσως γιατί είναι αρκετά εύκολο να είναι τέτοιοι και δυσκολότερο να είναι άνθρωποι. Μένουμε εμείς οι τυχοδιώχτες, οι πειρατές του περιθωρίου, να γεννήσουμε την
120
6 2012
έκρηξη της αγανάκτησης. Εμείς που ξέρουμε καλά πως οι ουτοπίες είναι μεν όμορφες αλλά στο τέλος, αφήνουν μια πικρίλα στον ουρανίσκο γιατί δεν κρατάνε πολύ. Μετά το όνειρο αλλάζει όπως αλλάζουν οι σελίδες σ’ ένα βιβλίο στα χέρια κάποιου αναγνώστη. Στο κέντρο της Αθήνας πολύ παγωνιά. Παγωνιά και χαλάζι που σταματά το αίμα και τις σκέψεις. Νεκρό τοπίο πια. Έρημοι οι δρόμοι και πολλά μαγαζιά κλειστά, φοβάμαι για πάντα κλειστά. Όπως κλειστά μένουν και τα στόματα αλλά και τα μάτια μπροστά στο φόβο που πλέον έχει πλημμυρίσει τα πάντα και μπροστά στα μάτια μας, έτσι ξαδιάντροπα, ερωτοτροπεί με διαπλεκόμενες και διεφθαρμένες ανθρώπινες φύσεις. Ή αποφύσεις;
Περπατάω μαζί μ’ ένα φίλο μου, τον Κώστα τον Κακανιάρη, σπουδαίο κιθαρομάστορα. Προικισμένο συντρόφι ο Κώστας. Φαίνεται πως οι μούσες φρόντισαν καλά να τον κανακέψουν όταν γεννήθηκε και να του χαρίσουν τη λαλιά των ξύλων. Λίγοι άνθρωποι μιλούν με το ξύλο όπως αυτός. Λίγοι καταφέρνουν ν’ αναστήσουν νεκρές κιθάρες, μπουζούκια, λαούτα και μαντολίνα όπως αυτός. Λίγοι μπορούν να μετατρέψουν μια σανίδα σε μουσικό όργανο που μιλάει, κλαίει και γελάει , όπως αυτός. Ξεκινάμε για το εργαστήρι του στα ξεχασμένα Δυτικά προάστια. Φτιάχνει καφέ γλυκό και με ρωτάει αν ξέρω την ιστορία με τη κρέμα καραμελέ. «Όχι» του απαντάω. Χαμογελάει, χαϊδεύει το πυκνό μούσι του και ξεκινάει: «Μια φορά, ξύπνησε ένα πιτσιρικάς πεινασμένος και ζήτησε από τη μάνα του να του πει τι έχουνε για να φάνε. Η μάνα του είπε πως έχουνε λίγο τυρί, γάλα και ψωμί. Ο πιτσιρικάς στραβομουτσούνιασε και της ζήτησε να του φτιάξει κρέμα καραμελέ. Αλαφιάστηκε η γυναίκα. Του πρότεινε να του βράσει κανένα αυγό, να του ζεστάνει λίγο γάλα, να του φτιάξει μια φέτα ψωμί με βούτυρο και μέλι. Ο πεισματάρης πιτσιρικάς αρνήθηκε και απαίτησε από τη μάνα του να πάει να του αγοράσει κρέμα καραμελέ.» «Και μετά τι έγινε ρε συ Κώστα;» «Τίποτα Μήτσο. Πήγε η φουκαριάρα και του πήρε κρέμα καραμελέ. Ο πιτσιρικάς έμαθε να τρώει κρέμα καραμελέ. Ποτέ του δεν εκτίμησε την αξία του αυγού και του ψωμιού. Κατάλαβες Μήτσο μου; Εδώ είναι Ελλάδα. Τι δουλειά έχουμε εμείς με τη κρέμα καραμελέ; Εδώ πρέπει να μάθουμε να εκτιμούμε τα λιγοστά που έχουμε που αν το
καλοσκεφτείς, δεν είναι καθόλου λιγοστά αλλά εμείς μάθαμε να τα σνομπάρουμε προσπαθώντας να υιοθετήσουμε χούγια ξενόφερτα πιστεύοντας πως έτσι θα εκπολιτιστούμε. Μα, βρε αδερφέ, δεν εκπολιτίζεσαι έτσι. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις αν θέλεις να νιώσεις πολιτισμένος, είναι πρώτα να νιώσεις άνθρωπος και για να νιώσεις άνθρωπος πρέπει να μοχθήσεις, να παλέψεις, να αποτύχεις, να ξαναπροσπαθήσεις, να πειραματιστείς, να πεισμώσεις και στο τέλος να τα καταφέρεις. ‘Άμα όλα αυτά δεν τα μάθεις, δεν τα νιώσεις, δεν τα βάλεις μέσα σου, για ποιο πολιτισμό και κουραφέξαλα θα μιλάς;» «Δίκιο έχει ο Κώστας. Καλομάθαμε στη κρέμα καραμελέ ρε συ Δημήτρη», είπε η καλή μου φίλη η Μαρία η Καστανή, αδιάσπαστο κομμάτι της νεραϊδοζαϊδεμένης μπλουζοπαρέας, και συνέχισε…. «Μάθαμε να ζητάμε χωρίς να δίνουμε τίποτα. Και όχι απλά να ζητάμε, αλλά να απαιτούμε. Μας έπιασε μια μανία να βαφτιστούμε πολιτισμένοι χωρίς να ξέρουμε τι σημαίνει πολιτισμός.» Γύρισα και τους κοίταξα αλλά συνάμα κοίταξα και όλους τους άλλους του συναφιού μου, της μεγάλης αυτής συντροφιάς, τα παλικάρια και τις κοπελιές που μετράνε κυκλικά το χρόνο και αρνούνται με πείσμα να «εκπολιτιστούν» με κρέμα καραμελέ. «Ρε μάγκες, έχω στο σπίτι κάτι παστές σαρδέλες συριανές στο ψυγείο, κάτι ξερά παξιμάδια, μια-δύο μερίδες ρεβύθια και μπόλικη ρακί. Τι λέτε, θα κοπιάσετε; » «Μέσα είμαστε». Απάντησαν όλοι τους με μια φωνή. Έτσι λοιπόν, η κρέμα καραμελέ υποχρεωτικά θα περιμένει. Και θα περιμένει για πολύ καιρό, απ’ ότι φαίνεται.
2012 6
121
Το παιδί με την κεραία
Κείμενο: Κατερίνα Κυρμιζή, Φωτογραφία: Θοδωρής Σταμπέλος
Ο κόσμος είναι βαθύς, πιο βαθύς απ’ όσο σκέφτηκε η μέρα... ταν ήμουν παιδί μ’ έβαζαν αναγκαστικά για ύπνο μεσημεριανό οι γονείς μου. Συνήθως εκείνοι ροχάλιζαν κι εγώ γλεντούσα την παράνομη ελευθερία μου κάνοντας όλα όσα ήταν απαγορευμένα. Η αίσθηση αυτής της κρυφής απόλαυσης τότε, δεν με έχει εγκαταλείψει ποτέ… κι ας είμαι εγώ αυτή που κοιμάμαι τώρα κι η κόρη μου εκείνη που αλωνίζει πλέον στο σπίτι. Με τις διακοπές των Χριστουγέννων επέστρεψε ο μεσημεριανός ύπνος, κατά προτίμηση στον καναπέ, με ένα βιβλίο για κάλυψη -και καλά δεν τον πήρα (τον ύπνο) απλά στοχάζομαι αυτό που μόλις διάβασα. Κάτι σαν «χάνομαι γιατί ρεμβάζω…». Αυτή η συνήθεια των διακοπών με έβαλε σε σκέψεις. Τα όνειρα που βλέπουμε στον ύπνο μας είναι κατά κάποιον τρόπο εκδήλωση του μαγικού ρεαλισμού. Μια δεύτερη ζωή λαμβάνει χώρα εκεί απίθανη, τρομακτική, γεμάτη από μετουσιωμένες επιθυμίες, κρυφούς φόβους, απεριόριστες δυνατότητες, κυβερνά αυτή η δεύτερη ζωή την πραγματική ζωή μας τόσο ανεπαίσθητα που δεν δίνουμε σημασία. Όμως κάθε που ξυπνάμε κάτι έχει μείνει… ένα αίσθημα χωμένο βαθιά μες στο σπλάχνα που τα αναμοχλεύει και μας κάνει να κοντοστεκόμαστε για μια στιγμή με τον καφέ στο χέρι σαν χαμένοι και να απορούμε που μας φαίνονται όλα παράλογα και ξένα. Εξέχουσα θέση έχουν τα όνειρα του μεσημεριανού ύπνου. Ο μεσημεριανός ύπνος σύντομος συνήθως, βαθύς, ίσως ληθαργικός αν έχεις παραφάει ή παραπιεί, το συνηθισμένο δηλαδή σε περίοδο γιορτών, άλλοτε σε ξεκουράζει και σε αναζωογονεί κι άλλοτε σε βαραίνει, σε αποσυντονίζει. Το πιο θαυμαστό όμως, τουλάχιστον σε
Ό
126
6 2012
έμενα, συμβαίνει λίγο πριν ξυπνήσω. Για έναδυο δευτερόλεπτα διστάζω να αποφασίσω, κομπιάζω κι αμφιβάλλω, σε ποια κατηγορία να κατατάξω τον εαυτό μου, στους κοιμισμένους ή στους ξύπνιους, και μάλλον μετεωρίζομαι κάπου ενδιάμεσα σαν τρένο που έχοντας δυο μηχανές - μια μπροστά, μια πίσω - νιώθω σύγχυση όταν παίρνει μπρος γιατί δεν ξέρω προς ποια κατεύθυνση θα κινηθεί, αυτή λοιπόν τη στιγμή έρχονται οι φωνές... πάντα μεσημέρι. Φωνές δικές μου, αγαπημένων μου, φωνές ονειρικών προσώπων, φωνές απ’ το παρελθόν ή απ’ το μέλλον, φωνές μιας άλλης μυστήριας ζωής με πετροβολούν με σκόρπιες λέξεις, φράσεις, ίσως είναι συμβουλές, ίσως όμως όχι… όχι ακριβώς, ασύνδετες μεταξύ τους επιφανειακά, υπόγεια όμως σχετικές με μια εσωτερική απόκρυφη σημασία, προβάλλουν γεωμετρικά σχήματα και συνδυασμούς συναισθηματικών αποχρώσεων που αν ξέρεις ν’ αφουγκράζεσαι τα ανείπωτα, αν ξέρεις να μεταφράζεις σαν την Πυθία τα προστάγματα, αποκαλύπτεις το βαθύτερο νόημά τους. Αν βέβαια προλάβεις να εστιάσεις στον ήχο τους, συγκεντρωθείς και τις ακούσεις κι αν τις ακούσεις, αν καταφέρεις να βγάλεις νόημα από τα λεγόμενά τους. Είναι οι φωνές εκείνων των διαβόλων, των αγγέλων, των προγόνων μα και των επιγόνων όλων αυτών που προικίζουν το αίμα μου με το κόκκινό του χρώμα, τη σιδερένια μυρωδιά του, την πηχτή του σύνθεση. Είναι οι φωνές που προικίζουν το αίμα μου με τη μνήμη του ανθρώπου. Όσα γράφω οι φωνές μου τα ψιθύρισαν σε πορτοκαλί κυριακάτικη μείζονα κλίμακα απομεσήμερου. Στις 3:00, ξημερώματα της πρώτης Δευτέρας του νέου έτους, ξύπνησα με τον απόηχο μιας θε-
σπέσιας μικτής χορωδίας που μου τραγουδούσε “O Mensch! Gib acht!”. Στο μεταμεσονύχτιο τραγούδι του, ο Ζαρατούστρα του Νίτσε, με τη μουσική υπόκρουση του Γκυστάβ Μάλερ (http://youtu.be/GZ4MtSIvK_4), λέει πως είχε αποκοιμηθεί και ξύπνησε απ’ όνειρο βαθύ. “Ω! Άνθρωπε, έχε το νου σου. Ο κόσμος είναι βαθύς, πιο βαθύς από όσο σκέφτηκε η μέρα... “ όχι λιγότερο μυστήριος όμως από ότι ονειρεύτηκε, θα συμπλήρωνα. Η Κατερίνα Κυρμιζή είναι τραγουδοποιός σε κρίση ταυτότητας, σε ψυχική κατάσταση δη-
λαδή τέτοια που της δίνει το δικαίωμα να λέει ότι θέλει, μέχρι να αποφασίσει να πάρει ξανά την κιθάρα της και να πει αυτό που πρέπει, ένα τραγούδι. Για δυο Κυριακές, 4 & 11 Μαρτίου, Θα βρίσκεται μαζί με τον Νίκο Γρηγοριάδη και την ηλεκτροκίνητη μπάντα τους στη Νueva Trova. Πληροφορίες για το ποιόν της μπορείτε να αντλήσετε εδώ : Facebook | katerina kyrmizi, http://www.myspace.com/katerinakyrmizi, http://www.youtube.com/user/KaterinaKyrmizi http://www.reverbnation.com/katerinakyrmizi, https://twitter.com/katerinakyrmizi
2012 6
127