Prefab puien voor Haut

Met een snelheid van één verdieping per week monteerde De Groot & Visser in Haut prefab houtskeletbouw-elementen met Kawneer-puien.

Hoogbouw in beton en kruislaaghout

Prefab puien voor Haut

Een 73 meter hoge woontoren uit hout – dat stelt bijzondere eisen aan de gevel. Op de 21 verdiepingen van Haut, de hoogste hybride houtbouw van Nederland, monteerde gevelbouwer De Groot & Visser aluminium puien uit Kawneer RT72 Reflex-profielen met tripelglas in houtskeletbouw-elementen. Projectleider Jan-Peter van Honk van De Groot & Visser: “Bij houtbouw is de doorbuiging groter dan in de traditionele bouw. Daar hebben we bij de detaillering van de kozijnen goed naar gekeken: de doorbuiging van de vloer mocht het glas in het kozijn niet belasten.”

Woontoren HAUT, Amsterdam

Opdrachtgever Lingotto, Amsterdam Ontwerp Team V Architectuur, Amsterdam Projectarchitecten Do Janne Vermeulen, Thomas Harms

Adviseur constructie, installaties, bouwfysica, duurzaamheid en

akoestiek Arup, Amsterdam Aannemer J.P. van Eesteren, Gouda Onderaannemer houtbouw Brüninghoff Bausysteme, Heiden; ASSMANN BERATEN + PLANEN AG, Berlijn Gevel De Groot & Visser, Gorinchem Leverancier houtskeletbouw Timmerfabriek Frank van Roij, Goirle

Eén verdieping per week, dat was het tempo waarin de steiger rondom Haut begin dit jaar omhoog schoot en het team van De Groot & Visser de mobiele werkplek bezorgde om in rap tempo de prefab woningpuien van Haut te monteren. Om bij verdieping 21 dezelfde route nog een keer af te leggen – in hetzelfde hoge tempo naar beneden. Dit keer voor de montage van de gevelbekleding tussen de puien: de zonnepanelen en de colorbel glaspanelen, de zetwerkafwerking en de loggiabekledingen.

Proefpui en prefab

Voor De Groot & Visser begon het werk aan Haut al ver voor de montage. Bij de start van de bouw van Haut in mei 2020 plaatste De Groot & Visser in opdracht van en samen met J.P. van Eesteren een pilotpui voor de toren op de werf van Timmerfabriek Frank van Roij in Goirle. Het houtskeletbouw-element werd inclusief pui in de testkast van de timmerfabriek aan een wind- en waterdichtheidtest onderworpen. Zo konden de bouwkundige aansluitingen beproefd worden nog

Hoogbouw in hout en beton

De toren aan de oever van de Amstel op de hoek van de Amsterdamse Spaklerweg en de Korte Oudekerkerdijk heeft een betonnen kelder en liftkern. De kolommen en balken van het gebouw bestaan uit glulam (in de lengterichting gelamineerd hout), de verdiepingsvloeren en (dragende) wanden zijn gemaakt van CLT (cross laminated timber of kruislaaghout). De houten vloeren kregen een dunne betonlaag. In Haut bevinden zich zes woningtypes, verdeeld over 50 koop-woningen van 100 tot 225 vierkante meter groot en twee penthouses.

voordat er één element op de bouwplaats was geleverd. Jan-Peter van Honk: “Onze opdracht was de engineering, productie en montage van de woningpuien, de vliesgevel in de plint en voor het penthouse op de 21ste verdieping, en alle gevelafwerking, waaronder de zonnepanelen en colorbel glaspanelen aan de gevel. Tachtig procent van het werk hebben we voor dit project verplaatst naar de houtskeletbouwfabriek van Van Roij, om de houtelementen inclusief puien glasdicht aan te kunnen leveren op de bouwplaats. Dat was ook nodig omdat de bouwplaats met recht een postzegel is. Het is er enorm knap. De resterende twintig procent van ons werk moest in het werk gebeuren – de ‘taartpunten’ van het gebouw en de montage van de gevelschil, met de steiger omlaag, lenen zich niet voor prefab. Maar omdat we ons aan het begin van het bouwtraject goed met de bouwlogistiek bezig hadden gehouden, haalden we een montagetempo van één etage per week en verliep de montage ook vlot.”

Doorbuiging

Bij de detaillering van de kozijnen hield De Groot & Visser rekening met een grotere doorbuiging dan in de traditionele bouw. Jan-Peter van Honk: “De doorbuiging van de kruishouten vloeren mocht het glas in het kozijn niet belasten en beschadigen. Als technische rekenwaarde hanteerden we 20 millimeter, in de praktijk was het minder. We hebben de omtrekspeling van de kozijnen wat ruimer gehouden en het glas zit wat lager, zodat het nooit belast wordt. Daarnaast hadden we een schuifdetail: het houtskeletbouw-element steekt voor de vloer uit. Ook dit houtskeletbouw-element mocht niet belast worden door de doorbuiging van de vloer. De doorbuiging van het vloerveld kan als het ware vrij bewegen achter het houtskeletbouw-element langs.” In de woningpuien is gebruikgemaakt van het modulaire Kawneer RT72 Reflex-profiel. Van Honk: “Het profiel zelf hoefden we voor Haut niet te modificeren, wel de aanslagrubbers rondom, vanwege de omtrekspeling.”

Cradle to cradle

Het Kawneer-profiel heeft een cradle to cradle-certificaat. Maar het profiel werd in de eerste plaats gekozen vanwege zijn vormgevings-

Hoge duurzaamheidsscore

Haut kreeg een BREEAM-NL ‘Outstanding’ ontwerpcertificaat. Dat dankte het ontwerp aan de toepassing van hout, maar ook aan het isolerende tripelglas en de zonnepanelen aan de gevels en op het dak. Haut heeft een ventilatiesysteem met CO2- en windkrachtsturing en maakt gebruik van stadsverwarming (restwarmte van de Diemercentrale). Koeling gebeurt met een nieuwe bron naast de toren. Regenwater wordt opgevangen op de daken en balkons en benut voor de daktuinen. Aan de gevels krijgt Haut 100 vogelnesten.

De verstevigingsvinnen aan de buitenzijde van het profiel zijn tegelijk ook aansluitdetail voor de zonnepanelen en de colorbel glaspanelen.

mogelijkheden en verwerkbaarheid, aldus Van Honk: “Met dit systeem konden we de wensen van de architect omzetten. De architect wilde verstevigingsvinnen aan de buitenzijde, die tegelijk ook aansluitdetail zijn voor de zonne- en de colorbelpanelen. En, bijkomend voordeel van een standaardprofiel: geen extra kosten aan matrijzen en geen problemen met levertijd.” Het profiel is geanodiseerd (C35 zwart), vanwege de nabijheid van het spoor en de Amstel.

Hoogwaardige zonnepanelen

Hermans Techniglaz uit Bergschenhoek leverde voor Haut 225 op maat gemaakte zonnepanelen in veertien verschillende maten, opgebouwd uit twee lagen thermisch versterkt glas met daartussen zonnecellen. De grootste panelen hebben een hoogte van ruim 2,6 meter bij een breedte van bijna 1,2 meter. Het totale geïnstalleerde vermogen bedraagt circa 80.000 Wp. Alle panelen hebben een volledig zwarte en gematteerde uitstraling, waardoor de panelen niet te onderscheiden zijn van de zwarte colorbel glaspanelen. Per appartement worden gemiddeld drie panelen aangesloten. De elektriciteit wordt via een micro-omvormer terug geleverd aan elk appartement.

Demontabel

Het Kawneer-kozijn is demontabel en herinzetbaar, aldus Van Honk: “Er is wel gewoon gekit, maar dat is geen montagekit. Het gaat om een luchtdichting, een afdichting. De puien zijn in het houtskelet geschroefd en daarna is het tripelglas in het kozijn gezet. Dat kan dus ook weer andersom – als je het glas verwijdert, kun je weer bij de schroeven.” De puien zijn voorzien van zon- en geluidwerend glas van Glassolutions, met een U-waarde van 0,5 W/m2K.

Zonne- en colorbelpanelen

In maart bereikte de montageploeg van De Groot & Visser de 21ste verdieping van Haut. Op de weg naar beneden monteerden de medewerkers van het gevelbedrijf, ook weer met een snelheid van één verdieping per week, 225 zonnepanelen en 320 colorbel glaspanelen. Van Honk: “Die zonnepanelen zijn een innovatief product van Hermans Techniglaz en hebben de door de architect gevraagde uitstraling. Het is een egaal donker paneel waarin de cellen vrijwel niet zichtbaar zijn. De diepzwarte matte floatglas AGC Matelac T colorbelpanelen sluiten daar in kleur op aan.” Zonne- en colorbelpanelen werden naar uitdrukkelijke wens van de architect structureel verlijmd op een draagconstructie om – als cassette – aan de sterkte te voldoen, onzichtbare montage mogelijk te maken en de panelen in het vlak van het kozijn te houden. Bij de verdere randafwerking ging het om de ontmoetingsdetails, bestaand uit aluminium zetwerk in C35 geanodiseerd zwart.

Houtskeletbouw-gevelelementen

Timmerfabriek Frank van Roij fabriceerde voor Haut 4600 vierkante meter prefab houtskeletbouw-elementen voor de Kawneer-kozijnen van De Groot & Visser en het tripelglas van Glassolutions. De timmerfabriek uit Goirle vervaardigde de houtskeletbouw-elementen uit gecertificeerd vurenhout van 38 x 270 millimeter. Boven de kozijnsparingen is die maat 38 x 184 millimeter, in verband met de ventilatieroosters en vanwege de kop van de vloer. Aanpassingen aan het houtskeletbouw-element omwille van de doorbuiging van de vloeren van Haut waren niet nodig. De standaard sleufverbinding in het ankerwerk aan de bovenzijde voldeed. Wel was vanwege het gewicht van het tripelglas tijdens transport en hijsen van de houtskeletbouw-elementen een tijdelijke stalen schoorvoorziening vereist. Voor brandwerendheidseisen volgens het Bouwbesluit bij de brandlassen in de gevel bleken geen folies verkrijgbaar. Daarop ontwikkelde Timmerfabriek Frank van Roij zelf een alternatieve oplossing, in samenwerking met zijn leveranciers.