Ramen, deuren en kozijnen: na oogsten komt upcyclen

Circulaire verificatieregeling draagt bij aan kanteling in de keten

Ramen, deuren en kozijnen: na oogsten komt upcyclen

Bij de verduurzaming van Aireyflats in de Amsterdamse Dobbebuurt ging circulair sloopbedrijf Foekens voor de troepen uit om er deuren, ramen en kozijnen te oogsten: 600 geüpcyclede houten binnendeuren kregen zo een tweede leven. Ook in de portiekwoningen aan de Bernard Loderstraat wist het sloopbedrijf uit Zaandam enkele honderden deuren voor hoogwaardig hergebruik af te zetten. Algemeen directeur Gaby Foekens: “In de hele keten kantelt het denken over de kansen van upcyclen.” Dat is onder meer te danken aan de nieuwe ‘Verificatieregeling Circulair Sloopproject’, die zorgt voor meer zekerheid over hergebruik van ramen, deuren en kozijnen.

Als het gaat om het sluiten van de kringlopen in de bouw, weken ramen, deuren en kozijnen meestal een litanie van klachten los. Ze zijn moeilijk te recyclen, want ze bestaan uit allemaal verschillende materialen. Ze zijn lastig te hergebruiken, want ze voldoen niet meer aan het Bouwbesluit. Aan oude deuren heb je niks, want de maten corresponderen niet met de huidige eisen. En om een kozijn met enkelglas en een dun aluminiumprofieltje zit niemand verlegen.

Geen sta-in-de-weg

Dat die tekortkomingen geen sta-in-de-weg voor hergebruik hoeven te zijn, demonstreren de renovatie en verduurzaming van de Aireyflats uit de jaren vijftig aan onder meer de Burgmeester Focklaan, de Reina Prinsen Geerlingstraat en de Speelmanstraat en de aanpak van de naoorlogse portieketagewoningen aan de Bernard Loderstraat in Amsterdam. Hier oogstte urban miner Foekens sloopcombinatie honderden deuren en kozijnen die werden geüpcycled of hoogwaardig gerecycled. Algemeen directeur Gaby Foekens: “Van 2017 tot 2020 hebben wij de Aireywoningen tot op het casco circulair ontmanteld. Daarbij wilde hoofdaannemer De Nijs in de eerste fase dat de aluminium kozijnen

Geoogste houten binnendeuren, klaar voor transport naar deurenhandelaren die ze refurbishen en verkopen.

gedemonteerd werden, zodat ze daarna gegarandeerd geüpcycled konden worden – een pittige eis in een tijd dat circulair slopen nog in de kinderschoenen stond.” Die gedemonteerde kozijnen wist Foekens als geüpcyclede producten een-op-een te herplaatsen in De Broedmachine, een verzamelgebouw met ateliers voor creatieve ondernemers in Beverwijk. In de tweede fase werden de aluminium kozijnen uit de Aireyflats niet geüpcycled maar hoogwaardig gerecycled. Gaby Foekens: “Die kozijnen zijn gedemonteerd en het aluminium ging naar een verwerker, waar het werd omgesmolten tot nieuwe producten. Vlakglas maakte van het oude glas uit de kozijnen nieuw glas.”

Onderdelen upcyclen

De circa 600 deuren die Foekens uit de Aireywoningen oogstte, konden worden geüpcycled. Gaby Foekens: “Daarvan hebben wij reispaspoortjes opgesteld, waarin we vooraf vastlegden wat de nieuwe bestemming van deze deuren was. Het ging in dit project om houten paneeldeuren, die hun weg vonden naar particulieren of deurenhandelaren.” Ook in de Bernard Loderstraat werden de houten binnendeuren – ruim 200 stuks – en een aantal buitendeuren geüpcycled. Gaby Foekens: “Ook hier zette De Nijs in op upcyclen of hoogwaardig recyclen. De deuren zijn overwegend als geheel hergebruikt, soms ook konden we alleen op onderdelen upcyclen, zoals het deurbeslag. Dat hebben we kunnen afzetten bij aannemers en particulieren.”

Nauwgezette oogstrapportage

Net als in de Aireyflats, maakte Foekens sloopcombinatie ook in de Bernard Loderstraat gebruik van reispaspoorten waarin vooraf de nieuwe bestemming van de deuren werd vastgelegd. Dat vastleggen vooraf is een belangrijk aspect van de nieuwe Verificatieregeling Circulair Sloopproject. Foekens sloopcombinatie ontving de verificatie recentelijk al eens voor de circulaire sloop van het Fluorgebouw in Haarlem. Gaby Foekens: “De verificatieregeling verlangt een nauwgezette oogstrapportage vooraf, in de vorm van een circulair demontageplan waarin je als sloper precies vastlegt welke materialen in een gebouw zitten, hoeveel en waar. Daarnaast vermeld je in je demontageplan hoe die materialen uit dat gebouw gehaald moeten worden en welke afkeurcriteria voor hergebruik gelden. Ten slotte, en dat is cruciaal, moet je plan een exacte inventarisatie bevatten van de afzetmogelijkheden: waar gaat elke partij deuren, ramen of kozijnen heen?”

“We worden in de bouw almaar slimmer, krijgen meer mogelijkheden om kringlopen te sluiten en circulair te werken”

Die inventarisatie legt haarfijn bloot wat binnen een circulair sloopproject haalbare doelen zijn. En wat je daar als circulair sloper voor moet doen, aldus Foekens: “Daarmee beantwoordt je voor aanvang van de sloop per materiaal de vraag: upcyclen, recyclen of afval? En hoeveel werk zit daar voor mij aan? Dat is de meerwaarde van de Verificatieregeling Circulair Sloopproject: je borgt de kansen voor hergebruik.”

Kanteling in hele keten

De Verificatieregeling past volgens Foekens naadloos bij de veranderende markt: “We zien langzaamaan een kanteling, over de hele keten – van fabrikanten en ontwerpers tot aannemers, slopers en verwerkers – om de bouw zo te organiseren dat upcyclen steeds eenvoudiger wordt. Dat begint bij het ontwerpen van demontabele producten voor remontabele gebouwen en eindigt bij het terugnemen van producten aan het einde van de levensduur – of circulair slopen met een geborgde afzet voor de materialen die je oogst.” Rendabel is dat laatste nog niet. Foekens rekent voor dat circulair slopen volgens de verificatieregeling 30 procent meer manuren vraagt: “Rendabel wordt het als de vraag naar deze manier van slopen stijgt. En dat gaat onvermijdelijk gebeuren, want de bouw moet toe naar gesloten kringlopen in 2050. We worden in de bouw ook almaar slimmer, krijgen gaandeweg meer mogelijkheden om kringlopen te sluiten en circulair te werken. De Verificatieregeling Circulair Sloopproject is daar een goed voorbeeld van en brengt ons wat dat betreft een grote stap verder.”

Wanneer is een sloopproject circulair?

De Verificatieregeling Circulair Sloopproject is een aanvulling op het vrijwillige certificaat BRL SVMS-007 dat ongeveer 160 sloopbedrijven in Nederland bezitten. Wanneer zo’n bedrijf een project wil laten verifiëren als Circulair Sloopproject, is een onafhankelijke projectverificatie nodig, door de certificatie-instelling die ook de certificering doet van BRL SVMS-007. De verificatieverklaring mag uitsluitend worden afgegeven door certificatie-instellingen die geaccrediteerd zijn voor de BRL SVMS-007 – en enkel en alleen aan sloopbedrijven die kunnen aantonen dat ze hun werk doen op het niveau van de BRL SVMS-007.

Bron: Verificatie Circulair Sloopproject, Stichting veilig en milieukundig slopen

Geoogste deuren, circulair gesloopt en op weg naar een tweede leven in een ander gebouw.