BOOM NEDERLANDS
VOOR HET MBO
Inhoud
Hoe zit deze methode in elkaar? 6
v Thema’s
Mijn verhaal
1 Start 12
2 Boek lezen 14
3 Teksten en fragmenten 20
4 Media en actueel 36
5 Eindopdracht 40
Invloed
1 Start 000
2 Boek lezen 000
3 Teksten en fragmenten 000
4 Media en actueel 000
5 Eindopdracht 000
Echt / onecht
1 Start 000
2 Boek lezen 000
3 Teksten en fragmenten 000
4 Media en actueel 000
5 Eindopdracht 000
Toekomst
1 Start 000
2 Boek lezen 000
3 Teksten en fragmenten 000
4 Media en actueel 000
5 Eindopdracht 000
In dit katern, p. 44–45
v Trainingen
Gesprek voeren
1 Gesprek beginnen 000
2 Houding en gedrag 000
3 Gesprekstechniek 000
4 Type gesprekken 000
5 Beoordelingsformulier 000
Spreken
1 Zelfverzekerd spreken 000
2 Je punt maken 000
3 Doel en publiek 000
4 Houding en manier van spreken 000
5 Beoordelingsformulier 000
Schrijven
1 Voorbereiden 000
2 Formuleren 000
3 Evalueren 000
4 Spelling 000
5 Beoordelingsformulier 000
Examen
1 Lezen 000
2 Luisteren 000
v Naslag
Taalverzorging
‘Het verhaal is zo goed / dat het nog niet af is.’
Het schilderij en de dichtregels zijn van de kunstenaar Lucebert en staan op een gevel aan de Gaffelstraat in Rotterdam.
Mijn verhaal
1 Start 12
2 Boek lezen 14
2.1 Leesautobiografie 14
2.2 Verhaalvoorkeuren 16
3 Teksten en fragmenten 20
3.1 0 – 0 20 Edward van de Vendel
3.2 Vertel eens iets over jezelf 22 Intermediair
3.3 Ik ben maar één verhaal 24 Dit is het mbo
3.4 Familie 28 Echt gebeurd
3.5 Mijn muziek helpt me om naar mezelf te luisteren 30 Annora Salomons
4 Media en actueel 36
5 Eindopdracht 40
Start 1
doel v Je verkent het thema ‘mijn verhaal’ en je bedenkt levensvragen.
In dit thema ga je aan de slag met mijn verhaal. Hierbij kun je denken aan een levensverhaal, het verhaal dat ieder mens heeft. Daarnaast zijn er verhalen, verzonnen of waargebeurd, die bedoeld zijn om je te vermaken: grappen, anekdotes, films, series, boeken, etc. Wat zijn jouw verhalen?
Aan de slag Levensvragen
Stel, je bent biograaf (een schrijver van levensverhalen) en je gaat iemand interviewen over het leven van die persoon. Je bent op zoek naar interessante weetjes en gebeurtenissen die leuk zijn om te vertellen. Welke vragen kun je dan stellen? Je gaat samen met een studiegenoot ‘levensvragen’ bedenken en oefenen.
Stap 1 Kies een studiegenoot om mee samen te werken.
Stap 2 Bedenk samen minimaal vijf onderwerpen die belangrijk zijn in iemands leven en waarover je graag meer te weten wilt komen.
Stap 3 Formuleer nu een open vraag ( zie het informatieblok op de pagina hiernaast ) bij elk van de vijf onderwerpen die jullie hebben bedacht.
Stap 4 Oefen nu de vragen met elkaar: de een stelt de vragen, de ander geeft antwoord. Wissel na afloop van rol.
Stap 5 Beoordeel jullie vragen: leveren ze voldoende interessante informatie op? Bedenk bij elke vraag ook een vervolgvraag die je kunt stellen.
v Gesloten vragen zijn vragen waarop er maar enkele antwoorden mogelijk zijn, bijvoorbeeld ‘ja’ of ‘nee’.
Gesloten vragen beginnen meestal met een werkwoord: vind je, heb je weleens, weet je.
Je gebruikt een gesloten vraag als je specifieke informatie nodig hebt.
voorbeeld Wil jij mee naar het strand?
v Open vragen zijn vragen waarop er meerdere antwoorden mogelijk zijn.
Ze beginnen meestal met een vraagwoord zoals: wat , waarom, hoe, wanneer, welke.
Je gebruikt een open vraag als je de ander ruimte wilt geven om zelf te vertellen.
voorbeeld Waarom wil jij niet mee naar het strand?
Een levensverhaal dat wordt opgeschreven, is een biografie.
Als je je eigen levensverhaal opschrijft, is dat een autobiografie.
Dit zijn drie voorbeelden van (auto)biografieën.
Ze gaan over Max Verstappen, Taylor Swift en Ayoub Louihrani.
Deze informatie staat ook in de training Gesprekken voeren.
Boek lezen 2
doel v Je schrijft een leesautobiografie en kiest een boek op basis van je eigen verhaalvoorkeuren.
2.1 Leesautobiografie
In Boom Nederlands krijg je bij elk thema tips voor boeken die je kunt lezen. Maar wat voor lezer ben jij eigenlijk? Om hierachter te komen maak je een leesautobiografie
Aan de slag Leesautobiografie
Stap 1 Lees de informatie over de opzet van de leesautobiografie hiernaast. Bedenk je antwoorden op de vragen en maak hierbij aantekeningen.
Stap 2 Gebruik je antwoorden uit stap 1 en schrijf een verslag van minimaal 300 woorden. Let daarbij op het volgende:
v Een leesautobiografie is een persoonlijk verslag, dus gebruik de ik-vorm.
v Probeer je tijdens het schrijven voor te stellen dat je je leesgeschiedenis aan je docent vertelt.
v Maak hele zinnen en schrijf deze achter elkaar. Begin steeds op een nieuwe regel als je aan een nieuw (deel)onderwerp begint.
v Bedenk een aantrekkelijke titel die iets zegt over jouw leeservaring en -ontwikkeling.
Stap 3 Controleer je verslag. Let daarbij op het volgende:
v Check of je alle vragen uit de opzet hiernaast hebt beantwoord.
v Controleer spelling, hoofdletters, punten en komma’s.
v Laat je verslag ter controle aan iemand anders lezen.
v Opzet leesautobiografie
Een autobiografie is de beschrijving ( grafie ) van de eigen (auto) levensloop ( bio ). Een leesautobiografie is bedoeld om je ontwikkeling als lezer te beschrijven. Je geeft daarin antwoord op de volgende vragen:
v Welke boeken werden vroeger aan je voorgelezen?
v Wie kon er vroeger goed voorlezen? Waarom?
v Wat is een van de eerste boeken die je helemaal zelf hebt gelezen?
v Hoe vond je lezen op de basisschool?
v Wat waren je lievelingsboeken op de basisschool?
v Hoe vond je lezen op de middelbare school?
v Wat waren je lievelingsboeken op de middelbare school?
v Aan welk boek heb je slechte herinneringen. Waarom?
v Lees je nu vaak, soms of bijna nooit boeken? Waarom?
v Wat zijn voor jou geschikte of fijne momenten om te lezen?
2.2 Verhaalvoorkeuren
Niet elk boek past bij jou. Kies daarom een boek dat aansluit bij je verhaalvoorkeuren.
Aan de slag Boek kiezen
Stap 1 Lees het lijstje met veelgelezen genres op het mbo hiernaast. Welk(e) genre(s) spreken je aan?
Stap 2 Bekijk de pictogrammen van de bibliotheek. Welk(e) genre(s) hieruit spreken je nog meer aan?
Stap 3 Bekijk de boekentips op de volgende pagina’s. Let op de genres en kies het boek dat je het meeste aanspreekt.
Stap 4 Overleg met je docent hoe je aan het boek kunt komen: via de (school)bibliotheek of op een andere manier. Tot 18 jaar kun je gratis lid worden van de bibliotheek bij jou in de buurt.
Een voorbeeld van fantasy: de Horizon-games van het Nederlandse bedrijf Guerilla Games. Ook games zijn een soort verhalen met eigen genres. Zo is Fortnite een soort thriller waarin je zelf de hoofdpersoon speelt.
v Veelgelezen genres op het mbo
v Waargebeurd
Verhalen die gebaseerd zijn op echte gebeurtenissen en personen.
Ook de (auto)biografie hoort bij waargebeurd.
v Thriller
Spannende verhalen waarin de nadruk ligt op actie en gevaar.
v Romantiek
Verhalen waarin liefde en relaties centraal staan.
v Fantasy
Magische verhalen over verzonnen wezens en imaginaire werelden.
v Young adult
Verhalen voor jongvolwassenen, meestal met een jongvolwassene als hoofdpersoon.
1 avontuur 2 detective 3 dieren 4 griezelverhaal 5 historisch verhaal
humor 7 oorlog & verzet 8 psychologisch verhaal
school
sociaal / politiek verhaal
spanning
sprookjes / fantasy
vriendschap & verliefd 15 waargebeurde verhalen
Om duidelijk te maken met wat voor soort boek je te maken hebt, gebruikt de bibliotheek pictogrammen voor genres. Deze genres geven aan met wat voor soort verhaal je te maken hebt.
Virgil van Dijk
maarten meijer
Genre waargebeurd, (auto)biografie
Trefwoorden opgroeien, sport
Samenvatting Virgil van Dijk was elf toen zijn vader het gezin verliet. Als oudste van drie kinderen leerde hij daarom al vroeg verantwoordelijkheid te nemen. De basis voor zijn leiderschapskwaliteiten is in deze periode gelegd. Via verschillende clubs groeide hij uit tot één van de meest gevreesde en gewaardeerde verdedigers van het hedendaagse voetbal.
Het Achterhuis
anne frank
Genre waargebeurd, (auto)biografie,
Trefwoorden onderduiken, Tweede Wereldoorlog, geschiedenis
Samenvatting Anne Frank is een Joods meisje dat tijdens de Tweede Wereldoorlog noodgedwongen in Amsterdam moet onderduiken met haar familie. In het bedrijf van haar vader zit een achterhuis verscholen. Via een boekenkast kan het gezin het achterhuis bereiken. Hier houdt Anne jarenlang een dagboek bij totdat de Duitsers haar en haar familie ontdekken.
Het boek is ook beschikbaar als graphic novel.
Split second
caja kazemier
Genre thriller
Trefwoorden criminaliteit, keuzes
Samenvatting Thijs is een gewone jongen met een gewoon leven. Om zichzelf te beschermen, hebben Thijs en zijn vrienden een mes op zak. Als Thijs zijn mes op een dag zonder nadenken gebruikt, is hij ineens een crimineel. Hij krijgt te maken met de politie, de reclassering en komt in een jeugdgevangenis. Thijs voelt zich schuldig en schaamt zich enorm. Hoe kan hij zichzelf uit deze nachtmerrie halen?
Als ik jou was marijke vos
Genre feelgood, romantiek
Trefwoorden liefde, humor
Samenvatting Maudy is de trotse eigenaresse van een ijssalon. Ze is gek op haar werk en op haar klanten. Maar er is één persoon die het bloed onder haar nagels vandaan haalt: de makelaar die elke dag haar parkeerplek inpikt.
Dit is Wout en hij zit niet te wachten op gezeur van andere ondernemers. Maudy en Wout sluiten een deal. Ze ruilen twee weken lang van baan. Wat gebeurt er als je ineens in de schoenen van een ander staat?
Harry Potter *
j.k. rowling
Genre fantasy
Trefwoorden fantasiewereld, magie, identiteit
Samenvatting Harry Potter is een weesjongentje dat bij zijn oom en tante in de bezemkast onder de trap woont. Hier wordt hij slecht behandeld. Als Harry 11 jaar is, ontdekt hij dat hij een tovenaar is. Hij gaat naar Zweinstein, de Hogeschool voor Hekserij en Hocus-Pocus. Hier leert hij over monsters, bezemstelen en toverdranken. Ook moet hij vechten tegen zijn aartsvijand Voldemort.
* De steen der wijzen is het eerste deel van de Harry Potterreeks dat uit zeven delen bestaat.
Ik ben blij dat mijn moeder dood is
jennette mccurdy
Genre young adult, non-fictie
Trefwoorden opgroeien, moeder-kindrelatie, eetstoornis
Samenvatting Toen Jennette McCurdy pas zes jaar oud was, deed ze voor het eerst acteerauditie. Haar moeders droom was dat haar enige dochter een ster zou worden, en Jennette deed alles om haar moeder gelukkig te maken. Als Jennettes moeder sterft, moet Jennette leren om voor het eerst in haar leven écht voor zichzelf te kiezen.
Teksten en fragmenten 3
doel v Je leest en bekijkt verschillende soorten teksten en fragmenten over ‘mijn verhaal’ en gaat hiermee aan de slag.
3.1 0 – 0
Lees ‘0–0’.
Check of je begrijpt …
v wat ‘mijn goal’ is voor de ik in het gedicht ( regel 1 );
v wat ‘loeiers’ zijn (regel 4);
v wat de dichter bedoelt met ‘groeien is je doel verdedigen’ (regel 5);
v waarom de ballen harder worden en de tegenstanders gemener knallen (regels 6 – 8).
Aan de slag Gesprek voeren
Stap 1 Vorm een groepje met studiegenoten.
Stap 2 Bespreek samen de volgende vragen:
v In dit gedicht wordt opgroeien met keepen vergeleken. Wat vinden jullie van deze vergelijking?
v De ik in het gedicht wil zijn ‘leven niet blesseren’ (regel 13 ). Hoe denken jullie hierover: kun je leven zonder je te blesseren? Waarom?
v Wat vinden jullie van de uitspraak ‘Zolang ik aanval, kan niemand mij passeren’ (regels 14–15)?
v Wat zou de dichter met de titel van het gedicht bedoelen?
Stap 3 Bekijk samen het formulier op p. 44 van dit katern. Beoordeel samen hoe ieder van jullie aan het gesprek bij stap 1 heeft bijgedragen.
Mijn goal is schoon: het lichaam waar ik woon, mijn huis, mijn school — ik kreeg er nog geen grote loeiers tegen. Groeien is je doel verdedigen, maar de ballen worden wel van harder leer, de tegenstanders knallen steeds gemener medespelers neer en het veld wordt alle dagen dieper. Ik heb de trainer moeten vragen mij te leren vliegend keepen, want ik wil mijn leven niet blesseren. Zolang ik aanval, kan niemand mij passeren.
edward van de vendel Uit: Bijna alle sleutels. Querido (1998).
3.2 Vertel eens iets over jezelf
Bekijk de video ‘Hoe beantwoord je de vraag: “ vertel eens iets over jezelf?” ’. Deze video vind je op het YouTubekanaal Intermediair (1,5 minuut).
Check of je begrijpt …
v waarom je verhaal niet te lang, maar ook niet te kort moet zijn; v wat een ‘motief’ is ; v wat ‘ijdeltuiterij’ betekent ; v welke balans je moet opzoeken ( tip 2 ) ; v wat ‘de dialoog opzoeken’ inhoudt.
Aan de slag Over jezelf vertellen
Stap 1 Kies een bedrijf en functie waarop je graag zou willen solliciteren. Dit hoeft geen bestaande vacature te zijn ; je mag zelf iets bedenken.
Stap 2 Gebruik tip 1 of tip 2 uit de video om een antwoord te bedenken op de vraag ‘Vertel eens iets over jezelf’. Maak aantekeningen van je verhaal.
Stap 3 Werk samen met een studiegenoot. De een is de werkgever en stelt de vraag ‘Vertel eens iets over jezelf?’. De ander is de sollicitant en geeft antwoord. Wissel daarna van rol.
Stap 4 Bespreek elkaars antwoorden. Wat gaat goed en wat kan beter? Hoe zou een werkgever jullie antwoorden beoordelen?
Hoe beantwoord je de vraag : ‘ vertel eens iets over jezelf? ’
Intermediair
3.3 Ik ben maar één verhaal
Lees het artikel ‘Ik ben maar één verhaal uit de verhalen die ook verteld moeten worden’.
Check samen met studiegenoten of je begrijpt …
v wat de functie van een ambassadeur is;
v wat het doel is van Hendrik als Landelijk Ambassadeur voor het mbo; v waarom Hendrik zijn baan als beveiliger opzegde;
v wat de gemarkeerde woorden in de tekst betekenen;
v waarom Hendrik zich na zijn avontuur in Griekenland inschreef voor een bbl-opleiding.
Aan de slag Gesprek voeren
Stap 1 Vorm een groepje met studiegenoten.
Stap 2 Bespreek samen waarom jullie voor deze opleiding hebben gekozen: wat is voor elk van jullie het verhaal achter je keuze?
Stap 3 Bespreek samen het artikel: zijn jullie het eens met Hendrik dat de verhalen uit het mbo verteld moeten worden? Waarom?
Stap 4 Deel jullie verhalen (stap 2) en opvattingen over het mbo (stap 3 ) met de klas.
Stap 5 Bekijk het formulier op p. 44 van dit katern. Beoordeel hoe je zelf hebt bijgedragen aan het gesprek in je groepje en in de klas.
‘Ik ben maar één verhaal uit de verhalen die ook verteld moeten worden’
Naar: ditismbo.nl, 11 december 2019
Hendrik de Kok mocht zich een jaar lang Landelijk Ambassadeur mbo noemen. Wie is deze vrolijke ereburger van Brabant die Verpleegkunde studeert aan ROC Tilburg en graag bananen uitdeelt? En wat wil hij betekenen voor het mbo?
Hendrik de Kok (24) wil het verschil maken. Als toekomstig verpleegkundige én als Landelijk Ambassadeur mbo, want: ‘Mbo’ers zijn gewoon hard nodig in deze maatschappij. Zonder mbo’ers zijn er geen vakmensen, geen handen aan het bed of ogen en oren in de wijk.’ En dat mag nog zichtbaarder worden, vindt Hendrik. Daarom wil hij inspirerende verhalen uit heel Nederland ophalen van mensen met een mbo-achtergrond die op hun eigen manier of met hun eigen product of visie ook verschil maken. Om zichzelf nou als voorbeeld neer te zetten: dat hoeft niet, daar gaat het hem niet om. ‘Dat ik als man de opleiding Verpleegkunde volg en waarom ik dat doe is misschien bijzonder, maar dat is maar één verhaal uit de vele andere verhalen van (oud-)mbostudenten die ook verteld moeten worden.’ Toch vertellen we het verhaal van Hendrik. Omdat dit ‘menneke’ uit Tilburg niet voor niks Landelijke Ambassadeur mbo is geworden.
Van Brabant naar Griekenland ‘Ik heb een nachtmerrie meegemaakt, en mede dankzij het mbo leef ik nu mijn droom’, begon Hendrik zijn speech op het Ambassadeursgala. En dat kwam zo. Hij werkte in 2015 als beveiliger en zag op tv de beelden van de duizenden vluchtelingen die in Griekenland aankwamen in gammele bootjes. Dat greep hem zo aan dat hij prompt zijn baan opzegde en het vliegtuig naar Lesbos nam om hulp te bieden. Hij zag de nachtmerrie waar hij over sprak tijdens zijn pitch, maar raakte niet ontmoedigd. Integendeel: na een paar maanden ging Hendrik weer terug naar Griekenland. In Idomeni, een plaats op de grens tussen Griekenland en Macedonië, was een immense stroom aan vluchtelingen die de grens over wilden
steken op gang gekomen. ‘Het was chaos daar. Er was gebrek aan alles: tenten, medicijnen, kleding, sanitair en voedsel.’
Bananen
Hendrik vroeg zich af hoe hij de meest kwetsbare mensen het snelst kon helpen. Bananen bedacht hij. Een banaan bevat genoeg voedingsstoffen, is makkelijk verteerbaar en helpt bij diarree. Van zijn eigen geld kocht Hendrik tweehonderd trossen. Hij deelde bananen uit aan kinderen, zwangere vrouwen en zieken. Andere vrijwilligers volgden al snel zijn voorbeeld. Al gauw kreeg Hendriks initiatief media-aandacht en daardoor geld ‘waarmee ik nog meer bananen kon kopen’. Team Bananas was geboren en deelde duizenden bananen uit in Idomeni. Dit bleef het team ook doen toen Hendrik weer terug in Nederland was.
Van nachtmerrie naar droom
Toch knaagde het bij Hendrik. ‘Ik kon die mensen helpen met bananen, maar verder geen medische hulp bieden. Als ik nou medisch onderlegd zou zijn, dan wist ik nog beter wat ik allemaal kan doen voor mensen in nood.’ Dus besloot hij zich in te schrijven voor de bbl-opleiding Verpleegkunde bij ROC Tilburg om zijn droom te realiseren: verpleger worden bij Artsen zonder Grenzen.
Als het even kan, reist Hendrik naar gebieden waar hij medische hulp kan bieden en het verschil kan maken. Ondanks alle ellende die Hendrik dan tegenkomt, blijft hij positief. “Goed kunnen samenwerken is het belangrijkste in barre omstandigheden. Dat wil ik ook als Landelijke Ambassadeur uitdragen: samen met andere (oud-)mbo-studenten blijven werken aan een positief beeld van het mbo. Met een mbo-opleiding kun je ook je droom verwezenlijken.’
Hendrik de Kok tijdens zijn feestelijke benoeming tot Landelijke Ambassadeur mbo.
3.4 Echt gebeurd
Luister de aflevering ‘Familie’ uit de podcast Echt Gebeurd (10 minuten). Deze podcast is te vinden op de website www.echtgebeurd.net /podcasts, na aflevering 457.
Check of je begrijpt … v om welke twee redenen de verteller tegen ‘blind dates’ is ; v waarom vrijgezel zijn een probleem is voor de verteller ; v op welke twee manieren de tante probeert te helpen ; v wat het ijs brak tussen de verteller en Ayla ; v welke twee dingen de verteller heeft geleerd.
Aan de slag Luisteren
Stap 1 Denk aan een ongemakkelijke situatie die je ooit zelf hebt meegemaakt en die leuk is om te vertellen.
Stap 2 Vorm een groepje met twee andere studiegenoten. De eerste vertelt zijn verhaal; de tweede luistert; de derde beoordeelt degene die luistert en geeft na afloop van het gesprek feedback. In de informatie hiernaast lees je hoe je op een goede manier luistert.
Stap 3 Wissel na elk gesprek van rol. Zorg dat iedereen een keer verteller, luisteraar en beoordelaar is geweest.
Echt Gebeurd
Moestafa Dunmez — Familie
In de podcastserie Echt Gebeurd vertellen mensen op een klein podium mooie, bijzondere of grappige verhalen over iets wat ze zelf hebben meegemaakt.
v Hoe luister je op een goede manier?
v Kijk de spreker aan en maak oogcontact.
v Laat de ander uitspreken. Als de ander praat, houd jij je mond.
v Neem een actieve luisterhouding aan: zit rechtop of een beetje naar de ander toe gebogen en houd je armen ontspannen langs je lijf of op tafel. Knikken en kleine gebaren ondersteunen je luisterende houding.
v Wees oprecht geïnteresseerd.
v Laat je niet afleiden door bijvoorbeeld je telefoon.
v Moedig de spreker met korte reacties aan om door te praten, zoals ‘Goh!’, ‘Hm hm’, ‘Oh ja?’ of ‘En toen?’. Je kunt ook enkele woorden van de ander vragend herhalen.
v Stel open vragen.
v Probeer je in te leven in de ander. Hoe zou jij het vinden als je hetzelfde meemaakte?
Deze informatie staat ook in de training Gesprekken voeren
3.5 Mijn muziek helpt me om naar mezelf te luisteren
Lees ‘Mijn muziek helpt me om naar mezelf te luisteren’ en de informatie over ‘Levensverhalen uit het beroepsonderwijs’.
Check of je begrijpt …
v voor welke gebeurtenis het vrolijke deuntje (regel 13) symbool staat ; v voor welke gebeurtenis het liedje met een verdrietige toon (regels 15–16 ) symbool staat ; v wat de gemarkeerde woorden in de tekst betekenen; v waarom Max van muziek zijn beroep heeft gemaakt.
Aan de slag Gesprek voeren
Stap 1 Vorm een groepje met medestudenten.
Stap 2 Bespreek samen welke functie muziek voor elk van jullie heeft.
Stap 3 In hoeverre lijken jullie verhalen over muziek op dat van Max?
Stap 4 In de informatie over ‘Levensverhalen uit het beroepsonderwijs’ staat: ‘als je het verhaal achter het gezicht kent, zie je dat we ondanks al onze verschillen ontzettend veel op elkaar lijken.’ Zijn jullie het hiermee eens? Waarom?
Neem het verhaal van Max als voorbeeld in jullie bespreking.
Stap 5 Bekijk het formulier op p. 44 van dit katern. Beoordeel samen hoe ieder van jullie aan het gesprek heeft bijgedragen.
Mijn muziek helpt me om naar mezelf te luisteren.
Het verhaal van Max.
Uit: Annora Salomons, Fatou. Levensverhalen uit het beroepsonderwijs.
Deltion College en Hogeschool Windesheim.
Max verhuisde met zijn ouders naar een ander land, maar die nieuwe start verliep anders dan hij hoopte. Bijna raakte hij allebei zijn ouders kwijt. Wie luisterde er naar hem, vroeg hij zich vaak af, en waar zou hij zijn nieuwe thuis vinden?
Ik herinner me de dag nog goed, ik zat in de auto naar buiten te kijken. Het was schemerig en het regende. We waren vroeg opgestaan die ochtend en mijn ouders waren nog druk heen en weer aan het lopen om zeker te zijn dat alles ingepakt was. Licht gespannen wachtte ik tot mijn ouders ook instapten en we konden vertrekken. Het was zo ver: we verhuisden naar Nederland, voor ons nieuwe begin. Tijdens de autorit genoot ik van de muziek door mijn oortjes. De muziek had een vrolijk deuntje waar ik enthousiast van werd. Ik had veel zin in mijn nieuwe leven, ik keek er naar uit. Toen het vrolijke nummer afgelopen was, kwam er een liedje met een verdrietige toon. Ik dacht terug aan de reden van ons vertrek uit België.
Alles leek goed te gaan; mijn moeder had een baan als winkelmanager, mijn vader als sluiswachter en ik deed de opleiding grafische media. Totdat dit door een noodlottige avond veranderde.
Mijn vader draaide een nachtdienst en er werd die avond geprotesteerd. De protestanten gooiden iets explosiefs in het kantoor van mijn vader en dit ontplofte. Als gevolg van deze ontploffing liep mijn vader gehoorschade op, het kantoorberoep kon hij hierdoor niet meer uitoefenen en de drukte van de stad werd hem te veel. Het advies was een rustige plek op te zoeken en dus verhuisden we naar Nederland, Giethoorn om precies te zijn.
In Giethoorn woonden we als gezin met zijn drieën. Een fijne nieuwe start, zo zal ik het omschrijven. Mijn vader vond zijn rust en ik begon aan een nieuwe opleiding tot beveiliger. Via die weg zou ik dan uiteindelijk doorstromen naar mijn droombaan bij de Marechaussee .
Helaas duurde deze fijne start niet lang. Ik werd op een avond wakker en hoorde mijn ouders ruzie hebben, ze schreeuwden tegen elkaar. De ruzie ging over de aankoop van het huis. Ik schrok ervan maar besloot het naast me neer te leggen. Het bleef alleen niet bij die ene keer. De ruzies werden heftiger en het gebeurde steeds vaker. Toen we verhuisden hebben mijn ouders een huis gekocht in Giethoorn. De verdeling van de inleg voor het huis zorgde bij mijn ouders voor de nodige spanningen. Mijn ouders wilden allebei dat ik hun verhaal geloofde. Ze spraken onaardig over elkaar en wilden gelijk krijgen. Ik zat ertussenin. Ik kon dit lastig een plek geven en wilde het liefst zo min mogelijk thuis zijn.
De spanningen liepen steeds verder op en de ruzies werden heftiger. Wat ik vreesde werd werkelijkheid: een vechtscheiding . In deze periode woonde ik nog altijd thuis en deze gebeurtenissen hebben lange tijd grote indruk op mij gemaakt. In de periode na de vechtscheiding is mijn moeder tijdelijk in het huis blijven wonen
en is mijn vader op pad gegaan. Van de rechter moest hij mijn moeder de tijd geven een woning te vinden. Omdat ik minderjarig was, moest ik bij mijn moeder blijven wonen.
Na een onstuimige periode keerde de rust iets meer terug en kreeg mijn moeder een nieuwe vriend. Een grote, onaardige man die de vaderrol in mijn leven op zich wilde nemen. Meerdere keren gaf ik bij hem aan dat hij die rol niet hoefde en kon vervullen. Maar hij liet het niet los. Om de confrontatie met hem te ontlopen bleef ik dagen van huis. Samen met vrienden maakte ik muziek, dronken we biertjes en voerde ik zo nu en dan gesprekken. Ik was liever bij hen dan dat ik thuis mijn tijd moest doorbrengen. Als minderjarige moest ik uiteindelijk toch nog vaak thuis slapen. Als ik dan thuiskwam, ontstond er vaak ruzie met de nieuwe vriend van mijn moeder. Door die onderlinge strijd was de spanning vaak om te snijden een soms leek alles bijna te exploderen.
Op een donderdagavond kwam ik thuis, nadat ik die dag bij mijn beste vriend had doorgebracht. Toen ik de deur opendeed stonden er binnen al mensen op mij te wachten. Pas later begreep ik dat ze van ‘Veilig thuis’ en Trias waren. Bij binnenkomst moest ik gaan zitten. Mijn stiefvader vertelde dat het niet langer handig zou zijn als ik thuis zou blijven wonen. Wat ik zelf ook inbracht of zei, er werd niet geluisterd. De communicatie van de instellingen verliep via mijn stiefvader, de man die ik haatte en die naar mijn idee de oorzaak van de problemen is. Ik kon alleen maar zitten en luisteren, van binnen voelde ik de woede steeds meer opkomen. Totdat het mij te veel werd. Met alle geweld stond ik op en liep naar buiten. De deur sloeg ik dicht en voordat ik erover nadacht raakte mijn vuist de ruit …
In de verte hoorde ik de sirenes, ze kwamen naar ons huis. Toen kwamen ze binnen, twee stevige mannen in uniform. Opnieuw moest ik blijven zitten en werd er geluisterd naar het verhaal van mijn moeder en stiefvader. Waarom luistert er niemand naar bij? Midden in de nacht is besloten dat ik naar de crisisopvang gebracht werd. Andere opties werden niet geopperd en overleg was niet mogelijk.
Vanuit de crisisopvang is besloten dat ik naar een zelfstandigheidscentrum moest. Hier kon ik wonen om dat het huis niet veilig
was. 17 jaar en 8 maanden was ik toen ik daar kwam wonen. De vier maanden die volgenden heb ik uitgezeten. Ik heb mij gefocust op het maken van muziek. Van liedjes die mijn gevoelens beschreven of van liedjes die ik altijd al leuk vind heb ik verschillende remixen gemaakt. Over het algemeen hardstyle remixen, in dat tempo kon ik veel van mijn gevoel kwijt. Voor mij is dit de beste en mooiste manier om met mijn gevoelens om te gaan.
Op 12 augustus was de dag daar. Omdat ik 18 werd mocht ik in deze situatie eindelijk mijn eerste eigen keuze maken. Terug naar mijn moeder ging ik niet, ook al stond ik op haar adres ingeschreven. Ik ben bij mijn vader gaan wonen en daar ben ik tot op de dag van vandaag blij mee.
Door alle gebeurtenissen in de afgelopen twee jaar is mijn focus op andere zaken komen te liggen; zoals mijn eigen geluk. Door het maken van muziek kunnen mijn gevoelens een plek krijgen. Ik ben ontzettend trots op mijzelf als ik een nieuwe remix uitbreng. Uren en uren heb ik achter de laptop gezeten om alles in mijn hoofd een plek te kunnen geven in mijn muziek. Mijn muziek helpt me naar mijzelf te blijven luisteren. Alleen zo kan ik voorkomen dat ik van anderen te horen krijg wat ik moet doen. Daarom heb ik ervoor gekozen om van mijn passie mijn beroep te maken. Tot nu toe gaat dit wonderbaarlijk goed. Ik heb een samenwerkingscontract aangeboden gekregen en mijn Spotify-statistieken schieten omhoog. Door volledig met muziek bezig te zijn voel ik mij op mijn gemak. Ik voel me beter dan ik me de afgelopen jaren heb gevoeld. Muziek is altijd hetgeen geweest waar ik op terug kon vallen in deze wereld. Dat wil ik anderen ook brengen.
Levensverhalen uit het beroepsonderwijs
In het project Verhalenvertellers vertellen mbo-studenten van Deltion College hun levensverhaal aan studenten journalistiek van Hogeschool Windesheim, die de verhalen opschrijven.
Het uitgangspunt is dat iedereen een bijzonder verhaal heeft, waar je ook studeert, wat je achtergrond ook is, en wie je ook bent. Of, zoals één van de schrijvende studenten zei: ‘Een gezicht is gewoon een gezicht, maar als je het verhaal achter het gezicht kent, zie je dat we ondanks al onze verschillen ontzettend veel op elkaar lijken.’
Vanuit het project Verhalenvertellers zijn verschillende verhalenbundels ontstaan: Queen Latifah (2014), King Leroy (2018). Het verhaal van Max komt uit de bundel Fatou ( 2022 ).
Media en actueel 4
doel v Je gaat informatie zoeken met behulp van AI, deze informatie beoordelen en vragen stellen aan AI.
Wat is het verhaal van …? Over sommige bekende personen weet je best veel. Je vindt ze knap, interessant of ze zijn een voorbeeld voor je. Wie volg jij op sociale media of in het nieuws? Check of je meer over deze persoon weet dan AI en stel goede vragen aan AI.
Zoek
Stap 1 Kies een bekend persoon die jij volgt en wiens verhaal je redelijk goed kent.
Stap 2 Noteer in steekwoorden wat je over deze persoon weet.
Stap 3 Bepaal met welk AI-programma je informatie gaat zoeken. Overleg eventueel met je docent.
Stap 4 Stel het AI-programma de volgende vraag ( prompt ): ‘Wat is het verhaal van … [naam van jouw persoon]?’
Prompt Een vraag die je aan een AI-programma stelt, noem je een prompt. Hoe preciezer je vraag is, hoe beter het antwoord dat je krijgt.
DALL-E, een kunstmatig intelligentieprogramma, maakte deze afbeeldingen.
Check
Stap 5 Lees de informatie die AI geeft over je bekende persoon.
Stap 6 Vergelijk de informatie van AI met wat je zelf weet over de persoon ( zie stap 2 ): welke informatie is nieuw voor je en welke informatie ontbreekt? Maak van beide een lijstje.
Stap 7 Hoe kun je de informatie die AI geeft het beste omschrijven? Zijn het feiten, meningen of persoonlijke verhalen?
Stap 8 Geeft AI volgens jou ook informatie die niet klopt of die je niet helemaal vertrouwt? Waarom?
Aan de slag
Stap 9 Over welk onderwerp dat te maken heeft met je bekende persoon, heb je nog niets gelezen? Gebruik eventueel het lijstje dat je bij stap 5 hebt gemaakt en kies een onderwerp.
Stap 10 Wat is een goede vraag om over dit onderwerp te stellen? Gebruik dit als prompt.
Stap 11 Beoordeel de informatie die AI geeft: is het een goed antwoord op je vraag?
Stap 12 Bedenk een vervolgvraag (zie het informatieblok op de pagina hiernaast ) die je AI kunt stellen en waarmee je om nog preciezere informatie kunt vragen. Gebruikt dit als prompt.
Stap 13 Herhaal stap 11 en 12.
Het antwoord op een vraag zorgt bijna altijd voor een volgende vraag, een vervolgvraag. Mensen geven zelden meteen een volledig antwoord. Als luisteraar vraag je dus door: je kiest een onderdeel uit het antwoord en stelt daarover een vervolgvraag.
Evalueren
Stap 14 Vorm een groepje met studiegenoten en beoordeel samen jullie ‘gesprekken’ met AI :
v Om wat voor informatie hoef je AI niet te vragen en om wat voor informatie wel?
v Vinden jullie de informatie die AI geeft betrouwbaar? Waarom?
v Met welke prompts kregen jullie de beste informatie? Welke tips kun je hieruit halen voor het schrijven van een goede prompt?
Deze informatie staat ook in de training Gesprekken voeren.
Eindopdracht 5
doel v Je kiest een eindopdracht rondom het thema ‘mijn verhaal’ en oefent daarmee je schrijfvaardigheid.
Lees de omschrijvingen bij A en B.
Kies of je een dagboekfragment of een gebruiksaanwijzing over jezelf wilt schrijven.
A Een dag uit je leven
Wat maak jij op een gewone dag mee? Je schrijft een dagboekfragment over iets wat je hebt beleefd of gedacht.
In een dagboek schrijf je over je dagelijkse gebeurtenissen en gedachten.
Voorbereiden
Stap 1 Bedenk waarover je in je dagboek gaat schrijven. Houd er rekening mee dat iemand anders later meeleest. Gebruik vandaag of gisteren als inspiratie en bedenk hoe je dag is verlopen. Je kunt er ook voor kiezen om alleen een bepaalde gebeurtenis, gedachte en / of gevoel te beschrijven.
Schrijven
Stap 2 Gebruik je idee uit stap 1 en schrijf een dagboekfragment van minimaal 150 woorden. Let daarbij op het volgende:
v Zet de datum van je fragment bovenaan het document.
v Schrijf je fragment in de ik-vorm.
v Je kunt je dagboek aan een denkbeeldig persoon schrijven (‘Lief dagboek’), maar dit hoeft niet.
v Gebruik hele zinnen, hoofdletters en leestekens.
Evalueren
In het Nederlands Dagboekarchief worden dagboeken van gewone Nederlanders bewaard.
Schrijver Joris van Casteren dook het archief in en selecteerde dagboekfragmenten van negen mensen. Hij publiceerde deze fragmenten in De mensheid zal nog van mij horen.
Stemmen uit het dagboekarchief (2024).
Stap 3 Deel je dagboekfragment met een studiegenoot en lees elkaars tekst. Bespreek samen de volgende vragen:
v Vind je het interessant om het dagboekfragment van iemand anders te lezen? Waarom?
v Wat herken je in het verhaal van de ander? En wat herken je niet?
B Jouw gebruiksaanwijzing
Hoe zit jij in elkaar en hoe werk jij? Wat moet een ander weten om erachter te komen wie je bent en wat je kunt? Schrijf een gebruiksaanwijzing over jezelf.
Een gebruiksaanwijzing is een instructie over hoe iets in elkaar zit en /of hoe je iets moet gebruiken.
Voorbereiden
Stap 1 Hoe zou je jezelf omschrijven? Wat zijn jouw belangrijkste eigenschappen en / of kenmerken? Maak aantekeningen van alles wat je te binnen schiet.
Stap 2 Waarvan ga jij ‘aan’ en waarvan ga je ‘uit’?
Stap 3 Waarvoor kan een ander bij je terecht en waarvoor zeker niet?
Stap 4 Hoe denk je dat anderen jou zullen omschrijven? Bedenk van twee personen in je omgeving wat ze van je vinden.
Schrijven
Stap 5 Gebruik je antwoorden uit stap 1 – 4 en schrijf een gebruiksaanwijzing over jezelf van minimaal 150 woorden. Let daarbij op het volgende:
v Zet je naam bovenaan het document en daaronder ‘gebruiksaanwijzing’.
v Verdeel je gebruiksaanwijzing in drie onderdelen: omschrijving, werking en gebruikerservaringen.
v Schrijf over jezelf in de derde persoon: gebruik je naam in plaats van ‘ik’.
v Gebruik hele zinnen, hoofdletters en leestekens.
Evalueren
Stap 6 Deel je tekst met een studiegenoot en lees elkaars gebruiksaanwijzing. Bespreek samen de volgende vragen:
v Wat vind je interessant aan de gebruiksaanwijzing van de ander?
v Welke vragen roept de gebruiksaanwijzing bij je op?
Over hoe mensen werken en wat hun gebruiksaanwijzing is, verschijnen talloze zelfhulpboeken.
Beoordelingsformulier Gesprek voeren
Dit formulier kun je gebruiken om je eigen of andermans bijdrage aan een gesprek te beoordelen. Het sluit aan bij wat je op 2F-niveau moet kunnen op het gebied van mondelinge taalvaardigheid.
Dit formulier is onderdeel van de training Gesprekken voeren.
Deelname De spreker
v kan op een goede manier aan de beurt komen ;
v luistert eerst voordat hij reageert.
Afstemming op doel De spreker …
v kan zijn doel in het gesprek duidelijk maken ;
v kan doorvragen en daarmee informatie achterhalen.
Afstemming op de gesprekspartners De spreker
v herkent waarom anderen iets zeggen of op een bepaalde manier reageren ;
v stemt taalgebruik af op de situatie ( formeel / informeel ) ;
v stemt taalgebruik af op de gesprekspartners.
Woordgebruik en woordenschat De spreker …
v gebruikt goede woorden en uitdrukkingen.
Houding en manier van spreken De spreker
v is duidelijk verstaanbaar ;
v gebruikt meestal goede zinnen en verbetert zichzelf bij foutjes.
+ gaat goed
± wisselend
– kan beter
nvt niet van toepassing
Meer lezen, meer weten, meer kunnen
Lezen staat centraal in Boom Nederlands. Je leest verschillende soorten teksten rondom thema’s : mijn verhaal, invloed, echt / onecht en toekomst. Ook krijg je boekentips en bekijk of beluister je fragmenten. Je gaat met de teksten en fragmenten aan de slag door erover te spreken en schrijven. Daarmee oefen je de vaardigheden voor het examen.
Naast thema’s zijn er trainingen: Gesprekken voeren, Spreken en Schrijven. Ook is er een examentraining.
Boom Nederlands voor het mbo 2F is een combipakket. Het bestaat uit een boek en een licentie voor de digitale leeromgeving. Voor de docent is er een docentlicentie.
Oktober 2024