nr 106 -107 (57-8) maj-czerwiec/lipiec-sierpień 2021 r.
EDUKACJA POMORSKA
rozmowy o edukacji Jak tworzyć środowisko wspierające uczenie się? z prof. Joanną Mytnik rozmawia Ewa Furche, wicedyrektor CEN
Ewa Furche: Pani Profesor, jest Pani dyrektorem Centrum Nowoczesnej Edukacji Politechniki Gdańskiej, którego zadaniem jest wspieranie nauczycieli akademickich w pracy dydaktycznej i podniesienie jakości kształcenia przez wykorzystanie metody design thinking w projektowaniu zajęć akademickich i wprowadzanie aktywnych metod nauczania skoncentrowanych na budowaniu zaangażowania studenta, wykorzystujących nowe rozwiązania technologiczne, a także wzajemne inspirowanie się kadry naukowo-dydaktycznej PG. Pracy Centrum przyświeca także dbanie o dobrostan nauczycieli akademickich, którzy mogą skorzystać z pomocy metodyków, grafików, programistki, scenarzysty czy filmowców, czego efektem są m.in. podręczniki nowej generacji i zmodernizowane zajęcia, np. wykorzystujące active learning i grywalizację, a także zrealizowane w Państwa studio nagrań: wideo-wykłady, nagrania doświadczeń czy podkasty. Jestem pod wrażeniem tej inicjatywy i możliwości wsparcia kadry Politechniki Gdańskiej w modernizacji ich pracy metodycznej. Projektując proces uczenia się, przenosicie Państwo dobre praktyki z obszaru projektowania produktów i usług na rynku. Jak wygląda ten proces? Co wspiera efektywne uczenie się? Joanna Mytnik: Od kilkunastu lat żyjemy w świecie, w którym wiedza jest dostępna dla każdego, jest w telefonach naszych studentów, ba, często studenci docierają do nowszych danych niż te podawane przez wykładowcę. Minęły już czasy, w których dostęp do wiedzy miał wyłącznie profesor, a studenci mogli poza wykładem zdobyć ją, wypożyczając kilka dostępnych w bibliotece egzemplarzy podręczników. Tak wyglądały moje studia, ale to było 25 lat temu. Tak wyglądało studiowanie tych, którzy dziś wykładają. Chociaż obecnie wykładowca nie jest już jedynym źródłem wiedzy, to wykład nie zmienił się w swojej formie. Najczęściej jest to nadal półtoragodzinny monolog profesora wygłaszany co tydzień ex cathedra, studenci przez 90 minut przepisują notatki ze slajdów (w dodatku bardzo źle zaprojektowanych, bo praktycznie zapełnionych ogromną ilością tekstu!) lub stenotypują. Ten styl prowadzenia wykładu, podczas którego profesor odczytuje tekst widoczny na slajdach, studenci nazywają „stylem karaoke”. Nie ma to nic wspólnego z przetwarzaniem wiedzy, jej analizą, krytycznym podejściem, szukaniem
zastosowania, rozwijającą dyskusją czy rozwiązywaniem problemu na bazie nowej wiedzy. Podczas wykładów prowadzonych metodą transmisyjną nie kształtujemy kompetencji XXI wieku, nie przygotowujemy studentów do bycia gotowymi na rynek pracy, gdzie wiedzy trzeba umieć używać! Co więcej, jeśli nie towarzyszą temu procesowi emocje (kto z nas nie przysypiał na wykładzie?), to nie ma możliwości zapamiętania prezentowanych treści. Nie mówiąc już o tym, że z punktu widzenia neurobiologii nie jesteśmy w stanie utrzymać stanu koncentracji uwagi przez 90 minut. Uczymy się w działaniu, przez osobiste zaangażowanie, a nie przez osmozę – wiedza nie przeniknie cudownym sposobem do mózgów naszych studentów. Zaklinamy rzeczywistość?... Dlatego pierwsza zmiana, jakiej powinniśmy dokonać w podejściu do prowadzenia zajęć akademickich, to wprowadzenie active learning również na wykładzie. Jest na to wiele sposobów, ale aby tej zmiany dokonać, trzeba zmienić podejście do tej formy zajęć. Kiedy wykładowca otrzymuje informację, że w nadchodzącym semestrze ma 30-godzinny wykład, to zaczyna myśleć o tym, jak podzielić treści na 15 tygodni. A przecież już nie musimy poświęcać tych 30 godzin na dyktowanie informacji, bo możemy dostarczyć ją w inny sposób. Zamiast tego należy pomyśleć, jak zaprojektować 15 półtoragodzinnych spotkań ze studentami w taki sposób, aby mogli przetwarzać wiedzę, umieszczać ją w kontekście, analizować i aby te spotkania były dla młodych ludzi intelektualnym wyzwaniem, pobudzały ich oraz inspirowały do własnych poszukiwań. Uczenie się powinno być fascynującą przygodą! Dziś nauczyciel przestał być dostarczycielem wiedzy, a stał się (a raczej powinien stać się, bo wciąż ta zmiana się nie dokonała) PROJEKTANTEM ŚRODOWISKA UCZENIA SIĘ. I celowo używam określenia projektant, bo doskonale oddaje ono charakter działań osoby odpowiedzialnej dziś, w XXI w., za stworzenie warunków do uczenia się dla tych, którzy się uczą. To nic innego, jak metoda design thinking: projektując produkty czy usługi, bierzemy pod uwagę potrzeby użytkowników, patrzymy na problem z wielu perspektyw, szukamy rozwiązań, staramy się wyjść poza schematy i zbieramy informacje zwrotne, aby produkt ulepszyć. Dokładnie tak samo powinniśmy podejść do projektowania zajęć aka-
47
