z okazji Dnia Jedności Kaszubów w Szkole Podstawowej w Kowalach

Kaszubskie dziedzictwo – rzemiosło, rękodzieło, instrumenty i legendy. Czyli eko-folklor z okazji Dnia Jedności Kaszubów w Szkole Podstawowej w Kowalach

Anna Flis Folklor to skarbnica pomysłów i inspiracji na zajęcia z dziećmi. Kultura ludowa przenosi uczniów w świat naszych przodków, który można wskrzesić współcześnie, kultywując rękodzieło lub nawiązując do etnodizajnu.

Aktualnie wiele dyskusji i działań skupia się wokół tematyki ekologii oraz negatywnego wpływu działalności człowieka na przyrodę. Dla mnie również ten obszar jest istotny, dlatego na 19 marca 2022 r. z przyjemnością stworzyłam wystawę EKO-folklor z okazji Dnia Jedności Kaszubów – natura dawnej wsi. Połączenie ekologii z prezentacją dawnego życia na wsi w harmonii z przyrodą wpisuje się nurt dziedzictwa niematerialnego. To rodzaj ożywienia przedmiotów związanych z codziennym funkcjonowaniem wiejskiej społeczności, co jest częścią ochrony w rozumieniu Konwencji UNESCO z 2003 r. EKO-folklor opisuje twórczość ludową odnoszącą się do przyrody, opowiada o aspektach relacji człowieka z naturą i znaczeniu przyrody w wyobrażeniach mieszkańców wsi. Wystawa i lekcja poruszają kilka wątków tematycznych: • nastawienie do przyrody w ludowym stylu życia: współistnienie człowieka – przyrody – rzeczy wzajemnie powiązanych w relacje (działania na urodzaj, zabiegi przed klęskami żywiołowymi, nierozerwalny związek z ziemią, symbolizm wody, ognia i powietrza); • rośliny i zwierzęta w folklorze; • zabiegi o charakterze magicznym i tradycyjne lecznictwo; • starania o przestrzeń ludzką i przyrodniczą;

Fot. Archiwum szkolne

Fot. Archiwum szkolne Fot. Archiwum szkolne

Fot. Archiwum szkolne Fot. Archiwum szkolne

• wykorzystanie naturalnych materiałów i życie bez plastiku (drewno, len, glina, metal, słoma itp.); • samowystarczalność i wytwórczość dawnej wsi.

Ideą lekcji i wystawy jest promowanie tematyki ekologicznej w odniesieniu do kultury ludowej Kaszub. Przedstawienie dawnego trybu życia i różnorodnych funkcji z nim związanych, zgodnych z naturą i środowiskiem. Zagłębiając się we własną kulturę, w egzystencję i funkcjonowanie naszych przodków, może nasunąć się refleksja i chęć wprowadzenia zmian, dbania o środowisko oraz podejmowania działań sprzyjających poszanowaniu przyrody. Świadomość ekologiczna może dać rezultaty w codziennym trybie życia, w dokonywaniu wyborów wpisujących się w dbanie o środowisko, w którym żyjemy – unikanie marnowania żywności oraz zbędnego używania plastiku, segregacja śmieci czy nawet recykling. Dbając o swoje otoczenie, czynimy je lepszym miejscem do życia, co może mieć znaczenie dla planety.

Dziedzictwo kaszubskie – ginące zawody, wytwarzanie sieci rybackich, plecionkarstwo koszy, garncarstwo, tkactwo, haft, malarstwo na szkle, rzeźba ludowa, kwiaty z bibuły, instrumenty ludowe, legendy. Prawie wszystkie rekwizyty z wystawy wykonałam samodzielnie, biorąc udział w różnych szkoleniach. Na lekcję plastyki wyrzeźbiłam legendy kaszubskie, które prezentowałam w formie teatrzyku kukiełkowego/lalkowego (tym samym nawiązałam do Światowego Dnia Lalkarstwa Teatralnego, który przypada 21 marca): O stworzeniu Kaszub, Tabaka oraz Stolemy. Uczniowie wykonali prace plastyczne ilustrujące legendy i udekorowali je motywami haftu szkoły żukowskiej, wpisanego na listę dziedzictwa niematerialnego. Galeria upowszechnia bogate dziedzictwo materialne i duchowe minionych pokoleń. Wystawa i lekcja o legendach oraz kulturze kaszubskiej cieszyły się uznaniem i zainteresowaniem ze strony uczniów, ponieważ dla wielu osób ten temat był nieznany, odbierany z wielkim zaciekawieniem. W naszej szkole nie uczy się języka kaszubskiego, więc dzieci nie znają kultury tego wyjątkowego regionu. Aby to zmienić, należy rozwijać zaciekawienie tym obszarem oraz kształtować więzi rodzinne i regionalne. Tradycje pokazują naszą obyczajowość i historię. Dzieci ze swoją ciekawością przenoszą się w baśniowy świat kaszubskich legend z fantastycznymi stworami i dziwadłami. Są to opowieści o życiu zgodnym z naturą, tworzące więzi emocjonalne oraz wzmacniające identyfikację z własnym środowiskiem. Edukacja poprzez tradycję wzmacnia komunikację międzypokoleniową i lokalną.

W projekt włączyła się szkolna biblioteka: Pani Karolina i Pani Sylwia zapraszały najmłodsze klasy do siebie i prezentowały teatrzyk o legendach, a uczniowie wykonywali ilustrację i kolorowali wzory haftu. W ten sposób Panie inspirowały kaszubszczyzną najmłodsze dzieci oraz promowały czytelnictwo i teatr.

Fot. Archiwum szkolne

Anna Flis – nauczyciel plastyki w Szkole Podstawowej w Kowalach, aktorka i rzeźbiarka; jej pasją jest rzeźba w drewnie, zdjęcia prac można zobaczyć w kwartalniku „Neony – Tożsamość”; wciąż poszukuje nowych metod pracy, które byłyby dla uczniów terapią przez sztukę.