Prawa człowieka by Edyta Rosiak

PRAWA CZŁOWIEKA Hanna Zamiara Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół w Michałowie

Czym są prawa człowieka? Prawa człowieka to podstawowe normy przysługujące każdemu z nas wynikające z samego faktu bycia człowiekiem. „Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem oraz powinni postępować w stosunku do siebie wzajemnie w duchu braterstwa.”

Artykuł 1. Powszechnej deklaracji praw człowieka 2

Generacje praw człowieka Pierwsza generacja obejmuje prawa wolnościowe. Są to prawa: • osobiste, np.: prawo do życia, równość wobec prawa, prawo do własności i wolność słowa. • polityczne, np.: prawo do zrzeszania się, składania petycji/skarg, do uczestnictwa w rządzeniu krajem.

Druga generacja obejmuje prawa • ekonomiczne, np.: prawo do pracy, płatnego urlopu i godnego wynagrodzenia • społeczne, np.: prawo do godnego poziomu życia, ochrony zdrowia • kulturalne, np.: prawo do nauki, badań naukowych Trzecia generacja obejmuje prawa • solidarnościowe (kolektywne), np.: prawo do rozwoju, pomocy humanitarnej i prawo do samostanowienia. 3

Prawa człowieka są • Przyrodzone: przysługują każdej osobie z racji urodzenia, faktu bycia człowiekiem • Niezbywalne: żaden człowiek nie może zrzec się swoich praw

• Nienaruszalne: żadna władza nie może odebrać tych praw • Powszechne lub uniwersalne: są takie same dla każdego człowieka na świecie, niezależnie od koloru skóry, narodowości, płci, wieku, wyznania, poglądów, orientacji seksualnej

• Podstawowe/fundamentalne: posiadanie tych praw daje człowiekowi możliwość rozwoju i korzystania z wszelkich innych praw

Dokumenty regulujące prawa człowieka

Prawa człowieka w Polsce Zawarte są w Konstytucji RP: • Art. 30 „Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.” • Art. 32 ust.1 „Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.”

• Art. 32 ust.2 „Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.” • Art. 33 ust.1 „Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym.” 6

Prawa człowieka w Polsce Konstytucja RP: • Art. 33 ust.2 „Kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń.” • Art. 35 ust.1 Rzeczpospolita Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury. • Art. 35 ust.2 Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie tożsamości religijnej oraz do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamości kulturowej. 7

Najważniejsze postanowienie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka • Artykuł 1- „Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swej godności i swych praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem i powinni postępować wobec innych w duchu braterstwa.” • Artykuł 3- „Każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swej osoby.”

Najważniejsze postanowienie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka • Artykuł 7- Wszyscy są równi wobec prawa i mają prawo, bez jakiejkolwiek dyskryminacji, do jednakowej ochrony prawnej. Wszyscy mają prawo do jednakowej ochrony przed jakąkolwiek dyskryminacją, będącą pogwałceniem niniejszej Deklaracji, i przed jakimkolwiek podżeganiem do takiej dyskryminacji.

• Artykuł 18- „Każdy człowiek ma prawo wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje swobodę zmiany wyznania lub wiary oraz swobodę głoszenia swego wyznania lub wiary bądź indywidualnie, bądź wespół z innymi ludźmi, publicznie i prywatnie, poprzez nauczanie, praktykowanie, uprawianie kultu i przestrzeganie obyczajów.” 9

Najważniejsze postanowienie Konwencji o Prawach Dziecka • prawo do życia i rozwoju • • • •

prawo do nauki prawo do wychowania w rodzinie prawo do wychowania bez przemocy prawo do swobody myśli, sumienia religii

• prawo do swobody wypowiedzi

• prawo do ochrony w procesie karnym prawo do prywatności

• • • •

prawo do godziwych warunków socjalnych prawo do ochrony przed konfliktem zbrojnym prawo do ochrony zdrowia prawo do odpowiedniego standardu

Europejski Trybunał Praw Człowieka Europejski Trybunał Praw Człowieka jest organem sądownictwa międzynarodowego, orzekającym w sprawach dotyczących skarg na naruszenie praw zawartych w Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz jej Protokołach dodatkowych.

Organizacje/instytucje zajmujące się ochroną praw człowieka

W Polsce •

Sądy

• • • • •

Trybunał Konstytucyjny Rzecznik Praw Obywatelskich Rzecznik Praw Dziecka Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji Pełnomocnik Rządu do spraw Równego Traktowania

W Europie • Rada Europy

• Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu • Unia Europejska

Globalne • Komitet Praw Człowieka w Genewie (ONZ) • Amnesty International • Helsińska Fundacja Praw Człowieka • Humans Rights Watch • Czerwony Krzyż i Czerwony Półksiężyc • UNICEF • Caritas 15

Bibliografia

• https://amnesty.org.pl/co-robimy/prawa-czlowieka/

• https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm • http://prawaczlowieka1c.blogspot.com/p/amanie-praw-czowieka-na-swiecie.html • https://amnesty.org.pl/ai_reports/ • https://amnesty.org.pl/piec-historii-o-lamaniu-praw-czlowieka-o-ktorychprawdopodobnie-nie-masz-pojecia/ • wikipedia