Uczę Nowocześnie i Edu Fakty

nr 20 czerwiec 2012

innowacyjna

szkoła

•

innowacyjny

nauczyciel

•

innowacyjny

uczeń

ISSN-2083-53-53

Cena 20 zł (w tym VAT)

e-learning Bezpieczne wycieczki

Konsultacje w sieci

Duplikaty świadectw

EFUN

W numerze: EDUFAKTY PYTAJĄ, MEN ODPOWIADA 6-7 Zmiany w szkolnictwie zawodowym Wspólnie z Ministerstwem Edukacji Narodowej przygotowaliśmy specjalną rubrykę dotyczącą zmian w szkolnictwie zawodowym, w której eksperci ministerstwa odpowiadają na najbardziej nurtujące pytania czytelników.

TRUDNE SPRAWY 8 Wyjazd w pełni kontrolowany Podpowiadamy jak zorganizować zieloną szkołę, wycieczkę lub inny wyjazd z młodzieżą aby były w stu procentach bezpieczne. 9-12 Recepta na bezpieczną podróż Opisujemy kilka porad, co zrobić przed wyjazdem by był on nie tylko ciekawy i stanowił przyjemność dla uczniów, ale również był spokojny dla nauczycieli i dyrektora szkoły. Czy dokładny regulamin i ubezpieczenie wystarczą? 13-19 Regulamin wycieczki związane z nim dokumenty Jak powinien wyglądać regulamin wyjść i wycieczek oraz innych imprez krajoznawczo-turystycznych - udostępniamy wzorce- wręcz gotowce poszczególnych dokumentów.

PRAWO 20-26 Nieobecność nauczyciela w szkole Usprawiedliwianie nieobecności w pracy i udzielanie zwolnień od pracy - jak usprawiedliwić swoją nieobecność w szkole? Kiedy dyrektor może usprawiedliwienie przyjąć a kiedy odrzucić? Jaka jest obowiązująca podstawa prawna wyjaśniamy w przystępny sposób. 27-35 Zasady wydawania duplikatów świadectw, dyplomów i innych dokumentów dotyczących przebiegu nauczania Nie budzi wątpliwości fakt, iż utrata oryginału świadectwa lub dyplomu może okazać się niezmiernie dotkliwa w skutkach dla jego posiadacza. Dlatego też przepisy

prawa oświatowego przewidują możliwość ubiegania się o wydanie duplikatu świadectwa, dyplomu lub innego dokumentu dotyczącego przebiegu nauczania, w przypadku jego utraty. Jak możemy uzyskać taki duplikat? 36-44 Prawo na co dzień Na pytania naszych czytelników odpowiadają prawnicy. Wyjaśniają na przykład, co zrobić w przypadku negatywnej oceny naszego dorobku zawodowego lub jak odnotować udział ucznia w projekcie edukacyjnym w arkuszu ocen ucznia. 46-47 Wolne licencje Przepisy prawa autorskiego ściśle określają prawo twórcy do utworu i zasady korzystania z utworów przez inne osoby. Warto wiedzieć, że upubliczniając utwory, twórca może uściślić zasady korzystania z jego dzieła poprzez licencję, którą dołączy do utworu. Nie zawsze musi być to licencja restrykcyjna.

KONFERENCJA , ZJAZDY, SPOTKANIA 48-49 Oby nie zabrakło konsekwencji Cyfrowa szkoła - program, który budzi nadzieję z jednej strony, z drugiej – obawy. Podczas XI Zjazdu Opiekunów Szkolnych Pracowni Internetowych w Mrozach była okazja porozmawiać na temat projektu z przedstawicielami MAC, MEN kancelarii Prezydenta RP, nauczycielami, wykładowcami uniwersyteckimi, dyrektorami szkół oraz samorządowcami. Czego się dowiedzieliśmy?

FELIETON 50 Z dzienniczka gimnazjalistki - uczymy się zdalnie

E-LEARNING 51 e-learning - czy to koniec szkoły? Wydawać by się mogło, że jesteśmy świadkami początku końca szkoły. Od dawna bowiem słyszymy i czytamy o e-learningu. Jeśli tak doskonale można uczyć „elektronicznie” to

po co wydawać środki publiczne na szkoły i nauczycieli? A może jednak e-learning wcale nam nie zagraża? Może to tylko kolejne narzędzie wspomagające naszą pracę? 52-53 e-learning oparty na blogu Wbrew pozorom e-learning nie musi być skomplikowany. Czasem wystarczy prosty system blogowania i możemy zacząć udostępniać materiały dla naszych uczniów i studentów w duchu e-learningu. 54-56 Rapid e-learning w szkole – uczmy się choćby od biznesu Nie zawsze jest czas i potrzeba na przygotowanie zgodne ze sztuką, pełnego szkolenia e-learningowego. Wówczas warto zastosować zasady rapid e-lerningu, często wykorzystywane w szkoleniach przez duże korporacje. 57-60 Blended learning w kształceniu językowym – okiem szkolnego praktyka Łączenie tradycyjnych metod nauczania języków obcych z nauczaniem zdalnym, wspieranym przez technologię komunikacyjno–informacyjną , daje doskonałe rezultaty: poprawia osiągnięcia uczniów, zwiększa ich aktywność i samodzielność podczas nauki. 62-63 Naucz się uczyć online Szkolenia bazujące na e-learningu w dobie rozwijających się technologii multimedialnych i szybkiego internetu wydają się idealnym sposobem na tanie i szybkie rozwijanie kompetencji. Gdy przychodzi jednak do skorzystania z tej formy edukacji, pojawiają się problemy. Jak sobie z nimi radzić? 64-67 Moodle – uczymy programowania Moodle to wygodna platforma e-learningowa. Jest dostępna bezpłatnie, stosunkowo prosta w obsłudze i ma duże możliwości. Czy można z jej pomocą uczyć programowania? Jak powinien wyglądać taki kurs? 118 e-learning wyzwaniem dla bibliotek Zmienia się edukacja, zmienia się bibliotekarstwo, przeobrażeniom ulega praca pedagogiczna nauczyciela bibliotekarza. W epoce Google’a i Wikipedii w bibliotekach szkolnych i pedagogicznych coraz częściej znajdują zastosowanie różne formy nauczania zdalnego.

EFUN 2012

3 KROK PO KROKU

PROMOCJA

KONKURSY

70-75

92-94 Wacom dla edukacji – kilka słów o zdrowiu Długotrwałe korzystanie z myszy komputerowej powoduje zwyrodnienie nadgarstka. Może więc warto zastąpić ją piórkiem. Co więcej, nowoczesne tablety graficzne mogą w pełni zastąpić urządzenia wskazujące.

104 Konkursy Innowacyjny Nauczyciel oraz Innowacyjna Szkoła – edycja 2012

Instalacja platformy Moodle na serwerze MS SBS2003

76-77 Instalacja platformy edukacyjnej Moodle na komercyjnym serwerze

80-88 Konsultacje online z programem Skype

115 Jak skonfigurować program Time Machine do wykonywania kopii zapasowych systemu

117 Jak zainstalować i skonfigurować aplikację SkyDrive

127-133 Microsoft Mouse Mischief

CHMURA DLA EDUKACJI 78-80 Konsultacje i seminaria online z użyciem komunikatorów internetowych Z technologii korzystamy głównie wówczas, gdy przynosi to korzyści. Najbardziej wymierne są te finansowe lub czasowe. Tak jest, gdy zamiast tracić czas i pieniądze na dojazdy, możemy wziąć udział w spotkaniu online, na przykład udzielając korepetycji. Podpowiadamy jak zorganizować takie spotkanie. 89 Office 365 a konsultacje online Live@edu, jako bezpieczne i bezpłatne usługi edukacyjnej sieci społecznościowej dla edukacji, opisywaliśmy na łamach naszego pisma pod różnym kątem. Tym razem chcieliśmy pokazać zastosowanie programu Messenger do połączeń online. Jednak pojawiła się nowa, znacznie ciekawsza możliwość. To usługa Office 365. 90-91 Biała tablica w sieci podczas konsultacji online Wspólne pisanie, rysowanie, tworzenie map myśli i prowadzenie burzy mózgów bez odchodzenia od komputera ze współpracownikami lub uczniami rozsianymi po całym świecie?

105 Polski nauczyciel innowatorem w światowym nauczaniu Krzysztof Nowak, nauczyciel z Choszczna w województwie zachodniopomorskim, został uhonorowany tytułem Innowatora w Nauczaniu, podczas prestiżowego IX Europejskiego Forum Innowacyjnych Nauczycieli i Szkół w Lizbonie organizowanego jak co roku przez Microsoft w ramach programu Partners in Learning. 106 Samsung zaprasza do Centrum Nauki Kopernikz Teatr, w którym występują roboty, pracownia, w której można skonstruować własnego robocika czy obejrzeć linię produkcyjną – to wszystko czeka na odwiedzających Centrum Nauki Kopernik.

SIECIOWISKO 96-101 Grafika komputerowa w edukacji – oswajamy Sumo Paint Coraz częściej korzystamy z usług działających w modelu chmury. Do korzystania z nich wystarczy przeglądarka internetowa. Dzisiaj w ten sposób możemy edytować grafikę lub filmy. Zupełnie bezpłatnie. Po polsku. 102-103 Aplikacje pomocne nie tylko w e-learningu Internet stanowi nieprzebrane źródło aplikacji i narzędzi mogących przydać się zarówno podczas standardowych lekcji jak i w nauczaniu zdalnym. Pokrótce przedstawiamy dwa programy warte wyróżnienia – Mathematics 4.0 oraz WorldWide Telescope.

ODZYSKIWANIE DANYCH 108-110 Najczęstsze przyczyny utraty danych W trzeciej części poradnika dotyczącego bezpieczeństwa danych i ich odzyskiwania z uszkodzonych nośników przyglądamy się budowie dysków oraz przedstawiamy najczęściej występujące uszkodzenia. 112-114 Wehikuł czasu – zabezpiecz swoje dane

Z OŚRODKÓW DOSKONALENIA NAUCZYCIELI 120-121 OEIiZK zaprasza na szkolenia organizowane w okresie wakacji. Z jakich szkoleń i warsztatów możemy skorzystać podczas wakacji w OEIiZK? Warto sprawdzić i zapisać się zawczasu by zagwarantować sobie miejsce.

Projektory dla szkół 122-126 Projektor zamiast interaktywnej tablicy

MULTIMEDIA 126-127 Nauka przez zabawę z Microsoft Mouse Mischief Bezpłatny dodatek do programu PowerPoint pozwala zaangażować większą liczbę uczniów w aktywny udział w lekcji, gdy dysponujemy tylko jednym komputerem i projektorem. Musimy tylko podłączyć kilka myszy.

Autorzy 134 Poznaj naszych autorów

EFUN

„EduFakty - Uczę Nowocześnie”, czyli magazyn, jakiego nie było 136 stron praktycznych porad dla dyrektorów i nauczycieli, reportaże, opinie i porady ekspertów na tematy nurtujące środowisko nauczycielskie, obszerny dział prawny, w którym rozwiązujemy prawdziwe problemy z życia szkoły, kompendium wiedzy na temat najnowszych tendencji dotyczących wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych w szkole, praktyczne porady, które przeprowadzają czytelnika krok po kroku przez meandry programów i narzędzi niezbędnych w pracy zaangażowanego nauczyciela. To tylko niektóre stałe elementy pisma, które oddajemy w Państwa ręce.

Powstało na gruncie najlepszych doświadczeń ukazującego się od dwóch lat miesięcznika „EduFakty” oraz magazynu „Uczę Nowocześnie” – metodycznego przewodnika po świecie nowoczesnych technologii w edukacji. Zdecydowaliśmy się połączyć potencjał obu tytułów, by ułatwić Państwu dostęp do użytecznej w pracy informacji. Wzięliśmy to, co najlepsze z obu pism i tak powstało nowe, pełne inspiracji, świeże, unikatowe i – mamy nadzieję – pomocne narzędzie w pracy dyrektora i nauczyciela: dwumiesięcznik „Edufakty - Uczę Nowocześnie”. To nie jedyna zmiana w naszym wydawnictwie. Wychodząc naprzeciw potrzebom

Magazyn wydawany pod patronatem Konferencji Rektorów Uczelni Pedagogicznych Wydawca: Benild s.c., Warszawa ul. Barei 5/64, 03-141 Warszawa, tel/fax 22 300 23 19 redakcja@edufakty.pl prenumerata@edufakty.pl

Rada Programowa : prof. Mirosława Nowak-Dziemianowicz, prof. Joanna Głodkowska, prof. Bogusław Śliwerski, Wiesław Włodarski, Dariusz Kulma Przedstawiciele Konferencji Rektorów Uczelni Pedagogicznych prof. Jan Łaszczyk, prof. Stefan Mieszalski

Dyrektor wydawniactwa: Maciej Kułak

Redaktorzy: Marta Wnukowicz Michał Grześlak

Redaktor naczelny: Bartosz Krzyżaniak Zastępca redaktora naczelnego: Janusz Wierzbicki

Dziennikarze, publicyści, felietoniści Beata Igielska, Monika Rękawek, Bogusław Śliwerski, Wiesław Włodarski Ola Piontek, Lidia Jastrzębska

i oczekiwaniom środowiska nauczycielskiego, od września zwiększymy nasze zaangażowanie w konferencje, na których będziemy demonstrować praktyczne zastosowanie treści zamieszczanych w „EFUN”. Z przyjemnością wykorzystamy Państwa doświadczenia, sugestie i pomysły – zarówno podczas pracy nad magazynem, jak i w trakcie konferencji. Zapraszamy do współpracy. Maciej Kułak dyrektor wydawnictwa

Bartosz Krzyżaniak redaktor naczelny

Reklama: Jolanta Sibilska – kierownik jolanta.sibilska@edufakty.pl. Marika Perkowska marika.perkowska@edufakty.pl tel.: 22 243 23 74 Prenumerata Paulina Sewastianowicz paulina.sewastianowicz@edufakty.pl tel.: 22 300 23 19 Prepress: G.W. GABI www.gabi4net.com Projekt graficzny: Anna Stępień

NASZE KONKURSY Z CIEKAWYMI NAGRODAMI szczegóły na EduFakty.pl

EFUN

PYTAJĄ, Men odpowiada

Zmiany w szkolnictwie zawodowym Wspólnie z Ministerstwem Edukacji Narodowej przygotowaliśmy specjalną rubrykę dotyczącą zmian w szkolnictwie zawodowym, w której eksperci ministerstwa odpowiadają na najbardziej nurtujące pytania czytelników. Wszystkie pytania i odpowiedzi na www.edufakty.pl.

Czy w przypadku kwalifikacyjnych kursów zawodowych realizowanych w systemie zaocznym należy stosować taką samą liczbę godzin jak w systemie stacjonarnym (np. przy zajęciach odbywających się w systemie zaocznym co dwa tygodnie w ciągu dwóch dni, realizacja 910 godzin dla kwalifikacji „obsługa klienta w jednostkach administracji” będzie zbytnio rozciągnięta w czasie)? Warunki, organizacja i tryb prowadzenia kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych regulują przepisy rozporządzenia z dnia 11 stycznia 2012 roku w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (Dz. U. poz. 186). Kwalifikacyjny kurs zawodowy jest prowadzony wg programu nauczania uwzględniającego podstawę programową kształcenia w zawodach, w zakresie jednej kwalifikacji. Przepis art. 68a ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw stanowi, że kształcenie ustawiczne (w tym kwalifikacyjne kursy zawodowe) może być prowadzone jako stacjonarne lub zaoczne, a także z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 roku w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 204) określa w szczególności minimalny wymiar godzin poszczególnych obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w toku których odbywa się kształcenie

zawodowe w szkołach. Natomiast minimalna liczba godzin kształcenia na kwalifikacyjnym kursie zawodowym, o której mowa w § 4 ust. 2 rozporządzenia MEN z dnia 11 stycznia 2012 roku w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych odnosi się wyłącznie do kształcenia w formie stacjonarnej. Kształcenie w formie zaocznej będzie realizowane proporcjonalnie do ustalonej liczby godzin dla kształcenia w formie stacjonarnej, analogicznie jak to było ustalane w przypadku określenia liczby godzin w szkołach dla dorosłych prowadzących kształcenie w formie zaocznej do liczby godzin kształcenia w formie stacjonarnej dla tego samego typu szkoły. Podmiot, który będzie organizował kwalifikacyjne kursy zawodowe oprócz ustalenia, w oparciu o podstawę programową, programu nauczania dla danego zawodu i wyodrębnionej kwalifikacji określi także liczbę godzin konsultacji niezbędnych do realizacji treści programowych oraz zakres materiału, który słuchacze zrealizują samodzielnie.

Czy pensum nauczyciela uczącego w technikum przedmiotu określanego jako praktyczny będzie wynosiło 18 czy 22 godziny? Od 1 września 2012 r. obowiązywać będą: rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. 2012 poz. 204) oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r.

EFUN 2012

w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. z 2012 r., poz. 184). W ustawie – Karta Nauczyciela wyodrębniono dwie grupy nauczycieli, dla których odrębnie określono wymiar tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami (tzw. pensum dydaktyczne): • nauczyciele przedmiotów teoretycznych – 18 godzin zajęć tygodniowo, • nauczyciele praktycznej nauki zawodu – 22 godziny zajęć tygodniowo. Zmiany wprowadzone w kształceniu zawodowym na mocy ustawy z dnia 19 sierpnia 2011r. nie zmieniły zasad prowadzenia praktycznej nauki zawodu w szkołach realizujących kształcenie zawodowe. Problematykę dotyczącą organizowania praktycznej nauki zawodu regulują, tak jak dotychczas, przepisy art. 70 ustawy o systemie oświaty. Warunki i tryb organizowania pnz (w tym prawa i obowiązki podmiotów, w których odbywa się pnz, a także kwalifikacje wymagane od osób prowadzących pnz i przysługujące im uprawnienia) określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz. U. Nr 244, poz. 1626), wydane na podstawie upoważnienia zawartego w art. 70 ust. 4 ustawy o systemie oświaty. Wprowadzenie określeń „kształcenie zawodowe praktyczne” i „kształcenie zawodowe teoretyczne” miało na celu uporządkowanie i ukierunkowanie organizacji kształcenia zawodowego w szkole tak, aby każdy z nauczycieli kształcenia zawodowego miał możliwość kształtowania podczas procesu dydaktycznego umiejętności praktycznych, opisanych w podstawie programowej kształcenia w zawodach w formie oczekiwanych efektów kształcenia. Każda szkoła kształcąca w danym zawodzie po-

siada inne wyposażenie lub współpracuje w tym zakresie z innymi placówkami lub pracodawcami. Dyrektor powinien dostosować organizację kształcenia zawodowego w określonym zawodzie do wymagań zawartych w podstawie programowej oraz do warunków technicznych i dydaktycznych, jakie posiada szkoła. W zasadniczej szkole zawodowej kształcenie zawodowe praktyczne powinno mieć charakter zajęć praktycznych, a zajęcia z zakresu kształcenia zawodowego w technikum powinny rozwijać twórcze myślenie oraz wspomagać integrację wiedzy z różnych dziedzin i działów techniki z praktyką. Z tej przyczyny obowiązkowe zajęcia edukacyjne z zakresu kształcenia zawodowego w technikum powinny być prowadzone w odpowiednio wyposażonych pracowniach szkolnych przez odpowiednio przygotowanych nauczycieli przedmiotów teoretycznych – z pensum dydaktycznym w wymiarze 18 godzin tygodniowo. Dla ułatwienia organizacji tak rozumianego kształcenia zawodowego w technikum, w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. poz. 184) przyjęto, iż formą realizacji praktycznej nauki zawodu w tym typie szkoły powinna być praktyka zawodowa, a nie zajęcia praktyczne. Natomiast 22-godzinne pensum dydaktyczne powinno obowiązywać nauczycieli prowadzących zajęcia praktyczne dla uczniów zasadniczej szkoły zawodowej oraz nauczycieli praktycznej nauki zawodu kierujących odbywaniem praktyk zawodowych, organizowanych dla uczniów technikum w warsztatach szkolnych lub centrach kształcenia praktycznego. Przedstawiając powyższe wyjaśnienia należy podkreślić, iż opinie Ministerstwa Edukacji Narodowej nie stanowią wiążącej wykładni prawa.

EFUN

trudne sprawy

Wyjazd w pełni kontrolowany Ola Piontek Dla uczniów wycieczka to wielka frajda, dla dyrektorów – ogromny stres. Podpowiadamy, jak zorganizować zieloną szkołę czy wypad za granicę, aby były w stu procentach bezpieczne. To jeden z najtragiczniejszych wypadków tamtych lat. W styczniu 2003 r. doświadczony nauczyciel geografii prowadzi grupę uczniów po zboczu Rys. Kilkaset metrów przed szczytem zrywa się lawina. Niektóre ciała nastolatków zostają odnalezione dopiero na wiosnę. Po kilku latach zapada wyrok dla opiekuna: rok w zawieszeniu i zakaz organizowania wycieczek oraz obozów młodzieżowych. W 2006 r. zapada kolejny. Dotyczy wydarzeń z 1996 r., gdy jedna z warszawskich podstawówek zorganizowała wycieczkę w góry. Jedną z atrakcji był spływ Dunajcem. Nie wiadomo, czy któryś z nauczycieli uświadomił sobie, że zapomnieli o kapokach, gdy tratwa zderzyła się z nadpływającą łodzią. Tlenu zaczyna brakować szybko. 6 minut pod wodą to podobno najwięcej, ile może wytrzymać człowiek. Ale Karol wytrzymał 30, jakiś cud, mówili potem. Miesiące rehabilitacji, leczenia. Nigdy nie wrócił w pełni do formy. Po 10 latach procesowania się z ratuszem (rodzice pozwali go jako organ nadzorujący szkołę) dostał 250 tys. zł odszkodowania i rentę. 12 miesięcy później wycieczka na trasie Kraków-Oświęcim-Zakopane. Druga klasa z liceum z Więcborka. Kilkudziesięciu uczniów, kilku nauczycieli. Po kolejnej nocy wychowawczyni nie może dobudzić jednej z uczennic. Nastolatka trafia do szpitala. Policja odkrywa w jej pokoju dwie butelki po wódce a lekarze 2 promile alko-

holu we krwi. Po powrocie rodzice wnoszą oskarżenie przeciwko jednemu z uczniów o gwałt na ich córce. Maj 2012 r. W trakcie wycieczki rowerowej uczeń z gimnazjum z powiatu kolskiego traci przytomność. Wezwane pogotowie stwierdza u chorego na cukrzycę chłopca zatrucie alkoholem. Czerwiec. Z okazji Dnia Dziecka uczniowie Szkoły Podstawowej nr 6 w Śremie jadą na wycieczkę do Poznania. Podczas zabaw w wodzie w Termach Maltańskich w nieznanych okolicznościach jeden z chłopców znika pod powierzchnią. Wy-

łowionego ratownicy reanimują ponad pół godziny. Nastolatek trafia do szpitala. To zaledwie kilka przypadków. Wystarczy wpisać w internetowej wyszukiwarce słowa „wypadek”, „wycieczka szkolna”, aby wyskoczyła ich długa lista. Czy zorganizowanie, zdawać by się mogło, prostej i krótkiej wyprawy musi być tak ryzykowne? Z naszych rozmów z dyrektorami wynika, że niekoniecznie, jeśli właściwie się do niej przygotuje i odpowiednio zadba o bezpieczeństwo na wycieczce. Właśnie dlatego stworzyliśmy poradnik, który krok po kroku podpowie, jak to zrobić.

EFUN 2012

Recepta na bezpieczną podróż Ola Piontek

Dokładnie opracowany regulamin, ubezpieczenie, przeszkolony kierownik. Co zrobić przed wyjazdem, aby był udany? Przygotowania do wycieczki trzeba zacząć na wiele miesięcy przed wyjazdem – radzą doświadczeni nauczyciele. Najpierw należy dokładnie wybrać ośrodek, w którym zatrzyma się grupa. W przypadku miasta lub kraju, do którego jedzie się pierwszy raz, powinien to być pensjonat z polecenia. Taki, do którego znajomi nauczyciele zabierali już dzieci. Jeśli

chodzi o zieloną szkołę, sytuacja wydaje się łatwiejsza. - Co roku jeździmy w to samo, sprawdzone miejsce. Wiemy, że jest ono dobrze przygotowane na przyjęcie dużej grupy uczniów. Cały teren jest dokładnie ogrodzony, a pracownicy pomagają zawsze w pilnowaniu dzieci – mówi Danuta Kozakiewicz, dyrektorka Szkoły Podstawowej nr 103 w Warszawie . Jednak nawet gdy szkoła po raz pierwszy decyduje się na taki wyjazd, można uniknąć nietrafionego wyboru miejsca pobytu. - Trzeba dokładnie przyjrzeć się ośrod-

kowi. Dobrze, aby wszystkie pokoje znajdowały się na jednym piętrze, a już na pewno w tym samym budynku. Domki, rozsiane po dużym terenie, najlepszą opcją nie są. Ośrodek powinien być możliwie jak najmniejszy, aby np. w nocy łatwo było nauczycielom go nadzorować – podpowiada dyrektorka. Następnie trzeba dokładnie rozpisać kartę wycieczki. To rola wychowawcy. Musi być w niej starannie wyjaśnione: gdzie, kiedy, kto, po co i na ile. Tak przygotowaną kartę podpisuje dyrektor. Ma wiedzieć, jak dzień po dniu będzie wyglądał plan wyjazdu i zdecyduje, czy w pomyśle warto coś zmienić. Gdy już wszystko będzie rozplanowane, kolej na wybranie ekipy, która dziećmi będzie się opiekować. Kierownikiem wycieczki powinien być najbardziej doświadczony nauczyciel. - Przed wyjazdem musi przejść kilkudniowe szkolenie, które może być przeprowadzane w szkole lub poza nią – mówi Artur Rudnicki, wicedyrektor Zespołu Szkół Technicznych w Radomiu. - Reszta osób zostaje dobrana w zależności od liczebności grupy. Przeważnie jedzie około trzech dorosłych. Na jedną klasę powinien przypadać jeden opiekun. Zawsze jednak lepiej wysłać więcej osób, niż mniej. Zwłaszcza gdy któryś z nauczycieli jest jeszcze młody i niedoświadczony – dodaje Artur Rudnicki. Dobrze, jeśli do pomocy skorzy są też rodzice. Ale, jak twierdzą nauczyciele, zdarza się to rzadko. Większość z nich jest tak zapracowana, że nie ma czasu na wyjazdy z dziećmi. Kolejny krok to uświadomienie rodzicom i uczniom, jak zachowanie bezpieczeństwa na wyjeździe powinno wyglądać. - To bardzo ważny etap. Uczeń zostaje uczulony, na co może sobie pozwolić, a co

EFUN

10 jest kategorycznie zabronione – mówi dyrektor jednego z krakowskich liceów. Gdy zostaną mu dokładnie wytłuszczone zakazy i konsekwencje związane z ich złamaniem, będzie bardziej posłuszny na wyjeździe, twierdzi dyrektor.

Papierek na wagę złota Spotkanie z uczniami i rodzicami powinno zostać jednak formalnie przypieczętowane. Oznacza to, że przed każdą wycieczką dyrektor powinien spisać jej regulamin. - To podkładka dla niego, która w pewnym stopniu zdejmuje z niego odpowiedzialność. Gdy coś się na wyjeździe stanie, ma on czarno na białym, na co zgodzili się uczestniczy – wyjaśnia Monika Rękawek, prawnik oświatowy. Jak taki regulamin powinien wyglądać? Po pierwsze, lepiej, aby miał więcej punktów, niż żeby było ich za mało. Nawet, jeśli z pozoru mogą wydawać się absurdalne. W regulaminie wyjazdów jednej ze szkół dyrektor zamieścił zapisek, że uczniowie nie mogą wnosić do autokaru napojów gazowanych.

Anna Materny

zastępca dyrektora departamentu ubezpieczeń i ndywidualnych Compensa

Przed wyjazdem warto ubezpieczyć zarówno uczniów, jak i opiekunów. Większość dzieci ma wykupione grupowe ubezpieczenie przez szkołę, tzw. NNW, czyli od następstw nieszczęśliwych wypadków, które trwa cały rok i obejmuje ucznia przez całą dobę, nawet w trakcie wakacji i wycieczek szkolnych. Dotyczy ono wszystkich sytuacji, niezależnie od tego, gdzie uczeń przebywa, gdy wydarzy się wypadek, czy w szkole, czy np. z kolegami na boisku po lekcjach. Jednak wyjeżdżając na wycieczkę należy

- Na pierwszy rzut oka może wydawać się niedorzeczny, ale wcale taki nie jest. Bo jeśli dyrektor ma doświadczenie, że uczniowie polewają się wzburzonymi napojami i brudzą autokar, to w taki sposób może tego uniknąć – wyjaśnia Monika Rękawek. W przypadku starszej młodzieży, dobrze, aby znalazły się też punkty dotyczące alkoholu lub narkotyków. - W naszym regulaminie jest klauzula mówiąca o tym, że rodzic ma obowiązek zabrać dziecko z wycieczki, jeśli będzie ono pod wpływem alkoholu. Dodatkowo nauczyciele mają prawo przeszukać plecaki uczniów, zarówno przed, jak i w trakcie wyjazdu. To zdecydowanie studzi zapał nastolatków do różnych wybryków – mówi dyrektor jednego z krakowskich liceów. Regulamin można sporządzać na każdy wyjazd oddzielnie lub mieć jeden i uzupełniać go o dodatkowe punkty, gdy zajdzie taka potrzeba.

Ekstraochrona Aby nauczyciele i dzieci byli lepiej chronieni na wycieczce, warto, aby szkoła zadbała też o specjalne ubezpieczenie.

- Do wyboru mamy dwa rodzaje. Pierwsze obejmuje uczniów i pokrywa wszelkie koszty poniesionego wypadku. Drugie jest skierowane do opiekunów czy wychowawców i chroni ich, gdy dziecku coś się na wyjeździe przydarzy. Najlepiej, aby było wykupione przez placówkę grupowo dla wszystkich, bo jest wtedy dużo tańsze – wyjaśnia Marta Brancewicz, dyrektor biura ubezpieczeń majątkowych Signal Iduna. Z takiego rozwiązania korzysta większość dyrektorów, z którymi rozmawialiśmy. Nie wszyscy jednak starannie czytają ofertę. - Warto sprawdzić, co tak naprawdę obejmuje ubezpieczenie i w jakich okolicznościach działa. Niektóre produkty, w tych samych cenach, mogą bardzo się od siebie różnić i nie zawsze chronią nauczycieli lub uczniów w takich samym stopniu – wyjaśnia Agnieszka Rosa z grupy ubezpieczeń PZU. Ale, uwaga! – W przypadku nauczycieli, ubezpieczenie nie zdejmuje z nich odpowiedzialności karnej, jedynie cywilną, a więc pokrywa ewentualne koszty roszczeń – mówi Monika Rękawek.

Okiem eksperta

Jak wybrać najlepsze ubezpieczenie na wycieczkę? się upewnić, czy wszyscy jej uczestnicy są ubezpieczeni – jeśli nie – należy ich ubezpieczyć. Warto pamiętać, że towarzystwo ubezpieczeniowe nie wypłaca odszkodowania, jeśli do zdarzenia doszło, gdy uczeń był pod wpływem alkoholu, narkotyków czy innych niedozwolonych substancji. Nauczyciel powinien posiadać ubezpieczenie OC, czyli od odpowiedzialności cywilnej nauczyciela i opiekuna. Gdy w czasie zajęć szkolnych lub wycieczki dojdzie do wypadku jednego z uczniów – ubezpieczenie chroni

nauczyciela przed koniecznością poniesienia kosztów będących następstwem takich zdarzeń, jeśli wynikały z braku odpowiedniego nadzoru lub opieki. W przypadku wyjazdów zagranicznych ubezpieczenie OC powinno działać poza granicami Polski, a umowa ubezpieczenia musi zawierać dodatkowo ubezpieczenie kosztów leczenia nagłego zachorowania i nieszczęśliwego wypadku. To bardzo ważne, bo ewentualne opłaty za leczenie czy transport za granicą mogą być bardzo wysokie

EFUN 2012

Kontrola dzieci na wyjeździe Ola Piontek Alkohol, ukrywanie się po pokojach, wypadki. Zapytaliśmy nauczycieli i dyrektorów, jak kontrolują dzieci na wyjeździe.

13.05 Biba w Sochaczewie

13.05, zielona szkoła, Sochaczew. Pora nie taka znowu późna. Za pięć dwunasta. Ale oczy same mi się kleją. Trzeci dzień na pełnych obrotach. I nocka znowu mi się trafiła. A do tego zimno jak diabli. Nie czuję rąk. Na szczęście względny spokój. Z domków słychać wprawdzie jakieś śmiechy, rozmowy. Mógłbym sprawdzić w sumie, ale na imprezę to nie wygląda. A zresztą, na Boga, to nie obóz przetrwania ani przedszkole – punkt 10 do spania ich nie przymuszę. Też w końcu młody kiedyś byłem. Żadne drzwi się nie otwierają, odgłosów biegania nie słychać. Zamarzam, pójdę zrobić jakąś herbatę. Gdy kilku minut mnie nie będzie nic się nie stanie. OK, już lepiej. Dochodzi pierwsza. Chyba pora się zbierać. Całą noc przecież na czatach stał nie będę. Wszyscy grzecznie się zachowują. Zmęczeni na pewno, w końcu rozkład dnia napięty im zafundowaliśmy. Pobudka nie była łatwa. Chyba z tego zimna wczoraj przeziębienie złapałem. Głowa mi pęka. Dobrze, że to ostatni dzień. Na apelu wszyscy się grzecznie zjawili. Wykończeni. Miny mają nietęgie, zwłaszcza Darek, na nogach ledwo stoi. A może coś tam jednak było grane wczoraj? No nieważne, wszyscy cali i zdrowi, nie ma co tematu roztrząsać. Andrzej, nauczyciel fizyki

Podczas wyjazdu na uczniów i nauczycieli czyha wiele niebezpieczeństw. Pierwszym jest transport dzieci. Zazwyczaj odbywa się autokarem. Właśnie dlatego w dniu wycieczki trzeba dokładnie skontrolować pojazd. W niektórych szkołach robi się to nawet dwukrotnie. - I dobrze. U nas wyjazd musiał raz zostać przełożony o tydzień, bo podczas

Czekaliśmy na to z pół roku. Już pierwszego wieczoru było grubo, choć pozory staraliśmy się jako takie zachować. Nauczyciele w pełni sił, ostro nas pilnowali. Ale ostatniej nocy poszliśmy na całość. Wszyscy w domku Darka zebraliśmy się po dziesiątej. Dziewczyny też były. Pan Andrzej tej nocy pilnował i chyba lekko zmęczony już wszystkim był, bo z pola widzenia często znikał. A wtedy siup, któryś z nas szybko wyskakiwał. Albo z tyłu za domkami, przez okna wychodziliśmy i na palcach do dareczkowego królestwa przebiegaliśmy. Wcześniej Marek, symulant jeden, chorego udał, aby bez przeszkód po zapasy do sklepu się wybrać. Parę litrów było, całe mnóstwo piw, no i naturalnie jointy, które ze sobą przywieźliśmy. Ostra impreza,wszyscy jak szpadle się nawalili. Marek z Aśką coś zaczął świrować, w nieznanym kierunku się oddalili. Darek stracha nam napędził, bo bełkocząc coś po paru głębszych na ziemię padł jak długi. Dobudzić go chyba z pół godziny nie mogliśmy. Ale twardy chłopak z niego. Choć bez kilku pawi się nie obyło. Rano jak siedem nieszczęść wyglądał, ale nikt chyba nie przyczaił. W październiku kolejna wycieczka. Musi być jeszcze grubiej. Kuba, uczeń

przeglądu okazało się, że autobus nie miał przeprowadzonych niezbędnych badań – zgadza się Jarosław Budnik, dyrektor Zespołu Szkół w Dąbrowie Białostockiej. Po przyjeździe na miejsce ważne jest, aby dobrze rozplanować dzień. Grafik zajęć powinien być napięty. Według Marka Golki, nauczyciela z Gimnazjum nr 5 w Radomiu, wyjazd nie powinien być wyłącznie

rekreacyjny, ale poszerzać wiedzę uczniów. Dlatego od kilkunastu lat organizuje wyprawy naukowe, np. do Szwajcarii. - Uczniowie wiedzą wtedy, po co jadą. Na miejscu są skupieni na poznawaniu nowych rzeczy i nie w głowie im psocenie – mówi. Nie przypomina sobie, żeby kiedykolwiek miał jakieś problemy z którymś z dzieci. Dlatego nawet zwykła zielona szkoła czy wyjazd

EFUN

12 Surowa kara Opiekun na wycieczce musi mieć oczy i uszy szeroko otwarte. Sprawdź, co może grozić za niedopilnowanie dzieci. • O d 6 miesięcy do 8 lat więzienia – ryzykuje nauczyciel, gdy spowoduje uszczerbek na zdrowiu lub śmierć ucznia. • O dszkodowanie – gdy uczeń ulegnie wypadkowi, rodzina może domagać się pokrycia kosztów leczenia nie tylko od szkoły, ale i samego nauczyciela. • N agana, zwolnienie z pracy, zwolnienie z zakazem wykonywania pracy do 3 lat albo dożywotni zakaz pracy jako nauczyciel – może grozić za zaniedbanie obowiązków na wyjeździe. integracyjny powinny obfitować w dodatkowe zajęcia, np. kulturalne i sportowe. - Zwiedzanie zabytków, gra w piłkę, jazda rowerem wodnym po jeziorze. Zawsze staramy się uczniom zapełniać czas – wylicza Karolina Szczepańska, nauczycielka z III Liceum Ogólnokształcącego w Warszawie. - U nas wprowadzamy na wycieczkach tzw. manewry wojskowe. Uczniowie muszą wtedy wstawać w nocy na patrol. W ciągu dnia dochodzą inne zajęcia. Dzięki temu są zmęczeni i noce przesypiają jak zabici – zapewnia Jarosław Budnik. Jednak nawet w przypadku tak sprytnych posunięć, opiekunowie nie mogą sobie odpuścić czujnego nadzorowania. - Nauczyciel na wycieczce pracuje 24 godziny na dobę. Cały czas ma mieć grupę na oku. Przede wszystkim w nocy. O 22 wszyscy uczniowie muszą być w łóżkach. Zwłaszcza ostatniego dnia należy być wyjątkowo czujnym. U nas są wtedy całonocne dyżury – między 23 a 2 w nocy i 2 a 6 nad ranem na korytarzach – wyjaśnia Karolina Szczepańska. Mimo że to właśnie wieczory są najgorsze, to także w ciągu dnia trzeba wszystkich

starannie pilnować. Zwłaszcza w trakcie wycieczek do innego kraju. Według dyrektorów, czas wolny nie powinien istnieć. - Nawet jeśli nauczyciel daje kilka minut na zakup pamiątek, powinno być to w obrębie jednego sklepu, gdzie widzi wszystkich uczniów – mówi Małgorzata Okurowska, dyrektorka Gimnazjum nr 3 w Grodzisku Mazowieckim. Nie tylko wycieczka zagraniczna lub zielona szkoła może zakończyć się wypadkiem. Przypomina o tym głośna sprawa sprzed kilku miesięcy, gdy nastolatek zatruł się dopalaczami. Wszystko stało się w trakcie krótkiego, jednodniowego wypadu do kina. Nauczyciele jakoś nie zauważyli, że wyruszając spod szkoły chłopiec był jakiś inny niż normalnie. W przypadku takich wycieczek nadzór także powinien być ścisły. Przede wszystkim ważna jest liczba opiekunów. Młodsze dzieci powinny mieć ich aż trzech (jednego z przodu, drugiego pośrodku i trzeciego na końcu grupy). Aby były zauważalni na drodze, najlepiej aby nosili odblaskowe kamizelki lub chusty. - W przypadku starszych uczniów, na 30 przypada jeden nauczyciel. Nie może jednak ani na chwilę spuszczać z nich nauczycielskiego oka – wyjaśnia Jarosław Budnik. W wypadku tzw. jednodniówek pojawia się jeszcze ważniejszy problem. Co zrobić, gdy dziecko chce spod kina lub teatru wrócić do domu (bo mieszka w pobliżu) a nie z całą grupą wracać pod szkołę? Albo jeśli wycieczka odbywa się po lekcjach i ma wolę samo pod umówione miejsce dotrzeć? Odpowiedź nie jest prosta. Teoretycznie, gdy rodzic wyda zgodę, można ucznia zwolnić. Gdy jest pełnoletni, nie wymaga to nawet pozwolenia opiekuna. W praktyce nie jest to jednak tak oczywiste. - Gdyby coś się dziecku stało w drodze do domu, prawdopodobnie dyrektor lub nauczyciel zostaliby także uznani za częściowo winnych. Nawet gdy uczeń skończył 18 lat, to przecież uczestniczył w tzw. zajęciach pozalekcyjnych, które organizuje szkoła. Brak jednak przepisów, które by to jasno regulowały – mówi Monika Rękawek. - Dlatego najbezpieczniej, aby cała wycieczka ruszała spod szkoły i pod nią wracała – radzi Małgorzata Okurowska.

7 zasad bezpiecznych wycieczek Te kroki pomogą dyrektorom zapobiec ryzykownym sytuacjom na wycieczkach. 1. Zawsze spisuj regulamin wycieczki – im bardziej szczegółowy, tym lepiej. 2. Na wyjazd wybieraj tylko sprawdzone ośrodki. 3. Zapewniaj uczniom odpowiednią opiekę – na dalsze wyjazdy wysyłaj co najmniej trzech nauczycieli. 4. Przed wyjazdem zapewnij uczniom i nauczycielom ubezpieczenie. 5. Im bardziej intensywna wycieczka, tym lepiej. 6. W nocy dzieci muszą być nadzorowane do minimum północy. 7. Ogranicz do minimum wolny czas dawany dzieciom na wycieczce.

EFUN 2012

Regulamin wyjść i wycieczek oraz innych imprez krajoznawczo – turystycznych Na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu dnia 8 listopada 2001 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. z 2001r Nr 135, poz. 1516 ze zm.) ustala się poniższe zasady organizowania wycieczek i imprez krajoznawczo - turystycznych dla uczniów

Rozdział I. Postanowienia wstępne

1. Organizowane przez szkołę wyjścia, wycieczki i imprezy krajoznawczo - turystyczne powinny mieć na celu w szczególności: a) poznawaniu kraju, jego środowiska przyrodniczego, tradycji, zabytków kultury i historii, b) poszerzaniu wiedzy z różnych dziedzin życia społecznego, gospodarczego i kulturowego, c) w spomaganiu rodziny i szkoły w procesie wychowania, d) upowszechnianiu wśród dzieci i młodzieży zasad ochrony środowiska naturalnego oraz umiejętności korzystania z zasobów przyrody, e) podnoszeniu kondycji zdrowotnej oraz sprawności fizycznej, f) upowszechnianiu form aktywnego wypoczynku, g) przeciwdziałaniu patologii społecznej. 2. Wyjścia, wycieczki i imprezy mogą być organizowane w ramach zajęć lekcyjnych, pozalekcyjnych lub pozaszkolnych. 3. Wyjścia, wycieczki i imprezy mogą przyjąć następujące formy: a) wyjścia i wycieczki przedmiotowe - inicjowane i organizowane przez nauczycieli b) poszczególnych przedmiotów, zgodnie z programem nauczania, w ramach zajęć lekcyjnych lub pozalekcyjnych, c) wycieczki turystyczno-krajoznawcze - odbywające się w terenie powszechnie d) u częszczanym, nie wymagające od uczestników szczególnego przygotowania kondycyjnego i specjalistycznego, e) imprezy krajoznawczo – turystyczne, takie jak biwaki, rajdy, turnieje itp., f) imprezy turystyki kwalifikowanej i obozy wędrowne, w których udział wymaga od uczestników przygotowania kondycyjnego i specjalistycznego. 4. Organizacja wyjść, wycieczek szkolnych i imprez wynika z rocznego planu pracy szkoły oraz, w przypadku wyjść i wycieczek przedmiotowych, z nauczycielskich planów dydaktycznych. 5. Wycieczki i imprezy turystyczno – krajoznawcze powinny być organizowane w miarę możliwości w czasie wolnym od zajęć lekcyjnych. 6. Ilekroć w dalszej części Regulaminu jest mowa o wycieczce należy przez to rozumieć także pozostałe formy turystyki i krajoznawstwa określone w punkcie 3.

Rozdział II. Organizacja wycieczek

1. Dyrektor szkoły wyznacza spośród osób organizujących wycieczkę kierownika wycieczki. 2. Osobą odpowiedzialną za organizację oraz za prawidłowy i bezpieczny przebieg wycieczki jest kierownik wycieczki. 3. Kierownik wycieczki najpóźniej na tydzień przed planowaną wycieczką informuje dyrektora lub upoważnionego wicedyrektora o jej założeniach organizacyjnych. 4. Kierownik wycieczki najpóźniej na 3 dni przed jej rozpoczęciem przedstawia dyrektorowi kompletną dokumentację wycieczki do zatwierdzenia ( z wyłączeniem rozliczenia wycieczki). 5. Dokumentacja wycieczki zawiera: a) kartę wycieczki z jej harmonogramem i preliminarzem (w dwóch egzemplarzach), b) listę uczestników (w dwóch egzemplarzach), c) pisemne zgody rodziców, d) regulamin zachowania się uczniów podczas wycieczki, e) rozliczenie wycieczki (należy przedłożyć w ciągu dwóch tygodni po zakończeniu wycieczki). 6. Zgodę na zorganizowanie wycieczki lub imprezy wyraża dyrektor szkoły lub upoważniony wicedyrektor poprzez podpisanie karty wycieczki i listy uczestników. Podpisane dokumenty są przekazywane kierownikowi wycieczki. 7. Przeprowadzenie wycieczki bez zatwierdzenia stanowi naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. 8. Organizacja i program wycieczek powinny być dostosowane do wieku, zainteresowań, potrzeb uczniów i ich możliwości. 9. Uczniowie w stosunku do których istnieją przeciwwskazania lekarskie nie mogą brać udziału w wycieczkach. 10. Udział ucznia w wycieczce (z wyjątkiem przedmiotowych odbywających się w ramach zajęć lekcyjnych) wymaga pisemnej zgody rodzica lub opiekuna prawnego. 11. Zgodę na wycieczki i imprezy zagraniczne wydaje dyrektor szkoły po zawiadomieniu organu prowadzącego i organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą.

EFUN

14 Rozdział III. Podstawowe zasady bezpieczeństwa i opieki nad uczniami podczas wycieczek

1. Opiekę nad uczniami biorącymi udział w wycieczce sprawuje kierownik i opiekunowie grup. Opieka ta ma charakter ciągły. 2. Opiekunami powinni być nauczyciele i rodzice uczniów. Dyrektor szkoły może wyrazić zgodę na wykonywanie obowiązków opiekuna przez inne osoby. 3. Na wycieczce organizowanej poza teren szkoły w obrębie tej samej miejscowości, bez korzystania ze środków lokomocji opiekę powinna sprawować co najmniej jedna osoba nad grupą 30 uczniów. 4. Na wycieczce udającej się poza teren szkoły przy korzystaniu ze środków lokomocji opiekę powinna sprawować jedna osoba nad grupą do 15 uczniów. 5. W ycieczki piesze na terenach górskich leżących na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody, oraz leżących powyżej 1000m.n.p.m. mogą prowadzić wyłącznie przewodnicy turystyczni. 6. Zabrania się prowadzenia wycieczek z młodzieżą podczas burzy, śnieżycy i gołoledzi. W razie gwałtownego załamania się warunków pogodowych (szczególnie przy planowaniu wycieczek pieszych górskich), należy wycieczkę odwołać. 7. Przed wyruszaniem z każdego miejsca pobytu, w czasie zwiedzania, przejazdów oraz przybycia do punktu docelowego, opiekunowie powinni bezwzględnie sprawdzać stan liczbowy uczniów. 8. Przed wyruszeniem na wycieczkę należy pouczyć jej uczestników o zasadach bezpieczeństwa i sposobie zachowania się w razie nieszczęśliwego wypadku. 9. Podczas wycieczek należy bezwzględnie przestrzegać zasad bezpiecznego poruszania się po drogach. 10 Do przewozu młodzieży należy wykorzystywać tylko sprawne i dopuszczone do przewozu osób pojazdy. 11. Uczestnicy wycieczek powinni być objęci ubezpieczeniem od następstw nieszczęśliwych wypadków. 12. W przypadku, gdy podczas trwania wycieczki miał miejsce wśród jego uczestników wypadek, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania w razie wypadków w szkołach i placówkach publicznych. 13. Wycieczki powinny rozpoczynać i kończyć się w wyznaczonym w harmonogramie wycieczki miejscu.

Rozdział IV. Obowiązki kierownika wycieczki.

1. Opracowanie programu i harmonogramu wycieczki. 2. Terminowe przygotowanie i przedstawienie do zatwierdzenia dokumentacji wycieczki oraz jej terminowe rozliczenie. 3. Zapoznanie z regulaminem wycieczki oraz z zasadami bezpieczeństwa wszystkich jej uczestników. 4. Zapewnienie warunków do realizacji programu wycieczki oraz sprawowania nadzoru w tym zakresie. 5. Określenie zadań dla opiekunów w zakresie realizacji programu oraz zapewnienie opieki i bezpieczeństwa uczestnikom wycieczki. 6. Nadzorowanie zaopatrzenie uczestników w sprawny sprzęt i ekwipunek oraz apteczkę pierwszej pomocy. 7. Organizowanie transportu, wyżywienia i noclegów dla uczestników wycieczki. 8. Dokonywanie podziału zadań wśród uczestników. 9. Dysponowanie środkami finansowymi przeznaczonymi na organizację wycieczki.

10. Dokonywanie podsumowania, oceny i rozliczenia finansowego wycieczki po jej zakończeniu. 11. Dowody finansowe będące podstawą rozliczenia wycieczki (rachunki, paragony, oświadczenia itp.) są przechowywane przez kierownika wycieczki do końca roku szkolnego.

Rozdział V Obowiązki opiekuna.

1. Sprawowanie opieki nad powierzonymi uczniami. 2. Współdziałanie z kierownikiem w zakresie realizacji programu i harmonogramu wycieczki. 3. Sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem regulaminu przez uczniów, ze szczególnym uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa. 4. Nadzorowanie wykonywania zadań przydzielonych uczniom. 5. Wykonywanie innych zadań zleconych przez kierownika.

Rozdział VI. Ramowy regulamin wycieczki i obowiązki jej uczestników

1. Uczniowie dostarczają kierownikowi wycieczki pisemną zgodę oraz oświadczenie od rodziców w związku z udziałem w wycieczce. 2. Uczestników wycieczki obowiązuje odpowiedni strój uzależniony od charakteru wycieczki. 3. W czasie wycieczki obowiązują uczniów postanowienia statutu szkoły i przepisy bezpieczeństwa. 4. Obowiązuje zakaz palenia papierosów, picia alkoholu, zażywania narkotyków. 5. Niedopuszczalne jest samowolne oddalanie się od grupy. 6. Uczestników wycieczki obowiązuje punktualność . 7. W trakcie trwania wycieczki nie przewiduje się „czasu wolnego”, a uczniowie przebywają przez cały czas pod nadzorem opiekunów. 8. W czasie postoju autokaru na parkingu należy ściśle przestrzegać zaleceń kierownika wycieczki. 9. W przypadku wyjazdów na basen oraz podczas zwiedzania muzeów, parków krajobrazowych itp. uczestnicy wycieczki zobowiązani są do przestrzegania regulaminów tych obiektów. 10. W miejscu zakwaterowania należy przestrzegać regulaminu placówki. 11. W przypadku złego samopoczucia uczeń zgłasza się do kierownika wycieczki lub opiekuna . 12. W przypadku nieprzestrzegania regulaminu, będą wyciągane konsekwencje zgodnie ze statutem szkoły.

Rozdział VII. Postanowienia końcowe

1. Uczniowie, którzy nie uczestniczą w wycieczce klasowej organizowanej w dniach zajęć szkolnych mają obowiązek brać udział w zajęciach z klasą wskazana przez dyrektora. Listę tych uczniów kierownik wycieczki dołącza do odpowiedniego dziennika klasowego. 2. Wszyscy opiekunowie oraz uczestnicy wycieczki zobowiązani są zapoznać się z regulaminem i harmonogramem wycieczki. 3. Ramowy regulamin wycieczki określony rozdziałem VI lub jego rozszerzenie podpisują wszyscy uczestnicy wycieczki. 4. Klasowe lub grupowe wyjście uczniów poza teren szkoły, organizowane w ramach lekcji w celu realizacji programu nauczania nie stanowi wycieczki w rozumieniu niniejszego regulaminu. Nauczyciel organizujący takie wyjście, musi uzyskać na nie zgodę wicedyrektora. Wyjście należy odnotować w karcie wyjść znajdującej się w pokoju nauczycielskim oraz w dzienniku lekcyjnym. 5. Ustalenia punktu 4 nie dotyczą lekcji wychowania fizycznego.

EFUN 2012 W sprawach nieuregulowanych w niniejszym Regulaminie zastosowanie mają inne przepisy stanowiące prawo.

Załączniki: Załącznik a – karta wycieczki z harmonogramem i preliminarzem, Załącznik b – wzór listy uczestników wycieczki,

Załącznik c – wzór zgody rodziców lub opiekunów prawnych na udział dziecka w wycieczce,

Załącznik d – wzór oświadczenia rodzica lub opiekuna prawnego uczestnika wycieczki

Załącznik e – wzór rozliczenia wycieczki

Załącznik a do Regulaminu wycieczek KARTA WYCIECZKI (WYJŚCIA) z harmonogramem i preliminarzem Cel i założenia programowe wycieczki (imprezy) ..................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... Trasa wycieczki (imprezy) ......................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... Termin ............................... ilość dni................... klasa/grupa .................................................... Liczba uczestników ................................ Kierownik (imię i nazwisko) ..................................................................................................... Liczba opiekunów: .................................. Środek lokomocji ........................................................................................................................ Nr telefonu kontaktowego podczas wycieczki............................................................................. OŚWIADCZENIE Zobowiązuję się do przestrzegania przepisów dotyczących zasad bezpieczeństwa na wycieczkach i imprezach dla dzieci i młodzieży.

Opiekunowie wycieczki (imprezy) (imiona i nazwiska oraz podpisy) 1........................................................................ 2....................................................................... 3....................................................................... 4.......................................................................

Kierownik wycieczki (imprezy) ................................................... /podpis/

EFUN

HARMONOGRAM WYCIECZKI (IMPREZY) Data i godz. wyjazdu

Ilość km.

Miejscowość

Program

Adres punktu noclegowego i żywieniowego

PRELIMINARZ WYCIECZKI (IMPREZY) I. Dochody 1. Wpłaty uczestników: liczba osób……….x koszt wycieczki…………. = …………. zł 2. Inne wpłaty……………………………………………………………………………. Razem dochody: ………………………………...................................... Wydatki Koszt wynajmu autokaru:……………………………………………………………. Koszt noclegu:…………………………………………………………………………….. Koszt wyżywienia:……………………………………………………………………….. Bilety wstępu: do teatru:……………………………. do kina:……………………………….. do muzeum:………………………… inne:……………………………………. 5. Inne wydatki (jakie):……………………………................................................................... Razem wydatki:............................. Koszt na jednego uczestnika........................... II. 1. 2. 3. 4.

............................................................. /podpis kierownika wycieczki/ Adnotacje organu prowadzącego lub sprawującego nadzór pedagogiczny

Zatwierdzam .......................................... /pieczęć i podpis dyrektora szkoły/

EFUN 2012

Załącznik b do Regulaminu wycieczek LISTA UCZESTNIKÓW WYCIECZKI Lp.

Imię i nazwisko

Klasa

Adres

Nr telefonu rodz.

Opiekun na wycieczce

.............................................. /podpis kierownika wycieczki/

Załącznik c do Regulaminu wycieczek ZGODA RODZICÓW /OPIEKUNÓW/ NA UDZIAŁ DZIECKA W WYCIECZCE /IMPREZIE/ .................................................. /imię i nazwisko rodzica / piekuna/

.............................................................................................................................. /adres/

............................................... /telefon/

OŚWIADCZENIE Wyrażam zgodę na udział syna / córki ............................................................................... w wycieczce do .................................................................................................................. która odbędzie się w dniu / dniach..................................................................................... Oświadczam, że nie ma przeciwwskazań lekarskich, aby syn/córka uczestniczył/a w wycieczce. Inne istotne informacje, które rodzice/opiekunowie chcą przekazać organizatorowi wycieczki............................................................................................................................... .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .................................................. /data/

......................................................... /podpis rodziców / opiekunów

EFUN

18 Załącznik d do Regulaminu wycieczek OŚWIADCZENIE RODZICA Imię:........................................................... Nazwisko:................................................. (rodzica) Oświadczam, że wyrażam zgodę na pokrycie ewentualnych szkód materialnych wyrządzonych przez moje dziecko ............................................................................................................... (imię i nazwisko dziecka) w trakcie trwania wycieczki. Wyrażam / nie wyrażam zgodę(y) na podejmowanie * decyzji związanych z leczeniem, hospitalizacją i zabiegami operacyjnymi, w przypadku zagrożenia zdrowia lub życia mojego dziecka przez kierownika wycieczki lub opiekunów w czasie trwania wycieczki. Jednocześnie nie znam przeciwwskazań zdrowotnych do udziału mojego dziecka w wycieczce. Wyrażam zgodę na przeszukanie bagażu oraz pokoju mojego dziecka w trakcie wycieczki w razie podejrzenia o posiadanie bądź zażywanie niedozwolonych substancji (narkotyki, alkohol, papierosy). Zobowiązuję się do natychmiastowego odebrania z wycieczki mojego dziecka w przypadku znalezienia bądź zażywania wyżej wymienionych substancji oraz gdy zachowanie dziecka zagraża zdrowiu lub życiu jego bądź innych uczestników wycieczki. ..............................................................., dnia..................................... podpis rodzica * niepotrzebne skreślić PESEL DZIECKA ...........................................................

EFUN 2012

Załącznik e do Regulaminu wycieczek ROZLICZENIE WYCIECZKI / IMPREZY Wycieczka (impreza) szkolna do ………………………………………………………… zorganizowana w dniu....…………...................…przez………………............................. I. Dochody 1. Wpłaty uczestników: liczba osób……….x koszt wycieczki…………. = …………. zł 2. Inne wpłaty……………………………………………………………………………. Razem dochody: ……………………………… II. Wydatki 1. Koszt wynajmu autobusu:……………………………………………………………. 2. Koszt noclegu:…………………………………………………………………………….. 3. Koszt wyżywienia:………………………………………………………………………. 4. Bilety wstępu: do teatru:…………………………….. do kina:………………………………… do muzeum:…………………………. inne:……………………………………. 5. Inne wydatki (jakie):……………………………....................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Razem wydatki:………………………………………. I. Koszt wycieczki (imprezy) na jednego uczestnika: ………………… Pozostała kwota w wysokości ……………………zł II. …………………………………………………………………………................................................................ ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. (określić sposób zagospodarowania kwoty – np. zwrot, wspólne wydatki klasowe, itp.)

Uczestnicy wycieczki (np. samorząd klasowy) 1. …………………………………….. 2. ……………………………………… 3………………………………………..

Kierownik wycieczki .................................. /podpis/

Uwagi o przebiegu wycieczki (np. przebieg realizacji harmonogramu, problemy wychowawcze itp.)...................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... Rozliczenie przyjął: ……………………………………..

(data i podpis dyrektora szkoły)

EFUN

Usprawiedliwianie nieobecności w pracy i udzielanie zwolnień od pracy

Monika Rękawek

Jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest przestrzeganie ustalonego w zakładzie pracy czasu pracy. W życiu każdego pracownika mogą jednak zaistnieć sytuacje uniemożliwiające stawienie się do pracy. Przepisy prawa oświatowego nie precyzują, jakiego rodzaju zwolnienia od pracy lub usprawiedliwione nieobecności w pracy, poza urlopami, przysługują zatrudnionym w szkołach lub placówkach oraz czy zachowują oni w tym czasie prawo do wynagrodzenia. Niniejsze opracowanie przedstawia, określone przepisami prawa pracy, sposoby usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz zasady udzielania zwolnień od pracy pracownikom. Mają one zastosowanie również do pracowników szkół lub placówek objętych systemem oświaty.

Podstawa prawna usprawiedliwiania nieobecności w pracy i udzielania zwolnień od pracy Zgodnie z Kartą Nauczyciela1, w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy nieuregulowanych przepisami tej ustawy mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy2. W ramach regulacji kodeksowych zawarta została m.in. delegacja do określenia w drodze rozporządzenia sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz zakresu przysługujących pracownikom zwolnień od pracy a także przypadków, w których za czas nieobecności lub zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia3. Na podstawie powyższej delegacji, minister pracy i polityki społecznej wydał rozporządzenie w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy4. Z zapisów tego rozporządzenia wynika, że określone zdarzenia uniemożliwiające pracownikowi stawienie się do pracy uzasadniają jego nieobecność i powodują, że jest ona usprawiedliwiona i nie skutkuje żadnymi negatywnymi konsekwencjami.

Przyczyny usprawiedliwiające nieobecność w pracy5 W świetle powołanego wyżej rozporządzenia4, przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są: 1) zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, 2) nieokreślone przepisami prawa pracy inne przypadki niemożności wykonywania pracy, wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy. W ramach przyczyn usprawiedliwiających nieobecność pracownika w pracy można zatem wyodrębnić dwie grupy. Pierwszą stanowią przyczyny nieobecności uregulowane przepisami prawa, które w przypadku ich udowodnienia przez pracownika, usprawiedliwiają jego nieobecność w pracy z mocy prawa. Do drugiej grupy należą sytuacje nieuregulowane przez ustawodawcę, zdarzenia nieprzewidziane, które dla uznania ich za usprawiedliwiające nieobecność w pracy muszą zostać wskazane i udowodnione przez pracownika, a następnie uznane przez pracodawcę. Warto zaznaczyć, że sposób usprawiedliwiania nieobecności w pracy pracodawca powinien określić w regulaminie pracy. Regulaminu pracy nie wprowadza się, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników. Wówczas zastosowanie znajdą przepisy powołanego wyżej rozporządzenia w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy.

Sposoby usprawiedliwiania nieobecności6 Sposób usprawiedliwiania nieobecności w pracy uzależniony jest od tego, czy pracownik znał lub mógł przewidzieć przyczynę swojej nieobecności, czy też nieobecność spowodowana została przyczyną nagłą, niemożliwą do przewidzenia. Jeżeli przyczyna nieobecności w pracy jest pracownikowi z góry wiadoma lub możliwa do przewidzenia, powinien on uprzedzić o tym pracodawcę i wskazać przewidywany czas nieobecności. W razie zaistnienia przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy, o których pracownik nie wiedział lub których nie mógł przewidzieć, jest on obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania, nie później jednak niż w drugim dniu nieobecności w pracy.

EFUN 2012

21 Pamiętaj! Jeżeli z obowiązujących u pracodawcy przepisów wewnętrznych nie wynika sposób zawiadomienia o przyczynie nieobecności, zawiadomienia należy dokonać: 1. osobiście lub 2. przez każdą inną osobę lub 3. telefonicznie lub 4. za pośrednictwem innego środka łączności (np. faks, mail) albo 5. drogą pocztową, przy czym za datę zawiadomienia uznaje się datę stempla pocztowego. Pracownik może nie dotrzymać wskazanego wyżej terminu powiadomienia tylko w przypadku zaistnienia szczególnych okoliczności, zwłaszcza jego obłożnej choroby połączonej z brakiem lub nieobecnością domowników, albo innego zdarzenia losowego. Należy pamiętać, że pracownik musi odpowiednio udokumentować przyczyny swojej nieobecności w pracy. Nie poinformowanie pracodawcy o nieobecności w pracy może bowiem stanowić podstawę do nałożenia na pracownika kary porządkowej. Przed wyciągnięciem konsekwencji służbowych pracodawca powinien wysłuchać pracownika i dowiedzieć się, co było przyczyną niedotrzymania terminu powiadomienia o przyczynie nieobecności. W jednym z wyroków7 Sąd Najwyższy uznał, że nieusprawiedliwienie w terminie nieobecności i opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia stanowi odmienne rodzajowo naruszenie obowiązków pracowniczych. W związku z powyższym, pracodawca nie może postawić zarzutu opuszczenia pracy bez usprawiedliwienia pracownikowi, który nie zawiadomił o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w terminie, jednak później usprawiedliwił tę nieobecność.

Dowody usprawiedliwiające nieobecność8 Dowodami usprawiedliwiającymi nieobecność w pracy są: 1) zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy, wystawione zgodnie z przepisami o orzekaniu o czasowej niezdolności do pracy9. Zaświadczenie lekarskie należy dostarczyć pracodawcy nie później niż w ciągu 7 dni od dnia jego otrzymania. Niedotrzymanie tego obowiązku powoduje obniżenie o 25 proc. wysokości zasiłku przysługującego od 8 dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zaświadczenia lekarskiego, chyba że niedostarczenie zaświadczenia nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika. Warto zaznaczyć, że okres 7 dni dotyczy dostarczenia zaświadczenia, a nie powiadomienia pracodawcy, które powinno nastąpić nie później niż w drugim dniu nieobecności w pracy. W przypadku wysłania zaświadczenia lekarskiego pocztą, liczy się data stempla pocztowego, a nie data otrzymania tego zaświadczenia przez pracodawcę. 2) decyzja właściwego państwowego inspektora sanitarnego, wydana zgodnie z przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych10 – w razie odosobnienia pracownika z przyczyn przewidzianych tymi przepisami, 3) oświadczenie pracownika – w razie zaistnienia okoliczności uzasadniających konieczność sprawowania przez pracownika osobistej opieki nad zdrowym dzieckiem do lat 8 z powodu nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do której dziecko uczęszcza, 4) imienne wezwanie pracownika do osobistego stawienia się wystosowane przez: a) organ właściwy w sprawach powszechnego obowiązku obrony, b) organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, c) sąd, d) prokuraturę, e) policję lub organ prowadzący postępowanie w sprawach o wykroczenia - w charakterze strony lub świadka w postępowaniu prowadzonym przed tymi organami, zawierające adnotację potwierdzającą stawienie się pracownika na to wezwanie, 5) oświadczenie pracownika potwierdzające odbycie podróży służbowej w godzinach nocnych, zakończonej w takim czasie, że do rozpoczęcia pracy nie upłynęło 8 godzin, w warunkach uniemożliwiających odpoczynek nocny; w takim przypadku pracodawca może zażądać od pracownika udokumentowania późnego powrotu, np. w postaci biletu. Oświadczenie pracownika potwierdzające zaistnienie określonych okoliczności uniemożliwiających stawienie się do pracy powinno zostać złożone na piśmie. Dopuszcza się również inną formę oświadczenia, np. ustną, telefoniczną, pod warunkiem jednak dotarcia do pracodawcy.

EFUN

22 Wzór oświadczenia pracownika usprawiedliwiającego nieobecność w pracy

…………………………….. (imię i nazwisko pracownika)

.......................................... (stanowisko pracy)

Oświadczam, że w dniu ........................................................................... nie mogłam stawić się do pracy w związku z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad moim dzieckiem ................................................................................ urodzonym.......................................................... (imię i nazwisko dziecka) (data urodzenia dziecka)

z powodu nieprzewidzianego zamknięcia Publicznego Przedszkola nr……. w …………, do którego dziecko uczęszcza. Z informacji uzyskanych od dyrektora przedszkola wynika, że przyczyną zamknięcia przedszkola była .............................................................................. (wskazać powód zamknięcia przedszkola)

We wskazanym wyżej terminie nie istniała możliwość zapewnienia opieki nad dzieckiem przez innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym. ............................... (podpis pracownika)

Zwolnienia od pracy Obowiązek zwolnienia pracownika od pracy Rozporządzenie w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy4 określa dwie kategorie obligatoryjnych zwolnień od pracy11: 1) p racodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy, jeżeli obowiązek taki wynika z kodeksu pracy, m.in.: a) na poszukiwanie pracy W okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy. Wymiar zwolnienia wynosi 2 dni robocze – w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia, 3 dni robocze – w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia.12 Zwolnienie na poszukiwanie pracy nie będzie przysługiwało w przypadku rozwiązania umowy za porozumieniem stron, a także w przypadku wypowiedzenia dokonanego przez pracownika. b) na badania lekarskie związane z ciążą Pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy.13 c) na opiekę nad dzieckiem do lat 14,

Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na 2 dni.14 d) na czas wykonywania okresowych i kontrolnych badań lekarskich Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy.15 Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądów, zwolnienie od pracy na czas wykonywania badań przysługuje tylko w czasie ich wykonywania. Jeżeli na wykonanie badań potrzeba np. 2-3 godzin, to pracownikowi nie przysługuje cały dzień wolny i po zakończonych badaniach powinien wrócić do pracy. Jeżeli pracownik musi wykonać kilka rodzajów badań w różnych dniach, pracodawca powinien udzielić mu zwolnienia na czas potrzebny do wykonania badań w dniach wyznaczonych badań. e) w celu udziału w posiedzeniach komisji bezpieczeństwa i higieny pracy Pracodawca zatrudniający więcej niż 250 pracowników zobowiązany jest powołać komisję bezpieczeństwa i higieny pracy jako swój organ doradczy i opiniodawczy.16 Posiedzenia komisji bhp odbywają się w godzinach pracy, nie rzadziej niż raz na kwartał. 17 2) pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika również w przypadku, kiedy obowiązek taki wynika z przepisów wykonawczych do kodeksu pracy albo z innych przepisów prawa (m.in. zwolnienia związane z piastowaniem funkcji społecznych, zwolnienie od pracy na czas niezbędny do obchodzenia świąt religijnych, które nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy).

EFUN 2012

23 Zwolnienia od pracy wynikające z rozporządzenia4 W myśl rozporządzenia w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy4, pracownik może korzystać ze zwolnień z następujących tytułów18: 1) z wolnienie w związku z powszechnym obowiązkiem obrony Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika wezwanego do osobistego stawienia się przed organem właściwym w zakresie powszechnego obowiązku obrony (np. Wojskowej Komendy Uzupełnień) na czas niezbędny w celu załatwienia sprawy będącej przedmiotem wezwania. 2) z wolnienie na wezwanie instytucji państwowej Pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie: a) organu administracji rządowej, b) organu samorządu terytorialnego, c) sądu, d) prokuratury, e) policji, f) organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia. 3) z wolnienie od pracy biegłego Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika wezwanego w celu wykonywania czynności biegłego w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium do spraw wykroczeń; łączny wymiar zwolnień z tego tytułu nie może przekraczać 6 dni w ciągu roku kalendarzowego. 4) udział w posiedzeniu komisji pojednawczej Komisje pojednawcze mogą być powoływane w celu polubownego załatwiania sporów o roszczenia pracowników ze stosunku pracy. Sprawowanie obowiązków członka komisji pojednawczej jest funkcją społeczną. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas niezbędny do wzięcia udziału w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze członka tej komisji. Dotyczy to także pracownika będącego stroną lub świadkiem w postępowaniu pojednawczym. 5) zwolnienie na badania lekarskie Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas niezbędny do przeprowadzania obowiązkowych badań lekarskich i szczepień ochronnych przewidzianych przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych. 6) zwolnienie na wzięcie udziału w postępowaniu przed Najwyższą Izbą Kontroli Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika wezwanego w charakterze świadka w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez Najwyższą Izbę Kontroli i pracownika powołanego do udziału w tym postępowaniu w charakterze specjalisty. 7) zwolnienia od pracy związane z działalnością w służbach ratowniczych

Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika: a) będącego członkiem ochotniczej straży pożarnej – na czas niezbędny do uczestniczenia w działaniach ratowniczych i do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu, a także – w wymiarze nie przekraczającym łącznie 6 dni w ciągu roku kalendarzowego – na szkolenie pożarnicze, b) będącego ratownikiem Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego – na czas niezbędny do uczestniczenia w akcji ratowniczej i do wypoczynku koniecznego po jej zakończeniu, c) będącego członkiem doraźnym Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych, ujętym na liście ministra właściwego do spraw transportu, na czas wyznaczenia przez przewodniczącego Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych do udziału w postępowaniu, d) będącego członkiem ochotniczej drużyny ratowniczej działającej w brzegowej stacji ratowniczej Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa „Służba SAR” – na czas niezbędny do uczestniczenia w akcji ratowniczej i do wypoczynku koniecznego po jej zakończeniu oraz na czas udziału w szkoleniach organizowanych przez Morską Służbę Poszukiwania i Ratownictwa, e) na czas wykonywania obowiązku świadczeń osobistych, w trybie i na warunkach przewidzianych w odrębnych przepisach (np. w związku z ogłoszonym stanem klęski żywiołowej lub stanem wojennym). Zwolnienie pracownika od pracy w razie konieczności udziału w akcji ratowniczej następuje w trybie przyjętym przez służbę ratowniczą odpowiednią do organizowania takich akcji, zaś w celu uczestniczenia w szkoleniu pożarniczym – na podstawie wniosku właściwej terytorialnie jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej. Czas koniecznego wypoczynku pracownika po zakończeniu akcji ratowniczej ustala osoba, która kierowała taką akcją. f) będącego krwiodawcą Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Pracodawca jest również obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy.

EFUN

24 g) na czas przeprowadzenia zajęć dydaktyczno-naukowych Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika w celu przeprowadzenia zajęć dydaktycznych w szkole zawodowej, w szkole wyższej, w placówce naukowej albo w jednostce badawczo-rozwojowej oraz szkolenia na kursie zawodowym. Łączny wymiar ww. zwolnień nie może przekraczać 6 godzin w tygodniu lub 24 godzin w miesiącu. h) będącego członkiem rady nadzorczej Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego członkiem rady nadzorczej, działającej u zatrudniającego go pracodawcy, na czas niezbędny do uczestniczenia w posiedzeniach tej rady.

Urlop okolicznościowy W powołanym wyżej rozporządzeniu4 ustawodawca określił również katalog zwolnień związanych z ważnymi wydarzeniami rodzinnymi lub osobistymi w życiu pracownika, zwanych „urlopami okolicznościowymi”. Mimo powszechnie używanego określenia, „urlop okolicznościowy” nie jest urlopem sensu stricto i nie ma wpływu na wymiar urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi. Nie stanowi również podstawy do przerwania urlopu wypoczynkowego, ani też nie powoduje konieczności udzielania urlopu uzupełniającego nauczycielom szkół i placówek feryjnych. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący 2 dni w razie: 1) ślubu pracownika, 2) urodzenia się jego dziecka, 3) zgonu i pogrzebu jego: a) małżonka, b) dziecka, c) ojca, d) matki, e) ojczyma, f) macochy. Ponadto pracodawca obowiązany jest do udzielenia zwolnienia od pracy w wymiarze 1 dnia pracownikowi w razie: 1) ślubu jego dziecka, 2) zgonu i pogrzebu jego: a) siostry, b) brata, c) teściowej, d) teścia, e) babki, f) dziadka, g) a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką. Katalog powyższych zdarzeń oraz kategorii osób ma charakter zamknięty. Pracodawca nie ma zatem możliwości udzielenia 1 dnia wolnego np. z tytułu ślubu siostry pracownika. W przypadku gdy zdarzenie usprawiedliwiające nieobecność pracownika w pracy (np. ślub) miało miejsce w okresie trwania innej usprawiedliwionej nieobecności, np. w czasie urlopu wypoczynkowego, „urlop okolicznościowy” nie przysługuje. Pracownikowi,

który nie wykorzystał dni wolnych, nie przysługuje również ekwiwalent pieniężny z tego tytułu. Pracownik powinien wykorzystywać przysługujące mu dni „urlopu okolicznościowego» w miarę możliwości w dniach zdarzenia uzasadniającego jego udzielenie (np. w dniu urodzenia się dziecka, w dniu pogrzebu). Zwolnienie od pracy powinno być bowiem bezpośrednio związane z określonym zdarzeniem. Jeżeli tak nie jest, wówczas dopuszczalne jest udzielenie pracownikowi zwolnienia od pracy w dniach poprzedzających lub następujących po dniu wolnym od pracy (np. konieczność załatwienia formalności związanych ze ślubem). Uznaje się, że udzielenie zwolnienia, np. z tytułu urodzenia dziecka, w terminie późniejszym mogłoby być uzasadnione jedynie wówczas, gdyby pracownik wykazał, że w tym właśnie czasie ma załatwić sprawy urzędowe związane z urodzeniem dziecka (np. w urzędzie stanu cywilnego). W przypadku „urlopu okolicznościowego”, którego termin jest najczęściej znany pracownikowi, ma on obowiązek złożenia stosownego wniosku o udzielenie dnia lub dni wolnych. Obowiązujące przepisy nie nakładają na pracownika obowiązku przedkładania dokumentów potwierdzających zaistnienie zdarzenia uzasadniającego udzielenie „urlopu okolicznościowego” (np. odpisów aktu zgonu, aktu urodzenia dziecka). W sytuacji, kiedy nauczyciel pozostaje w dwóch stosunkach pracy, urlop okolicznościowy przysługuje w obydwu miejscach pracy.

Prawo do wynagrodzenia za czas usprawiedliwionej nieobecności Nieobecności z zachowaniem prawa do wynagrodzenia Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy, gdy o odpłatności zwolnienia od pracy stanowi

EFUN 2012

25 przepis prawa pracy. W takiej sytuacji wynagrodzenie z tytułu zwolnień od pracy jest wypłacane przez pracodawcę. Jeżeli przepis prawa pracy nie przewiduje zachowania prawa do wynagrodzenia, za czas usprawiedliwionej nieobecności pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie, ale w pewnych sytuacjach otrzymuje od właściwego organu rekompensatę pieniężną z tytułu utraconego wynagrodzenia. Przepisy kodeksu pracy i rozporządzeń wykonawczych do kodeksu pracy przewidują, że pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia m.in. w następujących sytuacjach: 1) za czas zwolnienia od pracy na poszukiwanie pracy, 2) za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem wymiaru czasu pracy pracownikom (dotyczy m.in. pracownic w ciąży), 3) za czas zwolnienia od pracy na 2 dni na opiekę nad dzieckiem do lat 14, 4) za czas zwolnienia od pracy ciężarnej pracownicy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, 5) za czas powstrzymywania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca pracy ze względu na zaistnienie bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia pracownika, 6) za czas przeprowadzania badań lekarskich okresowych i kontrolnych, 7) za czas szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, 8) za czas uczestnictwa w posiedzeniu komisji bezpieczeństwa i higieny pracy w charakterze członka tej komisji, 9) za czas uczestnictwa w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze członka tej komisji, 10) za okres niezdolności do pracy wskutek choroby. W świetle rozporządzenia w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy4: 1) pracownik będący stroną lub świadkiem w postępowaniu pojednawczym,

2) pracownik na czas niezbędny do przeprowadzania obowiązkowych badań lekarskich i szczepień ochronnych przewidzianych przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych, 3) pracownik będący ratownikiem Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, 4) pracownik będący członkiem ochotniczej drużyny ratowniczej działającej w brzegowej stacji ratowniczej Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa „Służba SAR”, 5) pracownik będący krwiodawcą, 6) pracownik w razie jego ślubu lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu jego małżonka lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy, 7) pracownika w razie ślubu jego dziecka albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na jego utrzymaniu lub pod jego bezpośrednią opieką za czas zwolnienia od pracy, zachowuje prawo do wynagrodzenia, ustalonego w sposób określony w przepisach rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy19.

Zasady ustalania wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy Przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.20 W przypadku nauczycieli do podstawy wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy wlicza się21: 1) w ynagrodzenie zasadnicze, 2) d odatki: za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny oraz za warunki pracy, 3) w ynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, 4) d odatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, 5) o drębne wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy, 6) w ynagrodzenie za pracę w święto, 7) d odatek za uciążliwość pracy (przysługuje nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania, który został przeniesiony przez organ prowadzący do pracy w innej szkole w innej miejscowości, w celu zapewnienia obsady na stanowisku nauczyciela z wymaganymi kwalifikacjami22), 8) jednorazowy dodatek uzupełniający. Wyżej wymienione składniki wynagrodzenia uwzględnia się

EFUN

26 bowiem przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy nauczyciela. W wynagrodzeniu tym nie uwzględnia się natomiast23: 1) wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, 2) wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego oraz wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, 3) wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną. Należy pamiętać, że przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, pominąć należy określone rozporządzeniem21 reguły wyliczania tzw. przeciętnej urlopowej. Przy obliczaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy składniki podlegające tzw. „uśrednieniu” tj.: 1) d odatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, 2) o drębne wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy, 3) w ynagrodzenie za pracę w święto, 4) w ynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw wliczane są do wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy w wysokości należnej za dany miesiąc.

Zwolnienia bez zachowania prawa do wynagrodzenia W razie skorzystania przez pracownika ze zwolnienia od pracy w sytuacji: 1) wezwania do osobistego stawienia się przed organem właściwym w zakresie powszechnego obowiązku obrony, 2) wezwania: a) o rganu administracji rządowej, b) organu samorządu terytorialnego, c) s ądu, d) prokuratury, e) policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia, 3) wezwania w celu wykonywania czynności biegłego w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium do spraw wykroczeń, 4) wezwania w charakterze świadka lub specjalisty w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez Najwyższą Izbę Kontroli, 5) wezwania pracownika będącego członkiem ochotniczej straży pożarnej, 6) wykonywania obowiązku świadczeń osobistych, pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, natomiast pracodawca wydaje zaświadczenie określające wysokość

utraconego wynagrodzenia za czas tego zwolnienia, w celu uzyskania przez pracownika od właściwego organu rekompensaty pieniężnej z tego tytułu. Obowiązujące u danego pracodawcy przepisy mogą przewidywać zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia za czas ww. zwolnień.

Sięgnij do źródeł 1 art. 91c ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.),

2 ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.),

3 art. 2982 Kodeksu pracy, 4 rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 60, poz. 281, z późn. zm.), 5 § 1 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 4, 6 § 2 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 4, 7 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1997 r., sygn. akt I PKN 416/97, 8 § 3 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 4, 9 rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 lipca 2005 r. w sprawie orzekania o czasowej niezdolności do pracy (Dz. U. Nr 145, poz. 1219 z późn. zm.), 10 ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.), 11 § 4 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 4, 12 art. 37 Kodeksu pracy, 13 art. 185 § 2 Kodeksu pracy, 14 art. 188 Kodeksu pracy, 15 art. 229 § 3 Kodeksu pracy, 16 art. 23712 § 1 Kodeksu pracy, 17 art. 23713 § 1 Kodeksu pracy, 18 § 5 - §14 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 4, 19 rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 62, poz. 289, z późn. zm.), 20 § 5 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 19, 21 § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (Dz. U. z 2001 r. Nr 71, poz. 737 ze zm.), 22 art. 19 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela, 23 § 1 ust. 1 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 21.

EFUN 2012

Zasady wydawania duplikatów świadectw, dyplomów i innych dokumentów dotyczących przebiegu nauczania

Monika Rękawek

Świadectwa i dyplomy państwowe, wydawane przez uprawnione do tego szkoły, placówki oraz okręgowe komisje egzaminacyjne, są dokumentami urzędowymi1, potwierdzającymi ukończenie nauki na określonym poziomie lub uzyskanie określonych kwalifikacji. Mogą one pełnić rolę środka dowodowego w postępowaniu sądowym lub administracyjnym, jak również stanowić przedmiot przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów. Nie budzi wątpliwości fakt, iż utrata oryginału świadectwa lub dyplomu może okazać się niezmiernie dotkliwa w skutkach dla jego posiadacza. Dlatego też przepisy prawa oświatowego przewidują możliwość ubiegania się o wydanie duplikatu świadectwa, dyplomu lub innego dokumentu dotyczącego przebiegu nauczania, w przypadku jego utraty.

Utrata oryginału świadectwa, dyplomu lub innego dokumentu dotyczącego przebiegu nauczania Warunki i tryb wydawania oraz wzory świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych, sposób dokonywania sprostowań ich treści i wydawania duplikatów, a także tryb i sposób dokonywania legalizacji dokumentów przeznaczonych do obrotu prawnego z zagranicą, reguluje rozporządzenie w sprawie świadectw, dyplomów i innych druków szkolnych.2 Rozporządzenie określa ponadto wysokość odpłatności za wydawanie duplikatów świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych oraz za dokonywanie legalizacji dokumentów przeznaczonych do obrotu prawnego z zagranicą – uwzględniając m.in. wymóg, aby wysokość odpłatności za wykonywanie tych czynności nie przewyższała kwoty opłaty skarbowej za legalizację dokumentu, określonej w przepisach o opłacie skarbowej3. W myśl powołanego wyżej rozporządzenia: 4 1) świadectwa szkolne promocyjne, świadectwa ukończenia szkoły, indeksy i legitymacje szkolne wydają szkoły publiczne

i niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych: podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne i centra kształcenia ustawicznego;świadectwa dojrzałości absolwentom szkół ponadgimnazjalnych: liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego, technikum, uzupełniającego liceum ogólnokształcącego i technikum uzupełniającego oraz absolwentom dotychczasowej ponadpodstawowej szkoły średniej, którzy zdali egzamin maturalny, aneksy do świadectw dojrzałości, dyplomy, suplementy oraz zaświadczenia wydają okręgowe komisje egzaminacyjne; 2) ś wiadectwa dojrzałości absolwentom dotychczasowej ponadpodstawowej szkoły średniej, którzy zdali egzamin dojrzałości (tzw. „starą maturę”), wydaje kurator oświaty; 3) legitymacje przedszkolne dla dzieci niepełnosprawnych uczęszczających do przedszkoli lub oddziałów przedszkolnych zorganizowanych w szkołach podstawowych oraz zaświadczenia o spełnianiu obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego wydają odpowiednio publiczne i niepubliczne przedszkola i szkoły podstawowe. W przypadku utraty: 5 1) oryginału świadectwa, 2) odpisu świadectwa dojrzałości, 3) odpisu aneksu do świadectwa dojrzałości, 4) dyplomu lub 5) zaświadczeni uczeń lub absolwent może wystąpić odpowiednio do: 1) szkoły, 2) okręgowej komisji egzaminacyjnej lub 3) kuratora oświaty, który wydał ten dokument, z pisemnym wnioskiem o wydanie duplikatu świadectwa, odpisu świadectwa dojrzałości, odpisu aneksu do świadectwa dojrzałości, dyplomu lub zaświadczenia. W przypadku utraty suplementu do dyplomu, sporządzonego na podstawie opisu kwalifikacji absolwenta albo opisu zawodu, określonych w podstawie programowej kształcenia w danym zawodzie, absolwent może wystąpić do okręgowej komisji egzaminacyjnej, która wydała ten suplement, z pisemnym wnioskiem o wydanie nowego suplementu.

EFUN

28 Uwaga! Z wnioskiem o wydanie duplikatu ww. dokumentów przebiegu nauczania, uczeń lub absolwent może wystąpić wyłącznie w przypadku utraty oryginału (np. zniszczenia, zgubienia). Jeżeli oryginał dokumentu istnieje, szkoła, okręgowa komisja egzaminacyjna lub kurator oświaty nie ma podstaw do wydania jego duplikatu. Wniosek o wydanie duplikatu świadectwa, dyplomu lub innego dokumentu dotyczącego przebiegu nauczania powinien zawierać m.in. oświadczenie wnioskodawcy dotyczące okoliczności utraty oryginału. Do wniosku należy dołączyć potwierdzenie wniesienia opłaty za wydanie duplikatu. Proponuje się, aby wnioskodawca załączył ponadto kserokopię dowodu osobistego lub innego dokumentu tożsamości. W przypadku, gdy wnioskodawca nie jest osobą, na którą wydano oryginał dokumentu, powinien przedłożyć upoważnienie wystawione przez właściciela dokumentu.

Zasady sporządzania duplikatów6 Szkoła, okręgowa komisja egzaminacyjna lub kurator oświaty sporządza duplikat świadectwa, odpisu świadectwa dojrzałości, odpisu aneksu do świadectwa dojrzałości, dyplomu lub zaświadczenia albo nowy suplement na podstawie odpowiednio dokumentacji: 1) przebiegu nauczania (arkusze ocen), 2) sprawdzianu, 3) egzaminu gimnazjalnego, 4) egzaminu maturalnego, 5) egzaminu zawodowego, 6) egzaminów eksternistycznych lub 7) egzaminu dojrzałości. Duplikat wydaje się na druku według wzoru obowiązującego w dniu wydania oryginału świadectwa, dyplomu lub zaświadczenia. Jeżeli szkoła, okręgowa komisja egzaminacyjna lub kurator oświaty posiada odpowiednio dokumentację przebiegu nauczania, dokumentację sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, egzaminu zawodowego, egzaminów eksternistycznych lub egzaminu dojrzałości, a brak jest druku świadectwa, dy-

plomu lub zaświadczenia według wzoru obowiązującego w dniu wydania oryginału, duplikat wydaje się na przygotowanym przez szkołę, okręgową komisję egzaminacyjną lub kuratora oświaty formularzu zgodnym z treścią oryginału świadectwa, dyplomu lub zaświadczenia. Na pierwszej stronie sporządzanego duplikatu (zarówno na oryginalnym druku, jak też na przygotowywanym formularzu) u góry należy umieścić wyraz „Duplikat”, a na końcu dokumentu dodać wyrazy „oryginał podpisali” i wymienić nazwiska osób, które podpisały oryginał świadectwa, dyplomu lub zaświadczenia, lub stwierdzić nieczytelność podpisów oraz zamieścić datę wydania duplikatu i opatrzyć pieczęcią urzędową. W przypadku duplikatów świadectw ukończenia szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum ogólnokształcącego na podstawie egzaminów eksternistycznych, świadectw dojrzałości i odpisów świadectw dojrzałości, aneksów do świadectw dojrzałości i odpisów aneksów do świadectw dojrzałości, dyplomów i zaświadczeń, wydawanych przez okręgowe komisje egzaminacyjne, są one wypełniane pismem komputerowym i drukowane łącznie z wizerunkiem pieczęci urzędowej. Na duplikacie nie umieszcza się fotografii absolwenta. Na dokumencie, na podstawie którego wydano duplikat świadectwa, odpisu świadectwa dojrzałości, odpisu aneksu do świadectwa dojrzałości, dyplomu lub zaświadczenia, należy umieścić adnotację o wydaniu duplikatu, odnotowując tożsamość osoby odbierającej duplikat, stwierdzoną na podstawie dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość. Np. w przypadku wydawania przez szkołę duplikatu świadectwa ukończenia szkoły adnotację taką należy umieścić w arkuszu ocen. Należy pamiętać, że w przypadku przesyłania duplikatu pocztą,

EFUN 2012

29 doręczenie następuje listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru. Duplikat ma moc oryginału - i co należy podkreślić – może być wydany ponownie. Największym problemem, z jakim borykają się szkoły w związku z wydawaniem duplikatów świadectw, są wzory druków świadectw z lat poprzednich. Nie istnieje bowiem powszechnie dostępny wykaz wszystkich numerów i wzorów świadectw obowiązujących w latach ubiegłych. Dobrą praktyką każdej szkoły powinno być przechowywanie druków świadectw i innych dokumentów przebiegu nauczania, które za kilka lat mogą okazać się niezbędne.

Duplikaty innych dokumentów dotyczących przebiegu nauczania7 Wskazane wyżej zasady stosuje się odpowiednio przy sporządzaniu duplikatów innych dokumentów dotyczących przebiegu nauczania, z zastrzeżeniem, że duplikaty indeksu i legitymacji szkolnej wydaje się z fotografią, natomiast duplikat legitymacji przedszkolnej dla dziecka niepełnosprawnego wydaje przedszkole lub szkoła podstawowa, w której zorganizowano oddział przedszkolny, na pisemny wniosek rodziców dziecka niepełnosprawnego.

Likwidacja lub przekształcenie szkoły a duplikat świadectwa8 W przypadku likwidacji lub przekształcenia szkoły publicznej oraz w przypadku likwidacji szkoły niepublicznej, duplikat świadectwa wydaje organ sprawujący nadzór pedagogiczny, któremu

przekazana została dokumentacja przebiegu nauczania. Natomiast w przypadku likwidacji szkoły publicznej prowadzonej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego, o duplikat świadectwa należy wystąpić z wnioskiem do właściwego organu jednostki samorządu terytorialnego, która wydała zezwolenie na prowadzenie tej szkoły (w przypadku likwidacji szkoły publicznej prowadzonej przez osobę fizyczną lub prawną za zezwoleniem jednostki samorządu terytorialnego całość dokumentacji szkoły przekazywana jest właściwemu organowi tego samorządu).

Likwidacja okręgowej komisji egzaminacyjnej9 W przypadku likwidacji okręgowej komisji egzaminacyjnej, duplikat: 1) świadectwa ukończenia szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum ogólnokształcącego na podstawie egzaminów eksternistycznych, 2) świadectwa dojrzałości, 3) odpisu świadectwa dojrzałości, 4) aneksu do świadectwa dojrzałości, 5) odpisu aneksu do świadectwa dojrzałości, 6) dyplomu lub zaświadczenia, a także 7) nowy suplement wydaje okręgowa komisja egzaminacyjna wskazana przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

Opłata za wydanie duplikatu Świadectwa, odpisy świadectw dojrzałości, odpisy aneksów do świadectw dojrzałości, dyplomy, suplementy, zaświadczenia, indeksy, legitymacje szkolne i legitymacje przedszkolne dla dzieci niepełnosprawnych są wydawane odpowiednio przez szkoły, kuratora oświaty, komisje okręgowe i przedszkola nieodpłatnie. Nie pobiera się opłat również za poświadczone przez dyrektora gimnazjum za zgodność z oryginałem kopie (od jednej do trzech) świadectwa ukończenia gimnazjum i zaświadczenia o szczegółowych wynikach egzaminu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w gimnazjum.10 Za wydanie duplikatu świadectwa, odpisu świadectwa dojrzałości, odpisu aneksu do świadectwa dojrzałości, dyplomu, zaświadczenia i indeksu pobiera się opłatę w wysokości równej kwocie opłaty skarbowej od legalizacji dokumentu, tj. 26 zł. Za wydanie duplikatu legitymacji szkolnej lub legitymacji przedszkolnej dla dziecka niepełnosprawnego pobiera się opłatę w wysokości równej kwocie opłaty skarbowej od poświadczenia własnoręczności podpisu, tj. 9 zł. Opłatę wnosi się na rachunek bankowy wskazany odpowiednio przez dyrektora przedszkola, szkoły lub komisji okręgowej, kuratora oświaty albo inny organ dokonujący odpowiedniej czynności.11 Do wniosku o wydanie duplikatu powinno zostać dołączone potwierdzenie wniesienia opłaty za wydanie duplikatu.

EFUN

30 Zwolnienie z opłaty za wydanie duplikatu Rozporządzenie w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych2, jak również inne przepisy prawa oświatowego, nie przewidują możliwości zwolnienia z opłaty za wydanie duplikatu świadectwa, odpisu świadectwa dojrzałości, odpisu aneksu do świadectwa dojrzałości, dyplomu, zaświadczenia, indeksu, legitymacji szkolnej oraz legitymacji przedszkolnej dla dziecka niepełnosprawnego. W treści ww. rozporządzeniu zostały użyte sformułowania: „opłata w wysokości równej kwocie opłaty skarbowej od legalizacji dokumentu”, oraz „opłata w wysokości równej kwocie opłaty skarbowej od poświadczenia własnoręczności podpisu”. Powyższe określenia wskazują, że opłaty pobierane za wydanie duplikatu ww. dokumentów nie stanowią opłaty skarbowej w rozumieniu ustawy o opłacie skarbowej3. W związku z powyższym, duplikaty wskazanych wyżej dokumentów nie mogą zostać wydane bez wcześniejszego uiszczenia stosownej opłaty przez wnioskodawcę. W tym przypadku nie znajdują zastosowania okoliczności umożliwiające zwolnienie od opłaty skarbowej12 wynikające z ustawy o opłacie skarbowej (np. przedłożenie przez wnioskodawcę zaświadczenia o korzystaniu ze świadczeń pomocy społecznej z powodu ubóstwa).

Brak możliwości wydania duplikatu Jeżeli brak jest dokumentacji przebiegu nauczania, dokumentacji sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, egzaminu zawodowego, egzaminów eksternistycznych lub egzaminu dojrzałości albo nie jest ona wystarczająca do wydania duplikatu (np. w arkuszu ocen ucznia brak jest oceny z jednych obowiązkowych zajęć edukacyjnych), odtworzenie oryginału świadectwa, dyplomu lub zaświadczenia może nastąpić na podstawie przepisów o odtworzeniu dyplomów i świadectw ukończenia nauki, w drodze postępowania sądowego. W tym przypadku szkoła, komisja okręgowa, kurator oświaty albo organ, który jest uprawniony do wydania duplikatu w przypadku likwidacji lub przekształcenia szkoły oraz likwidacji okręgowej komisji egzaminacyjnej, wydaje zaświadczenie stwierdzające, że wydanie duplikatu nie jest możliwe.13 Zasady odtwarzania dyplomów i świadectw ukończenia nauki reguluje dekret z 7 lipca 1945 r. o odtworzeniu dyplomów i świadectw z ukończenia nauki:14 1) wniosek o odtworzenie świadectwa, dyplomu lub zaświadczenia składa się do sądu rejonowego miejsca zamieszkania wnioskodawcy, 2) wniosek powinien spełniać wszelkie wymogi przewidziane dla pism procesowych, a przede wszystkim zawierać dokładną treść zaginionego lub zniszczonego dokumentu, o ile to możliwe, w dosłownym jego brzmieniu i żądanie odtworzenia go zgodnie z tą treścią oraz powołanie dowodów na jego poparcie,

3) do wniosku o odtworzenie dokumentu należy dołączyć zaświadczenie instytucji lub osoby, która dokument wystawiła (lub która jest uprawniona do wystawienia duplikatu), stwierdzające odmowę wystawienia duplikatu wraz ze wskazaniem powodu odmowy. Sąd wydaje postanowienie w postępowaniu nieprocesowym. Postanowienie uwzględniające wniosek o odtworzenie dokumentu powinno zawierać: 1) istotną treść zaginionego lub zniszczonego dokumentu, 2) oznaczenie instytucji lub osoby, która dokument wystawiła, oraz 3) datę jego wystawienia, przynajmniej przybliżoną. Po uprawomocnieniu się postanowienia sąd wydaje na wniosek wnioskodawcy wypis tego postanowienia, które odtwarza zaginiony dokument. Wypis zastępuje utracony dokument i posiada taką moc jak ten dokument. W przypadku niemożności odtworzenia istotnej treści dokumentu wniosek podlega całkowitemu oddaleniu.

Sięgnij do źródeł 1 art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.),

2 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 maja 2010 roku w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych (Dz. U. Nr 97, poz. 624 z późn. zm.), 3 ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 225, poz. 1635 z późn. zm.), 4 § 3 ust. 1-4 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 2, 5 § 22 ust. 1 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 2, 6 § 22 ust. 2-7 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 2, 7 § 22 ust. 11-13 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 2, 8 § 22 ust. 8 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 2, 9 § 22 ust. 9 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 2, 10 § 26 ust. 1 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 2, 11 § 26 ust. 3 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 2, 12 art. 7 ustawy, o której mowa w odnośniku 3, 13 § 22 ust. 10 rozporządzenia, o którym mowa w odnośniku 2, 14 dekret z dnia 7 lipca 1945 r. o odtworzeniu dyplomów i świadectw z ukończenia nauki (Dz. U z 1945 r. Nr 27, poz. 164 z późn. zm.).

Przykłady przygotowanych formularzy duplikatów: świadectwa ukończenia szkoły podstawowej z 1984 r. oraz świadectwa ukończenia liceum zawodowego z 2004 r. (dane wskazane w treści świadectw są fikcyjne).

EFUN 2012

DUPLIKAT

ŚWIADECTWO UKOŃCZENIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ

Anna Kowalska ………………………………………………………………………………………………....... (imię i nazwisko)

a dnia ………………………..19….….. 31 marca 69 r. w……….……...……………………. Warszawie urodzon…....... warszawskie a woj. ……………………………………………………………………………ukończył…....... 27 Szkołę Podstawową …………………………………………………..… Nr …………………. im. ……………………………………………………………………………………………… Warszawie warszawskie w ………………………………………………………… woj. ………………………………..

Świadectwo z

niniejsze

wydano

podstawie

uchwały

Rady Pedagogicznej

84 r. 12 czerwca dnia …………..…………………………………….. 19……...... serp nia

Warszawa 84 15 czerwca ………………….…….…………….., dnia ……..………….…………….. 19……….. r.

3 Nr ………………….

DYREKTOR SZKOŁY pieczęć okrągła

MOiW – 03 – 14 –II/10/4

…………………………

EFUN

Anna Kowalska ………………………………………………………………………………………………....... (imię i nazwisko)

a w wyniku końcowej klasyfikacji w klasie ósmej otrzymał ......… następujące oceny:

zachowanie………………………………… język polski………………………………... język rosyjski……………………………… język……………………………………….. historia…………………………………….. wiedza o społeczeństwie…………………... biologia z higieną………………………….. geografia…………………………………… fizyka ……………………………………... matematyka………………………………... chemia……………………………………... plastyka…………………………………..... muzyka…………………………………….. praca – technika…………………………… kultura fizyczna……………………………. przysposobienie obronne..………………… …………………………………………….. ……………………………………………..

wyróżniające ……………………………… dostateczny ………………………………. dostateczny ………………………………. ……………………………… dobry ……………………………… dobry ……………………………… dostateczny ……………………………… dostateczny ……………………………… dostateczny ……………………………… dostateczny ………………………………. dostateczny ………………………………. dostateczny ………………………………. dostateczny ……………………………… dostateczny ………………………………. zwolniona ...……………………………. dobry ……………………………… ……………………………… ………………………………

…………………………………………….. …………………………………………….. …………………………………………….. ……………………………………………..

……………………………... ……………………………... ……………………………... ……………………………...

Przedmioty nadobowiązkowe:

Szczególne osiągnięcia w zakresie:

……………………………………………...……...……………………………... …………………………………………………………………………................. ……………………………………………………..……………………………... WYCHOWAWCA KLASY …………………………….

Oryginał podpisali: Dyrektor szkoły – podpis nieczytelny Wychowawca klasy – podpis nieczytelny 2012-04-30

(pieczęć urzędowa szkoły)

Skala ocen: a) z przedmiotów nauczania: bardzo dobry, dobry, dostateczny. b) z zachowania: wzorowe, wyróżniające, poprawne, nieodpowiednie, naganne.

EFUN 2012

DUPLIKAT

ŚWIADECTWO UKOŃCZENIA LICEUM ZAWODOWEGO Jan Nowak ...................................................................................................................................................... imię (imiona) i nazwisko

y dnia .............................. 1 września urodzon .........

1985 r. ...............

Drohiczynie podlaskie w ...................................... woj. .................................... 2000 / .............. 2001 w roku szkolnym ................ ukończył ....... ....................................................... Liceum Zawodowe Gastronomiczne Zespołu Szkół Gastronomicznych ....................................................................................... im. ................................................................................ podlaskie Białymstoku w ...................................... woj. .................................... o czteroletnim okresie nauczania kelner w zawodzie................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... (specjalność / specjalizacja)

...................................................................................................................................................... Świadectwo jest dokumentem stwierdzającym posiadanie wykształcenia średniego ogólnego i zasadniczego zawodowego. Białystok 14 czerwca 2004 r. ..................................................................... , dnia .............................................. .................. (miejscowość)

524/2000 Nr .............................. Dyrektor ................................................ (pieczęć, podpis)

MEN-II/74/2

EFUN

WYNIKI KLASYFIKACJI KOŃCOWOROCZNEJ poprawne ............................................................ dostateczny ............................................................

zachowanie religia / etyka

Zajęcia edukacyjne obowiązujące język polski .............................................................

dostateczny ............................................................

angielski język .......................................................................

dopuszczający ............................................................

historia.....................................................................

dostateczny ............................................................

elementy informatyki ..............................................

dobry ............................................................

przysposobienie obronne ........................................

dostateczny ............................................................

wychowanie fizyczne..............................................

bardzo dobry ............................................................

wiedza o społeczeństwie .........................................

dostateczny ............................................................

geografia .................................................................

dostateczny ............................................................

matematyka ............................................................. fizyka.......................................................................

dopuszczający ............................................................ dopuszczający ............................................................

chemia .....................................................................

dopuszczający ............................................................

ochrona i kształtowanie środowiska .......................

............................................................

biologia z higieną i ochroną środowiska.................

dostateczny ............................................................

zajęcia praktyczne...................................................

dobry ............................................................

praktyka zawodowa ................................................ podstawy żywienia człowieka .................................................................................

dobry ............................................................ dostateczny ............................................................ dostateczny ............................................................

wyposażenie techniczne ................................................................................. bezpieczeństwo, higiena i prawo pracy .................................................................................

dostateczny ............................................................

obsługa konsumenta .................................................................................

dostateczny ............................................................

technologia gastronomiczna z towaroznawstwem .................................................................................

dostateczny ............................................................

gospodarka i rachunkowość przedsiębiorstw .................................................................................

............................................................

gastronomicznych .................................................................................

dopuszczający ............................................................

.................................................................................