Uczę Nowocześnie nr 1

nr 1 grudzień/styczeń 2011/12

INNOWACYJNA SZKO A r INNOWACYJNY NAUCZYCIEL r INNOWACYJNY UCZEÎ Cena: 20 zł (w tym VAT)

- D N Q L H S R S H á Q Lü sl ajdo b ó j s tw a ?

Techniki prezentacji

Multimedia w szkole

Chmura w edukacji

-DNLฤ W\WXรก UR]G]LDรกX

'URG]\ &]\WHOQLF\

Dwumiesięcznik oświatowy Wydawca: MK Marketing, Warszawa ul. Barei 5/64, 03-141 Warszawa, tel/fax 22 300 23 19 redakcja@uczenowoczesnie.pl reklama@uczenowoczesnie.pl Redaguje zespół: Maciej Kułak Redaktor naczelny Janusz S. Wierzbicki Zastępca redaktora naczelnego Małgorzata Błachnio Zastępca redaktora naczelnego Autorzy: Marta Wnukowicz Michał Grześlak Ola Piontek Tadeusz Ciszkowski Agnieszka Borowiecka Dariusz Stachecki Anna Koludo Reklama: Marika Perkowska marika.perkowska@uczenowoczesnie.pl tel.: 22 243 23 74 Inna Łukasik inna.lukasik@uczenowoczesnie.pl tel.: 22 243 23 74 Łukasz Błachnio lukasz.blachnio@uczenowoczesnie.pl tel.: 22 300 23 19 Prepress:

G.W. GABI www.gabi4net.com Projekt graficzny: Anna Stępień

„Uczę Nowocześnie” to pierwsze poradnikowo-metodyczne pismo w całości poświęcone nowym technologiom w edukacji. Tworzą je dla Was znakomici eksperci, szkolni praktycy i metodycy. Znajdziecie tu wskazówki, samouczki i gotowe scenariusze zajęć. Pokazujemy dobre praktyki z najbardziej innowacyjnych szkół i propozycje ekspertów najlepszych ośrodków doskonalenia nauczycieli (m.in. Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie i Łódzkiego Centrum Kształcenia Nauczycieli i Doskonalenia Praktycznego w Łodzi).

Z pierwszego numeru dowiecie się wszystkiego o technikach prezentacji: jak zbudować przekaz, czego unikać, z jakich ciekawych programów korzystać, czy – jak to dosadnie określił Janusz S. Wierzbicki, wieloletni współpracownik Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań Kom-

puterów, współtwórca uznanej konferencji w Mrozach i zastępca redaktora naczelnego „Uczę Nowocześnie” – nie popełnić slajdobójstwa.

Już teraz zapraszam do kolejnego numeru, którego tematem wiodącym będzie „metoda projektu”, choć nie zabraknie też i innych ciekawych materiałów, w tym samouczków.

Dwumiesięcznik wspierają serwisy uczenowoczesnie.pl, edufakty.pl i k12.blog.pl.

Naszym Czytelnikom w imieniu redakcji życzę spokojnych i pogodnych Świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego 2012 roku.

Miłej lektury, Maciej Kułak redaktor naczelny

: QXPHU]H

TECHNIKI PREZENTACJI Jak nie popełnić slajdobójswa ......................................................................................................................................................................................... 6 Pecha-kucha, czyli 400 sekund paplaniny .....................................................................................................................................................28 Opracowanie zawartości slajdów .............................................................................................................................................................................29 KROK PO KROKU Przycinanie zdjęć ............................................................................................................................................................................................................................50 Zapis prezentacji w PDF ........................................................................................................................................................................................................56 Snucie opowieści z pomocą cyfrowych multimediów ..................................................................................................................70 SIECIOWISKO Ucz się od najlepszych – konferencje TED .....................................................................................................................................................52 Publikowanie i udostępnianie prezentacji w sieci ..............................................................................................................................54 CHMURA DLA EDUKACJI Wielkie powiększenie i prezentacje w chmurze.....................................................................................................................................58 Prezi-tacja – inny wymiar prezentacji ..................................................................................................................................................................60 MULTIMEDIA ScreenCast w edukacji.............................................................................................................................................................................................................64 Snucie Cyfrowych Opowieści .........................................................................................................................................................................................68 NOWOCZESNE ZARZĄDZANIE Doświadczenia użytkownika magicznej deseczki – mobilne prezentacje ..........................................................78 DOBRE PRZYKŁADY, DOBRE PRAKTYKI Szkoła z klasą .......................................................................................................................................................................................................................................80 E-LEARNING Projektowanie zdalnych form kształcenia......................................................................................................................................................82 ROZMAITOŚCI Przydatna literatura.....................................................................................................................................................................................................................88 20 lat Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie.................................89 Konferencje metodyczne.....................................................................................................................................................................................................89 Wizualizery, projektory, tablice ....................................................................................................................................................................................92 Internet. Czy jest nam potrzebny? ...........................................................................................................................................................................94

7HPDW QXPHUX Janusz S. Wierzbicki

-DN QLH SRSHáQLü slajdobójstwa, F]\OL WHFKQLNL SUH]HQWDFML Z SUDNW\FH

Sporą część pierwszego numeru „Uczę Nowocześnie” poświęcamy technikom prezentacji. Podpowiadamy, jak przygotować wystąpienie publiczne – od planowania po wygłoszenie prezentacji. Radzimy, w jaki sposób zaplanować pracę, na co zwrócić uwagę, jak przygotować slajdy lub inne pomoce wizualne oraz co zrobić, by nasz występ na scenie wypadł jak najlepiej.

Piszemy także o tym, w jaki sposób można przygotowaną prezentację udostępnić innym.

Pokazujemy, jak wykorzystać działające w chmurze aplikacje i usługi, które są przydatne na wszystkich etapach opracowywania wystąpienia publicznego. Prezentujemy pomysły na gotowe lekcje i projekty, które można wykorzystać w praktyce.

Demonstrujemy profesjonalne podejście do projektowania wystąpienia. Udowadniamy, że nie zawsze wsparcie wizualne w postaci plansz czy slajdów jest najlepszym rozwiązaniem. Opisujemy wiele ciekawych, alternatywnych programów i aplikacji, dzięki którym można przygotować zupełnie „nie-slajdowe”, niesztampowe, atrakcyjne pod każdym względem wsparcie prezentacji.

Nie znaczy to, że przekreślamy slajdy. Podpowiadamy jednak, jak korzystać z nich z głową, by nie powstały „slajdumenty”, czyli dokumenty przeładowane treścią – niekiedy skopiowaną wprost z Worda czy Excela. To najprostsza droga do popełnienia na publiczności „slajdobójstwa” objawiającego się cichym pochrapywaniem nawet w pierwszych rzędach widowni.

7HFKQLNL SUH]HQWDFML ± GODF]HJR VLĊ QLPL ]DMPXMHP\" Jako wykładowcy często spotykamy się z sytuacjami, gdy uczniowie lub studenci, mimo dużej wiedzy i sporych umiejętności, nie potrafią przekonująco i poprawnie przedstawić swoich poglądów czy udzielić odpowiedzi na postawione pytanie. Dzisiejszy styl komunikacji, posługiwania się krótkimi wiadomościami tekstowymi lub wpisami na stronach sieci społecznościowych nie sprzyja rozwijaniu znajomości zasad retoryki, dyskusji czy wystąpień publicznych. Wiedza ta jest jednak bardzo przydana we współczesnym świecie. Często od tego, w jaki sposób przedstawimy swoje racje, pracę, wiedzę lub umiejętności, zależy to, czy zdamy egzamin, otrzymamy dobrą pracę, podwyżkę lub awans. Dlatego nauka sztuki prezentacji i technik z nimi związanych jest bardzo ważna z punktu widzenia zarówno ucznia jak i nauczyciela.

6

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

&]\P Vą L F]HPX VáXĪą WHFKQLNL SUH]HQWDFML" Techniki prezentacji to zestaw reguł, a właściwie wskazówek, według których powinniśmy przygotowywać swoje wystąpienia publiczne (a także teksty i różnego rodzaju publikacje), by osiągnąć zakładany przez nas cel – przedstawić skutecznie publiczności nasze idee lub wyniki pracy, oraz zachęcić ją do jakiegoś działania. W odniesieniu do wystąpień na żywo,

stosowanie technik prezentacji mówionej pozwala na efektywne wykorzystanie czasu poświęconego nam przez słuchaczy. Jest to szczególnie ważne, jeśli spojrzymy na wykres krzywej uwagi.

Krzywa uwagi - H.R. Mills: Techniques of Technical Training, Macmillan, London, 1977

Wyniki badań ukazane na wykresie pokazują, w jaki sposób zmienia się zainteresowanie słuchaczy wraz z upływem czasu wykładu. Na ilustracji widać, jak zmienia się liczba osób, które w danym momencie skupiają się na przekazie prowadzącego. Widać, şe skupienie udaje się utrzymać przez pierwsze 10 minut. Później zainteresowanie spada. Nie oznacza to jednak, şe cześć osób wytrwale słucha prowadzącego, a inne, raz oderwawszy się od wykładu, więcej do niego nie wrócą.

:VND]yZND 'DQH SUH]HQWRZDQH QD Z\NUH-­ VLH Vą UHSUH]HQWDW\ZQH GOD GREU]H SURZDG]RQ\FK Z\NåDGyZ DNDGH-­ PLFNLFK 6SDGHN XZDJL QLH Z\QLND ZLĊF ]H ĨOH SU]\JRWRZDQHJR PDWH-­ ULDåX L NLHSVNLHJR SUHOHJHQWD Efekt jaki obserwujemy na wykresie, wynika z konstrukcji naszego mózgu. To on powoduje, şe trudno nam skupić na czymś uwagę na dłuşej. Mózg dostaje mnóstwo bodźców: czasem wypowiedziany wyraz lub fraza, czy pokazana ilustracja nasuną nam jakieś skojarzenia i na chwilę skierujemy swoje myśli gdzie indziej. Później jednak wracamy i usiłujemy ponownie skupić się na wystąpieniu.

Warto takşe przytoczyć w tym miejscu inne badania. Jak wiele informacji moşemy zapamiętać z wykładu? Jeśli wykład trwa 15 minut, jesteśmy w stanie zapamiętać do 40 proc. informacji. Jak wiele z informacji usłyszanych podczas 45-minutowej lekcji jest w stanie zapamiętać uczeń?

Według badań zapamiętuje średnio zaledwie do 20 proc.

Co zatem zrobić, aby zapamiętał więcej? W jaki sposób działać, aby jak najdłuşej utrzymać uwagę naszych słuchaczy? Co moşemy zrobić, aby zapamiętywanie nowych informacji i poziom ich zrozumienia był jak najwyşszy? Odpowiedzi na te pytania zawarte są w zestawie reguł, porad, wskazówek i dobrych praktyk nazywanych technikami prezentacji.

.LHG\ Vą  V]F]HJyOQLH SU]\GDWQH" Techniki prezentacji przydają się na co dzień, niezaleşnie od tego, czym się w şyciu zajmujemy. Jednak do sytuacji, w których ich znajomość przydaje się szczególnie zaliczamy następujące:

=DSDPLÄŠW\ZDQLH LQIRUPDFML

- egzamin ustny, - rozmowa klasyfikacyjna, - przedstawianie (pomysłów, planów działania i efektów pracy) i dyskutowanie o nich, - tworzenie dowolnego tekstu lub publikacji.

Techniki prezentacji to pojęcie bardzo szerokie. Dotyczy planowania dokumentu (tekstu, plansz – slajdów), sposobu wypowiedzi, akcentowania waşnych tez, zachowania w czasie wystąpienia, udzielania odpowiedzi na pytania.

:VND]yZND 7HFKQLNL SUH]HQWDFML G]LHOLP\ QD ]ZLą]DQH ] Z\VWąSLHQLDPL SXEOLF]-­ Q\PL RUD] SU]\JRWRZDQLHP WHNVWX OXE LQQHM SXEOLNDFML : W\P QXPH-­ U]H Ä8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH´ VNXSLOLĞP\ VLĊ QD Z\VWąSLHQLDFK SXEOLF]Q\FK 3R]QDQH ]DVDG\ QS RSUDFRZ\ZD-­ QLD VODMGyZ XĪ\ZDQLD JUD¿NL F]\ SODQRZDQLD GRNXPHQWX L SUDF\ QDG QLP PRĪHP\ MHGQDN RGQLHĞß GR GRZROQHM SXEOLNDFML

W szkole elementy technik prezentacji moşemy wprowadzać podczas nauczania dowolnego przedmitu w sposób niezauwaşalny dla ucznia. Są one niezwykle przydatne dla uczniów biorących udział we wszelkich projektach edukacyjnych. Pomijając fakt, şe kaşdy projekt powinien zostać publicznie zademonstrowany i obroniony, to wiedza z zakresu sztuki prezentowania bywa niezwykle przydatna na etapie planowania i przygotowywania prac projektowych.

Efektem projektu edukacyjnego moşe być takşe publikacja – np. referatu, rozprawki, wyników badań, reportaşu w formie strony www, bloga, WebCastu, filmu, audycji radiowej.

*UXG]LHÄ”

7

7HFKQLNL SUH]HQWDFML Janusz S. Wierzbicki

-DN ]DSODQRZDß SU]\JRWRZDß L Z\JåRVLß  SUH]HQWDFMĊ" Czy miałeś kiedyś wraşenie, şe właśnie zmarnowałeś kawałek şycia przysypiając podczas wystąpień na konferencjach, których scenariusz wyglądał zawsze tak samo? Zdenerwowany prelegent i poganiający go prowadzący (najczęściej nerwowo wbijający wzrok w tarczę zegara). Oprócz tego przelatujące przed nami, w straszliwym tempie, slajdy (niech ktoś spróbuje coś z nich zanotować) i powtarzane niczym mantra ­ „Kończy się czas na moją prezentację, więc szybko przejdę przez te slajdy i pominę kwestie dla państwa nieistotne�.Ten swoisty wyścig prowadzącego z prelegentemi oraz prelegenta z projektorem jest groteskowy i niestety nazbyt częsty, by o nim nie wspominać.

Dlatego warto poznać kilka skutecznych sposobów, by samemu występując nie powodować takich sytuacji. Przy okazji, warto wiedzę na ten temat szerzyć wśród naszych uczniów i studentów, by ich referaty oraz ustne odpowiedzi sprawiały nam przyjemność, a im przychodziły bez większego trudu.

&]ĊĞß ,  3ODQRZDQLH Z\VWąSLHQLD SXEOLF]QHJR Kaşde wystąpienie powinniśmy zacząć od starannego przeanalizowania kluczowych kwestii dla naszej prezentacji. Etap planowania moşna podzielić na trzy części: - merytoryczną, - techniczną, - artystyczną (związaną juş z procesem projektowania).

Jednak wszystkie te kwestie przeplatają się, a sam podział jest bardzo umowny, dlatego nie będzie stosowany wprost w niniej-

8

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

szym opisie i przejdziemy po prostu do opisu kolejnych krokĂłw w przygotowaniu wystÄ…pienia publicznego.

&HO SUH]HQWDFML Pierwsza i najwaşniejsza rzecz, to zastanowienie się, jaki jest cel wystąpienia? Jaki efekt chcemy osiągnąć? Co uzyskać u publiczności? Jeśli jest to wykład, to czy mają zapamiętać fakty? Moşe chcemy, by połączyli je w logiczną całość i umieli odpowiedzieć: Dlaczego stało się tak, a nie inaczej?

Jakie czynniki spowodowały takie a nie inne zakończenie (bitwy, wojny, eksperymentu chemicznego czy fizycznego)? Moşe chcemy wyjaśnić działanie algorytmu? A moşe nauczyć stosowania w praktyce? Moşe naszym celem jest pokazanie, w jaki sposób moşna ten algorytm (wzór) wyprowadzić lub udowodnić?

3XEOLF]QRĞß Przed zaplanowaniem swojego wystąpienia, warto zastanowić się nad publicznością, do której będziemy mieli okazję mówić. Jeśli to moşliwe, dowiedzieć się na jej temat jak najwięcej. Czy są to specjaliści w danej dziedzinie? Czy moşe uczniowie? Jakie mogą mieć oczekiwania? Jaka jest ich motywacja uczestniczenia w wystąpieniu?

W zaleşności od odpowiedzi, będziesz mógł dobrać odpowiednie słownictwo.

W innym wypadku, dla wielu mniej zorientowanych w temacie, twój wykład będzie brzmiał niczym wygłoszony w języku mandaryńskim. Znając publiczność łatwiej będzie takşe dobrać odpowiednie przykłady, czy powołać się na wypowiedzi osób, uznawanych przez nią za autorytety w danej dziedzinie.

:VND]yZND 3DPLĊWDM E\ SUH]HQWDFMĊ ]DZV]H SU]\JRWRZDß SRG NąWHP SXEOLF]QR-­ ĞFL 7ZRMH Z\VWąSLHQLH SRZLQQR E\ß GOD QLHM QLH GOD FLHELH 'ODWHJR GR-­ EyU VåRZQLFWZD XĪ\FLH RGSRZLHG-­ QLHM ]UR]XPLDåHM WHUPLQRORJLL RUD] GRSDVRZDQLH VW\OX Z\SRZLHG]L Vą WDN ZDĪQH 'REU\P SU]\NåDGHP PRĪH E\ß V\-­ WXDFMD VSRW\NDQD Z VNOHSLH ] NRP-­ SXWHUDPL *G\ GR VNOHSX SU]\MG]LH NOLHQW QLH ]QDMąF\ VLĊ QD VSU]ĊFLH NRPSXWHURZ\P QLH EĊG]LH JR LQ-­ WHUHVRZDåR ]DSHZQH MDNLH GRNåDG-­ QLH SDUDPHWU\ SRVLDGD GDQ\ PRGHO QRWHERRND %ĊG]LH JR LQWHUHVRZD-­ åR F]\ ]GRåD QD QLP Z\NRQDß RNUH-­ ĞORQH ]DGDQLD ,OH PX]\NL ¿OPyZ EĊG]LH PyJå QD QLP ]JURPDG]Lß" &]\ GD UDGĊ RSUDFRZDß ¿OP ] ZD-­ NDFML" &]\ W\ONR VNRU]\VWDß ] SDNLH-­ WX ELXURZHJR L SU]HJOąGDUNL LQWHU-­ QHWRZHM" -HĞOL VSU]HGDZFD ]DF]QLH RSRZLDGDß R SURFHVRUDFK SDPLĊFL G\VNX ZHUVML SRUWX 86% RUD] VLH-­ FL :L )L ­ SUDZGRSRGREQLH VNX-­ WHF]QLH SU]HVWUDV]\ SRWHQFMDOQHJR QDE\ZFĊ L ]QLHFKĊFL GR GRNRQDQLD ]DNXSX 'RVNRQDOH ZLHG]LDå R W\P 6WHYH -REV : MHJR SUH]HQWDFMDFK QLJG\ QLH ]QDMGRZDå\ VLĊ V]F]HJy-­ åRZH SDUDPHWU\ WHFKQLF]QH =DZV]H PyZLå R W\P FR XĪ\WNRZQLN G]LĊ-­ NL XU]ąG]HQLRP MHJR ¿UP\ PRĪH RVLąJQąß OXE ]\VNDß 6NXSLDå VLĊ QD NOLHQFLH L MHJR SRWU]HEDFK 3R-­ ND]XMąF QRZHJR L3RGD RSRZLDGDå LOH PX]\NL QD QLP PRĪQD ]DSLVDß 6NXSLDMąF VLĊ QD VZRMHM SXEOLF]QR-­ ĞFL RVLąJDå VZRMH FHOH

8ZDJD :DÄŞQ\ MHVW WDNÄŞH NRQWHNVW NXOWXUR-­ PrzykĹ‚ady tematĂłw zwykĹ‚ych i zachÄ™caZ\ Âą V]F]HJyOQLH JG\ SXEOLF]QRĞß jÄ…cych: MHVW PLÄŠG]\QDURGRZD 2G QLHJR z Polska za czasĂłw pierwszych PiastĂłw ]DOHÄŞ\ MDNLFK DQHJGRW F]\ SU]\-­ Âœ Jak zaliczyć pierwszy semestr celuNĂĄDGyZ PRÄŞQD XÄŞ\Ăź DE\ QLNRJR jÄ…co?

QLH REUD]LĂź OXE QLH ]V]RNRZDĂź OXE z Techniki Prezentacji MĂłwionej Âœ SU]HFLZQLH Âą ]V]RNRZDĂź MHÄžOL WH-­ ZabĂłjczo skuteczne wystÄ…pienia puPDW WHJR Z\PDJD

bliczne

7HPDW Z\VWąSLHQLD  L MHJR VWUHV]F]HQLH Temat wystąpienia jest jednym z waşniejszych jego elementów. Nie ma nic gorszego, niş publiczność nie mogąca zapamiętać tematu i powtórzyć go zaraz po zakończeniu wystąpienia. Temat powinien być krótki i zachęcający do wzięcia udziału (nawet, jeśli publiczność została przymuszona do udziału). Niestandardowy, zaskakujący lub szokujący temat moşe od początku przykuć uwagę publiczności i nastawić ją pozytywnie. Nudny, długi – wprost przeciwnie.

z Zasady BHP w twoim miejscu pracy Âœ Nagrody Darwina za gĹ‚upotÄ™ w pracy? z Przepisy ruchu drogowego Âœ Jak nie dać siÄ™ zabić na drodze? z UsĹ‚ugi Ĺ›wiadczone w modelu chmury obliczeniowej w sĹ‚uĹźbie edukacji Âœ Nowoczesna i mobilna edukacja w polskiej szkole to bujanie w chmurach?

Temat musi być dobrany do publiczności i odpowiadać jej wraşliwości oraz okolicznościom wystąpienia. Nie wszystkie z powyşszych tematów nadają się dla uczniów – szczególnie szkół podstawowych.

:VND]yZND 7HPDW Z IRUPLH S\WDQLD PD ]GH-­ F\GRZDQLH ZLĊNV]ą VLåĊ HNVSUHVML L MHVW OHSLHM ]DSDPLĊW\ZDQ\ SU]H] SXEOLF]QRĞß ¹ V]F]HJyOQLH MHĞOL WUD-­ ¿D Z REV]DU ]DLQWHUHVRZDQLD VåX-­ FKDF]\ 3R]D VDP\P WHPDWHP QD SR-­ F]ąWNX Z\VWąSLHQLD QDOHĪ\ VWUHĞFLß MHJR SU]HELHJ 3U]\ NUyWNLFK SUH-­ ]HQWDFMDFK QLH ]DZV]H ZDUWR SRGD-­ ZDß V]F]HJyåRZ\ NRQVSHNW 0RĪQD QDWRPLDVW SRZLHG]LHß MDNLPL ]D-­ JDGQLHQLDPL VLĊ ]DMPLHP\ L Z MD-­ NLHM NROHMQRĞFL OXE LOH LFK EĊG]LH E\ SXEOLF]QRĞß ZLHG]LDåD F]HJR VLĊ VSRG]LHZDß 1DOHĪ\ SDPLĊWDß ĪH VWUHV]F]HQLH QLH SRZLQQR E\ß ]E\W GåXJLH 1LH ZLĊFHM QLĪ GZD ¹ WU]\ NUyWNLH ]GDQLD

.RQWHNVW WHFKQLF]Q\  Z\VWąSLHQLD Zanim zaczniemy planować wystąpienie, tworzyć konspekt, a następnie pracować nad planszami i innymi pomocami wizualnymi, musimy w przystępny sposób określić techniczne i organizacyjne ramy naszej prezentacji.

,OH PDP\ F]DVX" Churchil, uznawany za jednego z najlepszych i najbardziej porywających mówców zapytany, ile czasu poświęca na przygotowanie swojego przemówienia, stwierdził, şe jeśli ma mówić 10 minut ­ potrzebuje tygodnia. Jeśli godzinę‌­ to godzina na przygotowanie wystarczy. Jeśli moşe mówić ile zechce, moşe zacząć natychmiast.

Innymi słowy: im bardziej syntetyczna prezentacja, tym więcej czasu powinny nam zająć przygotowania.

*UXG]LHÄ”

9

6DOD L MHM SDUDPHWU\ Do dobrego zaplanowania wystąpienia przydatna jest wiedza na temat sali. Parametry, które warto znać, to między innymi: z Wielkość sali z Ustawienie krzeseł z Miejsce na scenie na komputer i notatki z Brak barier między prelegentem (sceną) i publicznością z Miejsce na odłoşenie rzeczy niepotrzebnych (teczka, parasol, płaszcz) z Miejsce na odłoşenie eksponatów z Standardowe wyposaşenie (patrz ­ następny punkt) Znajomość tych parametrów pozwala lepiej się przygotować. Na przykład w małej sali moşe nie być moşliwości skorzystania z rozwieszonej dodatkowo mapy, tablicy lub flipchartu. Naleşy to uwzględnić i przewidzieć mapę w formie grafiki wyświetlonej na slajdzie. Więcej informacji na temat aranşacji sali, prawidłowego ustawienia krzeseł oraz innych mebli w dalszej części tekstu, w punkcie: Jak zaaranşować salę?

:VND]yZND -HĞOL QLH PRĪHP\ VNRU]\VWDß ] WD-­ EOLF\ OXE ÀLSFKDUWX WR LFK IXQNFMĊ PRĪH SHåQLß GRW\NRZ\ HNUDQ MH-­ ĞOL QDV] QRWHERRN WDNLP G\VSRQXMH SRGåąF]RQ\ GR QLHJR WDEOHW JUD¿F]-­ Q\ OXE WDEOLFD PXOWLPHGLDOQD :DU-­ WR WDNĪH Z]Ląß SRG XZDJĊ ĪH SHZ-­ QH U]HF]\ SRZLQQLĞP\ SUH]HQWRZDß ZåDĞFLZLH W\ONR ] XĪ\FLHP WDEOLF\ OXE MHM RGSRZLHGQLND ­ QS UR]ZLą-­ ]\ZDQLH UyZQDĔ PDWHPDW\F]Q\FK ¿]\F]Q\FK F]\ FKHPLF]Q\FK

z z z z

Eksponaty Mapy Plakaty Inne ‌

Jeśli wystąpienie dotyczy matematyki, chemii czy fizyki ­ uşycie tablicy moşe być konieczne. Rozpisanie lub rozrysowanie na şywo ze słuchaczami pewnych zagadnień moşe mieć kluczowe znaczenie dla ich zrozumienia. Jednak wiedząc, şe nie będzie takiej moşliwości, moşna się odpowiednio przygotować.

:VND]yZND 3U]\JRWRZXMąF Z\VWąSLHQLH ZDU-­ WR WDNĪH UR]ZDĪ\ß SODQ DZDU\MQ\ 7R ]QDF]\ ZLHG]LHß FR ]URELß MHĞOL LQWHUQHW DNXUDW SU]HVWDQLH G]LDåDß SURMHNWRU RGPyZL SRVåXV]HĔVWZD OXE HNVSRQDW\ QLH GRMDGą QD F]DV

,OH RVyE ZHĨPLH XG]LDå  Z Z\VWąSLHQLX" W małej grupie moşemy uşyć małych eksponatów. Jesteśmy w stanie zaprosić ludzi blişej, aby je zademonstrować lub podejść do kaşdego z osobna. W większej jednak musimy skorzystać z wizualizera, pokazać obiekt na slajdach lub skorzystać z techniki wielkiego powiększenia.

Liczba osób będzie waşna równieş ze względu na wydruk materiałów (jeśli je przewidujemy) czy nagłośnienie sali i moşliwość skorzystania z mikrofonu oraz podłączenia dźwięku z komputera do głośników (jeśli zamierzamy wyświetlić film lub skorzystać z podkładu audio).

2 NWyUHM JRG]LQLH" &R PRĪHP\ PLHß GR G\VSR]\-­ FML SRGF]DV Z\VWąSLHQLD" z z z z z

10

Komputer Projektor Internet (jak szybki?)

TablicÄ™ multimedialnÄ… TablicÄ™

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

To waşny aspekt. Od niego zaleşy, czy publiczność będzie zaspana czy moşe zmęczona. Jaka będzie zdolność percepcji grupy? Podczas prelekcji o nieodpowiedniej porze (wcześnie rano, późnym wieczorem) trzeba odpowiednio rozplanować omawiany materiał i akcenty. Więcej pytań do publiczności, jak równieş dygresji i anegdot ma

szansę pobudzić publikę i spowodować bardziej zaangaşowane uczestnictwo.

3U]\MGą ] ZåDVQHM ZROL F]\ ] SU]\PXVX" Jeśli publiczność została zmuszona do uczestniczenia w naszym wystąpieniu ­ mamy trudniejsze zadanie. Najwaşniejsze moşe okazać się przedstawienie jej korzyści wynikających z tego faktu. Trzeba się zastanowić, jaki poşytek moşe dla niej wyniknąć i przedstawić go na samym początku.

Podstawowe  FHFK\ GREUHJR Z\VWąSLHQLD Znajomość podstawowych zasad decydujących o dobrym wystąpieniu ułatwi nam jego zaplanowanie. Zarówno pod kątem merytorycznym, artystycznym, jak równieş technicznym. Pozwoli nam takşe omówić bardziej szczegółowo zaplanowanie treści, pomocy wizualnych oraz opowiedzieć o tym, jak zachowywać się na sce-

śmy. Uwaşajmy ­ nie moşemy krzyczeć na publiczność. Jeśli mamy problem z głośną, acz spokojną wypowiedzią ­ warto zadbać o moşliwość skorzystania z nagłośnienia. z Językiem i słownictwem dopasowanym do publiczności ­ dlatego poznanie publiczności jest takie waşne. Gdy mówimy do uczniów czy studentów ­ uşyjemy raczej języka opisowego. Do kolegów po fachu ­ zastosujemy słownictwo związane z naszym zawodem. Jeśli zamienimy sposób mówienia ­ jedni nic nie zrozumieją, drudzy będą się nudzić, moşliwe nawet, şe wyjdą.

nie. Zasady sÄ… proste do zdefiniowania.

Mów zrozumiale, nie czytaj i nie recytuj, cały czas miej na uwadze cel (przyświecający tobie oraz publiczności), nie oszukuj oraz nie przepraszaj niepotrzebnie ­ a dostaniesz owację na stojąco.

0yZLß ]UR]XPLDOH Pamiętajmy, şe występujemy nie dla siebie. Dlatego trzeba mówić do ludzi i dla ludzi. Rozmawiajmy więc, a nie przemawiajmy. Zawsze zakładajmy, şe prezentowane zagadnienia są dla publiczności nowe. Waşne jest sprawiać naszą wypowiedzią wraşenie, şe bardzo dobrze znamy się na temacie, ale nie być zarozumiałym i nie przechwalać się. Przygotowując swoją wypowiedź a następnie trenując ją, warto wziąć pod uwagę, aby mówić: z Powoli i zrozumiale, a nie zbyt szybko ­ nie moşemy sprawiać wraşenia, şe spieszymy się na pociąg. Nasza wypowiedź nie moşe być beznamiętna. Powinniśmy zmieniać natęşenie i tempo wypowiedzi. z Wyraźnie (takşe głośno) – w ostatnim rzędzie muszą nas rozumieć, bez domyślania się, co powiedzieli-

:VND]yZND 8QLNDMP\ RSRZLDGDQLD GRZFLSyZ QD SRF]ąWNX Z\VWąSLHQLD 7DN ]ZD-­ Q\ GRZFLS SURZDG]ąFHJR QDMF]Ċ-­ ĞFLHM MHVW ĪHQXMąF\ GOD SXEOLF]QRĞFL D SU]\QDMPQLHM GOD MHM F]ĊĞFL &RĞ FR Z\GDMH VLĊ ĞZLHWQą DQHJGRWą RSR-­ ZLDGDQH ]QDMRP\P SU]\ NDZLH ZLH-­ F]RUHP Z F]DVLH Z\VWąSLHQLD PRĪH WUDFLß VHQV

z Poprawnie gramatycznie oraz stylistycznie. Język mówiony róşni się od pisanego. Jego zaletą jest takşe to, şe czasem popełniamy lapsusy językowe (świadomi prezenterzy czasem celowo stosują taki zabieg ­ np. aby rozbawić publiczność). Jednak nie pozostawiajmy nic przypadkowi ­ przetrenujmy dobrą wypowiedź. z Prostymi zdaniami ­ nie wielokrotnie złoşonymi. To ułatwia rozumienie i zapamiętywanie. W dodatku powinien być to język prosty, uşywany na co dzień. Unikajmy şargonu, nowomowy, skrótów oraz języka zbyt „unaukowionego�. z Anegdoty, cytaty, porównania oraz przykłady, których uşyjemy w czasie wystąpienia, powinny być dopasowane do publiczności. Zrozumiałe dla słuchaczy i zgodne nie tylko z tematem prezentacji, ale takşe z kulturą, ich wiekiem, wyznaniem. Nie mogą obraşać publiczności i godzić w jej przekonania. Nie powinny (chyba şe przyjmiemy świadomie takie załoşenie) szokować.

:VND]yZND &R UR]XPLHV] ]H ]GDQLD Ä1LHRJUD-­ QLF]RQ\ SRGPLRWRZR ]DNUHV PRF\ ZLąĪąFHM VWDQRZLRQ\FK SU]HSLVyZ NWyUH PRJą UHJXORZDß ]DFKRZDQLH NDĪGHM NDWHJRULL DGUHVDWyZ Z GD-­ Q\P SDĔVWZLH´" 1R ZåDĞQLH 8QL-­ NDM WHJR W\SX MĊ]\ND 3DPLĊWDMP\ ĪH SRZ\ĪV]H ]DVDG\ GRW\F]ą QLH W\ONR WHJR FR SRZLH-­ P\ DOH F]ĊĞFLRZR UyZQLHĪ WHJR FR ]DPLHĞFLP\ QD VODMGDFK

1LH F]\WDß L QLH XF]\ß VLĊ QD SDPLĊß Pewnie wielokrotnie mieliście wątpliwą przyjemność uczestniczyć w „czytanych wystąpieniach�. Z trudem kryliście senność, ziewanie, czy wybuch irytacji. Ale nie moşe nas to dziwić, bo mało kto ma zdolności aktorskie i potrafi w czytany tekst włoşyć emocje, regulować natęşenie głosu i tempo wypowiedzi. Większość z nas skupi się na poprawnym odczytaniu tekstu, co takşe potrafi sprawić problem. Szczerze? Sam wolę przeczytać taki tekst, niş go wysłuchać w sali.

Podobne odczucia wywyłamy, gdy tekstu nauczymy się na pamięć. Oczywiście ­ jest to moşliwe. Ale mało kto jest w stanie tego dokonać w taki sposób, by odegrać swoją rolę jak w teatrze. Zazwyczaj wady recytowanego referatu są podobne do czytania z kartki. Dochodzi do tego jeszcze moşliwość zablokowania się, gdy zapomnimy jakiejś frazy czy wyraşenia. Nie uczmy się więc na pamięć tekstu wystąpienia. Zapamiętujmy idee.

Co zrobić, jeśli mam obawę, iş zapomnę waşne daty, definicje czy równania? Oczywiście zanotować. Przygotować sobie notatki. Ale notatki, to notatki ­ nie tekst wystąpienia. Powinny zmieścić się na jednej kartce. Inaczej moşemy mieć problem z odnalezieniem odpowiedniego zapisu. W takiej sytuacji widziałem wielokrotnie prelegenta, któremu notatki się rozsypały i zamiast pomóc ­ spowodowały więcej szkody. Notatki powinny zawierać tylko hasła. Powinny

*UXG]LHÄ”

11

być czytelne, a więc napisane duşą czcionką lub, lepiej, wydrukowane.

:VND]yZND 3RGF]DV Z\VWąSLHQLD QRWDWNL SR-­ ZLQQ\ OHĪHß ] ERNX QLHZLGRF]QH GOD SXEOLF]QRĞFL 3UHOHJHQW ĞFLVND-­ MąF\ QHUZRZR QRWDWNL Z UĊNX SRG-­ F]DV FDåHJR Z\VWąSLHQLD VSUDZLD ZUDĪHQLH QLHSU]\JRWRZDQHJR 1D-­ ZHW MHĞOL GR QLFK QLH ]DMU]\ $ ]D-­ ]Z\F]DM QLH ]DJOąGD OXE UREL WR QLH-­ ]Z\NOH VSRUDG\F]QLH

:LHG]LHß SR FR  VLĊ PyZL F]\OL MDNL MHVW FHO Z\VWąSLHQLD Tylko wówczas jesteśmy w stanie odpowiednio opracować treść naszej prezentacji, kiedy znamy jej cel. Wówczas moşemy przyjąć koncepcje pozwalającą osiągnąć cel i dać publiczności to, co chciałaby wynieść z naszego wystąpienia.

1LH RV]XNLZDß Jest bardzo waşne, szczególnie gdy o wystąpieniu rozmawiamy z młodzieşą, by podkreślić, şe nie wolno oszukiwać podczas prezentacji. Raczej mało prawdopodobne, byśmy sami umieścili w naszym wystąpieniu kwestie, których nie jesteśmy pewni.

:VND]yZND : SUDF\ ] XF]QLDPL NWyU]\ RWU]\-­ PDMą ]DGDQLH SU]\JRWRZDQLD SUH-­ ]HQWDFML WHQ ZąWHN QDOHĪ\ V]F]H-­ JyOQLH GRELWQLH Z\MDĞQLß 1DOH-­ Ī\ LP ]ZUyFLß XZDJĊ ĪH ]QDOH]LR-­ QH LQIRUPDFMH V]F]HJyOQLH JG\ SR-­ FKRG]ą ] ,QWHUQHWX SRZLQQ\ E\ß VSUDZG]RQH WDNĪH ] LQQ\P QLH]D-­ OHĪQ\P ĨUyGåHP Jeśli ze strony publiczności padnie pytanie, na które nie znamy odpowiedzi ­ naleşy się do tego przyznać. Jeśli w dodatku

12

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

wykracza poza tematykę, którą omawiamy, wówczas moşemy spokojnie powiedzieć: „Niestety, nie jestem pewien odpowiedzi na to pytanie, ale moşemy umówić się po wystąpieniu (proszę przesłać mi pytanie mailem) ­ sprawdzę i odpiszę do Pana/Pani.�

Jeśli znamy odpowiedź na pytanie, lecz tą kwestię będziemy omawiać za kilka slajdów, a udzielenie jej w tym momencie popsuje plan prezentacji i moşe spowodować, şe pozostała cześć publiczności zgubi się w naszym wywodzie ­ spokojnie odpowiedzmy, şe za chwilę do tej kwestii dojedziemy i ją wyjaśnimy. Nie ma nic gorszego w czasie wystąpienia od prelegenta, który przewija kilka slajdów (lub przekłada np. foliogramy), odnajduje właściwy, wyświetla go i odpowiada na pytanie. Nie dość, şe publiczność się gubi, to zdarza się takşe, şe sam prelegent nie umie się odnaleźć i kontynuować wypowiedzi.

Co się moşe stać, jeśli skłamiemy? Duşa szansa, şe ktoś z publiczności wstanie i wytknie nam oszustwo. Wówczas stracimy zaufanie publiczności, stracimy tym samym pewność siebie i zazwyczaj wystąpienie zakończy się klęską.

8ZDJD .UHDW\ZQRĞß L SRSHåQLDQLH EåĊGyZ ]DZV]H FKRG]ą Z SDU]H :LĊNV]RĞß Z\QDOD]NyZ QLH SRZVWDåDE\ EH] GXĪHM OLF]E\ SUyE L SRSHåQLDQ\FK EåĊGyZ 7\ONR Z WHQ VSRVyE PDP\ V]DQVĊ E\ß LQQRZDF\MQL 3R]ZyOP\ ZLĊF VRELH L QDV]\P XF]QLRP QD SRSHåQLDQLH SRP\åHN 2F]\ZLĞFLH SU]\JRWRZXMP\ VLĊ WDN GREU]H MDN WR PRĪOLZH $OH QLH EyMP\ VLĊ WHJR ĪH F]HJRĞ PRĪHP\ QLH ZLHG]LHß 1LH EyMP\ VLĊ GR WHJR SU]\]QDß

1LH SU]HSUDV]Dß W szczególności za błędy niezawinione.

Wielokrotnie podczas róşnego rodzaju konferencji, seminariów czy wystąpień miałem okazję obserwować jak prelegent wręcz kajał się przed publiką‌ Szczególnie lubię, gdy ktoś przeprasza za coś, czego nie zrobił.

Inaczej mĂłwiÄ…c (a raczej piszÄ…c) za coĹ›, co

w istocie nie miało miejsca. Na przykład (autentyczne): z „W tym miejscu planowałem pokazać Państwu mapkę, niestety nie udało mi się odpowiedniej znaleźć, za co serdecznie przepraszam� z „Chciałam tutaj wprowadzić animację, ale nie wiedziałam jak to zrobić, a syn wyjechał na wakacje�.

Kto by się o tym dowiedział, gdyby nie informacja prelegenta?

Nie przepraszajmy takşe za błędy zawinione. Nie tłumaczmy się, şe nie mieliśmy czasu przygotować się lepiej do wystąpienia, zrobić lepszych slajdów. To publiczność niech sama oceni. Czasem do złych slajdów zdarzają się dobre wypowiedzi. Po co samemu się dyskredytować? W dodatku taki komunikat przez publiczność zostanie odebrany: „Aha, nie byliśmy wystarczająco waşni, by dostać coś lepszego�.

Nie przepraszajmy takşe za wczesną lub późną porę ­ to nie nasza wina (najczęściej).

:VND]yZND :SDGNL ]GDU]DMą VLĊ QDZHW QDMOHS-­ V]\P 0LPR VWDUDQQHJR L EDUG]R GRNåDGQHJR SU]\JRWRZDQLD L SU]H-­ ßZLF]HQLD &]DVHP GR JåRVX GR-­ FKRG]ą SUDZD 0XUSKLHJR L Z QDM-­ PQLHM RGSRZLHGQLP PHPHQFLH ]D-­ ZRG]L VSU]ĊW OXE RSURJUDPRZD-­ QLH 3U]\NåDGHP PRĪH E\ß MHGHQ ] QDMOHSV]\FK SUH]HQWHUyZ L V]Rå-­ PHQyZ ¹ 6WHYH -REV NWyUHJR Z\-­ VWąSLHQLD E\å\ ]DZV]H GRSLĊWH QD RVWDWQL JX]LN 3RGF]DV QLFK MHGQDN WDNĪH ]GDU]Då\ VLĊ V\WXDFMH VWUHVR-­ ZH 1D SU]\NåDG SRGF]DV SUH]HQ-­ WDFML $SSOH 79 JG\ 6WHYH ]DSRZLH-­ G]LDå SRND] ]GMĊß ] VHUZLVX )OLFNU ¹ HNUDQ ]JDVå 6WHYH SU]H] FKZL-­ OĊ RNRåR VHNXQG SUyERZDå SUREOHP UR]ZLą]Dß FR VNRĔF]\-­ åR VLĊ MHGQDN ¿DVNLHP : W\P PR-­ PHQFLH SRZLHG]LDå REDZLDP VLĊ ĪH Ä)OLFNU´ QLH XGRVWĊSQLD WDNLFK ]GMĊß , SU]HV]HGå GR GDOV]HM F]Ċ-­ ĞFL SUH]HQWDFML :QLRVHN MHVW MHGHQ ¹ MHĞOL ]GDU]\ VLĊ FRĞ QLHRF]HNLZD-­ QHJR ¹ QLH SU]HMPXMP\ VLĊ NRQW\-­ QXXMP\ Z\VWąSLHQLH 1LH SU]HSUD-­ V]DMP\ V]F]HJyOQLH ZyZF]DV JG\ QLH MHVW WR QDV]ą ZLQą

ÇŒÄ§Ć‘Ä‘ // WĆŒĹ˝ĹŠÄžĹŹĆšĹ˝Ç Ä‚ĹśĹ?Äž Ç Ç‡Ć?ĆšÄŒĆ‰Ĺ?ĞŜĹ?Ä‚ Gdy znamy odpowiedzi na pytania dotyczÄ…ce tematu i celu prezentacji, jak rĂłwnieĹź technicznych oraz organizacyjnych warunkĂłw naszego wystÄ…pienia (np. liczby osĂłb, sali, czasu wystÄ…pienia) ­ moĹźemy dobrać wĹ‚aĹ›ciwÄ… dla niego konstrukcjÄ™, jak rĂłwnieĹź opracować rozpoczÄ™cie i zakoĹ„czenie, ktĂłre zapadnÄ… w pamięć.

5R]SRF]ĊFLH  Z\VWąSLHQLD Typowy plan wystąpienia: z przywitanie i przedstawienie się, z przedstawienie tematu wystąpienia i jego krótkie streszczenie, z przedstawienie planu prezentacji, z przejście przez kolejne punkty planu i rozwinięcie związanej z nimi tematyki, z podsumowanie i przedstawienie konkluzji, z czas na pytania, z zakończenie podziękowaniem i pozostawieniem kontaktu do siebie.

Zastosowanie tego schematu jest prawidłowe i właściwe, ale‌ poniewaş jest często stosowany, stał się nudny. Gdy widzimy tego typu rozpoczęcie prelekcji, moşemy domyślać się (i często mamy rację), jak będzie wyglądała całość.

Na początku kaşdego wystąpienia naleşy przedstawić się publiczności, zrobić krótkie streszczenie czy wprowadzenie do omawianego tematu, powiedzieć, dlaczego się nim zajmujemy. Nie poświęcajmy jednak na to zbyt wiele czasu i slajdów. Szczególnie nie naleşy się zbytnio rozwodzić nad przedstawieniem siebie i instytucji, którą reprezentujemy lub dokonanych osiągnięć. Wypowiedzenie zdań typu: „Nasza firma jest największą na rynku i od roku‌� lub „Nasza szkoła zdobyła pierwsze miejsce w matematycznej olimpiadzie gimnazjalistów juş czwarty raz rok po roku‌� ­ zabiera cen-

ny czas, a publiczność za tym nie przepada.

Warto takşe zauwaşyć, şe publiczność zazwyczaj nie przychodzi posłuchać naszego şyciorysu - chyba, şe to nasz benefis. Warto więc na początek zastanowić się nad rozpoczęciem.

:VND]yZND 3DPLĊWDMP\ ĪH QDMZ\ĪV]D XZDJD SXEOLF]QRĞFL SU]\SDGD QD SLHUZ-­ V]H PLQXW 3yĨQLHM PXVL QDVWą-­ SLß Ä]ZURW DNFML´ DE\ XZDJĊ XWU]\-­ PDß -HGQDN DE\ SXEOLF]QRĞß ]D-­ LQWHUHVRZDß QD SRF]ąWNX QDV]H-­ JR Z\VWąSLHQLD PDP\ W\ONR RNRåR VHNXQG 7H VHNXQG\ GHF\GX-­ Mą F]\ SXEOLF]QRĞß EĊG]LH ]DLQWH-­ UHVRZDQD GDOV]ą F]ĊĞFLą F]\ SU]H-­ VWDQLH VåXFKDß 1LH ZDUWR LFK ]PDU-­ QRZDß Rozpoczęcie powinno być mocne i charakterystyczne ­ zapadać w pamięć, bo uwaga publiczności jest wówczas najwyşsza. Rozpocząć moşna na wiele sposobów. Klasycznie i formalnie ­ czyli w sposób opisany wyşej. Moşna takşe opowiedzieć krótką historię wprowadzającą do zagadnienia. Na przykład mając prelekcję o zdrowym trybie şycia moşna pokazać zdjęcie siebie ­ z widoczną nadwagą. Pokazujemy, jak wyglądaliśmy przed zastosowaniem w praktyce tego, o czym będziemy mówili. W ten sposób zidentyfikowaliśmy problem. Następnie moşemy powiedzieć, jak wiele zmieniło się na korzyść od czasu zaprzestania wizyt w barach szybkiej obsługi - wyglądamy atrakcyjniej, nie męczymy się wchodząc na drugie piętro, moşemy chodzić na długie spacery z psem.

W ten sposób wywołujemy emocje, skupiamy uwagę (nagle opowiadamy historię, a nie wygłaszamy prelekcję). Pokazujemy korzyści, jakie moşna odnieść. Następnie, skupiwszy juş uwagę publiczności, moşemy pokazać rozwiązanie ­ jak udało nam się osiągnąć sukces.

Podobny schemat moşemy zastosować przy innych tematach. Na przykład oma-

*UXG]LHÄ”

13

wiając temat z historii moşemy zidentyfikować problem, z jakim musiała zmierzyć się konkretna osoba. Następnie pokazać wybraną drogę (rozwiązanie) oraz jakie efekty to przyniosło (korzyści, straty).

Rozpocząć moşemy równieş od wyświetlenia fragmentu filmu wprowadzającego do zagadnienia, pokazującego kontekst omawianej problematyki (pamiętajmy, by nie był zbyt długi). Moşemy takşe podejść do zagadnienia w sposób aktorski. Uczniowie potrafią odegrać krótką scenę teatralną, aby wprowadzić publiczność w odpowiedni nastrój. Wzniosłe lub literackie rozpoczęcie moşemy uzyskać poprzez zadanie pytań retorycznych czy przytoczenie cytatu.

Przy krótkich wystąpieniach z pewnych punktów typowego planu wystąpienia nie moşna, ale wręcz naleşy zrezygnować lub mocno je ograniczyć. Część z nich moşna pominąć ze względu na przyjętą konstrukcję i styl prezentacji. Jeśli wystąpienie ma trwać 10-15 minut, to często nie ma sensu przedstawiać szczegółowego planu. Wystarczy powiedzieć na przykład, şe skupimy się na trzech waşnych zagadnieniach i od razu przejść do pierwszego z nich.

'REyU NRQVWUXNFML  Z\VWąSLHQLD Niezaleşnie od wyboru konkretnej konstrukcji i metody przeprowadzenia prezentacji, warto ją zbudować wokół trzech ­ maksymalnie czterech głównych wątków.

Najlepsi prezenterzy tak postępują, gdyş nasz mózg łatwiej przyswaja informacje podzielone na tego typu porcje. Nawet jeśli zapamiętujemy numer telefonu ­ dzielimy go na trzy lub cztery części. Nie zapamiętujemy go jako ciągu cyfr. Warto więc stosować podział naturalny dla naszego mózgu. Prawdopodobieństwo, şe ktoś zapamięta 10 ­ punktowy plan naszej prezentacji spada do zera. Jeśli jednak będzie podzielona na trzy części a rozpoczynając kaşdą z nich wyodrębnimy trzy główne punkty lub wątki ­ szansa jest o wiele większa.

Jedną z najbardziej popularnych, a jednocześnie efektywnych, konstrukcji wystąpie-

14

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

nia jest podejście problem-rozwiązanie-korzyści. Na początku identyfikujemy problem, który dotyka większości naszej publiczności. Następnie opisujemy, w jaki sposób moşemy go rozwiązać i jaki dodatkowe korzyści z zastosowania wybranej przez nas metody wynikają. Zaczynając od problemu przykuwamy uwagę. Kończąc na korzyściach wzmagamy zainteresowanie przedstawioną metodą. Korzystamy takşe z wiedzy, şe uwaga publiczności jest największa na początku i na końcu wystąpienia.

Konstrukcję wystąpienia często łączy się z metodą przedstawiania kolejnych kroków rozumowania. W ten sposób moşna przedstawić zarówno działanie algorytmu, jak równieş samo jego powstanie. Moşemy rozwaşyć za i przeciw stosowania danej metody, rozwiązania, substancji. Przedstawiamy publiczności nasz tok rozumowania.

Uzupełnieniem jest konstrukcja pytań i odpowiedzi. Kolejne slajdy (plansze, czy momenty naszego wystąpienia) stanowią odpowiedź na pytanie wynikające z poprzednich. Jednocześnie kończąc omawianie konkretnej planszy powodujemy, şe

w umysłach publiczności rodzi się kolejne pytanie. Staje się ono tytułem następnego slajdu, który omawiając odpowiadamy na nie. I tak do końcowej konkluzji. Taka konstrukcja pozwala na zgrabne łączenie w logiczną całość kolejnych plansz czy slajdów.

:VND]yZND 'REU\P SRGHMĞFLHP GR NRQVWUXRZD-­ QLD Z\VWąSLHQLD MHVW ]DVWRVRZDQLH PHWRG\ 6QXFLD &\IURZ\FK 2SRZLH-­ ĞFL OXE 3HFKD NXFKD NWyUH RSLVXMH-­ P\ Z RGG]LHOQ\FK DUW\NXåDFK Jeśli zaleşy nam na przekazaniu faktów, które publiczność powinna zapamiętać, wówczas warto rozwaşyć zastosowanie techniki mapy pamięci i skojarzeń. Mapę moşna przygotować w dedykowanej aplikacji albo przedstawić na slajdach lub w postaci „prezi-tacji�. Takie podejście moşe okazać się znacznie skuteczniejsze od tradycyjnego przygotowania kolejno wyświetlanych slajdów.Program Prezi umoşliwia zaprojektowanie wystąpienia, które nie musi być linio-

tać warto o podziale całości na trzy-cztery części, o czym pisałem wcześniej.

(NVSRQDW\ L LQQH SRPRFH ZL]XDOQH

we, to znaczy zbudowane z następujących po sobie plansz. Takie podejście jest możliwe, ale przede wszystkim prelegent w czasie wystąpienia ma swobodę zmiany kolejności omawiania poszczególnych zagadnień. Ten sposób bywa znacznie bardzie elastyczny.

Więcej informacji na temat tego nieco innego podejścia do przygotowania wystąpienia i samego programu Prezi w artykule Agnieszki Borowieckiej - „Prezi-ntacja - inny wymiar prezentacji”.

3ODQ SUH]HQWDFML Nie zawsze należy pokazywać i omawiać plan prezentacji. Jest to wskazane przy dłuższych prezentacjach. Pokazanie i omówienie planu oraz jego powtórzenie przy przejściach do kolejnych wątków jest dobrym pomysłem. Pozwala osobom, które przez jakiś czas nie śledziły naszego wystąpienia, zorientować się, w którym momencie jesteśmy, co omawiamy i włączyć się ponownie w tok naszego rozumowania. Przy krótkich, 10-15 minutowych, prezentacjach zazwyczaj nie ma takiej potrzeby.

Przy tworzeniu planu prezentacji pamię-

Użycie eksponatów zależy głównie od czasu, jakim dysponujemy na wystąpienie oraz liczebności grupy. Należy dobrze przemyśleć, czy użycie eksponatów pomoże, czy zaszkodzi naszej prelekcji.

Przy małej grupie osób nawet niewielki eksponat (np. bryłę węgla kamiennego czy soli) możemy zademonstrować zapraszając wszystkich bliżej. Przy większej grupie, eksponat powinien być dobrze widoczny z większej odległości. Jeśli grupa jest duża a eksponat mały, wówczas należy dać go publice do obejrzenia indywidualnie. To jednak zawsze wiąże się z rozproszeniem uwagi ­ na ten czas musimy przerwać wystąpienie, poczekać aż wszyscy zapoznają się z eksponatem i kiedy do nas wróci ­ spróbować ponownie skupić uwagę na naszej wypowiedzi. Jeśli jednak wystąpienie jest krótkie, zysk z zastosowania eksponatu może być nieadekwatny do straconego czasu.

Rozważając użycie eksponatu i wręczenie go publiczności trzeba się zastanowić nad momentem, w którym eksponat zostanie przekazany. Przed prezentacją publiczność jeszcze nie wie, na co powinna zwrócić uwagę. W trakcie ­ zawsze wiąże się to z rozproszeniem uwagi, ale jest to najlepsza metoda bo dajemy eksponat w momencie, gdy jest to najbardziej uzasadnione. Po prezentacji ­ też jest to dobry moment. Jednak jeśli prezentacja ma miejsce podczas konferencji, gdzie zaraz po naszym wystąpieniu następuje następne… dajemy eksponaty tylko wówczas, gdy nie lubimy osoby po nas występującej. Na pewno w ten sposób skutecznie odwrócimy uwagę uczestników od tego, co ma do powiedzenia.

Korzystanie z małych eksponatów może nie być uzasadnione, gdy mamy mało czasu a planujemy dać je publiczności do obejrzenia. Każda taka sytuacja spowoduje bowiem

rozproszenie uwagi. Zabierze to cenny czas, który zazwyczaj można zużytkować bardziej produktywnie. Warto skorzystać w takiej sytuacji z wizualizera lub innych możliwości technicznych (patrz: Jak przygotować pomoce wizualne?).

Sytuacja jest podobna w przypadku innych pomocy wizualnych. Przy małej grupie warto korzystać ze standardowych, rozwieszanych map geograficznych czy historycznych. Jednak gdy występujemy na dużej sali przed liczną publicznością, standardowe mapy będą o wiele za małe. Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie powiększenia mapy na slajdzie, lub skorzystanie z serwisów typu Google Maps (maps.google.pl) lub aplikacji Google Earth (www.google. com/intl/pl/earth).

Powiązanie kolejnych slajdów między sobą Niezależnie od dokonanego wyboru konstrukcji wystąpienia należy pamiętać, że powinno tworzyć logiczną całość, a jeśli stosujemy pomocnicze plansze-przejście między nimi powinno być gładkie, logiczne i nie pozostawiać wrażenia, że omawiamy zupełnie niezwiązane ze sobą fragmenty.

Przykład przejścia zachowującego powiązanie między slajdami Dokonujemy autoprezentacji i mamy dwie kolejne plansze - o naszej rodzinie i o naszym domowym zwierzątku. Gdy kończymy omawiać naszą rodzinę i przechodzimy do slajdu ze zwierzątkiem mówimy: większość członków mojej rodziny, poza moją siostrą, uwielbia mojego zwierzaka (na ekranie pojawia się nowy slajd i tytuł Domowe zwierzątko Janusza). Tuptuś jest uroczy (na ekranie pojawia się podpis Tuptuś). Jednak Kasia tego nie dostrzega przez pryzmat jego ośmiu łapek (na ekran wchodzi zdjęcie pająka ptasznika).

I dalej już kontynuujemy omawiać zwierzątko.

Nawiązanie między slajdem dotyczącym członków rodziny i domowego zwierzątka w postaci pająka ptasznika jest bardzo naturalne dzięki odwołaniu się do stosunku między nimi (lubią, nie lubią).

*UXG]LHĔ

15

Zakończenie wystąpienia Uwaga publiczności rośnie zawsze, gdy wypowiadamy słowa: „Na zakończenie chciałbym‌� lub „Podsumowując‌�. Zazwyczaj wszyscy zaczynają słuchać z uwagą by dowiedzieć się, o czym było wystąpienie - Uwaga ta jednak nie będzie utrzymywała się zbyt długo. By ją maksymalnie wykorzystać zakończenie musi być bardzo dobrze zaplanowane. Przede wszystkim musi być krótkie, zwięzłe i rzeczowe. Jeśli je przeciągniemy ­ uwaga zacznie spadać.

Podsumowanie lub zakończenie nie musi być (i zazwyczaj nie powinno) powtórzeniem wszystkich punktów prezentacji.

Powinno jednak być przeprowadzone zgodnie z planem i konstrukcją wystąpienia, by ułatwić jego zrozumienie publiczności. Powinno zawierać przesłanie lub konkluzję łatwą do zrozumienia i zapamiętania.

Jeśli na początku zadaliśmy pytania retoryczne ­ moşemy się do nich odnieść („Teraz chyba państwo nie macie wątpliwości czy‌�). Jeśli cytat ­ to moşemy go powtórzyć, zaprzeczyć, przytaknąć.

Projektowanie analogowe, czyli dlaczego zacząć od kartki?

Wystąpienie naleşy zacząć projektować bez komputera. Zasiadanie przed programem do tworzenia prezentacji jest najczęstszym i jednocześnie kardynalnym błędem. Zebranie myśli i ich zapisanie na kartce pozwala spokojnie zastanowić się nad treścią prezentacji. Nie ogranicza nas w tym wypadku lepsza czy grosza znajomość programu do tworzenia prezentacji. Na kartce moşliwe jest wszystko ­ nie musijmy się ograniczać na etapie planowania pod kątem naszych umiejętności. Zapiszmy, co chcemy osiągnąć ­ jak to zrobić, to sprawa drugorzędna.

16

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

:VND]yZND =QDMRPRĞß SURJUDPX GR WZRU]HQLD SUH]HQWDFML ] NWyUHJR XVåXJ EĊ-­ G]LHP\ NRU]\VWDOL EDUG]R XåDWZLD SODQRZDQLH Z\VWąSLHQLD -HGQDN ZLHG]D WD SU]\FKRG]L ] GRĞZLDG-­ F]HQLHP 1D SRF]ąWNX SURJUDP WU]HED SR]QDß D QDMOHSLHM XF]\QLß WR QD NRQNUHWQ\P SU]\NåDG]LH ­ SUDF\ NWyUą PXVLP\ SU]\JRWRZDß 3ODQ ]QDF]QLH WR XåDWZLD

Najprościej zacząć od napisania konspektu do obranego wcześniej tematu i celu.

Konspekt pozwala uporządkować myśli, zaplanować pomoce wizualne oraz sprawdzić, jakich informacji nam brakuje, co musimy jeszcze znaleźć czy sprawdzić.

:VND]yZND -HĞOL PDP\ WHNVW DUW\NXåX QD WHQ VDP WHPDW FR Z\VWąSLHQLH ZyZ-­ F]DV XWZRU]HQLH QD MHJR SRGVWD-­ ZLH SUH]HQWDFML MHVW EDUG]R SURVWH 7\WXå\ UR]G]LDåyZ VWDMą VLĊ ]D]Z\-­ F]DM JåyZQ\P SXQNWDPL SUH]HQWD-­ FML ­ F]ĊVWR VWRVXMH VLĊ MH MDNR W\-­ WXå\ VODMGyZ Z SUH]HQWDFML 1DOHĪ\ MHGQDN SDPLĊWDß R MHGQ\P ­ QLH PRĪQD F]\WDß WHJR WHNVWX DQL JR GHNODPRZDß

Konspekt w dalszym etapie planowania moşna przepisać w formie tabeli stanowiącej scenariusz bądź scenopis wystąpienia. W tabeli powinny znaleźć się miedzy innymi kolumny: z punkt konspektu, z co mówimy, z co widać na ekranie, z efekty specjalne i audio/wideo.

W kolumnie Co widać na ekranie moşna naszkicować, jak w tym momencie powinien wyglądać ekran ­ łatwiej będzie w następnym kroku przygotować odpowiednie pomoce wizualne (oraz dobrać do ich przygotowania narzędzia). Zapisanie takiej tabeli ułatwi nam późniejsze techniczne opracowanie prezentacji łącznie ze znalezieniem odpowiednich ilustracji audio i wideo.

:VND]yZND 'REU\P SRP\VåHP JG\ ]DVWDQD-­ ZLDP\ VLĊ QDG NRQVWUXNFMą Z\VWą-­ SLHQLD L GRSLHUR MH SODQXMHP\ MHVW RSUDFRZDQLH PDS\ P\ĞOL ]DZLHUD-­ MąFHM NROHMQH VNRMDU]HQLD ZRNyå WH-­ PDWX RUD] FHOX QDV]HM SUH]HQWDFML 0DSD PRĪH VWDQRZLß SXQNW Z\M-­ ĞFLRZ\ GR RSUDFRZDQLD NRQVSHNWX OXE ZUĊF] JR ]DVWąSLß V]F]HJyOQLH MHĞOL EĊG]LHP\ NRU]\VWDOL ] QDU]ĊG]L W\SX 3UH]L

Zbieranie informacji Jedną z waşniejszych czynności podczas opracowywania wystąpienia jest zbieranie informacji. Zawsze zbieramy znacznie więcej materiału, niş zamierzamy przedstawić.

Wówczas takşe modyfikujemy i dostosowujemy konspekt. Zebranie materiału jest konieczne, nawet jeśli temat, którym się zajmujemy, jest nam dobrze znany. Po pierwsze, şeby sprawdzić, czy nic się nie zmieniło w ostatnim czasie. Po drugie, aby dokładnie zweryfikować posiadane dane, cytaty i wypowiedzi, na które zamierzamy się powołać. Posiadając więcej materiału moşemy takşe wybrać, co jest ciekawsze czy waşniejsze. Musimy wiedzieć więcej takşe z powodu pytań, które mogą zostać nam zadane.

Jak odpowiadać?

Zazwyczaj podczas wystąpień sesje pytań przewidziane są na koniec. Nierzadko dopuszcza się takşe zadawanie ich w trakcie wystąpienia. Warto się do nich odpowiednio przygotować, jak równieş przestrzegać pewnych zasad.

Pytania zadane w trakcie wystąpienia Jeśli odpowiedź na pytanie znajduje się w dalszej części naszej prezentacji, naleşy spokojnie odpowiedzieć na zasadzie: „Bardzo się cieszę, şe padło to pytanie! Tak myślałem, şe będzie to dla państwa interesujące. Zaraz do tego dojdę i omówimy to szczegółowo ­ proszę jeszcze o chwilkę cierpliwości�. Oczywiście ton i treść naszej odpowiedzi musi być dobrany do całości wystąpienia. W takich sytuacjach absolutnie nie naleşy udzielać odpowiedzi natychmiast, szczególnie przeskakując przez kilka slajdów, by dojść do miejsca, gdzie odpowiedź się znajduje. W ten sposób odejdziemy od naszego planu, powodując, şe nasza publiczność zgubi wątek, a nierzadko sami stracimy rytm.

W przypadku pytań odbiegających mocno od tematu, naleşy po prostu stwierdzić, şe nie jest to tematem spotkania. Jeśli znamy odpowiedź, zaprosić na rozmowę po wystąpieniu w kuluarach. Jeśli nie, zapewnić, şe

moşemy się skontaktować i wówczas sprawdzimy. Jak pisałem w punkcie dotyczącym podstawowych cech dobrej prezentacji ­ nie naleşy oszukiwać.

Pytania końcowe Opracowując swoje wystąpienie, konspekt a następnie pomoce wizualne, jesteśmy w stanie przewidzieć, jakie pytania przyjdą do głowy naszym słuchaczom. Cześć z nich włączamy do prezentacji, udzielając odpowiedź w trakcie wystąpienia. Pozostałe powinniśmy spisać.

Następnie podzielić je na grupy i przygotować odpowiedź dla kaşdej z nich. Takie podejście znakomicie ułatwia pracę i pozwala oszczędzić czas. Zamiast opracowywać kaşde z przewidywanych pytań osobno - moşemy przygotować jedną odpowiedź pasująca do kilku z nich. Przykład - załóşmy, şe przygotowujemy wykład dotyczący wystąpień publicznych. Jednym z omawianych elementów będzie strój, jaki naleşy stosować podczas prezentacji. Innym elementem ­ co przystoi pre-

legentowi, a jakiego zachowania na scenie powinien unikać. W trakcie wystąpienia zapewne nie omówimy wszystkiego. Moşemy więc załoşyć, şe zostaną nam zadane pytania. Na przykład: z Czy podczas wystąpienia wolno trzymać rękę w kieszeni? z Czy podczas seminarium dyplomowego powinniśmy być ubrani formalnie? z Czy mogę załoşyć dşinsy i marynarkę?

Pytania te moşemy zgrupować we wspólnej kategorii: Strój i zachowanie i przygotować dla nich jedną, wspólną odpowiedź.

Jej brzmienie moşe być następujące: Strój i zachowanie prelegenta uzaleşniamy od okoliczności. W przypadku wystąpień edukacyjnych, które nie są egzaminami, w większości obowiązuje strój i zachowanie półformalne. W takich wypadkach dopuszcza się takşe włoşenie ręki do kieszeni, ale nie wszyscy to akceptują, więc powinniśmy na tego typu gesty uwaşać. Jeśli nie jesteśmy pewni doboru ubrania ­ zawsze moşemy spytać organizatorów, jakiego stroju oczekują od prowadzących.

*G\ RGSRZLDGDV] QD S\WDQLD SXEOLF]QRĞFL ‡ $QJDĪXM SXEOLF]QRĞß ¹ SU]HVWU]HJDM W\FK VDP\FK UH-­ JXå NWyUH RERZLą]XMą SRGF]DV FDåHJR Z\VWąSLHQLD SDWU] ]DFKRZDQLH SUHOHJHQWD QD VFHQLH

‡ 0yZ ]ZLĊĨOH OHF] QLH Z\PLMDMąFR ‡ 1LH SU]HU\ZDM JG\ NWRĞ ]DGDMH S\WDQLH ‡ %ąGĨ DVHUW\ZQ\ QLH SR]ZDODM Z\JDGDQ\P RVRERP QD ]DGDZDQLH S\WDĔ EH] NRĔFD ¹ WR WZyM RERZLą]HN ZREHF SR]RVWDå\FK XF]HVWQLNyZ VSRWNDQLD ‡ %ąGĨ XSU]HMP\ L Ī\F]OLZ\ GOD SXEOLF]QRĞFL ¹ QDZHW MHĞOL NRPXĞ SU]HU\ZDV] ‡ 3RZWyU] S\WDQLH SXEOLF]QRĞFL WDN E\ ZV]\VF\ ZLH-­ G]LHOL F]HJR GRW\F]\ RGSRZLHGĨ ‡ 3LOQXM F]DVX ¹ QLH SU]HGåXĪDM Z\VWąSLHQLD : UD]LH SRWU]HE\ ]DSURĞ XF]HVWQLNyZ GR ]DGDZDQLD S\WDĔ Z NXOXDUDFK Z F]DVLH SU]HUZ\

*UXG]LHÄ”

17

Ta odpowiedź pasuje, niezaleşnie od tego, które z pytań i w jakiej formie zostanie zadane. To uproszczony przykład, ale ilustrujący metodę ­ podejście do przygotowania odpowiedzi na potencjalne pytania. Nawet, jeśli jakiegoś pytania nie przewidzimy, jest duşa szansa, şe będzie pasowało do którejś z kategorii. Będziemy w ten sposób równieş na nie przygotowani. Zamiast opracowywać kilkadziesiąt oddzielnych odpowiedzi ­ wystarczy kilka-kilkanaście. To duşa oszczędność czasu.

:VND]yZND 3DPLĊWDMP\ DE\ SR ]DNRĔF]H-­ QLX VHVML S\WDĔ JG\ RGSRZLHP\ QD RVWDWQLH ] QLFK ]DMąß QD VFHQLH GREU]H ZLGRF]QH PLHMVFH L ]DNRĔ-­ F]\ß Z\VWąSLHQLH WDN MDN VDPHPX FKFHP\ ­ SRZWDU]DMąF NRQNOX]MĊ F]\ ZQLRVHN 1LH QDOHĪ\ SR]ZROLß E\ RGSRZLHGĨ XG]LHORQD QD SU]\-­ SDGNRZH S\WDQLH E\åD W\P FR ]D-­ P\ND QDV]ą SUHOHNFMą W odpowiedzi na pytania mogą pomóc nam dobrze sporządzone notatki.

-DN WZRU]\Ăź L VWRVRZDĂź Â notatki?

NRU]\VWD ZLHOX SUH]HQWHUyZ OHF] VNU]ĊWQLH XNU\ZD MH SU]HG RNLHP SXEOLF]QRĞFL ­ NåDG]LH SU]\ QR-­ WHERRNX QD PyZQLF\ WDN E\ QLH E\åR LFK ZLGDß DOH E\ Z UD]LH SR-­ WU]HE\ VZRERGQLH GR QLFK SRGHMĞß L U]XFLß RNLHP Innym sposobem tworzenia notatek na potrzeby wystąpienia jest skorzystanie z funkcji programów takich PowerPoint, Keynote czy Impress. Pozwalają one do kaşdego slajdu dodać uwagi, które nie będą widoczne dla publiczności, lecz mogą być uwidocznione w tzw. widoku prezentera, o którym więcej piszemy w punkcie dotyczącym zachowania prelegenta podczas wystąpienia.

cie spróbujemy opowiedzieć naszą historię okaşe się zapewne, şe o czymś zapomnieliśmy, coś jest zamieszczone w złym miejscu, a inny temat lepiej jest pominąć bo nie pasuje. To normalne. Dlatego ćwiczenia i korekta są takie waşne.

Dobrze jest równieş, po dokonaniu wstępnych poprawek, zasięgnąć opinii kogoś znajomego. Wygłosić przed nim swoje wystąpienie i porozmawiać SZCZERZE o tym co mu się podobało, co nie, czy było coś nudnego, niezrozumiałego itd.? Na tej podstawie łatwiej będzie dokonać niezbędnych zmian, a nasz stres przed wystąpieniem będzie znacznie mniejszy, mając świadomość, şe jesteśmy dobrze przygotowani, a nasze wystąpienie przećwiczone i sprawdzone.

3R FR ßZLF]\ß L MDN GRNRQ\ZDß NRUHNW\  PDWHULDåyZ" Pamiętajmy, şe wiele rzeczy będziemy wygładzali i zmieniali na etapie ćwiczenia. Kiedy pomoce wizualne będą gotowe i pierwszy raz przy ich akompaniamen-

:VND]yZND 3UyEQH Z\VWąSLHQLH GREU]H MHVW QDJUDß NDPHUą ZLGHR L SyĨQLHM VSRNRMQLH SU]HDQDOL]RZDß :LĊN-­ V]RĞß RVyE QLH OXEL VLĊ RJOąGDß QD ¿OPLH DOH MHVW WR QDMVNXWHF]-­ QLHMV]\ VSRVyE VSUDZG]HQLD MDNLH EåĊG\ SRSHåQLDP\ L XQLNQLĊFLD LFK Z SU]\V]åRĞFL

7ZRU]HQLH QRWDWHN SU]\ VODMGDFK

Po pierwsze naleşy pamiętać, şe notatki to nie tekst wystąpienia. Powinny być krótkie, mieścić się na jednej stronie A4. Napisane odręcznie przez prelegenta najlepiej drukowanymi literami lub wydrukowane na drukarce. Wielkość czcionki powinna być na tyle duşa, byśmy swobodnie mogli je przeczytać stojąc, gdy one spoczywają na stoliku. Zawierać mogą rzeczy takie, jak trudne do zapamiętania dla nas definicje, nazwy czy daty. Moşemy rozpisać na nich główne punkty wystąpienia (skrócony konspekt).

:VND]yZND .DUWNL ] QRWDWNDPL QLH SRZLQQLĞP\ EUDß GR UĊNL QLH PyZLąF R WU]\-­ PDQLX LFK SRGF]DV FDåHJR Z\VWą-­ SLHQLD :\JOąGDOLE\ĞP\ ZyZF]DV QD QLHSU]\JRWRZDQ\FK = QRWDWHN

18

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

Programy, takie jak Keynote, PowerPoint czy Impress, pozwalają na zapisywanie notatek do poszczególnych plansz. Notatki te nie będą widoczne podczas pokazu dla publiczności ­ jedynie dla prelegenta.

&]HĞü ,,, -DN SU]\JRWRZDü SRPRFH ZL]XDOQH" Gdy mamy gotowy plan wystąpienia, konspekt i zebrane materiały ­ możemy przystąpić do planowania pomocy wizualnych. Pomoce mogą być bardzo różne. Dzielimy je na dwie zasadnicze grupy: sprzęt i eksponaty (komputer, projektor, tablica zwykła, multimedialna, mapa, głośni-

ki, wizualizer) oraz plansze i inne materiały, które będziemy pokazywać lub rozdawać podczas wystąpienia, a których zawartość musimy opracować.

Interesuje nas druga grupa, ­ czyli materiały, które musimy opracować. W przypadku pierwszej ­ musimy jedynie wiedzieć co będziemy mieli do dyspozycji i upewnić się, że ani my, ani organizatorzy o niczym nie zapomną.

Standardową pomoc przy wystąpieniu pu-

blicznym stanowią dobrze opracowane plansze ­ slajdy. Więcej na ten temat w artykule Marty Wnukowicz pt. „Jak prawidłowo opracować zawartość slajdów prezentacji?”

Jednak slajdy nie zawsze stanowią najlepszy sposób prezentacji. Warto poznać inne narzędzia i ich możliwości. Na przykład wspomniany wcześniej program Prezi.

Warto rozważyć także użycie serwisu photosynth.net, który opisał Michał Grześlak w artykule „Wielkie powiększenie i pre-

.RQLHF]QLH VSUDZGĨ Jeśli przygotowaliśmy prezentację w postaci slajdów, warto po ich opracowaniu zadać sobie kilka pytań: z Czy tekst, który zamierzasz umieścić na slajdzie chcesz również powiedzieć w czasie wystąpienia?

z

Usuń ten tekst ze slajdu – slajd nie może z tobą konkurować o uwagę publiczności.

z

z Czy przedmiot zamieszczony na zdjęciu możesz przynieść i pokazać na sali? Czy doświadczenie nagrane w postaci filmu, który chcesz wyświetlić publiczności, możesz wykonać na żywo? Czy czynności zapisane w postaci screencast możesz zademonstrować na żywo?

W przypadku pozytywnej odpowiedzi – usuń ze slajdu daną treść i zastąp demonstracją na żywo. Filmy zostaw jako plan awaryjny – jeśli okaże się, że demonstracja na żywo nie jest możliwa. z Czy grafiki ClipArt lub pobrane z internetu zdjęcia, które zamierzasz wykorzystać na swoich slajdach, widziałeś już kiedyś w prezentacji innej osoby?

Pozbądź się ich. Zastąp grafiką pobraną z innych serwisów lub pochodzącą z twoich prywatnych zbiorów.

z z

z z z z

z Czy użyte w prezentacji animacje nie są zbyt wolne lub nadmiernie szybkie? Czy pozwalają płynnie prowadzić narrację?

z

Animacje nie mogą przeszkadzać w twojej wypowiedzi. Usuń je lub zmodyfikuj, jeśli tak się dzieje.

z

8QLNDM EáĊGyZ z z Czytanie slajdów i odwracanie się tyłem do publiczności (w tym czytanie tytułów kolejnych plansz) oznacza zerwanie kontaktu wzrokowego z publicznością z Przeładowane, wypełnione tekstem, skomplikowanymi i nieczytelnymi schematami lub wykresami slajdy. W szczególności slajdy, zawierające:

z

- pełne zdania, - zbędną interpunkcję, - w nadmiarze ozdobną, nieczytelną czcionkę.

Złej jakości grafika zbyt powiększona, nieczytelna lub źle dobrana.

Nadużywane grafiki ClipArt oraz animowane obrazki rozpraszające uwagę.

Rozpraszające uwagę, źle dobrane lub zbyt długie animacje.

Animacje tytułów slajdów powodujące przerwy w wypowiedzi prelegenta, który czeka na ich zakończenie, by upewnić się, o czy ma dalej mówić.

Zbyt wiele różnych animacji stosowanych do tego samego typu elementów (np. tekstu).

Wprowadzanie ilustracji na slajd zbyt późno, bo po zakończeniu jego omawiania.

Wprowadzanie obiektów przy użyciu animacji w taki sposób, że przesłaniają elementy znajdujące się już na slajdzie Nieprawidłowe animowane przejścia slajdów, inne dla każdej planszy, rozpraszające uwagę i nie mające, merytorycznego uzasadnienia.

Zbyt szybko przewijane slajdy z komentarzem „a to nie jest ważne”, „to nie istotne”, „na to nie mamy czasu”.

Przepraszanie za rzeczy, których nie zrobiliśmy. Na przykład za to, że nie umieściliśmy mimo dobrych chęci mapki czy zdjęcia.

Powtarzające się slajdy, w których jedna trzecia (a czasem więcej) powierzchni zabrana jest przez logo instytucji, tytuł prezentacji, nazwisko autora, numer slajdu, logo programu itp.

Trzymanie w rękach notatek i inne symptomy nie przygotowania (np. nerwowe szukanie pliku z własną prezentacją po podłączeniu komputera do projektora).

*UXG]LHĔ

19

zentacje w chmurze”, jak również serwisu zoom.it. Warto przejrzeć także informacje związane z udostępnianiem materiałów publiczności Publikowanie i udostępnianie prezentacji w Internecie.

Jeśli podczas pokazu planujesz demonstrację – koniecznie przećwicz ją wcześniej.

Jeśli do jej działania potrzebna jest ci sieć Internet – zabezpiecz się i przygotuj plan awaryjny na wypadek jej niedostępności.

Na przykład możesz nagrać krótkie filmiki z zapisem wykonywanych na ekranie czynności – tzw. ScreenCasty. Więcej na ich temat znajdziesz w artykule „ScreenCast w edukacji, czyli jak nagrać film instruktażowy typu: Jak to jest zrobione?”

Lektura powyższych artykułów może nam uświadomić, że przygotowanie slajdów nie zawsze jest najlepszą metodą wsparcia wystąpienia.

&]HĞü ,9 -DN SU]\JRWRZDü VLĊ GR Z\VWąSLHQLD L R F]\P SDPLĊWDü" Trema to zjawisko dość powszechne i nie należy do przyjemnych. Często stres związany jest z obawą: - czy poradzę sobie ze sprzętem (komputerem, projektorem, pilotem do prezentacji, nagłośnieniem,mikrofonem)?

- czy mój występ nie będzie nudny i nie zostanie skrytykowany?

- czy uda mi się przekazać istotę problemu?

- czy będę w stanie odpowiedzieć na pytania publiczności?

W celu zminimalizowania stresu możemy zrobić tylko jedno – dobrze się przygotować. O tym jak przygotować wystąpienie, by przekazać istotę problemu i odpowiedzieć na większość potencjalnych pytań napisałem wcześniej. Tę część artykułu poświęciłem zaś przygotowaniom techniczno-organizacyjnym, czyli czego nie zapomnieć, co sprawdzić, jak się zabezpieczyć na nieoczekiwane wydarzenia i awarie.

20

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

&R VSUDZG]Lü L ]DSODQRZDü QD GáXJR SU]HG Z\VWąSLHQLHP" Tak wcześnie, jak to możliwe, sprawdź podstawowe informacje o miejscu, w którym będziesz występować. z Jak tam dojechać? z Gdzie zaparkować samochód? z Gdzie jest wejście do budynku? z W której sali odbędzie się spotkanie i na którym piętrze? z Czy na miejscu ktoś może pomóc z przeniesieniem rzeczy, które przywieziesz ze sobą (np. projektora czy wydrukowanych materiałów dla uczestników)? z Jak wcześnie będzie można wejść do sali konferencyjnej? z Jaki jest jej rozkład i czy można go zmodyfikować? z Czy wszystkie niezbędne pomoce i rekwizyty są na miejscu? z Kto i kiedy je tam zawiezie w razie potrzeby?

Im wcześniej poznamy odpowiedzi na powyższe pytania, tym spokojniejsi będziemy przed wystąpieniem.

&R ]DEUDü ]H VREą QD Z\VWąSLHQLH" Przed wyjazdem na spotkanie, w trakcie którego mam występować publicznie zawsze sprawdzam, czy przygotowałem i zabrałem następujące rzeczy: z notebook z przygotowaną prezentacją i materiałami wspierającymi moje wystąpienie. Zawsze najbezpieczniej wyświetlać materiały z komputera, na którym były przygotowywane, z niezbędne przejściówki sygnału wideo. Większość projektorów nadal używa portu VGA, ale coraz częściej spotkać można projektory z HDMI lub mini HDMI. Jeśli nasz komputer nie ma portów VGA i HDMI – dobrze wyposażyć się w odpowiednie przejściówki. Dobrze jest spytać się organizatorów, jeśli z ich sprzętu planujemy korzystać, w jakim standardzie są gniazda w ich projektorze,

my, şe owszem jest, tylko zamknięty w pomieszczeniu, do którego klucze ma ktoś nieobecny. Lepiej się zabezpieczyć, z kopię prezentacji i materiałów na zapasowym nośniki (np. zewnętrznej pamięci USB). Trzecią kopię staram się zamieścić w sieci Internet – gdyby się okazało, şe mój komputer nie działa lub nie da się podłączyć do projektora, a skopiować prezentacji z urządzenia USB nie moşna‌ bo zabezpieczenia systemu na to nie pozwalają. Jedynie w takim przypadku moşemy mieć pewność, şe w razie konieczności kopia spełni swoje zadanie i będziemy mieli szansę zademonstrować wersję, nad którą pracowaliśmy. Szczególnie naleşy zwrócić uwagę, czy działają osadzone filmy, dźwięki, niestandardowe czcionki, z kilka kabli do podłączenia projektora, w tym co najmniej jeden długi na 5-10 metrów,

:VND]yZND .RU]\VWDQLH ] NRPSXWHUD SU]\JR-­ WRZDQHJR SU]H] RUJDQL]DWRUyZ ]DZV]H QLHVLH ]H VREą U\]\NR 1D NRPSXWHU]H PRĪH E\ß ]DLQVWDOR-­ ZDQD VWDUV]D ZHUVMD RSURJUDPR-­ ZDQLD OXE Z HNVWUHPDOQ\FK ZD-­ UXQNDFK LQQ\ SURJUDP Ä0\ PDP\ 2SHQ2I¿FH ¹ DOH SU]HFLHĪ RQ F]\-­ WD SOLNL 3RZHU3RLQWD ZLĊF Z F]\P SUREOHP"´ ¹ WDND V\WXDFMD ]GDU]D VLĊ SUĊG]HM F]\ SyĨQLHM ZLĊNV]RĞFL SUHOHJHQWyZ ¹ PLPR ZF]HĞQLHM-­ V]HM NRUHVSRQGHQFML L ]DSHZQLHĔ RUJDQL]DWRUyZ ĪH ZV]\VWNR EĊG]LH SU]\JRWRZDQH

z zasilacz laptopa i przedłuşacz elektryczny oraz ewentualny rozgałęziacz elektryczny. Zazwyczaj przedłuşacz jest dostępny, ale zdarza się, gdy go nie zabierze-

:VND]yZND :LHOH SURJUDPyZ GR WZRU]HQLD SUH]HQWDFML PD PRĪOLZRĞß ]DSL-­ VDQLD Z SOLNX ]H VODMGDPL ZV]HO-­ NLFK QLHVWDQGDUGRZ\FK PDWHULD-­ åyZ ¹ ¿OPyZ PX]\NL F]\ F]FLRQHN :DUWR ] QLHM NRU]\VWDß JG\ WZRU]\-­ P\ NRSLĊ ]DSDVRZą :yZF]DV MHVW V]DQVD ĪH NRSLD QLH EĊG]LH SUyER-­ ZDåD VNRU]\VWDß ] PDWHULDåyZ GR-­ VWĊSQ\FK MHG\QLH QD G\VNX QDV]H-­ JR QLHG]LDåDMąFHJR QRWHERRND z wydrukowane materiały dla uczestników szkolenia. Nawet jeśli to organizator spotkania ma wydrukować kopię dla uczestników, a ja przesłałem mu wszystkie materiały w terminie, zawsze zabieram ze sobą jeden lub dwa wydruki. W najgorszej sytuacji, zawsze ktoś moşe powielić materiały na kserografie, jeśli z jakich powodów nie zostały dostarczone na czas (np. zawiodła profesjonalna drukarnia i wydruk dojedzie dwa dni po spotkaniu),

z wszystkie materiały niezbędne do przeprowadzenia zaplanowanych demonstracji na şywo – np. doświadczenia chemicznego czy fizycznego, zademonstrowania budowy szkieletu ptaka, modelu kuli ziemskiej lub atomu wodoru, z projektor multimedialny ­ warto go zabrać z kilku powodów ­ czasem nie uda się podłączyć lub skalibrować sprzętu zapewnionego przez organizatorów. Czasem ich sprzęt jest o wiele gorszej jakości (np. niska rozdzielczość, siła światła) i warto skorzystać z własnego. Zaletą takiego rozwiązania jest równieş fakt, şe przygotowana przez nas prezentacja zazwyczaj jest przetestowana z naszym sprzętem i nie ma problemu z np. nieczytelnymi kolorami na slajdach,

:VND]yZND =GDU]\åR PL VLĊ NLHG\Ğ ĪH PLDåHP ]H VREą ZV]\VWNLH QLH]EĊGQH U]H-­ F]\ ­ SURMHNWRU NRPSXWHU SU]H-­ GåXĪDF]H =DEUDNåR W\ONR MHGQH-­ JR ­ PLHMVFD JG]LH PyJåE\P Z\ĞZLHWOLß VODMG\ 1D VDOL QLH E\åR HNUDQX D ĞFLDQ\ Z NRORU]H EUą-­ ]X XQLHPRĪOLZLDå\ SU]HSURZDG]H-­ QLH SRND]X 1DMOHSLHM PLHß SU]\ VRELH ZåDVQ\ UR]NåDGDQ\ HNUDQ $OH ]D]Z\F]DM QLH MHVW WR PRĪOLZH V]F]HJyOQLH JG\ SRGUyĪXMHP\ SR-­ FLąJLHP F]\ DXWREXVHP WDV]F]HQLH ]H VREą HNUDQX QLH MHVW Z\JRGQH : WDNLFK V\WXDFMDFK ­ FKRß EU]PL WR ĞPLHV]QLH ­ V\WXDFMĊ PRĪH XUD-­ WRZDß ]Z\NåH ELDåH SU]HĞFLHUDGåR :\VWDUF]\ MH UR]SLąß QD ĞFLDQLH L SURZL]RU\F]Q\ HNUDQ JRWRZ\ z głośniki i kabel audio do ich podłączenia. W salach prezentacyjnych nie zawsze mamy profesjonalnie przygotowane nagłośnienie,

*UXG]LHÄ”

21

z którego moşna skorzystać. Głośniki wbudowane w większość notebooków nie są odpowienie, by zapewnić natęşenie dźwięku dla kilkudziesięciu osób. Dobrze jest więc przygotować sobie zestaw małych, przenośnych głośników, które w razie potrzeby uşyjemy w takiej sytuacji,

:VND]yZND 1LHNWyUH PRGHOH Vą ]DVLODQH EDWH-­ ULą OXE ] SRUWyZ 86% L QLH SRWU]HEX-­ Mą SRGåąF]HQLD ]HZQĊWU]QHJR ]DVL-­ ODQLD 1LHNWyUH RIHUXMą NLOND PHWRG ]DVLODQLD QS EDWHULH ]DVLODQLH ] SRUWX 86% OXE ] VLHFL HOHNWU\F]QHM

3ROHFDP WH NWyUH PDMą SU]\QDM-­ PQLHM MHGQą GRGDWNRZą PHWRGą ]D-­ VLODQLD ¹ QLH ]DZV]H SU]\ VWDQRZLVNX SUHOHJHQWD LVWQLHMH PRĪOLZRĞß SRG-­ SLĊFLD GR VLHFL NLONX XU]ąG]HĔ z wydrukowany konspekt bądź slajdy ­ w razie braku moşliwości skorzystania z komputera, zawsze poprowadzimy nasze wystąpienie bez ich wsparcia i o niczym nie zapomnimy, z Pisaki do białej tablicy lub flipchartu ­ jak wyşej ­ na wypadek braku moşliwości skorzystania z projektora, z czyste kartki i taśmę samoprzylepną (takşe pinezki, noşyczki).

Mogą się przydać choćby do opisania sali, w której miejsce będzie miało spotkanie, czy oznaczenia toalety z dostęp do sieci Internet oraz stację bazową wraz z okablowaniem (kilka przewodów sieci komputerowej Ethernet, w tym jeden dłuşszy 10 metrów). Szczególnie, jeśli podczas wystąpienia będzie potrzebny internet, z zapasowe baterie (do pilota, myszki, głośników – innymi słowy do wszystkich urządzeń, których moşemy potrzebować w trakcie wystąpienia.

22

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

:VND]yZND 1D ZZZ XF]HQRZRF]HVQLH SO L N EORJ HGX SO RSXEOLNRZDOLĞP\ ZSLV $UDQĪDFMD PLHMVFD SUH]HQ-­ WDFML R FR VS\WDß RUJDQL]DWRUyZ" 0RĪQD ] QLHJR SREUDß WDEHONĊ SR-­ PRFQLF]ą ]DZLHUDMąFą NRPSOHWQ\ ]HVWDZ S\WDĔ GRW\F]ąF\FK PLHMVFD Z\VWąSLHQLD MHJR DUDQĪDFML RUD] GRVWĊSQHJR Z\SRVDĪHQLD QD NWy-­ UH ZDUWR X]\VNDß RGSRZLHGĨ RG RU-­ JDQL]DWRUyZ

&R QDOHĪ\ VSUDZG]Lß Z VDOL Z NWyUHM  Z\VWĊSXMHP\" Przed rozpoczęciem spotkania naleşy sprawdzić przygotowanie sali oraz podłączyć sprzęt i przetestować naszą prezentację.

Co na pewno naleşy przetestować? z Ustawienie sali (patrz: Jak zaaranşować salę? w dalszej części artykułu). z Podłączanie projektora i jego działanie z komputerem. z Podłączenie dźwięku z komputera i sprawdzenie jego działania (w tym głośności). z Działanie filmu (jeśli jest częścią naszego pokazu). Czasem film moşe być wyświetlany tylko na jednym ekranie i zamiast na projektorze, widzimy go w trybie podglądu na laptopie. Wówczas moşna zmienić ustawienia systemu operacyjnego w taki sposób, by projektor stał się głównym ekranem komputera lub zrezygnować z podglądu na notebooku.

z Mikrofony (jeśli są dostępne na sali) – włączanie, wyłączanie, wyciszanie, a jeśli są mocowane na statywie – jak je zdjąć, powiesić i odpowiednio wyregulować statyw dla siebie; jeśli przypinane do ubrania bądź zakładane na głowę – to sposób ich prawidłowego umocowania. z Sterowanie światłami na sali, szczególnie wygaszenie świateł oświetlających bezpośrednio ekran projekcyjny.

:VND]yZND ']LVLHMV]H SURMHNWRU\ PDMą QD W\OH VLOQH ĞZLDWåR ODPS\ ĪH G]LDåDMą SR-­ SUDZQLH QDZHW Z MDVQR RĞZLHWOR-­ Q\FK SRPLHV]F]HQLDFK :yZF]DV FDåNRZLWH Z\JDV]HQLH PRĪH VSR-­ ZRGRZDß ĪH REUD] EĊG]LH ]E\W MDVQ\ L RĞOHSLDMąF\ GOD XF]HVWQL-­ NyZ VSRWNDQLD =E\W ]DFLHPQLRQD VDOD VSU]\MD ]DV\SLDQLX SXEOLF]QR-­ ĞFL 3DPLĊWDMP\ UyZQLHĪ ĪH RVRED SUHOHJHQWD MHVW ZDĪQLHMV]D RG VODM-­ GyZ ¹ ZLĊF Z SLHUZV]HM NROHMQRĞFL SRZLQQD E\ß RĞZLHWORQD L GREU]H ZLGRF]QD GOD SXEOLF]QRĞFL

-DN ]DDUDQĪRZDß VDOĊ" Prelegenci często przyjmują, şe ustawienia sali konferencyjnej nie moşna zmienić i naleşy się do niego dostosować. To błędne podejście. Przy wyborze oraz aranşacji sali powinniśmy pamiętać:

z komforcie publiczności ­ wygodne krzesłach, najlepiej z podłokietnikami, dobrej widoczności sceny i ekranu, łatwy dostęp do sali i miejsc, oświetleniu, elementach rozpraszających (np. duşe okna z widokiem na plac zabaw). Jeśli publiczność ma prowadzić notatki (co nie zawsze jest wskazane) o stolikach ustawionych w taki sposób, by publiczność patrzyła wprost na scenę i ekran, a nie siedziała bokiem, z twoja wygoda teş waşna dla jakości ­ nie zapomnijmy o miejscu do ustawienia komputera, pozostawienia notatek, wody, eksponatów, ewentualnym stoliku do demonstracji, nagłośnienie itp. elementach, z wielkości sali i wyposaşeniu ­ wielkość powinna być dostosowana do liczby uczestników ­ nie powinna być zbyt duşa, ale przede wszystkim nie moşe być za mała.

8VWDZLHQLH NU]HVHå Naleşy zadbać o wygodne krzesła, ale takşe o przestrzeń między nimi. Waşne są równieş ciągi komunikacyjne zapewniające wygodne wyjście z sali. Krzesła, jeśli to moşliwe, nie powinny przylegać jedno do drugiego. Typowym ustawieniem krzeseł jest szkolne ­ jak tabliczka czekolady, gdzie siedziska tworzą rzędy i kolumny. Lepszym jest tzw. teatralne, gdzie wszystkie krzesła zwrócone są w stronę środka sceny. Kolejne rzędy tworzą łuki o coraz większym promieniu. Jeśli to moşliwe ­ ustaw krzesła w taki sposób. Bądź odpowiednio wcześniej przed prezentacją i poproś o pomoc organizatorów lub kolegów. Zmiana ustawienia krzeseł gdy jest ich niewiele (między 50 a 100) zajmie mniej niş 10 minut.

=DFKRZDQLH SRU]ąGNX Na koniec naleşy posprzątać. Bezwzględnie trzeba schować swoje ubranie wierzchnie, wynieść teczkę, plecak czy torby poza pole widzenia publiczności. Doty-

czy to wszystkich rzeczy, których nie uşywamy do końca prezentacji. Pozostałe naleşy przyzwoicie ułoşyć w przewidzianym do tego miejscu, ale tak, by nie odwracały uwagi słuchaczy.

Jeśli przed nami występował ktoś inny, korzystał z tablicy lub flipchartu ­ naleşy uprzątnąć jego notatki. Naleşy bardzo uwaşać na picie podczas wystąpienia. Šatwo rozlać napój na sprzęt. Przerwa na picie rozprasza takşe uwagę publiczności.

8VXQLĊFLH EDULHU Przed rozpoczęciem wystąpienia dobrze jest usiąść w kilku miejscach na widowni i upewnić się, czy wszystkie elementy są dobrze ustawione. Czy kaşdy będzie mógł swobodnie obserwować ekran, tablicę,

mapę. Czy dobrze będzie widać ciebie, gdy staniesz na scenie. W razie potrzeby ­ moşna jeszcze dokonać niezbędnej korekty.

:VND]yZND 1DOHĪ\ SDPLĊWDß ĪH Z WUDNFLH Z\-­ VWąSLHQLD QLH MHVW ZVND]DQH NRU]\-­ VWDQLH ] PyZQLF\ 0LĊG]\ SURZD-­ G]ąF\P D SXEOLF]QRĞFLą QLH SRZLQ-­ QR E\ß ĪDGQ\FK ]EĊGQ\FK EDULHU -HĞOL MHVW SU]HZLG]LDQ\ VWyå ]]D NWyUHJR SUHOHJHQFL PDMą SURZDG]Lß SUH]HQWDFMĊ QDOHĪ\ JR XVXQąß OXE XVWDZLß Z WDNL VSRVyE E\ PyF VWD-­ Qąß SU]HG QLP OXE RERN QLH ]D-­ VåDQLDMąF HNUDQX L QLH ZFKRG]ąF Z ĞZLDWåR SURMHNWRUD

-DN QLH UR]SRF]\QDß" 1LH MHVW GREU\P SRP\VåHP ]DF]\QDß Z VW\OX XQLĪRQ\P OXE SU]HSUDV]DMą-­ F\P 3URSRQXMĊ XQLNDß VIRUPXåRZDĔ SRGREQ\FK GR QLĪHM ]DPLHV]F]RQ\FK ‡ Ä:LHP MDN EDUG]R FHQQ\ MHVW 3DĔVWZD F]DV GODWHJR MHVWHP ZG]LĊF]-­ Q\ ĪH ]HFKFLHOL JR 3DĔVWZR SRĞZLĊFLß QD PDMą SUH]HQWDFMĊ´ ‡ Ä-HVWHP QLH]Z\NOH PLOH ]DVNRF]RQ\ ĪH WDN ZLHOH RVyE ]RVWDåR ] QDPL QD VDOL PLPR SyĨQHM SRU\ L ]PĊF]HQLD´ ‡ Ä=GDMĊ VRELH VSUDZĊ ĪH RVWDWQLH Z\VWąSLHQLH SU]HG ]DNRĔF]HQLHP WR ZLHONLH Z\]ZDQLH L ]URELĊ ZV]\VWNR DE\ 3DĔVWZR QLH ĪDåRZDOL SR]RVWDQLD QD VDOL´ ‡ Ä3RVWDUDP VLĊ MHGQDN PLPR PRMHJR QLHZLHONLHJR MHV]F]H GRĞZLDG-­ F]HQLD QLH ]DQXG]Lß 3DĔVWZD´ ‡ Ä= SHZQRĞFLą PyM NROHJD ;;; NWyU\ MHVW VSHFMDOLVWą Z WHM G]LHG]L-­ QLH OHSLHM SU]HGVWDZLåE\ WHQ WHPDW DOH SRVWDUDP VLĊ JRGQLH JR ]D-­ VWąSLß´ ‡ Ä1LH MHVWHP WDN GRVNRQDå\P PyZFą MDN PyM SRSU]HGQLN ´ 1LH PD VHQVX VWDZLDß VLĊ QD VWUDFRQHM SR]\FML MXĪ QD SRF]ąWNX SUH]HQ-­ WDFML 1DV]H XPLHMĊWQRĞFL RFHQL SXEOLND D VNRUR SU]\V]åD EDUG]R ZF]H-­ ĞQLH QDV SRVåXFKDß OXE ]RVWDåD ] WHJR SRZRGX PLPR SyĨQHM JRG]LQ\ WR PD NX WHPX SRZyG

*UXG]LHÄ”

23

&]ĊĞß 9  -DN SURZDG]Lß Z\VWąSLHQLH" Po przygotowaniach nadchodzi moment wystąpienia. Bardzo waşne jest przygotować się do niego i przećwiczyć wszystkie elementy. Ponişej zamieściłem najwaşniejsze wskazówki, które mogą się przydać na scenie.

'REU]H UR]SRF]ąß Gdy wchodzimy na scenę, powinniśmy być pewni siebie, iść spokojnym i pewnym krokiem. Przywitać się z publicznością dopiero, gdy znajdziemy się w miejscu docelowym. Jeśli mieliśmy czas na podłączenie swojego komputera, po prostu naleşy rozpocząć od powitania, krótkiego przedstawienia się i tematu. Następnie moşemy rozpocząć prezentację. Waşne jest, by od tego momentu postępować zgodnie z wcześniej przygotowanym planem.

Jeśli nie mieliśmy czasu wcześniej się przygotować, podłączyć komputera i uruchomić prezentacji, dobrze, aby prowadzący spotkanie zagaił, w czasie, gdy my będziemy szykowali sprzęt. Moşemy poprosić go, by przypomniał o przerwach, podał jakieś dodatkowe komunikaty, czy przedstawił nas nieco dogłębniej ­ krótko mówiąc zajął publiczność i odwrócił uwagę od nas.

Jeśli, mimo braku przygotowania, musimy zacząć sami, nie próbujmy mówić do publiczności stojąc do niej tyłem. Spróbujmy zagaić, zadać jakieś pytanie i dać chwilę na zastanowienie się nad odpowiedzią.

Moşemy wymyśleć zadanie do wykonania przez słuchaczy. Wówczas równieş odwrócimy uwagę od naszych zmagań ze sprzętem.

W najgorszym wypadku przeprośmy na chwilę ­ dobrze jednak, aby nie było to duşej niş 15 sekund. Sprawdźmy przed spotkaniem chociaş gdzie podłącza się komputer.

Zaczynajmy juş w momencie, gdy widzimy, şe obraz się przełącza. Miejmy naszykowaną prezentację i tylko ją uruchommy. Nie szukajmy jej dopiero po podpięciu komputera do projektora wśród setek innych plików.

24

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

2SFMD :LGRN SUH]HQWHUD :LĊNV]RĞß ZVSyåF]HVQ\FK SURJUDPyZ GR SURZDG]HQLD SUH-­ ]HQWDFML 3RZHU3RLQW .H\QRWH ,PSUHVV PD ZEXGRZDQą OXE PRĪQD Mą GRLQVWDORZDß IXQNFMRQDOQRĞß ZLGRNX SUH]HQ-­ WHUD &]\ JR XUXFKRPLP\ QD HNUDQLH JåyZQ\P SXEOLF]QRĞß ]REDF]\ ELHĪąF\ VODMG -HGQDN QD GUXJLP PRQLWRU]H QDMF]Ċ-­ ĞFLHM ZEXGRZDQ\P Z QRWHERRND SUH]HQWHU PD SRGJOąG QLH W\ONR WHJR VODMGX DOH UyZQLHĪ SU]\SLVDQ\FK GR QLHJR QRWD-­ WHN RUD] NROHMQ\FK SODQV] NWyUH PDMą SRMDZLß VLĊ QD HNUDQLH =DOHW\ VWRVRZDQLD ZLGRNX SUH]HQWHUD ZLGRF]QH notatki SUH]HQWHUD ZLGRN SRGJOąGX QDVWĊSQ\FK VODMGyZ F]\ DQLPDFML PRĪOLZRĞß SU]HåąF]HQLD VLĊ QD NRQNUHWQ\ VODMG ] SRPLQLĊ-­ FLHP SRSU]HG]DMąF\FK SODQV] G]LĊNL WHPX SXEOLF]QRĞß QLH ZLG]L ĪH FRĞ ]RVWDåR SRPLQLĊWH D SUHOHJHQWRZL åDWZLHM MHVW ]PRG\¿NRZDß SU]HELHJ VZRMHJR Z\VWąSLHQLD L HODVW\F]QLH ]DUHDJRZDß QD SU]\NåDG QD SURĞEĊ RUJDQL]DWRUyZ R VNUy-­ FHQLH F]DVX Z\VWąSLHQLD SRGJOąG XSå\ZDMąFHJR F]DVX 8Ī\ZDQLH ZLGRNX SUH]HQWHUD PD WDNĪH ZDG\ ¹ EUDN SRGJOąGX QD Ī\ZR DQLPDFML MDNLH ZLG]L SXEOLF]QRĞß ¹ SRNXVD F]\WDQLD ] QRWDWHN V]F]HJyOQLH MHĞOL Vą ĨOH SU]\JR-­ WRZDQH F]\OL VWDQRZLą WHNVW D QLH SRGSRZLHG]L Z IRUPLH SXQNWyZ

Praktycznie kaşdy dostępny na rynku program do tworzenia prezentacji multimedialnych udostępnia dzisiaj tzw. widok prezentera.

Zawsze zaczynajmy mówić do publiczności stojąc do niej przodem i mając wzrok skierowany na słuchaczy.

:VND]yZND 3RQLHZDĪ QDMWUXGQLHM MHVW ]DF]ąß ­ SLHUZV]\FK WU]HFK ]GDĔ PRĪQD QD-­ XF]\ß VLĊ QD SDPLĊß

Postawa  W czasie całego wystąpienia powinniśmy być zwróceni w kierunku publiczności i kierować na nią wzrok. Oto kilka najwaşniejszych wskazówek dotyczących postawy prelegenta. z Gdy mówimy, to zawsze przodem do publiczności. Dopuszczalne jest stanie bokiem, gdy piszemy (np. na tablicy) – ale nie zasłaniamy ciałem tego, co robimy. z Nie zasłaniamy ekranu (poza celowym działaniem), unikamy wchodzenia w światło projektora. z Nie korzystamy z mównicy, jeśli to moşliwe – nie zasłaniamy się zbędnymi meblami. z Wychodzimy do publiczności, moşemy wejść między słuchaczy, pod warunkiem jednak, şe nadal będziemy widoczni i słyszalni dla wszystkich. Szczególnie gdy ktoś zadaje nam pytanie, warto podejść w jego kierunku, by zwrócić na niego uwagę pozostałych słuchaczy. Powinniśmy takşe powtórzyć pytanie do mikrofonu. z Nie uşywamy pilota do zmiany slajdów, jakbyśmy zmieniali kanały w telewizorze. Wielu prezenterów kieruje pilot na ekran, tak jak czyni się to z pilotem TV. z Całość wystąpienia prowadzimy na stojąco. Siadamy tylko w wyjątkowych sytuacjach ­ gdy nie moşemy stać z powodu choroby lub prowadzimy na şywo demonstrację działania jakiegoś sprzętu czy oprogramowania.

z Tylko zerkamy na slajdy widoczne na monitorze komputera ­ unikamy patrzenia na ekran projekcyjny, chyba şe chcemy zwrócić na niego uwagę publiczności. W tym celu moşemy równieş do niego podejść. Odejście od ekranu zazwyczaj powoduje skupienie wzroku słuchaczy na prelegencie.

Mogą więc to być zabiegi celowe.

:VND]yZND 'REU]H MHVW XVWDZLß QRWHERRN OXE PRQLWRU ] SRGJOąGHP VODMGyZ Z WDNLP PLHMVFX E\ QLH RGZUD-­ FDMąF VLĊ RG SXEOLF]QRĞFL ZLG]LHß SRGJOąG ELHĪąFHM SODQV]\ 'REU]H DE\ PRQLWRU E\å G\VNUHWQLH XNU\W\ D VDPD F]\QQRĞß ]HUNDQLD QD QLH-­ JR QLH]DXZDĪDOQD GOD SXEOLF]QRĞFL z W podobny sposób korzystamy z notatek. Nigdy nie trzymamy ich w ręku, bo sprawiamy wówczas wraşenie nie przygotowanych. Notatki pozostawiamy w dyskretnym miejscu i podchodzimy do nich tylko wówczas, gdy musimy. z Staramy się przez całe wystąpienie utrzymać kontakt wzrokowy z publicznością i ją obserwować.

.RQWDNW Z]URNRZ\  L REVHUZDFMD  SXEOLF]QRĞFL Zachowanie kontaktu wzrokowego z publicznością jest jednym z najwaşniejszych i zarazem najtrudniejszych elementów wystąpienia. Po pierwsze, dzięki skierowaniu wzroku na publiczność moşemy obserwować jak odbiera nasze wystąpienie. W razie potrzeby moşemy odpowiednio zareagować. Jeśli widzimy, şe przedstawiane kwestie nie są zrozumiałe ­ moşemy wytłumaczyć je w inny sposób. Moşemy zadać pytanie. Jeśli pora jest późna i widać zmęczenie ­ moşemy zarządzić otwarcie okien, aby zlikwidować senność lub opowiedzieć anegdotę ­ zrobić dygresję, by skupić ponownie uwagę publiczności.

Po drugie, gdy patrzymy na publiczność, słuchacze mają poczucie, şe ich obserwujemy ­ trudniej im zająć się swoimi sprawami, czytać czy rozmawiać.

Po trzecie mówimy wówczas do nich ­ unikamy czytania treści slajdów czy ich tytułów.

*HVW\NXODFMD Podczas wystąpienia waşna jest nie tylko wypowiedź, ale takşe mowa ciała i związana z nią gestykulacja.

-DN ]DFKRZDß NRQWDNW Z]URNRZ\" :LHOH RVyE PD SUREOHP ] SDWU]HQLHP QD ZLGRZQLĊ L SU]HQRV]H-­ QLHP Z]URNX ] MHGQHM RVRE\ QD QDVWĊSQą : WDNLFK Z\SDGNDFK PRĪQD ]DVWRVRZDß MHGQą ] SURVW\FK V]WXF]HN 0RĪHP\ SDWU]Hß SRQDG OLQLą RVWDWQLHJR U]ĊGX SU]HQRV]ąF Z]URN ] OHZD QD SUDZR L RGZURWQLH 3XEOLF]QRĞß PD ZUDĪHQLH ĪH QD QLą SDWU]\P\ P\ MHGQDN ]DFKRZXMHP\ NRPIRUW ,QQ\P VSRVREHP MHVW Z\EUDQLH QD VDOL RVRE\ QD NWyUą EĊG]LH-­ P\ SDWU]\OL SU]H] FDåRĞß QDV]HJR Z\VWąSLHQLD 7R ]QDF]QLH åDWZLHM-­ V]H QLĪ SU]HQRV]HQLH Z]URNX SRPLĊG]\ NLONRPD RVREDPL 1DMZLĊN-­ V]ą V]DQVĊ Z\ERUX QD ÄR¿DUĊ´ NWyUHM EDF]QLH SU]\JOąGDß VLĊ EĊ-­ G]LH SUHOHJHQW PDMą RVRE\ NWyUH SRGF]DV VåXFKDQLD NLZDMą JåR-­ Zą QD WDN 'REUą PHWRGą MHVW RGQDOH]LHQLH QD VDOL RVyE QDP ]QDQ\FK D MHV]-­ F]H OHSLHM ]DSU]\MDĨQLRQ\FK L SU]HQRV]HQLH Z]URNX PLĊG]\ QLPL &]ĊVWR MHVW WR SURVWV]H QLĪ SU]\JOąGDQLH VLĊ RVRERP QDP REF\P

*UXG]LHÄ”

25

6WRVRZDQLH SLORWD GR SUH]HQWDFML ]ZDQHJR SUH]HQWHUHP OXE SRLQWHUHP

Przede wszystkim gestykulacja powinna być naturalna. Nie ma nic gorszego niş sztuczna, nie do końca wyuczona lub nieumiejętnie zastosowana wymuszona gestykulacja. Odbiór wówczas jest taki, şe to, co mówi prelegent jest kłamstwem, gdyş mowa ciała nie zgadza się z przekazem werbalnym. Unikajmy więc robienia nieumiejętnych kopułek i innych znaków.

Naturalność oznacza takşe, şe jeśli ktoś ma wrodzoną konieczność gestykulacji – nie powinien jej unikać i strać się stać nieruchomo podczas wystąpienia. Owocuje to zazwyczaj bujaniem się takiej osoby na boki – jakby‌ musiała do łazienki. Jeśli podczas mówienia mamy tendencję do chodzenia – chodźmy. Podobnie, jeśli pomagamy sobie rękami – byle nie wydłubać oczu najblişej siedzącej osobie wskaźnikiem teleskopowym lub nie świecić po publiczności wskaźnikiem laserowym.

Chodząc po sali, pamiętajmy, by nie robić tego zbyt szybko – jakbyśmy spieszyli się na pociąg. Unikajmy takşe wchodzenia w światło projektora i zasłaniania ekranu i innych pomocy wizualnych.

Jeśli ktoś nie ma potrzeby gestykulacji a podczas mówienia stoi spokojnie w jednym miejscu – to takşe nie szkodzi. Nie moşe tylko chować się za mównicą – musi wyjść w kierunku publiczności, zająć dobrze widoczne miejsce, skierować wzrok na widownię i‌ prowadzić swoje wystąpienie.

Pamiętajmy, şe nie jest wskazana şadna przesada w gestykulacji.

*åRV Po pierwsze natęşenie – w ostatnich rzędach publiczność musi słyszeć, co prelegent mówi. Jeśli szept, to sceniczny. Jeśli nie masz odpowiedniego natęşenia głosu, a sala jest duşa – postaraj się uşyć mikrofonu i zainstalowanego nagłośnienia. Odpowiednio wcześniej skontaktuj się z organizatorami konferencji i spytaj o taką moşliwość. Przed rozpoczęciem swojego wystąpienia sprawdź, czy potrafisz się zainstalowanym nagłośnieniem posługiwać, jaki typ mikrofonu jest dostępny (przewodowy, bezprzewodowy, na statywie, czy moşe przypinany do ubrania lub mocowany na głowie).

26

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

8ZDĪDP ĪH QDOHĪ\ NRU]\VWDß ] SLORWD GR VWHURZDQLD SUH]HQWDFMą JG\Ī XZDOQLD SUHOHJHQWD RG NRQLHF]QRĞFL SRGFKRG]HQLD GR NRPSXWH-­ UD L XPRĪOLZLD ]QDF]QLH VZRERGQLHMV]H ]DFKRZDQLH SRGF]DV Z\VWąSLH-­ QLD 2VRELĞFLH SROHFDP V]F]HJyOQLH SRF]ąWNXMąF\P SUH]HQWHURP XĪ\-­ ZDQLH XU]ąG]HĔ MDN QDMSURVWV]\FK ¹ SR]ZDODMąF\FK QD SU]HåąF]DQLH VODM-­ GyZ L Z\JDV]HQLH HNUDQX 'RGDWNRZH IXQNFMH PRJą ]DPLDVW SRPDJDß SUHOHJHQWRZL ¹ UR]SUDV]Dß JR L SRZRGRZDß GRGDWNRZ\ VWUHV -HĞOL GDQ\ PRGHO Z\SRVDĪRQ\ MHVW ZH ZVNDĨQLN ODVHURZ\ ¹ VSUDZG]Lß QDOHĪ\ F]\ XPLHP\ VLĊ QLP SRVåXJLZDß RUD] F]\ QDV]H UĊFH QLH GUĪą ]E\W PRFQR Z WDNLHM V\WXDFML QLH SROHFDP NRU]\VWDQLD ] QLHJR

:VND]yZND ZLĊNV]RĞß SLORWyZ GR SUH]HQWDFML NRU]\VWD ] IDO UDGLRZ\FK GR NRPXQLNDFML ] NRPSXWHUHP 1LH QDOHĪ\ NLHURZDß LFK QD NRPSXWHU D MXĪ QD SHZQR QLH QD HNUDQ JG]LH Z\ĞZLHWODQH Vą VODMG\ GOD SXEOLF]QR-­ ĞFL 1DOHĪ\ EH]Z]JOĊGQLH XQLNDß QDZ\NX RGZUDFDQLD VLĊ L NLHURZDQLD SL-­ ORWD QD HNUDQ SRGF]DV Z\VWąSLHQLD JG\Ī Z\JOąGD WR QLHSURIHVMRQDOQLH

:DG\ 0RÄŞH XWUXGQLDĂź QDWXUDOQÄ… JHVW\NXODFMÄŠ SRGREQLH MDN NDÄŞG\ LQQ\ SU]HGPLRW WU]\PDQ\ Z UÄŠNDFK Âą FKRĂźE\ SOLN NDUWHN ] QRWDWNDPL

z 8 ]GHQHUZRZDQHM RVRE\ PRĪH E\ß RELHNWHP ]DEDZ\ z 3U]HGPLRW WU]\PDQ\ Z UĊNDFK PRĪH VNXSLDß XZDJĊ VåXFKDF]\ z -DNR NROHMQH XU]ąG]HQLH WHFKQLF]QH ]ZLĊNV]D V]DQVĊ ĪH FRĞ QLH ]D-­ G]LDåD L ]ZLĊNV]\ QDV] VWUHV z

=DOHW\ ']LĊNL ]DVWRVRZDQLX SLORWD XZDOQLDP\ VLĊ RG NRQLHF]QRĞFL FLąJåH-­ JR SRGFKRG]HQLD GR NRPSXWHUD L SRNXV\ E\ VWDQąß ]D ELXUNLHP OXE PyZQLFą ¹ WUDFąF W\P VDP\P NRQWDNW ] SXEOLF]QRĞFLą :LĊNV]RĞß XU]ąG]HĔ WHJR W\SX Z\SRVDĪRQD MHVW GRGDWNRZR Z ODVHU NWyU\P Z UD]LH SRWU]HE\ PRĪHP\ åDWZR ZVND]Dß Z\EUDQH ZDĪQH HOHPHQ-­ W\ QD VODMGDFK OXE LQQ\FK SRPRFDFK QS UR]ZLHV]RQ\FK PDSDFK

z 1LHNWyUH ] PRGHOL PDMą ZEXGRZDQ\ VWRSHU L EXG]LN 0RĪQD QD QLFK ]DSURJUDPRZDß F]DV SR NWyU\P ZåąF]\ VLĊ DODUP ZLEUDF\MQ\ LQIRU-­ PXMąF\ SUHOHJHQWD ĪH SRZLQLHQ ]EOLĪDß VLĊ GR NRĔFD VZRMHJR Z\-­ VWąSLHQLD z 'URĪV]H XU]ąG]HQLD PLHZDMą ZEXGRZDQH LQQH IXQNFMH ¹ QS P\V]\ OXE GRGDWNRZ\FK SU]\FLVNyZ NWyU\P PRĪQD SU]\SRU]ąGNRZDß GR-­ GDWNRZH IXQNFMH z 3UHOHJHQW XĪ\ZDMąF\ SLORWD GR SUH]HQWDFML ]D]Z\F]DM Z\JOąGD EDU-­ G]LHM ÄSURIHVMRQDOQLH´ RUD] QD OHSLHM SU]\JRWRZDQHJR Z RGELRU]H VåXFKDF]\

z

:VND]yZND ']LVLDM QD QLHNWyUH WHOHIRQ\ QS ] V\VWHPHP L26 $QGRULG F]\ :LQGRZV 3KRQH PRĪQD SREUDß DSOLNDFMH ]PLHQLDMąFH MH Z ]GDO-­ QH VWHURZDQLH VODMGyZ %DUG]LHM ]DDZDQVRZDQH PRJą Z\ĞZLH-­ WODß QD WHOHIRQLH WUHĞß VODMGyZ L OXE QRWDWNL SUHOHJHQWD &]DVHP VWRVXMĊ WR UR]ZLą]DQLH DOH XZDĪDP ĪH SURVW\ SLORW ]QDF]QLH OH-­ SLHM VSUDZG]L VLĊ Z ZLĊNV]RĞFL V\WXDFML

Wcześniejsze sprawdzenie, przed rozpoczęciem twojego wystąpienia lub – lepiej – całego spotkania zmniejszy twój stres i pozwoli skoncentrować się na jego treści.

Mówić naleşy z przekonaniem – jeśli my nie będziemy przekonani do tego co mówimy, z całą pewnością nie przekonamy naszych słuchaczy.

3U]HU\ZQLNL  G\JUHVMH DQHJGRW\  L GRZFLS\ Gdy widzimy, iş nasza publiczność jest juş zmęczona, ma tendencję do przysypiania i tracenia zainteresowania naszym wykładem, warto zmienić taktykę i zrobić dygresję. Moşemy takşe opowiedzieć anegdotę. Powinna być jednak skojarzona z kontekstem i tematem naszego wystąpienia. Z dowcipem naleşy takşe uwaşać, by nikogo nie urazić, a jednocześnie, by nie był to klasyczny, şenujący „dowcip prowadzącego�. Zabiegi te mają na celu pobudzić publiczność. Włączyć ją ponownie do uczestniczenia w naszej prezentacji.

Innym sposobem – zazwyczaj skutecznym – jest zaplanowanie krótkich zadań lub ćwiczeń do wykonania przez publiczność.

Oczywiście związanych z tematem nasze-

go wystąpienia. Warto się zastanowić, czy jesteśmy w stanie coś takiego zgrabnie wpleść w wystąpienie.

'REU]H ]DNRĔF]\ß Zakończenie to jeden z tych momentów, gdy uwaga publiczności się wzmaga. Dlatego waşne jest dobre zaplanowanie zakończenia. I zastosowanie tego planu. Wchodząc na scenę – zanim zaczniemy – powinniśmy wiedzieć, jak zakończymy wystąpienie.

Podsumowanie powinno być wypowiedziane z przekonaniem. Jeśli sami nie jesteśmy do niego przekonani, to nie przekonamy doń takşe naszej publiczności.

Waşne jest równieş zakończenie o czasie. Nic bardziej nie denerwuje publiczności, jak przedłuşenie wystąpienia. Skrócenie zazwyczaj odebrane zostanie pozytywnie. Przedłuşenie stanowić będzie problem.

Zbyt duşo czasu poświęconego na podsumowanie, zbyt wielka liczba szczegółów w nim poruszonych, spowodują, şe straci swoją moc. Publiczność zaś straci nim zainteresowanie a uwaga zostanie rozproszona.

Dlatego sposób wypowiedzi powinien być dynamiczny, krótki i rzeczowy. Nie ma tutaj miejsca na dygresje czy anegdoty.

Po podsumowaniu, a przed poĹźegnaniem, poproĹ› o pytania.

:VND]yZND :LĊFHM QD WHPDW XG]LHODQLD RGSR-­ ZLHG]L SRGF]DV Z\VWąSLHQLD L QD MHJR ]DNRĔF]HQLD Z F]ĊĞFL SRĞZLĊ-­ FRQHM SURMHNWRZDQLX Z\VWąSLHQLD Miej przygotowane drugie zakończenie - zdanie lub dwa, które powiesz po zakończeniu sesji pytań, by nie kończyć odpowiedzią na przypadkowe pytanie ze strony publiczności.

Na koniec podziękuj i poşegnaj się. Na ekranie w tym czasie moşe być wyświetlony slajd z twoim adresem poczty elektronicznej. Raczej nie wyświetlaj planszy z napisem KONIEC. Pamiętaj: zdanie „To właściwie wszystko, co chciałem Państwu powiedzieć...� wypowiedziane na zakończenie nie robi najlepszego wraşenia.

Waşne jest takşe, by nie zapomnieć, iş do podsumowania odnoszą się wszystkie podstawowe zasady dotyczące całej prezentacji. Naleşy więc mówić zrozumiale, krótko i z przekonaniem. Nie moşna zapomnieć, kim jest publiczność, czego oczekuje i jaki jest cel prezentacji.

3RGVXPRZDQLH Mam nadzieję, şe przedstawione w tym artykule, oraz w artykułach moich kolegów, wskazówki związane z planowaniem, projektowaniem, przygotowaniem oraz wygłaszaniem prezentacji okaşą się dla państwa pomocne. Na stronach: www.k12blog.edu. pl i www.uczenowoczesnie.pl znajdą państwo materiały uzupełniające. Między innymi dostępna będzie prezentacja do poprowadzenia zajęć z młodzieşą na temat technik prezentacji. Umieszczone zostaną zarówno pliki z prezentacją, jak równieş jej zapis z narracją – aby maksymalnie ułatwić jej wykorzystanie podczas lekcji.

Wśród materiałów dodatkowych znaleźć będzie moşna takşe listę kontrolną, co sprawdzić przed wystąpieniem w nieznanym nam miejscu (czyli co przygotować i zabrać, a na co moşemy liczyć, şe przygotują organizatorzy).

*UXG]LHÄ”

27

7HFKQLNL SUH]HQWDFML Janusz S. Wierzbicki

Metoda  3HFKD NXFKD,  F]\OL SDSODQLQD Z 1RZDWRUVND PHWRGD SUH]HQWDFML Z\PXV]D QD SUHOHJHQFLH G\VF\SOLQĊ L VWDUDQQą VHOHNFMĊ PDWHULDåX -HVW SU]\ W\P ĞZLHWQ\P WUHQLQJLHP SXEOLF]Q\FK Z\VWąSLHĔ 3XEOLF]QRĞFL WHĪ VLĊ SRGRED ¹ MHVW NUyWNR L QD WHPDW Pecha-kucha to po japońsku paplanina.

Jednak w kontekście technik prezentacji jest bardzo ciekawym zjawiskiem: oznacza wystąpienie, które trwa dokładnie 20 slajdów, przy czym kaşdy wyświetlany jest przez 20 sekund. Cała prezentacja zajmuje więc 6 minut 40 sekund. Slajdy zmieniają się automatycznie, dlatego nie moşna przedłuşyć wystąpienia. Po upłynięciu czasu zadanie jest wykonane.

'\VF\SOLQD SU]HGH ZV]\VWNLP Metoda ta zakłada niezwykłe zdyscyplinowanie oraz brak moşliwości zadawania pytań przez publiczność w trakcie wystąpienia (która notabene musi być tego świadoma). Pecha-kucha jest jednocześnie dobrym przykładem zastosowania programów do tworzenia grafiki prezentacyjnej. Zapoczątkowana przez Marka Dythama oraz Astrid Klein w 2003 roku, do dzisiaj zdobyła rzeszę zwolenników. Stało się tak dlatego, şe po przedstawieniu krótkiej acz treściwej prezentacji uczestnicy otrzymują szansę zadawania pytań i dyskusji nad przedstawionymi faktami, punktem widzenia czy ideą. Wówczas zachodzi interakcja z prelegentem, dająca moşliwość uszczegółowienia tematu.

Dyskusja jest zazwyczaj mocniej angaşującą publiczność formą wystąpienia niş nawet najlepsze i najciekawsze, ale dłuşsze (np. 3045 minutowe) wystąpienia.

Wieczory Pecha-kucha organizowane są na całym świecie i cieszą się duşą popularnością. Dzięki nim moşna posłuchać interesujących ludzi przedstawiających swoje pasje często z ogromnym zaangaşowaniem. Moşliwość zadania im bezpośrednich pytań dodatkowo uatrakcyjnia takie spotkania. Do-

28

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

dajmy, şe krótki czas wystąpienia jest gwarancją, iş wiele osób otrzyma sposobność wystąpienia a uczestnicy spotkania będą mogli posłuchać wielu ciekawych prelekcji.

6HOHNFMD WUHQLQJ L G\VNXVMD Przygotowanie tak krótkiego wystąpienia na odpowiednim poziomie wymaga nie tylko zwykłej samodyscypliny. Konieczne jest niezwykle staranne wyselekcjonowanie materiału oraz przygotowanie slajdów odpowiadających narracji. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by podejść do tego tematu w sposób zblişony do opisanego w artykule Marty Wnu- kowicz na temat przygotowania materiałów wizualnych, szczególnie slajdów do prezentacji.

Stosowanie metody pecha-kucha to takşe doskonały trening wystąpień publicznych, który polecamy kaşdej osobie często prowadzącej prelekcje.

Nawet, jeśli nie zdecydujemy się ostatecznie na poprowadzenie swojego wystąpienia w tej formie, będzie to okazja do przećwiczenia opowiadania swojej historii.

Zastosowanie tej metody to świetny pomysł nie tylko na prezentacje przedmiotowe, ale takşe na lekcje wychowawcze, gdzie w ramach projektów uczniowie mogą przygotować w ten

sposób wstęp do waşnych, nurtujących ich tematów. Właśnie dzięki krótkiej formie w prezentacji nie zostanie podane zbyt wiele szczegółów, co będzie sprzyjać późniejszej wymianie poglądów i dyskusji. Nie ma większego znaczenia, czy wdroşony zostanie dokładnie format 20x20. Najwaşniejsze jest zastosowanie ograniczeń, które wyzwolą zupełnie nowe podejście do treściwego, konkretnego i oşywczego zaprezentowania punktu widzenia.

Paplanina w 400 sekund

-DN RSUDFRZDß ]DZDUWRĞß slajdów  SUH]HQWDFML" =DQLP  ]DF]QLHP\ Celem osób prowadzących wystąpienia publiczne jest pobudzenie zainteresowania słuchaczy, przekazanie im, w jak największym stopniu, wiedzy dotyczącej omawianych zagadnień. Dlatego kaşdy, kto podejmuje się takiego zadania, powinien zadać sobie pytanie, jak zrobić to najciekawiej i zarazem najbardziej efektywnie. Przystępując do technicznego przygotowania wystąpienia, jesteśmy juş po etapie jego planowania.

Wiemy, kto jest odbiorcą, jak kształtuje się uwaga przeciętnych słuchaczy, jaką postawę przyjąć, şeby uzyskać zamierzony efekt. Teraz naleşy się dobrze zastanowić, jakimi narzędziami wesprzeć to publiczne wystąpienie. Powinniśmy mieć świadomość, şe bez względu na wiek słuchaczy, zawsze istotne informacje trafiają do ich świadomości głównie dwoma kanałami - za pomocą zmysłu wzroku i słuchu. Jednak to właśnie wzrok, jest najwaşniejszym zmysłem człowieka, to on ma największy procent udziału w percepcji – aş 87 proc., a słuch tylko 7 proc.1 Dlatego podczas wystąpienia powinniśmy wykorzystywać obrazy, które będą wspierać i uzupełniać wystąpienie.

Informacje przekazywane za pomocą obrazów znacznie łatwiej przyciągają uwagę i są lepiej przyswajane. Musimy przy tym pamiętać, şe wszelkie pomoce wizualne mają pełnić tylko (a moşe aş) rolę wzmacniającą przekaz, powinny pokazywać, wyjaśniać, np. zachodzące zjawiska, relacje, pobudzać zainteresowanie, skupiać zainteresowanie słuchaczy. Nie oznacza to jednak, şe mają odciągać uwagę od prelegenta albo go zastąpić – mają go przede wszystkim wspierać w przekazywaniu informacji. Dobrze 1 Jan Młodkowski, „Aktywność wizualna człowieka�, PWN, Warszawa 1998

dobrane pomoce wizualne powinny równieş wywoływać emocje, które wzmagają proces zapamiętania.

:VND]yZND 3U]\NåDG GREU]H GREUDQ\FK SRPR-­ F\ ZL]XDOQ\FK NWyUH ]DUyZQR VNX-­ SLDMą XZDJĊ VåXFKDF]\ MDN L Z\ZR-­ åXMą HPRFMH ¹ JG\ PyZLP\ R EH]-­ SLHF]HĔVWZLH QD GURG]H L ]DFKRZD-­ QLX RVWURĪQRĞFL VWRVRZDQLX VLĊ GR SU]HSLVyZ %+3 OXE XQLNDQLX EUD-­ ZXU\ SRGF]DV ZDNDFML QDG MH]LR-­ UHP ¹ PRĪHP\ ]DF]ąß QLHVWDQGDU-­ GRZR 2G ]GMĊFLD VZRLFK G]LHFL F]\ URG]LFyZ :V]\VF\ ]DF]Qą VLĊ ]D-­ VWDQDZLDß FR ]GMĊFLH PDå\FK G]LH-­ FL OXE VWDUV]\FK SDĔVWZD PD ZVSyO-­ QHJR ] Z\EUDQą WHPDW\Ną (PRFMH L FLHNDZRĞß Z\ZRåDP\ JG\ ]D-­ F]QLHP\ QDV]ą RSRZLHĞß RG SRLQ-­ IRUPRZDQLD VåXFKDF]\ NWR MHVW QD ]GMĊFLX L MDN EDUG]R OXG]L W\FK NR-­ FKDP\ 1DVWĊSQLH PRĪHP\ SRZLH-­ G]LHß ĪH QDV]\P FHOHP MHVW VSĊ-­ G]Lß ] QLPL MDN QDMZLĊFHM F]DVX MDN QDMGåXĪHM PyF VLĊ QLPL RSLHNR-­ ZDß L ]DSHZQLDß ZVSDUFLH 2VREL-­ VW\ L HPRFMRQDOQ\ ZąWHN ]DNRĔF]R-­ Q\ VWZLHUG]HQLHP L GODWHJR P\ĞOĊ ĪH ZDUWR QLH W\ONR SR]QDß DOH WDNĪH Z SUDNW\FH VWRVRZDß VLĊ GR D SU]H-­ SLVyZ UXFKX GURJRZHJR L ]DFKRZD-­ QLD ]GURZHJR UR]VąGNX MHĞOL FKRG]L R SUĊGNRĞß E ]DVDG EH]SLHF]QHM L KLJLHQLF]QHM SUDF\ F ]DVDG EH]-­ SLHF]QHJR Z\SRF]\QNX QDG EOLĪHM QDP QLH]QDQ\P MH]LRUHP , WX PR-­ ĪHP\ SU]HMĞß GR VHGQD U]HF]\

Marta Wnukowicz

W związku z tym, powinniśmy się zastanowić, jakimi środkami wizualnymi dysponujemy. Moşemy wykorzystywać wszelkiego rodzaju tablice, np. magnetyczne, papierowe, równieş multimedialne, rzutniki do folii, wizualizery, a takşe komputer z oprogramowaniem. Bardzo popularnym, często wykorzystywanym środkiem są programy komputerowe do tworzenia prezentacji multimedialnych, czy to Microsoft PowerPoint, Keynote, Impression, czy zdobywające sobie rzesze zwolenników Prezi.

Najczęściej podczas wystąpienia wspieramy się właśnie prezentacją multimedialną. Jest to świetny środek, ale şeby pomógł osiągnąć nam zadawalający efekt naleşy go umiejętnie wykorzystać. Nie wystarczy umieć posługiwać się programem, naleşy jeszcze wiedzieć, jakie obiekty i w jaki sposób umieszczać na slajdach, aby prezentacja była uzupełnieniem naszej prelekcji, a nie przeszkodą rozpraszającą uwagę słuchaczy.

-DN EH]EåĊGQLH ]DSODQRZDß VODMG\" Przede wszystkim, zanim uruchomimy program prezentacyjny, powinniśmy wziąć kartkę, ołówek i zaplanować całą prezentację – zastanowić się, jakie zagadnienia i w jakiej kolejności będziemy poruszać – stworzyć plan wystąpienia. Następnie, które informacje są najwaşniejsze – trzeba będzie je w jakiś sposób wyeksponować, podkreślić – zastanawiamy się, jak to zrobić. Nancy Duarte2 proponuje, şeby spróbować zilustrować i naszkicować własny pomysł, rozrysować go na oddzielnych, ale powiązanych logicznie kartach i dopiero później przystąpić do uzupełniania slajdów.

Dyrektor generalny firmy Duarte Design zajmującej się tworzeniem prezentacji dla najpopularniejszych marek światowych i wielu uznanych mówców, na podstawie G. Reynolds „Zen prezentacje. Pomysły i projekty�, wyd.

Helion, Gliwice 2010.

2

*UXG]LHÄ”

29

Pamiętajmy, şe jeśli podczas wystąpienia posiłkujemy się slajdami zawierającymi głównie tekst, to informacje przekazywane w takiej formie nie są dobrze przyswajane. Człowiek zdecydowanie lepiej identyfikuje i zapamiętuje obrazy niş wiadomości tekstowe.

Ponadto, jeśli umieścimy na slajdach tekst i nawet ozdobimy go małymi zdjęciami, tylko rozproszymy uwagę słuchacza, który nie będzie wiedział na czym ją skupić – czy na słuchaniu nas, czy na czytaniu informacji ze slajdów. Dlatego do przekazywania wiedzy powinniśmy za wszelką cenę uşywać obrazu.

3URMHNWRZDQLH VODMGyZ Zastanawiając się, w jaki sposób rozmieszczać obiekty na planszach, musimy brać pod uwagę to, w jaki sposób człowiek obserwuje pokazywane slajdy. A zaleşy to od kultury, w której şyje. Zakładam, şe przygotowujemy plansze dla słuchaczy, którzy czytają od strony lewej do prawej – podobnie będzie z obserwacją plansz.

Pierwszy rzut oka na planszę jest trochę ponişej lewego górnego rogu planszy, następnie przenosimy wzrok do jej lewego górnego rogu i wiedziemy wzrokiem dookoła, aş ponownie wzrok znajdzie się w lewym górnym rogu planszy. Następnie oglądamy planszę wodząc wzrokiem w taki sposób, jak czytamy tekst – od lewej do prawej strony planszy i kończymy w prawym dolnym rogu. Sposób obserwacji plansz zamieszczamy na ponişszych dwóch ilustracjach.

:VND]yZND :LHG]D WD VNåDQLD ZLHOH ¿UP GR ]D-­ PLHV]F]DQLD Z OHZHM JyUQHM F]ĊĞFL VODMGX VZRMHJR ]QDNX ¿UPRZHJR ¹ ORJD =DQLP ]URELV] FRĞ WDNLHJR ]DVWDQyZ VLĊ F]\ MHVW WR SRWU]HE-­ QH &]\ UR]PDZLDMąF ] NLPĞ SU]HG-­ VWDZLDV] PX VLĊ Z FR WU]HFLP ]GD-­ QLX" -HĞOL QLH WR GODF]HJR NDĪG\

30

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

Kolejną istotną informacją jest czas, jaki człowiek poświęca na obserwację poszczególnych części planszy – w miejscu, na którym najdłuşej zatrzymuje wzrok, wskazane jest zamieścić najistotniejszy przekaz. Okazuje się, şe człowiek najdłuşej, bo aş 40 proc. czasu obserwacji całej planszy, poświęca jej lewej górnej części. Rozkład czasu pokazuje ponişszy rysunek.

VODMG PD SU]HGVWDZLDß FLHELH WZR-­ Mą ¿UPĊ OXE RUJDQL]DFMĊ NWyUą UH-­ SUH]HQWXMHV]" 7Ċ F]ĊĞß VODMGX ZDU-­ WR Z\NRU]\VWDß QD WUHĞß PHU\WR-­ U\F]Qą -HĞOL WZRMD SUH]HQWDFMD EĊ-­ G]LH FLHNDZD L ]DSDGQLH OXG]LRP Z SDPLĊß ]DSHZQH EĊGą UyZQLHĪ SDPLĊWDß FLHELH MDN L ¿UPĊ 'ODWHJR RJUDQLF] HNVSORDWRZDQLH ]QDNyZ

¿UPRZ\FK ORJD SURMHNWyZ ]QDF]-­ ND WZRMHM V]NRå\ VZRMHJR LPLHQLD L QD]ZLVND MDN UyZQLHĪ GDQ\FK WHOH-­ DGUHVRZ\FK GR VODMGX SRF]ąWNRZH-­ JR HZHQWXDOQLH NRĔFRZHJR 6WDUDM VLĊ UyZQLHĪ QLH SRGDZDß ZV]\VWNLFK W\FK LQIRUPDFML MHGQRF]HĞQLH =D-­ VWDQyZ VLĊ NWyUH PRJą E\ß LVWRW-­ QH GOD VåXFKDF]\ L ]DPLHĞß W\ONR WH

Bardzo często decydujemy się na wykorzystanie prezentacji multimedialnej i przygotowujemy ją w programie prezentacyjnym. Jest to świetne narzędzie, ma wbudowanych szereg szablonów, które usprawnią pracę i ułatwią przygotowanie wystąpienia, pod warunkiem, şe nie będziemy bezkrytycznie z nich korzystać. Początkującemu prelegentowi pomogą w zachowaniu jednolitej formy, harmonii i przejrzystości prezentacji. Jednak większość szablonów trzeba zmodyfikować, bowiem bardzo często nie odpowiadają zasadom technik prezentacji. Zasady te mają za zadanie ułatwienie odbioru, a przez to zwiększenie stopnia przyswojenia wiedzy przez słuchacza, mają teş pomóc prelegentowi w poprowadzeniu wykładu.

W dalszej części znajdziemy szereg rad i wskazówek, jak przygotować prezentację, np. jakie obiekty moşemy na planszach zamieszczać, jakich nie powinniśmy stosować, co naleşy zrobić, aby zainteresować tematem słuchaczy i şeby zapamiętali jak najwięcej informacji. ŝeby slajdy, które wykorzystujemy, wspierały naszą opowieść, a nie były nudnymi slajdodokumentami.

Co zamieszczać na slajdach, a czego się wystrzegać?

:VND]yZND 7HNVW GH¿QLFML QDMSURĞFLHM MHVW SR SURVWX ZSLVDß QD VODM-­ G]LH :DUWR VLĊ MHGQDN ]DVWDQRZLß Z MDNL VSRVyE MHM ]D-­ VDGĊ SU]HND]Dß Z IRUPLH REUD]RZHM 1S RSRZLHG]LHß F]\P MHVW FHQWUDOD WHOHNRPXQLNDF\MQD UyZQRF]HĞQLH SR-­ ND]XMąF MHM G]LDåDQLH SRSU]H] DQLPDFMĊ JUD¿NL

Zapis definicji

Przedstawienie działania z zawartą definicją

7HNVW FLąJå\  L OLVWD SXQNWRZD Tekstu ciągłego nie naleşy wpisywać na planszach. Nie ma takiej moşliwości, şeby publiczność równocześnie czytała, co jest na ekranie i słuchała wystąpienia. Jeşeli na slajdach znajduje się tekst ciągły, prelegent jest zupełnie zbędny, moşe rozdać dokument z wpisanym tekstem i pójść do domu. Jedynym wyjątkiem, kiedy moşemy zamieścić niewielki fragment tekstu ciągłego są cytaty a takşe fragmenty – frazy, które chcemy przeanalizować z publicznością słowo po słowie, np. definicje. Jednak powinniśmy unikać ich zawsze, kiedy to moşliwe.

Zamiast zapisania definicji, przekaş te same treści wykorzystując grafikę i animację – opowiedz, co mieści się w centrali, jak działa i jakie jest jej zadanie.

Ludzie przyswajają niewielką porcję informacji na raz. Im mniej tekstu wpiszemy na slajdach, tym lepiej. Jeśli juş w ogóle zamieszczamy jakiś tekst, to niech to będzie krótkie hasło, równowaşnik zdania lub zdanie pojedyncze dodatkowo wzmocnione elementem graficznym. Pamiętajmy, şe to grafika najlepiej przemawia i w największym stopniu jest źródłem przekazu wiedzy.

Na podstawie slajdu Garrego Reynolds’a „Zen prezentacje. Pomysły i projekty�, wyd. Helion, Gliwice 2010 Śródło: galeria ClipArt programu Microsoft Office *UXG]LHĔ

31

Początkujący prelegenci mogą niekiedy posiłkować się tekstem ujętym w liście punktowej. Powinno się w niej znaleźć tyle słów, żeby prelegent czuł się swobodnie podczas wystąpienia. Należy jednak bezwzględnie pamiętać o zasadzie, że treść punktów powinna tylko wspomagać pamięć. Jeśli na slajdzie będzie zbyt dużo słów, to publiczność przeczyta je szybciej niż prelegent zdąży o nich opowiedzieć, stanie się on zbędny. Nie zapominajmy o grafice – powinny to być duże, wyraźne i dobre jakościowo obrazy, np. zdjęcia.

Według Nancy Duarte należy chronić publiczność przed listami punktowanymi, a jeśli koniecznie musimy je pokazać, powinniśmy robić to sporadycznie, przestrzegając konkretnych zasad: y piszemy punkty listy tak, jakby to były nagłówki gazetowe – możliwie treściwe, zachowujące wspólną strukturę i jedność czasu (powinny np. zaczynać się od tej samej części mowy - czasownika, rzeczownika, przymiotnika, itp., jeśli pierwszy punkt jest równoważnikiem zdania, to kolejne punkty też powinny być równoważnikiem zdania), y unikamy podpunktów, y jeśli pierwszy punkt zaczynamy wielką literą, to każdy kolejny tak samo (na wszystkich planszach), y wyrazy pisane tylko wielkimi literami (wersaliki) stosujemy sporadycznie – tylko

32

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

dla podkreślenia ważnej myśli (choć istnieje też szereg innych sposobów uwypuklenia istotnych informacji – chociażby zmiana koloru ważnego wyrazu czy jego pogrubienie).

Tekst zapisany wielkimi literami przez sporą część osób odbierany jest jak krzyk w trakcie rozmowy i powoduje dyskomfort, y na końcu punktu raczej nie powinniśmy stawiać kropki, nawet jeśli jest to koniec zdania. Należy kierować się zasadą przejrzystości i prostoty, unikania zbędnych form. Jeśli jednak zdecydujemy się postawić kropkę na końcu punktu, to bądźmy konsekwentni – stawiajmy ją na końcu każdego punktu, na wszystkich planszach.

Dla poczatkującego prelegenta ważne jest też, aby umieścić na slajdzie tytuł – zdecydowanie ułatwi to zachowanie logicznej struktury wystąpienia, łagodne przejście do omówienia wyświetlanego właśnie zagadnienia. Prelegent musi tylko pamiętać, aby nie czytać tytułów slajdów. Żeby tytuł pomagał prelegentowi (a nie przeszkadzał) w zachowaniu spójnej logicznie wypowiedzi – nie należy dodawać do niego efektów animacji.

Projektując plansze musimy kierować się zasadą konsekwencji i spójności. Cały czas powinna nam też przyświecać idea przekazania istotnych informacji w sposób przystępny i interesujący – nie możemy zanudzić publiczności.

3RGVXPRZXMąF y powinniśmy formułować myśli w sposób przejrzysty, starając się uchwycić główne wątki w prezentowanej treści, y główne myśli należy zapisać w sposób zwięzły i prosty: jako hasła, równoważniki zdań lub zdania pojedyncze, nigdy w formie tekstu ciągłego (możemy ewentual-

nie zamieścić je w liście punktowej, ale musimy pamiętać o tym, żeby zachować konsekwencje w zapisie, tzn. jeśli zdania, to w każdym z punktów na planszy, jeśli równoważniki zdań – podobnie. Nie mieszajmy form), y unikajmy podpunktów, y ograniczmy stosowanie list punktowych, starajmy się operować obrazem, który ma dużą siłę skojarzeniową.

Stosując się do powyższych rad powinniśmy uzyskać oczekiwany efekt – zadowoloną publiczność.

&]FLRQNL Podstawowym zadaniem tekstu jest przekaz konkretnych informacji. Właściwie wybrany krój czcionki, jej rozmiar i kolor mają znaczący wpływ na odbiór przekazu i powinny go wzmacniać. Słuchacze nie mogą mieć kłopotu z odczytaniem tekstu, dlatego czcionka nie może być zbyt ozdobna. To, co zapiszemy na slajdach, powinno być szybko i łatwo odczytane. Powinniśmy uzyskać taki efekt, jak np. w przypadku znaków drogowych – muszą być tak zaprojektowane, by jeden rzut oka nie pozostawiał wątpliwości, co oznaczają.

Istnieją dwa kroje pisma: y szeryfowy – krój czcionki, na którą składają się różnej grubości linie, litera ma tzw. szeryfy (niewielkie daszki wieńczące każdą linię litery), np. Times New Roman, y bezszeryfowy – krój czcionki pozbawiony szeryfów, na którą składają się z reguły linie tej samej grubości, np. Tahoma.

Uznaje się, że czcionki szeryfowe powinno się stosować do pisania długich tekstów, wielowierszowych. Dzięki szeryfom oko może wodzić wzdłuż linijki ścieśnionego tekstu, przez co litery składają się we wspólny ciąg. Szeryfy przy literach mają różną grubość, dlatego oko szybciej zauważy różnicę między nimi i natychmiast skojarzymy, jaką widzimy literę. Szeryf prowadzi oko od znaku do znaku, od wyrazu do wyrazu – ułatwia i przyśpiesza czytanie tekstu z bliskiej odległości.

Z kolei czcionki bezszeryfowe są doskonale widoczne z większej odległości, a także na ekranach komputerów, ponieważ nie

mają zdobień i cienkich linii. Litery takich krojów są większe i grubsze. Krojów bezszeryfowych uşywa się takşe często w ksiąşkach dla dzieci ze względu na prostotę kroju.

Czcionki bezszeryfowe są stosowane głównie na bilbordach reklamowych i znakach informacyjnych – są wyraźniejsze i przez to lepiej widoczne z daleka. Dlatego polecane jest stosowanie tego kroju na planszach podczas prezentacji.

3U]\NĂĄDG\ F]FLRQHN

Czcionka  szeryfowa

Times  New  Roman Traditional Arabic Cambria

Według Garrego Reynoldsa, są czcionki szeryfowe, które nadają się do wpisania tekstu na slajdzie, np. Rockwell, Baskerville, Garamond – litery powinny być tylko odpowiednio duşe. Mało doświadczonym prelegentom sugerujemy nie stosowanie czcionek szeryfowych.

Naleşy równieş pamiętać, aby na slajdach nie mieszać wielu krojów pisma. Powinny one naleşeć do jednej rodziny, np. Arial Black, Arial  Narrow, Arial, Arial Rounded.

UĹ‚atwi to zachowanie harmonijnego wyglÄ…du prezentacji.

:VND]yZND 5RG]LQĊ F]FLRQHN WZRU]\ GXĪD OLF]-­ ED F]FLRQHN MHGQHJR NURMX NWyUH UyĪQLą VLĊ RG VLHELH QS UR]PLDUHP JUXERĞFLą OLQLL NXUV\Zą OXE MHM EUD-­ NLHP OLWHU\ EDUG]LHM ĞFLHĞQLRQH OXE PQLHM

&]FLRQND EH]V]HU\IRZD

7DKRPD Arial Calibri Decydując się na konkretną czcionkę powinniśmy sprawdzić, czy moşliwe jest poprawne wyświetlanie polskich znaków diakrytycznych, takich jak: ąęźşćśółń.

Okropnie wyglÄ…da wyraz napisany dwoma rodzajami czcionek, np. tekst napisa-

Q\ F]FLRQN Z NWyUHM QLH Z\ZLHWODM VL SRSUDZQLH SROVNLH ]QDNL GLDNU\W\F]QH

Dla zaznaczenia kolejnych stopni hierarchii tekstu (nagłówek, punkty) powinniśmy stosować róşne wielkości czcionki.

Czcionka wielkości 12 punktów jest dobrze widoczna z bliska i stosujemy ją w dokumentach. Na slajdach, na które patrzymy z większej odległości, jest jednak nieczytelna i nie powinna być uşywana. Przygotowując wykład powinniśmy pamiętać o osobach siedzących w ostatnim rzędzie, aby nie tylko nas słyszeli, ale takşe mogli odczytać treści zamieszczone na wspomagających nasz przekaz planszach.

7åR L RELHNW\ JUD¿F]QH  Grafika, którą zamieszczamy na slajdach nie powinna być tylko ozdobnikiem – ma być silnym przekazem informacji. Dlatego naleşy dobrze zastanowić się nad jej wyborem i sposobem umieszczenia na planszy.

Dotyczy to równieş tła prezentacji.

7åR SODQV] Tło jest nośnikiem, na którym umieszczamy elementy wizualne. Powinniśmy zadbać, aby stanowiło z nimi jedną spójną całość. Wszystkie elementy naleşy utrzymać w jednym stylu, zachować konsekwencję w ich doborze. Oczywiście w celu wywołania zmiany nastroju (podniesienia krzywej uwagi publiczności) moşemy zdecydować się na złamanie tej spójności. Wprowadzając element róşniący się od całości projektu sprawimy, şe informacje w ten sposób wyróşnione zostaną zapamiętane. Takiego zabiegu nie naleşy jednak naduşywać.

Tło nie powinno odciągać uwagi od elementów pierwszego planu. Powinno być proste i pozbawione łatwo wpadających w oko róşnic wizualnych. Jeşeli tłem będzie zdjęcie zawierające duşą liczbę szczegółów, nie uda się wyróşnić istotnych informacji (elementów pierwszego planu), stworzymy wraşenie bałaganu, które moşe wywołać przemęczenie wzroku oglądającego.

Jeşeli podczas wystąpienia korzystamy z prezentacji multimedialnej, musimy pamiętać o tym, şe kolory przybierają zupełnie inny odcień, jeśli są wyświetlane za pomocą rzutnika. Inaczej wyglądają kolory prezentacji na ekranie komputera, a inaczej na ekranie w sali wykładowej. W tym przypadku, równie waşne jest oświetlenie pomieszczenia, w którym prowadzimy wykład. Istnieje ogólna zasada, która mówi, şe jeśli prowadzimy występ w słabo oświetlonej sali, to moşemy pozwolić sobie na ciemniejsze kolory prezentacji, staramy się nie dawać silnych kontrastów – jasne kolory przy takim oświetleniu stają się jeszcze jaśniejsze.

W skrajnym przypadku publiczność nie będzie mogła patrzeć na slajdy ze względu na oślepiające światło. *UXG]LHĔ

33

:VND]yZND :LĊNV]RĞß GRVWĊSQ\FK SURMHNWRUyZ G\VSRQXMH QD W\OH VLOQ\P ĞZLDWåHP ĪH REUD] ] QLFK SRFKRG]ąF\ MHVW F]\-­ WHOQ\ QDZHW Z GREU]H RĞZLHWORQ\FK SRPLHV]F]HQLDFK : WDNLFK SU]\SDGNDFK XQLNDMP\ PRFQHJR SU]\JDV]DQLD ĞZLDWåD ']LĊNL SR]RVWDZLHQLX ZåąF]RQ\FK ĞZLDWHå QDM-­ ZDĪQLHMV]\ HOHPHQW Z\VWąSLHQLD ¹ SUHOHJHQW ¹ WDNĪH EĊ-­ G]LH GREU]H ZLGRF]Q\ W mocno zaciemnionej sali (w której nie ma moşliwości przygaszenia światła) białe tło slajdów jest praktycznie niedopuszczalne, poniewaş taka prezentacja oślepia publiczność. Dotyczy to takşe zdjęć prezentowanych na białym tle. W jasno oświetlonej sali moşemy sobie pozwolić nawet na bardzo jasne tło.

Białe tło slajdu jest pomocne przy prezentacji zdjęć umieszczonych na białym tle – dzięki takiemu zabiegowi nie będziemy musieli usuwać tła zdjęcia. Programy prezentacyjne pozwalają wprawdzie na ustawienie przezroczystości wybranego koloru lub pozbycie się tła zdjęcia, ale często efekt jest mierny (w takiej sytuacji naleşy dokonać obróbki zdjęć w profesjonalnym programie graficznym). Jeśli w takiej sytuacji moşemy zastosować białe tło –zróbmy to (ale nie często, şeby nie zakłócić spójności prezentacji).

y Zdjęcie ślimaków na białym tle

y Ustawienie efektu przezroczystości w programie prezentacyjnym (w przypadku tego zdjęcia uzyskany efekt jest zadowalający)

34

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

y Niekiedy ustawienie efektu przezroczystości przynosi opłakane rezultaty...

y ...innym razem usunięcie tła zdjęcia moşe go pozbawić niektórych fragmentów (tu zginęły dwa ślimaki, a maleństwo zostało pozbawione „róşków�)

y Ustawienie białego tła dla wybranego slajdu prezentacji

Tłem slajdu może być zdjęcie, ale tylko wtedy, gdy nie zdominuje elementów pierwszego planu i będzie podkreślało przekaz informacji.

Kolor tła nie może być zbyt jaskrawy – taka prezentacja jest męcząca w odbiorze.

Źródło: Galeria ClipArt programu Microsoft Office Jeśli chcemy umieścić tekst na zdjęciu, to warto zastosować efekt znaku wodnego lub przyciemnienia. Bez tych zabiegów tekst może być nieczytelny.

y Jaskrawe kolory nie pozwalają na dłuższe spoglądanie na slajd, nie są też zbyt estetyczne Wybierając tło do slajdów należy pamiętać: y o konsekwencji – na wszystkich slajdach tło powinno być takie samo, chyba że celowo chcemy złamać konwencję (np. chcemy wywołać efekt zaskoczenia publiczności, czy dobrać tło slajdu do tła umieszczonej na nim grafiki), y o oświetleniu sali – jeżeli nie jest określone, gdy przygotowujemy pokaz, zastosujmy bardziej bezpieczną, uniwersalną kolorystykę (przyciemnione, pastelowe tło oraz kontrasty, które nie rażą),

y Tekst jest nieczytelny

y Dzięki zastosowaniu przyciemnienia tekst stał się bardziej czytelny

y o rozważnym korzystaniu z białego tła może być stosowane w wyjątkowych okolicznościach. Powinniśmy być pewni, że prezentacja będzie się odbywała w jasno oświetlonym pomieszczeniu, y jeśli tło zdjęcia jest białe, zamiast ustawiać jego przezroczystość, można czasem wybrać białe tło dla tego konkretnego slajdu, y że zdjęcie może być tłem slajdu tylko wtedy, kiedy tematycznie podkreśla (a nie zakłóca) przekaz slajdu, *UXG]LHĔ

35

y że zbyt jaskrawe kolory nie dodają estetyki ani nie zwiększają czytelności slajdu, poza tym nie pozwalają dłużej spoglądać na ekran.

Pamiętajmy, że kolor tła slajdu jest ważny, ale ważniejsza jest czytelność planszy. Decyduje o niej zachowanie odpowiednio dużego kontrastu między pierwszym planem a elementami tła. To odpowiednio ustawiony kontrast (nie może razić) pozwala utrzymać uwagę widza.

y Starajmy się wprowadzać jak najmniej tekstu (można go pominąć), a dużo grafiki

=GMĊFLD Jeden obraz zastępuje tysiące słów – żeby jednak tak się stało (żeby obraz poruszał emocje słuchaczy i wspierał przekaz dostarczając ważne informacje) musi być zastosowany w sposób przemyślany i umiejętny. Przede wszystkim powinien być czytelny, nie zniekształcony i odpowiadający przekazywanej treści.

3RGVWDZRZH ]DVDG\ GRW\F]ąFH XPLHV]F]DQLD ]GMĊü Z SUH]HQWDFML y Zdjęcie powinno być duże, czytelne z daleka

Źródło: Galeria ClipArt programu Microsoft Office Zamieszczając zdjęcia powinniśmy zwrócić uwagę na ich jakość oraz na wielkość pliku. Zdjęcia muszą być wyraźne. Należy uważać, czy powiększając zdjęcie nie uzyskamy efektu rozmazania – jest niedopuszczalny. Poza tym, jeśli zdjęcie nie jest wyraźne, słuchacze odbierają je jako brak zaangażowania ze strony prelegenta. Z takiego zdjęcia należy zrezygnować.

y Zdjęcie może być tłem, ale nie każde – wpisany tekst musi być czytelny

y Zdjęcie powiększone nadmiernie – efekt rozmycia Jeżeli sami wykonujemy zdjęcia lub skanujemy grafikę, najczęściej uzyskujemy pliki dużych rozmiarów. Umieszczenie dużej liczby takich zdjęć w prezentacji może skutkować dłuższym otwieraniem pliku prezentacji, a nawet kłopotami z uruchomieniem poka-

36

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

zu slajdów, czy animacji na slajdzie. Moşna sobie z tym poradzić bez fachowej wiedzy dotyczącej zmiany wielkości plików graficznych. Wystarczy w programie prezentacyjnym zaznaczyć jeden obraz i wybrać jedną opcję, aby wszystkie wstawione na slajdach pliki graficzne miały zmniejszoną wielkość (nie stracą przy tym prawie wcale na jakości). To opcja kompresji obrazów. O tym, jak jej dokonać krok po kroku, napiszemy wkrótce na uczenowoczesnie.pl i k12blog.pl.

y umieszczania zdjęć w przypadkowym miejscu, co wywołuje wraşenie niestaranności,

y wypełniania zdjęciem prawie całego slajdu (wystające tło odciąga uwagę od zdjęcia i nienajlepiej świadczy o autorze prezentacji, który nie umieścił go jako tła slajdu),

y W programie Microsoft PowerPoint 2010 opcja Kompresuj obrazy pokazuje się po zaznaczeniu zdjęcia na karcie Narzędzia Obrazów w części Dopasowanie

:VND]yZND 1DOHĪ\ ]DSLVDß RU\JLQDOQą ZHUVMĊ SOLNX JUD¿F]QHJR SR-­ QLHZDĪ SR NRPSUHVML JUD¿NL Z SURJUDPLH SUH]HQWDF\M-­ Q\P QLH EĊG]LH PRĪOLZRĞFL SRZURWX GR RU\JLQDOQHM ZHU-­ VML SOLNX 8ZDJD WD GRW\F]\ QLH W\ONR NRPSUHVML REUD]X DOH UyZQLHĪ ZV]HONLFK LQQ\FK RSHUDFML MDNLFK GRNRQXMH-­ P\ QD SOLNX JUD¿F]Q\P QS SU]\FLĊFLD IUDJPHQWX ]GMĊ-­ FLD 0RG\¿NXMHP\ ]DZV]H NRSLH SOLNyZ JUD¿F]Q\FK ]D-­ FKRZXMąF RU\JLQDå\ 8PLHV]F]DMąF ]GMĊFLD QD SODQV]DFK SRZLQQLĞP\ VLĊ Z\VWU]HJDß EåĊGyZ

y korzystania z rozmazanych zdjęć, które często powstają przez powiększenie obrazu o niskiej rozdzielczości,

y prezentowania zbyt małych zdjęć – są niewidoczne z daleka i mają małą siłę przekazu informacji; duşa liczba zdjęć na jednym slajdzie wprowadza wraşenie bałaganu,

*UXG]LHÄ”

37

y publikacji próbek pobranych ze strony internetowej, gdy na zdjęciu znajduje się znak wodny,

y wykorzystywania zbyt powszechnie stosowanych przez prelegentów rysunków ClipArt – lepszym rozwiązaniem jest korzystanie ze zdjęć, Źródło: www.istockphoto.com, nr zdjęcia : stock-photo-394657-silhouettes-of-business-people y zniekształceń, niezachowania proporcji podczas powiększania lub zmniejszania zdjęć (obiekty na zdjęciach są nienaturalne, czasem wręcz karykaturalne),

Źródło: Galeria ClipArt programu Microsoft Office y kafelkowania, czyli wypełniania tła slajdu zwielokrotnioną kopią jednego zdjęcia (umieszczone obok siebie zdjęcia powodują, że obraz staje się nieczytelny),

Źródło: Galeria ClipArt programu Microsoft Office y wykorzystywania ilustracji z galerii ClipArt – rysunki warto wykonywać samodzielnie,

38

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

y publikowania zdjęć niezwiązanych z tematem wystąpienia lub mocno wyeksploatowanych symboli,

Źródło: galeria ClipArt programu Microsoft Office

y prezentowania tekstu na tle zdjęcia, co powoduje, że staje się nieczytelny.

Zdarza się, że potrzebujemy tylko fragmentu zdjęcia – kadru, który, według nas, ma największą siłę przekazu informacji. Możemy przyciąć zdjęcie w prostym programie do edycji, albo w samym programie prezentacyjnym, korzystając z narzędzia do przycinania.

Jeżeli pierwotny plik miał dużą rozdzielczość i sporo ważył, to przycięcie zdjęcia sytuacji nie poprawi. Pamiętajmy o dostosowaniu rozdzielczości zdjęcia i wielkości pliku do wymogów pokazu. O przycinaniu zdjęć i modyfikowaniu ich rozdzielczość napiszemy wkrótce na uczenowoczesnie.pl i k12 blog.pl.

y Uzyskany efekt po przycięciu

Nie używajmy grafiki w celach ozdobnych. Informacje poparte zdjęciami przestają być abstrakcyjne, a stają się bardziej zrozumiałe i szybciej zapamiętane, gdyż wywołują w słuchaczu konkretne emocje. Warto jest wykonywać zdjęcia samodzielnie (chociażby za pomocą telefonu komórkowego). Będziemy mieli mniej kłopotów z zachowaniem praw autorskich, niż w przypadku korzystania z grafiki pobranej z internetu, zeskanowanej z książek czy czasopism. Pamiętajmy jednak o tym, żeby zdjęcie, które zrobimy, było wyraźne i czytelne, ponieważ jakość grafiki w prezentacji jest ważna. Zawsze zachowujmy oryginały zdjęć.

5\VXQNL L LOXVWUDFMH Niekiedy warto bezpośrednio podczas wykładu, coś narysować na ekranie objaśniając równocześnie. Co narysować? I po co?

y Pierwowzór zdjęcia

y Zaznaczony, wybrany fragment z całości – przycinanie

W bibliotece ClipArt znajdziemy wiele ilustracji. Możemy z nich bezpiecznie korzystać nie martwiąc się o prawa autorskie. Jednak z tych samych powodów wielu prelegentów wykorzystuje je do przygotowania slajdów. Dlatego wiele z nich dawno już się opatrzyło. Jeśli chcemy być oryginalni, warto sięgnąć do innych źródeł.

*UXG]LHĔ

39

)LOP\ L GĨZLĊNL Wystąpienie moşemy urozmaicić pokazem krótkiego filmu (1-2 min). Wprowadza gwałtowną zmianę nastroju, dzięki czemu przykuwa uwagę słuchaczy. Powinien sprawiać wraşenie, şe jest częścią prezentacji. Dlatego program prezentacyjny, z którego korzystamy, powinien umoşliwiać odtwarzanie filmu z poziomu prezentacji.

PDWHULDåyZ ZSDGD Z SRSåRFK D SXEOLF]QRĞß VWDMH VLĊ FR-­ UD] EDUG]LHM QLHFLHUSOLZD :DUWR SU]HG SUH]HQWDFMą RWZR-­ U]\ß ZV]\VWNLH QLH]EĊGQH IROGHU\ L SOLNL ¹ ĪHE\ QLH WUD-­ FLß F]DVX QD LFK XUXFKDPLDQLH 0RĪH ]GDU]\ß VLĊ ĪH SRG-­ F]DV SUH]HQWDFML EĊG]LHP\ PXVLHOL SRND]Dß SXOSLW QDV]HJR NRPSXWHUD 8VWDZP\ ZLĊF QD QLP QHXWUDOQą WDSHWĊ SX-­ EOLF]QRĞFL QLH LQWHUHVXMH MDN Z\JOąGDMą QS QDV]H G]LHFL

Umieszczenie filmu w prezentacji umoşliwia zachowanie jej spójności: film pojawia się na ekranie jako jeden z wielu elementów graficznych. Taki zabieg powoduje, şe wykład przebiega bez zakłóceń a film pojawia się w stosownym momencie. Ponadto film moşe wzmocnić siłę przekazu tekstu zamieszczonego na slajdzie.

Śródło: Kadr z filmu zwierzęta.wmv z Biblioteki Windows 7

)LOP RGWZDU]DQ\ Z SURJUDPLH SUH]HQWDF\MQ\P W przypadku odtwarzania w oddzielnym programie, niezbędne jest wykonanie szeregu czynności poprzedzających wyświetlenie. Zanim to nastąpi, musimy: - odnaleźć plik na dysku (przy okazji pokaşemy zawartość naszego komputera słuchaczom), - uruchomić program (to zabiera czas a film początkowo wyświetla się w małym oknie), - włączyć wyświetlanie w trybie pełnoekranowym.

Po wyświetleniu filmu musimy jeszcze: - zamknąć program, - powrócić do właściwego miejsca w prezentacji.

Podczas tych czynności albo prowadzimy wykład, albo milkniemy – şadna z tych metod nie jest dobra. Opuszczenie pokazu slajdów (np. na czas prezentacji filmu) zawsze powoduje rozproszenie uwagi słuchaczy.

:VND]yZND :V]\VWNLH SOLNL ] NWyU\FK EĊG]LHP\ NRU]\VWDß SRGF]DV SUHOHNFML GREU]H MHVW XPLHĞFLß Z MHGQ\P IROGHU]H ]DSL-­ VDQ\P QD SXOSLFLH ']LĊNL WHPX EĊG]LHP\ PLHOL GR QLFK V]\ENL GRVWĊS L QLH EĊG]LHP\ WUDFLß F]DVX QD V]XNDQLH LFK QD G\VNX NRPSXWHUD SUHOHJHQW JG\ QLH SRWUD¿ ]QDOHĨß

40

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

:VND]yZND 1DMOHSLHM MHVW MHĞOL SRGF]DV Z\NåDGX NRU]\VWDP\ ] ZåD-­ VQHJR NRPSXWHUD 1LH PXVLP\ VLĊ ZWHG\ REDZLDß F]\ SUH]HQWDFMD NWyUą SU]\JRWRZDOLĞP\ ]RVWDQLH RGWZRU]RQD Z SUDZLGåRZ\ VSRVyE 1DWRPLDVW MHĞOL PXVLP\ NRU]\VWDß ]H VSU]ĊWX RUJDQL]DWRUyZ D Z SUH]HQWDFML FKFHP\ ]DPLH-­ ĞFLß ¿OP\ EąGĨ GĨZLĊNL QDOHĪ\ XWZRU]\ß IROGHU Z NWy-­ U\P ]DPLHĞFLP\ SOLNL ¿OPRZH GĨZLĊNRZH L SOLN SUH]HQWD-­ FML 'RSLHUR ZWHG\ RWZLHUDP\ SOLN SUH]HQWDFML L ZVWDZLDP\ QD VODMG SOLN ¿OPRZ\ 7DN SU]\JRWRZDQ\ IROGHU XPLHV]F]D-­ P\ QD G\VNX NRPSXWHUD ] NWyUHJR EĊG]LHP\ RGWZDU]Dß SRND] =DELHJ WHQ SRZLQLHQ Z\VWDUF]\ß MHĪHOL G\VSRQXMH-­ P\ QDMQRZV]\PL ZHUVMDPL SURJUDPyZ SUH]HQWDF\MQ\FK =DZV]H MHGQDN EH] Z]JOĊGX QD ZV]\VWNR QDOHĪ\ VSUDZ-­ G]Lß F]\ ¿OP EĊG]LH VLĊ RGWZDU]Då Z SUH]HQWDFML -HĪH-­ OL QLH ZWHG\ PXVLP\ SRQRZQLH XPLHĞFLß SOLN ¿OPRZ\ QD VODMG]LH DOH MXĪ QD NRPSXWHU]H ] NWyUHJR EĊG]LHP\ NR-­ U]\VWDß ] SRGF]DV Z\NåDGX Wykorzystanie tego środka przekazu nie jest bardzo trudne. Moşna nakręcić własne filmy kamerą internetową lub wbudowaną w telefonie czy aparacie fotograficznym. Zamieszczenie filmu bezpośrednio w prezentacji teş nie wymaga specjalnych umiejętności.

W prezentacji moşemy równieş zamieszczać dźwięki, jednak naleşy pamiętać, şeby były adekwatne do prezentowanego tematu i odtwarzane w odpowiednim momencie. Podczas odtwarzania dźwięków prelegent powinien milczeć. Moşemy teş wstawić dźwięk jako podkład muzyczny. Zabieg ten stosujemy niezwykle rzadko, w uzasadnionych przypadkach. Pamiętajmy przy tym, şe melancholijna, spokojna muzyka zbytnio wyciszy słuchaczy, a zbyt głośnia i energiczna będzie przeszkadzała i rozpraszała uwagę.

Informacje o zamieszczaniu w prezentacji filmów i dźwięków w róşnych programach wkrótce na uczenowoczesnie.pl i k12blog.pl.

Dane  –  tabele,   Z\NUHV\ VFKHPDW\ Dane przedstawione podczas wystąpienia uwiarygodniają jego treść. Musimy jednak dokładnie przemyśleć, które dane chcemy pokazać, które są najistotniejsze i jaki jest cel ich przedstawienia. Powinniśmy teş się zastanowić, w jaki sposób ukazać zaleşności, şeby nie zanudzić publiczności, lecz w interesujący sposób wyjaśnić złoşoność zjawiska czy problemu. Niekiedy lepszym rozwiązaniem jest pokazanie na wykresie ogólnej tendencji zmian, a nie danych szczegółowych. Musimy mieć równieş na uwadze, w jakim pomieszczeniu będziemy dane prezentować – jeśli w duşej auli, przed wieloma słuchaczami, to na pewno osoby siedzące w dalszych rzędach nie będą widziały małych cyfr umieszczonych np. na wykresie.

Niekiedy dobrym rozwiązaniem jest rozdanie publiczności (przed, po lub w trakcie – jeśli publiczność nie jest zbyt liczna) wydrukowanych danych przedstawionych w tabelach.

Przedstawiając dane na slajdach powinniśmy trzymać się kilku zasad. Dane na wykresie zachowają bardziej rzeczywiste proporcje, jeśli będzie to wykres typu 2 D (płaski) a nie 3 D (trójwymiarowy).

Równieş płaskie diagramy są bardziej czytelne niş trójwymiarowe.

Uczniom najczęściej podobają się obiekty trójwymiarowe, ale naleşy stawiać na czytelność, przejrzystość i rzetelność przekazu przed efektownością.

y Przykład wykresu kołowego 3 D

y Przykład wykresu kołowego 2 D Priorytetem jest dobór odpowiedniego typu wykresu do typu przedstawianych danych.

7\S\ Z\NUHVyZ D GREyU GDQ\FK y Przykład wykresu kolumnowego 3 D

:\NUHV\ NRåRZH Ilustrują jedną serię danych, czyli udziały konkretnego parametru w całości. Nadają się do wskazywania znaczących róşnic w proporcjach. Pokazujemy maksymalnie osiem wycinków. Zbyt duşo udziałów powoduje trudny odczyt danych – w takim przypadku lepiej zastosować wykres kolumnowy. Unikamy efektów trójwymiarowych, nie umieszczamy legendy, opisujemy wykres. Pierwszy wycinek powinien zaczynać się na godzinie 12.

:\NUHV\ NROXPQRZH VĂĄXSNRZH

Nadają się do porównania wartości kilku serii danych. Warto wyróşnić najwaşniejszą informację. Nie wstawiamy legendy – jeśli nie jest niezbędna. Są dokładniejsze od wykresów kołowych. Moşemy na nich uwzględnić większą liczbę danych.

:\NUHV\ VNXPXORZDQH

y Przykład wykresu kolumnowego 2 D

Przedstawiają relacje między poszczególnymi elementami i całością porównując udziały kaşdej wartości w sumie dla wszystkich kategorii. *UXG]LHĔ

41

:\NUHV\ SXQNWRZH Pokazują zależności dwóch zmiennych, świetnie nadają się do przedstawienia funkcji liniowych i kwadratowych.

:\NUHV\ OLQLRZH

Najczęściej ukazują zmiany parametru w czasie, dobrze wskazują tendencje zmian.

Zbyt duża liczba danych umieszczonych na wykresie powoduje szum informacyjny i nie prezentuje się dobrze. Według Garrego Reynolds’a wystarczy trzymać się trzech zasad, żeby uzyskać efekt prostoty i przejrzystości wykresu: y ograniczamy się –na wykresie umieszczamy tylko niezbędne dane, pokazujemy raczej tendencję lub nasz punkt widzenia, y usuwamy zbędne elementy – zastanawiamy się, jak słuchacze odczytają slajd i zostawiamy na nim tylko to, co konkretnie chcemy pokazać, y podkreślamy to, co istotne – np. poprzez wyróżnienie kontrastowym kolorem istotnej serii danych.

y Istotną informację możemy wyróżnić Niektórzy wykładowcy, w celu lepszego zapamiętania danych przez odbiorców poprzez skojarzenie, stosują tzw. wykresy obrazkowe (zamiast wypełnienia serii jednolitym kolorem stosują ilustracje). Czy osiągają zamierzony efekt? Garry Reynolds twierdzi, że ilustracje najczęściej fałszują faktyczne dane i zaburzają proporcje. Jego zdaniem nie ma potrzeby ozdabiania danych obrazkami. Patrząc na poniższe przykłady trudno nie przyznać mu racji.

y Czy informacja o liczbie uczniów w odniesieniu do każdej z klas jest potrzebna dla skuteczności prezentacji?

Źródło grafiki: Galeria ClipArt programu Microsoft Office

y Może wystarczy pokazać ogólną liczbę uczniów na przestrzeni lat?

42

Źródło grafiki: Galeria ClipArt programu Microsoft Office 8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

Do wykresów obrazkowych bardzo trudno dobrać obraz, który nie ulegnie zniekształceniu.

Poza statycznym przedstawieniem danych na wykresie, warto dodać do serii animację. Może się pokazywać, gdy prelegent opowiada o konkretnym przypadku.

Dobór typu wykresu zależy od danych, które chcemy przedstawić. Zawsze powinniśmy mieć na uwadze, żeby były czytelne. Jeśli wykresy pojawiają się na kilku slajdach, trzeba pamiętać, aby znajdowały się w tym samym miejscu slajdu – uchroni to przed efektem tzw. przeskakiwania danych.

W prezentacjach korzystamy też z diagramów. Służą do prezentowania w formie graficznej zależności między informacjami. Porządkują je i systematyzują. Dobrze opisują relacje między częściami całości, interakcje zachodzące między nimi. Jeśli do poszczególnych elementów diagramu dodamy animację, będziemy mogli spójnie omówić wszystkie zależności. Pozwoli to słuchaczom śledzić tok naszego rozumowania. Diagram należy zmieścić na jednej planszy – tak, żeby tekst wpisany w poszczególne jego elementy był widoczny z daleka.

Gdybyśmy chcieli wymienić wszystkie białka proste i złożone, diagram byłby bardzo rozbudowany, a treść nieczytelna. Należy się zastanowić, w jaki sposób zilustrować podział białek. Może na jednej planszy omówimy białka proste, a na drugiej złożone?

W programach prezentacyjnych do wyboru jest wiele rodzajów diagramów ukazujących zależności sekwencyjne, hierarchiczne, zagnieżdżone, kierunkowe i inne.

$QLPDFMH WHNVWX L LQQ\FK RELHNWyZ Na slajdach zamieszczamy różne obiekty, najczęściej są to: y tekst – ujęty w ramy listy punktowej, y grafika – obrazy, wykresy, tabele, diagramy, itp.

Dodajemy do nich animację – jej odpowiedni dobór jest bardzo istotny. Bardzo częstym błędem (popełnianym zwłaszcza przez uczniów, którzy nie zastanawiając się nad siłą przekazu animacji bawią się nią demonstrując umiejętności posługiwania się programem) jest stosowanie zasady: im więcej, tym lepiej. Prawie każdy początkujący użytkownik programu dodaje wiele różnych animacji, robiąc to w dobrej wierze. Skupia uwagę na czynności, a nie na celu. Oczywiście ma to swoje zalety, ponieważ poznanie możliwości programu jest istotne – pozwala na bardziej świadome wykorzystanie jego funkcji. Jednak w trakcie przygotowywania prezentacji do wystąpienia musimy dobrze przemyśleć, do którego obiektu, jaką i w jakim celu zastosować animację. Niekiedy lepiej z niej zrezygnować.

Przede wszystkim musimy mieć na uwadze naturalny dla człowieka sposób obserwacji planszy.

Elementy, które powinny kojarzyć się widzowi pozytywnie, należy wprowadzać na slajd z lewej strony – z lewej do prawej to naturalny (dla kultury zachodniej) kierunek czytania tekstu. Wodzenie wzrokiem w takim kierunku animacji jest prostsze. Jeśli będziemy wprowadzać elementy z prawej strony, wywołamy reakcję przeciwną – jest to niby drobiazg i niewielka niewygoda, ale widzowi będzie się z czasem kojarzyła negatywnie. Podobnie, jeśli chodzi o wprowadzanie obiektów z góry, czy z dołu slajdu. Widzowi łatwiej pozytywnie odebrać animację obiektu z góry w dół slajdu – jest to związane z przyciąganiem ziemskim (spada się bez problemów). Gorzej, jeśli musi obserwować wznoszenie się obiektu – skojarzenia są wtedy bardziej negatywne (wspinając się musimy wykonać wysiłek). Jeśli obiekty są wprowadzane na slajd po przekątnej, to obserwator ma mieszane uczucia – najbardziej pozytywnie odbierze ruch z lewej w dół – zgodny z kierunkiem czytania i przyciąganiem ziemskim, najtrudniej – z prawej w górę – nie dość, że niezgodny z kierunkiem czytania, to jeszcze trzeba wejść pod górę.

*UXG]LHĔ

43

,OXVWUDFMH SU]HGVWDZLDMąFH RGG]LDå\ZDQLH G\QD-­ PLNL NDGUX QD ZLG]D QD SRGVWDZLH 1DQF\ 'XDUWH Ä6ODM-­ G RORJLD´ +HOLRQ *OLZLFH V

y Kierunek z lewej w górę – zgodne z kierunkiem czytania, ale wbrew przyciąganiu Kierunek z prawej w dół – przeciwny do naturalnego kierunku czytania, ale zgodny z przyciąganiem ziemskim y Zgodnie z naturalnym kierunkiem czytania – najlepiej wprowadzać animację z lewej strony

Podczas dodawania animacji warto pamiętać o opisanych wyşej naturalnych skłonnościach człowieka do sposobu obserwacji – animacja zmusza do śledzenia ruchu obiektu. Powinniśmy zwrócić uwagę, şeby animowane obiekty wzajemnie się nie zasłaniały podczas animacji – wprowadza to chaos i bałagan, zamiast wzmacniać przekaz – przeszkadza w odbiorze.

y Zgodnie z kierunkiem przyciągania ziemskiego – lepiej jest wprowadzać animację z góry

y Kierunek z lewej w dół – najłatwiejszy w odbiorze, kojarzy się z opadaniem i naturalnym kierunkiem czytania od lewej do prawej y Kierunek od prawej w górę – jest najtrudniejszy do zaakceptowania; kojarzy się z wchodzeniem i przeciwnym do naturalnego kierunkiem czytania

44

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

y Dodano animację tekstu od lewej – tekst przepływa przez zdjęcie. Widzimy, şe tekst jest nieczytelny, a animacja przeszkadza. Do tekstu trzeba wybrać taki rodzaj animacji, aby podczas pojawiania się na slajdzie nie przesłaniał ani zdjęcia, ani innego tekstu.

Do wykresów i diagramów równieş dodajemy animację. Za jej pomocą pokazujemy np. kierunek zmian, ruchem podkreślamy najwaşniejszy punkt danych. Moşemy równieş systematycznie zapoznawać odbiorców z danymi, nie musimy ujawniać wszystkich informacji od razu, moşemy wskazać pewną tendencję – w zaleşności od wybranego typu wykresu.

W przypadku diagramów dobrze jest omawiać po kolei poszczególne jego poziomy. Pokazanie od razu całego diagramu nie ułatwia przekazu – słuchacz odbiera zbyt duşo informacji na raz. Dodając animację wymuszamy skupienie uwagi na omawianym zagadnieniu i podkreślamy zaleşności.

Bez względu na to, do jakiego obiektu dodajemy animację, naleşy pamiętać, şeby pojawiał się na slajdzie w momencie, kiedy o nim mówimy – dzięki temu przekaz jest mocniejszy.

/LVWD SXQNWRZD Jeśli na slajdach zamieścimy listę punktową, to zazwyczaj powinniśmy do niej dodać animację. Słuchacz nie powinien widzieć treści całej listy, poniewaş czytając ją, wyprzedzi prelegenta i znudzi się czekając, aş ten zakończy swą opowieść. Poza tym odczuje szum informacyjny. Dlatego lista punktowa powinna być animowana punkt po punkcie. Kaşdy kolejny punkt pojawi się dopiero wtedy, kiedy prelegent zakończy podawać informacje dotyczące poprzedniego punktu – przejścia powinny być płynne, şeby zachować ciąg logicznego rozumowania i płynność wywodu. Nigdy nie naleşy czytać treści punktu, naleşy o niej opowiedzieć.

8ZDJD $QLPXMHP\ FDåH SXQNW\ DNDSLW\ D QLH WHNVW QS OLWHU-­ ND SR OLWHUFH F]\ Z\UD] SR Z\UD]LH

:VND]yZND -HÄžOL ]DPLDVW OLVW\ SXQNWRZHM PRÄŞHP\ XÄŞ\Ăź REUD]yZ Âą ]UyEP\ WR

$QLPDFMD W\SX SXQNW ]GMĊFLH Do obiektów zamieszczonych na slajdach dodajemy najczęściej animację, şeby to o czym w danym momencie opowiadamy, było równocześnie widoczne na ekranie. Często na jednym slajdzie wpisujemy treść w liście punktowej i do kaşdego punktu dodajemy ilustrujące go zdjęcie. Popełniamy wtedy częsty błąd – zamiast duşych, widocznych z daleka zdjęć, zamieszczamy ich miniatury. Wydaje się nam, şe wszystkie powinny znaleźć się na jednym slajdzie, bo dotyczą omawianego zagadnienia. Nic bardziej niewłaściwego. Powinno pojawić się jedno duşe zdjęcie, naleşy je omówić, następnie „zdjąć ze slajdu� i pokazać kolejne. Jeşeli nie potrafimy zastosować zaawansowanych animacji wejścia, wyjścia i wyróşnienia obiektów, to kaşde zdjęcie umieśćmy na oddzielnym slajdzie.

Sposób wykonania animacji typu punkt-zdjęcie zostanie wkrótce omówiony na uczenowoczesnie.pl i k12blog.pl.

y Uzyskujemy wraşenie bałaganu, miniatury zdjęć są niewidoczne z daleka – rozpraszamy uwagę słuchaczy.

Przekaz słowny wzmocnimy grafiką, jeśli do kaşdego punktu z listy dodamy ilustrujące go duşe, wyraźne zdjęcie. W tym przypadku waşny jest odpowiedni dobór animacji – powinna wyróşnić informację, którą w danym momencie chcemy przekazać. Jeśli po omówieniu punktu chcemy go pozostawić na slajdzie, warto jest lekko przyciemnić tekst, şeby wyróşnił się punkt, o którym opowiadamy (powinno mu towarzyszyć odpowiednie zdjęcie).

3U]\NĂĄDG ZĂĄDÄžFLZHJR ]DVWRVRZDQLD DQLPDFML W\SX SXQNW ]GMÄŠFLH

3U]\NåDG QLHZåDĞFLZHJR ]DVWRVRZDQLD DQLPDFML W\SX SXQNW ]GMĊFLH Na jednym slajdzie zamieszczono wszystkie miniatury zdjęć (nie są widoczne z daleka, wprowadzają bałagan informacyjny).

y Omawiamy podróş po Bangkoku... *UXG]LHĔ

45

y ...teraz opowiadamy o podróży do Rzymu...

y ... do omówienia została tylko wycieczka po Barcelonie Żeby wzmocnić siłę przekazu i zachować jego spójność, zawsze należy pokazywać obiekty odpowiadające danemu momentowi wykładu. Bardzo ważne jest, żeby nie wstawiać zbędnych animacji, które najczęściej rozpraszają uwagę i nie mają nic wspólnego z treścią wystąpienia (np. odbijana piłeczka od krawędzi do krawędzi slajdu, która ma za zadanie uatrakcyjnić wykład – niestety, najczęściej skutek jest przeciwny).

$QLPDFMH PHU\WRU\F]QH Animacjami merytorycznymi nazywamy wszelkie animacje mające na celu pokazanie działania algorytmu, schematu, procesu czy zjawiska.

Warto pokusić się o samodzielne przygotowanie animacji w programie prezentacyjnym. Często nie jest to takie skomplikowane, na jakie wygląda. Nie zawsze mamy możliwość przeprowadzenia podczas pokazu doświadczenia chemicznego – możemy je pokazać za pomocą animacji.

46

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

y Mieszaninę kwasu octowego z magnezem przykrywamy probówką i ogrzewamy nad palnikiem. Pod górną probówkę przykładamy płonącą zapałkę, po czym następuje grzmot.

3UH]HQWDFMH XF]QLRZVNLH ± SUDNW\F]QH UDG\ Przygotowanie profesjonalnej prezentacji wymaga doświadczenia i – wbrew pozorom – sporej wiedzy, której trudno oczekiwać od uczniów. Mimo wszystko, na każdym poziomie edukacyjnym, warto wdrażać uczniów do opracowywania własnych prezentacji (oczywiście dostosowujemy poziom i zakres do możliwości uczniów). Prezentacja jest tylko jednym ze środków, który można zastosować przedstawiając wyniki swojej pracy słuchaczom. Jeśli jednak uczniowie zdecydują się wykorzystać prezentację multimedialną, niech starają się robić to zgodnie ze sztuką.

Olbrzymi kłopot sprawia uczniom wybranie z wiedzy, którą posiedli, najważniejszych informacji. Pierwszy ich odruch, to wpisanie tekstu na planszach, i to tekstu ciągłego, który najchętniej odczytaliby podczas wykładu. Zamiana tekstu ciągłego na hasła to dla wielu uczniów duże wyzwanie. Często potrzebują pomocy nauczyciela i wskazówek, w jaki sposób precyzować myśli. Dlatego dopuszczalne, a czasem wskazane jest, żeby zamieszczali informacje w liście punktowej wspartej grafiką. Wraz z nabywaniem doświadczenia, będą potrafili ważne myśli przedstawiać za pomocą grafiki. Nie będą potrzebowali dodatkowego wsparcia w postaci treści zamieszczonej w liście punktowej, żeby świetnie zaprezentować informacje.

Przykład, w jaki sposób można zamienić tekst ciągły na ujęty w liście punktowej. W tym przypadku pomijam graficzne zilustrowanie zagadnienia, skupiam się tylko na wyłowieniu najistotniejszych – konkretnych informacji. Uczniowie potrzebują takiego przykładu, gdyż często nie potrafią zrozumieć polecenia: przeczytaj, zastanów się i krótko, w punktach, zapisz najważniejsze myśli.

y Uczniowie najchętniej zamieszczaliby tekst ciągły na slajdach i podczas wykładu odczytali jego treść

y Z tekstu ciągłego należy wyłowić najistotniejsze informacje. A może da się jeszcze bardziej skondensować informacje?

y Na slajdzie powinniśmy zamieścić krótkie hasła, które pomogą uczniowi-prelegentowi zapamiętać treść, ale zmuszą do przedstawienia jej własnymi słowami. Gdy już mamy kwintesencję informacji, zastanówmy się, jak ją zilustrować graficznie. A może zastąpić ją grafiką?

*UXG]LHĔ

47

Kolejna trudność związana jest z faktem, iş uczniowie najczęściej pracują w grupach: czas zaprezentowania przygotowanego materiału jest więc znacznie dłuşszy od czasu standardowych prezentacji (10-15 min). Najczęściej jest to 30, a nawet 40 min. W takich przypadkach moşemy pozwolić sobie na pewne odstępstwa od zasad – np. umieszczenie powtarzającego się planu, którego nie stosujemy w prezentacjach standardowych.

Często kaşdy z uczestników grupy projektowej musi zaprezentować pewien zakres treści. Naleşy ustalić plan, w jakiej kolejności konkretne treści będą się pojawiały podczas wykładu.To, co jest szalenie waşne, uczniowie nie mają doświadczenia i dopiero się uczą, dlatego na większości slajdów musi znajdować się nieanimowany tytuł.

Zarówno powtarzający się plan, treść zapisana w liście punktowej, jak i nieanimowane tytuły slajdów znacznie ułatwią uczniom płynne prowadzenie prezentacji. Dadzą im poczucie pewności, şe o wszystkim będą pamiętali i się nie pomylą.

Zawsze powinniśmy przekazać uczniom wymagania dotyczące przygotowywanych przez nich prezentacji (trwających powyşej 20 minut): y określamy dokładnie czas trwania prezentacji a nie liczbę slajdów, która zaleşy od sposobu zaprezentowania treści, y narzucamy kolejność tzw. slajdów stałych: - slajd tytułowy (tytuł wykładu i nazwiska autorów), - slajd, na którym określamy cel prezentacji, - slajd z planem prezentacji, czyli głównymi zagadnieniami w punktach (plan musi się powtarzać po omówieniu kaşdego głównego punktu).

Na planie pojawiającym się po raz pierwszy punkty powinny być animowane i opowiedziane. Naleşy płynnie przejść do pierwszego omawianego zagadnienia – po opowiedzeniu planu, warto wyróşnić pierwszy jego punkt, do omówienia którego przechodzimy. Po jego omówieniu ponownie pojawia się plan – tym razem statyczny, bez animacji punktów, ale z animacją wyróşniającą kolejny punkt, do którego przechodzimy.

Taki sposób prezentacji planu pozwala na omawianie kaşdego z punktów przez innego ucznia. Ponadto pomaga słuchaczom skupić uwagę w odpowiednim miejscu prezentacji, co jest istotne przy długich wystąpieniach. y podsumowanie, czyli krótkie przedstawienie najwaşniejszych zagadnień (w formie haseł, zdań pojedynczych lub równowaşników zdań, a nawet w formie obrazkowej), y slajd, dzięki któremu nie zapomnimy zapytać publiczności, czy ma do prelegentów pytania, y slajd, który przypomni o podziękowaniu publiczności za uwagę. Podajemy w nim np. adres e-mail, aby w razie pytań i wątpliwości ułatwić kontakt z autorami,

48

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

y slajd z wypisanymi wszystkimi źródłami, z których korzystaliśmy (moşe być slajdem ukrytym, nie musimy słuchaczy zapoznawać z literaturą, z której korzystaliśmy, jednak taką informację powinniśmy umieścić w prezentacji – naleşy przestrzegać praw autorskich),

:VND]yZND 6ODMG SRGF]DV Z\ĞZLHWODQLD NWyUHJR SRG]LĊNXMHP\ SX-­ EOLF]QRĞFL L VLĊ SRĪHJQDP\ QLH PXVL ]DZLHUDß ]ZURWX Ä']LĊNXMĊ ]D XZDJĊ´ 5R]VWDMąF VLĊ ] NLPĞ QLH ZUĊF]DP\ PX NDUWNL DQL ODXUNL ] SRG]LĊNRZDQLHP 1LH PXVLP\ ZLĊF VåyZ NWyUH Z\SRZLHP\ GRGDWNRZR ]DPLHV]F]Dß QD VODM-­ G]LH 1LHPQLHM ZDUWR ĪHE\ PDåR GRĞZLDGF]HQL XF]QLRZLH ZSLV\ZDOL MH QD VODMG]LH ¹ NX SDPLĊFL

y przypominamy, że na większości slajdów powinien znajdować się jego tytuł, który nie może być animowany – niedoświadczonemu wykładowcy tytuł bardzo pomaga w zachowaniu logicznej struktury wykładu, y zwracamy uwagę na konsekwencję w doborze kolorystyki i grafiki oraz w sposobie prezentowania danych, y sugerujemy wykorzystanie w prezentacji multimediów i innych narzędzi, np. map, eksponatów i wizualizerów do ich pokazania, y informujemy, kiedy, w jakim celu i jakie animacje należy zastosować, pokazujemy przykłady ich stosowania, y informujemy o konieczności przestrzegania praw autorskich, y zapoznajemy uczniów z informacjami dotyczącymi krzywej uwagi i sposobu postrzegania plansz,

y zwracamy uwagę na miejsce, w którym będzie się odbywała prezentacja i tłumaczymy, co z tego wynika, y zapoznajemy uczniów ze sposobem prowadzenia wykładu: tłumaczymy, na co zwracać uwagę i jak przygotować się do wystąpienia publicznego. Przypominamy, że nie będą czytać ani z kartek, ani ze slajdów, uświadamiamy, że prezentacja jest tylko wsparciem i środkiem, który wspomaga ich wystąpienie, y zachęcamy, by przed przystąpieniem do przygotowywania plansz uczniowie zastanowili się nad koncepcją zaprezentowania materiału i na kartce dokładnie rozrysowali, co i jak chcą przedstawić na planszach.

Warto pokazać uczniom przykładowe prezentacje – wykonane zarówno przez początkujących prezenterów (wg wskazanych wyżej punktów), jak i profesjonalistów (wystarczą fragmenty). Można też omówić zagadnienia dotyczące prezentacji wykorzystując własną prezentację multimedialną (powinna być przygotowana jak uczniowska).

Mamy nadzieję, że uzyskane informacje dotyczące technicznego przygotowania prezentacji pomogą bardziej efektywnie przekazywać wiedzę uczniom, pobudzą ich zainteresowanie i sprawią, że państwa lekcje będą jeszcze ciekawsze. Zachęcamy do zgłębiania tajników sztuki prezentacyjnej. Polecamy książki Garrego Reynolds’a i Nancy Duarte.

ħUyGáD Przy opracowaniu treści artykułów: - Jak zaplanować, przygotować i wygłosić prezentację?

- Jak prawidłowo opracować zawartość slajdów prezentacji? wykorzystane zostały miedzy innymi: 1. Materiały do przedmiotu „Techniki Prezentacji” (strona: http://www.zpt2.tele.pw.edu.pl/~andrzej/TP/tp_m.htm) przygotowanego i prowadzonego na Wydziale Elektroniki Politechniki Warszawskiej, a prowadzonego w roku akademickim 1999/2000 przez zespół w składzie: - prof. dr hab. Andrzej Kraśniewski - mgr inż. Wojciech Murzyn - mgr inż. Danuta Ojrzeńska-Wójter 2. Książki opisane w artykule Polecana Literatura 3. Grafika pochodząca z: - galerii ClipArt programu Microsoft Office - zbiorów własnych autorów - serwisu http://www.istockphoto.com (przykład grafiki ze znakiem wodnym, czyli czego robić nie powinniśmy)

*UXG]LHĔ

49

.URN SR NURNX Marta Wnukowicz

3U]\FLQDQLH ]GMÄŠĂź Âą IUDJPHQW ] FDĂĄRÄžFL

Często potrzebujemy pokazać publiczności tylko fragment zdjęcia, şeby omówić jego szczegóły. W programie Microsoft PowerPoint 2010 jest moşliwość przycięcia zdjęcia w obszarze prostokąta.

8ZDJD 1DOHĪ\ SDPLĊWDß ĪHE\ ]GMĊFLH ] NWyUHJR EĊG]LHP\ Z\-­ FLQDß IUDJPHQW E\åR EDUG]R GREUHM MDNRĞFL 2WU]\PDQ\ Z\FLQHN SR SRZLĊNV]HQLX QLH SRZLQLHQ VWUDFLß QD F]\-­ WHOQRĞFL

Krok 2 Przycinanie zdjęcia 1. Na karcie Narzędzia obrazów/Formatowanie w części Rozmiar wybieramy opcję Przytnij 2. Na krawędziach obrazu w miejscach zaznaczenia (kwadraciki i kółeczka)pojawiają się czarne kreski

Krok 1 Przygotowanie do przycinania 1. Wstawiamy wybrane zdjęcie na slajd 2. Zaznaczamy zdjęcie klikając w nie lewym klawiszem myszy 3. Na krawędziach obrazu pojawiają się przezroczyste kółeczka i kwadraciki 4. Na Wstąşce menu otwiera się karta Narzędzia obrazów

3. NajeĹźdĹźamy kursorem myszy na czarnÄ… kreskÄ… - kursor zmienia siÄ™ 4. Wciskamy lewy klawisz myszy

5. Na karcie Narzędzia obrazów wybieramy kartę Formatowanie

50

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

8ZDJD 'RSyNL QLH VNRPSUHVXMHP\ REUD]X ]DZV]H EĊG]LHP\ PRJOL ZUyFLß GR MHJR RU\JLQDåX ZVWDZLRQHJR QD VODMG]LH :\VWDUF]\ NOLNQąß OHZ\P NODZLV]HP P\V]\ QD ]GMĊFLX DE\ XPRĪOLZLß Z\EUDQLH LQQHJR IUDJPHQWX WHJR ]GMĊFLD 5. Trzymając wciśnięty lewy klawisz myszy przesuwamy krawędź zdjęcia aş do wybranego fragmentu (odcięty fragment jest przyciemniony- nie będzie go widać w na slajdzie) Przyciemniony (odcięty) fragment zdjęcia podczas przycinania

Krok 3 Powiększamy otrzymany fragment zdjęcia 1. Klikamy lewym klawiszem myszy na obszarze zdjęcia – zaznaczamy je (na krawędziach obrazu pojawiają się przezroczyste kółeczka i kwadraciki) 2. Najeşdşamy kursorem myszy na kwadracik lub kółeczko wciskamy lewy klawisz myszy 3. Trzymając wciśnięty lewy klawisz myszy przesuwamy krawędź zdjęcia aş do wybranego miejsca na slajdzie Powiększanie otrzymanego fragmentu zdjęcia – musimy pamiętać, aby nie zdeformować obrazu

6. Puszczamy lewy klawisz myszy 7. Powtarzamy czynności od pt 3 do pt 6, aş do momentu uzyskania zadowalającego efektu.

Zaznaczony pozostawiony fragment - przyciemnione części zdjęcia nie będą widoczne (zostały ucięte)

4. Wykonujemy czynności od pt 2 do 3 aş powiększymy wybrany fragment do oczekiwanych rozmiarów.

8. Po przycięciu, zatwierdzamy wybrany fragment zdjęcia klikając lewym klawiszem myszy poza obszarem grafiki Musimy pamiętać, şeby obraz uzyskany po wycięciu z oryginału i powiększeniu, był niezniekształcony i wyraźny. *UXG]LHĔ

51

6LHFLRZLVNR Janusz S. Wierzbicki

8F] VLÄŠ RG QDMOHSV]\FK Â Âą NRQIHUHQFMH 7(' :\VWÄŠSXMHV] SXEOLF]QLH" &]ÄŠVWR SURZDG]LV] SUH]HQWDFMH" %UDNXMH FL Â RU\JLQDOQ\FK SRP\VĂĄyZ" 6NRU]\VWDM ] GRÄžZLDGF]HQLD QDMOHSV]\FK QD ÄžZLHFLH Â SUHOHJHQWyZ

TED (Technology, Entertaiment, Design) to platforma, na której spotykają się ludzie z pasją, wierzący w idee, które mogą zmienić świat. Ludzie, którzy swoim zapałem i wiarą dzielą się z innymi. Podczas konferencji mamy szansę spotkać osobistości ze świata polityki (np. Bill Clinton, Gordon Brown), nauki (Richard Dawkins, Stephen Hawking) czy technologii (Bill Gates) oraz prelegentów działających w wielu obszarach (Al Gore).

Konferencja TED odbyła się po raz pierwszy w 1984 r., kiedy Richard Soul Warman zrealizował swój pomysł na zgromadzenie w jednym miejscu najciekawszych twórców zajmujących się technologią, rozrywką czy projektowaniem. To podczas tego spotkania po raz pierwszy zaprezentowane zostały między innymi komputer Macintosh oraz płyta CD. Hasłem TED jest: „Ideas worth spreading�, czyli „Idee warte rozpowszechnienia�. Podczas konferencji lub oglądania nagrań na stronie www.ted.com moşemy posłuchać wystąpień trwających po około 18 minut. Wiele z nich jest jednak krótszych – nawet o dwie trzecie. Dzięki temu prelekcje nie są nudne, lecz wciągające, inspirujące i zachęcające do myślenia. Są teş przykładem świetnie przygotowanych wystąpień – do czego zmusza zarówno czas ich trwania, jak i współwystępujący.

Strona konferencji jest doskonałym źródłem dobrej praktyki, takşe dzięki moşliwo-

WskazĂłwka

-DN Z\V]XNDÄ… QDJUDQLD ] SROVNLP WĂĄXPDF]HQLHP" 3R ZHMÄźFLX QD VWURQÄ– ZZZ WHG FRP QDOHĹŠ\ :\EUDÄ… RSFMÄ– 7UDQVODWLRQV WXĹŠ RERN ORJR NRQIHUHQFML 2 GV]XNDÄ… RSFMÄ– )LQG WDONV LQ \RXU ODQJXDJH L ] OLVW\ UR]ZLMDQHM Z\EUDÄ… 3ROLVK 2GQDOHĹˆÄ… LQWHUHVXMÄ?FH QDV QDJUDQLH L NOLNQÄ?Ä… Z QLH 6 WURQD ] RGSRZLHGQLP ÂżOPHP ]RVWDQLH ZF]\WDQD D WĂĄXPDF]HQLH XUXFKRPL VLÄ– DXWRPDW\F]QLH

Ilutracja: pobrana z adresu: www.ted.com ści włączenia tłumaczenia większości zapisanych wystąpień. Dzięki olbrzymiej społeczności, filmy tłumaczone są na blisko 90 języków, w tym polski.

Ponişej kilka prelekcji, przedstawiających ciekawe idee i punkty widzenia. Są one przy tym przykładami bardzo zróşnicowanego podejścia do prezentowania – niekiedy wymuszonego tematem, którego przedstawienia podjął się autor.

Mike Matas: Nowa generacja cyfrowej ksiąşki Mike Matas, programista i załoşyciel firmy Push Pop Press, prezentuje nową interaktywną ksiąşkę na tablet iPad. Ksiąşka zawiera nie tylko filmy, ale takşe interaktywną grafikę, w tym sprytną wizualizację ciekawych danych. Nosi tytuł „Nasz wybór� i jest kontynuacją „Niewygodnej prawdy�. Jej autorem jest Al Gore. www.ted.com/talks/lang/pol/mike_matas.html

52

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

Marcin Jakubowski: Otwarte źródło projektów dla cywilizacji

Ken Robinson: Szkoły zabijają kreatywność

Hans Rosling: Wzrost globalnej populacji

Ken Robinson mówi o systemie edukacji.

Zauważa, że niezależnie od państwa i części świata, większość systemów nastawiona jest na zabijanie kreatywności poprzez wymuszanie dostosowania się do ścisłych ram i potępianie błędów podczas eksperymentowania. Udowadnia, że w ten sposób zabija się innowacyjność i kreatywność, gdyż nie da się iść na przód unikając pomyłek i wyciągania z nich wniosków na przyszłość.

Jest zwolennikiem stworzenia systemu edukacyjnego mającego na celu podsycanie kreatywności, a nie jej osłabianie.

Hans Rosling jest mistrzem wizualizacji danych. Podczas wystąpienia mówi o wzroście populacji na świecie do 9 miliardów w ciągu następnych 50 lat. Używając niezwykle barwnego przedstawienia danych liczbowych dowodzi, iż w tej sytuacji niezbędna jest poprawa standardów życia najbiedniejszych.

Jane McGonigal: Gry komputerowe mogą uczynić świat lepszym http://www. ted.com/talks/lang/pol/jane_mcgonigal_gaming_can_make_a_better_world.html Jane dowodzi, że granie w gry takie jak World of Warcraft, które pozwalają ratować światy i motywują do podążania ścieżką bohaterów, może być bardzo przydatne w edukacji. Jej zdaniem zastosowanie gier, jako narzędzia do rozwiązywania realnych problemów, może mieć niebagatelne znaczenie dla procesu nauczania. Wyjaśnia, jak je wykorzystać.

www.ted.com/talks/lang/pol/ken_robinson_says_ schools_kill_creativity.html

Marcin Jakubowski, dzięki narzędziom takim jak wiki, tworzy bazę otwartych, dostępnych dla wszystkich projektów sprzętu gospodarstwa rolnego do samodzielnego montażu. Baza przypomina projekty Open Source, gdzie publikowany jest pełen kod programów dostępny dla wszystkich zainteresowanych. Baza Open Hardware – jak nazywa ją Marcin – pozwala każdemu na podstawie zamieszczonych w niej projektów i wskazówek zbudować całkowicie samodzielnie ponad pięćdziesiąt maszyn rolniczych, przydatnych do wykonania różnorodnych prac rolnych (m.in. ciągnik, kombajn). www.ted.com/talks/lang/pol/marcin_jakubowski.html

3RGVXPRZDQLH Każde z powyższych wystąpień porusza inne zagadnienie. Podczas każdego prelegenci używają odmiennych sposobów prezentowania swoich tez. Mamy nadzieję, że powyższe przykłady staną się inspiracją i zachęcą nie tylko do zapoznania się z większą liczbą materiałów publikowanych na stronach TED, ale także do niesztampowego przygotowania własnych wystąpień.

www.ted.com/talks/lang/pol/hans_rosling_on_ global_population_growth.html

*UXG]LHĔ

53

6LHFLRZLVNR Michał Grześlak

3XEOLNRZDQLH L XGRVWĊSQLDQLH SUH]HQWDFML Z LQWHUQHFLH

Kilka tygodni temu podczas zakupów wpadła na mnie znajoma nauczycielka.

– Co słychać? – zagadnąłem.

Zamiast oklepanego „wszystko w porządku” usłyszałem: – Pomógłbyś mi uatrakcyjnić moje lekcje? Sama mam już ich dość, nie mówiąc o dzieciach.

– Dodaj trochę multimediów i internetu. Od razu zauważysz poprawę – wystrzeliłem bez przygotowania.

Twarz znajomej nauczycielki pojaśniała lecz tylko przez chwilę – Ale jak wykorzystując multimedia opowiedzieć o klęsce Napoleona pod Moskwą?

– Hmm… – zastanowiłem się. Przypomniał mi się wykład dotyczący wielkiego powiększenia z przed paru lat widziany podczas Zjazdu Opiekunów Szkolnych Pracowni Internetowych w Mrozach.

Po powrocie do domu zacząłem szukać w internecie. Pierwszą rzeczą na jaką się natknąłem w Wikipedii była grafika statystyczna Charlesa Josepha Minarda z 1869 r. przedstawiająca klęskę Napoleona.

Fajna mapka, w końcu nie bez kozery Edward Tufte, jeden ze sławniejszych profesorów statystyki, powiedział o mapie Minarda, że jest to prawdopodobnie najlepsza grafika statystyczna, jaką kiedykolwiek stworzono.

Na jednym arkuszu umieszczone zostały informacje o położeniu geograficznym i kierunku przemieszczania się armii, podziale i łączeniu się wojsk francuskich. Jaśniejszy pas u góry przedstawia wielkość armii w momencie wyjścia wojsk. Czarny poniżej z kolei pokazuje drogę powrotną. Na samym dole znajduje się skala z zakresem temperatur. A ta przemawia do wyobraźni. Pokazuje bowiem, jak potwornie zimno było w kluczowych momentach kampanii.

$WUDNF\MQLH L SRĪ\WHF]QLH Podczas lekcji nauczyciel może opowiedzieć historię grafiki i podać adres strony www.en.wikipedia.org/wiki/File:Minard.png.

Jako pracę domową zadać można wynotowanie wszystkich kluczowych momentów tej kampanii.

No tak, jak jednak o niej opowiedzieć na lekcji, skoro na tym jednym arkuszu jest wszystko? Jak skupić uwagę uczniów na jednym punkcie, kiedy wszystkie są ciekawe?

Wyświetlić ją na ekranie jako prezentację. Oczywiście nie jako jeden obraz, ale wiele fragmentów przedstawiających najważniej-

54

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

sze chwile kampanii. Pocięcie grafiki na fragmenty i wstawienie ich jako kolejne slajdy do „PowerPointa” czy „Impressa” to jednak dużo pracy. Tu użyteczne może być narzędzie do dynamicznego powiększania i zmniejszania zdjęć dostępne za darmo w internecie. Wystarczy wejść na stronę www.zoom.it/ i dodać link do swojej grafiki znajdującej się już gdzieś w sieci i nacisnąć przycisk „create”. Otrzymamy wówczas link do naszego zdjęcia w przeglądarce zoom.it w postaci: www.zoom.it/dNsw. Efekt jest niesamowity! Szybkie zbliżenia, dynamiczne przesuwanie zdjęcia. Wszystko działa natychmiast dzięki technologii „Microsoft deep zoom”. Można przedstawić wszystko od ogółu do szczegółu, a jeśli jeszcze moglibyśmy to prezentować na tablicy multimedialnej wykonując wszystkie powiększenia czy przesunięcia za pomocą dłoni – wrażenie dla uczniów niesamowite.

By uzyskać grafiki przedstawiające interesujący nas fragment wystarczy zrobić zrzut ekranu za pomocą klawisza [PrntScr] i wkleić gotowy obrazek do dokumentu tekstowego, np. Worda z Microsoft Office czy darmowego „Writera” z pakietu „LibreOffice”. Tak przygotowany dokument z pytaniami do powtórzeń możemy udostępnić naszym uczniom. I, co ważne, dokumentu nie trzeba drukować, a można go udostępnić w chmurze, czyli w internecie, w zupełnie darmowych serwisach przeznaczonych do przechowywania i udostępniania dokumentów. Np. „Microsoft SkyDrive”, „Google Dokumenty”, „DropBox”. Wystarczy kilka chwil, aby utworzyć konto i móc publikować swoje dokumenty w sieci nie ponosząc żadnych kosztów.

:LĊFHM PRĪOLZRĞFL Możemy publikować nie tylko dokumenty, lecz także zdjęcia, grafiki, arkusze kalkulacyjne i dokumenty tekstowe. Jest tu miejsce dla prezentacji multimedialnych i screencastów oraz filmów. To wszystko możemy umieścić w chmurze. Zanim to zrobimy, powinniśmy się zastanowić, czy aby na pewno to dobry pomysł. O ile zdjęcia, teksty, arkusze kalkulacyjne warto mieć, o tyle nie polecam umieszczania prezentacji multimedialnej. Jest ona jedynie uzupełnieniem wykładu, a jej celem jest wzmocnienie naszych słów. Ktoś może się nią posłużyć jako swoją. Jeśli chcemy opublikować prezentację, np. jako materiał do robienia notatek, lepszym pomysłem jest zapisanie jej wszystkich slajdów jako jednego pliku PDF. Jak to zrobić? Nic prostszego, jeśli korzystamy z PowerPoint 2010 (str. 30)

3RV]F]HJyOQH SRZLĊNV]HQLD JUD¿NL ± ZLGRN HNUDQX NRPSXWHUD Z SU]HJOąGDUFH ]RRP LW

&]\ WR GREU\ SRP\Vá XGRVWĊSQLDü VODMG\ SUH]HQWDFML ­ QDZHW Z SRVWDFL 3')" 3RZV]HFKQLH SU]\MĊWą SUDNW\Ną MHVW XGRVWĊSQLDQLH VZRMHM SUH]HQWDFML XF]HVWQLNRP VSRWNDQLD &]DVHP RUJDQL]DWR-­ U]\ NRQIHUHQFML F]\ V]NROHQLD ZUĊF] ĪąGDMą WDNLFK PDWHULDáyZ 1DMF]ĊĞFLHM SURV]Ċ R IRUPĊ WU]HFK VODMGyZ QD VWURQĊ ] PLHMVFHP QD QRWDWNL 1LH ]DZV]H MHVW WR GREU\P SRP\VáHP 'ODF]HJR" z -HĞOL FKFHP\ F]\PĞ ]DVNRF]\ü QDV]ą SXEOLF]QRĞü QLH PRĪHP\ MHM XSU]HG]Dü XGRVWĊSQLDMąF VODMG\ SU]HG UR]SR-­ F]ĊFLHP Z\VWąSLHQLD z -HĞOL UR]GDP\ PDWHULDá\ SU]HG SUH]HQWDFMą F]ĊĞü RVyE EĊG]LH MH F]\WDáD ]DPLDVW VáXFKDü 0RĪH WDNĪH ]DGDZDü S\WDQLD GR VODMGyZ NWyU\FK MHV]F]H QLH RPDZLDOLĞP\ z &]\ EDUG]R ]DOHĪ\ QDP QD URELHQLX QRWDWHN SU]H] QDV]ą SXEOLF]QRĞü" &]\ UDF]HM QD Z\VáXFKDQLX QDV Z]LĊFLX DN-­ W\ZQHJR XG]LDáX Z G\VNXVML F]\ FKZLOL UHÀHNVML QDG W\P FR PDP\ GR SRZLHG]HQLD" -HĞOL SXEOLF]QRĞü PD Z SHá-­ QL XF]HVWQLF]\ü Z Z\VWąSLHQLX ­ QLH SRZLQQD QRWRZDü 3R QDP\ĞOH WU]HED ]GHF\GRZDü F]\ L Z MDNL VSRVyE XGRVWĊSQLü VZRMH VODMG\ 0RĪH OHSLHM QLF QLH UR]GDZDü" $ PRĪH SU]\JRWRZDü GRNXPHQW W\ONR ] IDNWDPL PDSNDPL L LQQ\PL SRPRFDPL QDG NWyU\P SODQXMHP\ SU]HSURZDG]Lü G\VNXVMĊ"

.URN SR NURNX Michał Grześlak

=DSLV SUH]HQWDFML Z GRNXPHQFLH 3')

Â

.

ROHMQ\P NURNLHP MHVW QDFLÄžQLÄŠFLH SU]\FLVNX >RSFMHÂŤ@ SRMDZL VLÄŠ MHÄžOL Z\ELHU]HP\ W\S SOLNX SGI

:\ELHUDP\ ]DNĂĄDGNÄŠ 3/,.

SR F]\P

RWZRU]\ VLÄŠ RNLHQNR SR]ZDODMÄ…FH

QD Z\EyU RSFML ]DSLVX

Â

1 DVWÄŠSQLH >]DSLV] MDNR @ Z SROX >QD]ZD SOLNX @ SRGDMHP\ VZRMÄ… QD]ZÄŠ SOLNX D Z SROX >=DSLV] MDNR W\S @ Z\ELHUDP\ SOLN 3')> SGI@

Tu zdecydujemy, czy zapisujemy tylko slajdy, czy równieş udostępnimy notatki prelegenta, czy kaşdy slajd znajdzie się na osobnej stronie, czy teş kilka slajdów na jednej. Tu decydujemy jak wyglądać będzie nasz dokument pdf.

56

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

Co jednak zrobić, jeśli dysponujemy starszą wersją PowerPointa, lub innego programu (bez moşliwości bezpośredniego zapisu do PDF)? Musimy do naszego systemu doinstalować dodatkowy program – drukarkę plików pdf (np. pdfcreator na licencji GPL, do pobrania na stronie www.pdfforge. org). Program integruje się z systemem jako dodatkowa drukarka, która nie drukuje na kartkach, lecz tworzy pliki pdf. Posiadając taką dodatkową drukarkę, jesteśmy w stanie tworzyć dokumenty pdf ze wszystkich dostępnych w systemie programów (z opcją druku). Po prostu wybieramy przycisk [drukuj], ustawiamy parametry, jakie chcemy uzyskać, i drukujemy, tyle şe do pliku pdf, a nie na papier.

Wystarczy umieścić je w miejscu dostępnym dla zainteresowanych z odpowiednimi uprawnieniami (chodzi o moşliwość przeglądania, pobierania przy jednoczesnym braku moşliwości edycji) np. na naszym klasowym dysku „SkyDrive�, „DropBox� lub

Jeśli musisz, wydrukuj dokument w dokumentach Google (pamiętając jednak, şeby przy przesyłaniu pliku wyłączyć konwersję do dokumentu Google. Ograniczenie wielkości plików konwertowanych w trakcie przesyłania wynosi 2MB) i wysłać do uczniów e-mail z adresem miejsca, z którego mogą pobrać materiały.

6FUHHQFDVW DQJ VFUHHQ ¹ HNUDQ WR FDVW ¹ SU]HGVWD-­ ZLDß SRU EURDGFDVW

¹ ¿OP EĊGąF\ ]DSLVHP ]GDU]HĔ SUH]HQWRZDQ\FK QD HNUD-­ QLH NRPSXWHUD ¹ REUD]X ZLG]LDQHJR SU]H] XĪ\WNRZQLND NRPSXWHUD )LOP WDNL ZUD] ] NRPHQWDU]HP RVRE\ Z\-­ NRQXMąFHM F]\QQRĞFL PRĪH SHåQLß IXQNFMH LQVWUXNWDĪR-­ ZH OXE SUH]HQWDF\MQH QS GHPRQVWURZDß VSRVyE ]PLD-­ Q\ NURMX SLVPD Z SURFHVRU]H WHNVWX 1DJU\ZDQLH L SX-­ EOLNRZDQLH VFUHHQFDVWyZ RNUHĞODQH MHVW ] DQJLHOVND MDNR VFUHHQFDVWLQJ :LĊFHM SO ZLNLSHGLD RUJ ZLNL 6FUHHQFDVW

Dlaczego nie wysyłać ich e-mailem jako załącznik? Wyobraźmy sobie, şe plik ma wielkość 3MB – to przecieş niewiele. Jeśli otrzymają go wszyscy uczniowie posiadający konta na jednym serwerze poczty, zostanie powielony tyle razy, ilu jest uczniów. Przykład: 100 osób w klasach drugich to juş nie 3MB a 300MB zajętej pamięci! Miejsce kosztuje‌ Innym pomysłem jest nagranie wystąpienia razem z prezentacją i dźwiękiem jako screencast, czyli film prezentujący to, co dzieje się na ekranie, ale razem z naszym komentarzem.

Widać na nim i słychać wszystko, a ogromną zaletą jest to, şe nikt nie posłuşy się naszymi slajdami. Warto teş zaznaczyć, şe taki film moşemy poddać dalszej obróbce w programach do edycji filmów, np. w darmowym „Live Movie Maker�. Gotowy film moşna opublikować w internecie na naszej stronie lub serwisie typu www.youtube.com.

Zachęcamy wszystkich do samodzielnych prób. Pomoc znajdziecie na www.uczenowoczesnie.pl i www.k12blog.edu.pl. Będziemy tam publikować szczegółowe instrukcje dotyczące opisywanych na naszych łamach programów.

*UXG]LHÄ”

57

&KPXUD GOD HGXNDFML Michał Grześlak

:LHONLH SRZLĊNV]HQLH  L SUH]HQWDFMH Z FKPXU]H &LHNDZH PRĪOLZRĞFL WZRU]HQLD UyĪQHJR URG]DMX SRND]yZ WDNĪH WUyMZ\PLDUR-­ Z\FK ]H ]Z\Nå\FK ]GMĊß GDMH VHUZLV SKRWRV\QWK QHW Do czego słuşy Photosynth? Jest to program, który pozwala na połączenie wielu zdjęć danego obiektu, przedmiotu, budynku czy miejsca w jedną, interaktywną, trójwymiarową scenę. Jak działa? Program wykorzystuje specjalnie opracowane technologie, wyszukuje w zdjęciach przesłanych na serwer wspólne elementy, aby na ich podstawie dokonać połączenia zdjęć w jedną scenę. Trwa to dosłownie kilka chwil, a efekty są niesamowite. Dodatkowo kaşdy projekt moşemy wzbogacić, dodając odsyłacze i opisy do waşnych naszym zdaniem elementów trójwymiarowej sceny. Ponadto moşemy udostępnić wizualizację innym uşytkownikom sieci, gdyş Photosynth daje nam 20 GB miejsca w serwisie na nasze prace.

Nasza rola sprowadza się do zrobienia zdjęć wybranego obiektu i przesłaniu ich na serwer za pomocą bardzo prostej i intuicyjnej w obsłudze aplikacji. To, co musimy zrobić podczas tworzenia naszej wizualizacji, to wpisać nazwę naszego projektu i wskazać zdjęcia, z których ma się składać.

Opcjonalnie moşemy dodać słowa kluczowe umoşliwiające wyszukanie projektu w sieci oraz opis składający się z 3000 znaków. Wybieramy równieş sposób publikacji w witrynie Microsoft Photosynth określając, czy projekt ma być moşliwy do znalezienia przez wszystkich uşytkowników w wyszukiwarce, czy teş dostęp ma być ograniczony tylko do osób, którym wyślemy dokładny adres projektu. Określamy teş sposób korzystania z naszej pracy przez innych, czyli prawa autorskie - domyślnie opcja to Creative Commons Attribution, ale moşemy teş zastrzec wszystkie prawa (więcej informacji na temat praw autorskich w artykule Marty Wnukowicz oraz na stronach www. creativecommons.pl). Im więcej wykonamy zdjęć, tym lepiej. Nie musimy zastanawiać

się, jak ustawić aparat. Po prostu pstrykamy i przesyłamy zdjęcia na serwery Photosynth, a aplikacja wykona resztę pracy sama. Jeśli zdjęć będzie naprawdę duşo i będą zrobione w odpowiedni sposób (np. jeśli wykonamy zdjęcia tego samego elementu z bliska i z daleka w naszym projekcie uzyskamy

Zdjęcia katedry św. Wita w Pradze do wykorzystania np. na lekcjach plastyki podczas omawiania architektury gotyku. Moşemy pokazać wygląd całej budowli jak równieş skupić się na konkretnych szczegółach.

58

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

je przesunięcie obrazu i ukazanie interesującego nas fragmentu.

moşliwość wykonania zblişania i oddalania danego szczegółu), efekty będą doskonałe.

Aby się o tym przekonać, warto zajrzeć na stronę: www.photosynth.net i zapoznać się z projektami internautów.

Zdjęcia katedry św. Wita w Pradze do wykorzystania np. na lekcjach plastyki podczas omawiania architektury gotyku. Moşemy pokazać wygląd całej budowli jak równieş skupić się na konkretnych szczegółach.

Photosynth moşemy równieş wykorzystać do zaprezentowania prac uczniów. Jeśli sfotografujemy wystawę ścienną prac naszych uczniów, tak aby ująć na zdjęciu wszystkie prace nie zobaczymy szczegółów poszczególnych prac. Jeśli znowu sfotografujemy pojedyncze prace nie zobaczymy jak prezentują się wszystkie razem. Przy uşyciu Photosynth moşemy w jednym projekcie mieć wszystko widok ogólny wystawy jak i po zblişeniu moşemy przyjrzeć się szczegółom poszczególnych prac.

Photosynth.net oferuje teş moşliwość tworzenia widoków płynnie przesuwanych panoram 3D. aby jednak stworzyć taką panoramę musimy na naszym komputerze zainstalować dodatkowy programik o nazwie Microsoft Image Composite Editor do pobrania ze strony http://research.microsoft. com/en-us/um/redmond/groups/ivm/ice/.

Jego obsługa jest bardzo prosta i sprowadza się do przeciągnięcia naszych zdjęć z pulpitu do okna programu a następnie do zdecydo-

wania czy gotową panoramę zapisać na dysku czy wysłać do photosynth.net za pomocą kliknięcia jednego przycisku.

Jak wykorzystać takie panoramy w szkole? np. do zaprezentowania relacji z plenerowych imprez w których biorą udział nasi uczniowie. przykładem takiej relacji moşe być święto latawców zaprezentowane na zdjęciu ponişej. Warto wspomnieć iş do naszego projektu moşemy dodać skróty do najbardziej interesujących miejsc na zdjęciu (highlights), które zostaną umieszczone po prawej stronie ekranu a ich kliknięcie, przez odwiedzającego naszą panoramę, spowodu-

Aby posługiwać się opisanymi wyşej narzędziami nie potrzebujemy zaawansowanej wiedzy i umiejętności informatycznych. Do ich obsługi wystarczą elementarne umiejętności związane z obsługą komputera i aparatu cyfrowego. Aparat teş nie musi być doskonały. W tej chwili aby wykonać tego typu zadania w zupełności wystarczy aparat wbudowany w telefon komórkowy.

Programy opisane w tym artykule są łatwe w obsłudze a ich wykorzystanie na lekcji moşe spowodować u naszych uczniów wzrost zainteresowania omawianymi tematami, a co za tym idzie moşe im ułatwić przyswojenie przekazywanej przez nas wiedzy. Przypomnijmy sobie powiedzenie şe jeden obraz wart jest tysiąca słów. Oczywiście nie koniecznie to my musimy przygotowywać te prezentacje. Zaproponujmy naszym uczniom wykorzystanie tych programów do realizacji projektów gimnazjalnych, na pewno z chęcią posłuşą się w swojej pracy nowoczesną technologią co przynieść moşe obopólną korzyść.

:LĊFHM QD WHPDW SRP\VåyZ QD SURMHNW\ HGXNDF\MQH Z W\P SURMHNW\ JLPQD]MDOQH ]D-­ VWRVRZDQLX Z QLFK WHFKQRORJLL RUD] SRUDG MDN MH SURZDG]Lß RSLV]HP\ Z QDVWĊSQ\P Z\GDQLX 8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH 1D VWURQ\ N EORJ HGX SO L XF]HQRZRF]HVQLH SO ]DSUD-­ V]DP\ SR ZLĊFHM V]F]HJyåyZ GRW\F]ąF\FK RSLVDQ\FK Z DUW\NXOH SURJUDPyZ

*UXG]LHÄ”

59

&KPXUD GOD HGXNDFML Agnieszka Borowiecka

3UH]L WDFMD  LQQ\ Z\PLDU SUH]HQWDFML &]\ ]DVWDQDZLDOLĞFLH VLĊ NLHG\Ğ FR WR ]QDF]\ SUDZLGåRZR ]EXGRZDQD SUH]HQWDFMD" Teoretycznie kaşda prezentacja powinna mieć określoną strukturę: najpierw slajd tytułowy, potem lista omawianych zagadnień, potem rozwinięcia poszczególnych tematów. Całość oczywiście przeplatana listą zagadnień, na której wyróşniamy kolejne omawiane tematy. Na końcu obowiązkowo slajd podsumowujący, bibliografia, kontakt do prowadzącego wystąpienie i podziękowania dla słuchaczy. Moşe trochę poplątałam kolejność i przesadzam w powyşszym opisie, ale na pewno wielokrotnie widziałam taką strukturę pokazu mającego wzbogacić i uatrakcyjnić wystąpienia prelegentów na róşnych konferencjach. I słysząc trzeci czy czwarty raz w ciągu kilkudziesięciu minut: „Dzień dobry Państwu. Na wstępie chciałbym omówić, o czym będzie moja prezentacja, a później przedstawię poszczególne tematy...� przestaję słyszeć, widzieć i rozumieć to, co się dzieje przede mną. Pół biedy, gdyby było to jakieś nieistotne wystąpienie, które moşna po prostu przespać. Ale zwykle moi przełoşeni chcą wiedzieć, po co mnie skierowali na daną konferencję, a i ja chodzę na nią nie dla drzemki, ale po to, by dowiedzieć się czegoś przydatnego w pracy.

Moşe cały problem tkwi w liniowej strukturze całego pokazu?

Ale widziałam przecieş wiele prezentacji wykorzystujących hiper-

60

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

łącza i przyciski akcji pozwalające na przeskakiwanie pomiędzy róşnymi slajdami. Cóş, moşe po prostu potrzebne jest nam inne podejście do tego tematu.

$ JG\E\ WDN ]DSRPQLHß  R VODMGDFK Stosunkowo niedawno dowiedziałam się o istnieniu interesującej aplikacji, która nie wymaga instalacji na dysku komputera i pozwala zupełnie inaczej prezentować omawiane treści. Prezi to program do tworzenia prezentacji działający w chmurze.

Mamy w nim do dyspozycji ogromny obszar, na którym moşemy w dowolny sposób umieszczać tekst, grafikę i filmy. Następnie określamy powiązania między osadzonymi obiektami (ramki) oraz sposób przemieszczania się (ścieşkę) podczas odtwarzania prezentacji. Slajdy? – zapomnijmy o nich. Liniowość? – absolutnie nie. Proste? – to się okaşe.

Gdy pierwszy raz usłyszałam o Prezi, miałam jednoznaczne skojarzenia. Skoro tworząc pokaz najpierw gromadzę dane rozrzucone na wielkim wirtualnym pulpicie, a następnie tworzę pomiędzy nimi powiązania, to tak naprawdę buduję... No tak – mapę myśli. Problem polega na tym, şe jeszcze nigdy jej nie budowałam. To nie znaczy, şe nie widziałam, jak inni to robią, ale sama idea mapy myśli niezbyt do mnie przemawia. Tym bardziej, şe jako matematyk powinnam mieć raczej ścisły umysł, nie panuję nad „powiązaniami� moich myśli. Na przykład pomyślę o jakiejś drobnej, codziennej czynności, a za chwilę zastanawiam się nad alternatywnym rozwiązaniem złoşonego problemu algorytmicznego. No cóş, gdyby tak krok po kroku prześledzić kolejne skojarzenia, to wydadzą mi się one oczywiste. Ale czy inni oglądając przygotowaną przeze mnie mapę myśli – czyli zapis moich ­ skojarzeń będą sądzić to samo? Przekonajmy się.

7ZRU]\P\ ÄSUH]L WDFMĊ´ Zanim rozpoczniemy tworzenie prezentacji, musimy utworzyć własne konto na prezi.com. Do wyboru są trzy typy licencji: Public, Enjoy oraz Pro. Licencja Public jest darmowa i umożliwia tworzenie prezentacji online, prezentowanie jej offline lub online oraz udostępnia łącznie 100 MB przestrzeni w chmurze na przechowywanie tworzonych prac. Po wybraniu tej licencji wystarczy wypełnić prosty formularz rejestracyjny zawierający imię, nazwisko, e-mail oraz hasło.

Na potrzeby edukacyjne dla nauczycieli i studentów jest dostępna bezpłatnie licencja Enjoy, która dodatkowo umożliwia nadawanie tworzonym pracom statusu materiałów prywatnych i dodawanie własnego logo, a także zwiększa przestrzeń przechowywania zasobów do 500 MB. Jedynym wymaganiem jest posiadanie adresu poczty elektronicznej jednoznacznie identyfikującego nas, jako osoby związanej z instytucją edukacyjną (wystarczy człon „edu” w adresie serwera). Po podaniu adresu e-mail jako identyfikatora użytkownika, zostajemy poproszeni o odebranie listu potwierdzającego założenie konta i dokończenie rejestracji. Następnie wypełniamy identyczny formularz, jak w przypadku licencji Public.

Po zarejestrowaniu się i zalogowaniu możemy od razu przystąpić do pracy. Jednak niezupełnie tak od razu. Najpierw ra-

dziłabym wybrać temat prezentacji, a następnie zastanowić się, o czym tak naprawdę będziemy chcieli powiedzieć. Bo planowana przeze mnie prezentacja temu ma właśnie służyć – jako ilustracja i uzupełnienie mojego wystąpienia.

Od kilku lat prowadzę szkolenia z wykorzystaniem platformy Moodle i tematyka e-edukacji jest mi bardzo bliska. Od koleżanki w pracy słyszałam o bardzo ciekawym wystąpieniu p. Urszuli Cimoch na konferencji „E-learning wyzwaniem dla bibliotek” dotyczącym właśnie szkoleń e-learningowych: „Jak motywować do pracy w e-szkoleniu?” O, to jest znakomity temat na moją prezentację. Teraz chwila zastanowienia – co motywuje podczas szkolenia on-line? Wbrew temu, co usiłuje się nam często wmówić, tego typu szkolenia są na pewno trudniejsze od zwykłych zajęć stacjonarnych. Wymagają więcej zaangażowania i pracy od uczestników, ale i dla prowadzącego wcale nie są mniej absorbujące – szczególnie jeśli zależy mu na wynikach słuchaczy. Zatem mam temat e-szkolenie i motywacja, ale rozwinę go w sposób nieco przewrotny – jak zmotywować prowadzącego e-szkolenie do lepszej pracy.

Zalogowałam się na stronę prezi.com, teraz rozpocznę tworzenie nowej prezentacji. W tym celu wystarczy kliknąć w przycisk [New prezi], a następnie wprowadzić tytuł i krótki opis tworzonej prezentacji.

W kolejnym kroku można wybrać szablon (ja zdecydowałam się na Blank – czyli pusty) i rozpocząć edycję. Właśnie teraz widoczny jest pusty pulpit do rozmieszczania elementów tworzących naszą mapę oraz proste narzędzia edycyjne.

*UXG]LHĔ

61

W górnym lewym narożniku znajduje się koło przybornika narzędzi (kolory i czcionki, ścieżka, ramki, wstaw oraz domyślne – pisz), po prawej stronie pasek narzędzi do powiększania i oddalania oraz przycisk [Show], a na górze okna dodatkowe przyciski do zapisu, cofania, drukowania, wyświetlania pomocy oraz zakończenia pracy z prezi. Jak zacząć? Wystarczy kliknąć w dowolnym miejscu na pulpicie i po prostu rozpocząć pisanie tekstu. A łapiąc myszką za puste tło możemy przesuwać widok pulpitu tak, by w danej chwili był widoczny interesujący nas obszar. Pomyliliśmy się? Nic strasznego, kliknięcie w błędny obiekt i naciśnięcie klawisza [Delete] natychmiast usunie go z pulpitu. Podczas wpisywania tekstu dostępne są narzędzia umożliwiające jego edycję: jeden z trzech rodzajów tekstu, wyrównanie, wypunktowanie i kolor. Gotowy napis zatwierdzamy klikając w przycisk [OK].

Bardzo interesująca jest „zebra” – specjalny okrągły przybornik pojawiający się po kliknięciu w dowolny wstawiony obiekt. Obrazek „łapki” pozwala na przesuwanie obiektu w inne miejsce, znaki plus i minus umożliwiają zmianę rozmiarów obiektu, a symbol ołówka klikamy, by powrócić do trybu edycji. Pozostałe elementy „zebry” również mają znaczenie: uchwycenie myszką za zamalowany pierścień umożliwi nam płynną zmianę rozmiarów obiektu, zaś "prążki" na obwodzie to specjalne narzędzie do obracania.

62

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

Ale skupmy się na samej prezentacji. Miało być lekko i przyjemnie? Jak na razie raczej jest. Wprowadziłam kilka tekstów, rozrzucając je dość swobodnie na pulpicie. Przez cały czas pamiętam, że będę odtwarzała gotowy pokaz wyświetlając na ekranie pewien fragment pulpitu z umieszczonymi na nim obiektami. Nie chcę, by w czasie pokazu było widać elementy, o których w danej chwili nie mówię. Zatem już w fazie gromadzenia skojarzeń powinnam zaplanować, jak będę je później prezentowała i odpowiednio je od siebie odsunąć. Same teksty to trochę za mało, więc spróbuję je odpowiednio zilustrować. Przygotowałam kilka obrazków i zdjęć, chcę je teraz dodać do prezi. W przyborniku narzędzi klikam [Insert], a następnie [Image]. Pojawiło się okienko wyboru – mogę dodać własną grafikę lub wyszukać odpowiadające mi obrazki w sieci. Dodane ilustracje umieszczam przy wprowadzonych wcześniej tekstach i odpowiednio skaluję.

Już prawie skończyłam, pozostało mi jedynie odpowiednio zorganizować prezentację. Najpierw dodaję ramki – widoczne lub ukryte – do zgrupowania obiektów, które będę chciała pokazać.

Część ramek znajduje się wewnątrz innych ramek – uzyskam dzięki temu efekt przybliżenia. Korzystając z narzędzia lupka przybliżam niektóre elementy na pulpicie, by łatwiej zaznaczyć ramkę obejmującą mniejsze fragmenty.

, FR GDOHM ] JRWRZą  ÄSUH]L WDFMą´" Po zamknięciu okna edycji wyświetlane jest okno z gotową prezentacją oraz kilkoma dodatkowymi przyciskami. Mój pokaz ma status prywatny, w kaşdej chwili mogę to zmienić, pozwalając innym na oglądanie lub edycję i kopiowanie moich prezentacji.

Ostatni element – ścieşka. Klikam kolejne ramki, w kolejności jakiej później będę je chciała wykorzystać podczas gotowego pokazu. Na dole okna pojawił się dodatkowy pasek „slajdów� zawierający miniatury wskazanych obiektów. Mogę w kaşdej chwili usunąć z listy zbędne elementy lub zmienić kolejność odtwarzania. Naciskając przycisk [Show] uruchamiam pokaz i sprowadzam, czy wszystko dobrze działa.

Gotowe! Klikam w [Exit]. Prezentacja powstała szybko i program nie sprawiał mi şadnych kłopotów. No, ale łącze internetowe mam szybkie :)

Mogę takşe przygotować się do udostępniania prezentacji w inny sposób wybierając opcję [Share]. Pojawi się okno, w którym moşna skopiować odpowiedni link, np. do wysyłania pocztą, lub nacisnąć [Embed] w celu wygenerowania odpowiedniego skryptu do wstawienia na stronie www.

Znajdujący się pod prezentacją przycisk [Download], pozwala wygenerować i skopiować na własny komputer wersję offline prezentacji.

3UH]L VWDQRZL FLHNDZą DOWHUQDW\ZĊ GOD SURJUDPyZ WDNLFK MDN 3RZHU3RLQW 3R]ZDOD V]\ENR L SURVWR SU]\JRWRZDß LQWHUH-­ VXMąFH QLHV]DEORQRZH SUH]HQWDFMH 1LH RSLVDåDP WX ZV]\VWNLFK MHJR PRĪOLZRĞFL QS REUDFDQLD RELHNWyZ GRGDZDQLD JRWRZ\FK NV]WDåWyZ GH¿QLRZDQLD NRORU\VW\NL SUH]HQWDFML =DFKĊFDP GR WHVWyZ

*UXG]LHÄ”

63

0XOWLPHGLD Janusz S. Wierzbicki

6FUHHQ&DVW  Z HGXNDFML  F]\OL MDN QDJUDß ¿OP LQVWUXNWDĪRZ\ W\SX  Ä-DN WR MHVW ]URELRQH"´ Podczas prowadzenia zajęć lub wykładów nie raz spotkałem się z koniecznością wielokrotnego powtarzania i pokazywania na ekranie, jak wykonać róşne czynności.

W przypadkach, gdy pokaz dotyczył wykonania wielu prostych czynności następujących po sobie, konieczność ich powtarzania dla niektórych słuchaczy była nudna i nuşąca, poniewaş posługiwali się komputerem sprawniej niş pozostali, szybciej teş wykonywali polecenia.

8ZDJD :VWDZNL ¿OPRZH Z W\P 6FUHHQ-­ &DVW VWRVRZDQH SRGF]DV SUH]HQ-­ WDFML QD Ī\ZR QLH SRZLQQ\ E\ß GåXĪV]H QLĪ PLQXW\ W takich przypadkach z pomocą moşe przyjść moşliwość nagrania tzw. ScreenCastu, czyli zapisu czynności wykonywanych na ekranie komputera, któremu często towarzyszy komentarz. Powstały w ten sposób film moşna wykorzystać na wiele sposobów: y jako film instruktaşowy opublikowany w internecie lub w inny sposób udostępniony uczniom, y w czasie prezentacji, jako fragment wykładu (szczególnie, gdy chcemy pokazać funkcjonalność usług internetowych, ale podczas prelekcji nie mamy dostępu do sieci), y w czasie lekcji lub warsztatów, jako materiał pomocniczy (po omówieniu zagadnienia przez prowadzącego, kaşdy z uczestników w razie potrzeby moşe odtworzyć fragment nagrania w wybranym przez siebie momencie, jeśli nie zdąşył zapamiętać jakiejś czynności podczas wykładu).

64

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

8ZDJD -HĞOL Z WHQ VSRVyE FKFHP\ Z\NR-­ U]\VWDß QDJUDQH PDWHULDå\ SRZLQ-­ QLĞP\ SDPLĊWDß ĪH NDĪG\ XF]HVW-­ QLN PXVL G\VSRQRZDß VåXFKDZND-­ PL 2GWZDU]DQLH ¿OPyZ QD JåRĞQL-­ NDFK SU]HV]NDG]D SR]RVWDå\P Nagranie ScreenCastu jako instruktaşu (samouczka) moşna zlecić do wykonania uczniom (np. w ramach projektu edukacyjnego). Wówczas moşna przygotować w szkole całą biblioteczkę materiałów po-

mocniczych stworzonych np. przez starszych uczniów dla młodszych kolegów.

Nagrania mogą dotyczyć zarówno posługiwania się programami komputerowymi, jak równieş serwisami działającymi w sieci, takimi jak GoogleEarth, WorldWideTelescope czy Wikipedia.

Warto zauwaşyć, şe taki sposób demonstrowania nowych funkcji programów ich uşytkownikom stał się obecnie powszechny. Przykłady moşemy znaleźć na stronach Apple czy Microsoft.

3RP\Vå QD ]DGDQLH GOD QDMPåRGV]\FK 1DJUDQLH 6FUHHQ&DVW PRĪQD Z\NRU]\VWDß WDNĪH Z SUDF\ ] QDMPåRGV]\PL XF]QLDPL QS Z FHOX VWZRU]HQLD SU]H] QLFK ]DSLVX RSRZLDGDQLD LOXVWURZD-­ QHJR SU]\JRWRZDQ\PL U\VXQNDPL ‡ ' ]LHFL LGą QD Z\FLHF]NĊ QS SR VWDU\P PLHĞFLH SRåąF]RQą ] RSRZLDGD-­ QLHP PLHMVFRZ\FK OHJHQG L EDĞQL OXE Z LQQ\ VSRVyE SR]QDMą NLOND FLH-­ NDZ\FK RSRZLHĞFL ‡ 1 DVWĊSQLH Z\NRQXMą U\VXQHN OXE NLOND GR RSRZLDGDQLD NWyUH LP VLĊ QDMEDUG]LHM SRGREDåR

MHÄžOL U\VXQNL VÄ… Z\NRQDQH RGUÄŠF]QLH QDXF]\FLHO VNDQXMH MH OXE SRPDJD ]HVNDQRZDĂź XF]QLRP D QDVWÄŠSQLH ZV]\VWNLH U\VXQNL XGRVWÄŠSQLD NDÄŞGHPX ] XF]QLyZ

MHĞOL U\VXQNL SRZVWDZDå\ QD NRPSXWHU]H QDXF]\FLHO ]ELH-­ UD MH D QDVWĊSQLH XGRVWĊSQLD NDĪGHPX ] XF]QLyZ NRPSOHW U\VXQNyZ ‡ 8F]QLRZLH XF]ą VLĊ SU]HJOąGDß JUD¿NĊ Z WU\ELH SRGJOąGX ‡ 8F]QLRZLH XF]ą VLĊ XUXFKDPLDß QDJU\ZDQLH ]DWU]\P\ZDß L NRĔF]\ß ‡ 1 DVWĊSQLH XF]QLRZLH QDJU\ZDMą VZRMH RSRZLDGDQLH SU]HJOąGDMąF U\-­ VXQNL Z\NRQDQH SU]H] VLHELH RUD] VZRLFK NROHJyZ Z WU\ELH SHåQRHNUD-­ QRZ\P : WHQ VSRVyE SRZVWDMą ¿OP\ ]DZLHUDMąFH OHJHQG\ RSRZLHG]LD-­ QH L ]LOXVWURZDQH SU]H] G]LHFL 3RZ\ĪV]\ VFHQDULXV] PRĪQD PRG\¿NRZDß Z ]DOHĪQRĞFL RG ZLHNX G]LHFL L LFK XPLHMĊWQRĞFL SRVåXJLZDQLD VLĊ NRPSXWHUHP

=HVWDZLHQLH L JáyZQH FHFK\ DSOLNDFML GR WZRU]HQLD 6FUHHQ&DVWyZ

-DN SU]\JRWRZDü ZáDVQ\ 6FUHHQ&DVW" Przygotowanie własnego nagrania typu ScreenCast jest bardzo proste. Zazwyczaj ogranicza się do zainstalowania odpowiedniej aplikacji, a następnie włączenia nagrywania, wykonania (najlepiej od razu z komentarzem) czynności, które chcemy zademonstrować, zakończenia nagrania i zapisania filmu.

Istnieje wiele aplikacji, które umożliwiają zapisanie ScreenCastu. Do zastosowań szkolnych polecam wybranie któregoś z darmowych programów. Najbardziej lubię dwa: CommunityClips oraz Jing. Pierwszy działa tylko pod systemem Windows (wersja nie jest istotna). Drugi uruchomimy zarówno pod Windows jak i pod Mac OS X. Krótki opis porównawczy tych programów zamieściliśmy w ramce obok. Wiele przykładów, jak stworzyć własny ScreenCast można znaleźć w serwisie www.uczenowocześnie.pl oraz na k12blog.edu.pl

W systemie Mac OS X od wersji Snow Leopard istnieje wbudowana funkcja nagrywania ScreenCast. Wystarczy uruchomić program QuickTime Player, a następnie przejść do menu Plik i wybrać opcję Nowe nagranie z ekranu.

Uruchomione zostanie narzędzie umożliwiające zarejestrowanie całego ekranu, jak również wybranego fragmentu. W opcjach programu możemy określić, czy chcemy nagrać także dźwięk oraz określić jakość nagrania. Tak nagrany materiał w łatwy sposób może zostać poddany dalszemu montażowi, np. w programie iMovie.

Ciekawą alternatywą w stosunku do programów instalowanych w systemie mogą być usługi działające w chmurze obliczeniowej, czy serwisy www służące do nagrywania ScreenCastów. Przykładem takiej usługi może być serwis http://screenr.com. Jego zaletą jest uniwersalność (możemy skorzystać z niego niezależnie od systemu operacyjnego) oraz automatyczna publikacja nagrania w internecie.

W przypadku tego serwisu możliwe jest pobranie nagrania w formacie pliku wideo (MPEG4), co umożliwia dalszą edycję.

Inne popularne aplikacje służące do tworzenia ScreenCastów to m.in. płatne narzędzia, takie jak Camtasia (Windows i Mac OS X) czy ScreenFlow (Mac OS X). Dzięki nim można nie tylko nagrać film, ale także poddać go dalszej obróbce (np. dodać napisy, zaznaczenia, dodatkowe dźwięki, przejścia, animacje czy narrację). Do profesjonalnych zastosowań są oczywiście znacznie lepsze aplikacje, jednak ich cena wynosi około 80 EUR.

Pr o g r a m , producent

Cechy programu

CommunityClips Microsoft

System: Windows Licencja: bezpłatny Plik wynikowy: WMV (Windows Media Video) Adres: http://www.officelabs.com/projects/communityclips Wskazówki instalacji aplikacji: Na stronie programu należy odnaleźć i wybrać napis TRY IT. Następnie zapisać plik o nazwie CommunityClipsSetup_1813.msi. Uruchamiamy pobrany plik i przechodzimy domyślną instalację.

Uwagi: Pozwala na wykonanie nagrania z dowolnej części ekranu lub okna wybranej aplikacji.

Jing TechSmith

System: Windows, Mac OS X Licencja: bezpłatny Plik wynikowy: SWF Video Adres: http://www.techsmith.com/jing.html Wskazówka pobrania aplikacji: Na stronie programu należy odnaleźć opcję Free download. Następnie na kolejnej stronie wybieramy przycisk ekranowy Download for Windows lub Download for Mac OS X. Pobrany plik należy uruchomić w celu instalacji.

Uwagi: Program pozwala na zapisanie maksymalnie pięciominutowej prezentacji.

W wersji bezpłatnej jedynym możliwym plikiem wynikowym jest plik SWF (Format firmy Adobe).

Program umożliwia dzielenie się nagraniami w serwisie http://screencast.com (wymaga założenia bezpłatnego konta).

Jing Pro

System: Windows, Mac OS X Licencja: 14,5 USD/ rok Plik wynikowy: SWF Video lub MPEG-4 Adres: http://www.techsmith.com/jing.html Uwagi: Różnice w stosunku do wersji bezpłatnej: y Brak ograniczenia czasu nagrania. y Możliwy zapis pliku wynikowego w formacie pliku wideo MPEG-4.

*UXG]LHĔ

65

3RPRFQH Â ZVND]yZNL PoniĹźej przedstawiam kilka podpowiedzi.

Korzystanie z nich powinno ułatwić i przyspieszyć opracowanie własnego zapisu ScreenCastu.

1. Do nagrania warto się przygotować, a przygotowania zacząć od rozpisania scenariusza.

:VND]yZND -HĞOL QDJUDQLX EĊG]LH SRGOHJDß F]\Q-­ QRĞß NWyUą Z\NRQXMHP\ F]ĊVWR QS SRGF]DV OHNFML ZyZF]DV PRĪHP\ ]UH]\JQRZDß ] UR]SLV\ZDQLD V]F]H-­ JyåRZHJR VFHQDULXV]D 2. W scenariuszu warto ująć, co po kolei będziemy pokazywali i jaki komentarz powinien zostać nagrany. Zdecydowanie łatwiej jest od razu nagrać komentarz, niş dodawać go do zapisanego filmu.

3. Film nie powinien trwać więcej niş 10, a najlepiej, aby był krótszy niş 5 minut (po pierwsze – trudno skupić uwagę widza dłuşej, po drugie – większość serwisów umoşliwiających publikację nagrania w internecie ma ograniczenie dotyczące długości publikowanego materiału zwykle około 10 minut).

4. Warto „odizolować się� od otoczenia, by nikt nam nie przeszkodził w nagrywaniu narracji.

5. Rozpoczynając i kończąc nagranie, jeśli planujemy jego dalszą obróbkę, warto zostawić dwie-trzy sekundy „rozbiegówki�. Da to pewność, şe nagranie juş się rozpoczęło i ułatwi w przyszłości montaş całego materiału (np. dodanie animacji i przejść).

6. Jeśli nie przewidujemy dalszej obróbki nagrania, warto przed rozpoczęciem pokazu nagrać kilka zdań wprowadzenia. Wprowadzenie naleşy ująć w przygotowanym scenariuszu. Naleşy powiedzieć, czego nagranie dotyczy, co zostanie zademonstrowane oraz w jakim celu. Na przykład: „Nazywam się Janusz Wierzbicki i podczas pokazu zademonstruję xxx, co pozwoli na yyy�. Jeśli de-

66

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

monstrujemy, w jaki sposób osiągnąć określony efekt w jakimś programie, wówczas na początku filmu warto go pokazać – określić, co jest naszym celem.

7. Przed rozpoczęciem zapisywania powinniśmy wybrać, z jakiego obszaru ekranu dokonamy nagrania.

0DP\ QDJUDQLH &R GDOHM" Nagrany ScreenCast moşna od razu wykorzystać – np. rozdając uczniom, udostępniając w szkolnej sieci, bibliotece lub publikując na stronie www lub serwisie (np.

YouTube). ScreenCast moşe być teş jednym z materiałów publikowanych w ramach szkolnej platformy nauczania – np. Moodle.

8ZDJD ,P ZLÄŠNV]\ REV]DU EÄŠG]LHP\ UH-­ MHVWURZDĂź QS FDĂĄ\ SXOSLW NRPSX-­ WHUD W\P ZLÄŠNV]\ SOLN ] ÂżOPHP Nagrany materiaĹ‚ moĹźna dodatkowo ]RVWDQLH Z\JHQHURZDQ\ %\ JR wzbogacić, szczegĂłlnie, gdy chcemy go ]PQLHMV]\Ăź PRÄŞHP\ ]GHF\GRZDĂź opublikować w sieci internet. Warto wykoÄŞH QDJUDQLH EÄŠG]LH SURZDG]RQH nać nastÄ™pujÄ…ce czynnoĹ›ci: W\ONR GOD RNQD RNUHÄžORQHM DSOLND-­ r PRZYCIÂ–Ăƒ NAGRANIE ABY POZBYĂƒ SIÇ NIEFML 'UXJLP VSRVREHP MHVW ]PQLHM-­ potrzebnych przerw, V]HQLH UR]G]LHOF]RÄžFL HNUDQX NRP-­ r DODAĂƒ NAPISY POCZ–TKOWE ORAZ SXWHUD SU]HG UR]SRF]ÄŠFLHP QDJU\-­ koĹ„cowe, r EWENTUALNIE DODAĂƒ NAGRANIE aGADAJ–ZDQLD QS GR UR]PLDUX [ cej gĹ‚owyâ€?, ktĂłra wprowadzi widza OXE [ SXQNWyZ :yZF]DV do zagadnienia omawianego w filmie.

PRĪHP\ QDJU\ZDß REV]DU FDåHJR Najlepiej, aby było to wprowadzenie SXOSLWX typu: identyfikacja problemu, rozwiązanie – czyli o czym jest ScreenCast,

http://screenr.com

korzyĹ›ci wynikajÄ…ce z tego konkretnie rozwiÄ…zania. Nie wiÄ™cej niĹź trzy krĂłtkie zdania (a najlepiej jedno), r DODAĂƒ STOPKLATKI NP W CELU UWYPUklenia waĹźnych operacji), r STWORZYĂƒ NAPISY Z DODATKOWYMI UWAgami i komentarzami, r WPROWADZIĂƒ DODATKOWY KOMENTARZ gĹ‚osowy (opcjonalnie, jeĹ›li jest potrzebny).

W ten sposób ze zwykłego nagrania typu ScreenCast moşemy przygotować publikację bardziej odpowiadającą definicji WebCast – czyli prezentacji typu audio-wideo publikowanej w sieci.

Powyşsze operacje moşna wykonać w dowolnym programie do edycji wideo.

W systemie Windows moşemy skorzystać np. z darmowego dodatku Windows Live Movie Maker. W systemie Mac OS X moşemy skorzystać z np. programu iMovie, będącego częścią pakietu iLife.

http://www.techsmith.com/jing.html

8ZDJD .RU]\VWDMąF ] GDUPRZHM ZHUVML SUR-­ JUDPX -LQJ PRĪHP\ PLHß SUREOHP ] SRGGDQLHP QDJUDQHJR PDWHULD-­ åX GDOV]HM REUyEFH )LOP ]DSLV\ZD-­ Q\ MHVW Z IRUPDFLH QLH REVåXJLZD-­ Q\P SU]H] ZLĊNV]RĞß SURJUDPyZ GR HG\FML ZLGHR ¹ 6:) )RUPDW WHQ ĞZLHWQLH QDGDMH VLĊ GR SXEOLNDFML Z LQWHUQHFLH -HGQDN Z SU]\SDG-­ NX GDOV]HM HG\FML PDWHULDåX QDOH-­ Ī\ VNRU]\VWDß ] LQQHJR SURJUDPX 0RĪH WR E\ß MHGQD ] Z\PLHQLDQ\FK ZF]HĞQLHM DSOLNDFML &RPPXQLW\ &OLSV :LQGRZV -LQJ Z ZHUVML SåDWQHM :LQGRZV 0DF 26 ; 4X-­ LFN7LPH 3OD\HU 0DF 26 ; RG ZHU-­ VML 6QRZ /HRSDUG OXE VHUZLV ZZZ 6FUHHQU FRP

:LĊFHM QD N EORJ HGX SO =DSUDV]DP\ GR RGZLHG]HQLD N EORJ HGX SO JG]LH ]QDMGą 3DĔVWZR RGSRZLH-­ G]L QD S\WDQLD MDN SU]\JRWRZDß VFHQDULXV] GR QDJUD-­ QLD 6FUHHQ&DVWX MDN QDJUDß 6FUHHQ&DVW ] XĪ\FLHP SUR-­ JUDPX &RPPXQLW\&OLSV MDN QDJUDß 6FUHHQ&DVW ] XĪ\FLHP SUR-­ JUDPX -LQJ MDN QDJUDß 6FUHHQ&DVW ] XĪ\FLHP VHU-­ ZLVX 6FUHHQU FRP MDN SU]\JRWRZDß :HE&DVW ] SRPRFą SURJUDPX :LQGRZV /LYH 0RYLH 0D-­ NHU D WDNĪH SU]\NåDG\ JRWRZHJR PD-­ WHULDåX

http://communityclips.officelabs.com

*UXG]LHÄ”

67

0XOWLPHGLD Janusz S. Wierzbicki

6QXFLH &\IURZ\FK 2SRZLHĞFL 'LJLWDO 6WRU\ 7HOOLQJ Od wieków ludzie kochali opowieści Postęp technologiczny, kino, radio, telewizja czy internet, wpłynął wpłynął negatywnie na taką formę spędzania czasu. Nadal jednak podczas spotkań towarzyskich opowiadamy sobie historie, czy anegdoty. Gdy proces ten wspomagamy zdjęciami z wakacji wyświetlanymi na monitorze, telewizorze lub ekranie projektora - zblişamy się do tego, co nazywamy Snuciem Cyfrowych Opowieści (z ang. Digital Story Telling).

6QXFLH &\IURZ\FK 2SRZLHĞFL QDMEDUG]LHM ]EOLĪRQH MHVW ZåDĞQLH GR RSRZLDGDQLD KLVWRULL QS SU]\ RJQLVNX Z OHVLH Główną postacią, jak zawsze podczas wystąpienia publicznego, jest narrator opowiadanej historii. Jednak w tym wypadku narracja wspomagana jest obrazem. Zazwyczaj zdjęciami. Zdjęcia ilustrują i uzupełniają snutą historię. Taką technikę stosuje się czasem przy normalnych prezentacjach.

Jest to metoda bliska większości ludzi ­ zupełnie dla nas naturalna. Jej odpowiednie zastosowanie zapewnia większą uwagę słuchaczy. Taka historia zazwyczaj ma zwroty akcji, momenty dramatyczne, zabawne lub smutne. Poprzez oddziaływanie na emocje słuchaczy ­ nie pozwala im odwrócić uwagi i jednocześnie powoduje, şe lepiej pamiętają samą historię, a przede wszystkim jej przesłanie.

Pamiętajmy, şe wyświetlane zdjęcia powinny być dobrej jakości i wykadrowane w taki sposób, by zajmować najlepiej całą przestrzeń ekranu projekcyjnego.

-DNLHJR RSURJUDPRZDQLD PRĪQD XĪ\ß GR VWZRU]HQLD VZRMHM &\IURZHM 2SRZLHĞFL" : PHWRG]LH Ä6QXFLD &\IURZ\FK 2SRZLHĞFL´ QDMZDĪQLHMV]D MHVW KLVWRULD L VSRVyE MHM RSRZLDGDQLD 1D GUXJLP PLHMVFX Vą RGSR-­ ZLHGQLR GREUDQH LOXVWUDFMH &\IURZH 2SRZLHĞFL PRĪQD VQXß QD Ī\ZR OXE SU]\JRWRZDß ¿OP ] LFK QDJUDQLHP : ]DOHĪQRĞFL FR FKFHP\ SU]\JRWRZDß PRĪQD Z\EUDß RGSRZLHGQLą DSOLNDFMĊ : SLHUZV]\P Z\SDGNX Z\VWDUF]\ DSOLNDFMD JDOHULL IRWRJUD¿L ]D NWyUHM SRPRFą PRĪHP\ VWHURZDß Z\ĞZLHWODQLHP REUD]yZ 0RĪ-­ QD XĪ\ß WDNĪH W\SRZHJR SURJUDPX GR SUH]HQWDFML WDNLHJR MDN 3RZHU3RLQW .H\QRWH F]\ ,PSUHVV *G\ FKFHP\ QDJUDß ¿OP ] ]DSLVHP QDV]HM QDUUDFML L RGSRZLDGDMąF\FK MHM REUD]yZ PR-­ ĪHP\ XĪ\ß SURJUDPyZ GR WZRU]HQLD ¿OPyZ QS 0RYLH0DNHU OXE L0RYLH ,VWQLHMą WDNĪH DSOLNDFMH GHG\NRZDQH GR WZRU]HQLD WDNLFK KLVWRULL QS 3KRWR6WRU\ OXE *DUDJH%DQG 0RĪQD WDNĪH Z\EUDß DSOLNDFMĊ GR WZRU]HQLD 6FUHHQ&DVWyZ :\EyU ]DOHĪ\ RG WHJR NWyU\ SURJUDP ]QDP\ WDN E\ SU]\JRWRZDQLH PDWHULDåX ]DMĊåR QDP MDN QDMPQLHM F]DVX :VND]yZND : DUW\NXOH GRW\F]ąF\P WZRU]HQLD VDPRXF]NyZ WHFKQLNą 6FUHHQ&DVW RSLVDåHP SRP\Vå SUDF\ Z\NRU]\VWXMąF\ PHWRGĊ &\IURZ\FK 2SRZLHĞFL ] QDMPåRGV]\PL XF]QLDPL Z NOD-­ VDFK

-DN SU]\JRWRZDß Z\VWąSLHQLH ] Z\NRU]\VWDQLHP  6QXFLD &\IURZ\FK 2SRZLHĞFL" Po pierwsze trzeba rozpisać sobie historię, którą chcemy opowiedzieć. W tym wypadku dobrze przygotować sobie tekst, a przynajmniej szczegółowy konspekt. Znaleźć kluczowe miejsca, w których następuje zwrot akcji, moment śmieszny lub dramatyczny. Następnie naleşy dobrać zdjęcia (i inne ilustracje, np. mapy) do naszej historii. Zdjęcia nie muszą przedstawiać dosłownie tego, o czym mówimy. Na przykład, gdy narracja dotyczy szpitala, na zdjęciach moşe pojawiać się lekarz, sala operacyjna czy nowoczesna aparatura diagnostyczna - nie musi zaś pojawić się budynek szpitala. Obrazy powinny ilustrować, ale takşe uzupełniać naszą opowieść. Dopowiadać słowa niewypowiedziane przez narratora.

68

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

:VND]yZND 2F]\ZLĞFLH QLH QDOHĪ\ VLĊ SU]\JRWRZDQHJR WHNVWX XF]\ß QD SDPLĊß 7U]HED MHGQDN SU]HßZLF]\ß MHJR RSRZLDGDQLH E\ Z\GDZDåR VLĊ VZRERGQH L VSRQWDQLF]QH MDN QD SU]\-­ NåDG SRGF]DV URG]LQQHJR SRVLåNX Załóşmy, şe chcemy opowiedzieć historię miasteczka Borne Sulinowo - czyli tajnym miejscu, które nie istniało na polskiej mapie za czasów PRL. Scenopis do takiego filmu mógłby wyglądać w sposób opisany w tabeli obok.

Tekst opowieści Borne Sulinowo zawsze było miastem tajemniczym, co bezpośrednio związane jest z jego historią. Armiom naszych sąsiadów, które władały miastem poprzednio, zupełnie nie zaleşało na nagłośnieniu swojej działalności.

Cała struktura miasta zaprojektowana i zbudowana została dla potrzeb Wehrmachtu od podstaw. Dało to duşe moşliwości stworzenia pod ziemą niejawnej części miasta.

Nagłe opuszczenie miasta przez şołnierzy niemieckich takşe stanowi tajemnicę. W trakcie walk o Wał Pomorski, którego Gross Born był waşną częścią składową, wojska niemieckie po prostu wyszły z miasta, zostając.

Dla şołnierzy radzieckich i ich rodzin funkcjonowała dobrze wyposaşona słuşba zdrowia. Świetnie przygotowani lekarze - specjaliści w swoich dziedzinach mogli przeprowadzić właściwie dowolny zabieg dostępny w tamtym czasie.

Historię moşna wzbogacić podkładem dźwiękowym. Jednak podczas wystąpienia na şywo dobranie odpowiedniego podkładu oraz jego zmiana wraz z rozwojem akcji moşe być dość trudna. Jeśli muzyka ma zmieniać się automatycznie, wówczas wymaga to perfekcyjnego zgrania naszej opowieści z podkładem. Moşe ono jednak zostać łatwo zaburzone, np. przez zadanie pytania przez publiczność. Gdy jednak nam bardzo na podkładzie zaleşy - moşemy spróbować podłączyć muzykę do poszczególnych slajdów w programie prezentacyjnym.

Obraz ilustrujący opowieść Obraz kojarzący się z tajemnicą i historią (np. zapieczętowanej koperty, starej księgi, czarnobiałe zdjęcie miasta z pełnią księşyca w tle).

Zdjęcia miasta z lotu ptaka.

Mapa podziemi.

ŝołnierze armii niemieckiej uciekający z pola walki. Obraz walki (najlepiej z tych okolic). Mapa miasta (najlepiej z tamtego okresu). Zdjęcia z tamtego okresu pokazujące jego stan.

Zdjęcie szczęśliwej rodziny lub dzieci.

Zdjęcie gabinetu lekarskiego. Zdjęcie sali operacyjnej. Zdjęcie aparatury - nowoczesnej jak na swoje czasy.

8ZDJD =DSUDV]DP\ GR OHNWXU\ QDVWĊSQHJR Z\GDQLD 8F]Ċ 1R-­ ZRF]HĞQLH NWyU\ RSLV]HP\ PLĊG]\ LQQ\PL ]DVWRVRZD-­ QLH &\IURZ\FK 2SRZLHĞFL Z PHWRG]LH SURMHNWRZHM 1D N EORJ HGX SO EĊG]LHP\ SXEOLNRZDß PDWHULDå\ SR-­ PRFQH GR VWRVRZDQLD WHM PHWRG\ Z SUDF\ ZåDVQHM RUD] ] XF]QLHP

:VND]yZND 1DJU\ZDMąF VZRMą RSRZLHĞß Z SRVWDFL ¿OPX GRGDQLH SRGNåDGX GĨZLĊNRZHJR PRĪHP\ X]QDß ]D NRQLHF]QH 'R-­ GDWNRZR ZDUWR MHĞOL W\ONR SURJUDP ] NWyUHJR NRU]\VWDP\ PD WDNą RSFMĊ Z\NRU]\VWDß NDGURZDQLH ]GMĊß RUD] DQLPD-­ FMĊ SU]HVXZDMąFą OXE NDGUXMąFą REUD] 1DSLVyZ UDF]HM QLH VWRVXMHP\ Z WHM WHFKQLFH :\EUDQH REUD]\ SRZLQQ\ Py-­ ZLß VDPH ]D VLHELH L X]XSHåQLDß VLĊ QDZ]DMHP Podsumowując ­ cyfrowe opowiadanie historii łączy ze sobą najlepsze cechy dwóch światów. Cyfrowego świata fotografii, filmu, muzyki ze starym światem snucia opowieści. Połączenie tych dwóch światów daje w efekcie o wiele ciekawsze moşliwości i pozwala prezentować koncepcje, pomysły czy wydarzenia w sposób znacznie pełniejszy, atrakcyjniejszy i skuteczniejszy od slajdów pełnych tekstu, punktów czy wykresów. Towarzyszące opowiadaniu emocje oraz oddziałujące na wyobraźnię obrazy i dźwięki pozwalają znacznie głębiej zapaść w pamięć słuchaczy wnioskom, faktom czy przedstawianym ideom.

Dla systemu Windows jednym z lepszych programów do tworzenia Cyfrowych Opowieści jest program PhotoStory.

*UXG]LHÄ”

69

.URN SR NURNX Janusz S. Wierzbicki

-DN SU]\JRWRZDß KLVWRULĊ VQXWą ] SRPRFą F\IURZ\FK  PXOWLPHGLyZ  NRU]\VWDMąF  ] 3KRWR 6WRU\ dla  Windows?  .URN =DQLP ]DF]QLHP\ Przed uruchomieniem programu naleşy: 1. Napisać scenariusz, najlepiej z tekstem historii, którą opowiemy.

2. Warto równieş zgromadzić potrzebne zdjęcia i inne obrazy, które zilustrują opowieść, w jednym folderze. Dzięki temu łatwo przeniesiemy je do programu Photo Story 3 dla Windows.

8ZDJD 3U]\JRWRZDQD JUD¿ND SRZLQQD E\ß GREUHM MDNRĞFL D SU]HGH ZV]\VWNLP UR]G]LHOF]RĞFL 0LQLPXP WR REUD]\ R UR]G]LHOF]RĞFL [ SXQNWyZ -HGQDN MHĞOL SODQX-­ MHP\ ]DVWRVRZDß HIHNW\ NDGURZDQLD SRZLQQLĞP\ XĪ\ß JUD¿N R UR]G]LHOF]RĞFL FR QDMPQLHM [ SXQNWyZ

70

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

.URN 8UXFKDPLDQLH QRZHM KLVWRULL 1. Odszukujemy w menu Start program Photo  Story  3  dla  Win-­ dows i po jego uruchomieniu, zaznaczamy opcjÄ™  Rozpocznij  Â?‘™Œ Š‹•–‘”‹¸Ǥ 2. NastÄ™pnie wybieramy przycisk ekranowy ƒŽ‡ŒǤ

.URN ,PSRUWRZDQLH ]GMÄŠĂź 1. Wybieramy przycisk ekranowy Â?’‘”–—Œ ‘„”ƒœ›Ǥ

.URN :\EyU ]GMÄŠĂź GR SURMHNWX

.URN 8VWDODQLH NROHMQRÄžFL Â ]GMÄŠĂź L LFK HG\FMD

1. Przechodzimy do folderu, w którym zgromadziliśmy wszystkie ilustracje, 2. Zaznaczamy wszystkie ilustracje, które chcemy dodać do naszego projektu.

'REUD UDGD $E\ ]D]QDF]\Ăź MHGQRF]HÄžQLH ZLÄŠNV]Ä… OLF]EÄŠ SOLNyZ QD-­ OHÄŞ\ Z\EUDĂź P\V]Ä… SLHUZV]\ ] QLFK D QDVWÄŠSQLH SU]\-­ WU]\PXMÄ…F NODZLV] 6KLIW RVWDWQL :yZF]DV ZV]\VWNLH RE-­ UD]NL ]RVWDQÄ… ]D]QDF]RQH R F]\P SRLQIRUPXMH QDV LFK SRGÄžZLHWOHQLH -HÄžOL W\ONR QLHNWyUH ] SOLNyZ FKFHP\ ]D]QDF]\Ăź PRÄŞH-­ P\ XÄŞ\Ăź LQQHJR VSRVREX :\VWDUF]\ NDÄŞG\ ] QLFK Z\-­ EUDĂź P\V]NÄ… SU]\WU]\PXMÄ…F NODZLV] &RQWURO &75/ :\-­ EUDQLH WHJR VDPHJR SOLNX GUXJL UD] VSRZRGXMH UH]\JQD-­ FMÄŠ ] MHJR Z\ERUX 3. Po zaznaczeniu wszystkich interesujÄ…cych nas plikĂłw naleĹźy wybrać przycisk ekranowy Â–Â™Ă—Â”ÂœÇ¤

'REUD UDGD 2SHUDFMĊ LPSRUWX SOLNyZ JUD¿F]Q\FK PR-­ ĪHP\ SRZWyU]\ß SU]H] SRQRZQH Z\EUDQLH SU]\FLVNX ,PSRUW ­ V]F]HJyOQLH JG\ ]D-­ SRPQLP\ MDNLHJRĞ REUD]ND OXE ]QDMGXMH VLĊ RQ Z LQQ\P IROGHU]H

1. Po zaimportowaniu zdjęć moşemy zmienić ich kolejność wybierając interesujący nas obrazek i przeciągając go myszką we właściwe miejsce. Operację moşemy wykonać po kolei dla wielu obrazków, aş ich kolejność będzie spełniała nasze oczekiwania.

2. Wybierając interesujący nas obrazek moşemy poddać go korekcie przy uşyciu podstawowych narzędzi - naprawy barw, korekty efektu czerwonych oczu spowodowanego uşyciem lampy błyskowej, obrócenia w lewą lub prawą stronę. Wybierając przycisk Edytuj moşemy takşe przyciąć zdjęcie (np. aby pozbyć się efektu czarnych pasów po jego bokach lub u góry i dołu).

3. Po sortowaniu i niezbÄ™dnej korekcie obrazĂłw - moĹźemy przejść do kolejnego kroku wybierajÄ…c przycisk ekranowy ƒŽ‡ŒǤ

'REUD UDGD : GRZROQHM FKZLOL PRĪHP\ FRIQąß G]LDåDQLH XĪ\ZDMąF SU]\FLVNX HNUDQRZHJR :VWHF] 1LH WUDFLP\ Z W\P Z\-­ SDGNX ĪDGQ\FK ZF]HĞQLHM GRNRQDQ\FK XVWDZLHĔ 0RĪH-­ P\ G]LĊNL WHPX QD GRZROQ\P HWDSLH ]PRG\¿NRZDß

*UXG]LHÄ”

71

.URN 'RGDQLH W\WXĂĄyZ Â GR SRV]F]HJyOQ\FK REUD]yZ

1. Wybieramy obrazek, do którego chcemy dodać tekst.

8ZDJD : WHFKQLFH VQXFLD F\IURZ\FK RSRZLHĞFL W\WXå\ QD REUD-­ ]DFK Vą U]DGNRĞFLą 6DP REUD] SRZLQLHQ Z\VWDUF]DMąFR SU]HPDZLDß GR ZLG]D .RPHQWDU]HP MHVW QDUUDFMD RSR-­ ZLDGDMąFD KLVWRULĊ 2. Klikamy w polu tekstowym i wprowadzamy tytuł.

3. Przy uşyciu narzędzia czcionki moşemy dobrać odpowiedni jej krój oraz wielkość i kolor. Dzięki kolejnym narzędziom moşemy ustalić połoşenie napisu tytułowego w poziomie i pionie.

'REUD UDGD 5D] Z\EUDQ\ NUyM NRORU L ZLHONRĞß F]FLRQNL EĊGą QLH-­ ]PLHQQH GOD FDåHJR SURMHNWX 'ODWHJR QDOHĪ\ GREUDß MH Z WDNL VSRVyE E\ W\WXå\ ]DPLHV]F]RQH QD ZV]\VWNLFK REUD]DFK E\å\ F]\WHOQH GREU]H NRQWUDVWRZDå\ ] WåHP

4. Dzięki wbudowanym narzędziom efektów specjalnych moşemy zdjęcie lub inny obraz przekształcić np. w rysunek węglem, obraz olejny, negatyw, zdjęcie w sepii i inne. Zastosowanie tego typu efektu moşe ułatwić wprowadzenie tytułu.

5. Po zakończeniu pracy z kolejnymi zdjęciami i grafikami, nadaniu napisów i wprowadzeniu efektów specjalnych zgodnie z naszymi oczekiwaniami, wybieramy przycisk ekranowy Dalej  i przechodzimy do kolejnego kroku kreatora.

72

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

.URN 'RGDQLH QDUUDFML RUD] XVWDOHQLH DQLPDFML

1. Wybieramy obrazek którego chcemy dodać narrację.

2. Wpisujemy w polu tekst, który zamierzamy nagrać w postaci narracji, a który będzie odtworzony podczas wyświetlania.

:VND]yZND :SLVDQLH WHNVWX QLH MHVW NRQLHF]QH DOH ]QDF]QLH PRĪH XåDWZLß ]DGDQLH 3ROHFDP\ WDNĪH QDMSLHUZ GRGDQLH WHN-­ VWyZ GR ZV]\VWNLFK REUD]NyZ D GRSLHUR SyĨQLHM UR]SR-­ F]ĊFLH QDJU\ZDQLD 3. Wybierając symbol mikrofonu moşemy ustalić, który z mikrofonów zostanie uşyty do nagrania ­ ma to znaczenie jeśli do komputera podłączonych jest kilka tego typu urządzeń (np. wbudowany, podłączony wraz z kamerką internetową lub słuchawkami ­ zazwyczaj nie ma potrzeby wybierania tego przycisku ekranowego).

4. Po wybraniu przycisku nagrywania naleşy zacząć mówić ­ w ten sposób nagrana zostanie narracja.

:VND]yZND 1DOHĪ\ SU]\ NDĪG\P QDJUDQLX SUyERZDß ]DFKRZDß WRQ L LQWRQDFMĊ SRGREQą GR SRSU]HGQLFK QDJUDĔ WDN E\ NRĔ-­ FRZ\ HIHNW VSUDZLDå ZUDĪHQLH Så\QQLH VQXWHM KLVWRULL =GHF\GRZDQLH SURĞFLHM MHVW WHQ HIHNW RVLąJQąß SRSU]H] QDJUDQLH QDUUDFML SR NROHL GR NDĪGHJR REUD]ND , GRSLHUR SR Z\NRQDQLX WHJR ]DGDQLD QDOHĪ\ SU]HMĞß GR QDVWĊS-­ QHJR SXQNWX

8ZDJD : NDÄŞGHM FKZLOL PRÄŞHP\ XVXQÄ…Ăź QDJUDQÄ… QDUUDFMÄŠ GOD GDQHJR REUD]ND :\VWDUF]\ Z\EUDĂź JR D QDVWÄŠSQLH VWU]DĂĄNÄŠ FRIDQLD XPLHV]F]RQHM RERN SU]\FLVNyZ 1DJU\-­ wania RUD] Stop 5. Po nagraniu narracji warto wrĂłcić do pierwszego obrazka i wybrać przycisk ‘•–‘•—Œ ”—…ŠǤ Opcja ta pozwoli na dodanie pewnej dynamiki do naszej historii, gdyĹź pozwala na animowane kadrowanie zdjęć - wykonywanie efektu zbliĹźenia i oddalenia, jak rĂłwnieĹź dodania przejść miÄ™dzy kolejnymi obrazami.

.URN 'RGDQLH G\QDPLF]QHJR Â NDGURZDQLD RÄŞ\ZLHQLH REUD]X

'REUD UDGD 3R XVWDZLHQLX NDGURZDQLD GDQHJR REUD]ND PRĪHP\ SU]HMĞß GR NROHMQHJR 3R Z\NRQDQLX RSHUDFML GOD ZV]\VW-­ NLFK REUD]yZ PRĪHP\ ZUyFLß GR SLHUZV]HJR FHOHP XVWDZLHQLD NROHMQ\FK HIHNWyZ $E\ SRUXV]Dß VLĊ PLĊG]\ REUD]NDPL QDOHĪ\ VNRU]\VWDß ] SU]\FLVNyZ HNUDQRZ\FK ]H VWU]DåNą Z SUDZR OXE OHZR 8ZDJD =DZV]H SU]\ ]PLDQLH REUD]ND OXE ]DP\NDQLX RNLHQND ]RVWDQLHP\ ]DS\WDQL F]\ FKFHP\ ]DSLVDß ZSURZDG]R-­ QH ]PLDQ\ 4. Po ustawieniu efektu dynamicznego kadrowania moşemy określić efekty przejść pomiędzy kolejnymi obrazkami.

W tym celu wybieramy kartÄ™ Â”ÂœÂ‡ÂŒĂ¤Â…Â‹Âƒ.

Dzięki dodaniu efektu dynamicznego kadrowania będziemy mieli wraşenie przesuwania się kamery, a takşe jej zblişania lub oddalania, nad naszym obrazem.

1. Po wybraniu przycisku ekranowego Dostosuj  ruch  na ekranie pojawia siÄ™ nowe okno. W celu wprowadzenia wĹ‚asnego kadrowania poszczegĂłlnych obrazĂłw naleĹźy zaznaczyć opcjÄ™ Â?”‡äŽ ’‘œ›…Œ¸ Â’Â‘Â…ÂœÂŚÂ–Â?‘™Œ ‹ Â?‘Ñ…‘™Œ ”—…Š—Ǥ 2. ChwytajÄ…c za ktĂłryĹ› z oĹ›miu punktĂłw otaczajÄ…cych obrazek moĹźemy ustawić pozycjÄ™ poczÄ…tkowÄ…. Wykadrowany w ten sposĂłb fragment ilustracji ukaĹźe siÄ™ jako pierwszy.

3. W ten sam sposób moşemy określić pozycję końcową ­ czyli to co widz ma zobaczyć na końcu animacji kadrowania. Program sam dobierze odpowiednią prędkość animacji przesuwania kadru.

Takie okienko pojawi się wówczas, gdy nie wybierzemy przycisku „Zapisz�, a będziemy chcieli przejśc do kolejnego obrazka.

*UXG]LHÄ”

73

.URN :\EyU URG]DMX SU]HMĞß  SRPLĊG]\ REUD]DPL

W zakĹ‚adce Â”ÂœÂ‡ÂŒĂ¤Â…Â‹Âƒ moĹźemy wybrać w jaki sposĂłb kolejne obrazki bÄ™dÄ… pojawiaĹ‚y siÄ™ na filmie. Po wybraniu okreĹ›lonego rodzaju przejĹ›cia, moĹźemy zobaczyć jego podglÄ…d w gĂłrnej części okna.

'REUD UDGD 1LH QDOHĪ\ NRU]\VWDß ]H ]E\W ZLHOX URG]DMyZ SU]HMĞß Z GDQ\P PDWHULDOH 1DMOHSLHM RJUDQLF]\ß VLĊ GR MHGQH-­ JR ­ GZyFK HIHNWyZ .RU]\VWDMąF SU]\FLVNyZ HNUDQRZ\FK ]H VWU]DåNą Z OHZR L SUDZR PRĪHP\ SU]HFKRG]Lß PLĊG]\ REUD]NDPL L GOD NDĪGHJR ZSURZDG]Lß RGSRZLHGQLH XVWDZLHQLH 8ZDJD =DZV]H SU]\ ]PLDQLH REUD]ND OXE ]DP\NDQLX RNLHQND ]RVWDQLHP\ ]DS\WDQL F]\ FKFHP\ ]DSLVDß ZSURZDG]R-­ QH ]PLDQ\ 1. Po wprowadzeniu ustawień przejść naleşy wybrać przycisk Zamknij - wrócimy w ten sposób do okna umoşliwiającego nagrywanie narracji.

2. W oknie ‘†ƒŒ Â?ƒ””ƒ…Œ¸ †‘ Â‘Â„Â”ÂƒÂœĂ—Â™ ‹ †‘•–‘•—Œ ”—…Š wybieramy przycisk ekranowy ƒŽ‡ŒǤ

74

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

.URN 'RGDZDQLH PX]\NL WĂĄD

Muzykę do naszego pokazu moşemy dodać na dwa sposoby.

Wykorzystując dowolny plik muzyczny (np. utwory zapisane w formacie MP3), wystarczy wybrać przycisk Wybierz muzykę i wskazać go. W tym wypadku jednak naleşy pamiętać o przepisach prawa autorskiego. Drugi sposób jest prostszy, ciekawszy i zwalnia nas z konieczności uwaşania na prawo autorskie, poniewaş to my będziemy autorami muzyki. Aby skomponować utwór wystarczy kilka ruchów myszką.

1. Wybieramy obrazek, od którego chcemy dodać tło muzyczne.

2. Wybieramy przycisk Â–Â™Ă—Â”Âœ Â?—œ›Â?¸Ǥ Otwarte zostanie okno kreatora muzyki.

.URN *HQHURZDQLH PX]\NL

.URN .RQWUROD SURMHNWX

Po powrocie do okna zatytułowanego Dodaj muzykę tła możemy skontrolować czy muzyka została dodana zgodnie z oczekiwaniami. Widzimy do których obrazków i jaka muzyka została dodana. Możemy także dodać inną muzykę do określonego fragmentu naszego pokazu. W tym celu wybieramy obrazek, od którego chcemy wprowadzić nowy utwór. Następnie ponownie wybieramy przycisk ekranowy × ¸ i powtórzyć czynności opisane w poprzednim kroku.

Wybierając przycisk ekranowy ¦ możemy sprawdzić, jaki efekt uzyskaliśmy dodając podkład muzyczny.

To dobry moment, aby zapisać projekt. Plik projektu pozwoli w przyszłości wprowadzić zmiany i ponownie wygenerować film.

Wybieramy w tym celu przycisk ekranowy Ǥ W celu wygenerowania własnego podkładu muzycznego należy wybrać kilka parametrów: - Gatunek muzyki.

- Styl, - Podkład, - Nastrój, - Ustalić tempo, - Wybrać natężenie, - Następnie korzystając z przycisku odtwarzania możemy sprawdzić uzyskany efekt. Jeśli coś nam nie pasuje - w dowolnej chwili możemy zmienić dowolny parametr i ponownie dokonać odsłuchu.

- Po uzyskaniu satysfakcjonującego tła wybieramy przycisk ekranowy OK. Wrócimy do okna zatytułowanego Dodaj mu-­ ¸ Ï Ǥ

*UXG]LHĔ

75

.URN =DSLVDQLH SURMHNWX

1. Zapisując projekt należy upewnić się, gdzie zostanie zamieszczony. W razie potrzeby możemy zmienić domyślną lokalizację.

2. Koniecznie powinniśmy zmienić domyślną nazwę projektu aby w przyszłości nie mieć wątpliwości, którą historię zawiera.

3. Na koniec należy wybrać przycisk ekranowy Zapisz. Projekt zostanie zapisany, a program wróci do okna zatytułowanego ¸ Ï Ǥ 4. W oknie zatytułowanym ¸ Ï wybieramy przycisk ekranowy Ǥ

76

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

.URN =DSLVDQLH KLVWRULL Z SRVWDFL ¿OPX

Po zapisaniu projektu należy jeszcze wygenerować film z naszą historią, który będzie można odtworzyć na dowolnym komputerze.

1. W oknie ¸ należy wybrać opcję ¸ Ǥ 2. Warto sprawdzić i ewentualnie zmienić lokalizację i nazwę pod jaką film zostanie zapisany. Możemy w tym celu skorzystać z przycisku ¦ .

3. Po wybraniu przycisku Dalej program wygeneruje film - w zależności od liczby dodanych obrazów, muzyki, animacji przejść i kadrowania, może to potrwać kilka - kilkanaście minut. Postęp będzie pokazany w oddzielnym oknie.

.URN .RĔF]HQLH SUDF\ QDG SURMHNWHP

Po wygenerowaniu filmu z historią zobaczymy ostatnie okienko kreatora programu Photo Story 3 dla Windows.

1. Warto upewnić się, gdzie został nasz film zapisany (i pod jaką nazwą).

2. Możemy odtworzyć gotowy film wybierając opcję Wy-­ ä ¸Ǥ 3. Następnie możemy zakończyć program wybierając przycisk ekranowy Ñ Ǥ

Życzymy udanych projektów i ciekawych historii!

skontroluj czy już jest... *UXG]LHĔ

77

1RZRF]HVQH ]DU]Ä…G]DQLH Dariusz Stachecki

0RELOQH SUH]HQWDFMH Â F]\OL ] GRÄžZLDGF]HÄ” XÄŞ\WNRZQLND Â PDJLF]QHM GHVHF]NL

Jestem nauczycielem. Jestem teş wicedyrektorem, do którego obowiązków naleşy między innymi cała sfera związana z przygotowaniem, wdroşeniem i wykorzystywaniem multimediów oraz technologii informacyjno-komunikacyjnych w szkole.

W trzecim roku funkcjonowania dziennika elektronicznego jako jedynego systemu dokumentowania pracy dydaktyczno – wychowawczej, z wielką radością przyjąłem fakt, şe nikt juş w naszej szkole nie wyobraşa sobie pracy inaczej! Nikt nie myśli juş o powrocie do tradycyjnych metod. W zasadzie jest to juş niemoşliwe. Nawet nie wiem jak to robią inni, którzy wypełniają nadal tradycyjną „nieporęczną ksiąşkę�‌ bardzo im współczuję.

Potem przypomniałem sobie, şe w galerii clipart (takie obrazki, które moşna sobie pobierać i wstawiać do prezentacji lub plakatów) pod hasłem „nauczyciel� w wyszukiwarce otrzymywałem jakieś rysunki kobiety lub męşczyzny w dwóch konfiguracjach: albo przy tablicy, albo z dziennikiem pod pachą. No tak‌, choć tablicę wymieniliśmy na interaktywną, to nadal tablica, ale ten dziennik‌ Przez dziesięciolecia był naszym firmowym znakiem, atrybutem, który dodawał pewności siebie! Przez chwilę nawet za nim zatęskniłem. Gdy jednak przypomniałem sobie ten koszmar z wpisywaniem tematów w wąskie rubryczki, poszukiwaniem go w zapleczach przedmiotowych, bieganiem do wuefistów, a potem ich stosy na moim biurku, by zliczyć statystki, skontrolować realizację programu‌ Ufff. Wszelkie sentymenty legły niczym domek z kart.

Co by było jednak, gdyby dać nauczycielowi znów do ręki taki atrybut? Tylko lepszy, szybszy, interaktywny? I tu niczym „Pomysłowy Dobromir� (taki bohater kreskówki, starsi pamiętają) pomyślałem o iPadzie! Takiej magicznej deseczce, co to gdy ją pogłaskać, to zrobi dla Ciebie cuda.

W urządzeniu przypominającym gabarytami zeszyt 32-kartkowy nagle potrafiło

78

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

zmieścić się wszystko! Cały dziennik elektro- łem w PowerPoint i Keynote, jednym stukniczny, dostęp do ocen, frekwencji, tematów, nięciem zaimportowałem je do iPada. Podkorespondencja z rodzicami. Dołoşyliśmy czas importu pokazał się jakiś komunikat, jeszcze słuşbową pocztę elektroniczną zsyn- - w urządzeniu nie ma takiej czcionki, jaka chronizowaną z serwerem, z kalendarzami była na komputerze, ale system zamienił na – prywatnymi i słuşbowymi. Do tego dostęp inną, chyba nawet ładniejszą, bardziej czyteldo platformy, do repozytorium plików. No ną. Wszystko działa. Podłączyłem swój „atryto jeszcze artykuły, opinie poradni psycho- but� do projektora, nacisnąłem przycisk „play� logiczno-pedagogicznych, wzory pism, dru- i na ekranie pojawiły się moje slajdy. Trzyków, regulaminy, indywidualny zestaw lek- mając w ręku mój tablet przesuwałem slajdy, opowiadałem o temacie lekcji, prowadziłem tur, podręczniki, muzykę, filmy, aplikacje‌ No i stało się. Magiczne deseczka zaczę- z uczniami dyskusję. Co pewien czas powiękła działać. Nauczyciel juş ma swój atrybut, szałem niektóre elementy, a niektóre wskazywałem wbudowanym a w nim wszyst: XU]ąG]HQLX SU]\SRPLQDMąF\P w urządzenie laseko, czego potrzebuje, i czego nie JDEDU\WDPL ]HV]\W NDUWNRZ\ QD-­ rem. Jak? Bardzo prosto potrzebuje, albo JOH SRWUD¿åR ]PLHĞFLß VLĊ ZV]\VWNR – wystarczy, şe przytrzyjeszcze nie wie, &Då\ G]LHQQLN HOHNWURQLF]Q\ GRVWĊS małem palec na ekranie, şe potrzebuje, GR RFHQ IUHNZHQFML WHPDWyZ NRUH-­ şeby pojawiła się ładna, czytelna laserowa kropa w kaşdej chwili VSRQGHQFMD ] URG]LFDPL ka, z pomocą której momoşe mieć.

Jakieş było zdziwienie nauczycieli, gdy za- głem pokazywać najwaşniejsze elementy. Maczęli pracować z iPadem. Szybko przekona- gia działa.... Byłem bardzo zadowolony. Na li się, şe to nie tylko technologiczny gadşet, kolejnej lekcji chciałem wykorzystać tę samą ale w pełni sprawna i funkcjonalna maszyna, prezentację, jednak postanowiłem wzbogacić dostępna na kaşde wyciągnięcie ręki, działają- ją o dwa dodatkowe slajdy. Okazało się to jeszca bez ładowania przez cały dzień intensyw- cze prostsze niş myślałem.

Prezentacje, to dla kaşdego nauczyciela nej pracy, lub nawet przez kilka dni normalchleb powszedni. To jedno z najczęściej wynej pracy w szkole.

Kolejną niespodzianką było to, şe mając korzystywanych narzędzi do pracy w szkole. iPada nie potrzebuję juş wcale komputera To ulubiony sposób przygotowania i przedstawiania materiału. w klasie.

Pomyślałem, czy nie byłoby świetnie, Moja pierwsza lekcja z iPadem. Delikatnie podniosłem okładkę i jednym dotknięciem gdyby nauczyciel mógł tworzyć prezentapalca otworzyłem dziennik, wpisałem tema- cje bezpośrednio w urządzeniu mobilnym? ty, sprawdziłem obecność, wystawiłem oce- I jeszcze, şeby te prezentacje moşna było ny. Nagle... cichy dyskretny sygnał, to wiado- przenosić, şeby nie istniały tylko w urządzemość pocztowa od psychologa, şe udostępnił niu, şeby były dostępne na kaşdą platformę mi na „skydrive� kolejne materiały w ramach i na kaşde urządzenie? Odpowiedź jest zaskaspecjalnych potrzeb edukacyjnych. Rzut oka kująco oczywista. Jest to moşliwe! Co więdo kalendarza i dowiedziałem się, şe moją cej? – jest to jeszcze łatwiejsze niş na początpropozycję szkolenia z tworzenia mobilnych ku myślałem.

Programem do tworzenia prezentacji prezentacji przyjęło juş 20 osób.

Na zewnętrznym dysku, w chmurze mam jest doskonale znany wszystkim uşytkowniswoje prezentacje, które wcześniej wykona- kom komputerów spod znaku nadgryzione-

go jabłka – Keynote, a konkretnie jego mo- tyczny. Powiało zaczarowaną krainą‌ Magiczna deseczka robi cuda. A tak naprawdę, bilna wersja.

Skoro potrafiłem juş odtworzyć i zmo- to chyba ten program jest tak skonstruowadyfikować utworzone wcześniej na kompu- ny, şe nie moşna zrobić brzydkiej prezentacji!

Szybko zauwaşyłem teş, şe nie ma tu czeterze prezentacje, postanowiłem zrobić następny krok, czyli zbudować ją od podstaw goś takiego jak zapisywanie pliku. Moja prezentacja zapisuje się automatycznie. Nigdy w iPadzie.

Po uruchomieniu programu zobaczy- nie tracę efektów swojej pracy, a po ponownym włączeniu urząłem na głównym ekra3RP\ĞODåHP F]\ QLH E\åRE\ dzenia, jestem donie prezentacje, które wcześniej zaimporto- ĞZLHWQLH JG\E\ QDXF]\FLHO PyJå kładnie w tym sawałem. Aby utworzyć WZRU]\ß SUH]HQWDFMH EH]SRĞUHGQLR mym miejscu, gdzie skończyłem wczenową, stuknąłem w Z XU]ąG]HQLX PRELOQ\P" śniej pracę. przycisk „+� w lewym Gdy skończyłem juş swoja prezentację, górnym naroşniku i wybrałem opcję „utwórz prezentację�. Do wyboru miałem kilkana- gdy dodałem zdjęcia, rysunki, teksty i kliście motywów przygotowanych przez pro- py multimedialne, wybrałem teş ciekawe ducenta programu, wystarczyło wybrać je- efekty przejść, tam gdzie to było potrzebden z nich. Pojawił się ekran doskonale zna- ne (kilka niepotrzebnych teş, no musiałem ny z wielu programów tego typu przeznaczo- sprawdzić jak to wygląda ), to postanowiłem nych na komputer stacjonarny. Z lewej stro- przyjrzeć się jakie opcje kryją się pod ikoną ny miniatury slajdów, ponişej przycisk „+�, klucza, który zwykle w aplikacjach na iPaşeby dodać nowy slajd – to nawigator, dzię- da oznaczał dostęp do róşnego typu narzęki któremu mogłem dodawać, usuwać, gru- dzi między innymi udostępniających dopować slajdy lub zmieniać kolejność ich wy- kumenty. Znalazłem tu teş bardzo ciekawą opcję interaktywnych hiperłączy, dzięki któświetlania.

Porządkowanie okazało się niebywale in- rym mogę zbudować prawdziwie interaktuicyjne, wystarczyło przytrzymać dłuşej tywne prezentacje, odsyłać po stuknięciu do palec na slajdzie, który chciałem przenieść, określonego slajdu. W taki sposób stworzya potem przesunąć w wybrane miejsce. Ge- łem szybko interaktywny quiz.

Stuknąłem takşe w opcję „Udostępnij lub nialne w swej prostocie i formie! Większą część ekranu zajmuje slajd, który właśnie drukuj�. Okazało się teş, şe wbrew początkochcę edytować. Stukając w przygotowane wym moim obawom mam tu całe mnóstwo w szablonie pola mogłem z łatwością doda- opcji. Mogę swoją prezenwać własne teksty, obrazy i animacje. W pra- tację wydrukować, udowym górnym naroşniku umieszczono pięć stępniać w chmurze nie wygodnych przycisków, dzięki którym moş- mam co, bo ona juş sama na wyposaşyć prezentację w niezbędne ele- się udostępniła! Przecieş menty i dodać imponujące efekty. Wszystkie w konfiguracji urządzenia narzędzia do tworzenia własnych elementów wybrałem opcję synchrodokumentów na slajdzie miałem dostępne pod ikoną przy- nizowania cisku z krajobrazem, który w iPadzie oznacza z usługą „Cloud�. Mogę zawsze dodanie jakiś mediów. Do dyspozycji wysłać prezentację poczmiałem teksty, kształty, tabele, wykresy, a na- tą, wysłać do iTunes, czyli uniwersalnego prograwet zdjęcia i filmy!

Jakim zaskoczeniem była dla mnie płyn- mu słuşącego do synchroność i szybkość wstawiania do prezenta- nizacji urządzenia mobilcji materiałów wizualnych. Po prostu przy- nego z komputerem. Mogę jemność. Kaşdy element slajdu mogłem do- równieş, dzięki protokołowolnie przekształcać, zmieniać rozmiar i po- wi „WebDAV� skorzystać łoşenie, dodawać efekty, dzięki którym pre- z któregoś z moich wirtualzentacje nabierały szczególnego wyrazu. Bar- nych e-dysków.

Mogę moją prezentadzo podobało mi się to, şe cokolwiek robiłem z moją prezentacją, to efekt zawsze był este- cję udostępnić na iWork.

com. Dzięki temu kaşdy, kogo o tym powiadomię będzie miał do niej dostęp. Będzie mógł ją odtworzyć lub pobrać na swój komputer, lub inne urządzenie mobilne. I tu mała niespodzianka: prezentację moşna pobrać w formacie do wyboru: Keynote, Pdf lub PowerPoint! To się nazywa integracja i niezaleşność!

Przekonałem się, şe mobilne technologie nie tylko słuşą jako czytniki ksiąşek czy rozmaitych dokumentów, są teş doskonałym narzędziem do przygotowania estetycznych, profesjonalnie wyglądających dokumentów w sposób bardzo przyjazny dla uşytkownika.

Kaşdy znajdzie tu coś dla siebie. Początkujący szybko wykona znakomitej jakości prezentację, a profesjonalista, gdy tylko zechce odnajdzie cały szereg wysublimowanych funkcji.

SprĂłbujcie sami! GorÄ…co polecam.

Autor jest wicedyrektorem Gimnazjum im. Feliksa Szołdrskiego w Nowym Tomyślu, wielokrotnie nagradzanej, naleşącej do grona kilkudziesięciu najbardziej innowacyjnych szkół na świecie.

Dariusz Stachecki, wicedyrektor i Andrzej Wałęsa, dyrektor Gimnazjum im. Feliksa Szołdrskiego w Nowym Tomyślu z iPadami. Mobilne technologie to dla nich chleb powszedni.

*UXG]LHÄ”

79

'REUH SU]\NĂĄDG\ GREUH SUDNW\NL Ola Piontek

6]NRåD ] NODVą -DN MDEåNLHP ]DVLOLß GLRGĊ L GODF]HJR VDPRORW ODWD" : =HVSROH 6]Nyå 7HFKQLF]Q\FK Z 5DGRPLX ]DMĊFLD QLJG\ QLH Vą QXGQH (IHNW SUDFRGDZF\ ELMą VLĊ R MHM XF]QLyZ 2010 roku zyskał tytuł Innowacyjnej Szkoły, a od zeszłego roku naleşy do programu „Partners in Learning� Microsoftu. Firma zapewnia uczniom szkolenia i wysokiej jakości pomoce naukowe. Członkostwem moşe poszczycić się zaledwie 100 placówek na całym świecie. Jednak takşe inne firmy chcą współpracować ze szkołą, np. dostar- Najpierw były pomysły. Mnóstwo po- czać jej do testowania najnowszy sprzęt. mysłów – mówi Rudnicki. - A potem trzeba Ale nie zawsze tak było – mówi dyrektor.

Na początku sam musiał pukać od drzwi było dobrać odpowiednich ludzi, aby je zrealizować. Takich, którym będzie się chcia- do drzwi, aby móc wypoşyczać laptopy. To ło robić ponad normę. To się udało, dzię- właśnie z nich powstało „Laboratorium ki cięşkiej pracy przyszła renoma. Zespół Nowych Technologii�, w którym ucznioSzkół Technicznych w Radomiu kształcący wie mogą oglądać i zapoznawać się z najw sześciu kierunkach: technikum informa- nowszymi gadşetami. No i jest jeszcze protyczne, elektryczne, energetyczne, mecha- gram certyfikujący. - Uznałem, şe municzne, mechatroniczne i zasadniczą szkołę szę zapewnić dzieciakom dobry start – wyzawodową, jest juş znany w środowisku. W jaśnia dyrektor. Taki, şe gdy headhunterzy będą przeglądali tysiące CV, na rozmowę zdecydują się zaprosić mojego ucznia – wyjaśnia – Gdy do naszej szkoły przychodzi pracodawca, wchodzi do czwartej Rudnicki. Właśnie dlateklasy „elektryki� i mówi do uczniów, şe gdy tylko ją skończą, chce go w ramach szkolnego zatrudnić co najmniej połowę z nich. A oni odpowiadają, şe dziękują, ale juş pracują – opowiada Andrzej Rudnicki, zastępca dyrektora programu w kaşdej klasie Zespołu Szkół Technicznych w Radomiu. są przeprowadzane profesjonalne szkolenia Microsoftu - IT Academy Advanced (który ma tylko 5 szkół w całej Polsce), Novell Academic Training Linuxa czy Cisco Networking. Odbywają się one po angielsku, a po ich ukończeniu uczniowie będą mogli znaleźć pracę na całym świecie.

To często dla nich wielu absolwentów gimnazjów w Radomiu wybiera właśnie tę szkołę. - Słysza-

Wszystko zaczęło się 7 lat temu... zupełnie przypadkowo. Szkoła wzięła wtedy udział w unijnym konkursie, promującym ekologię. Artur Rudnicki, wicedyrektor, juş nawet nie do końca pamięta, czego dotyczył. Pamięta za to wygraną. Pierwsze miejsce. Bo to właśnie ona uruchomiła lawinę.

Stwierdził, şe aby dać swoim uczniom przewagę nad innymi, nie moşe zafundować im kolejnych nudnych lekcji, klepanych prosto z podręczników. Musi zrobić coś innego. Stworzyć szkołę XXII wieku. Na początek wraz z całą ekipą nauczycieli zainstalował na dachu panele słoneczne, aby zmniejszyć zuşycie energii w szkole, wypoşyczył od firm informatycznych najnowszy, niedostępny jeszcze w sklepach sprzęt, şeby uczniowie mogli poznać nowoczesne technologie i stworzył największe targi eduka-

80

8F]ÄŠ 1RZRF]HÄžQLH

cyjne w Radomiu. A wszystko praktycznie za darmo. Jak to moşliwe? - Z chęcią opowiem. Zapraszam - uśmiecha się, otwierając drzwi gabinetu.

*OREDOQH DPELFMH

łem, że po tym technikum nie ma problemu ze znalezieniem zatrudnienia. - mówi Ryszard Bartosz z drugiej klasy. Wielu naszych nauczycieli skończyło właśnie tę szkołę, a teraz tę wiedzę przekazują nam. Tu naprawdę można się wiele nauczyć – potwierdza Agnieszka Sałacińska, jedna z dwudziestu dziewczyn w szkole, wszystkich z klasy informatycznej.

Od 2010 roku Zespół Szkół Technicznych w Radomiu szczyci się tytułem Innowacyjnej Szkoły i należy do programu „Partners in Learning” Microsoftu.

3UDNW\ND F]\QL PLVWU]D Ale nie tylko nowoczesny sprzęt i szkolenia sprawiają, że szkoła jest wyjątkowa.

Również podejście do nauki. Teoria to tylko baza, a na większości zajęć uczniowie są rzucani na głęboką wodę. - W zeszłym tygodniu dostałem nowy sprzęt z Poznania – mówi Artur Rudnicki - Kazałem uczniom go skonfigurować i wyszedłem na pół godziny. Potem wróciłem, odpowiedziałem na wszystkie pytania i znowu wyszedłem.

Bo nie chodzi o to, żebym im pokazał od A do Z jak coś należy zrobić. Oni muszą umieć poradzić sobie sami, bo tego będzie się od nich wymagało w pracy. A gdy nie będą tego umieli, na ich miejsce czeka już pięciu innych chętnych – wyjaśnia. Dlatego gdy w szkole zepsuje się jakiś komputer, nigdy nie wzywa się nikogo do naprawy. Wszystko robią uczniowie. I faktycznie, gdy wchodzimy na zajęcia z mechatroniki, nikt nie siedzi znudzony w ławce. Wszyscy chłopcy, jak jeden mąż, stoją pochyleni nad silnikiem i z wypiekami na twarzy coś omawiają. - Właśnie wykonują rozruch silnika z możliwością jego obrotu – tłumaczy mi Władysław Nabiałek, nauczyciel mechatroniki. Szczerze, to niewiele mi to mówi, ale chłopcy doskonale wiedzą, co mają robić.

Tego typu ćwiczenia to standard na zajęciach. Szybkie rozrysowanie budowy urządzenia na tablicy, kilka minut tłumaczenia, a reszta to czysta praktyka. Bo chodzi o stworzenie wysokiej klasy fachowców, na których teraz jest zapotrzebowanie. Bezrobocie wśród młodych, zwłaszcza w Radomiu, jest ogromne. - Ale gdy do naszej szkoły przychodzi pracodawca, wchodzi do czwartej klasy elektryki i mówi do uczniów, że gdy tylko ją skończą, chce zatrudnić co

najmniej połowę z nich. A oni mu odpowiadają, że dziękują, ale już pracują – wyjaśnia Rudnicki.

=LHORQD V]NRáD Mimo ścisłych specjalizacji, szkole zależy także na tym, aby uczniowie byli wszechstronni. Przyda im się to, gdy zdecydują się na studia. A według dyrektora, większość chce później kontynuować naukę. Dlatego placówka jest zaangażowana też w inne działania, m.in. ekologię. Na dachu szkolnego budynku zainstalowane są dwa panele słoneczne, które zaopatrują ok. 20 proc. szkoły w darmową, ciepłą wodę. Co roku, od ok. 7 lat, szkoła razem z Politechniką Radomską organizuje też konferencje, które mają uczulać uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych na problemy ochrony środowiska. Zjeżdżają się na nią dzieciaki z całej Polski, a nawet eksperci z zagranicy.

Raz udało się pozyskać fachowców z Francji, którzy opowiadali o składowaniu odpadów radioaktywnych. Część konferencji to przeważnie wykłady. Ale żeby dzieciaki się nie nudziły są też warsztaty, które pokazują, jak np. można zrobić diodę z jabłka albo

jak turbina napędza samolot. Są też konkursy, w których można wygrać laptopy, a nawet jak pięć lat temu, wycieczkę do Brukseli. Oprócz tego szkolny ośrodek kariery organizuje co roku Ogólnopolskie Targi Szkół Wyższych, na których wystawia się kilkanaście uczelni. Podczas tej edycji było ich aż 17. Ściąga na nie młodzież z całego Radomia i okolic, aby się dowiedzieć, jakie mają możliwości po ukończeniu liceum czy technikum. Nie mówiąc o darmowym hot spocie na terenie całej szkoły czy licznych wymianach międzynarodowych. Na jednej z nich, we Francji, był uczeń czwartej klasy, Bartek Siewierski. Zapytany, co sądzi o swoich paryskich rówieśnikach mówi – Zdecydowanie mają lepszy sprzęt. Ale nawet mimo tego, mogliby się od nas wiele nauczyć. To chyba najlepsza opinia jaką mógł wystawić swojej szkole.

Czy można ją jeszcze jakoś ulepszyć? Chciałbym stworzyć nową pracownię informatyczną – zdradza Artur Rudnicki. Mam już prawie wszystko, oprócz twardych dysków do komputerów. Po powodzi na Tajwanie strasznie podrożały i przekroczyło to nasz budżet. Ale na pewno coś wymyślę. Jeżeli coś sobie postanowię, to zawsze muszę to osiągnąć – rozwesela się. *UXG]LHĔ

81

H OHDUQLQJ Anna Koludo

3URMHNWRZDQLH ]GDOQ\FK IRUP NV]WDáFHQLD Platformy e-learningowe (a wśród nich te bezpłatne, które mogą być zainstalowane w każdej szkole) i dostępne na nich usługi umożliwiają nauczycielom m.in. projektowanie zajęć, przygotowanie i osadzanie materiałów multimedialnych, komunikowanie się z uczniami, przesyłanie zadań do wykonania, organizowanie pracy grupowej przez internet czy badanie osiągnięć uczniów. Aby kształcenie zdalne mogło uzupełniać oraz efektywnie wspierać tradycyjne kształcenie, konieczne jest przygotowanie nauczycieli do obsługi platformy i wdrożenia elementów elearningu w szkołach.

Na bazie naszych wieloletnich doświadczeń, przygotowaliśmy program doskonalenia nauczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kształcenia, a następnie opracowaliśmy projekt, który w 2009 roku zgłosiliśmy na konkurs ogłoszony przez Urząd Marszałkowski w Łodzi w ramach Działania 9.4 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki – Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty. Projekt został pozytywnie oceniony i otrzymał dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Umożliwiło to realizację dużego przedsięwzięcia, które objęło swoim zasięgiem całe województwo łódzkie i umożliwiło przygotowanie trzystu nauczycieli do wdrożenia elementów e-learningu w szkołach.

Grupę docelową projektu stanowiły nauczycielki i nauczyciele wszystkich przedmiotów z gimnazjów, liceów ogólnokształcących, profilowanych i uzupełniających, którzy chcieli podnieść swoje kompetencje w zakresie ICT. Podczas realizacji projektu uzyskaliśmy zgodę na poszerzenie tej grupy docelowej o nauczycieli techników, co umożliwiło objęcie wsparciem nauczycieli z większej liczby szkół i zwiększyło zasięg oddziaływania projektu.

82

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

-DN SURMHNWRZDü L DGPLQLVWURZDü" W ramach projektu zorganizowane i przeprowadzone zostały dwa rodzaje kursów, które ukończyło łącznie trzystu nauczycieli: y Projektowanie i wdrażanie zdalnych form kształcenia (dla nauczycieli przedmiotów humanistycznych, matematyczno-przyrodniczych oraz języków obcych). y Administrowanie platformą zdalnego kształcenia (dla nauczycieli przedmiotów informatycznych).

Zajęcia były prowadzone od czerwca 2010 roku do końca grudnia 2011 roku, w ciągu tygodnia w godzinach popołudniowych lub w systemie weekendowym (w soboty i niedziele). Każdy z kursów obejmował 90 godzin zajęć stacjonarnych, które prowadzone były w 15-osobowych grupach w pracowniach komputerowych ŁCDNiKP, wyposażonych w sprzęt i oprogramowanie niezbędne do organizowania specjalistycznych zajęć informatycznych.

Uzupełnieniem zajęć stacjonarnych były 10-godzinne zajęcia na odległość (na platformie Moodle). W ich trakcie nauczyciele byli zobowiązani do udziału w dyskusjach, wykonywania zadań i przesyłania ich do prowadzących z wykorzystaniem odpowiednich narzędzi platformy e-learningowej. Mieli również dostęp do materiałów dydaktycznych (w formie tekstowej, prezentacji, nagrań, filmów i obrazów) umieszczonych na platformie. Oprócz materiałów multimedialnych uczestnicy otrzymali przygotowane na potrzeby projektu podręczniki w formie drukowanej.

Dla każdej grupy nauczycieli zostało zorganizowanych 16 godzin konsultacji.

3URMHNWRZDQLH VWUXNWXU\ NXUVX Niezmiernie w kształceniu zdalnym utrzymanie stale wysokiego poziomu aktywności uczestników szkolenia. O założeniach i celach edukacyjnych każdy uczący się powinien zostać powiadomiony na samym początku kursu. Dlatego tak istotne znaczenie dla przebiegu zaplanowanego procesu zdalnego kształcenia ma sylabus kursu, który tworzyli również nauczyciele – uczestnicy kursów prowadzonych w ramach projektu Doskonalenie umiejętności informatycznych nauczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kształcenia. Sylabus musi zawierać informacje o tematyce zajęć, celach, terminach, dodatkowych lekturach, aktywnościach zaplanowanych w ramach kursu oraz pracach zaliczeniowych, systemie oceniania, czy też zasadach zaliczania poszczegól-

nych modułów kursu. Każdy nauczyciel na początku opracował także strukturę materiałów dydaktycznych i rodzaje aktywności uczniów, które będą dostępne na jego kursie oraz zaplanował sposób wdrożenia kursu.

Podczas zajęć w modułach Obsługa platformy Moodle i Metodyka kształcenia zdalnego uczestnicy zostali przygotowani do obsługi platformy i wszystkich dostępnych na niej narzędzi, w tym mechanizmów komunikowania się z uczniami, tworzenia kursów, umieszczania ich na platformie oraz zarządzania nimi. Poznali także różne sposoby aktywizowania i motywowania uczniów poprzez platformę Moodle z uwzględnieniem pracy grupowej.

3URMHNWRZDQLH pakietów G\GDNW\F]Q\FK GR ]GDOQHJR NV]WDáFHQLD Istotnym elementem kursów prowadzonych w ramach projektu było przygotowywanie przez nauczycieli własnych materiałów dydaktycznych, ściśle dostosowanych do wcześniej zaplanowanych kursów i konkretnej grupy odbiorców. Materiały te zostały wykonane w formie multimedialnej i często interaktywnej.

Pamiętajmy, że materiały multimedialne angażują do odbioru informacji różne reŁódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego przez pół roku przeszkoliło ponad trzystu nauczycieli. Uczestnicy warsztatów dowiedzieli się, jak projektować zdalne formy kształcenia oraz administrować specjalną platformą do tego przygotowaną.

ceptory u człowieka. Jedne i te same treści będące przedmiotem uczenia się mogą być przedstawione w taki sposób, aby były odbierane różnymi drogami, w zależności od indywidualnych predyspozycji odbiorcy, a tym samym lepiej zapamiętywane. Multimedia łączą wiele środków przekazu: film, wideo, animacje, tekst, obrazy, narrację, muzykę oraz inne dźwięki. Interaktywny charakter materiałów multimedialnych umożliwia użytkownikowi przeglądanie i wyszukiwanie informacji, ale również powrót do informacji najbardziej przydatnych dla niego w danej chwili. Każda informacja może być zatem przekazana w różny sposób, wzbogacona filmami, zdjęciami lub dźwiękami.

Zwiększa to zainteresowanie prezentowaną tematyką, stopień zrozumienia i zapamiętania informacji oraz atrakcyjność procesu uczenia się.

Materiały dydaktyczne tworzone przez nauczycieli na potrzeby projektowanych przez nich kursów miały strukturę tematycznych pakietów multimedialnych. Powinny one składać się ze zbioru jednostkowych elementów, zawierających multimedialne materiały prezentujące różne treści kształcenia, interaktywne ćwiczenia, dyskusje, zadania, projekty, słowniki itp. Opublikowany na platformie pakiet powinien: y Określać dla kogo jest przeznaczony oraz umożliwić ewentualne zdiagnozowane umiejętności uczących się (przed przystąpieniem do korzystania z pakietu). y Przekazywać, w formie multimedialnej, niezbędne informacje w określonym zakresie treściowym lub wskazywać ich źródła. y Proponować wykonanie ćwiczeń kształtujących przewidziane umiejętności. y W sposób interaktywny sprawdzać ukształtowane umiejętności. y Umożliwić komunikację pomiędzy uczestnikami procesu dydaktycznego.

Wszystkie elementy wchodzące w skład jednego pakietu muszą być ze sobą w logiczny sposób połączone i zapewniać kontynuację kształcenia. Uczeń korzystający z pakietu powinien po sprawdzeniu swoich umiejętności automatycznie przejść na wyższy poziom kształcenia – do kolejnego modułu tematycznego.

Zgodnie z programem kursu, nauczyciele w ramach tworzonych przez siebie pakietów zaprojektowali: materiały tekstowe publikowane w formacie PDF, elementy graficzne występujące jako oddzielne elementy lub wchodzące w skład bardziej złożonych materiałów tekstowych i multimedialnych, elementy dźwiękowe i filmowe, prezentacje multimedialne, narzędzia pomiaru dydaktycznego w postaci interaktywnych testów, krzyżówek i innych interaktywnych zadań.

0DWHULDá\ JUD¿F]QH Szczególne znaczenie w dydaktyce powinny odgrywać materiały graficzne. Zgodnie ze stwierdzeniem „obraz wart tysiąca słów”, wszyscy uczestnicy kursów projektowali materiały graficzne do zilustrowania wybranych treści kształcenia, których opis byłby dla ucznia zbyt trudny i niezrozumiały. Nauczyciele zostali przygotowani do pozyskiwania, tworzenia i przetwarzania grafiki rastrowej, a w szczególności do optymalizowania jej parametrów, przygotowania fotomontażu, dodawania tekstu do rysunku, tworzenia animacji, wykonywania retuszu zdjęć, wycinania fragmentów obrazu z tła. Oczekiwania uczestników kursu były różne, co wynikało ze specyfiki projektowanego przez nich kursu. Dlatego konieczne było zaprezentowanie w ramach tego modułu wielu różnych możliwości programów graficznych.

W trakcie zajęć stacjonarnych wykorzystane zostało profesjonalne oprogramowanie do obróbki grafiki Adobe Photoshop, w domu nauczyciele najczęściej pracowali wykorzystując darmowy program GIMP.

'ĨZLĊNL L ¿OP\ F\IURZH Jeden z modułów kursu obejmował obróbkę dźwięków cyfrowych, co miało istotne znaczenie podczas nagrywania przez nauczycieli własnych narracji dla potrzeb projektowanych pakietów edukacyjnych. Niezbędna okazała się umiejętność edycji dźwięku, a zwłaszcza odszumiania (w celu uzyskania najlepszej jakości dźwięku), przygotowywania własnego podkładu muzycznego lub wycinania niepotrzebnych fragmentów narracji. W trakcie zajęć wykorzystywa*UXG]LHĔ

83

ny był darmowy program Audacity. Zwrócono również uwagę na zalety i możliwości wykorzystania systemowego rejestratora dźwięku elementu systemu operacyjnego Windows XP. W systemach Windows Vista i 7 dostępne narzędzie do nagrywania dźwię-

ków nie sprawdza się i wtedy niezbędny staje się inny program, np. Audacity. Finalnym efektem zajęć z obróbki dźwięków cyfrowych było przygotowanie przez nauczycieli narracji z podkładem muzycznym, które wykorzystane były do projektowanych lekcji.

Aby przygotować nauczycieli do tworzenia materiałów filmowych, wykorzystywanych w procesie dydaktycznym, kursy zawierały moduł, w ramach którego słuchacze poznali obsługę darmowego programu CamStudio, służącego do nagrywania sekwencji wideo z pulpitu (i tego co się na nim dzieje) w celu stworzenia demonstracji. Omówione zostały sposoby i oprogramowanie (również darmowe) do pobierania filmów z serwisów internetowych, takich jak YouTube, aby można je było umieszczać offline w materiałach dydaktycznych. Nauczyciele poznali również obsługę kamer wideo, a materiały filmowe obrabiali w profesjonalnym programie Pinnacle Studio, przygotowując z nich materiały dydaktyczne.

3RPLDU G\GDNW\F]Q\ Z NV]WDáFHQLX ]GDOQ\P W ramach kursów prowadzone były również zajęcia z pomiaru dydaktycznego, podczas których uczestnicy przygoto-

84

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

wali własne narzędzia, które mogli wykorzystywać na swoich e-kursach, aby badać osiągnięcia uczniów. Wykorzystano do tego celu platformę Moodle, i dostępne na niej narzędzia pomiaru, tworząc quizy zawierające pytania zamknięte o różnorodnej formie. Prowadzący zajęcia zwracali uwagę na zasady konstruowania zadań zamkniętych, aby były one poprawne i zbliżone formą do zadań, z jakimi uczniowie mogą się spotkać np. na egzaminach zewnętrznych.

W ramach kursu zaprezentowany został także sposób tworzenia zadań multimedialnych i interaktywnych z wykorzystaniem programu Hot Potatoes.

(IHNW\ SUDF\ XF]HVWQLNyZ NXUVyZ Kursy na platformie e-learningowej przygotowane przez nauczycieli, którzy wzięli udział w projekcie, skierowane są do uczniów w różnym wieku, o odmiennych potrzebach edukacyjnych i pozwalają osiągnąć rozmaite cele edukacyjne. Każdy z nauczycieli poddał analizie swój proces dydaktyczny i wybrał ten obszar, w którym mogą być wykorzystane formy kształcenia zdalnego. Na platformie Moodle wykorzystywanej na potrzeby naszego projektu znalazły się zarówno kursy dla uczniów mających trudności z nauką lub opanowaniem niektórych partii materiału, kursy których uczestnikami są uczniowie przygotowujący się do egzaminów gimnazjalnych, maturalnych, a także konkursów przedmiotowych. Na platformie prowadzone były również dodatkowe zajęcia o tematyce wykraczającej poza podstawę programową, np. tradycyjne kołka przedmiotowe, które dzięki zdalnej formie kształcenia zyskały zupełnie nową formę. W zaprojektowanych przez nauczycieli zajęciach zdalnych uczestniczyły grupy liczące od kilku do ponad stu osób.

3U]\NáDG\ -HJR :\VRNRĞü 6áRZR« ± RUWRJUD¿D SROVND Z UHJXáDFK L Z\MąWNDFK Alina Krawczyk, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Białej Rawskiej Dla nauczyciela z niemal trzydziestoletnim stażem, zdalne kształcenie może być nie lada wyzwaniem. Jestem współorganizatorką cyklicznej imprezy środowiskowej w swojej miejscowości – Turnieju Ortograficznego Bialszczan. Dobra organizacja takiego przedsięwzięcia wymaga udzielenia pomocy tym, którzy przygotowują się do udziału w konkursie. I to właśnie przyszli uczestnicy turnieju – dzieci, młodzież i dorośli – stali się adresatami mojego kursu: Jego Wysokość Słowo… – ortografia polska w regułach i wyjątkach.

Celem kursu, obok podniesienia kompetencji językowych, było stworzenie miejsca spotkań uczestników turnieju i organizatorów. Podejmując się wdrożenia e-kursu wśród grupy osób całkowicie mi nieznajomych, miałam świadomość mnogości problemów, ale ta forma pracy wydawała mi się jedyną skuteczną do osiągnięcia celów, które sobie wyznaczyłam. Dlatego postanowiłam zaryzykować.

6WUXNWXUD NXUVX L VWRVRZDQH PHWRG\ SUDF\ Już w sylabusie zaznaczyłam, że uczestnicy mogą korzystać z kursu na dwa sposoby:

6SRVyE , Kurs służy uczestnikom tylko do doskonalenia umiejętności poprawnej pisowni. Uczestnicy korzystają z niego w sposób całkowicie dowolny, a zadań oznaczonych jako obowiązkowe nie przesyłają do oceny.

GREU\FK SUDNW\N

6SRVyE ,, Kurs jest traktowany nie tylko jako rodzaj zabawy edukacyjnej, ale może stanowić dla uczestnika zadanie, którego wykonanie uwieńczone będzie zdobyciem certyfikatu.

W tym celu uczestnik powinien także systematycznie wykonywać zadania obowiązkowe (zawarte w plikach Test zaliczeniowy) i przesyłać je do oceny. Te zadania to głównie zestawy ćwiczeń zapisane w pliku Word.

Czasami są to inne polecenia, odwołujące się do wskazanego tekstu.

Praca została zaplanowana na trzydzieści siedem godzin. Kurs trwał siedem tygodni, a treści kształcenia były podzielone na sześć modułów: y Moduł I – Zasady użycia wybranych samogłosek i spółgłosek. y Moduł II – Wielkie i małe litery. y Moduł III – Pisownia łączna lub rozdzielna. y Moduł IV – Pisownia skrótów i skrótowców. y Moduł V – Użycie łącznika i dzielenie wyrazów. y Moduł VI – Zasady interpunkcji.

Przygotowany przeze mnie ortograficzny pakiet edukacyjny zawierał: y zestaw niezbędnych wiadomości ortograficzno-interpunkcyjnych (prezentacje PowerPoint, pliki PDF), y ćwiczenia ortograficzno-interpunkcyjne doskonalące poprawną pisownię (quizy, krzyżówki, zadania z luką, zadania na dobieranie, testy wyboru i inne, wykonane w programie Hot Potatoes), y ćwiczenia kształtujące umiejętności ortograficzno-interpunkcyjne, które podlegały punktowej ocenie (dla osób ubiegających się o certyfikat – pliki Word), y WebQuest (Reforma polskiej ortografii – potrzebna czy nie?), y omówienie Ortofrajdy jako metody uczenia się ortografii,

y zestawienie wyrazów do nauki metodą wzrokową, y zestawienie haseł o trudnej pisowni, y zestawienie haseł równobrzmiących o różnej pisowni, y ortografia w wierszach i opowiadaniach, y adresy stron internetowych omawiających zagadnienia ortograficzno-interpunkcyjne, y adresy poradni językowych.

Do każdego modułu dołączyłam też pliki, które poszerzają wiedzę ogólną z zakresu poprawności językowej: y artykuł tygodnia,

y witrynę tygodnia, y lekturę tygodnia.

Na serwerze uruchomiłam również forum dyskusyjne umożliwiające wymianę poglądów między uczestnikami kursu oraz czat, który pozwala na rozstrzyganie problemów podczas rozmów on-line.

Metody i środki stosowane na kursie nie były wyszukane. Postawiłam na ich skuteczność, nawet jeśli odbywało się to kosztem atrakcyjności.

:GURĪHQLH NXUVX Najtrudniejszy był początek. Należało znaleźć sposób informowania uczestników turnieju o możliwości skorzystania z kursu, a przede wszystkim pokazać im sposób logowania. Informacje o kursie rozpowszechniłam kilkoma drogami: y Strona internetowa Turnieju Ortograficznego Bialszczan – tu obok zaproszenia do skorzystania z kursu umieściłam także instrukcję logowania. y Wyjazdy do miejscowych szkół i rozmowy z polonistami, celem pokazania zawartości kursu. Jednocześnie prosiłam nauczycieli, by informowa-

li uczniów o możliwości skorzystania z przygotowanych materiałów. y Poczta elektroniczna – każdy, kto zgłosił swój udział w turnieju, automatycznie otrzymywał informacje o kursie i dokładną instrukcję logowania na kurs.

Z kursu skorzystało ponad 110. uczestników. Ich zaangażowanie było różne, tylko część osób wykonywała wszystkie zadania. Największą popularnością cieszyły się wszelkiego rodzaju interaktywne ćwiczenia ortograficzne. Znaczna grupa uczestników

*UXG]LHĔ

85

pobierała prezentacje multimedialne i pliki PDF zawierające reguły ortograficzne. Niemal wszyscy uczestnicy skorzystali z plików: y zestawienie wyrazów do nauki metodą wzrokową, y zestawienie haseł o trudnej pisowni, y zestawienie haseł równobrzmiących o różnej pisowni.

Niewielkim zainteresowaniem cieszył się WebQuest. Zadania w nim zawarte wykonały jedynie osoby, które chciały otrzymać certyfikat. Prowadzone były również dyskusje na forum, ale głos zawierało stosunkowo wąskie grono uczestników – około dwadzieścia osób.

Podobnie było podczas spotkań on-line.

Certyfikat ukończenia kursu otrzymały 32. osoby. Udział tych osób w kursie był pełny, tzn. wykonywały nie tylko zadania interaktywne, ale także systematycznie, raz w tygodniu, przesyłały do sprawdzenia pliki z wykonanym testem zaliczeniowym, poświęconym danemu modułowi oraz zaliczyły interaktywny test końcowy.

&KDUDNWHU\VW\ND XF]HVWQLNyZ Pełną charakterystykę uczestników kursu mogłam przygotować dopiero po zakończeniu kursu, kiedy otrzymałam karty zgłoszenia do udziału w II Turnieju Ortograficznym Bielszczan. Okazało się, że najmłodszy uczestnik kursu miał 10 lat, a najstarszy 56 lat. Podsumowując, około 15% uczestników to uczniowie szkół podstawowych, 29% – uczniowie gimnazjum, 22% – uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, 5% – studenci, 29% – osoby pracujące. Aż 80% osób, które wzięły udział w kursie stanowiły kobiety.

(ZDOXDFMD Uważam, że kurs okazał się trafną formą pracy z osobami, którym zależało na pogłębieniu wiedzy ortograficzno-interpunkcyjnej.

W głosowaniu zamieszczonym w kursie wzięło udział 18. uczestników. Mieli oni za zadanie określić, w skali ocen szkolnych, organizację kursu i przygotowane materiały dydaktyczne.

Wyniki głosowania były następujące: 11 osób przyznało ocenę celującą, 6 osób – bardzo dobrą, 1 osoba – dostateczną.

Z bezpośrednich rozmów z uczestnikami wiem, że chwalili sobie tę formę pracy.

86

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

Opinie takie wyrażały z reguły osoby starsze, które nie mają już bezpośredniego kontaktu ze szkołą, a uczestnicząc w kursie mogły nie tylko przypomnieć sobie zasady ortograficzne, ale przede wszystkim sprawdzić w praktyce poziom swojej wiedzy przed turniejem.

Wymiernym efektem pracy mojej i uczestników e-kursu jest pierwsze miejsce w II Turnieju Ortograficznym Bielszczan jednej z uczestniczek kursu, która pytana o sposób przygotowania się do konkursu powiedziała, że jedyną formą jej bieżącej pracy nad zagadnieniami ortograficznymi było aktywne uczestnictwo w zaproponowanym przez organizatorów kursie internetowym. Ponadto wielu uczestników turnieju wyrażało pochlebne recenzje na temat kursu Jego Wysokość Słowo… – ortografia polska w regułach i wyjątkach w wywiadach umieszczonych w lokalnej prasie.

3UREOHP\ Z UHDOL]DFML PDWHULDáX NXUVRZHJR Przy rejestracji na kurs nie było pola wskazującego wiek uczestnika. Brak wiedzy na temat danej osoby, nieznajomość jej wieku, powodowały problem natury grzecznościowej – nie wiedziałam, czy w naszej korespondencji elektronicznej (recenzje, oceny prac) mogę zwracać się do uczestnika po imieniu, czy też powinnam stosować formę Pani/Pan. Użytkownicy programów pakietu OpenOffice zapisywali pliki w formacie *. odt, których niestety nie odczytywał mój komputer. Podobnie oni mieli problem z pobraniem niektórych plików przygotowanych przeze mnie w formacie *.doc.

Niektórzy uczestnicy (dotyczyło to uczniów gimnazjum) przesyłali do sprawdzenia pliki z zadaniami wykonanymi niesamodzielnie.

Wnioski Opracowanie i wdrożenie ekursu zajęło mi bardzo dużo czasu. Po zakończeniu tego przedsięwzięcia dostrzegam jednak wiele korzyści, które rekompensują wszelkie trudności. Dzięki przychylności pani dyrektor szkoły i umiejętnościom kole-

gi informatyka, mamy uruchomioną szkolną platformę e-learningową. Jest to dla mnie niezwykle ważne, gdyż przekonałam się, że ta metoda pracy sprawdzić się może w różnych warunkach, za każdym razem przynosząc korzyści. Dlatego włączyłam ją na stałe do pozostałych form pracy z uczniami.

Opracowany przeze mnie e-kurs, poprawiony i uzupełniony, będzie służył przez kilka następnych lat do pracy z uczestnikami Turnieju Ortograficznego Bialszczan.

Sądzę, że jego elementy wykorzystam także w codziennej pracy w szkole.

&R GDOHM" Ukształtowane podczas tworzenia e-kursu umiejętności skutecznie wykorzystuję do opracowania nowych materiałów.

Okazało się, że ta forma pracy jeszcze lepiej sprawdza się w codziennym nauczaniu. Stosuję jednak zasadę sformułowaną przez Antoine de Saint-Exupéry: Jeśli chcesz zbudować statek, nie nawołuj do zdobycia drewna, ale naucz ludzi tęsknić za bezkresnym morzem. Nie wprowadzam uczniom żadnych elementów kursu obowiązkowo. Kursy nie zastępują lekcji, a jedynie poszerzają ją o atrakcyjne elementy. Za wykonanie zadań zawartych w kursie nie stawiam ocen obligatoryjnie. Wykonanie polecenia jest dobrowolne, a uzyskana przez ucznia ocena może pozostać informacją jedynie dla niego, albo, jeśli tego chce, zostaje wpisana do ocen w dzienniku.

E-kursy na szkolnych zajęciach języka polskiego to nie tylko uatrakcyjnienie lekcji.

Dla mnie jest to przede wszystkim niezastąpiona forma pracy indywidualnej zarówno z uczniem zdolnym, jak i tym, który ma problemy z przyswojeniem wiedzy. Przykładowy kurs publikujemy obok.

7ZRU]HQLH JUD¿NL WUyMZ\PLDURZHM Z SURJUDPLH 329 5D\ Grażyna Rosiak, Krzysztof Rosiak Gimnazjum nr 3 z oddziałami integracyjnymi im. Tadeusza Kościuszki w Pabianicach Przystępując do udziału w projekcie Doskonalenie umiejętności informatycznych nauczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kształcenia postanowiliśmy skorzystać z nadarzającej się okazji, zainwestować swój czas, aby rozwinąć posiadane umiejętności i rozszerzyć ofertę edukacyjną dla naszych uczniów. Potraktowaliśmy to jako wyzwanie dla nauczycieli, którzy są otwarci na wszelkie dostępne innowacje, poznają nowe metody i formy kształcenia oraz wdrażają je w codziennej pracy. Wynikiem jest opracowanie i wdrożenie na platformie e-learningowej kursu Tworzenie grafiki trójwymiarowej w programie POV-Ray. Kurs powstał w odpowiedzi na zapotrzebowanie uczniów, dla których lekcje informatyki w szkole to za mało. Jego celem jest umożliwienie doskonalenia umiejętności wykorzystywania technologii informacyjnej oraz rozwijanie zainteresowań związanych z różnymi sposobami wykorzystywania sprzętu i oprogramowania komputerowego. Adresatami są uczniowie posiadający podstawowe umiejętności pracy ze sprzętem i oprogramowaniem komputerowym, pragnący doskonalić swoje umiejętności w tym zakresie, wykraczając poza podstawę programową przewidzianą dla uczniów gimnazjów.

Założyliśmy, że po jego ukończeniu uczestnicy będą posiadali wiedzę i umiejętności w zakresie tworzenia scenek trójwymiarowych za pomocą programu POV-Ray oraz ich praktycznego zastosowania w prezentacjach graficznych związanych z innymi dziedzinami wiedzy, jak np. chemia, fizyka, matematyka.

Uczestnicy e-kursu, na podstawie przygotowanych i udostępnionych im materiałów, wykonują konkretne zadania, a efekty pracy przesyłają prowadzącemu kurs.

Otrzymują również indywidualne infor-

macje zwrotne od nauczyciela w postaci ilości przyznanych punktów oraz ewentualnego sławnego komentarza. Na każdym etapie możliwe jest uzyskanie pomocy na forum lub wysyłając zapytanie na platformie

e-learningowej. Pozwala to na indywidualizację procesu kształcenia, dzięki czemu podpowiedzi i wskazówki trafiają bezpośrednio do zainteresowanej osoby.

Na kursie wykorzystane zostały różne formy prezentacji materiałów i zadań, m.in. filmy, prezentacje, karty pracy, zadania typu WebQuest, testy interaktywne. Poniżej znajdują się przykładowe efekty pracy uczniów w ramach zadania WebQuest (model cząsteczki H2SO4).

Podczas wdrażania kursu okazało się, że podjęte działania dają oczekiwane rezultaty. Pierwszą część szkolenia ukończyło 12. uczniów, wśród których znaleźli się zainteresowani kolejnymi kursami. Zmobilizowało to nas do opracowania drugiej części – jest ona już dostępna i w trakcie realizacji. Efektem wdrażania projektu jest wiele ciekawych prac. Przykłady znajdują się poniżej.

Jednocześnie udało nam się zweryfikować, na ile deklaracje młodzieży są związane z ich faktyczną chęcią do pracy, nauki i praktycznego działania. Zaproponowaliśmy uczniom dwa tematy do realizacji projektu gimnazjalnego: Wykorzystanie komputerowej grafiki 3D do tworzenia modeli cząsteczek zawiązków chemicznych oraz Symulacja przebiegu zjawisk fizycznych z wykorzystaniem oprogramowania komputerowego. Aktualnie uczniowie zainteresowani tą propozycją są uczestnikami kursu online.

Dzięki szkoleniu w ramach projektu Doskonalenie umiejętności informatycznych nauczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kształcenia zainstalowaliśmy platformę Moodle na własnym serwerze. Wyeksportowaliśmy kursy tworzone na platformie projektu i zaimportowaliśmy je na serwer, który jest dostępny dla wszystkich nauczycieli naszej szkoły uczestniczących w tym projekcie i nie tylko. Wzbogacając (miedzy innymi w ten sposób) ofertę szkoły odpowiadamy na potrzeby i wymagania uczniów i ich rodziców. Możliwość pracy na platformie e-learningowej weryfikuje faktyczne zainteresowanie uczniów dodatkowymi formami rozwoju umiejętności i zainteresowań, które proponuje szkoła. Jednocześnie daje to nam – nauczycielom, dodatkowe narzędzie do wspierania rozwoju uczniów, dostrzegania i oceniania faktycznych dokonań uczniów. *UXG]LHĔ

87

5R]PDLWRĞFL Janusz S. Wierzbicki

3U]\GDWQD OLWHUDWXUD Zagadnieniom poruszanym w niniejszym numerze „Uczę Nowocześnie” poświęcono wiele książek. Polecamy kilka pozycji, dzięki którym planowanie wystąpienia, projektowanie slajdów i występowanie przed publicznością stanie się prostsze.

Każdy, kto ma do czynienia z prezentacjami publicznymi powinien zapoznać się z serią książek, których autorem jest Garr Raynolds. Jeden z najlepszych prezenterów na świecie w sposób niezwykle ciekawy i obrazowy przedstawia zasady, jakimi warto kierować się podczas planowania i przygotowania wystąpienia. Swoje rady ilustruje wieloma przykładami oraz demonstruje niezwykle proste, a zarazem skuteczne, pomysły na nieszablonowe projekty slajdów. W jego książkach znajdziemy także bardzo ważne przesłanie: nie plansze są najważniejsze, a korzystający z nich prelegent. Obraz ma tylko pomagać w przekazaniu treści, idei czy inspiracji. Nie może zstąpić prelegenta. Stosując się do rad Reynoldsa – nie tylko nie popełnimy „slajdobójstwa”, ale nasze wystąpienie będzie miało szansę zapaść na długo w pamięć słuchaczy.

Pierwsza część „Zen prezentacji” uczy myślenia poza utartymi schematami. Pokazuje, jak łamać zasady ilustrując przemyślenia za pomocą efektownych (i efektywnych) slajdów. Podzielono ją na trzy zasadnicze części: przygotowanie, projek-

towanie oraz prezentowanie. Autor opisuje w nich często popełniane błędy i przykłady kiepskich prezentacji, dzieli się też przemyśleniami dotyczącymi istoty budowania ciekawej historii.

W drugiej części Garr Raynolds skoncentrował się na aspektach projektowania wizualnej części prezentacji. Z podręcznika możemy nauczyć się, jak za pomocą odpowiednio skonstruowanych elementów graficznych wywrzeć odpowiednie wrażenie. Dowiemy się również, w jaki sposób – przy użyciu elementów tekstowych i obrazów – kierować uwagę słuchaczy na wybrane przez prelegenta tematy. Na konkretnych przykładach omówione zostały między innymi zasady doboru czcionki i kroju pisma. Wyjaśnione zostało również łączenie obrazów z tekstem w celu wzmocnienia przekazu oraz prawidłowe stosowanie kolorów.

Po przeczytaniu dwóch pierwszych pozycji, warto sięgnąć po kolejną publikację Reynoldsa: „Prezenter bez tajemnic”.

Dzięki niej można nauczyć się m.in. nawiązywać szczery i trwały kontakt z publicznością. Stanowi świetne uzupełnienie treści opisywanych w poprzednich książkach.

Warto podkreślić, że część wskazówek udzielanych przez Reynoldsa będzie różniła się od przedstawianych przez nas w artykułach. Jest tak z kilku powodów. Po pierwsze, książki były tworzone raczej pod

Wszystkie omawiane książki zostały wydane przez wydawnictwo Helion.

Zen prezentacji.

Proste pomysły i ważne zasady Autor: Garr Reynolds Data wydania: 2009/06 ISBN: 978-83-2461758-6

88

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

kątem wystąpień komercyjnych. Po drugie, dla osób dorosłych. Po trzecie, dla często występujących, a więc niemal zawodowo zajmujących się tą tematyką. Przykład może stanowić porada mówiąca, że slajd nie musi, a nawet nie powinien mieć tytułu. To prawda. Jednak w wystąpieniach trwających dłużej niż 15 minut, w dodatku edukacyjnych, ułatwi on życie nie tylko publiczności, ale przede wszystkim prowadzącemu. Każdy, kto etap początkującego prelegenta ma za sobą, zrozumie, co mamy na myśli.

Ostatnią pozycją, do zapoznania z którą zachęcamy, jest książka autorstwa Nancy Duarte: „Slajd:ologia. Nauka i sztuka tworzenia genialnych prezentacji”. To kompendium wiedzy, które uczy jak opracowywać koncepcję slajdów, przekształcać je w grafikę, przekazywać treści w naturalny i indywidulany sposób. Książka zilustrowana jest wieloma praktycznymi projektami graficznymi. Zawiera także odpowiedzi na pytania: y y y y

Jak zrozumiale zilustrować abstrakcyjne myśli?

Jak szkicować, kreślić i wzmacniać przekaz diagramów?

Jak tworzyć grafikę, która ułatwi publiczności przyswajanie informacji?

Jak wybierać odpowiednie środki do prezentacji danych?

Slajd:ologia. Nauka i sztuka tworzenia genialnych prezentacji Autor: Nancy Duarte Zen prezentacji – pomysły i projekty.

Jasne zasady i techniki tworzenia doskonałych prezentacji Autor: Garr Reynolds Data wydania: 2010/07 ISBN: 978-83-2463192-6

PreZENter bez tajemnic.

Naga prawda o sile słowa i mocy slajdów Autor: Garr Reynolds Data wydania: 2011/10 ISBN: 978-83-2463348-7

Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie skończył 20 lat Lewis Carroll, XIX-wieczny angielski pisarz, poeta, matematyk i logik, powiedział: „Jeden z największych sekretów şycia polega na tym, şe tylko to, co robimy dla innych, jest tym, co naprawdę warto robić.�.

Coraz bardziej przekonujemy się o słuszności tej myśli.

Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie jest publiczną placówką doskonalenia nauczycieli prowadzoną przez Samorząd Województwa Mazowieckiego. Nadzór pedagogiczny sprawuje Mazowiecki Kurator Oświaty. Zadaniem Ośrodka jest doskonalenie i wspomaganie nauczycieli wszystkich typów szkół w zakresie kształcenia informatycznego i edukacyjnych zastosowań technologii informacyjno-komunikacyjnych.

Rok 1991 to rok szczególny dla rozwoju informatyki w Polsce. W sierpniu 1991 roku narodził się Internet w Polsce, bez którego obecnie nie wyobraşamy sobie şycia. Z baraku przed Wydziałem Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego do Centrum Komputerowego Uniwersytetu w Kopenhadze został wysłany z naszego kraju pierwszy e-mail.

W tym samym roku została teş udostępniona pierwsza wersja systemu operacyjnego Linux. To tylko dwa wydarzenia tego roku, które miały bardzo duşy wpływ na następne 20 lat. Dla nas rok 1991 jest szczególny, bo 1 czerwca Kurator Oświaty i Wychowania m. st. Warszawy powołał do şycia Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów.

Od początku istnienia Ośrodek uczestniczył we wszystkich waşnych programach i przedsięwzięciach, które miały znaczenie dla rozwoju edukacji informatycznej i szkolnych zastosowań technologii informacyjnokomunikacyjnych. Były to, między innymi: Pracownie komputerowe dla szkół, Wyposaşenie Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych w sprzęt komputerowy wraz z oprogramowaniem, Internetowe Centra Informacji

Multimedialnej w Bibliotekach Szkolnych i Pedagogicznych, Komputer dla ucznia oraz Intel – Nauczanie ku Przyszłości.

Ośrodek uzyskał akredytację Mazowieckiego Kuratora Oświaty, przyznaną w 2005 roku, certyfikat systemu jakości ISO 9001:2008, oraz godło Inwestor w kapitał ludzki, przyznawane w kolejnych latach od 2005 do 2010. Podczas jubileuszowej konferencji w dniu 29 września 2011 roku Marszałek Województwa Mazowieckiego Adam Struzik gratulując licznych sukcesów i dziękując za cięşką pracę na rzecz podnoszenia poziomu oświaty w regionie uhonorował Ośrodek Medalem Pamiątkowym „Pro Masovia�.

W czasie swojej 20 letniej działalności Ośrodek zorganizował ponad 5500 szkoleń komputerowych, które zostały bardzo wysoko ocenione przez prawie70 000 słuchaczy. Ośrodek współpracuje z wieloma wyşszymi uczelniami w kraju i zagranicą, współorganizując studia podyplomowe informatyki dla nauczycieli oraz uczestnicząc w projektach międzynarodowych. Był takşe organizatorem dwóch duşych konferencji międzynarodowych – Eurologo 2005 i CBLIS 2010.

Ośrodek przywiązuje duşą wagę do pracy z młodzieşą uzdolnioną informatycznie współpracując z Olimpiadą Informatyczną i Olimpiadą Informatyczną Gimnazjalistów, corocznie przeprowadza na zlecenie Mazowieckiego Kuratora Oświaty przedmiotowe konkursy informatyczne dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. Organizuje takşe wiele zajęć przygotowujących uczniów do startu w konkursach i olimpiadach, m. in. realizował projekt „Mazowieckie Talenty – Informatyka specjalnością młodych Polaków�.

Z perspektywy czasu wyraźnie widać, şe osiągnięcie sukcesu zawdzięczamy naszemu największemu kapitałowi – LUDZIOM – ich wiedzy, zaangaşowaniu i doświadczeniu.

To dzięki nim od tylu lat udaje nam się realizować misję Ośrodka: Nadajemy nową wartość uczeniu się i nauczaniu.

Zatrudnieni w Ośrodku nauczyciele – konsultanci, posiadają wysoką wiedzę merytoryczną imetodyczną oraz łączą w swojej pracy róşne specjalności. Jedną z nich jest informatyka, pozostałe to: matematyka, fizyka, chemia, biologia, języki obce, na-

uczanie wczesnoszkolne, geografia, bibliotekoznawstwo, przedmioty zawodowe, zarządzanie, itd. Są autorami i współautorami wielu podręczników i ksiąşek, referatów na konferencjach krajowych i międzynarodowych, niezliczonej liczby artykułów i materiałów dydaktycznych.

Jest nam niezmiernie miło, şe redakcja „Uczę nowocześnie� zaprosiła Ośrodek do współpracy. Mamy nadzieję, şe materiały zamieszczane przez nauczycieli konsultantów Ośrodka będą dla Państwa ciekawe i inspirujące do organizacji twórczych lekcji dla dzieci i młodzieşy z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych.

Konferencje metodyczne w OEIiZK 2(,L=. ]DSUDV]D QDXF]\FLHOL ]D-­ MĊß NRPSXWHURZ\FK WHFKQRORJLL LQIRUPDF\MQHM L LQIRUPDW\NL QD NRQIHUHQFMH PHWRG\F]QH Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie dwukrotnie w kaşdym roku szkolnym organizuje konferencje metodyczne dla nauczycieli zajęć komputerowych, technologii informacyjnej i informatyki. Najblişsze konferencje odbędą się w dniach 15 lutego 2012 roku (dla szkół podstawowych i gimnazjów) oraz 16 lutego 2012 roku (dla szkół ponadpodstawowych) w auli Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie, ul. Nowogrodzka 73 w godzinach 14.45 – 16.15 wykłady oraz 16.30 – 18.00 warsztaty. Temat przewodni konferencji„Nowa podstawa programowa- drugi i czwarty poziom edukacyjny�.

W programie konferencji przewidziane są wystąpienia twórców nowej podstawy programowej z informatyki oraz prezentacje dobrej praktyki, czyli ciekawe i wartościowe lekcje zajęć komputerowych, informatyki i technologii informacyjnej oraz wykorzystania TIK w na lekcjach innych przedmiotów. W czwartek 16 lutego przewidziany jest wykład prof. Macieja M. Sysło. Po wykładach zapraszamy na ciekawe warsztaty! Zapraszamy równieş nauczycieli innych przedmiotów zainteresowanych wykorzystaniem TIK w edukacji. *UXG]LHĔ

89

Szczegółowy program konferencji będzie dostępny na początku stycznia 2012 roku na stronie http://www.oeiizk.waw.pl. Zapisy na konferencje oraz warsztaty będą odbywały się poprzez formularz (dostępny na początku stycznia 2012 roku) umieszczony na platformie obsługi szkoleń OEIiZK pod adresem: https://www.oeiizk.waw.pl/kursy.

Materiały pokonferencyjne będą zamieszczone na platformie szkoleniowej http://szkolenia.oeiizk.waw.pl. Z materiałami z poprzednich konferencji moşna się zapoznać takşe na stronie http://doradca. oeiizk.waw.pl.

Bezpłatne zajęcia dla uczniów 2(,L=. =DSUDV]D QD EH]SåDWQH OHNFMH RWZDUWH GOD XF]QLyZ V]Nyå SRQDGSRGVWDZRZ\FK  ] FKHPLL ¿]\NL L JHRJUD¿L RUD] GOD XF]QLyZ V]Nyå SRGVWDZR-­ Z\FK ] SU]\URG\ Zajęcia rozpoczęły się w listopadzie 2011 roku i będą odbywały się w poniedziałki w godzinach 10:00 – 13:15 (chemia, fizyka i geografia) oraz we wtorki w godzinach 11:30 – 13:15 (przyroda).

Lekcje prowadzone są w układach: chemia/fizyka, fizyka/geografia, chemia/geografia, przyroda.

Zajęcia przeznaczone są dla całej klasy, która dzielona jest na dwie grupy. Kaşda grupa uczestniczy w innej lekcji, po 15 minutach przerwy następuje zamiana grup.

Lekcje z przyrody odbywają się dla całej grupy jednocześnie.

W czasie zajęć uczniowie wykonują doświadczenia chemiczne, fizyczne i przyrodnicze z wykorzystaniem interfejsów pomiarowych, analizują dane i przedstawiają je w róşnej formie (tabele, wykresy, diagramy), pracują z pakietem edukacyjnym opartym na technologii GIS, modelują i symulują zjawiska i procesy chemiczne, fizyczne, przyrodnicze.

Lekcje prowadzą nauczyciele konsultanci z Pracowni Centrum Technologii Nauczania w Ośrodku Szkoleniowym OEIiZK w Warszawie, ul. Nowogrodzka 73. Uczniowie mają zapewniony dostęp do stanowisk komputerowych wraz z odpowiednim wy-

posaşeniem i oprogramowaniem. Wymagana jest obecność nauczycieli przedmiotów przyrodniczych podczas lekcji Przyjmujemy zgłoszenia telefoniczne lub drogą elektroniczną.

Po uzgodnieniu terminu naleşy przesłać wypełnioną kartę zgłoszenia, dostępną na stronie CTN http://ctn.oeiizk.waw.pl.

Kontakt: tel. 22 626-83-90 (91), fax: 22 626-92-50 e-mail: malgorzata.chmurska@oeiizk.waw.pl

Specjalna oferta szkoleń dla nauczycieli przedszkoli i nauczania zintegrowanego 2(,L=. ]DSUDV]D QDXF]\FLHOL NODV , ,,, RUD] SU]HGV]NROL QD V]NROH-­ QLD Z UDPDFK SURMHNWX Ä']LHFNR ¹ PDå\ XF]HĔ Z ĞZLHFLH ZVSyå-­ F]HVQ\P´ Poprzedni rok szkolny 2009/2010 był przełomowym momentem wprowadzenia reformy systemu oświaty, która dotyczy między innymi edukacji dzieci najmłodszych.

Ośrodek realizuje projekt, na który składa się m.in. specjalna oferta szkoleń skierowanych dla wychowawców przedszkoli, nauczycieli kształcenia zintegrowanego oraz nauczycieli informatyki uczących przedmiotu Zajęcia komputerowe w klasach I-III. Celem projektu jest przygotowanie nauczycieli do wykorzystania technologii in-

formacyjnej w swej codziennej pracy tak, aby z jej pomocą wspomagać rozwój dzieci, pomóc im budować wiedzę ootaczającym świecie, nauczyć je sprawnie poruszać się w natłoku informacji, zapewniać im lepsze szanse edukacyjne poprzez wspieranie ich ciekawości, aktywności i samodzielności. Projekt ma umoşliwić teş nauczycielom nabycie umiejętności niezbędnych do nauczania nowego przedmiotu Zajęcia komputerowe (w klasach I-III) oraz do prowadzenia róşnego rodzaju zajęć z uczniem najmłodszym opartych na idei konstruktywizmu, wspieranych wykorzystywaniem technologii informacyjnej.

Spis wszystkich szkoleń w ramach projektu moşna znaleźć na stronach Ośrodka, w najblişszym czasie będą uruchomione następujące szkolenia: – Publikowanie w sieci nie tylko dla informatyków. – Zaczynamy z dziećmi pracę przy komputerze (13.12.2011). – Narzędzia internetowe w promocji i współpracy (3.01.2012). – Praca z grafiką, filmem i dźwiękiem cz. 2 (5.01.2012).

Szczegółowe informacje i zapisy na stronie http://www.oeiizk.waw.pl/kursy.

Zapraszamy takşe na inne szkolenia przeznaczone dla nauczycieli klas I-III, np. w ramach projektu Intel Learning Series (wykorzystanie komputerów typu Classmate PC), czy teş opracowanych w Ośrodku pakietów dydaktycznych dotyczących wykorzystania nowoczesnych technologii na etapie edukacji wczesnoszkolnej.

8F]\ü QRZRF]HĞQLH L VNXWHF]QLH QDXF]\ü Producenci sprzętu wykorzystywanego przy prezentacjach prześcigają się w ofertach. Katalog projektorów, wizualizerów i tablic interaktywnych dostępnych na naszym rynku rośnie z dnia na dzień. Pojawiają się nowe, atrakcyjne funkcjonalności. Coraz więcej jest też urządzeń podnoszących komfort pracy takich jak piloty czy tablety, które pozwalają na prowadzenie prezentacji z dowolnego miejsca sali. Warto przyjrzeć się możliwościom w jaki sposób można wykorzystać tablicę interaktywną, albo interaktywny projektor. Skorzystać z wizualizera. A wszystko to po to, żeby docierać efektywnie i nauczyć.

Tablice interaktywne, ciągle jeszcze nie są dostępne we wszystkich szkołach, jednak nie ulega kwestii, że powoli acz konsekwentnie wypierają tradycyjne szkolne sprzęty. Barie-

92

rą są przede wszystkim koszty. Tablica interaktywna może pracować wyłącznie w zestawie z projektorem oraz komputerem, oprócz tego potrzebne jest mocowanie urządzeń – uchwyt do projektora albo mobilny stelaż umożliwiający przemieszczanie tablicy z projektorem pomiędzy salami. Często 8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

konieczny jest też zestaw do nagłośnienia.

Wszystko to kosztuje.

Choć w codzienność szkolną wpisana jest tablica warto sprawdzić rozwiązanie, które może okazać się bardziej ekonomiczne. Projektor interaktywny. To urządzenie również musi być podłączone do komputera. Kluczem do sukcesu tego urządzenia jest interaktywne pióro. Komunikacja pomiedzy piórem, a komputerem odbywa się bezprzewodowo. Pióro staje się nie tylko zdalną myszką, pozwalającą sterować pracą komputera i oprogramowania, ale także piórem dokonującym cyfrowych adnotacji na wyświetlanych prezentacjach. Adnotacje te zapisywane są w komputerze i mogą być wykorzystywane na innych zajęciach, materiały te mogą być wysłane mailem czy umieszczone na stronie internetowej do pobrania. Dzięki tym możliwościom – każda powierzchnia, na którą padnie obraz projektora zyskuje funkcjonalności podobne do tablicy interaktywnej – może to być ściana, zwykła tablica czy ekran. Wraz z projektorem (np. Epson EB -455Wi oraz EB-465i) dostarczane jest oprogramowanie podobne do tego, jakie dołączają producenci interaktywnych tablic. Ważnym atutem tego urządzenia jest mobilność – łatwo przemieszczać go w ramach budynku, może wyjechać na „zieloną szkołę” czy być wykorzystywany w pokoju nauczycielskim.

Projektor EB-465i ma ultraszerokokątny obiektyw oraz panele 3LCD pracujące w podstawowej rozdzielczości XGA (1024x768) dzięki temu obraz o przekątnej 70 cali (178 cm) można uzyskać mocując projektor zaledwie 13 cm od ekranu. Ten

rodzaj projektorów nie razi swoim światłem osoby przebywającej przy ekranie, nie ma tu też cienia, który powstaje jeśli wejdziemy pomiędzy światło projektora a ekran. Jasność 3.000 lumenów w połączeniu z technologią wyświetlania obrazu 3LCD gwarantuje doskonale nasycone, naturalne barwy obrazu nawet w dobrze oświetlonych klasach, bez konieczności przygaszania światła czy zasłaniania okien.

Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest projektor zintegrowany ze stołem. Rozwiązanie to zaproponowała firma Epson. Dzięki zastosowaniu interaktywnego projektora, każda powierzchnia w pionie lub poziomie zamienia się w wyzwalające kreatywność centrum nauki i rozrywki. Interaktywny projektor Epsona przymocowany do powierzchni w poziomej tworzy stół, na którym można „pisać” i korzystać ze wszystkich dostępnych funkcji.

Dominika Hofman, Maturowo: W trakcie III edycji „INTERaktywnych konferencji Maturowa” maturzyści mogli swobodnie pracować w grupie, wokół interaktywnego rozwiązania Epsona. Efekty ich prac były wyświetlone na ścianie i tym samym widoczne dla reszty uczestników konferencji. W trakcie wydarzenia maturzyści przyswajali wiedzę w sposób nietypowy. Nie spodziewaliśmy się jednak, że niektóre prezentowane przez nas sposoby, wywołają aż takie zdziwienie wśród uczniów, a tym bardziej wśród nauczycieli. Wydawało nam się, że np. mapy myśli, czy notowanie za pomocą „haków”, a już tym bardziej debata i aktywizacja uczestników, są powszechnie stosowane w polskich szkołach. Interaktywne rozwiązanie sprawdziło się między innymi do notowania za pomocą „haków” (słów kluczy, które ułatwiają zapamiętywanie), do rysowania „map myśli” (nieliniowy, bardzo efektywny sposób robienia notatek). Niektóre ich dzieła (np. postać Marksa), był imponujące. Dodatkowo, przygotowując się do konkursu „wojna pytań” mogli przeglądać na stole, zawartość platformy e-learningowej Maturowa. W przerwach natomiast uczestnicy konferencji rozwiązywali quizy, które dla nich przygotowaliśmy.

Nowością na naszym rynku są projektory o krótkim rzucie (obraz o przekątnej 172 cm moşemy uzyskać mocując projektor w odległości 72 cm od ekranu), do których moşna opcjonalnie podłączyć adapter sieci Wi-Fi oraz przystawkę interaktywnego pióra - modele Epson EB-420 i EB-430 oraz EB-425W i EB-435W. Projektory wykorzystują technologię 3LCD, której twórcą jest EPSON. Znakomita jakość obrazu i wierność kolorów łączy się tutaj z jednakową jasnością światła jasnego i barwnego – w zaleşności od modelu - 2500 albo 3000 lumenów. Projektory pracują w podstawowej rozdzielczość XGA (modele EB-420 i EB-430) oraz WXGA (modele EB-425W i EB-435W) czyli bez obnişającej jakość obrazu interpolacji wyświetlają obrazy w najpopularniejszej dziś rozdzielczości komputerów stacjonarnych i laptopów. Bardzo istotnym elementem w przypadku wyboru projektora są koszty eksploatacji. Nie chodzi tutaj wyłącznie o koszty energii elektrycznej, ale o lampę i filtry powietrza. Projektory z nowej rodziny mają przedłuşoną – do 6.000 godzin – şywotność lampy (lampa Epson E-TORL) oraz zwiększoną şywotność filtrów powietrza – do 5.000 h. Projektory z tej serii są

dostępne w cenach od 4300 zł do 5100 zł z VAT, zaś opcjonalny moduł interaktywny to koszt na poziomie 1600 zł z VAT. Bardzo ciekawym urządzeniem – choć nie tak popularnym jak projektor czy tablica interaktywna – jest wizualizer. Podstawowym atutem wizualizerów jest ich prostota obsługi. Wynika to z faktu, şe mamy po prostu do czynienia z kamerą cyfrową przymocowaną do ramienia. Wizualizery róşnią się wyglądem i funkcjami. Te najprostsze z „gęsią szyją� przypominają kształtem nocną lampkę, bardziej zaawansowane modele posiadają oświetlenie, podświetlany pulpit oraz kamerą obracaną elektronicznie Kaşdy wizualizer musi być podłączony do jakiegoś źródła obrazu – moşe to być projektor skierowany na tablicę (interaktywną albo suchościeralną) lub ekran czy ścianę, moşe to być teş telewizor albo monitor. Ich funkcjonalności zaleşa od modelu np. model Epson ELP -DC11 (cena detaliczna 2 360 zł), moşe objąć obszar formatu A3, ramię i ruchoma głowica z kamerą pozwalają na pokazanie „z najlepszej strony� kaşdego przedmiotu. Funkcja automatycznego wykrywania wielkości przedmiotu i nastawiania ostro-

ści powoduje, şe w kilka sekund na całej powierzchni ekranu otrzymujemy ostry obraz z wizualizera. Przystawka mikroskopowa rozszerza pole zastosowań. Wbudowany mikrofon i dołączone oprogramowanie Epsona umoşliwia rejestrację całej prezentacji – obrazu i dźwięku. System inteligentnego zarządzania tymi nagraniami dodatkowo ułatwia i uatrakcyjnia pracę.

Granice wykorzystania wizualizera wyznacza wyłącznie kreatywność nauczyciela.

Cenne eksponaty, stare mapy, pojedyncze egzemplarze – wszystkie one mogą być juş bezpieczne – bez kontaktu z dziećmi – ale dostępne dla nich - w znakomitej jakości – równocześnie dla wszystkich za pośrednictwem wizualizera. Kolejny atut tego urządzenia to równoczesna praca całej grupy.

Nie ma konieczności czekania aş wszyscy uczniowie po kolei obejrzą eksponat, nie ma ryzyka jego uszkodzenia, nie ma obawy, şe nie wszyscy dostrzegą to samo.

Dzięki wizualizerowi cała grupa zobaczy to samo w tym samym czasie. To waşne równieş przy doświadczeniach chemicznych.

Uczniowie często tłoczą się wokół nauczyciela i podchodzą zbyt blisko. Wizualizer pomoşe zatrzymać ich w ławkach.

Podstawowe parametry techniczne projektorów EPSON: EB-­435W

EB-­425W

EB-­430

EB-­420

3.000 Â m

2.000 Â m

3.000 Â lm

2.000 Â lm

5R]G]LHOF]RĞß

WXGA

WXGA

XGA

XGA

Kontrast

3000:1

3000:1

3000:1

3000:1

TAK

TAK

TAK

TAK

0.48:1

0.48:1

0.55: Â 1

0.55:1

=DNUHV NRUHNFML .H\VWRQ Â Z SLRQLH L Z SR]LRPLH

¹  15°

¹  15°

¹  15°

¹  15°

:EXGRZDQH JĂĄRÄžQLNL

16W

16W

16W

16W

 Gniazdo  HDMI

TAK

TAK

TAK

TAK

*QLD]GD SRĂĄDF]HQLRZH 86% 7\SH % 86% 7\SH $ 56 /$1 %DVH 7; %DVH 7 9*$ LQ [ 9*$ RXW +'0, LQ &RPSRVLWH LQ &RPSRQHQW LQ [ 6 9LGHR LQ 6WHUHR PLQL MDFN DXGLR RXW 6WHUHR PLQL MDFN DXGLR LQ [ &LQFK DXGLR LQ

TAK

TAK

TAK

TAK

2SFMRQDOQ\ DGDSWHU EH]SU]HZRGRZ\ :L )L

TAK

TAK

TAK

TAK

-DVQRĞß

2SFMRQDOQ\ PRGXĂĄ LQWHUDNW\ZQ\ LQWHUDNW\ZQH SLyUR

:VSyĂĄF]\QQLN SURMHNFML 7KURZ 5DWLR

*UXG]LHÄ”

93

,QWHUQHW &]\ MHVW QDP SRWU]HEQ\"

Anna Miedzińska

Internet nieodwracalnie wkroczył w nasze życie zawodowe, prywatne i publiczne – staliśmy się społeczeństwem informacyjnym.

Przez Internet rozmawiamy, kupujemy, pracujemy, bawimy się. Nowoczesne technologie nie ominęły również szkół. Pozostaje jedynie pytanie: jak efektywnie z nich korzystać?

Z faktami się nie dyskutuje Od co najmniej 10 lat obserwujemy dynamiczną informatyzację polskich szkół. Na początku 2000 roku na rynku oprogramowania edukacyjnego zaczęły pojawiać się pierwsze e-produkty wykorzystujące dobrodziejstwa sieci Internet, np. e-dzienniki. Początkowo szkoły podchodziły do pomysłu elektronicznego dokumentowania przebiegu nauczania z dużym dystansem. Dziś kilkaset szkół w Polsce nie wyobraża sobie powrotu do papierowej przeszłości. Szacuje się, że około 15% polskich szkół wprowadziło e-dzienniki, a według danych firmy Librus -najpopularniejszego dostawcy tej technologii ponad 350 szkół nie prowadzi już tradycyjnych dzienników.

Apetyt na nową technologię W miarę popularyzacji elektronicznych dzienników, nauczyciele zaczęli interesować się korzyściami, jakie wnosi w ich pracę Internet i oprogramowanie. Automatycznie generowane zestawienia ocen i frekwencji, obliczone średnie ocen, wypełnione tabele danych pobudziły apetyt na więcej. Coraz odważniejsi zaczęli snuć wizje wypełnionych przez jedno kliknięcie świadectw czy samosprawdzających się klasówek.

Bujanie w obłokach Rozwój technologii internetowych oraz popularyzacja przetwarzania w chmurze (z ang. Cloud computing) szybko urzeczywist-

94

8F]Ċ 1RZRF]HĞQLH

nił te marzenia. Przeniesienie baz danych oraz mocy obliczeniowej w wirtualną rzeczywistość pozwoliło efektywniej pracować. Dziś dostęp do danych jest możliwy z każdego miejsca na świecie, w którym jest Internet. Nauczyciel nie musi martwić się o instalację, konfigurację czy aktualizację oprogramowania – wszystkie te czynności wykonywane są przez dostawcę oprogramowania w modelu SaaS ( z ang.

Software as a service – oprogramowanie jako usługa), a użytkownik włącza jedynie okno przeglądarki , loguje się do serwisu i może pracować w dowolnym miejscu i czasie.

Zintegrowane systemy edukacyjne Dziś od dostawców oprogramowania edukacyjnego wymaga się więcej niż kiedyś. Wdrażane do szkół programy muszą umożliwiać wykorzystanie nowoczesnych technologii (np. cloud computingu czy e-learningu), a aplikacje przez powiększanie o kolejne moduły muszą zwiększać efektywność pracy. Raz wpisane dane powinny być dostępne w każdej kolejnej aplikacji. Jeśli szkoła posiada e-sekretariat, e-dziennik i e-świadectwa, to raz wpisane w jedną z nich nazwisko ucznia musi pojawiać się w pozostałych bez konieczności dublowania pracy.

Aplikacje w chmurze Nowoczesny dostawca oprogramowania wie, jak wykorzystywać rozwój technologii dla potrzeb swoich użytkowników. Zintegrowane systemy w chmurze (rys. 1. Zintegrowany System w chmurze Librus) pozwalają szkołom w pełni korzystać z dobrodziejstw, jakie daje Internet. Dziś nauczyciel nie wpisuje samodzielnie tematu do e-dziennika, tylko wybiera gotowy temat z Elektronicznej Biblioteki Rozkładów Materiałów. Nowoczesny wy-

chowawca nie wpisuje ocen w elektroniczne świadectwa, tylko jednym „kliknięciem myszki” eksportuje je z e-dziennika do modułu e-świadectwa. Do lamusa odchodzi też widok poprawianych ręcznie na czerwono klasówek - dziś sprawdziany z wiedzy przeprowadza się w pracowni komputerowej za pośrednictwem platform edukacyjnych, a wystawione oceny trafiają automatycznie do e-dziennika.

Przyjazne technologie Największą zaletą zintegrowanych systemów w chmurze, oprócz zwiększania efektywności pracy, jest relatywnie niski koszty funkcjonowania w porównaniu do utrzymywania własnych serwerów. Szacuje się, że koszt zakupu własnego serwera, zapewnienie jego bezawaryjnego działania oraz odpowiedniego nadzorowania przez specjalistę to kilkanaście tysięcy złotych rocznie (jeżeli chcemy zgodnie z prawem przechowywać na nim dane osobowe uczniów), a zakup usługi serwerowej dostarczanej przez profesjonalną firmę to wydatek rzędu od 60 do 500 zł rocznie. Nieocenioną zaletą jest również przeniesienie sporej części odpowiedzialności za bezpieczne przechowywanie danych osobowych na dostawcę oraz brak konieczności posiadania specjalistycznej wiedzy informatycznej w tym zakresie.

Rola nauczyciela w e-szkole Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii nauczyciel może nareszcie skoncentrować się na procesie edukacji, a nie dokumentacji. Technologie powinny bowiem wspierać wszelkie czynności administracyjne w naszej codziennej pracy, aby priorytetem był uczeń i jego edukacja, a nie wzorowo wypełniona dokumentacja. Internet mądrze wykorzystywany powinien być wsparciem dla nauczyciela w jego zadaniach, odciążając go z biurokracji, przybliżając do ucznia i jego rodzica. Wykorzystujmy zatem potencjał, jaki dają nam nowe technologie i zwracajmy uwagę na to, aby systemy stały się naszym sprzymierzeńcem w trudnych zadaniach, jakie są stawiane przed polską edukacją.

DOSTARCZAMY WIEDZY NA TEMAT ŻYCIA PRZEDSZKOLA I DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM



         



X P L B M P L [ T E F [ S Q

M B U S P x Q I D Z O M P [L T E F [ S Q MJ F J D Z [ D x OBV   P D J [ E P x S