10urarenkudeaketa

AMA LURRAREKIN BAT

EGINGO DUEN JENDARTEA

URAREN KUDEAKETA

75

Sarrera Uraren ziklo integralaren kudeaketak edateko uraren horniketa eta ur zikinen depurazioa barnebiltzen ditu: zikloa, uren biltze eta potabilizazioarekin hasten da; jarraian kontsumoarentzako banatzen da eta azkenik, ur zikinak bildu eta depuratzen dira ibaira ingurugiroarentzako kalterik eragin gabe bueltatuak izan daitezen.

Ur horniketa eta potabilizatzaileak • Eugiko urtegia eta Urtasuneko ur edangarrientzako tratamendurako estazioa • Artetako iturria eta Egiloreko ur Tratamendurako Estazioa • Mendilorriko biltegiak • Tiebaseko ur tratamendurako Estazioa • Iruñerriko mankomunitatearen horniketa estazioak ez direnak (MCP)

- Iru単erriko mankomunitatea: hornikuntza sarea Biztanleriaren azken horniketa, 1.420km dituen horniketa sare konplexu batetan dago oinarrituta. Gainera, horniketaren erregulazioa guztira 262.995 m3ko gaitasuna duten 106 deposituei esker egiten da. Garrantzitsuenak Mendilorrin daude kokaturik, 6.500m3ko gaitasuna duten bi biltegi daude, 13.000m3ko hiru, eta 16.000m3ko bat.

Ur zikinen araztatzaileak. Hornikuntza sarea (75 estazio EDAR) 1991.ean 91/27 zuzentarauak ebatzi zuen partaide ziren estatuei hiriko ur zikinen araztegiak eraikitzera behartzen zituela, denbora tarte ezberdinekin bat (1998, 2000, 2005).

EGINGO DUEN JENDARTEA

AMA LURRAREKIN BAT

PERTSONA

1991.ean, biztanleriaren %60a araztegi sistemaren batetara lotua zegoen. Planaren ondorioz, 2005ean zifra hau %92koa izatera pasa zen. Hiriko ur zikinen arazteak %150ko hazkundea eduki du 1996 eta 2005 bitartean.

Energia hidroelektrikoa Nafarroan Egun, 109 zentral hidroelektriko existitzen dira Foru Erkidegoan (36 ipar isurialdean eta 73 hegoaldekoan) 195MW instalatutako potentziarekin. Nafarroak energia berriztagarrien egundoko potentzialitatea du, horien artean hidroelektrikoa, energia berriztagarrien %15a suposatzen duena.

KULTURA

ASKATASUNA

76

Mendi eremu zabal baten existentziak, ur horniketa handiaz gain (eta horrenbestez erregulartasun handiko eta torrentzialitate handiko ibaiez gain), basoaren baliabide asko eskaintzen ditu. Euskarri hirukoitz honek urtegien eraikitzea errazten du, minizentralen bidezko ekoizpen hidroelektrikoa onartzen du eta egur baliabideetan oinarritutako industrializazio baten euskarria da.

Orokorrean, zentral txikiak dira (10MW baino gutxiagokoak), minihidraulikoen barne honenbestez. Existitzen diren 109 zentraletatik bakarrak, El Berbeleko zentralak, Pignatelli urtegian (Ebron) kokatutakoak 10MWko potentzia gainditzen du.

Zentraletan instalatutako potentzia, eta isurialdekako banaketa hurrengoa da:

ZENTRAL HIDROELEKTRIKOAK ARRO HIDROGRAFIKOARI LOTURIK Arroa

Zentral kopurua

Instalatutako potentzia Kw

Iparraldeko Arroa

36

31.347

Ebro ibaiaren Arroa

13

56.184

Aragoi ibaiaren Arroa

27

33.181

Arga ibaiaren Arroa

16

27.778

Ega ibaiaren Arroa

11

8.189

Osotara

103

156.679

Uraren kudeaketa

Energia berriztagarrien ekoizketa (MCP) Mankomunitateak baliabideen aprobetxamendu handiena egitearen interesa eremu energetikoan ere ezar­ tzen da. Horretarako entitateak uraren arazte eta horniketa prozesu ezberdinetatik energia lortzeko beharrezkoak diren azpiegiturak jarri ditu.

- Hidroelektrikoa Horniketaren kasuan, Artetako iturriaren gaindikineko uren, eta Eugiko urtegitik eratortzen den gaindikina, Arga ibaiaren horniketa eta erregulaziora bideratuta dagoena, Egilor, Eugi eta Urtasuneko zentraletan da turbinatua.

Urteko ekoizketaren taula (kWh) 2007

2008

2009

2010

2011

4.022.976

5.154.959

4.131.651

4.283.291

3.272.355

Urtasuneko Zentrala

953.000

1.049.400

917.230

867.220

904.230

Egillorreko Zentrala

13.308.320

17.803.699

15.156.940

15.954.413

11.644.905

Eugiko Zentrala

- Koeraketa energetikoa (EDAR Arazuri) Arazuriko EDARrean energiaren autohornikuntza handia lortzea posible da, %80 baino gehiago. Horretarako lohien digestio prozesuan hurrengo energia motetan eraldatzen den biogasa sortzen da: • Energia elektrikoa: motogeneredaoreen bitartez lortutakoa, instalazioa bera hornitzeko eta sarera exportatzeko erabiltzen da. • Energia mekanikoa: turbokonpresoreen bidez lorturikoa, arazketa prozesu biologikoan beharrezkoa den aireaz hornitzeko erabilia. • Energia termikoa: motoreen hozketa eta gasen eskapearen bidez lorturikoa, digestoreen beroketara eta beste aplikazioetara (berogailuetara, higienizaziora... ) bideratua.

Urteroko ekoizketaren taula (kWh) 2007

2008

2009

2010

2011

Energia elektrikoa

5.570.500

6.428.200

5.818.797

6.205.900

Energia mekanikoa

4.636.000

4.885.600

5.261.600

5.108.400

Energia kalorifikoa

9.557.499

9.946.468

9.683.259

10.541.352

77

CARACTERÍSTICAS GENERALES DE LA ESTACIÓN Situación: Arazuri (Cendea de Olza - Navarrra) Extensión: 40Has. Población atendida: 270.391 habitantes Población atendida equivalente: 550.000 - 600.000 habitantes Caudal medio: 1.200 - 1.300 l/s Características del agua a tratar y rendimiento de depuración ENTRADA

EGINGO DUEN JENDARTEA

AMA LURRAREKIN BAT

PERTSONA

SALIDA

%Rendimiento Depuración

Sólidos en suspensión (SS)

298 1

3

%95

Demanda Química de Oxígeno (DQO)

677 5

5

%92

Demanda Biológica de Oxígeno (DBO5)

334 1

9

Nitrógeno total (Nt)

43 7

Fósforo total

8

%94 %

1

84 %85

* Resultados medios año 2000

Egoera orokorra: aspektu sozioekonomikoak

KULTURA

ASKATASUNA

78

Egun, Nafarroako baliabide hidrikoak Nekazaritza, elikadura eta Ingurugiroaren Ministeritzak kudeatzen ditu, bere bi konfederazioaren bidez; Kantauriko Konfederazio Hidrografikoa eta Ebroko Konfederazio Hidrografikoaren bidez, alegia.

Europar Batasunak Uraren inguruan ebatzitako Zuzentarau Markuak, uraren inguruan dauden gastu guztiak zenbatzera derrigortzen du, eta hauek, tarifen bidez berreskuratzera.

Aurkezten den lanak, Nafarroarentzako uraren inguruan dauden ingurugiro kostuak eta aukerak, eta aipatu koste horiek tarifan barneratuz gero BPGan eta enpleguan izango lituzkeen inpaktuak kalkulatzen ditu.

Uraren inguruan egongo liratekeen gastuak hiru motakoak dira (Uraren Zuzentarau Markuaren arabera) – Urarekin zerikusia duten gastuak, kostu ekonomiko-finantzieroak dira (amortizazioak-berjartzeak, mantenimendua).

– Ingurugiro kostuak.

– Aukera baliabidearen kostuak.

Azken bi mota hauek, orain arte externalitateak bailiran hartutakoak uraren prezioan barneratzeko hartu behar dira kontutan, “kutsatzen duenak ordaintzen du” printzipioarekin bat etorri eta aukeren kostua suposatzen baitu. Urari loturiko ingurugiro kostua eta kostu soziala hiru motakoak dira: – Ur eskasiarekin loturiko kostua (Bolumena). Kostu hau 0,0327 €/m3koa dela estimatzen da.

– Uraren kostuarekin erlazionatutako kostua (kalitatea). Kostu hau, isurpenak ibaiaren erregimen naturalera eramatearena da. 0,023 € estimatzen da nekazaritzan zerbitzatutako m3ko eta 0,2681€ industria eta etxeetan zerbitzatutako m3ko.

– Uraren Arrisku biologikoarekin erlazionatutako kostuak. Nafarroako bataz bestekoan 0,0014 € balorea lortzen da nekazaritzan zerbitzatutako m3ko, eta 0,0026€ industrian eta etxeetan zerbitzatutako m3ko bakoitzeko.

Uraren kudeaketa COSTES DEL AGUA AGRICULTURA Coste Volumen (€/m3 servido)

0,0327 0

Coste Calidad (€/m servido)

0,0230

Coste Riesgo Biológico (€/m3 servido)

0,0014 0

3

URBANO ,0327 0,2681 ,0026

Total Costes Socio Ambientales (€/m servido)

0,0571 0

,3034

Total costes financieros (€/m3 servido)

0,180

1,184

Coste total del agua

0,237

1,487

Recuperación actual de costes

5,06%

69%

3

Existitzen diren externalitateen azterketak, edozein kasutan, Nafarroako ureztatzean zerbitzatutako egungo uraren prezioaren bataz bestekoaren kanona 0,0066€/m3 da, baliabidearen balore integraletik oso urrun dagoena (0,237€/m3)

RELACIÓN ENTRE EL INCREMENTO DEL PRECIO DEL AGUA Y LA PÉRDIDA DE MARGEN NETO DE LA AGRICULTURA Y LA RECAUDACIÓN EUR/m3

0,25

0,20

0,15

0,10 Pérdida de Margen Recaudación

79

0,05

0,00

Miles EUR

0

20.000

40.000

60.000

80.000 100.000 120.000

Datu nagusiak • Etxeen bataz besteko kontsumoa* (litroak/biz./egun) = 160 • Banaketan galdutako uraren % = 16,7 • Hornitutako ur bolumena (hm) 3 = 3.913 • Etxeei hornitutako ur bolumena (hm) 3 = 2.616

Ondorioak Baliabide honen kudeaketak defizit handia darama arrastaka egin diren neurrigabeko eta justifikaziorik gabeko azpiegiturak direla eta: Itoitz eta Nafarroako Kanala, hornitutako ur m3koan ikusi eta ekonomia publikoan daukan eraginean nabaritu daitekeen moduan. Subirautzarik ez edukitzea erronka handia da ura bezain garrantzitsua den baliabide bat ustiatzerako orduan. Bestalde, uraren kudeaketak enpleguaren garapenerako aukerak aurkezten ditu existitzen diren zentralen erreforma eta berrerabilpenaren bitartez. Izan ere, hauen elektrizitate ekoizpena handitu daiteke, modu honetan Nafarroaren autohornikuntza tasa asko igoaraziz.