AMA LURRAREKIN BAT
EGINGO DUEN JENDARTEA
URAREN KUDEAKETA
75
Sarrera Uraren ziklo integralaren kudeaketak edateko uraren horniketa eta ur zikinen depurazioa barnebiltzen ditu: zikloa, uren biltze eta potabilizazioarekin hasten da; jarraian kontsumoarentzako banatzen da eta azkenik, ur zikinak bildu eta depuratzen dira ibaira ingurugiroarentzako kalterik eragin gabe bueltatuak izan daitezen.
Ur horniketa eta potabilizatzaileak • Eugiko urtegia eta Urtasuneko ur edangarrientzako tratamendurako estazioa • Artetako iturria eta Egiloreko ur Tratamendurako Estazioa • Mendilorriko biltegiak • Tiebaseko ur tratamendurako Estazioa • Iruñerriko mankomunitatearen horniketa estazioak ez direnak (MCP)
- Iru単erriko mankomunitatea: hornikuntza sarea Biztanleriaren azken horniketa, 1.420km dituen horniketa sare konplexu batetan dago oinarrituta. Gainera, horniketaren erregulazioa guztira 262.995 m3ko gaitasuna duten 106 deposituei esker egiten da. Garrantzitsuenak Mendilorrin daude kokaturik, 6.500m3ko gaitasuna duten bi biltegi daude, 13.000m3ko hiru, eta 16.000m3ko bat.
Ur zikinen araztatzaileak. Hornikuntza sarea (75 estazio EDAR) 1991.ean 91/27 zuzentarauak ebatzi zuen partaide ziren estatuei hiriko ur zikinen araztegiak eraikitzera behartzen zituela, denbora tarte ezberdinekin bat (1998, 2000, 2005).
EGINGO DUEN JENDARTEA
AMA LURRAREKIN BAT
PERTSONA
1991.ean, biztanleriaren %60a araztegi sistemaren batetara lotua zegoen. Planaren ondorioz, 2005ean zifra hau %92koa izatera pasa zen. Hiriko ur zikinen arazteak %150ko hazkundea eduki du 1996 eta 2005 bitartean.
Energia hidroelektrikoa Nafarroan Egun, 109 zentral hidroelektriko existitzen dira Foru Erkidegoan (36 ipar isurialdean eta 73 hegoaldekoan) 195MW instalatutako potentziarekin. Nafarroak energia berriztagarrien egundoko potentzialitatea du, horien artean hidroelektrikoa, energia berriztagarrien %15a suposatzen duena.
KULTURA
ASKATASUNA
76
Mendi eremu zabal baten existentziak, ur horniketa handiaz gain (eta horrenbestez erregulartasun handiko eta torrentzialitate handiko ibaiez gain), basoaren baliabide asko eskaintzen ditu. Euskarri hirukoitz honek urtegien eraikitzea errazten du, minizentralen bidezko ekoizpen hidroelektrikoa onartzen du eta egur baliabideetan oinarritutako industrializazio baten euskarria da. Orokorrean, zentral txikiak dira (10MW baino gutxiagokoak), minihidraulikoen barne honenbestez. Existitzen diren 109 zentraletatik bakarrak, El Berbeleko zentralak, Pignatelli urtegian (Ebron) kokatutakoak 10MWko potentzia gainditzen du.
Zentraletan instalatutako potentzia, eta isurialdekako banaketa hurrengoa da:
ZENTRAL HIDROELEKTRIKOAK ARRO HIDROGRAFIKOARI LOTURIK Arroa
Zentral kopurua
Instalatutako potentzia Kw
Iparraldeko Arroa
36
31.347
Ebro ibaiaren Arroa
13
56.184
Aragoi ibaiaren Arroa
27
33.181
Arga ibaiaren Arroa
16
27.778
Ega ibaiaren Arroa
11
8.189
Osotara
103
156.679
Uraren kudeaketa
Energia berriztagarrien ekoizketa (MCP) Mankomunitateak baliabideen aprobetxamendu handiena egitearen interesa eremu energetikoan ere ezar tzen da. Horretarako entitateak uraren arazte eta horniketa prozesu ezberdinetatik energia lortzeko beharrezkoak diren azpiegiturak jarri ditu.
- Hidroelektrikoa Horniketaren kasuan, Artetako iturriaren gaindikineko uren, eta Eugiko urtegitik eratortzen den gaindikina, Arga ibaiaren horniketa eta erregulaziora bideratuta dagoena, Egilor, Eugi eta Urtasuneko zentraletan da turbinatua. Urteko ekoizketaren taula (kWh) 2007
2008
2009
2010
2011
4.022.976
5.154.959
4.131.651
4.283.291
3.272.355
Urtasuneko Zentrala
953.000
1.049.400
917.230
867.220
904.230
Egillorreko Zentrala
13.308.320
17.803.699
15.156.940
15.954.413
11.644.905
Eugiko Zentrala
- Koeraketa energetikoa (EDAR Arazuri) Arazuriko EDARrean energiaren autohornikuntza handia lortzea posible da, %80 baino gehiago. Horretarako lohien digestio prozesuan hurrengo energia motetan eraldatzen den biogasa sortzen da: • Energia elektrikoa: motogeneredaoreen bitartez lortutakoa, instalazioa bera hornitzeko eta sarera exportatzeko erabiltzen da. • Energia mekanikoa: turbokonpresoreen bidez lorturikoa, arazketa prozesu biologikoan beharrezkoa den aireaz hornitzeko erabilia. • Energia termikoa: motoreen hozketa eta gasen eskapearen bidez lorturikoa, digestoreen beroketara eta beste aplikazioetara (berogailuetara, higienizaziora... ) bideratua.
Urteroko ekoizketaren taula (kWh) 2007
2008
2009
2010
2011
Energia elektrikoa
5.570.500
6.428.200
5.818.797
6.205.900
Energia mekanikoa
4.636.000
4.885.600
5.261.600
5.108.400
Energia kalorifikoa
9.557.499
9.946.468
9.683.259
10.541.352
77
CARACTERÍSTICAS GENERALES DE LA ESTACIÓN Situación: Arazuri (Cendea de Olza - Navarrra) Extensión: 40Has. Población atendida: 270.391 habitantes Población atendida equivalente: 550.000 - 600.000 habitantes Caudal medio: 1.200 - 1.300 l/s Características del agua a tratar y rendimiento de depuración ENTRADA
EGINGO DUEN JENDARTEA
AMA LURRAREKIN BAT
PERTSONA
SALIDA
%Rendimiento Depuración
Sólidos en suspensión (SS)
298 1
3
%95
Demanda Química de Oxígeno (DQO)
677 5
5
%92
Demanda Biológica de Oxígeno (DBO5)
334 1
9
Nitrógeno total (Nt)
43 7
Fósforo total
8
%94 %
1
84 %85
* Resultados medios año 2000
Egoera orokorra: aspektu sozioekonomikoak
KULTURA
ASKATASUNA
78
Egun, Nafarroako baliabide hidrikoak Nekazaritza, elikadura eta Ingurugiroaren Ministeritzak kudeatzen ditu, bere bi konfederazioaren bidez; Kantauriko Konfederazio Hidrografikoa eta Ebroko Konfederazio Hidrografikoaren bidez, alegia. Europar Batasunak Uraren inguruan ebatzitako Zuzentarau Markuak, uraren inguruan dauden gastu guztiak zenbatzera derrigortzen du, eta hauek, tarifen bidez berreskuratzera. Aurkezten den lanak, Nafarroarentzako uraren inguruan dauden ingurugiro kostuak eta aukerak, eta aipatu koste horiek tarifan barneratuz gero BPGan eta enpleguan izango lituzkeen inpaktuak kalkulatzen ditu. Uraren inguruan egongo liratekeen gastuak hiru motakoak dira (Uraren Zuzentarau Markuaren arabera) – Urarekin zerikusia duten gastuak, kostu ekonomiko-finantzieroak dira (amortizazioak-berjartzeak, mantenimendua). – Ingurugiro kostuak. – Aukera baliabidearen kostuak. Azken bi mota hauek, orain arte externalitateak bailiran hartutakoak uraren prezioan barneratzeko hartu behar dira kontutan, “kutsatzen duenak ordaintzen du” printzipioarekin bat etorri eta aukeren kostua suposatzen baitu. Urari loturiko ingurugiro kostua eta kostu soziala hiru motakoak dira: – Ur eskasiarekin loturiko kostua (Bolumena). Kostu hau 0,0327 €/m3koa dela estimatzen da. – Uraren kostuarekin erlazionatutako kostua (kalitatea). Kostu hau, isurpenak ibaiaren erregimen naturalera eramatearena da. 0,023 € estimatzen da nekazaritzan zerbitzatutako m3ko eta 0,2681€ industria eta etxeetan zerbitzatutako m3ko. – Uraren Arrisku biologikoarekin erlazionatutako kostuak. Nafarroako bataz bestekoan 0,0014 € balorea lortzen da nekazaritzan zerbitzatutako m3ko, eta 0,0026€ industrian eta etxeetan zerbitzatutako m3ko bakoitzeko.
Uraren kudeaketa COSTES DEL AGUA AGRICULTURA Coste Volumen (€/m3 servido)
0,0327 0
Coste Calidad (€/m servido)
0,0230
Coste Riesgo Biológico (€/m3 servido)
0,0014 0
3
URBANO ,0327 0,2681 ,0026
Total Costes Socio Ambientales (€/m servido)
0,0571 0
,3034
Total costes financieros (€/m3 servido)
0,180
1,184
Coste total del agua
0,237
1,487
Recuperación actual de costes
5,06%
69%
3
Existitzen diren externalitateen azterketak, edozein kasutan, Nafarroako ureztatzean zerbitzatutako egungo uraren prezioaren bataz bestekoaren kanona 0,0066€/m3 da, baliabidearen balore integraletik oso urrun dagoena (0,237€/m3)
RELACIÓN ENTRE EL INCREMENTO DEL PRECIO DEL AGUA Y LA PÉRDIDA DE MARGEN NETO DE LA AGRICULTURA Y LA RECAUDACIÓN EUR/m3
0,25
0,20
0,15
0,10 Pérdida de Margen Recaudación
79
0,05
0,00
Miles EUR
0
20.000
40.000
60.000
80.000 100.000 120.000
Datu nagusiak • Etxeen bataz besteko kontsumoa* (litroak/biz./egun) = 160 • Banaketan galdutako uraren % = 16,7 • Hornitutako ur bolumena (hm) 3 = 3.913 • Etxeei hornitutako ur bolumena (hm) 3 = 2.616
Ondorioak Baliabide honen kudeaketak defizit handia darama arrastaka egin diren neurrigabeko eta justifikaziorik gabeko azpiegiturak direla eta: Itoitz eta Nafarroako Kanala, hornitutako ur m3koan ikusi eta ekonomia publikoan daukan eraginean nabaritu daitekeen moduan. Subirautzarik ez edukitzea erronka handia da ura bezain garrantzitsua den baliabide bat ustiatzerako orduan. Bestalde, uraren kudeaketak enpleguaren garapenerako aukerak aurkezten ditu existitzen diren zentralen erreforma eta berrerabilpenaren bitartez. Izan ere, hauen elektrizitate ekoizpena handitu daiteke, modu honetan Nafarroaren autohornikuntza tasa asko igoaraziz.