J S J USTI Z I ASOZ I ALA HAUTESKUNDEPROGRAMA2012
GI ZARTEPOLI TI KA
AB HA EO
JS
Gizarte Politika
Justizia Soziala
ING IND EB HN HKK OS JS Justizia Soziala
KH KH
159
Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsala aldarrikatu zenetik, bere izpirituaren aurka doazen eskubideen arteko bereizketa artifizialak ezartzeko saiakerak egin dira, eta zenbait kategoria, banaketa edo “belaunaldi” bereizi dira. Hala, lehendabizi, eskubide zibilak eta politikoak bermatu behar zirela justifikatu nahi zen, eta ondoren, “bigarren belaunaldikoak” deitzen direnak, berdintasunarekin zerikusia duten eskubide sozialak eta ekonomikoak. Giza eskubideak, zibilak eta politikoak (bizitza eskubidea, adierazpen askatasunerako eskubidea, norbere gorputzari buruzko erabakiak hartzeko eskubidea, esaterako), eskubide ekonomikoak, sozialak eta kultura-alorrekoak (lanerako eskubidea eta gizarte segurantzarako eskubidea), bai eta eskubide kolektiboak ere (garapenerako eskubidea eta erabakiak aske hartzeko eskubidea) unibertsalak eta besterenezinak izateaz gain, bereizi ezinak dira, elkarren artean lotura eta elkarren mendekoak direlako. Hau da, bat hobetuz gero, gainerakoak hobetzea dakar. Eskubide bat urratuz gero, gainerakoetan eragina izango du. Giza Eskubideez aritzen garenean, sarri ez dira kontuan hartzen gizarte-eskubideak, nahiz jatorrizko deklarazioan jasotzen diren. Eta ez dira kontuan hartzen, batzutan, kanpoko eragileen ekintzengatik –merkatuena–, eta beste batzutan, administrazioek alde batera uzten dituztelako, ez baitute haien oinarrizko babesa bermatzen. Gaur egun, atal honi dagokionez, Eusko Jaurlaritzak eta Legebiltzarrak gizarte-zerbitzuak erregulatzen eta planifikatzen dihardute, bai eta gutxieneko errenten berme-politikak ezartzen ere.
Gizarte Zerbitzuak
Sektore publiko sendo baten alde egiten dugu –zerga-sistema progresibo baten bidez finantziatuta–, pentsioak, osasuna eta hezkuntza ziurtatzeaz gain, zerbitzu hauek bermatu eta emango dituena: pertsonen zaintzarekin zerikusia
Gizarte politika
duten zerbitzuak, haurtzaroarekin zerikusia dutenak (jangela publikoak, haureskolak…), adineko pertsonekin zerikusia dutenak (etxez etxeko laguntza-zerbitzua, egoitzak, eguneko zentroak) eta mendekotasun-arazoekin zerikusia duten gainerako zerbitzu guztiak.
JS Justizia Soziala
Pertsonentzako zerbitzuetan inbertitzea oinarrizkoa da lanpostuak sortzeko eta zaintzaileek soldatapeko enplegu bat lor dezaten laguntzeko. Halaber, ekonomia-eredua aldatzeko ere lagungarria izango da. Hau da, norberarentzako denbora eta bizitza zaintzea lehen lerroan egongo dira ekonomia-eredu berrian, eta ez gure munduaren etorkizuna arriskuan jartzen ari diren produkzio-kontsumismoa. 1. Gizarte-zerbitzuak ziurtatzea eta garatzea, eskubide subjektibo ezin hobea baita, eta hortaz, administrazioen betebeharra. 2. Euskal Gizarte Zerbitzu Sistema publikoa eta batua sortzea Euskal Autonomia Erkidego osoarentzat. 3. Finantza-alorra behar beste egokitzea, 2016. urterako Euskal Gizarte Zerbitzuen Sistema herritar guzti-guztiei ziurtatze aldera behar diren baliabide guztiak izateko, Gizarte Zerbitzuen Legeak ezarritakoari jarraiki. 4. Gizarte Zerbitzuetan “baterako ordainketa-berrordainketa” mailakako murrizketa. Lehenik eta behin, mendekotasun-arazoetarako laguntzak doakoak izateko aukerak aztertzea. Gutxieneko salbuetsiaren zenbatekoa igoko dugu. 5. Gizarte Zerbitzuen Legea aldatzea, zerbitzuen prestazioan enpresa pribatuek eragin gutxiago eta parte-hartze txikiagoa izan dezaten. 6. Pertsonak zaintzen lan egiten dutenek soldata duinak jaso ditzaten ziurtatzea, langileen gizarte-eskubideak aitortuta eta baztertu izan den gizartesektorea ikusaraztea. 7. Mendekotasun-arazoetan laguntzeko euskal sistema bat sortzea, premisa hauek izango dituena: · Zaintza-eskubidea herritar guztientzat. · Zaintza-lana aitortzea. · Mendekotasunaren kontzeptua zabaltzea. · Zerbitzuei lehentasuna ematea, prestazio ekonomikoen aldean. · Gizonezkoen erantzukidetasuna, zaintza-zereginetan. · Haur-eskolak, jangela publikoak eta eguneko zentroak sustatzea. · Emakume zaintzailearen rola ez sustatzea. · Zaintzaileentzat zaintza-programak eta zerbitzuak garatzea. 8. Gizarte Zerbitzuen Plan Estrategikoa eta Euskal Autonomia Erkidegoko Gizarte Zerbitzuen Mapa lotesleak izango dira bakoitzari dagozkion administrazio-alorrentzat. 9. Gizarte Zerbitzuen Legea osorik gara dadin lortzea.
160
AB HA EO ING IND
10. Bereziki ingurukoen zaintzari erreparatzen diogu, eta batez ere, Etxez etxeko Laguntza Zerbitzuari: horregatik guztiagatik, zerbitzu gehiago eskainiko ditugu eta pixkanaka erabiltzaileen ekarpena murriztuko dugu; laguntza integrala eskainiko dugu eta zerbitzua zuzenean kudeatu ahal izateko neurriak ezarriko ditugu. 11. Zenbait zerbitzu erregulatzea helburu duten dekretuak aldatzea eta beste batzuk onartzea, langileen ikuspegia eta erabiltzaileena zein haien senideena kontuan izanik. 12. Pobreziari eta Gizarte Desberdintasunei buruzko Inkesta maizago egitea. 13. Zaintzaren alorreko kualifikazio profesionalak erregulatzea.
EB HN HKK OS JS Justizia Soziala
KH KH
161
14. Hiritartasun Oinarrizko Errentari buruzko proposamen bat egite aldera, gizarte-eztabaida eta eztabaida politikoa abian jartzea. 15. Bien bitartean eta ahalik eta lasterren, Diru-sarrerak Bermatzeko Legea aldatzea, orain urratzen diren eskubideak berreskuratzeko, irizpide hauek oinarri hartuta: · Urtebeteko errolda-epea berrezartzea. · Baldintza gutxiago. · Zenbatekoa lanbide arteko gutxieneko soldata bezainbestekora handitzea; lehen esan dugunez, pobrezia-mailatik gora ezarriko dena. · Pentsioen osagarriaren zenbatekoa handitzea, pobrezia-mailatzat ezarrita dagoena osatu arte, eta osagarri hori jasotzeko irizpide malguagoak jartzea. · Bizikidetzako unitate kideen kopuruaren arabera ezarrita dauden tarteen kopurua handitzea. · Lan-pizgarriak aplikatzeko gehieneko denbora-tartea handitzea. Jaso ahal izateko adinari dagokienez, urte gutxiagorekin jasotzea. · Sistema herritar guztientzat izan dadin neurriak ezartzea, eta Gizarte Larrialdiko Laguntzak jasotzeko denbora-mugak kentzea. 16. Euskadiko erakundeen subiranotasuna aldarrikatzea, Gizarte Segurantzako prestazioei dagokienez.
Gizarte politika
JS Justizia Soziala
162