Bizkaiko behar sozialei, aurrekontu sozialak
Aurrekontuak urteko erabaki
politiko garrantzitsuenetakoa Aurten, are garrantzi handiagoa dute aurrekontuek. Bizi dugun gizarte egoera latza kontuan hartuta, bizkaitarron baliabide ekonomikoak nola erabili erabakitzea ez da edonolako kontua. Desjabetzak, lanpostuen suntsiketa, kaleratzeak eta gizartearen gehiengoaren pobretzea ari gara bizitzen. Oro har, gizarte eskubideen kontrako erasoa da pairatzen ari garena. Lanerako eskubidea, etxebizitza eskubidea, hezkuntza jasotzekoa eta osasun arreta izatekoa geroz eta jende gehiagori ukatzen dio Bizkaian dugun ereduak. Behar sozialak geroz eta handiagoak dira eta gizarte babesa geroz eta ahulagoa. Beraz, behar sozialen aurrean, babes soziala behar dugula aldarrikatzen dugu EH Bildutik.
PNVk, ordea, kontrako bidearen alde egin du apustu. Aurreko urtean egin zuen moduan aurrekontuak aurrera ateratzeko PPrekin iritsi da akordiora, alderdi zinez nabarmendua murrizketa sozialen alorrean. Eskubide sozialak defendatzearen alde eta eredu ekonomikoaren aldaketa baten alde egin beharrean, Bilbao jaunak nahiago izan du eredu neoliberalean sakondu, bazterke-
ta, injustizia, desberdintasun eta pobrezia gehiago ekarriko dituena. Dena den, hori ez da kontu berria, PNVk Bizkaian txertatu eta garatu duen ereduak ekarri gaitu hona.
Aurrekontuek ez die behar sozialei erantzuten
Bizkaikoa da EAEn Gizarte Ekintzara esfortzu gutxien bideratuko duen herrialdea: kudeaketa propioko aurrekontuaren %38,7a, alegia. Araban, PPk %42a bideratuko du arlo horretara eta Gipuzkoan, Bilduk %48a. Gainera, Bizkaikoa da eredurik murriztaileena gizarte laguntzei dagokienean.
Bizkaiko Aldundiak ez du inolako interesik agertu bizkaitarrek bizi duten babes sozial urriko egoeraren aurrean neurriak hartzeko. Justu kontrakoa egin duela esan genezake. Aurreko Eusko Jaurlaritzak Gutxieneko Diru Sarrerak Bermatzeko Errenta eskuratzeko baldintzak gogortu zituen (erroldatuta 5 urte egotearen beharra, etxe berean errenta bakarra jasotzeko aukera,...). Horren ondorioz, zailtasun gehiago daude Gutxieneko Errenta jasotzeko eta Bizkaiko Foru Aldundiak kudeatzen dituen Gizarteratzeko Laguntza bereziak (Gutxieneko Errenta jasotzeko aukera ez dutenei zuzenduta) jasotzeko baldintzak ere gogortu zituen (leundu beharrean,
2
Gipuzkoan egin zen moduan). Ondorioa: Bizkaian, 1.500 familiak ez dute inolako
1.500 familia inolako laguntzarik gabe. Bazterketa sozialaren kontrako politikarik ez dago eta Gizarteratzeko laguntzak 2010ean zirenen erdia izango dira (2 milioi euro baino gutxiago).
gizarte-laguntzarik jasoko. Menpekotasuna duten bizkaitarrei begirako gizarte-politiketan murrizketak ezarri ditu Bizkaiko Foru Aldundiak. Izan ere, diputatu nagusia den Jose Luis Bilbao jaunaren gobernuak Madriletik datozen murrizketen aurrean hartu duen erabaki bakarra murrizketak aplikatzea izan da. Esaterako, Madrilek ez du laguntza eskainiko lehenengo graduko menpekotasuna duten pertsonentzako eta Aldundiak, bere esku dagoen arren, ez du laguntzarik eskaintzeko asmorik agertu. Azkenean PP bera izan da (Madrilen laguntzak ezabatu dituen alderdi berbera) PNVri laguntza osagarriak jartzera behartu duena. Baina ez
Euskal Herria BILDU BIZKAIA
guztiei, menpekotasun arina dutenak (40 puntu baino gutxiagokoek) ez dute prestaziorik jasotzeko aukerarik izango.
Bizkaiko Foru Aldundiak gizarte-zerbitzu publikoen inbertitu ordez, pribatizazioaren aldeko apustuari sakontzen jarraitzen du. Gizarte-zerbitzu pribatuak kontratatzeko 10 milioi euro gehiago bideratuko diren bitartean, gizarte-zerbitzu publikoetarako 2,5 milioi
gutxiago erabiliko ditu Garapen lankidetzara bideratuko den diru kopurua erdira murriztu da (nazioarteko %0,7tik urrun, %0,43an geratuko da). Bestalde, genero indarkeriari aurre egiteko ezinbestekoak diren berdintasun politiketarako partidak aurten %17 egingo du behera.
EH Bildutik Gizarte Ekintzan pisuzko inbertsioa egitea proposatzen dugu. Gizarte beharrei erantzuteaz gain, lanpostuak sortzeko aukera izango genuke eta kalitatezko zerbitzua bermatuko litzake. Horrez gain, azpimarratu nahi dugu Bizkaiko Aldundiak hainbat neurri dituela bere esku Madriletik inposatzen diren murrizketen ondorioak leuntzeko. Lan erreformaren aurrean, tokiko hitzarmenak betetzea eskatu dezake eskaintzen dituen kontratazio guztietan. Bestalde, Bilbao jaunak aukera du Madrilek ezabatu dituen laguntzak osatzeko. Laguntza pertsonalerako prestazioak Bizkaia: 50.000 euro Araba: 450.000 euro Gipuzkoa: 9.300.000 euro Etxegabetzeen drama ere nabarmen apaltzea posible litzake, baldin eta PNVk Kutxabanken duen kontrola helburu horren norabidean erabili eta etxegabetzeak geldiaraziko balitu.
3
Euskal Herria BILDU BIZKAIA
Aurrekontuek ez die behar sozialei erantzuten
biliko da bakarrik. Hau da, enplegu sustapenerako programak beste (14 milioi). Enpresak sustatzeko, berriz, aurrekontuen %0,7 bideratuko da eta eskualdeetako ekoBizkaiko Aldundiaren politikak ez dira gai nomia sustatzeko %0,007 (hau da, 100.000 ekonomiari bultzada emateko. Ekonomia euro besterik ez). Autonomoentzako laguntSuspertzeko sailari 72 milioi euro besterik zak, gazteentzako enplegurako partidak eta ez zaio eskainiko. Sailaren baliabideen sei- enpresa mintegientzako diru kopuruak rena (12 milioi euro) BEC finantzatzeko era- behera egin dute. EH Bildutik eskualdeetako garapen sozioekonomikorako plan integralak behar direla uste dugu eta horretarako dinamika parte hartzaileak martxan jartzearen aldekoak gara. Erakunde, sindikatu, enpresa, eragile sozial eta tokiko aktoreekin eskualderako plan oso bat zehaztu eta bultzatzea da eskualdeetako suspertzea bultzatzeko bidea.
Lanpostuen suntsiketari aurre egiteko Aldundiak bere esku baditu zenbait neurri. Adibidez, foru gobernuak kontratatzen dituen enpresei klausula sozialak eskatzeko proposatzen dugu. Hartara, Aldundiaren kontratazioetan lurraldeko lan hitzarmenak betearazi ahalko lirateke.
PNV ereduak geroz eta gehiago zorpetzen gaitu
Bizkaiko Foru Aldundiak diru kopuru neurrigabeak inbertitu ditu azpiegitura erraldoi eta defizitarioen proiektuetan. Zenbaiten negoziorako sekulako pagotxa izan dira proiektu
Supersurrek sortutako zorra 1.000.000.000 euro
Artxandako tunelen erreskatea 72.000.000 euro BECeko galerak 244.000.000 euro
horiek: bankuentzako, enpresa eraikitzaileentzako eta espekulatzaileentzako. Aldiz, ez diete herritarren lehentasunezko beharrei erantzuten eta bizkaitar guztiak zorpetu gaitu. 2013an bakarrik 206 milioi euroko zor berria dago aurreikusia eta litekeena da zenbaki hori
gerora handitzea. Bizkaiko Foru Aldundiaren zor metatua 1,150 milioi eurokoa da. Hau da, kudeaketa propioko aurrekontuen %80a. Aldundia, baina, Merkataritza Foru Sozietateen zorraren erantzule ere bada eta beraz, beste 1.000 euroko zorra du bere gain. Guztira, 2.200 milioi eurotik gora, kudeaketa propioko aurrekontuaren %160a. Aldundiak datozen 20etarako hipotekatu ditu Bizkaiko kontuak. Interbiak 157 milioi € Azpiegiturak 70 milioi € Lantik 54 milioi € (22 milioi € informatika programetarako) Garbiker 40 milioi € Nekazaritza 45 milioi € Kultura 24 milioi € Euskara 6 milioi €
Egoera honen aurrean, Aldundiak ez du azpiegitura defizitarioentzako planik eta ez du bizkaitar guztion lepogainean jarri duen zor horri erantzuteko neurririk zehaztu.
Merkataritza Foru Sozietateek xurgatzen dute,
4
hain zuzen, aurrekontuaren %25a (358 milioi euro).
Aberatsenek diru gutxiago
Aurrekontuak osatzerakoan dirua nora bideratzen den garrantzitsua da, noski. Baina diru hori nondik jasotzen den ere erreparatu beharreko gaia da.
Euskal Herria BILDU BIZKAIA
Iruzur fiskalari ezarritako zigorren bidez bildutakoaren hazkundea 2011-2012 artean Bizkaia: % 6,2 gora Araba: %7 gora Gipuzkoa: % 79,8 gora
Argi dago zama fiskalik handiena, modu nabarmenean, soldatapeko langileengan dagoela. Kontuan izan behar da, ordea, solEH Bildutik zerga sistemaren erreforma data guztiak ez direla kopuru berekoak eta sakona proposatzen dugu, eredu progresibo Pertsona Fisikoen Gaineko Zergaren egitusolidario eta justuagoa lortzeko. Iruzur fiskara Bizkaian ez da batere justua. Egungo lari aurre egiteko neurriak ere beharrezkoak sistema fiskala ez da progresiboa eta errendira gizarte inbertsiorako baliabide gehiago ta altuenetan ordaindu beharreko ehunekolortzeko. Era berean, Ondarearen Gaineko ak behera egiten du grafikoak adierazten zergaren bidez sektore aberatsenei presio duen moduan fiskala handitzea beharrezko ikusten dugu, Horrez gain, Bizkaiko Aldundiak ez du iruzur fiskalaren kontrako konpromisorik eta ez ditu beharrezko neurriak hartu. Elusio fiskalerako bideak zabalik mantentzen dira oraindik eta EH Bildutik neurri zehatzak proposatu diren arren, ez ditu aldaketak gauzatu nahi izan.
aberastasuna birbanatzeko balioko baitu.
Euskal Herria BILDU BIZKAIA
Udalentzako baliabide eskasak
Udalak dira erakundeen artean herritarrengandik gertuen daudenak, kontrolatzeko errazenak direnak eta oinarrizko hainbat zerbitzu eskaintzen dituztenak. Aldiz, jasoko duten diru kopuruak behera egingo du 2013ko aurrekontuetan. Zehazki, %6,3 egingo du behera Udalkutxa funtsetik jasoko duten kopuruak eta Gizartekutxatik % 9 gutxiago eskuratuko dute. Gainera, hainbat dira Bizkaian zor itogarria duten herriak. Ez krisiaren ondorioz, aurreko legegintzaldietan hartu diren erabaki arduragabeen ondorioz baizik. Egoera horren sorreran erantzukizun zuzena du Bizkaiko Aldundiak, onartezinak ziren zorpetze operazioei aurrera egiteko baimena eman zielako.
Hori gutxi ez eta finantza egoera larrian dauden
Ingurumena
IAurrekontu osoak kontuan hartuta, kupoari bideratuko zaiona da gehien hazi den alorretako bat (%81 gehiago). Guztira, 400 milioi euro baino gehiago ordainduko ditu Bizkaiak krisia eragin duten bankuen zorra ordaintzeko, Errege Etxearen luxuak ordaintzeko eta indar armatu errepresiboak finantzatzeko, besteak beste. Beraz, bizkaitar bakoitzak 353 euro jarriko ditu bere poltsikotik .
Garraio publikoa bultzatzeko ezinbestekoa da Barik txartela egiazko “txartel bakarra� bihurtzea. Hau da, prezio justuagoak, garraio aldaketarengatik garestitzeak ezabatuko dituena eta maiztasun handieneko erabiltzaileentzako deskontuak izango dituena.
5
udalei eskaintzen dien aukera bakarra beste kreditu bat eskatzea da. Irtenbidea baino, epe motzerako ilusioa da Aldundiak luzatzen duena, kreditu berri batek zuloa handitzea besterik ez baitu lortuko. . EH Bildutik udalen egoera larriari aurre egiteko proposamen zehatza plazaratu dugu: Aldundiak herriei dirua aurreratu diezaiela, ezustekoetarako gordetzen den diru funtsetik. Hartara, zorrari aurre egiteko baliabide nahikoak izango dituzte eta ez diete bankuei interesik ordaindu beharko. Horren ordez, Udalkutxatik urtero jasotzen duten kopuruaren %10a itzuliko diote Aldundiari eta udal zerbitzuak mantentzeko aukera izango dute, baita beharrezkoak diren inbertsioak egiteko ere..
Euskara
Murrizketa bortitzenetakoa jasan duen alorra da euskararena. Euskararen esparrura bideratuko den diru partidak (6 milioi euro) %18 egin du behera. Euskararen sustapenak ere ez du bultzadarik jasoko eta diru kopurua %20 jaitsiko da.
Kultura
PNVk kultur eredu jakina bultzatzen duela argi gertatzen da aurrekontuetan. Kulturarako bideratuko diren 24 milioietatik, 10 milioi Bilboko Orkestra Sinfonikora eta Guggenheimera joango baitira. Herri kulturaren sortzaile eta ekimenak bigarren mailan geldituko dira beste behin.
Espainiari dirutza inposizioaren truke . Aurrekontu osoak kontuan hartuta, kupoari bideratuko zaiona da gehien hazi den alorreta-
6 ko bat (%81 gehiago). Guztira, 400 milioi euro baino gehiago ordainduko ditu Bizkaiak krisia eragin duten bankuen zorra ordaintzeko, Errege Etxearen luxuak ordaintzeko eta indar armatu errepresiboak finantzatzeko, besteak beste. Beraz, bizkaitar bakoitzak 353 euro jarriko ditu bere poltsikotik
Euskal Herria BILDU BIZKAIA Subiranotasunaren bidean aurrera egitea beharrezko zaigu herri gisa irauteko baina baita gure politika ekonomiko propioak garatzeko ere, gizarte eredu justu eta solidarioagoa lortzeko bidean.