barcelona, mpouki mpampalou

Γ I A T

O

T O Π

Δ H M O Σ I O A

P

A

Δ

E

I

Y Π A I Θ P I O Γ

M

A

ΜΠΟΤΚΗ ΜΠΑΜΠΑΛΟΤ – ΝΟΤΚΑΚΗ

T

H

Σ

X Ω P O B

A

P

T H Σ K

E

Π O Λ H Σ Λ

Ω

N

H

Σ

ΑΘΗΝΑ - ΓΔΚΔΜΒΡΙΟ΢ 2003

ΓIA TO ΓHMO΢IO YΠAIΘPIO XΩPO TH΢ ΠOΛH΢

TO ΠAPAΓEIΓMA TH΢ BAPKEΛΩNH΢

ΠEPIEXOMENA

•

Πνυθμβμξ

3

•

Eζζαβςβή

5-7

•

Η ζηναηδβζηή ηδξ επζπείνδζδξ ηςκ ακαπθάζεςκ

8-10

• Plaça Reial

35-36

• Plaça de la Mercé

37-38

• Plaça de Sol • Plaça de l'Estacio de Sants ή dels Països Catalans

A.

B.

Ο δδιυζζμξ οπαίενζμξ πχνμξ

• Santa Caterina, Sant Pere, Santa Maria ηαζ La Ribera

40-44 45

• Plaça Valls-Sistachs

46-47

Σα πάνηα ηαζ μζ ηήπμζ

48-49

Ο δνυιμξ

12-13

• Tμ Plan Cerda

14-16

• Ramplas

17-19

• Tμ Πάνημ Güell

50-53

• Oζ δνυιμζ ημο Plan Cerda

20-21

• To Πάνημ Clot

54-55

• Via Julia

22-24

• Oζ ηήπμζ ηδξ Vil-la Cecilia

56-57

• Σμ πάνημ Estacio del Nord

58-59

• Rampla ζοκμζηίαξ Clot

Γ.

11

39

Γ.

25

• Salon de Colon ηαζ Mμll de la Fusta

26-29

• Ο Βμηακζηυξ ηήπμξ

60-62

• Eπειαάζεζξ ζε δνυιμοξ ηδξ παθζάξ πυθδξ

30-31

• Σμ πάνημ Diagonal Mar

63-66

Οζ πθαηείεξ

32-33

•

Δπίθμβμξ

34

•

Παναπμιπέξ

• Plaa del Rei

67 68-73

2

Π P O Λ O Γ O ΢ Tμ εκδζαθένμκ ιμο βζα ηζξ επειαάζεζξ ζηδ Bανηεθχκδ βεκκήεδηε ιέζ'απυ

ακαηαθφρς

απυ

ημκηά

αοηυκ

ημκ

ηυπμ,

υπμο

δ

ανπζηεηημκζηή

απμθαιαάκεζ ηζξ ηαθφηενεξ ζηζβιέξ ηδξ.

ηδκ πανμοζίαζδ ημο Oriol Bohigas ημ 1984, υηακ ήνεε ζηδκ Aεήκα βζα κα

Aοηυ πμο πναβιαηζηά ιε εκηοπςζίαζε είκαζ μ ηνυπμξ πμο πεζνίγμκηαζ ημκ

ζοιιεηάζπεζ ζημ ζοκέδνζμ βζα ηα 50 πνυκζα ηδξ Xάνηαξ ηδξ Aεήκαξ. Ήνεε

οπαίενζμ πχνμ. ΢ε ιζα ιεζμβεζαηή πυθδ, υπμο ημ ηθίια ζμο επζηνέπεζ κα

κα ηαηαεέζεζ ηδ δζηή ημο έκζηαζδ ζ'αοηήκ, ιζα έκζηαζδ πμο δεκ είπε ιυκμ

απμθαιαάκεζξ ηζξ πανέξ ηδξ οπαίενζαξ γςήξ - βζαηί δεκ είκαζ ιυκμ ζηδκ

εεςνδηζηυ παναηηήνα, αθθά πενζείπε έκα υναια ηζ έκακ πνμβναιιαηζζιυ

Eθθάδα μ "βίνο ππαίζξηνο" - ηαηαθαααίκεζξ πχξ αοηυ βίκεηαζ πνάλδ.

βζα ηδ Bανηεθχκδ.

Γζα πνχηδ θμνά εα ανπίζς κα βνάθς βζα ηα φπαζενα ηδξ Bανηεθχκδξ ημ

Mε πμθφ απθυ ηνυπμ ηαζ ιεβάθμ εκεμοζζαζιυ πανμοζίαζε ζοκμπηζηά ηδκ

1992, υηακ ζοιιεηέπμκηαξ ζημ ιάεδια ημο A' ελαιήκμο, εα ζοβηνμηήζς

υθδ ημοξ ζηναηδβζηή πμο αθμνμφζε ζημ ζφκμθμ ηδξ πυθδξ απ'ημ ζζημνζηυ

ιενζηά παναδείβιαηα, βζα κα ηα πανμοζζάζς ζημοξ θμζηδηέξ. Tμκ

ηέκηνμ ςξ ηα απμιαηνοζιέκα ιμκηένκα πνμάζηζα ηαζ είπε ζημπυ ηδ

Oηηχανδ ημο 1993 ζημ ΢οκέδνζμ ηδξ ΢ακημνίκδξ δ εζζήβδζή ιμο, εα

αεθηίςζδ ημο δδιυζζμο πχνμο, ηθεζζημφ αθθά ηονίςξ οπαίενζμο, πμο εα

δχζεζ έιθαζδ ζηδκ ζηναηδβζηή. Tέθμξ, ημκ Mάσμ ημο 1994 δ ζοιιεημπή

αμδεμφζε ζηδ ζοκμπή ηδξ πυθδξ ηαζ ζηδ γςκηάκζα ηδξ.

ιμο ζημ ζειζκάνζμ ηδξ ζοκεπζγυιεκδξ εηπαίδεοζδξ βζα ημοξ οπαίενζμοξ

O ανπζηεηημκζηυξ ηφπμξ δεκ έπαρε κα αζπμθείηαζ ιε ηδκ Iζπακζηή ανπζηεηημκζηή, ζδίςξ υζμ πθδζίαγε ημ 1992, πνμκμθμβία ζηαειυξ βζα ηδκ

πχνμοξ ζηδκ πυθδ ημο Tμιέα Πμθεμδμιίαξ, εα βίκεζ δ αθμνιή βζα κα απμηηήζεζ δ ιεθέηδ ηδκ μθμηθδνςιέκδ ιμνθή, πμο πανμοζζάγεηαζ εδχ.

Iζπακία. Tνία ηαοηυπνμκα βεβμκυηα ηδκ ημπμεεημφζακ ζημ επίηεκηνμ ημο

Θάεεθα κα εοπανζζηήζς ηδκ Mανία Παπαδάημο, βναιιαηέα ημο Tμιέα I

εκδζαθένμκημξ: δ δζελαβςβή ηςκ Oθοιπζαηχκ Aβχκςκ ζηδ Bανηεθχκδ, δ

Aνπζηεηημκζημφ ΢πεδζαζιμφ ζημ ιάεδια ηδξ Aνπζηεηημκζηήξ ΢φκεεζδξ βζα

δζελαβςβή ηδξ Παβηυζιζαξ Έηεεζδξ ζηδ ΢εαίθθδ ηαζ δ ακαηήνολδ ηδξ

ηδκ οπμιμκή πμο έδεζλε, πνμηεζιέκμο κα ζοβηνμηδεεί ημ ηείιεκμ.

Mαδνίηδξ ςξ πμθζηζζηζηήξ πνςηεφμοζαξ ηδξ Eονχπδξ ηδκ ίδζα πνμκζά. O ηαηαζηεοαζηζηυξ μνβαζιυξ δζαπενκμφζε ηδ πχνα. Έηζζ θμζπυκ ημ ηαθμηαίνζ ημο 1991 απμθαζίγς κα μνβακχζς ιαγί ιε ημοξ ηεθεζυθμζημοξ ζπμοδαζηέξ εηπαζδεοηζηυ ηαλίδζ ζηδκ Iζπακία ηαζ κα

Eπίζδξ ηδκ ιεηαπηοπζαηή οπυηνμθμ Θεχκδ Ξάκεδ, δ μπμία ζοιιενίγεηαζ ημ εκδζαθένμκ ιμο βζ'αοηήκ ηδκ πυθδ ηαζ δ μπμία ι'έπεζ αμδεήζεζ ζηδκ υθδ ιμο πνμζπάεεζα.

Aεήκα, Iμφθζμξ 1994

3

ΠΡΟΛΟΓΟ΢ ΓΔΤΣΔΡΟ΢ Η Βανηεθχκδ ελαημθμοεεί κα ιαξ ηαθεί βζα ηδκ απυθαοζδ ημο οπαίενζμο

Σμ εκδζαθένμκ ιμο βζα ημ εέια αθθά ηαζ δ ζοιιεημπή ιμο ζηδκ έηεεζδ ιε

πχνμο

μδήβδζακ λακά ζηδκ πυθδ πμο ιε ειπκέεζ ηαζ ιε ακαγςμβμκεί.

ηδξ,

ηαζ

υπζ

ιυκμ,

ηαεχξ

ζοκεπίγεζ

κα

δδιζμονβεί

ιε

ηαηαπθδηηζημφξ νοειμφξ, κέμοξ ηυπμοξ.

Η πυθδ ανίζηεηαζ πάθζ ζε πνμεημζιαζία βζα ημ FORUM 2004 πμο εα

΢ημ ηέθμξ ημο Νμέιανδ έθααε πχνα ημ ΢οιπυζζμ ηδς Ανπζηεηημκζηής

πναβιαημπμζδεεί ημ ηαθμηαίνζ. Πάθζ ιζα έηεεζδ απμηεθεί έκαοζια βζα ημκ

Σμπίμο ζηα πθαίζζα ηδξ 3δξ Μπζεκάθε βζα ημ Σμπίμ ιε εέια «Μυκμ ιε ηδ

ειπθμοηζζιυ ηδξ πυθδξ ιε δδιυζζμοξ πχνμοξ, πάνηα, πενζπάημοξ, ηαζ

θφζδ» ιε δζμνβακςηέξ ημκ ΢φθθμβμ Ανπζηεηηυκςκ ηδξ Καηαθςκίαξ, ημ

επέηηαζδ ηδξ δζαιυνθςζδξ ημο εαθάζζζμο ιεηχπμο ηδξ.

Πακεπζζηήιζμ ηαζ ημ ιεηαπηοπζαηυ Σιήια Ανπζηεηημκζηήξ Σμπίμο.

Θεχνδζα ζηυπζιμ κα πνμζεέζς ζημ ζχια ηςκ ζδιεζχζεςκ δφμ ένβα

Πανάθθδθα θεζημφνβδζε έηεεζδ ανπζηεηημκζηήξ ημπίμο ιε 300 ζοιιεημπέξ

πμο ηεθείςζακ πνυζθαηα: «Σμ Πάνημ Diagonal del Mar» ηαζ «Σμκ

απ΄ηδκ Δονχπδ, ηαηυπζκ επζθμβήξ. Η Δθθάδα εηπνμζςπήζηδηε ιε δφμ

Βμηακζηυ Κήπμ» – βζα ημ ζδζαίηενμ εκδζαθένμκ πμο πανμοζζάγμοκ. Δπίζδξ

ένβα: Σδκ δζαιυνθςζδ ημο ημπίμο ηαηά ιήημξ ηδξ Αηηζηήξ Οδμφ, ηδξ

ζοιπθήνςζα έκα παθαζυηενμ ένβμ «Σμ Πάνημ Estacio del Nord» βζαηί

βθφπηνζαξ Γηυθθακηα ηαζ ηδκ «έηεεζδ Γθοπηζηήξ ζημο Φζθμπάππμο» ηχκ

απμηεθεί ιζα ελαζνεηζηή landart επέιααζδ.

Ακηχκδ Νμοηάηδ ηαζ Μπμφηδξ Μπαιπάθμο – Νμοηάηδ.

Αεήκα, Γεηέιανζμξ 2003

4

E I ΢ A Γ Ω Γ H

Aκηζηείιεκμ ηδξ ιεθέηδξ απμηεθεί δ πανμοζίαζδ ηαζ μ ζπμθζαζιυξ ηςκ δδιυζζςκ

οπαίενζςκ

πχνςκ

ιζάξ

οπμδεζβιαηζηήξ

πυθδξ,

ηδξ

Bανηεθχκδξ, πμο δ πνυζθαηδ ανπζηεηημκζηή ηαζ πμθεμδμιζηή ηδξ ζζημνία ηδκ ηαεζζημφκ ιζά απυ ηζξ πζμ εκδζαθένμοζεξ ζφβπνμκεξ πυθεζξ.

Aπ'ηα ιέζα ημο πνμδβμφιεκμο ήδδ αζχκα ιζά ζεζνά βεβμκυηςκ ηαζ επειαάζεςκ εα ιεηαηνέρμοκ ηδκ εκηυξ ηςκ ηεζπχκ πυθδ ζε Mδηνμπμθζηζηή ηαζ εα επζδνάζμοκ ηαεμνζζηζηά ζηδ δζαιυνθςζδ ημο πμθεμδμιζημφ ηδξ ζζημφ. Πνυηεζηαζ αθ'εκυξ βζα ηδκ Eπέηηαζδ "Ensanche" ηδξ πυθδξ πμο ζπεδίαζε ημ 1859 μ Ildefons Cerda, βκςζηυ ςξ Plan Cerda1, πμο εα εθανιμζηεί εκ ιένεζ, ηαζ αθ'εηένμο βζα δφμ δζεεκείξ εηεέζεζξ πμο εα πναβιαημπμζδεμφκ ημ 1888 ηαζ ημ 1929 ακηίζημζπα.

Mε ηδκ εοηαζνία αοηχκ ηςκ εηεέζεςκ, εα πναβιαημπμζδεεί ζηδκ πυθδ ιζά ζεζνά επειαάζεςκ: - βζα ηδκ έηεεζδ ημο 1888 ζηδ εέζδ ημο παθζμφ Πνμιαπχκα "Ciutadella", πμο εα ηαηεδαθζζηεί ηαζ εα δδιζμονβδεεί πάνημ, υπμο εα ζηδεμφκ ηα πενίπηενα ηδξ έηεεζδξ2.

Ο Πνμιαπχκαξ – Ciutadella

Η παβηυζιζα έηεεζδ ημο 1888 ζημ πχνμ ημο παθζμφ Πνμιαπχκα

5

- βζα ηδκ έηεεζδ ημο 1929 ζημοξ πνυπμδεξ ημο θυθμο Montjuic, υπμο εα μνβακςεεί έκαξ ικδιεζαηυξ πενίπαημξ ιε ημοξ εηεεζζαημφξ πχνμοξ εηαηένςεεκ. Tμ βκςζηυ "πεξίπηεξν ηεο Bαξθειώλεο" ημο Mies van der Rohe απμηεθεί ηδ Γενιακζηή εηπνμζχπδζδ ζηδκ έηεεζδ αοηή3.

Tα δζάθμνα ζπέδζα ακάπθαζδξ, πμο πνμηάεδηακ ζηδ ζοκέπεζα βζα ηδκ πυθδ, ζοιπενζθαιαακμιέκμο ηαζ ημο ζζημνζημφ πθέμκ ζπεδζαζιμφ απ'ηδκ ημζκμπναλία ηςκ ηαηαθακχκ ανπζηεηηυκςκ ιε επζηεθαθήξ ημοξ Jose Lluis Sert ηαζ Torres Clave ιε ηδ ζοκενβαζία ημο Le Corbusier, βκςζηυ

ςξ

πνυηαζδ

GATEPAC4,

εεςνμφζακ

υηζ

έπνεπε

κα

Ο πχνμξ ηδξ έηεεζδξ ημ 1929

δζακμζπημφκ ιεβάθεξ θεςθυνμζ ιεζ'ζημκ ιεζαζςκζηυ ζζηυ. Eοηοπχξ δ ιυκδ αίαζδ ημιή πμο πναβιαημπμζήεδηε είκαζ δ Via Laietana. ΢ήιενα έπμοκ ηαηαζηεοαζηεί ηαηά ιήημξ ηδξ, ηηίνζα ιε υρεζξ πμο ηαζνζάγμοκ ιε ηδκ ιμνθή ηδξ πενζμπήξ.

Tδκ

ηεθεοηαία

δεηαπεκηαεηία,

ιεηά

ηδκ

πηχζδ

ηδξ

θνακηζηήξ

Σμ πενίπηενμ Mies Van der Rohe

δζηηαημνίαξ, μ ζμζζαθζζηζηυξ Γήιμξ ηδξ πυθδξ εα πναβιαημπμζήζεζ έκα θζθυδμλμ υζμ ηαζ νεαθζζηζηυ πνυβναιια ακαπθάζεςκ βζα ημ ζφκμθμ ηδξ πυθδξ.

H επζπείνδζδ εα ζοιπενζθάαεζ επειαάζεζξ πμο αθμνμφκ ηυζμ ζηδκ δδιζμονβία δδιυζζςκ οπαίενζςκ πχνςκ δζαθμνεηζηήξ ζδιαζίαξ, έηηαζδξ ηαζ επελενβαζίαξ, υζμ ηαζ ζημκ ζπεδζαζιυ κέςκ ηηζνίςκ ελμπθζζιμφ - ηονίςξ πμθζηζζηζηχκ ηαζ αεθδηζηχκ - ηαεχξ ηαζ ένβςκ

Η πνυηαζδ GATEPAC (1933-35)

6

οπμδμιήξ - υπςξ δ δζάκμζλδ ζδιακηζηχκ ανηδνζχκ ηαζ tunnels επζημζκςκίαξ ημο ηέκηνμο ιε ηδκ πενζθένεζα5.

H ακάθδρδ ηςκ Oθοιπζαηχκ Aβχκςκ απ'ηδ Bανηεθχκδ ημ 1992 εα απμηεθέζμοκ έκα αηυια ηίκδηνμ βζα κα μθμηθδνςεμφκ μζ επειαάζεζξ αθθά ηαζ βζα κα δδιζμονβδεμφκ πένα απ'ηζξ μθοιπζαηέξ εβηαηαζηάζεζξ ηαίνζα βζα ηδκ πυθδ ένβα. Aκάιεζά ημοξ ημ "άλνηγκα" ηδξ πυθδξ ζηδ εάθαζζα, δ πμθοζογδηδιέκδ Moll de la Fusta. Θαθάζζζμ ιέηςπμ πνζκ ηδκ επέιααζδ

Aοηυ πμο έπεζ ζδζαίηενμ εκδζαθένμκ ζηδκ πενίπηςζδ ηδξ Bανηεθχκδξ είκαζ ηυζμ δ ορδθή πμζυηδηα ηαζ επζκμδηζηυηδηα ηςκ ζπεδζαζηζηχκ πνμηάζεςκ, υζμ ηαζ δ ζηναηδβζηή πμο αημθμοεήεδηε ζηδκ υθδ επζπείνδζδ. H επζηοπία ηαζ ηςκ δφμ αοηχκ ζοκζζηςζχκ ηαεζζημφκ ηδκ πυθδ πανάδεζβια6 ακηίζημζπμ ιε αοηυ ηδξ IBA ζημ Bενμθίκμ7.

Θαθάζζζμ ιέηςπμ ιεηά ηδκ επέιααζδ: Moll de la Fusta

Villa Olimpica

7

Η ΢ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ ΣΗ΢ ΔΠΙΥΔΙΡΗ΢Η΢ ΣΩΝ ΑΝΑΠΛΑ΢ΔΩΝ

Eπζηεθαθήξ ηδξ δζεφεοκζδξ ημο Γναθείμο Πμθεμδμιίαξ ηαζ Aζηζημφ ΢πεδζαζιμφ ηδξ πυθδξ ηέεδηε ημ 1981 μ Oriol Bohigas, ανπζηέηημκαξ ιε πθμφζζμ ένβμ ηαζ δάζηαθμξ ζηδ ΢πμθή Aνπζηεηημκζηήξ ηδξ Bανηεθχκδξ.

τηο ηδηνκνξθίεο ησλ θπζηθώλ θαη θνηλσληθώλ ηνκέσλ ηεο πόιεο, επαλαηνπνζεηώληαο ηα a priori νπηνπηθά ζπζηήκαηα ζε κηα αλάιπζε ηνπ ρξώκαηνο, ηεο νζκήο, ηεο αθήο, ηεο γεύζεο θαη ηνπ ζνξύβνπ ηνπ θόζκνπ πνπ καο πεξηβάιιεη"12.

Aπμθαζίγμοκ ηδκ ηαηάνβδζδ ηδξ δζπμηυιδζδξ ακάιεζα ζημ Γναθείμ ημοξ ηαζ ζημ Tιήια Γδιμζίςκ Ένβςκ, χζηε κα ιπμνέζμοκ κα εθέβλμοκ ηαζ ανπζηεηημκζηά ηα ένβα οπμδμιήξ, αθθά επίζδξ κα ιπμνέζμοκ κα ζπεδζάζμοκ πθαηείεξ ηαζ δνυιμοξ, πενζπάημοξ ηαζ πάνηα ηαζ κα ειπθμοηίζμοκ ημ δδιυζζμ πχνμ8.

Θα οπάνλεζ ιζα νζγζηή αθθαβή ζηναηδβζηήξ: δ πυθδ εα ακηζιεηςπζζηεί ςξ έκα ζφκμθμ απυ πναβιαηζηυηδηεξ ηαζ υπζ ςξ έκα ζδακζηυ ιμκηέθμ ζοζηδιαηζηήξ μοημπίαξ. Πέκηε δζθήιιαηα-επζθμβέξ ηαεμνίγμοκ ηδ ζηναηδβζηή ηδξ επζπείνδζδξ ηςκ

H μιάδα εα εκζηενκζζηεί ηζξ απυρεζξ ηςκ Eονςπαίςκ ανπζηεηηυκςκ πμο

επειαάζεςκ13:

ακαπηφπεδηακ ζηδ δεηαεηία ημο '60 βζα ηδκ ζδέα ημο δνυιμο, ηδξ πθαηείαξ

α' :

κα εημζιαζηεί ή υπζ έκα κέμ masterplan

ηαζ

α' :

κα εκζζποεεί δ ελάπθςζδ ηδξ πυθδξ, ή κα εκενβμπμζδεεί μ

ημο

αζηζημφ

ηήπμο

πμο

ηαεμνίγμκηαζ

απ'ηδ

πενζαάθθμοζα

ανπζηεηημκζηή, ζε ακηζπανάεεζδ ιε ημοξ αοημηζκδηυδνμιμοξ ηαζ ημοξ εηηυξ

οπάνπςκ ηηζνζαηυξ πθμφημξ βζα κα ηαθφρεζ ακάβηεξ ημζκςκζημφ

ηθίιαηαξ πφνβμοξ-blocks ηςκ

πενζμπχκ

ελμπθζζιμφ ηαζ ηαημζηίαξ

ηζκήιαημξ

θελό"

ιε

ημ

"πεξηξξένλ

ηαημζηίαξ ημο

ακάιεζά

ημοξ

ιμκηένκμο

πμο

ηαθείηαζ

β' :

ηαη'εοθδιζζιυκ αζηζηυξ οπαίενζμξ πχνμξ. Aκηζδνμφκ ζημκ ναζζμκαθζζιυ πμο αμδεά ζηδκ εηιεηαθθεοηζηή οπμηίιδζδ ημο πχνμο ηαζ επακεηηζιμφκ ηζξ παθζέξ "θαιιηηερληθέο" δζαηάλεζξ ημο Camillo

Sitte10

πμζμηζηά ακάβηεξ ηαζ ζηζξ ημζκςκζηέξ ημοξ επζπηχζεζξ δ' :

ηαζ ηςκ

πνμζπαεεζχκ ημο Kevin Lynch11.

"Tν λέν town-planning σο έλα ζρέδην γηα κηα δεκνθξαηηθή θνηλσλία,

κα ακαζνεεεί ή υπζ δ ακηίθαζδ ακάιεζα ζηζξ εηθναζιέκεξ

κα δμεεί πνμηεναζυηδηα ζημκ δδιυζζμ πχνμ ή ζηδκ ημζκςκζηή ηαημζηία

ε' :

κα ζπεδζαζημφκ ηαζ εηηεθεζημφκ μζ ιεθέηεξ απυ ηδκ οπδνεζία ημο δήιμο ή κα δμεμφκ ζε ζδζχηεξ επαββεθιαηίεξ ανπζηέηημκεξ.

αλαθέξεη ν Bohigas, πξέπεη λα είλαι ηθαλό λα ιάβεη ππόςε ηνπ

8

M'αοηυ ημκ ηνυπμ ηα επζιένμοξ ζπέδζα απμζαθδκίγμοκ ηαζ δζμνεχκμοκ ημ οπάνπμκ masterplan. H δζαδζηαζία πνμπςνά απυ ημ εζδζηυ ζημ βεκζηυ.

Ωξ πνμξ ηδκ πνχηδ επζθμβή: Θεχνδζακ πςξ δ θφζδ ζηα πμθεμδμιζηά πνμαθήιαηα ιπμνεί κα δμεεί ιε

Ωξ πνμξ ηδ δεφηενδ επζθμβή:

ζδιεζαηέξ επειαάζεζξ, δδθαδή ιε ηδκ αεθηίςζδ ηυπςκ ηαζ πχνςκ ηδξ

O πθδεοζιυξ ηαζ ημ ιέβεεμξ ηδξ Bανηεθχκδξ ελεννάβδ ζηζξ δεηαεηίεξ '60

πυθδξ ιέζς ημο ανπζηεηημκζημφ ζπεδζαζιμφ.

ηαζ '7014.

Aκηί

θμζπυκ

πμθεμδμιζημφ

κα

λεηζκήζεζ

ζπεδίμο

μ

πμο

"καξαζώληνο" εα

ήηακ

έκα

εκυξ

κέμο

ζοκμθζημφ

αθδνδιέκμ

ζπέδζμ,

πνδζζιμπμζείηαζ ημ ήδδ οπάνπμκ απυ ημ 1976, δδθαδή ηδκ επμπή ηδξ θνακηζηήξ δζηηαημνίαξ, ημ General Metropolitan Plan (G.M.P.), πμο

Φαζκυιεκμ πμο παναηδνήεδηε βεκζηά ζηζξ ιδηνμπμθζηζηέξ

πυθεζξ ηδξ Eονχπδξ. Eπζθέβεηαζ δ ιδ πεναζηένς ελάπθςζή ηδξ βζα θυβμοξ μζημκμιζημφξ, δδιμβναθζημφξ ηαζ βεςβναθζημφξ. O δζαεέζζιμξ ηηζνζαηυξ πθμφημξ δζαηίεεηαζ βζα κα παναθάαεζ κέεξ πνήζεζξ ή απθά κα αεθηζςεμφκ μζ ζοκεήηεξ ηςκ οπανπμοζχκ.

απμηεθεί ζπέδζμ αάζδξ.

Ωξ πνμξ ηδκ ηνίηδ επζθμβή:

Γζαπζζηχκεηαζ υηζ, πάνδ ζηζξ αοημεοζίεξ ημο πνμζςπζημφ πμο ημ

Yπάνπεζ μνζαηά, απυ ηδ ιζα πθεονά ιζα πυθδ ιεζηή κμδιάηςκ ηαζ

ζοκέηαλε, πενζέπεζ εεηζηέξ πμζυηδηεξ· ιεβάθα ηιήιαηα ηδξ βδξ ακήημοκ ζημ

ζδιαζζχκ, δ εζςηενζηή παθζά πυθδ ηαζ απυ ηδκ άθθδ ηα πνμάζηζα ηεκά

Γήιμ ηζ έηζζ ιπμνμφκ πςνίξ ηαεοζηενήζεζξ βζα απαθθμηνζχζεζξ κα

απυ ηάεε αζηζηυ κυδια. Kάεε ηιήια ηδξ πυθδξ δεκ πνέπεζ κα εεςνείηαζ

δζαηεεμφκ άιεζα βζα δδιυζζεξ οπδνεζίεξ ηαζ εθεφεενμοξ πχνμοξ.

ςξ έκα απμιμκςιέκμ βηέημ, αθθά ςξ έκαξ αοηυκμιμξ ημιέαξ ηδξ.

Έπμκηαξ ηδ ζοκείδδζδ υηζ δ πυθδ είκαζ έκα ζφκμθμ απμζπαζιάηςκ ηαζ

Aοηέξ

ζδζαζηενμηήηςκ ηαζ υηζ δ αθαζνεηζηυηδηα ημο πμθεμδμιζημφ ζπεδζαζιμφ δεκ

πμθεμδμιδεμφκ ηαζ κα πνμζανηζζημφκ ζηδκ εζςηενζηή παθζά πυθδ, ι'έκα

ιπμνεί κα δχζεζ αζηζηή ιμνθή, απμθαζίγμοκ ηδ θεπημιενεζαηή ιεθέηδ

πθέβια δδιυζζςκ πχνςκ ηαζ ικδιείςκ, πμο εα εβηαεζδνφζεζ ιζα ζπέζδ,

ηάεε πενζμπήξ λεπςνζζηά. Mυκμ ιε ηδ ζοβηεηνζιέκδ βκχζδ ηςκ ζδζαίηενςκ

ζε πχνμ ηαζ πνυκμ, ζηακή κα απμηοπςεεί ζηδ ικήιδ. Aκηίεεηα ζηδκ παθζά

παναηηδνζζηζηχκ ηάεε πενζμπήξ ιπμνεί δ πυθδ, ιε ιμνθζημφξ πεζνζζιμφξ

πυθδ οπάνπμοκ πενζμπέξ ζε παναηιή, πμο πνεζάγμκηαζ απμηαηάζηαζδ ηαζ

ηςκ δδιυζζςκ πχνςκ ιέζς ηδξ ανπζηεηημκζηήξ ηαζ ιε ζοκδεηήνζμοξ μδμφξ

δδιζμονβία πενζζζυηενςκ ακμζπηχκ πχνςκ, βζα κα επζζηνέρεζ δ γςή

επζημζκςκίαξ, κα απμηεθέζεζ έκα ζφκμθμ.

ζ'αοηέξ.

μζ

απμιαηνοζιέκεξ

πενζμπέξ

ηδξ

πυθδξ

πνεζάγεηαζ

κα

9

Ωξ πνμξ ηδκ ηέηανηδ επζθμβή:

ηάζε ησλ λέσλ γηα πεηξακαηηζκνύο θαη γηα πξώηε θνξά αληηκεησπίδνληαη

Eπζθέβεηαζ δ πνμηεναζυηδηα ζηδκ ακακέςζδ ηαζ δδιζμονβία κέςκ

ζέκαηα,

δδιυζζςκ πχνςκ ηαζ οπδνεζζχκ βζα ιζα ηαθοηένεοζδ ηδξ πμζυηδηαξ γςήξ.

ελζνπζηαζκνύο, πνπ ε παιηά θεξδνζθνπηθή ηδησηηθή δξαζηεξηόηεηα πνηέ

Oζ πανειαάζεζξ πνέπεζ κα ζπεδζαζημφκ, υπζ ιυκμ εθηοζηζηέξ αοηέξ

δελ ππνθίλεζε".15

ηαε'εαοηέξ, αθθά ζοβπνυκςξ κα δχζμοκ ιμνθή ηαζ ζοκμπή ζηδκ άιεζδ πενζμπή.

πνπ

γηα

ηε ζπιινγηθή ηνπο

ζεκαζία

δηθαηνινγνύλ

ηνπο

Yθμπμζμφκηαζ εηαηυκ ελήκηα επειαάζεζξ. Oζ κέμζ οπαίενζμζ πχνμζ ηαζ βεκζηυηενα μζ επειαάζεζξ δίκμοκ ζήιενα ζηδκ πυθδ κέα γςηζηυηδηα,

Ωξ πνμξ ηδκ πέιπηδ επζθμβή:

μιμνθζά ηαζ ζοκμπή.

Aπμθαζίγεηαζ κα ζοιιεηάζπμοκ ζηδκ επζπείνδζδ ηαζ οπάθθδθμζ ηδξ

Έηζζ δ επζπείνδζδ ηδξ Bανηεθχκδξ βίκεηαζ έκα πανάδεζβια, υπςξ ηαζ δ

οπδνεζίαξ ηαζ ζδζχηεξ ανπζηέηημκεξ. Tμ βναθείμ Aζηζημφ ΢πεδζαζιμφ

IBA ημο Bενμθίκμο16. Γζαηί ηαζ εδχ:

παναημθμοεεί,

εθέβπεζ

ηαζ

Πμθεμδμιζημφ

΢πεδζαζιμφ.

ηαηεοεφκεζ Πανάθθδθα

ηζξ

απμθάζεζξ

ημο

πνδζζιμπμζμφκηαζ

Tμιέα ζδζχηεξ

ανπζηέηημκεξ, πμο επζθέβμκηαζ ιεηά απυ δζαβςκζζιμφξ.

- επζθφεηαζ ημ πνυαθδια ιε εζδζηά ανπζηεηημκζηά ζπέδζα βζα ηάεε πενζμπή - ακηζζηνέθεηαζ δ ζοκεπήξ ελάπθςζδ ηδξ πυθδξ, ηαζ ακαηαηαζηεοάγμκηαζ ηηίνζα εκηυξ ηδξ οπάνπμοζαξ.

Όπςξ παναηδνεί μ Oriol Bohigas, "..... H Δηνίθεζε έγηλε ζηελ Iζπαλία ν

- ζοιιεηέπμοκ ανπζηέηημκεξ ηαζ ημο Γήιμο ηαζ ζδζχηεξ ιεηά απυ

πξώηνο θαη ν θαιύηεξνο πειάηεο. Σίγνπξα άιιαμε ηε κνξθή ηνπ

δζαβςκζζιμφξ

αξρηηέθηνλα θαη ηνλ ηξόπν αλάζεζεο. Γηα πξώηε θνξά εθηηκώληαη νη

- ηαζ ηέθμξ, δ υθδ δζαδζηαζία κημημοιεκηάνεηαζ ηαζ ημ πανάδεζβια

πνιηηηζηηθέο ζπληεηαγκέλεο θαη αθόκε, ην ξίζθν, ν ελζνπζηαζκόο θαη ε

πνμζθένεηαζ βζα ιεθέηδ ηαζ ηνζηζηή.

10

Α. Ο ΓΗΜΟ΢ΙΟ΢ ΤΠΑΙΘΡΙΟ΢ ΥΩΡΟ΢ ΢ηζξ ελαπθςιέκεξ ηαζ απμζπαζιαηζηέξ ζφβπνμκεξ πυθεζξ, ηαζ ηονίςξ ζηζξ

δζαζπάζηδηε ηαζ μ δδιυζζμξ πχνμξ ακαηνάπδηε μνζζηζηά.

επεηηάζεζξ ημοξ πμο είκαζ δδιζμονβήιαηα ηδξ Xάνηαξ ηδξ Aεήκαξ, ημ

Oζ οπαίενζμζ δδιυζζμζ πχνμζ ηδξ Bανηεθχκδξ, δδθαδή μζ δνυιμζ, μζ

πνυαθδια δεκ ανίζηεηαζ ζηδκ έθθεζρδ οπαίενζςκ πχνςκ, αθθά ζηδ

πθαηείεξ ηαζ ηα πάνηα, πμο ζπεδζάζηδηακ πνυζθαηα, έπμοκ αθμιμζχζεζ

δζαθμνεηζηή ακηίθδρδ πμο επζηνάηδζε βζα ημ νυθμ ημοξ.

ηδ ιαηνζά ζζημνία ηδξ πυθδξ, ηυζμ πθμφζζαξ ζε μνάιαηα, ζδέεξ ηαζ

Έηζζ δ πμθφ ιεβάθδ έηηαζδ αοηχκ ηςκ πχνςκ ηαζ δ έθθεζρδ μνζζιμφ ημοξ, δεκ αμδεμφκ ζηδ ζοβηνυηδζδ ημο πθέβιαημξ δμιήξ ηδξ πυθδξ. "Πξαγκαηηθή αζηηθόηεηα δελ είλαη δπλαηή δίρσο ρσξηθέο νξηνζεηήζεηο θαη ηηο ηεξαξρίεο πνπ δεκηνπξγνύλ πξαγκαηηθέο δηαθνξνπνηήζεηο θαη σο εθ ηνύηνπ ηαπηόηεηα, δηαθνξεηηθόηεηα θαη εύθνιε αλάγλσζε"17. Πνζκ απυ ηδκ είζμδμ ημο αοημηζκήημο, μ δδιυζζμξ πχνμξ ακηαπμηνζκυηακ ζημοξ ηακυκεξ ηδξ πνμμπηζηήξ ημο εεάηνμο. ΢ήιενα ημ πχνμ ηδξ πυθδξ ημ ζοθθαιαάκμοιε ηζκδιαημβναθζηά.

"H θσκηθή θαη ηξαγηθή ζθελή ηνπ Serlio ληθήζεθε από ην montage ηνπ Eisenstein ζην Πνηέκθηλ", εα παναηδνήζεζ μ Richard Ingersoll18.

εθανιμβέξ.

O οπαίενζμξ πχνμξ απμηεθεί ημκ ηαηελμπήκ δδιυζζμ πχνμ ηδξ πυθδξ, ιζα ηαζ ζε αοηυκ έπεζ δοκαηυηδηα πνμζπέθαζδξ ηάεε άημιμ. Aπμηεθεί ημ πχνμ ηδξ ημζκςκζηήξ γςήξ, εέαηνμ άηοπςκ ηαζ ηοπαίςκ ζοκακηήζεςκ, αθθά ηαζ πχνμ μιαδζηχκ ημζκςκζηχκ εηδδθχζεςκ ηαζ ηεθεημονβζχκ.

Oζ πχνμζ αοημί, δνυιμζ, πθαηείεξ ηαζ πάνηα δδιζμονβμφκ έκα πθέβια πμο δμιεί ηδκ πυθδ, ηδκ ζενανπεί, πνμζδίδμκηάξ ηδξ ιμνθή, δζαθμνεηζηυηδηα ηαζ κυδια.

Mέζς αοημφ ημο πθέβιαημξ αζχκεηαζ ηαζ ακαβκςνίγεηαζ δ πυθδ. Eίκαζ αοηά ηα "θελά" ημο ακμζπημφ πχνμο πμο ζοβηναηεί δ ικήιδ, αοηά ηα "θελά" πμο ηάκμοκ ηζξ πυθεζξ ιμκαδζηέξ, πμο δδιζμονβμφκ ηδκ αίζεδζδ ηδξ

H ηαπφηδηα ημο αοημηζκήημο απαβμνεφεζ ηδκ ειπεζνία ηδξ ζοκμθζηυηδηαξ

αζηζηυηδηαξ (urbanity) έκκμζαξ πμθοζογδηδιέκδξ, πμο μζ ανπζηέηημκεξ

ημο ιμνθμπμζδιέκμο δδιυζζμο πχνμο. Mαξ ςεεί ζηδκ ακηίθδρδ

πνμζπάεδζακ, ιεηά ηδκ απμηοπία ηδξ ιμκηένκαξ πμθεμδμιίαξ, κα

απμζπαζιάηςκ, πανά ημο υθμο. H εκυηδηα ημο πνυκμο ηαζ ημο πχνμο

δδιζμονβήζμοκ ηζξ πνμτπμεέζεζξ βζα κα οπάνλεζ λακά.

11

Β. Ο ΓΡΟΜΟ΢ O δνυιμξ, εζδζηά, οπέζηδ ηδκ ιεβαθφηενδ οπμαάειζζδ ηδξ ζζημνζηήξ ημο

΢ήιενα μ δνυιμξ είκαζ οπμπνεςιέκμξ κα ακαθάαεζ ιζά ζεζνά πμζηίθςκ

πμθοπθμηυηδηαξ. Tμ ιμκηέθμ ημο δνυιμο ηαπείαξ ηοηθμθμνίαξ "ειεύζεξνπ

θεζημονβζχκ ιε έιθαζδ ηδκ εηηυκςζδ ηδξ ηοηθμθμνίαξ ηςκ αοημηζκήηςκ.

από εκπόδηα θαη πεδνύο" πνμηείκεηαζ ζε ιεβάθδ πμζηζθία ηαζ ζε ζηεκή

Aοηυ ζδιαίκεζ ιεβάθα πθάηδ πμο δδιζμονβμφκ ημιέξ, πμο δζαθφμοκ ηδκ

ζπέζδ ιε ηδκ αζηζηή δμιή. Yπενηέεδηε ζηζξ οπάνπμοζεξ αζηζηέξ δμιέξ ηαζ

ζζημνζηή ζπέζδ ιεηαλφ ημο "θελνύ" ημο δνυιμο ηαζ ηδξ ζηδκήξ πμο

θφκμκηαξ ηεπκμηναηζηά ημ πνυαθδια ζηζξ ζφβπνμκεξ πυθεζξ, δζέημρε

μνβακχκμοκ ηα πενζαάθθμκηα ηηίνζα.

ηδκ

αζηζηή

ζοκέπεζα:

απμιμκςιέκμζ

πονήκεξ,

ηεκμί

απυ

αζηζηυ

πενζεπυιεκμ ηαζ ηαοηυηδηα, δδιζμονβήεδηακ ακάιεζα ζηζξ μδμφξ ηαπείαξ ηοηθμθμνίαξ.

"Δύζθνιν λα απνθαζίζεη θαλείο ηί ζεκαίλεη αθξηβώο ε επηζηξνθή ζηελ αληίιεςε ηνπ δξόκνπ σο ηόπνπ ή θαηά πνηά έλλνηα είλαη δπλαηόλ από ηελ άπνςε ηνπ ζρεδηαζκνύ λα ζπκθηιηώζεηο ην αίηεκα ηεο κνληέξλαο πόιεο

M'αοηή ηδκ έκκμζα, δ επζζηνμθή ζηδκ ακηίθδρδ ημο δνυιμο ςξ "ηόπνπ"

γηα απνδνηηθόηεηα κε ηα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηεο ζπλέρεηαο ηνπ

ιμζάγεζ απαναίηδηδ πνμτπυεεζδ βζα ημκ αζηζηυ ζπεδζαζιυ. H ίδζα δ έκκμζα

αζηηθνύ ηζηνύ, θαη ηεο ζθεληθήο εληύπσζεο πνπ ραξαθηεξίδεη ηηο πιαηείεο

ημο ηυπμο ζοκδοάγεηαζ ιε ηδκ έκκμζα ηδξ πνμζπεθαζζιυηδηαξ ηςκ πεγχκ,

ησλ πόιεσλ ηνπ παξειζόληνο.

ιε ηδκ ηαοηυπνμκδ πανμοζία πμζηίθςκ θεζημονβζχκ, ιε ηδ δζαπεναηυηδηα ημο δνυιμο, ηαζ ιε ηδκ οπμαθδηζηή ηαζ ζοιαμθζηή ζηακυηδηά ημο.

Aπό εδώ πξνθύπηεη ην εξώηεκα: Eίλαη δπλαηόλ λα ιπζεί ην πξόβιεκα, κεηαιάζζνληαο ηνλ δξόκν κε ηέηνην ηξόπν, ώζηε λα γίλεη θαζνξηζηηθό

Aπυ ημκ Serlio ςξ ημκ Haussmann μ δνυιμξ ςξ "ζέαηξν", οπήνλε ημ

αξρηηεθηνληθό ζηνηρείν ζηελ αζηηθή ζύλζεζε; Ή είλαη δπλαηόλ λα αλαηξαπεί

ζοκεπέξ παναηηδνζζηζηυ βκχνζζια ηδξ δδιζμονβίαξ ηδξ Eονςπασηήξ

ε παξαδνζηαθή ζρέζε αλάκεζα ζε δξόκν θαη θηίξην αλαπηύζζνληαο κηά

πυθδξ. H ηαηαζηεοή ημο "θελνύ" ααζζγυηακ ζηδκ ηαηαζηεοή ηςκ

αξρηηεθηνληθή άδεησλ ρώξσλ ηθαλώλ λα επηβάιινπλ ηνλ εαπηό ηνπο κε ηα

"πεξηβαιιόλησλ" ηηζνίςκ.

όξηά ηνπο θαη έηζη λα απνηειέζνπλ ην ζηνηρείν πνπ θαζνξίδεη ηε κνλαδηθή θύζε θαη ηελ αλαγλσζηκόηεηα ηνπ ηόπνπ;" 19

H δδιζμονβία αοημφ ημο είδμοξ ημο πχνμο ζήιενα ιμζάγεζ ελαζνεηζηά δφζημθδ, βζαηί δεκ ιπμνεί κα οπάνλεζ πμζμηζηυξ έθεβπμξ ηςκ ζημζπείςκ-

Aοηυ ζδιαίκεζ κα πεζνίγεζαζ ημ ζπεδζαζιυ εκυξ δνυιμο ιε ημκ ίδζμ ηνυπμ

ηηζνίςκ πμο ημκ μνίγμοκ ηαζ πμο οπυηεζκηαζ ζε αθδνδιέκμοξ ηακμκζζιμφξ

υπςξ ηαζ ημ ζπεδζαζιυ εκυξ ηηζνίμο, ηυζμ απυ ανπζηεηημκζηή υζμ ηαζ

πμο θίβμ έπμοκ κα ηάκμοκ ιε ημοξ εζςηενζημφξ κυιμοξ ηδξ ανπζηεηημκζηήξ.

θεζημονβζηή άπμρδ. Nα παίνκεζξ ηδκ αημιζηυηδηα, ηδκ ηαοηυηδηα ηαζ ηα

12

ηεπκζηά πνμαθήιαηα, πμο πνμένπμκηαζ απυ ηδκ ηαοηυπνμκδ πανμοζία δζαθμνεηζηχκ ή ηαζ ακηζθαηζηχκ θεζημονβζχκ ςξ απαζηήζεζξ πμο πνέπεζ κα πενζθδθεμφκ ηαζ κα ζηακμπμζδεμφκ απυ ημκ ζπεδζαζιυ, θαιαάκμκηαξ οπυρδ ηδ ζπέζδ ιε ημοξ πχνμοξ πμο δζαζπίγμοκ ηαζ εζδζηά ηδ ζοκέπεζα ημο οπάνπμκημξ αζηζημφ ζζημφ.

O δνυιμξ πενζέπεζ ιζα ιμκαδζηή δοκαιζηυηδηα πμο ιεηαιμνθχκεηαζ ηαζ ηαοηυπνμκα παναηηδνίγεηαζ απυ ιζα αθδβδιαηζηή ζηακυηδηα.

"H εκπεηξία από 'όπνπ αηζζάλνκαη πσο είλαη δπλαηόλ λα πξνθύςεη ε πεξηζζόηεξν πεηζηηθή απόδεημε κηαο έγθπξεο ιύζεο ζε απηνύ ηνπ είδνπο ην πξόβιεκα, βξίζθεηαη ζηνλ αζηηθό ηζηό ηεο πόιεο ηεο Bαξθειώλεο θαη εηδηθά ζην ηκήκα πνπ ζρεδηάζηεθε ην 1859", παναηδνεί δ ανπζηέηημκαξ Lilia Pagano20.

Paseo de S. Joan Πνμμπηζηυ - ηάημρδ

Η Gran Via απυ ηδκ Placa de Espanya

13

TΟ “PLAN CERDA” H Bανηεθχκδ εα ηναηδεεί αζθοηηζηά εκηυξ ηςκ ηεζπχκ ηδξ ιέπνζ ημ 1858.

Tυηε δ πυθδ, έπμκηαξ ηαηαθάαεζ ηάεε οπαίενζμ πχνμ, εα ακαγδηήζεζ δζέλμδμ πένα απ'ηα ηείπδ ηδξ.

Mεηά απυ δζαβςκζζιυ, μ ζζπακυξ ιδπακζηυξ Ildefonso Cerda (είκαζ αοηυξ πμο εα ηαεζενχζεζ ημκ υνμ πμθεμδμιία) εα ζπεδζάζεζ ηδ κέα πυθδ. Πνυηεζηαζ βζα ζπέδζμ αιενζηακζηχκ πνμδζαβναθχκ: έκα μνεμβςκζηυ πθέβια - ζππμδάιεζμ ζφζηδια - ιε πθαηεζέξ θεςθυνμοξ ηαζ υιμζα ηεηνάβςκα, ηα μζημδμιζηά ηεηνάβςκα ιε δζαζηάζεζξ 133,33ι.x133,33ι., ιε απμηιδιέκεξ ηζξ ηέζζενζξ βςκίεξ. Γφμ δζαβχκζεξ θεςθυνμζ δζαζπίγμοκ ηδκ πυθδ.

O Cerda "έδσζε πξνηεξαηόηεηα ζηελ νξγάλσζε ηνπ θπθινθνξηαθνύ ζπζηήκαηνο θαη ηδηαίηεξα ζηε ρξήζε ηεο αηκνκεραλήο. Kαη'απηόλ, νη κεηαθνξέο απνηεινύζαλ, κε πνιινύο ηξόπνπο, ηελ αθεηεξία γηα όιεο ηηο επηζηεκνληθά ζεκειησκέλεο δνκέο ηεο πόιεο. Aπηό ππνζηεξίδεη θαη ζην ζεσξεηηθό ηνπ έξγν Teoria general de la urbanizacion (Γεληθή ζεσξία ηεο αζηηθνπνίεζεο) ηνπ 1867". 21 H αζηζηή ηάλδ, πμο ανίζηεηαζ ζε άκεδζδ θυβς ηδξ ακενπυιεκδξ αζμιδπακίαξ ημο ααιααηζμφ, ημο ζζδήνμο ηαζ ημο πάθοαα, εα ημζιήζεζ ιε εηπθδηηζηά ηηίζιαηα ηζξ κέεξ θεςθυνμοξ. O ιμκηενκζζιυξ22, υπςξ μκμιάγεηαζ δ ηαηαθάκζηδ "Art Nouveau", εα δδιζμονβήζεζ ηδκ πυθδ πμο ζήιενα εαοιάγμοιε.

14

΢ηδ Bανηεθχκδ δ αζμιδπακμπμίδζδ δεκ ηαευνζζε, υπςξ ζε άθθεξ Mεζμβεζαηέξ πυθεζξ, ιζά δζαδζηαζία ιεηαθθαβχκ ηδξ οπάνπμοζαξ αζηζηήξ δμιήξ, αθθά δζαιυνθςζε ιζά κέα πυθδ ιε εκηεθχξ κέεξ δζαζηάζεζξ ηαζ ιμνθή απ'ηδκ πνμβεκέζηενδ.

Oζ ζδζμιμνθίεξ ηδξ ακάπηολδξ ηαζ ηδξ ζζημνίαξ ηδξ είπακ ςξ επαηυθμοεμ ηδκ εβηαείδνοζδ ιζάξ έκκμζαξ ημο δνυιμο ςξ ζημζπείμο πμο ηαεμνίγεζ ηδ ιμνθή ηαζ ζενανπεί ημκ αζηζηυ ζζηυ, ηυζμ απυ θεζημονβζηή, υζμ ηαζ απυ ζοιαμθζηή έκκμζα. Όθα αοηά ιε ιζά δζαδζηαζία επακαδδιζμονβίαξ ηδξ πυθδξ ζηεκά ζοκδεδειέκδξ ιε ηζξ αλίεξ ηαζ ηδκ ημζκςκζημμζημκμιζηή ηάλδ ηδξ κέαξ αζμιδπακζηήξ ημζκςκίαξ.

"Mνπ κνηάδεη αηηηνινγεκέλν, ινγηθό λα πσ, όηη απηό ιακβάλεη ρώξα θπξίσο

Paseo de Garcia, 1870

κε θπζηθό - κνξθηθνύο ρεηξηζκνύο ζην δεκόζην ρώξν θαη εηδηθά ζην δξόκν, ζην ζηνηρείν ζην νπνίν ν Cerda εκπηζηεύηεθε ηνλ αλαπαξαζηαηηθό ξόιν ηεο λέαο πόιεο". 23 Όπςξ πνμηφπηεζ απ'ημ Laboratorio de Urbanismo of the Etsab, έκα απ'ηα ζδιακηζηυηενα παναηηδνζζηζηά ηδξ Ensanche ηδξ Bανηεθχκδξ είκαζ μ παναηηήναξ ηδξ ςξ κία "επηρείξεζε ηαθηνπνίεζεο ηνπ εδάθνπο πξηλ απ'ηα θηίξηα, δειαδή κηά λέα κεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε πνπ αληηκεησπίδεη ηνλ αζηηθό ζρεδηαζκό σο ξπζκηζηή ηνπ εαπηνύ ηνπ (δειαδή ζηελ θαηαζθεπή ηεο πόιεο έλα πξώην ζηάδην ξύζκηζεο ηεο γεο δηαρσξίδεηαη απ'ηηο θάζεηο ηεο αζηηθνπνίεζεο, ηελ θαηαζθεπή δξόκσλ θαη ππεξεζηώλ θαη ηελ θαηαζθεπή θηηξίσλ). O παξάγνληαο ρξόλνο, ή θαιύηεξα ν παξάγνληαο αλάπηπμε

Paseo de Garcia, ανπέξ 20μο αζχκα

15

ιακβάλεηαη ππόςε σο ηκήκα ηεο δηαδηθαζίαο ηνπ ζρεδηαζκνύ ηνπνζεηώληαο ηελ ππνδνκή θαη ηελ θαηαζθεπή ηεο πόιεο ζε ζπζρεηηζκό απ'ηελ πξώηε ζηηγκή, ζε πνηθίιεο θαη αλνηρηέο κνξθέο". 24 O δνυιμξ απμηηά πνςηανπζηυ νυθμ, βίκεηαζ ημ ζημζπείμ πμο δμιείηαζ δ πυθδ· ηαεμνίγεζ ηάλδ ηαζ ζενανπίεξ, ηυζμ ζημ ιμνθζηυ ηαζ θεζημονβζηυ επίπεδμ, υζμ ηαζ ζημ μζημκμιζηυ ηαζ ηονίςξ ζοκζζηά έκα ιμκαδζηυ ηυπμ πμο μνίγε ημκ εαοηυ ημο, ηαηά ηδκ ανπζηεηημκζηή έκκμζα, εηθνάγμκηαξ ηαζ ενιδκεφμκηαξ ηζξ αλίεξ ηδξ κέαξ αζηζηήξ δμιήξ. ΢ηδκ πναβιαηζηυηδηα δεκ ιπμνεί ηακείξ κα ααζζζηεί ζηζξ υρεζξ ηςκ πενζααθθυκηςκ ηηζνίςκ, υπςξ αοηέξ δζαιμνθχκμκηαζ ιε ημκ πνυκμ ιε αάζδ ημοξ δζημφξ ημοξ κυιμοξ, πμο εθέβπμκηαζ

απυ ηακμκζζιμφξ ηηζνίςκ ηαζ είκαζ ακηζηείιεκμ ζοκεπχκ

ιεηααμθχκ. Καηά αοηή ηδκ έκκμζα δ Ensanche ηδξ Bανηεθχκδξ ζδιαημδμηεί ηδκ ανπή ιζάξ πανάδμζδξ, υπμο δ ιμνθζηή ζενανπία ημο αζηζημφ δνυιμο εβηαείζηαηαζ

ιε

δζαθμνεηζηά

ενβαθεία

απ'αοηά

ηδξ

κεμηθαζζζηήξ

πανάδμζδξ. Γδθαδή δεκ πνυηεζηαζ βζα ηδ ζφθθδρδ ηδξ πνμμπηζηήξ ή ηδξ ζφκεεζδξ ηςκ υρεςκ,αθθά βζα έκα μνζζιέκμ ηνυπμ κα γεζξ ημ δνυιμ, ηδ “ρσξηθόηεηα ημο” βζα κυιμοξ δζεοεέηδζδξ ηδξ ηοηθμθμνίαξ ηςκ πεγχκ ηαζ ηςκ αοημηζκήηςκ.

Aοηή δ κέα ζφθθδρδ παναπέιπεζ ζημ παθζυ ιμκηέθμ ηδξ Rambla: ημκ ηφπμ πμο ηαοηίγεηαζ ιε ηδκ ζδέα ημο πενίπαημο ηαζ πνδζζιμπμζεί ηδ θφηεοζδ ηςκ δέκηνςκ, ηα

ζημζπεία θςηζζιμφ ηαζ ηα πθαηυζηνςηα ςξ ζημζπεία

ανπζηεηημκζηήξ μνβάκςζδξ.

Paseo de Garcia, 1991

16

“RAMBLAS” Aπμηεθεί ηδ ιυκδ πθαηεζά "ηνκή", πμο δζαπενκά ηδκ παθζά πυθδ. Ξεηζκάεζ απ'ηδκ πθαηεία Kαηαθςκίαξ ηαζ ιέζς ημο ειπμνζημφ ηέκηνμο ηαηαθήβεζ ζημ θζιάκζ, ζημ άβαθια ημο Kμθυιαμο.

Ram-la ζηα ανααζηά ζδιαίκεζ πείιαννμξ. ΢ηδ ζδιενζκή πυθδ ηδξ Bανηεθχκδξ ζδιαίκεζ κδζίδα - πεγυδνμιμξ βζα πενίπαημ, υθμ γςή ιε ρδθά δέκηνα πμο ελαζθαθίγμοκ ζηζά, ιζηνμπςθδηέξ, εεαηνίκμοξ ημο δνυιμο ηαζ έκα αηέθεζςημ πήβαζκε-έθα ηςκ ακενχπςκ. Tδκ μκμιάγς "λεζίδα" πεγυδνμιμ, βζαηί ανίζηεηαζ ακάιεζα απ'ημοξ δνυιμοξ ηςκ αοημηζκήηςκ, αθθά θυβς ημο ιεβάθμο εφνμοξ ηδξ, πμο είκαζ πμθθαπθάζζμ ηςκ αοημηζκδημδνυιςκ πμο ηδκ μνίγμοκ, ημοξ ελμοδεηενχκεζ, επζαάθθμκηαξ ηδκ πανμοζία ηδξ. Γζαιμνθχεδηε ζ'έκα ιαηνφ πνμκζηυ δζάζηδια αημθμοεχκηαξ ιζά ανβή δζαδζηαζία ιεηαζπδιαηζζιχκ ηαζ ιμνθζημφ μνζζιμφ ηςκ ιενχκ ηδξ. Γζαζπίγεζ ημκ παθζυ ημνιυ ηδξ πυθδξ, βενυ ηαζ ακμιμζυιμνθμ ηαζ παναηηδνίγεηαζ απυ ηα δζαθμνεηζηά μκυιαηα ηςκ ηιδιάηςκ ηδξ ιε ηζξ δζαθμνεηζηέξ ζδιαζίεξ.

H αημθμοεία ηςκ Ramblas: Canaletes, Estudis, Les Fiores, Centre, Santa Monica απμηεθεί ζήιενα ηδ Ramblas ηδξ Bανηεθχκδξ. ΢ηδκ αδζάζπαζηδ εκυηδηά ηδξ ελαημθμοεεί κα ακαηαθεί ηδκ απμζπαζιαηζηή ηδξ ζζημνία οπαζκζζζυιεκδ, πανά

ηζξ ιενζηέξ ακαηαηαζηεοέξ πμο βίκακε

ζηδκ

Σμ άβαθια ημο Κμθυιαμο ζημ ηέθμξ ηδξ Ramblas

17

πνμβεκέζηενδ ιμνθή ηδξ, ημ πναβιαηζηυ νεφια ημο πεζιάννμο ηαηά ιήημξ ημο μπμίμο πανάηηδηε ηζ απ'υπμο πήνε ημ υκμιά ηδξ. 25 Tα ηείπδ πηίζηδηακ δίπθα ζημ πείιαννμ ημκ 13μ αζχκα. Mζά ζφβπνμκδ πανημβνάθδζδ δείπκεζ, πχξ αοηυξ μ ηυπμξ ιμνθμπμζήεδηε ζηδ δζάνηεζα ημο 19μο αζχκα ηαζ ακαπηφπεδηε ζ'έκα πενίπαημ ηδξ πυθδξ.

H δζπθή ζεζνά δέκηνςκ μνζμεεηεί ημ πναβιαηζηυ ηέκηνμ ημο πχνμο πμο αοημκμιείηαζ ηαζ απμηεθεί ηδκ γχκδ ημο πενίπαημο. O εζδζηυξ παναηηήναξ ηδξ Ramblas πνμηφπηεζ απυ ηα ζημζπεία, πμο πνδζζιεφμοκ βζα κα δίκμοκ έιθαζδ ζε εζδζημφξ ηυπμοξ - υπςξ ζηδκ Pla de la Bougueria ηαζ ζηδκ Pla de les Comedies ιε ηζξ ικδιεζαηέξ θμκηάκεξ ημοξ - ακηίζημζπα πθαηεία ηδξ αβμνάξ ηαζ πθαηεία ημο εεάηνμο.

Aνβυηενα δ ηαηαζηεοή ηςκ ηηζνίςκ ηαζ ηςκ δδιυζζςκ πχνςκ ηαηά ιήημξ ηςκ πθεονχκ ηδξ, μζ ιεηαθθαβέξ ηαζ ημ ένβμ εοεοβνάιιζζδξ πμο πναβιαημπμζήεδηακ ιέζς ηςκ ηηζνίςκ, υπςξ ηαζ δ δζάκμζλδ ποθχκ ζηα ηένιαηά ηδξ ηνμπμπμίδζε ηαζ ηαοηυπνμκα ζηαεενμπμίδζε ηδ ζδιαζία ηαζ ηδ δφκαιδ αοημφ ημο πχνμο: δ Rambla απυ έκα εζςηενζηυ πέναζια ιεηαιμνθχκεηαζ ζε ααζζηυ δνυιμ, ακμζπηυ αθ'εκυξ πνμξ ηα θζαάδζα ηαζ αθ'εηένμο πνμξ ηδ εάθαζζα.

O ηεκηνζηυξ πενίπαημξ παναηηδνζζιέκμξ απ'ηα δέκηνα, ηα ηζυζηζα ηαζ ηδκ ίδζα ηδ γςή, υπζ ιυκμ παναιέκεζ, αθθά βίκεηαζ έκα ζφιαμθμ ηζ έκα ιμκηέθμ. ΢οκζζηά ημκ ζδζαίηενμ παναηηήνα αοημφ ημο ηυπμο, ηδκ ηαοηυηδηά ημο, εκχ ηαοηυπνμκα ιμνθχκεζ ηαζ πνμηείκεζ έκα κέμ ηφπμ ζπέζεςκ ακάιεζα ζηα

Αεμνμθςημβναθία ηδξ Ramblas. Ανζζηενά δ Placa Reial, ζημ αάεμξ δ Moll de la Fusta ηαζ ημ Άβαθια ημο Κμθυιαμο

18

ιένδ ημο δνυιμο, ζημκ πενίπαημ ηαζ ζημ δνυιμ, πμο δζηαζχκεηαζ απυ ιυκμ ημο, απυ ηδκ ίδζα ηδ ζδιαζία ημο.

Mεθεηχκηαξ ηδκ ελέθζλδ ηδξ πυθδξ δζαπζζηχκεζ ηακείξ πςξ αοηή δ ηοπμθμβία απμηέθεζε ζημζπείμ ακαθμνάξ ηδκ επμπή ηδξ ηαηαζηεοήξ ημο Paseo de Gracia, ααζζημφ δνυιμο ημο Plan Cerda, ηςκ ζφβπνμκςκ ακαπθάζεςκ. Θα απμηεθέζεζ υιςξ ηαζ ημ ιμκηέθμ βζα ηδ δδιζμονβία ιζάξ ζεζνάξ "λέσλ Ramblas" ζηδκ πυθδ.

19

Diagonal

Gracia

ΟΙ ΓΡΟΜΟΙ ΣΟΤ “PLAN CERDA” ΢ημ ζππμδάιεζμ ζφζηδια ημο Plan Cerda οπάνπμοκ δνυιμζ πμο απμηεθμφκ ημοξ ααζζημφξ άλμκεξ υθδξ ηδξ δμιήξ ηδξ πυθδξ. Πνυηεζηαζ βζα ηδκ Gran Via ηδ θεςθυνμ ηδκ πανάθθδθδ ζηδ εάθαζζα, πμο ιμνθμπμζεί ηδκ ζδέα ημο Gran Via

Cerda βζα ιζά βναιιζηή, πςνίξ υνζα πυθδ ηαζ βζα ημ Paseo de San Joan ηάεεημ ζηδκ πνχηδ, πμο ηαηαθήβεζ ζημ πάνημ ηδξ Ciutadella. Mζά αρίδα, πμο ζηήεδηε ιε ηδκ εοηαζνία ηδξ έηεεζδξ ημο 1888, εκηείκεζ ηδ ζδιαζία ηαζ ηδκ ικδιεζαηυηδηα ηδξ θεςθυνμο.

Tμ πθάημξ ηδξ Gran Via είκαζ 50 ι. : 25 ι. μ ηεκηνζηυξ δνυιμξ ηαζ απυ 12,5 ι. μζ παναηείιεκμζ πεγυδνμιμζ πμο μνίγμκηαζ απυ δζπθή ζεζνά δέκηνςκ. H ακαθμβία ημο 50% ακάιεζα ζηδ γχκδ πεγχκ ηαζ ζημοξ αοημηζκδηυδνμιμοξ

Montjuick

Ramblas

Placa Catalunya

πνμηείκεηαζ βζα υθεξ ηζξ θεςθυνμοξ.

Aθθά δ πζμ ζδιακηζηή θεςθυνμξ ηδξ Ensanche πμο απμηεθεί ηαζ ημκ μοζζαζηζηυ άλμκα ηδξ πυθδξ είκαζ ημ Paseo de Gracia: δ θεςθυνμξ πμο "εκθαλίζηεθε ζηε κέζε ησλ αγξώλ, παξηζηάλνληαο έλα κνλαδηθό θαη πςειήο ζεκαζίαο επεηζόδην γηα ηελ ηζηνξία ηεο πόιεο". 26 ΢'υθα ηα ζπέδζα ημο Cerda ειθακίγεηαζ ςξ ημ ζημζπείμ ζφκδεζιμξ ιε ηδκ παθζά πυθδ· μ άλμκαξ βφνς απ'ημκ μπμίμ ελαπθχκεηαζ δ Bανηεθχκδ.

Aπμηεθεί ηνυπμκ ηζκά επέηηαζδ ηδξ Rambla απ'ηδκ Placa Cataluna. Πνυηεζηαζ βζα έκα ηυπμ ιε ιμκαδζηυ δδιυζζμ παναηηήνα.

Η δζάκμζλδ ηδξ Gran Via ημ 1927

20

΢ηδκ ηεκηνζηή ημο γχκδ δζένπμκηακ άιαλεξ ηαζ ανβυηενα ηα θεςθμνεία πμο εηηεθμφζακ ημ δνμιμθυβζμ Bανηεθχκδ - Gracia. Oζ παναηείιεκμζ δνυιμζ βίκακε αοημηζκδηυδνμιμζ.

Mζά ζεζνά απυ ηοηθζηέξ πθαηείεξ απμηεθμφζακ ηυπμοξ δζαθείιιαημξ ηαζ δζαζηέδαζδξ. ΢'αοηυ ημ δνυιμ ανίζημκηαζ ιενζηά απ'ηα ζδιακηζηυηενα ηηίνζα ημο ιμκηενκζζιμφ, υπςξ δ Casa Battlo ηαζ δ Casa Mila ημο Gaudi. 27

΢πέδζμ ηδξ Esplanada del Norte, 1866

21

“VIA JULIA” B. de Sola, P. Barragan, J.M. Julia Yπδνεζία Πμθεμδμιζηχκ Mεθεηχκ Γήιμο Bανηεθχκδξ O ζπεδζαζιυξ αοημφ ημο δνυιμο ζημ αμνεζκυ υνζμ ηδξ πυθδξ απέαθεπε αθ'εκυξ ζηδκ ακααάειζζή ημο ηαζ αθ'εηένμο ζηδκ ακαγςμβυκδζδ ηδξ ζοκμζηίαξ, ιζά ηαζ πνυηεζηαζ βζα οπμααειζζιέκδ πενζθενεζαηή γχκδ. O δνυιμξ ιήημοξ 900 ι. ηαζ ιέζμο πθάημοξ 40 ι. εκχκεζ δφμ πθαηείεξ. H ζδέα ήηακ κα ζπεδζαζηεί ςξ ιζά κέα rambla.28 H πενζμπή μνίγεηαζ απυ ηζξ δφμ υρεζξ ηςκ πμθοηαημζηζχκ πμο ανίζημκηαζ ζε δζαθμνεηζηά επίπεδα: πανμοζζάγεζ ζδιακηζηέξ δζαθμνμπμζήζεζξ ςξ πνμξ ημ πθάημξ ηδξ.

H ιεηαηνμπή ηδξ ζε δνυιμ πμο κα ζοκζζηά έκα κέμ ηέκηνμ βζ'αοηυ ημ ηιήια ηδξ πυθδξ, έβζκε ιέζς ημο pattern ημο ηεκηνζημφ πενίπαημο, πμο ζ'αοηήκ ηδκ πενίπηςζδ πμζηίθθεζ ζε φρμξ ηαζ πθάημξ βζα κα αημθμοεήζεζ ηαζ κα απμννμθήζεζ ηζξ ζδιακηζηέξ ακμιμζμιμνθίεξ ημο εδάθμοξ.

To πνχημ ηιήια ηδξ Via Julia απμηεθείηαζ ζήιενα απυ δφμ πεγμδνυιζα 10 ι. ιε δζπθέξ δεκηνμζημζπίεξ ηαζ αοημηζκδημδνυιμοξ ηςκ 7,50 ιέηνςκ ηάεε ηαηεφεοκζδ. Mζά κδζίδα ηςκ 4,50 ζημκ άλμκα επζθφεζ ημ πνυαθδια ηδξ ακζζμζηαειίαξ: δ ιία ηαηεφεοκζδ ημο δνυιμο ανίζηεηαζ ζε ρδθυηενδ ζηάειδ απ'ηδκ άθθδ, επεζδή ηάης απ'αοηήκ οπάνπεζ πχνμξ ζηάειεοζδξ.

22

Tδ ιεζαία κδζίδα ημκίγμοκ ιζά ζεζνά θμίκζηεξ. H ακζζμζηαειία ηςκ δφμ ζηεθχκ παναθαιαάκεηαζ ιε νάιπεξ ηαζ ζηάθεξ. Oζ θμίκζηεξ ημκίγμοκ ηδκ βναιιζηυηδηα. Oζ δζπθέξ δεκηνμζημζπίεξ δδιζμονβμφκ "πξνζηαηεπκέλεο" πμνείεξ - παναηηδνζζηζηυ ζημζπείμ ημο Plan Cerda.

Tμ δεφηενμ ηιήια ηδξ παναθαιαάκεζ ημ ζηαειυ ημο ιεηνυ. Tμ πνυαθδια πμο ηέεδηε ήηακ πχξ εα βζκυηακ δ ηαηάααζδ πνμξ ημκ οπυβεζμ πχνμ ζηάειεοζδξ ηαζ εκ ζοκεπεία πνμξ ημ ιεηνυ, πςνίξ κα δζανναβεί δ εκυηδηα ηςκ ζπζηζχκ ηςκ δφμ ιεηχπςκ ημο δνυιμο. H θφζδ δυεδηε ιέζς ηδξ ημιήξ.

Eδχ ηα πεγμδνυιζα ζηεκεφμοκ βζα κα δζεονοκεεί δ ιεζαία κδζίδα πμο βίκεηαζ ηυπμξ ζοκάκηδζδξ, ιζά κέα rambla. Kναηζέηαζ ζηδκ ρδθυηενδ ζηάειδ.

H δζαθμνά ιε ημκ παιδθυηενμ δνυιμ ηαθφπηεηαζ ιε ζηάθεξ πμο ανίζημκηαζ πανάθθδθα ζημ οπυζηεβμ. Tμ οπυζηεβμ, ζδζαίηενα ηαθμζπεδζαζιέκμ, δδιζμονβεί ιε ηζξ ιεηαθθζηέξ πενζίδεξ ιζά ακάθαθνδ ζηζά. Oζ θεπημιένεζέξ ημο ελαζνεηζηέξ. Όθα ηα ζημζπεία ελμπθζζιμφ ημο πχνμο - παβηάηζα, ζηδεαία η.θπ. έπμοκ εκδζαθένμοζεξ θεπημιένεζεξ.

Tμ

ιεηαθθζηυ

εονδιαηζηυηδηα

ζηέβαζηνμ επζθφεηαζ

είκαζ

έκα

απ'ημοξ

ζημζπείμ

Kαηαθακμφξ

πμο ηαζ

ιε

Σμιή ηαζ ηάημρδ ημο δνυιμο ζημ πνχημ ημο ηιήια

ηαηαπθδηηζηή

βεκζηυηενα

ηάεε

ιεηαθθζηυ ζημζπείμ πμο πνδζζιμπμζμφκ, είκαζ ζδζαίηενα εηθεπηζζιέκμ ηαζ

Σμιή ζηδκ πενζμπή ηδξ ζηάζδξ ημο Metro

ηαθμηαηαζηεοαζιέκμ.

23

Σμιή ηαζ ηάημρδ ηδξ ζηάζδξ ημο Metro

Via Julia πνζκ ηδκ επέιααζδ ηαζ ηδ δζάκμζλή ηδξ

Via Julia ζήιενα

24

“RAMBLA ΢ΤΝΟΙΚΙΑ΢ CLOT” Santiago Calatrava Έκα ζηέβαζηνμ ιμκαδζηυ ανίζηεηαζ ζε ιζά απ'ηζξ ενβαηζηέξ ζοκμζηίεξ ηδξ πυθδξ ιε ζφβπνμκα ιπθμη πμθοηαημζηζχκ ηαζ παθανή αζηζηυηδηα. Πνυηεζηαζ βζα ηδκ πενζμπή Clot, υπμο ηαζ δ δζάζδιδ βέθονα ημο Santiago Calatrava.

To ζηέβαζηνμ είκαζ ημο ίδζμο ηαζ έπεζ ςξ ακαθμνά ημ ηαηάνηζ ηαζ ημ θηενυ ημο πμοθζμφ. Mμζάγεζ ιε πηοπςηή ηαηαζηεοή. ΢ηεβάγεζ ιζά κέα νάιπθα πμο δδιζμονβείηαζ, βζα κα "πθδζζάζεζ" ηζξ πανεζέξ ηςκ ζπζηζχκ ηαζ ημ ηαημνεχκεζ, ιζά ηαζ βίκεηαζ ηυπμξ ζοκάκηδζδξ ηαζ παζπκζδζμφ, δδθαδή πχνμξ γςήξ.

Mζά ηαηαζηεοή-παζπκίδζ δζαηνέπεζ ηδ ναπμημηηαθζά ηδξ rambla, υηακ ημ ζηέβαζηνμ ζηαιαηά.

25

“SALON DE COLON” ΚΑΙ “MOLL DE LA FUSTA” Manuel de Sola Morales Aθμνά ιζά πενζμπή εζδζηήξ ζδιαζίαξ: ημ ιέηςπμ ηδξ εάθαζζαξ ηδξ παθζάξ πυθδξ. Aοηή δ πενζμπή πανμοζζάγεζ ιζά ζφκεεηδ πμζηζθία θεζημονβζχκ ηαζ ζοβπνυκςξ ιζά ακαπυθεοηηδ ακαπαναζηαηζηή απμζημθή. Θέια ημο ζπεδζαζιμφ απμηεθεί δ απμηαηάζηαζδ ηδξ ζπέζδξ ηδξ παθζάξ πυθδξ ιε ηδ εάθαζζα ιε υθδ ηδ ζοιαμθζηή ηαζ οπμαθδηζηή ζδιαζία πμο ζοκεπάβεηαζ, θφκμκηαξ ηαοηυπνμκα ηα θεζημονβζηά πνμαθήιαηα ζ'έκακ ηυπμηθεζδί ηυζμ ςξ πνμξ ηζξ αζηζηέξ ηαηακμιέξ, υζμ ηαζ ςξ πνμξ ηδκ ηοηθμθμνία.

Eπζθέβεηαζ δ ιεηαηνμπή ημο παθζμφ ειπμνζημφ θζιακζμφ, πμο έθηζαπκε ημκ πνμδβμφιεκμ αζχκα έκα αδζαπέναζημ υνζμ, ζε ημονζζηζηυ.

Tμ Passeig de Colon απμηεθεί ημ ζοκδεηήνζμ δνυιμ πνμξ ημ ειπμνζηυ θζιάκζ ηδξ Bανηεθχκδξ ηαζ ηζξ απμεήηεξ ηδξ απμαάεναξ ηδξ Barceloneta.

Mέζς αοημφ ημο δνυιμο δδθαδή βίκεηαζ δ δζαηίκδζδ ηδξ αανεζάξ ηοηθμθμνίαξ ηνμπμθυνςκ πνμξ ημ θζιάκζ, αθθά ηαζ πνμξ ημ ζζδδνμδνμιζηυ ζηαειυ πμο ανίζηεηαζ ακαημθζηά, ηαεχξ ηαζ δ ηοηθμθμνία πνμξ ηδκ αζμιδπακζηή πενζμπή ημο Poble Nou, υπμο ζήιενα έπεζ ηαηαζηεοαζηεί ημ Oθοιπζαηυ πςνζυ.

Tμ ζπέδζμ ιμζνάγεζ ημ ζοκμθζηυ αάεμξ ηδξ πενζμπήξ - πενίπμο 140 ι. - ζε ηνεζξ επζιήηεζξ γχκεξ:

26

- ζημ Salon de Colon πμο επακμνίγεηαζ ςξ δνυιμξ αζηζηήξ ζδιαζίαξ - ζημ ιπαθηυκζ πμο επμπηεφεζ ημ θζιάκζ - πθάημοξ 35 ι.

- ηαζ ζηδκ πθαηθυνια ηδξ Moll de la Fusta - πθάημοξ 65 ι. ιε άιεζδ ζπέζδ ιε ηδ εάθαζζα ηαζ ηα πθμία.

H ιζηηή ηοηθμθμνία ηδξ Salon de Colon δζαπςνίγεηαζ ζε δφμ δζαηεηνζιέκμοξ ηθάδμοξ ζε δζαθμνεηζηά επίπεδα: - δ ηοηθμθμνία αζηζημφ παναηηήνα παναιέκεζ ηαηά ιήημξ ημο δνυιμο ζημ επίπεδμ ηδξ υρδξ ημο ιεηχπμο ηςκ ηηζνίςκ ηδξ παθζάξ πυθδξ - έκα ζοιπαβέξ ηαζ αανφ ιέηςπμ - δ ηοηθμθμνία αανεζχκ ηνμπμθυνςκ πμο είκαζ οπμπνεςιέκα κα δζαζπίζμοκ ηδκ πενζμπή, ιε ιεβάθεξ ηαπφηδηεξ, δζμπεηεφμκηαζ ζε δφμ δνυιμοξ αοεζζιέκμοξ ηάης απυ ημ επίπεδμ ημο ιπαθημκζμφ πμο ημοξ ηαθφπηεζ εκ ιένεζ.

H θεςθυνμξ απμηηά 4 θςνίδεξ ηοηθμθμνίαξ ιε εηαηένςεεκ δεκδνμζημζπίεξ ιε θμίκζηεξ. H πάναλή ηδξ έπεζ ςξ άλμκα ημ ικδιείμ ημο Kμθυιαμο ζημ δοηζηυ άηνμ ηαζ ζηδ δζαζηαφνςζδ ιε ηδ Ramblas. Γφμ λεπςνζζηέξ θςνίδεξ απυ ηάεε πθεονά πνδζζιεφμοκ βζα ηαλί ηαζ θεςθμνεία.

Tμ ιπαθηυκζ δδιζμονβείηαζ βζα κα απμηηδεεί δ ιαηνζκή εέα ημο θζιακζμφ· ζοβπνυκςξ πνμζηαηεφεζ αθ'εκυξ έκα ζηεπαζηυ parking, αθ'εηένμο ημ έκα ζηέθμξ ηδξ ηοηθμθμνίαξ ηςκ αανεζχκ ηνμπμθυνςκ. Tνία οπυζηεβα ηαηά ιήημξ ημο ημίπμο (ακηζζηήνζλδξ) πνδζζιεφμοκ ςξ ακαροηηήνζα ηαζ εκηείκμοκ ημ υνζμ ημο ιπαθημκζμφ.

27

Aπ'αοηυ ημ επίπεδμ λεηζκμφκ ηνεζξ βέθονεξ ηφπμο Oθθακδζημφ, ζακ ηζ αοηέξ πμο ζπεδίαγε μ Van Gogh πμο είκαζ ιάθζζηα ααιέκεξ ηυηηζκεξ, πμο απμηεθμφκ ηα πενάζιαηα πνμξ ηδκ πθαηθυνια ηδξ Moll de la Fusta. Oζ βέθονεξ ηαηαθήβμοκ ζε ηοηθζηέξ νάιπεξ βζα κα επζηνέπμοκ ηαζ ζηα ηανυηζζα ηδκ πνυζααζδ.

H πθαηθυνια ηδξ Mμll de la Fusta έπεζ ιζά απθή ηαζ πεζεανπδιέκδ δζεοεέηδζδ θμζκίηςκ, πμο ζοκδοάγεηαζ ηαηά ημοξ ιεθεηδηέξ ιε ημ "ξνκαληηθό ραξαθηήξα ηεο αξρηηεθηνληθήο ηνπ 18νπ αηώλα" - πμο απμηεθεί ηδκ υρδ ηςκ ηηζνίςκ ηδξ παθζάξ πυθδξ - ηαζ ιε ημ "ζεακαηηθό δεκόζην ραξαθηήξα απηνύ ηνπ κεηώπνπ ηεο ζάιαζζαο". Έκαξ δνυιμξ δίπθα ζηδκ πνμηοιαία ελοπδνεηεί ημ ημζκυ πμο εάεεθε κα θηάζεζ ζ'αοηήκ ιε αοημηίκδημ. Eίκαζ ζε παιδθυηενδ ζηάειδ απ'αοηήκ ηαζ ζοκδέεηαζ ιε επζιήηδ ζηαθμπάηζα, χζηε κα απμθεοπεεί δ εζζαμθή ηςκ αοημηζκήηςκ βζα ζηάειεοζδ πάκς ηδξ. Έκαξ ιεβάθμξ ηήπμξ δδιζμονβήεδηε ακάιεζα ζηδκ πνμηοιαία ηαζ ζηζξ απμεήηεξ ημο θζιακζμφ, πμο ιεθθμκηζηά εα παναθάαμοκ δδιυζζεξ θεζημονβίεξ. H ζοκμθζηή δζεοεέηδζδ ηςκ ζημζπείςκ ημο πχνμο ζεαάζηδηε ηδ ζδιαζία ημο μπηζημφ άλμκα ηδξ Via Laietana πνμξ ημ θζιάκζ. H Via Laietana είκαζ δ ιμκαδζηή δζαπθαηοιέκδ μδυξ ιέζα ζημκ ζζηυ ηδξ παθζάξ πυθδξ, ηάεεηδ ζημ Passeig de Colon, πμο πνμέηορε απ΄ημ ζπέδζμ Pia Macia ηδξ Καηαθακζηήξ μιάδαξ βζα ηδκ μνβακζηή πυθδ.

28

29

“EΠΔΜΒΑ΢ΔΙ΢ ΢Δ ΓΡΟΜΟΤ΢ ΣΗ΢ ΠΑΛΙΑ΢ ΠΟΛΗ΢” O "λένο εηδηθόο ζρεδηαζκόο"30 βζα ηδκ παθζά πυθδ έεεζε ςξ πνςηανπζηυ ζηυπμ ηδκ παναιμκή ηςκ ημζκςκζηχκ μιάδςκ, πμο ζοβηνμημφκ ηδκ ημζκυηδηα, δδθαδή ηςκ ηαημίηςκ, ηςκ ηαηαζηδιαηανπχκ ηαζ ηςκ αζμηεπκχκ, δζυηζ είκαζ μζ ιυκμζ εκδζαθενυιεκμζ βζα ηδκ επζαίςζδ ηδξ ιεζαζςκζηήξ πυθδξ, ςξ δμιήξ θοζζηήξ, θεζημονβζηήξ ηαζ ημζκςκζηήξ. Πνμηείκεζ επίζδξ δ ααζζηή πάναλδ ηςκ δνυιςκ κα παναιείκεζ, "όρη κόλν

Η αοθή

επεηδή απνηειεί κέξνο ηεο παξαδνζηαθήο εηθόλαο ηεο ζπλνηθίαο, αιιά θαη γηα ηηο επαθέο πνπ εμαζθαιίδεη, γηα ηε ζεκαζία ηνπ σο ρώξνο ζπλάληεζεο ησλ γεηηόλσλ θαη κηά άκεζε επέθηαζε ρώξσλ δσήο". Aοηυ είπε ςξ απμηέθεζια ημκ θεπημιενεζαηυ ζπεδζαζιυ ηςκ δνυιςκ, ηδκ απμηαηάζηαζδ ηδξ ζοκμπήξ ημοξ, υπμο αοηή δδιζμονβμφζε παθανυηδηα ζημκ ζζηυ.

- H μνζμεέηδζδ ηδξ αοθήξ εκυξ δδιυζζμο ηηζνίμο ι'έκα ιεηαθθζηυ θνάπηδ ηνίεδηε απαναίηδηδ, πνμηεζιέκμο κα ιδκ παθανχζεζ ζ'εηείκμ ημ ζδιείμ δ βναιιζηυηδηα ημο δνυιμο. O θνάπηδξ απμηεθείηαζ απυ ηαηαηυνοθα ιεηαθθζηά ζημζπεία, πμο ζηδνίγμοκ έκα ιζηνυ ακάθαθνμ ζηέβαζηνμ πμο δδιζμονβεί ιζά βναιιζηή ζηζά ζημ δνυιμ. Aκάιεζα απ'ηα ηαηαηυνοθα ζημζπεία οπάνπμοκ ιεηαθθζηέξ πυνηεξ πμο επζηνέπμοκ ηδκ εκμπμίδζδ ηδξ αοθήξ ιε ημ δνυιμ - ακμίβεζ υθμ ημ ιέηςπμ. H αοθή είκαζ πθαημζηνςιέκδ.

Oζ ίδζεξ πθάηεξ δδιζμονβμφκ ιζά επέκδοζδ - αάζδ ζηδ βεζημκζηή ιεζμημζπία. Έκα ιμκαδζηυ δέκηνμ δζαπενκά ηδκ πθαηυζηνςζδ.

Ο θνάπηδξ

30

- H δζεοεέηδζδ ημο πεγυδνμιμο έβζκε ιε ημκ δζαπςνζζιυ ηςκ ηζκήζεςκ αθ'εκυξ πνμξ ηδκ εηηθδζία, αθ'εηένμο πνμξ ημκ δνυιμ. H είζμδμξ ζηδκ εηηθδζία δζαιμνθχεδηε ςξ έκα εθαθνά οπενορςιέκμ επίπεδμ πθάηςια ιε ζηαθζά. O ηοθθυξ ημίπμξ, μ ηάεεημξ πνμξ αοηήκ, γςβναθίζηδηε. O πεγυδνμιμξ δζαπςνίζηδηε ηαζ ημκίζηδηε δ πανεζά ημο ιε ιζά ζεζνά παβηάηζα ηαζ δέκηνα. H ζηζά ηςκ ηηζνίςκ πνμζηαηεφεζ ηδκ ζεζνά ηςκ ηαεζζηζηχκ.

31

Γ. OΙ ΠΛΑΣΔΙΔ΢ Mπμνεί ηακείξ κα δζαηνίκεζ δφμ ηφπμοξ πθαηεζχκ: ηζξ πενίηθεζζηεξ ηαζ ηζξ

- ζηζξ πενίηθεζζηεξ πθαηείεξ ηδξ Iζπακίαξ βίκμκηαζ ηαονμιαπίεξ

"αλνηρηέο".

- ζηδκ αιθζεεαηνζηή πθαηεία ηδξ ΢ζέκα ζππζημί αβχκεξ.

Πενίηθεζζηεξ μκμιάγεζ μ Camillo Sitte,32 ηονίςξ ηζξ ιεζαζςκζηέξ πθαηείεξ

Όθα ελανηχκηαζ, ςξ πνμξ ηδ πνήζδ, απυ ηδ εέζδ ηδξ πθαηείαξ, ημ

ηδξ κυηζαξ Eονχπδξ, Iηαθίαξ ηαζ Iζπακίαξ. Eίκαζ αοηέξ πμο μνίγμκηαζ ιε

ιέβεεμξ, ηδκ πανάδμζδ ή ηδκ ζοκήεεζα.

ζαθήκεζα από ηα ηηίνζα πμο ηζξ πενζαάθθμοκ, δδθαδή έπμοκ ζαθέξ πενίβναιια - υνζμ. Γδιζμονβμφκ ηδκ αίζεδζδ ιζάξ ηθεζζηήξ εζηυκαξ, εκυξ οπαίενζμο δςιαηίμο ή εκυξ ηεθφθμοξ - αβηαθζάξ πμο δέπεηαζ ηδ δδιυζζα

Oζ πχνμζ αοημί είκαζ πχνμζ πμο αζχκμκηαζ ηαεδιενζκά ηαζ μζηεζμπμζμφκηαζ απυ ημοξ ηαημίημοξ: είκαζ πχνμζ ηαημζηήζζιμζ, οπαίενζα “δσκάηηα“.

γςή. Oζ δνυιμζ εηαάθθμοκ ιε ηέημζμ ηνυπμ, χζηε κα ιδκ ιπμνεί ηακείξ κα

"Aλνηρηέο" πθαηείεξ μκμιάγς αοηέξ πμο θυβς ιεβέεμοξ ηαζ εέζδξ ζημκ

δεζ έλς απ'ηδκ πθαηεία. H υρδ ημο πενζέπμκημξ μνίγεηαζ απ'ηζξ υρεζξ ηςκ

αζηζηυ ζζηυ απμηεθμφκ εηηεηαιέκα ηεκά μνίγμοκ ημκ εαοηυ ημοξ, πςνίξ κα

εκ ζεζνά ηηζζιάηςκ.

ελανηχκηαζ απυ ηα πενζαάθθμκηα ηηίνζα. Aηυια αοηέξ πμο ηα βφνς ηηίνζα

Tμ πενζεπυιεκμ είκαζ ζπεδυκ άδεζμξ ακμζπηυξ πχνμξ. Γεκ οπάνπεζ ηίπμηα ζημ βεςιεηνζηυ ηέκηνμ, υπςξ οπάνπεζ ζηδ κεμηθαζζζηή μνβάκςζδ ηςκ πθαηεζχκ.

Aκ ημπμεεηήζεζξ έκα ζημζπείμ ζημ ηέκηνμ, απμηθείεζξ ηδκ ημπμεέηδζδ ηάεε άθθμο, παναηδνεί μ Sitte.33 ΢ηζξ ανπαίεξ αβμνέξ, υπςξ ζημ Forum ηδξ

είκαζ πμθφ παιδθά ζε ζπέζδ ιε ημ ιέβεεμξ ημο πχνμο, χζηε κα ελμοδεηενχκμκηαζ, κα ιδκ ηάκμοκ ηδκ πανμοζία ημοξ ηονίανπδ ηαζ ημ “θελό” οπμαάθθεζ ηδκ πανμοζία ημο. "... Γηαηί ζηελ ηέρλε ηνπ ρώξνπ όια εμαξηώληαη από ηηο ακνηβαίεο ζρέζεηο θαη αληηζέησο ειάρηζηα από ην απόιπην κέγεζνο".34

Πμιπδΐαξ, δεκ οπήνπε ηίπμηα ιεζ'ζημ πχνμ. Tα αβάθιαηα ή υ,ηζ άθθμ

Aοηυκ ημκ δζαπςνζζιυ ζηζξ δφμ ααζζηέξ ηοπμθμβίεξ ηςκ πενίηθεζζηςκ ηαζ

ζημζπείμ, ήηακ ημπμεεηδιέκα εκ ζεζνά ζηζξ πανοθέξ ηδξ αβμνάξ, ιπνμζηά

ακμζπηχκ πθαηεζχκ αημθμοεχ ζημκ ζπμθζαζιυ πμο παναεέης.

απ'ηζξ ζημέξ. O πχνμξ εθεφεενμξ απμδζδυηακ ςξ “ζέαηξν” εηδδθχζεςκ.

Kαζ

επεζδή,

εηηυξ

απυ

ηζξ

πθαηείεξ

πμο

ζπεδζάζηδηακ

ηαζ

Tμ πνάζζκμ είκαζ εθάπζζημ ή ακφπανηημ. O πχνμξ πνμμνίγεηαζ κα

ηαηαζηεοάζηδηακ ιε ηδκ επζπείνδζδ ηςκ ακαπθάζεςκ, οπάνπμοκ

παναθάαεζ δδιυζζεξ δναζηδνζυηδηεξ: βζμνηέξ - αβχκεξ:

παναηηδνζζηζημί ηυπμζ ζηδκ πυθδ πμο ηδξ πνμζδίδμοκ ηδκ ηαοηυηδηά ηδξ -

32

άθθςζηε ημ πνυβναιια πενζεθάιαακε ηαζ επειαάζεζξ ζ'αοημφξ είηε ιε ηδ

- δ Plaça Mercé ηαζ

ιμνθή ηδξ απμηαηάζηαζδξ είηε ιε ηδ ιμνθή ημο επακαζπεδζαζιμφ - ημοξ

- δ Plaça del Sol.

πενζθαιαάκς. Tέημζμζ ηυπμζ είκαζ δ ιεζαζςκζηή Placa del Rei ηαζ δ κεμηθαζζηή Plaça Reial ζηδκ παθζά πυθδ.35 ΢ηδκ πνχηδ ηαηδβμνία, ζηζξ πενίηθεζζηεξ πθαηείεξ ακήημοκ: - δ Plaça del Rei - δ Plaça Reial

΢ηδ δεφηενδ ηαηδβμνία ζηζξ "αλνηρηέο" πθαηείεξ ακήημοκ: - δ Plaça Valls - Sistachs - μζ πθαηείεξ ζηζξ πενζμπέξ Santa Caterina, Sant Pere, Santa Maria ηαζ La Ribera ηαζ - δ πθαηεία ημο ζζδδνμδνμιζημφ ζηαειμφ ηςκ Sants.

33

“PLAÇA DEL REI“ 36 1000 - 1330 H ζδιενζκή πθαηεία απμηεθμφζε ιαγί ιε ημκ πχνμ ημο Palau del Lloctinent, ιζα πενζηεζπζζιέκδ αοθή. Πανυηζ ήηακ ζδζμηηδζία ημο ααζζθζά, αοηή δ αοθή πνδζζιμπμζυηακ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηνζχκ αζχκςκ ςξ αβμνά. Oζ ηθεζδανάδεξ είπακ εβηαηαζηαεεί εδχ, έςξ υημο δζχπεδηακ ημ 1327 θυβς ημο εμνφαμο πμο πνμλεκμφζακ. H ζδιενζκή αοθή δζαιμνθχκεηαζ απυ ημ Palau Reial Major, ηδκ Capella de Santa Agueda, ημ ααζζθζηυ πανεηηθήζζ ηαζ ημ Palau del Lloctinent. H πθαηεία "θιείλεηαη" απυ ηδκ Casa Clariana - Padellas, πμο ανίζηεηαζ απέκακηζ απυ ημ παθάηζ Reial Major.

Yπμεέημοκ πςξ αοηυξ μ ηυπμξ οπήνλε ημ ηέκηνμ ηδξ νςιασηήξ ελμοζίαξ ημ Pretorium ηαζ ηαηυπζκ εηεί πηίζηδηε ημ παθάηζ ηςκ Bδζζβυηεςκ. Tμκ 10μ - 11μ

Σμ βθοπηυ ημο Chillida “Συπμξ” ζηδκ πθαηεία

αζχκα απμηεθμφζε ημ ηέκηνμ ηδξ πυθδξ. Tμκ 13μ αζχκα, υηακ δ Bανηεθχκδ είκαζ ιία απυ ηζξ ιεβαθφηενεξ ειπμνζηέξ ηαζ ηναπεγζηέξ επζηνάηεζεξ ηδξ Eονχπδξ, μ Jaume 1oξ μ επμκμιαγυιεκμξ Γίηαζμξ, δζεονφκεζ ημ παθάηζ. Tμ πανεηηθήζζ, πμο ανπίγεζ κα ηαηαζηεοάγεηαζ ημ 1302 ηαζ ηεθεζχκεζ ημ 1330, είκαζ πηζζιέκμ ιέζα ζημοξ ευθμοξ ηςκ νςιασηχκ ηεζπχκ.

H βςκζαηή πνυζααζδ πνμξ ημ παθάηζ ηαζ ημ πανεηηθήζζ ιε ηα απθςιέκα ηοηθζηά ζηαθζά δζαιμνθχκεζ ιζα ζηδκή, έκα pontium βζα ηζξ παναζηάζεζξ πμο θαιαάκμοκ πχνα ζηδκ πθαηεία. H ιζηνή ηδξ ηθίιαηα, ηαεχξ ηαζ μζ εκδζαθένμοζεξ υρεζξ ηςκ ηηζνίςκ πμο ηδκ μνίγμοκ, ηδκ ηαεζζημφκ ζδακζηυ ηυπμ βζα εηδδθχζεζξ, ηονίςξ εεαηνζηέξ ηαζ ιμοζζηέξ. Tα ιεβάθα φρδ ηςκ ηηζνίςκ ηδξ πνμζδίδμοκ αίζεδζδ αοθήξ. Tμ δάπεδμ είκαζ πθαημζηνςιέκμ. Γεκ οπάνπεζ θφηεοζδ. Απμηεθεί παναηηδνζζηζηυ δείβια ιεζαζςκζηήξ πθαηείαξ.

34

“PLAÇA A REIAL“ Francesc Daniel Molina 1848 - 1854 Federico Correa, Alfonso Mila 1982 - 1984 H πθαηεία δεκ είκαζ ιυκμ μ εονφηενμξ ακμζπηυξ πχνμξ ηδξ πενζμπήξ, είκαζ δ ιμκαδζηή

πμο

ζπεδζάζηδηε,

ηαηαζηεοάζηδηε

ηαζ

οπάνπεζ

ςξ

ιζα

ανπζηεηημκζηή εκυηδηα ζηα 7.000 εηηάνζα ηδξ παθζάξ πυθδξ. Σμ ηεκυ αοηυ ιέζα ζημκ αζθοηηζηά δμιδιέκμ πχνμ ηδξ πυθδξ, ήηακ δ αοθή ιμκαζηδνζμφ ηςκ Καπμοηζίκςκ.

H

ακάβηδ

βζα

δζαεέζζιμ

δδιυζζμ

πχνμ

μδήβδζε

ζηα

ιέζα

ημο

πνμδβμφιεκμο αζχκα ζηδκ ιεηαηνμπή ηδξ ζε πθαηεία. H ζδέα πνμένπεηαζ απυ ημκ F. Daniel I. Molina ηαζ είκαζ επδνεαζιέκδ απυ ηδκ Γαθθζηή Ναπμθευκηεζα ακάπηολδ ηαημζηίαξ ηαζ ηδκ Place Vendome ημο Hardouin Mansart ζημ Πανίζζ ημο Λμοδμαίημο XIV (1685-1699). Kαζ εηεί δ πθαηεία πηίζηδηε ζηδ εέζδ ιμκαζηδνζμφ. Απμηεθμφζε ηέκηνμ αηαδδιζχκ ηαζ ηδξ ααζζθζηήξ αζαθζμεήηδξ. Σμ 1698 δ βδ πμοθήεδηε βζα ηδκ ακάπηολδ ηαημζηίαξ ηδξ πυθδξ ημο Πανζζζμφ. Ο ααζζθζηυξ ανπζηέηημκαξ ζπεδίαζε ιία μιμζυιμνθδ υρδ πμο πενζαάθθεζ ηαζ μνίγεζ ημκ πχνμ ηδξ πθαηείαξ. Σμ πνμθακέξ ζφιαμθμ, ημ άβαθια ημο ααζζθζά ζηήεδηε ζημ ηέκηνμ ημο πχνμο. Η Plaça Reial άνπζζε κα πηίγεηαζ ημ 1850 ηαζ ηεθείςζε ημ 1860. Aπμηεθεί ηοπζηή πθαηεία αζηζηήξ πενζυδμο.

35

H ηάημρή ηδξ είκαζ έκα μνεμβχκζμ 56x84 ι2. O δνυιμξ πμο ηδ ζοκδέεζ ιε ηδ Ramblas δζπμημιεί ηδ ιζα υρδ ηδξ ηαζ ζπάεζ ηδκ απυθοηδ ζοιιεηνία. Oζ άθθεξ είζμδμζ ζηδκ πθαηεία βίκμκηαζ απυ πενάζιαηα ηάης απυ ηζξ ζημέξ. Oζ υρεζξ επακαθαιαάκμοκ ιζα ζεζνά απυ ίδζα ζημζπεία: ιζα ημλςηή ζημά ζημ ζζυβεζμ, ιπαθηυκζα ζημκ α' υνμθμ, απθά πανάεονα ζημκ α' ηαζ ιζηνυηενα ακμίβιαηα ζηδ ζμθίηα. Ακάθμβεξ πθαηείεξ οπάνπμοκ ηαζ ζε άθθεξ πυθεζξ υπςξ ζηδ Μαδνίηδ.

H ζημά πηίζηδηε απυ ημπζηή πέηνα ημο ημκηζκμφ θυθμο Montjuic.

H πθαηεία δεκ ήηακ θοηειέκδ. Mε ημκ ηαζνυ ζημ ηέθμξ ημο 19μο αζχκα μζ θμίκζηεξ δδιζμφνβδζακ ιζα υαζδ ζηδκ ηανδζά ηδξ πυθδξ. Σα θςηζζηζηά είκαζ ζπεδζαζιέκα απυ ημκ Gaudi.

H ζφβπνμκδ επέιααζδ είπε ςξ ζηυπμ ηδκ απμηαηάζηαζδ ηςκ υρεςκ ηςκ πενζιεηνζηχκ ηηζνίςκ, ηδκ ακηζηαηάζηαζδ ηδξ πθαηυζηνςζδξ ηαζ ηδ δζεοεέηδζδ ηαεζζηζηχκ ζε ζπήια Π, χζηε κα δζεοημθφκεηαζ δ ημζκςκζηυηδηα.

Σμ θςηζζηζηυ ημο Antonio Gaudi 1878

36

“PLAÇA DE LA MERCE“

1983

Lluis Mestras, Ramon Sanabria, Pere Casajoana, Rosa Maria Clotet Γναθείμ πμθεμδμιζηχκ ιεθεηχκ ημο Γήιμο ηδξ Bανηεθχκδξ Aοηή δ πθαηεία ανίζηεηαζ ζηδκ παθζά πυθδ -Bario Gothiko- ημκηά ζημ θζιάκζ. Γζαιμνθχεδηε βζα κα απμηηήζεζ οπαίενζμ πχνμ ιζα απυ ηζξ θίβεξ ιπανυη εηηθδζίεξ ηδξ πυθδξ, αθμφ ηαηεδαθίζηδηε έκα μζημδμιζηυ ηεηνάβςκμ ιε ηαηήξ ηαηάζηαζδξ ηηίζιαηα. O ζπεδζαζιυξ δζαηνίκεηαζ βζα ηδκ απθυηδηά ημο. O πχνμξ πθαημζηνχεδηε ιε ιάνιανμ, δδιζμονβχκηαξ έκα μνεμβχκζμ παναθθδθυβναιιμ ιπνμζηά απυ ηδκ είζμδμ ηδξ εηηθδζίαξ. Mζά θμκηάκα ιε 'έκα άβαθια ημο Πμζεζδχκα - ημο 18μο αζχκα - μνίγμοκ ηδκ απέκακηζ ηδξ εηηθδζίαξ πθεονά, ηαεχξ ηαζ δφμ ζεζνέξ δέκηνςκ ιε παβηάηζα. ΢ηδκ επζιήηδ πθεονά ηδξ ζζημί ζδιαζχκ δδιζμονβμφκ ιζα οπμδζαίνεζδ ημο ζοκμθζημφ εφνμοξ ημο πχνμο, πνμζεέημκηαξ πνχια ηαζ ήπμ ζημ ζφκμθμ.

H πανέιααζδ είκαζ πμθφ επζηοπήξ ηαζ ζδζαίηενα δζαηνζηζηή χζηε ημ ικδιείμ, δ Δηηθδζία κα ηονζανπεί ζημ πχνμ ιε ηδ πανμοζία ηδξ. Γφζημθα ακηζθαιαάκεηαζ ηακείξ πςξ πνυηεζηαζ βζα ζφβπνμκδ επέιααζδ. "Tν ραξαθηεξηζηηθό ηεο είλαη πσο κνηάδεη ζαλ λα βξηζθόηαλ πάληα εδώ....."38

37

Η πθαηεία πνζκ ηδκ επέιααζδ

38

“PLAÇA DEL SOL“ 1981-1985 J. Bach, G. Mora Πνυηεζηαζ βζα ιζα ηεηνάβςκδ πθαηεία ζε ιζα θασηή βεζημκζά. O οπυβεζμξ πχνμξ ηδξ πνδζζιεφεζ βζα ηδ ζηάειεοζδ αοημηζκήηςκ.

Mζά δζπθή απυημιδ βναιιζηή νάιπα δδιζμονβεί ιζά έκημκδ ημιή ακάιεζα ζηδκ πθαηεία ηαζ ζηδκ υρδ ηςκ ζπζηζχκ. H ημπμεέηδζδ ηαηά ιήημξ ηδξ εκυξ ζηεβάζηνμο "κεηαθέξεη" ημ υνζμ ηδξ πθαηείαξ ηαζ αεθηζχκεζ ηδκ εκηφπςζδ ηδξ ααεζάξ εβημπήξ πμο δδιζμονβεί δ νάιπα. Mζά βέθονα ζοκδέεζ ηδκ πθαηεία ιε ηδκ απμημιιέκδ ζεζνά ηςκ ζπζηζχκ. ΢ηζξ παναηείιεκεξ πθεονέξ οπάνπμοκ ζεζνέξ δέκηνςκ, πμο αβαίκμοκ ιέζα απυ ημ πθαηυζηνςημ. Mζά ζεζνά πάβηςκ δζπθήξ υρδξ δζαηάπηδηακ πανάθθδθα ζηα δέκηνα. Απέκακηζ απυ ημ ζηέβαζηνμ ανίζηεηαζ έκα βθοπηυ. Όθα ηα ζημζπεία ημο πχνμο, ηα θςηζζηζηά, μζ πάβημζ, ημ ζηέβαζηνμ είκαζ ζπεδζαζιέκα ιε απθυηδηα ηαζ εονδιαηζηυηδηα. ΢ημ πχνμ πνςηαβςκζζημφκ ηα ιέηςπα ηςκ ζπζηζχκ ιε ηζξ ζοιιεηνζηέξ υρεζξ ηαζ ηα βήζκα πνχιαηα.

H πθαηεία παναηηδνίγεηαζ απυ ηδκ απθυηδηά ηδξ ηαζ ηδκ ηθαζζζηή ηδξ μνβάκςζδ ιε ηδκ έκκμζα πμο απμδίδεζ ζημκ υνμ μ Peter Buchanan βζα ηδκ ανπζηεηημκζηή ηςκ Bach ηαζ Mora: ιζα ανπζηεηημκζηή πμο ζηδνίγεηαζ ζημ νοειυ, ζηδκ επακάθδρδ ηαζ ζηδκ ζζμννμπία ημο ζοκυθμο.39

39

“PLAÇA DE L‟ESTACIO DE SANTS” ή “DELS PAISOS CATALANS“40 1981-1983 Helio Pinon, Albert Viaplana ΢οκενβάηδξ: Enric Miralles O ΢ηαειυξ ηςκ Sants (Estacio de Sants) είκαζ μ ηφνζμξ ζζδδνμδνμιζηυξ ζηαειυξ ηδξ Bανηεθχκδξ. Έκα πεθχνζμ παιδθυ ηεηνάβςκμ ηηίνζμ "θάζεηαη" πάκς απυ ηζξ αοεζζιέκεξ βναιιέξ, ζηδ ιέζδ ιζάξ πθαηθυνιαξ απυ beton πμο δεκ επζηνέπεζ ηδκ φπανλδ δέκηνςκ ηαζ πχιαημξ ζημκ εηηεηαιέκμ πχνμ πμο ανίζηεηαζ ηονίςξ ιπνμξ, αθθά ηαζ πίζς απυ ημ ηηίνζμ. Έηζζ δ πθαηεία πμο επνυηεζημ κα ζπεδζαζηεί, έπνεπε κα έπεζ ζηθδνυ δάπεδμ πςνίξ θφηεοζδ. ΢ημ πθασκυ ιέηςπμ ημο ζηαειμφ, εηεί υπμο παθζά οπήνπακ ενβμζηάζζα, δδιζμονβήεδηε έκα πάνημ ιε κενυ πμο απμηεθεί ηδκ ακηίζηζλδ ζε αοηυ ημ "γπκλό" ηαζ "ζθιεξό" πχνμ. Σμ Parc de l‟ Espanya Industrial.

H πθαηεία ημο ΢ηαειμφ εεςνείηαζ απ'ηζξ πζμ πνςημπμνζαηέξ ζηδκ πυθδ.

O Oriol Bohigas επέθελε ημοξ ιεθεηδηέξ ιεηά απ'ημ δζαβςκζζιυ βζα ημ Parc de l' Escorxador (πάνημ Miro), υπμο είπακ πάνεζ ιένμξ, αθθά δεκ δζαηνίεδηακ. Θεχνδζε πςξ δ ανπζηεηημκζηή ημοξ άπμρδ ηαίνζαγε απυθοηα βζα ηδκ πθαηεία ημο ζηαειμφ ηςκ Sants. "..... Eίλαη ε πιαηεία πνπ πξνθαιεί ακθηζβεηήζεηο θαη δελ είλαη θαζόινπ εύθνιν λα αξέζεη. Eίλαη αζπκβίβαζηα Mηληκαιηζηηθή θαη Mνληέξλα....." ΢ε ιζα

40

"ζθνππηζκέλε" πςνίξ πχια έηηαζδ απυ πθαηυζηνςημ οπάνπμοκ θζηέξ, αναπκμΰθακηεξ ηαηαζηεοέξ απυ ζηφθμοξ ηαζ πθέβιαηα, πςνίξ ίπκμξ ικδιείμο, μφηε ημζιήιαημξ, μφηε ηαηακμδηήξ εζημκμβναθίαξ. Kαζ ηα οθζηά είκαζ ζηθδνά μνοηηά ηαζ ιέηαθθα. Ήδδ βζ'αοηυκ πμο παναιέκεζ ηαζ ημζηάεζ, είκαζ ακαιθζζαήηδηα θονζζιυξ.41 O

ηυπμξ

ήηακ

άιμνθμξ

ηαζ

πενζηνζβονζζιέκμξ

απυ

αζφκδεηα

δζαζημνπζζιέκα ιαηνζκά ηηίνζα. "Σηελ αξρή ήκαζηαλ ρακέλνη. Όπνηνο γλσξίδεη ηνλ ηόπν πνπ είρακε λα επεμεξγαζηνύκε, ζα θαηαιάβεη. Aιιά δε γθξηληάμακε ηόζν πνιύ· δε γθξηληάμακε θαζόινπ. Θεσξήζακε πσο από απηή ηε ζηηγκή ην ζρέδην από κόλν ηνπ ζα έπξεπε λα πεξηιάβεη ηα αηζζήκαηα πνπ ν ηόπνο πξνθαινύζε. H επξεκαηηθόηεηα είλαη απαξαίηεηε ζην επάγγεικά καο· θαη ε ζησπή είλαη κηα από ηηο κνξθέο ηεο. Mε ην γλσζηό ρακόγειν ζρεδηάζακε κηα νξηδόληηα επηθάλεηα, πνπ λα ελνπνηεί όια ηα κέξε ηνπ ηόπνπ, αθόκα θαη ηα πην αηίζαζα, ελ είδε δξόκνπ πιαηεηνύ όζν θαη επηκήθνπο. Ωζηόζν, αθόκα θαη νη ππάξρνληεο δξόκνη, ράζεθαλ ζε απηή ηελ έξεκν θαη ε θηγνύξα ηνπ πεξηπαηεηή δελ έρεη άιιε επηινγή παξά λα ζηαζεί εληειώο αθίλεηε. Aπ'ηε κηα κεξηά ππάξρεη ε ιαρηάξα λα ηξέμεηο έμσ πξνο όιεο ηηο θαηεπζύλζεηο θαη λα βξεηο ηελ ηζνξξνπία κε ηνλ ηξόπν πνπ ην θάλεη ην λεξό πνπ ρύλεηαη ζην πάησκα· αιιά ππήξρε επίζεο ε επίγλσζε όηη ε αθηλεζία, όπσο θαη ε ζησπή πξηλ από απηήλ, θάλεη απηό πνπ ήηαλ θάπνηε καθξηά, ηώξα θνληά, απηό πνπ ήηαλ θιεηζηό, ηώξα αλνηρηό, θαη θάλεη ην άςπρν λα αξρίζεη λα θηλείηαη. Tα πξάγκαηα είλαη ηνπνζεηεκέλα ηα ίδηα κπξνο, πίζσ, πάλσ, θάησ, κέζα ή έμσ·

41

ε ζησπή γίλεηαη ηόζν αθνπζηή, όζν κηα θξαπγή θαη νη ζόξπβνη γίλνληαη ςίζπξνη, γηαηί γηα κηα ζηηγκή είζαη ην θέληξν ησλ πάλησλ. Tν λεξό πνπ ρύζεθε κηθξαίλεη ζηγά-ζηγά ζε κηά κηθξή θειίδα ζην πάησκα θαη ην πάησκα θαηζαξώλεη ζαλ θάηη

πνπ έκεηλε πνιιή ώξα ζηε θσηηά.

Tν πην

αμηνζεκείσην ήηαλ όηη όζν πεξηζζόηεξν επηθεληξώλακε ηελ πξνζνρή καο ζε θάζε πεξηνρή ηνπ ζρεδίνπ, ηόζν πην άδεηα γηλόηαλ ε πόιε θαη αθόκα πεξηζζόηεξνο ρώξνο αλνίρηεθε ζηελ ακθηβνιία, ζην άγλσζην..... Παξόια απηά, ε εξήκσζε ήηαλ ηώξα ππνθεξηή". 42 H υθδ ζφκεεζδ είκαζ εββεβναιιέκδ ζε έκα ηάκκααμ παναβιέκμ πανάθθδθα ηαζ ηάεεηα ζηδκ υρδ ημο ΢ηαειμφ. Kονίανπμ μνβακςηζηυ ζημζπείμ απμηεθεί μ ζηεβαζιέκμξ "δξόκνο" 90ι.x10ι. ηάεεημξ ζημκ άλμκα ημο ηηζνίμο πμο ζοκεπίγεηαζ κμδηά ιέζς ηδξ αίεμοζαξ επζααηχκ ζηδκ ιζηνυηενδ ακηίζημζπδ πθαηεία ηδξ πίζς πθεονάξ.

Aκηζδζαιεηνζηά ςξ πνμξ αοηυ ημ δνυιμ οπάνπμοκ αθεκυξ έκα ηεηνάβςκμ ζηέβαζηνμ ζηδνζβιέκμ πάκς ζε 16 ιεηαθθζηά οπμζηοθχιαηα, αθεηένμο έκα ζζκηνζαάκζ. Σα ιεηαθθζηά οπμζηοθχιαηα εδνάγμκηαζ ζε πθαηεζά πέθιαηα, ακαβηαία θυβς ηδξ δοζημθίαξ εειεθίςζήξ ημοξ.

Tα υνζα ηδξ ηάεε πθεονάξ ηδξ πθαηείαξ ιμνθχκμκηαζ ιε δζαθμνεηζηά ζημζπεία. Έηζζ πνμξ ημ ζηαειυ δδθαδή ζηδκ κμηζμδοηζηή πθεονά οπάνπεζ ιζά ζεζνά απυ 6 ζζημφξ ζδιαζχκ φρμοξ 12 ι., πμο μνβακχκμοκ έκα είδμξ ποθχκα πνμξ ημ πχνμ ηδξ πθαηείαξ. Aκάιεζα ζημοξ ζζημφξ ιεηαθθζηέξ ζθαίνεξ ειπμδίγμοκ ηδκ είζμδμ πένακ ηςκ πεγχκ. ΢ηδ αμνεζμδοηζηή πθεονά

42

οπάνπεζ ιζά εθζημεζδήξ ζεζνά λφθζκςκ πάβηςκ ιήημοξ 85 ι. Mζά πενίπμο πανάθθδθδ ζεζνά απυ θάιπεξ - 80 cm. φρμοξ - παναημθμοεεί ημοξ πάβημοξ. ΢ηδ αμνεζμακαημθζηή πθεονά ιζά δζάααζδ πεγχκ εκχκεζ δου δνυιμοξ: ηδκ Carrer de Numancia ιε ηδκ Carrer de Tarragona. H δζάααζδ μνίγεηαζ ι'έκακ ημίπμ βζα άηοπδ αθζζμηυθθδζδ ι'έκα άκμζβια πμο απμηεθεί ημ ηένια ημο ζηεβαζιέκμο δνυιμο ηαζ ι'έκα ιανιάνζκμ ιαφνμ πάβημ δζπθήξ υρδξ πανάθθδθμ ζημ ηεηνάβςκμ ζηέβαζηνμ 28 ι. ιήημοξ. Tέθμξ, πνμξ ηδ κμηζμακαημθζηή πθεονά οπάνπμοκ ιεηαθθζηά ηαθαζςηά ακανηδιέκα ζε ζηφθμοξ βζα ακαννζπχιεκα θοηά. Ήηακ ιζά επζκυδζδ βζα κα αμδεδεεί δ ιεηάααζδ απ'ημ ηεπκδηυ πενζαάθθμκ ηδξ πθαηείαξ ζημ πενζζζυηενμ θοζζηυ ημο Parc de l' Espanya Industrial.

O ζηεβαζιέκμξ δνυιμξ ζοκίζηαηαζ απυ 21 αρίδεξ δζαθμνεηζημφ φρμοξ ιε 9 ι. άκμζβια ακάιεζα ζηα ιεηαθθζηά οπμζηδθχιαηα πμο ζηδνίγμοκ έκα πθέβια απυ ιεηαθθζηέξ θάιεξ πμο δζαβνάθεζ ιζά ηαιπφθδ επζθάκεζα ζημ πχνμ. Aπυ ημ ίδζμ πθέβια απμηεθείηαζ ηαζ ημ ηεηνάβςκμ ζηέβαζηνμ. Kάης απ'ημ ζηεβαζιέκμ δνυιμ οπάνπμοκ ιανιάνζκμζ πάβημζ δζαθμνεηζηχκ πνςιάηςκ.

Tμ ζοκηνζαάκζ απμηεθεί απ‟ηα πζμ εκδζαθένμκηα ζημζπεία ημο πχνμο, βζαηί πνμζεέηεζ ήπμ ηαζ ηίκδζδ. Mμνθχκεηαζ απυ δου ζεζνέξ ζοβηθίκμκηεξ πίδαηεξ πμο ηαηαθαιαάκμοκ ιζά πενζμπή 17x35 ι2. Oζ πίδαηεξ δζαθένμοκ ζε φρμξ· ημ κενυ ηαηεοεφκεηαζ πνμξ ηα πθάβζα ηαζ δδιζμονβεί ιζα οδάηζκδ ημονηίκα πμο ιεηαηνέπεηαζ απυ ημκ άκειμ ζε ηεπκδηή ανμπή. Tμ κενυ ζοθθέβεηαζ ζε ηνία ηακάθζα δδιζμονβδιέκα απυ ηθίζεζξ ημο δαπέδμο.

43

Η πθαηεία ηαθφπηεηαζ απυ ηζηνζκςπή πέηνα.

Iδζαίηενμ εκδζαθένμκ έπεζ μ θςηζζιυξ ηδξ, πμο βίκεηαζ ιε ιεηαθθζημφξ ζηφθμοξ δζαθυνςκ ορχκ πμο παναημθμοεμφκ ηα ζημζπεία ηδξ ζφκεεζδξ. Tμ ηεηνάβςκμ ζηέβαζηνμ ηαζ μ ζηεβαζιέκμξ δνυιμξ θςηίγμκηαζ επζπθέμκ απυ ηάης. ".....Όπσο θαη ν ζρεδηαζκόο ησλ δηαθνξεηηθώλ αληηθεηκέλσλ, ε όιε ζύλζεζε είλαη ηδηαίηεξα κνληέξλα. Oη αξρηηέθηνλεο ππνζηεξίδνπλ πσο ε δηαδηθαζία ζρεδηαζκνύ είλαη νξαηή από ηνλ κόιηο αληηιεπηό θάλλαβν ηεο πιαηείαο. Aπηό κπνξεί λα ζπκβαίλεη, αιιά απηό πνπ ηξαβάεη ηνλ κε κπεκέλν ζεαηή πξνο ην έδαθνο είλαη ε θαηλνκεληθή ειεπζεξία θαη ε απνπζία παξαδνζηαθώλ ηξόπσλ νξγάλσζεο· δελ ππάξρεη ζπκκεηξία, νύηε ζαθήο ηάμε. Aληη γη'απηό ππάξρεη κηα ζύλζεζε ζηνηρείσλ ζε αξκνληθή ηζνξξνπία. Aθόκα θη αλ νη ζπλζεηηθνί θαλόλεο δελ είλαη πξνθαλείο, ε όιε εληύπσζε πνπ δίλεη είλαη ηόζν ηεο πεηζαξρίαο, όζν θαη ηεο ειεπζεξίαο. .....Yπάξρεη έλα θξπκκέλν αθεγεκαηηθό ζηνηρείν ζην ζρεδηαζκό. Oη αξρηηέθηνλεο, ζρεδηάδνληαο ηελ πιαηεία, είραλ νλόκαηα θαη ζελάξηα γηα ην θάζε ηκήκα - όρη όηη λόκηδαλ πσο ην θνηλό ζα ηα θαηαλννύζε ή έπξεπε λα ηα θαηαλνεί, αιιά γηα λα ηνπο βνεζήζεη λα ζπιιάβνπλ θαη λα πάξνπλ απνθάζεηο ζρεηηθά κε ην ζρεδηαζκό. Aιιά θαη ν ζεαηήο θάπνπ βαζεηά ζπιιακβάλεη απηά ηα ζελάξηα θαη είλαη απηό πνπ δίλεη ζηελ πιαηεία ςπρή. Tν απνηέιεζκα είλαη επηβιεηηθά ιπξηθό...... θαη ίζσο γηα κεξηθνύο ηόζν δύζθνιν όπσο ε κνπζηθή ηνπ Anton Webern. Αληίζεηα κε απηό πνπ ηζρπξίδνληαη κεξηθνί ππνζηεξηθηέο ηνπ κνληεξληζκνύ, ε κεγάιε ηέρλε δελ είλαη πξνζπειάζηκε ζε όινπο. O θαηξόο ζα απνδείμεη όηη ν κνληεξληζκόο έρεη παξάμεη αξηζηνπξγήκαηα θαη ε πιαηεία ησλ Sants ζα είλαη έλα από απηά." 43

44

“SANTA CATERINA, SANTA PERE, SANTA MARIA ηαζ LA RIBERA“ 44 Ricard Fayos, Rafael de Caceres, Pedro Dominguez Bνίζημκηαζ ζηδκ πενζμπή ηδξ Bανηεθχκδξ πμο δζαηδνεί ηαθφηενα ηδκ ιεζαζςκζηή ιμνθή ηδξ. Γδιζμονβήεδηε ημκ 11μ αζχκα, υηακ δ πυθδ, έπμκηαξ ηδκ ακελανηδζία ηδξ ηαζ ηάπμζα πμθζηζηή ζηαεενυηδηα, αφλδζε ημκ πθδεοζιυ ηδξ. Πνυηεζηαζ βζα ιζα ζεζνά πθαηεζχκ-δζαπθαηφκζεςκ εκυξ ζηεκμφ δνυιμο, πμο μδδβεί ζέκα παθζυ κμζμημιείμ, πμο ιεηαηνάπδηε ζε ηαημζηία. Oζ αοθέξ ημο μνβακχεδηακ ςξ παζδυημπμζ ηαζ πχνμζ βζα αεθδηζζιυ. Έκα βμηεζηυ ιμκαζηήνζ ιένμξ ημο ζοκυθμο ακμίπηδηε ζηδκ ημζκυηδηα.

Kάεε πθαηεία έπεζ ζπεδζαζηεί ιε θεπημιένεζα ηαζ πνδζζιμπμζεί απθέξ βεςιεηνζηέξ ιμνθέξ ηαζ patterns βζα κα μνβακχζεζ ημοξ άιμνθμοξ πχνμοξ, χζηε κα απμηοπςεμφκ ζηδ ικήιδ: - ζημ πθάηςια (α) ηονζανπεί ιζά πδβή: είκαζ μ πχνμξ ιπνμζηά απυ ηδκ είζμδμ ημο ιμκαζηδνζμφ.

- ζημ πθάηςια (α) ηονζανπμφκ πθαηεζά ζηαθζά πμο παναθαιαάκμοκ ηζξ ορμιεηνζηέξ δζαθμνέξ.

- ζημ πθάηςια (c) ημ παναηηδνζζηζηυ ζπήια ηδξ πθαηείαξ είκαζ αοηυ πμο ζοβηναηεί δ ικήιδ.

45

“PLAÇA VALLS - SISTACHS“ 45 Olga Tarrassυ Πνυηεζηαζ βζα έκα αοημηεθέξ ηιήια μζημδμιζημφ ηεηναβχκμο ημο Plan Cerda, πμο ανίζηεηαζ ζηδκ ζοκμζηία Clot ζηδ αυνεζα πθεονά ηδξ δζάζδιδξ βέθοναξ ημο Santiago Calatrava. H ζδέα: δ εββναθή ηνζχκ κέςκ ηνζβχκςκ οπυ βςκία ζε ζπέζδ ιε ημ πενίβναιια ημο δζαηζεέιεκμο πχνμο.

Kάεε έκα απυ αοηά ηα ηνίβςκα παναηηδνίγεηαζ απυ ημ δζαθμνεηζηυ ημο οθζηυ: Tμ ηνίβςκμ 2 έπεζ δάπεδμ απυ ημφαθμ ηαζ ζπδιαηίγεζ ηθίζεζξ.

Tμ ηνίβςκμ 4 έπεζ βναζίδζ ηαζ δέκηνα θοηειέκα ζε έκα ηακμκζηυ ηάκκααμ.

Tμ ηνίβςκμ 3, ημ ηεκηνζηυ, έπεζ δάπεδμ απυ παθίηζ ηαζ δφμ βθοπηά ιε έκημκδ πανμοζία, ημο βθφπηδ Elsworth Kelly. Έκαξ ζοκεπήξ πάβημξ ημκίγεζ ημ υνζμ ακάιεζα ζημ ηεκηνζηυ ηνίβςκμ ηαζ ημ θοηειέκμ. Mζά ηεηνάβςκδ πθαηεία ζημ ρδθυηενμ ζδιείμ, ζηδκ μνεμβχκζα βςκία ημο ηνζβχκμο, εθαθνά ζηναιιέκδ απμηεθεί ηδκ είζμδμ - εζζαβςβή ζημ

Πενζμπή Γέθοναξ Calatrava ηαζ Plaça Valls – Sistachs

εέια. Ποηκχζεζξ ηαζ αναζχζεζξ ζηαθμπαηζχκ ζε μδδβμφκ ζημκ ηεκηνζηυ πχνμ. Oζ ηάεεηεξ πθεονέξ ηδξ πθαηείαξ πμο ζοκμνεφμοκ ιε ηδκ πυθδ έπμοκ ςξ "παξεκβιήκαηα" πθεονζηά ηνίβςκα: έκα θοηειέκμ ηαζ έκα ιε ηθίζεζξ. Έκα ηνίημ πζμ εηηεηαιέκμ ηνίβςκμ απμηεθεί ημκ ηεκηνζηυ πχνμ ηδξ πθαηείαξ. Πενζιεηνζηά ηδξ πθαηείαξ οπάνπμοκ δεκηνμζημζπίεξ.

H υθδ ζφκεεζδ παναηηδνίγεηαζ απυ ιζκζιαθζζιυ ζηα εηθναζηζηά ιέζα ηαζ βθοπηζηή ακηζιεηχπζζδ ημο πχνμο. H ζδιαζία δίκεηαζ ζηζξ εθαθνέξ δζαθμνμπμζήζεζξ ηςκ δαπέδςκ ηαζ ηδξ οθήξ ηςκ οθζηχκ.

Γέθονα Calatrava

46

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Γάπεδμ ηαζ ζηαθμπάηζα πέηνζκα. Κεηθζιέκμ δάπεδμ ηαζ νάιπεξ εζζυδμο απυ ημφαθα. Υαθίηζ. Γναζίδζ ζηζαζιέκμ ιε δέκηνα. Μεηαθθζηυ παζαίμ. Γθοπηυ. Πάβημζ.

47

Γ. TΑ ΠΑΡΚΑ ΚΑΙ ΟΙ ΚΗΠΟΙ "Mηά απ'ηηο ηδηνκνξθίεο ηνπ Mνληέξλνπ Kηλήκαηνο ήηαλ ην δηαθνξεηηθό

Aπυ ηδκ ανπή ηδξ δδιζμονβίαξ ημοξ ηα αζηζηά πάνηα ακηζιεηςπίγμκηαζ ςξ

λόεκα πνπ απέδσζε ζηα πάξθα θαη ηνπο θήπνπο.46 Aληηθαηέζηεζε απηνύο

αοημπνδιαημδμημφιεκεξ δδιμηζηέξ επζπεζνήζεζξ, πμο πενζθαιαάκμοκ

ηνπο κηθξνύο ηόπνπο, απνζπάζκαηα θύζεο κέζα ζηελ πόιε, κε ηελ

ηονίςξ θεζημονβίεξ ζδζςηζηήξ ηαημζηίαξ ηαζ δδιυζζαξ ακαροπήξ. Mμκηέθμ

απξόζσπε έλλνηα ηνπ "πξάζηλνπ" σο κηαο εληαίαο επηθάλεηαο πνπ ζβήλεη

βζ'αοηά ηα πνμβνάιιαηα απμηεθεί ημ Regent Park ζημ Λμκδίκμ, πμο

θάζε ίρλνο αζηηθόηεηαο. Oη κνληέξλνη ηεο εξσηθήο πεξηόδνπ ήηαλ επηπρείο

ζπεδίαζε μ John Nash ημ 1810. Aπ'ηδ ιζα ιενζά έκα δδιυζζμ πάνημ, απυ

απιώο λα ηνπνζεηνύλ ηα θηίξηά ηνπο ζην θπζηθό ηνπίν θαη όπνπ απηό δελ

ηδκ άθθδ ιζα ηενδμθυνα επζπείνδζδ πμο πνμζθένεζ κέμοξ ηφπμοξ

ππήξρε, ζε ηερλεηό πνπ κηκείην όζν ην δπλαηόλ ην θπζηθό". 47

ηαημζηίαξ ζημοξ αζημφξ. 48

Tμ πνυζθαημ εκδζαθένμκ ηςκ ανπζηεηηυκςκ βζα ηα πάνηα ηαζ ημοξ ηήπμοξ

Tα πάνηα ηαζ μζ ηήπμζ πνμζθένμοκ ιζα ζδιακηζηή δζααάειζζδ ζηδ πςνζηή

θακενχκεζ ηδκ ακάβηδ βζα επζζηνμθή ζηδ ιαβεία πμο πενζέπμοκ, πμο δ

ζενανπία. ΢ήιενα πμθφ ζοπκά δεκ είκαζ μζ πνμβναιιαηζζιέκμζ πχνμζ, πμο

πυθδ ηαζ ηα ηηίνζά ηδξ έπμοκ πάζεζ. Πνμζθένμοκ πένα απυ ηδκ ακάβηδ βζα

δζαιμνθχκμκηαζ ςξ πάνηα. Mέζ'ζημκ μνβακζζιυ ηδξ πυθδξ οπάνπμοκ

αεθηίςζδ ηςκ θοζζηχκ ζοκεδηχκ ηδξ πυθδξ, επζηνάηεζεξ "ημο εθεφεενμο

πμθθά "ρώξνη ππνιεηπόκελνη όπνπ ε ζύγρξνλε δσή έρεη απνξξηθζεί".

παζπκζδζμφ ηδξ θακηαζίαξ". Tμ ημπίμ έπεζ ηδ δζηή ημο πμζδηζηή αηυια ηαζ

Xχνμζ πμο έπμοκ πνμηφρεζ απυ θεζημονβίεξ πμο εβηαηαθείθεδηακ· υπςξ

ζήιενα πμο έπεζ πάζεζ ηδ βμδηεία ηςκ ιφεςκ ηαζ ηςκ ζοιαμθζζιχκ πμο

παθζά αζμιδπακζηά ζοβηνμηήιαηα, πμο δ ελάπθςζδ ηδξ πυθδξ ηα έπεζ

εηπμνεφμκηακ απυ ηδ Φφζδ. Kάπμηε μζ ηήπμζ απμηεθμφζακ ιζηνυημζιμοξ

εκζςιαηχζεζ. Aοημί μζ πχνμζ ζήιενα ιεηαθθάζζμκηαζ ζε πχνμοξ

ακαπανάζηαζδξ ημο ζφιπακημξ, αθθδβμνίεξ ημο ηυζιμο, ή πνδζίιεοακ

ακαροπήξ ηαζ πμθζηζζιμφ ηαζ ακαθαιαάκμοκ κα παίλμοκ νυθμ ζοκδέζιμο

ςξ έιαθδια πμθζηζηήξ ηαζ μζημκμιζηήξ δφκαιδξ.

ηαζ ακαγςμβυκδζδξ ηδξ βεζημκζάξ, ζηδκ μπμία ανίζημκηαζ.

Mε ηδ Γαθθζηή Eπακάζηαζδ εα πέζμοκ μζ πενζημζπίζεζξ ηςκ ζδζςηζηχκ

΢ηδ ζδιενζκή Bανηεθχκδ οπάνπεζ εηηυξ ημο πθέβιαημξ ηςκ "ζθιεξώλ"

ηήπςκ ηαζ εα ιεηααθδεμφκ ζε πχνμοξ ακαροπήξ βζα ημ θαυ. ΢ηδ ζοκέπεζα

δδιυζζςκ πχνςκ ηαζ έκα άθθμ απυ "καιαθνύο" πνάζζκμοξ πχνμοξ, πμο

δ αζηζηή ακάπηολδ ημο 19μο αζχκα εα δδιζμονβήζεζ πάνηα, πμο εα

πνμμνίγμκηαζ κα παναθάαμοκ δζαθμνεηζηά είδδ δνάζεςκ ηαζ κα ιαξ

απμηεθέζμοκ δμιζηά ζημζπεία ηδξ πυθδξ.

ιεηαθένμοκ ζε ιαβζημφξ ηυζιμοξ. Tμ πάνημ ακηζιεηςπίγεηαζ ςξ βθοπηζηυ ημπίμ ηαζ δ εζηαζηζηή ημο δζάζηαζδ απμηηά πνςηαβςκζζηζηυ νυθμ.

48

Άθθςζηε ηαζ ημ θδιζζιέκμ πάνημ Guell ημο Antoni Gaudi ακαπθάεεζ ηαηά

κ'ακαθενεείξ ζημκ ανπζηέηημκα πμο ηαοηίγεηαζ ιε αοηήκ ηδκ πυθδ, εκχ ζηδ

ημκ K. Frampton ημ πενίθδιμ αμοκυ Montserrat ιε ημ μδμκηςηυ ζπήια,

ζοκέπεζα πανμοζζάγμκηαζ δφμ παναηηδνζζηζημί ηυπμζ:

ηδκ "έκκνλε εηθόλα ηεο δσήο ηνπ."49 Tμ πάνημ Guell απμηεθεί έκα

*

ζοκμθζηυ βθοπηυ ζημ πχνμ. ΢ηδκ ηνζηζηή πμο αημθμοεεί ηαηαθαιαάκεζ ηδκ

Iζπακζηχκ ζζδδνμδνυιςκ

πνχηδ εέζδ - εα ήηακ άθθςζηε πανάθεζρδ κα ιζθάξ βζα Bανηεθχκδ

* ηζ έκαξ ηήπμξ ηδξ Vil-la Cecilia, πνχδκ ζδζςηζηυξ πχνμξ πμο ακμίπηδηε

πςνίξ

έκα πάνημ, ημ Clot, ζηδ εέζδ ηςκ παθζχκ εβηαηαζηάζεςκ ηςκ

ζηδ ζοκμζηία.

49

ΣΟ ΠΑΡΚΟ “GUELL“

1900-1914

Antoni Gaudi Aπμηεθεί ημ δεφηενμ ζε έηηαζδ πάνημ ηδξ πυθδξ, ηαθφπηεζ ιζά πενζμπή 20 εηηανίςκ ηαζ έπεζ ηνζβςκζηυ ζπήια.

O αζμιήπακμξ ηαζ δζακμμφιεκμξ Eusebio Güell ακαεέηεζ ημ 1900 ζημκ Antoni Gaudi ημ ζπεδζαζιυ εκυξ ζοβηνμηήιαημξ ηαημζηζχκ ζε ζοκδοαζιυ ιε έκα πάνημ ζε πνμάζηζμ ηδξ Bανηεθχκδξ πάκς ζηδκ απυημιδ πθεονά ημο Montana Pelada ιε εηπθδηηζηή εέα ζηδκ πυθδ ηαζ ηδ εάθαζζα. O Guell ήηακ δζαπμηζζιέκμξ απυ ηζξ ανπέξ ηςκ Άββθςκ ημζκςκζηχκ νεθμνιζζηχκ ηαζ "πίζηεπε πσο ν κεηαζρεκαηηζκόο ηεο θνηλσλίαο ζα γηλόηαλ εθηθηόο θπξίσο κέζα από ηελ θεπνύπνιε".50 Mαγί ιε άθθμοξ δζακμμφιεκμοξ ακαηαθφπηεζ ηζξ ζδέεξ ημο Ebenezer Howard ηαζ επζπεζνεί κα ηζξ εθανιυζεζ.51 H άπμρδ ημο Gaudi βζα ηδκ ηδπμφπμθδ δεκ μθμηθδνχεδηε πμηέ.

Tμ ένβμ ημο απμηεθείηαζ απυ ζπέδζα βζα: - ημ πθέβια ηςκ δνυιςκ ημο πάνημο πμο εηηείκεηαζ ζε ιήημξ 3 km - ημ πενίβναιια-θνάπηδ ηδξ ζδζμηηδζίαξ - ηδκ ηεκηνζηή είζμδμ πμο δζαιμνθχκεηαζ ακάιεζα απυ δφμ ηηίνζα, ημ έκα πνμμνζζιέκμ βζα ηαημζηία ημο θφθαηα ηαζ ημ άθθμ βζα πχνμ δζμίηδζδξ ηαζ οπμδμπήξ επζζηεπηχκ - έκα ζφκμθμ ηθζιάηςκ, απέκακηζ απυ ηδκ είζμδμ πμο μδδβεί ζηδκ "αγνξά" - ηδκ αβμνά, έκακ οπυζηεβμ πχνμ, πμο απμηεθείηαζ απυ έκα ποηκυ πθέβια 50

οπμζηοθςιάηςκ πμο θένμοκ ηδκ πθαηεία - ηδκ επίπεδδ πθαηεία ιε ηδ εέα ηαζ ημ εηπθδηηζηυ πενίβναιια - ηαζ ηέθμξ ιζα επζπθέμκ ηαημζηία πμο ζπεδίαζε μ ζοκενβάηδξ ημο Berenguer ηζ υπμο έγδζε ιενζηά πνυκζα μ Gaudi.

O ζπεδζαζιυξ ημο πάνημο εβηαζκζάγεζ ηδκ δεφηενδ πενίμδμ ημο Gaudi πμο εεςνείηαζ ςξ δ πενίμδμξ ηδξ ςνζιυηδηάξ ημο. Eβηαηαθείπεζ ηα ζζημνζηά ζηοθ πμο πνδζζιμπμζμφζε ςξ ηυηε ηαζ πεζνίγεηαζ ηδκ πέηνα ςξ οθζηυ ιε απυθοηδ εθεοεενία: μζ ιμνθέξ ημο ηαιποθχκμκηαζ ζημ πχνμ ιε έκακ ημθιδνυ υζμ ηαζ πνμζςπζηυ ηνυπμ.52 "..... θάλεη ρξήζε κηαο γιώζζαο ηεο νπνίαο ε ζπλέρεηα ησλ επηθαλεηώλ, ε ρξήζε ζύλζεησλ γεσκεηξηθώλ κνξθώλ θαη ε ιακπξόηεηα ησλ ρξσκάησλ θαη ησλ ηειεησκάησλ απνηεινύλ ηελ πην ηδηάδνπζα άπνςε ηεο ζπκβνιήο ηνπ Gaudi ζηνλ Mνληεξληζκό ζην γύξηζκα ηνπ αηώλα".53 Tμ εέια ηδξ εζζυδμο-πφθδξ έπεζ ιεβάθδ έιθαζδ ζηδ ζφκεεζδ, ηα ηηίνζα εηαηένςεεκ ιε ημκ μαεθίζημ ηαζ ηζξ εμθςηέξ ζηεβάζεζξ δδιζμονβμφκ ημκ ποθχκα - ηαηχθθζ ηςκ δφμ ηυζιςκ: αοηυκ ηδξ πυθδξ ζε ακηίεεζδ ιε ημκ θοζζηυ, πμο πνυηεζηαζ κα επζζηεθηείξ. Tα πνχηα ζημζπεία πμο ακηζηνίγεζξ ιπαίκμκηαξ, είκαζ ιζα ζηάθα – “ηαηαννάπηδξ” πμο δζπάγεηαζ ζε δφμ ζηέθδ εοιίγεζ ηοπμθμβζηά ηδκ ζηάθα ζηδκ Piazza d'Espagna ζηδ Pχιδ - ηαζ ηονζανπείηαζ απυ ιζα ιοεζηή ζαφνα ζημ ηέκηνμ δζαημζιδιέκδ ιε εναφζιαηα απυ πθαηίδζα - παθζά ηαηαθάκζηδ πανάδμζδ. Kαηαθήβεζ ζηo ζηεβαζιέκμ πχνμ πμο επνυηεζημ κα πνδζζιεφζεζ ςξ αβμνά ζημοξ ηαημίημοξ αοηήξ ηδξ

51

απμιμκςιέκδξ πενζμπήξ. H ηακμκζηυηδηα ηςκ οπμζηοθςιάηςκ δδιζμονβεί έκα "ππθλό" πχνμ, πανυιμζμ ιε ημ Σγαιί ηδξ Cordova: "έληνλα ξπζκηθόο θαη κεηξίζηκνο κνηάδεη πην θαζεζπραζηηθόο θαη πην γήηλνο". 54 Yπάνπμοκ, πζζηεφς, πμθθέξ ακαθμνέξ ζε πνυηοπα ζηα ζημζπεία πμο πνδζζιμπμζεί μ Gaudi, αθθά ενιδκεοιέκα ιε έκα δζηυ ημο εκηεθχξ πνμζςπζηυ ηνυπμ.

Kαηά ημκ Ignasi de Sola Morales δ οπυζηοθδ αίεμοζα απμηεθεί "κηα ειεύζεξε εξκελεία ηνπ θιαζηθνύ ζέκαηνο ηνπ ηειεζηεξίνπ".55

΢ηα

ιεζμδζαζηήιαηα ηςκ οπμζηοθςιάηςκ δ μνμθή πςνίγεηαζ ζε ζθαζνζηά ηαθφιιαηα πμο "ρξεζηκεύνπλ σο δνρεία γηα ην λεξό πνπ ζηξαγγίδεη από ηελ πιαηεία θαη ην νπνίν απνζεθεύεηαη ζε κηα εθηεηακέλε δεμακελή θάησ από ηελ αγνξά, γηα ρξήζε ηνπ ίδηνπ ηνπ πάξθνπ".56 Aθθά ημ πζμ αλζμζδιείςημ ζημζπείμ απμηεθεί δ ίδζα δ πθαηεία, πμο δζαιμνθχκεηαζ ζημ δχια ηδξ οπυζηοθδξ αίεμοζαξ. Πνυηεζηαζ βζα ιζά εηηεηαιέκδ, εκηεθχξ επίπεδδ επζθάκεζα πμο ακηζηίεεηαζ ζηδκ απυημιδ ηθίζδ ημο αμοκμφ ηαζ επζαάθθεηαζ ιε ηδ "ρσξηθή ηεο δύλακε". Tμ ζηδεαίμ-πάβημξ πμο ιμνθχκεζ ηα υνζά ηδξ, απμηεθεί έκα ιμκαδζηυ ζημζπείμ ζηδκ ζζημνία ηδξ ανπζηεηημκζηήξ. Eθίζζεηαζ μθζμεζδχξ ηαηά ιήημξ ηδξ άηνδξ ηδξ πθαηείαξ, δδιζμονβχκηαξ αβηαθζέξ-ηαεζζηζηά. H ημιή ημο πνμέηορε απυ ημ πνμθίθ ιζαξ ηαεζζιέκδξ βοκαίηαξ. Έκαξ πνςιαηζηυξ πθμφημξ απυ εναφζιαηα βοαθςιέκςκ ηεναιζηχκ δδιζμονβεί ιζα ιαβεοηζηή εκηφπςζδ.

52

Tμ ζφζηδια ηέθμξ ηςκ δνυιςκ πμο δζαιμνθχκεζ ημ πθέβια επζημζκςκίαξ ζημ Πάνημ έπεζ ζδζαίηενμ εκδζαθένμκ. Yπάνπεζ έκα ζφζηδια μδμβεθονχκ πμο "εηζάγνπλ έλα θνληηλό δηάινγν κε ηελ ηνπηνγξαθία ηεο πεξηνρήο". ΢ηζαανέξ επζηθζκείξ ημθχκεξ επεκδοιέκεξ απυ πέηνα πμο ελμνφπηδηε επζηυπμο δδιζμονβεί ζημέξ πάκς απυ ηζξ μπμίεξ ιμνθχκμκηαζ δνυιμζ.

"H αθξίβεηα ησλ ππνινγηζκώλ ησλ σζήζεσλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζπλδέεηαη κε ηελ πιαζηηθή ξεπζηόηεηα, έκθπηε ζην ζύκπιεγκα, ησλ νπνίσλ ην ζηαηηθό δηάγξακκα, ε δύλακε ηεο κνξθήο θαη ην δηαθνζκεηηθό ηειείσκα ζπλδπάδεηαη ζε έλα δπλακηθό θαη κνλαδηθό απνηέιεζκα".57 H θφηεοζδ ηςκ δέκηνςκ "ζπλνδεύεη" ηζξ πμνείεξ· υπμο μ δνυιμξ ιμνθχκεζ βέθονα, ηα δέκηνα είκαζ ελαζνεηζηά ρδθά, υπμο δ πμνεία ημο δνυιμο είκαζ μιαθή, ηα θοηά "θάλνπλ δηάινγν" ιε ημοξ θμίκζηεξ.58

53

ΣΟ ΠΑΡΚΟ “CLOT“ 59

1982-1986

Daniel Freixes ΢οκενβάηεξ: Vicente Miranda, Victor Argenti Tμ πάνημ Clot δδιζμονβήεδηε ζηδ εέζδ ηςκ παθζχκ εβηαηαζηάζεςκ ηςκ Iζπακζηχκ ΢ζδδνμδνυιςκ ιε ζηυπμ ηδκ ακααάειζζδ ηδξ πενζμπήξ. Bνίζηεηαζ ζηδ κυηζα πθεονά ηδξ βέθοναξ ημο Santiago Calatrava ακηζδζαιεηνζηά ηδξ πθαηείαξ Valls-Sistachs.

H ζφκεεζδ ζοκδοάγεζ ηδ δδιζμονβία εκυξ πάνημο ιε παναηηήνα θοζζηυ ηαζ ηδκ μνβάκςζδ εκυξ βεςιεηνδιέκμο πχνμο άεθδζδξ ηαζ ακαροπήξ.

"Tν ζρέδην έγηλε, γηα λα θέξλεη ζην λνπ ηνλ ραξαθηήξα ηεο γύξσ πεξηνρήο θαη ηε ζεκαζία ηεο αηκόζθαηξαο θαη ηεο ηνπνγξαθίαο· έηζη ζρεδηάζηεθε πεξηζζόηεξν σο κηα κεγάιε πιαηεία κε θήπνπο, παξά ζαλ έλα πάξθν κε ηελ θαζεκεξηλή έλλνηα ηνπ όξνπ".60 Tμ ηονζυηενμ παναηηδνζζηζηυ ηδξ ζφκεεζδξ απμηεθεί μ δζαηδνδιέκμξ ημίπμξ ηςκ εβηαηαζηάζεςκ, πμο θεζημονβεί ςξ "πδξαγσγείν": Πνυηεζηαζ βζα έκα ρδθυ ημίπμ ιε ημλςηά ακμίβιαηα. Έκαξ αβςβυξ πμο ανίζηεηαζ ζηδκ ημνοθή ημο, αθήκεζ ημ κενυ κα βθζζηνήζεζ ζηζξ πανεζέξ ημο ηαζ κα δδιζμονβήζεζ ιζά "θπζηθή" θίικδ. Πανάθθδθα ζε αοηυκ ημκ ημίπμ, πμο απμηεθεί ηαζ ηδ ιεβάθδ εθεφεενδ πθεονά ημο πάνημο, οπάνπμοκ δεκηνμζημζπίεξ ιε θμίκζηεξ. H είζμδμξ ζημ πάνημ δεκ παναηηδνίγεηαζ απυ ηδκ φπανλδ πφθδξ· ηα ζημζπεία ηςκ ενεζπίςκ ηαζ ηονίςξ μ ημίπμξ ιμνθχκεζ ηαζ οπμδδθχκεζ ιζα ηίκδζδ-

54

πμνεία πμο εκζζπφεηαζ απυ ηδκ δεκηνμζημζπία ηςκ θμζκίηςκ ηαζ ηα πθαηεζά ζηαθζά πανάθθδθα ζημκ ημίπμ. Γφμ βέθονεξ, πμο δζακφμοκ δζαβχκζα ηδ ζφκεεζδ, επζηνέπμοκ ηδ εέαζδ ζημ υθμ ζοβηνυηδια απυ ρδθά. Φςηζζηζηά "θάξνη" ζδιεία ακαθμνάξ ζημ ζφκμθμ ανίζημκηαζ ζηζξ απμθήλεζξ ηςκ βεθονχκ. ΢ηζξ δφμ βςκίεξ ηδξ ζφκεεζδξ έπμοκ δζαηδνδεεί δφμ ηεηνάβςκεξ εκυηδηεξ απυ οπμζηοθχιαηα ηαζ αρίδεξ, πμο δζαιμνθχεδηακ ζε εθαθνά ζηεβαζιέκα ηαεζζηζηά ιε βθοπηά ηαζ κενυ. Πνυηεζηαζ βζα πχνμοξ ελαζνεηζηήξ πμζυηδηαξ, πμο πνμηφπηεζ απυ ηδκ ζδζαίηενδ εοαζζεδζία ζηδ πνήζδ ηδξ οθήξ ηςκ οθζηχκ, πέηνα, ιάνιανμ, ημφαθμ, ιέηαθθμ, ηαεχξ ηαζ ημο κενμφ.

O πχνμξ ηδξ άεθδζδξ απμηεθεί έκα μνεμβχκζμ επίπεδμ παιδθςιέκμ ςξ πνμξ ημ βεκζηυ επίπεδμ ημο πάνημο, βζα κα δδιζμονβδεεί ιζα αζπίδα εκάκηζα ζημ ευνοαμ ηαζ κα απμθεοπεμφκ δοζάνεζηα επαηυθμοεα ζηα παζπκίδζα ιε ιπάθα. Έηζζ πςνίξ κα ορςεμφκ θνάπηεξ, επζηοβπάκεηαζ δ θεζημονβζηυηδηα, εκχ μ πχνμξ βίκεηαζ πενίμπημξ απυ ηα βφνς οπενορςιέκα επίπεδα, ηαεχξ ηαζ ηζξ δφμ βέθονεξ. Tμ πάνημ δεκ έπεζ θνάπηεξ, βζα κα ιπμνμφκ κα δζαζπίγμοκ ημ πχνμ ηαζ μζ πεναζηζημί ηαζ υπζ ιυκμ αοημί πμο εέθμοκ κα πάκε κα ημ επζζηεθεμφκ.

55

ΟΙ ΚΗΠΟΙ ΣΗ΢ “VIL-LA CECILIA“ 61

1981-1986

José Antonio Martinez-Lapena, Eilias Torres H ααζζηή ζδέα μνβάκςζδξ είκαζ δ δζμπέηεοζδ ηδξ ηίκδζδξ ιέζς "πξάζηλσλ" ημίπςκ-μνίςκ πμο δδιζμονβμφκ δνυιμοξ-ηακάθζα, ζε δζαηεηνζιέκμοξ ηυπμοξ δναζηδνζμηήηςκ ή εκδζαθένμκημξ.

Oζ ηήπμζ είκαζ επέηηαζδ ημο ηήπμο ηδξ παθζάξ Bίθθαξ Cecilia πμο ανίζηεηαζ ζημοξ πνυπμδεξ ημο αμοκμφ Tibidado ζημ αυνεζμ ηιήια ηδξ πυθδξ.

Mζά ρδθή ιάκηνα πενζηθείεζ ημοξ ηήπμοξ ηαζ ημοξ δζαπςνίγεζ απυ ηδκ πυθδ. Πάκς απυ ηδκ ιάκηνα θαίκμκηαζ ιυκμ μζ ημνοθέξ ηςκ ρδθχκ δέκηνςκ.

H ιάκηνα πoο δζαθφθαηηε ηδκ ζδζςηζηυηδηα ηδξ αίθθαξ, εεςνήεδηε ακαβηαίμ κα δζαηδνδεεί βζα κα παναιείκεζ δ ίδζα ζπέζδ ημο πχνμο ιε ηδκ πυθδ.

Tδκ "απιή δηαθνπή" ηδξ ρδθήξ ιάκηναξ πμο ιυνθςκε ηδκ είζμδμ, ήνεε κα ημκίζεζ ιζα "πυνηα"-οπμηαηάζηαημ, ιία γςβναθζζιέκδ επζθάκεζα πμο ακαπανζζηά ιία πηοπςηή πυνηα.

Tα "πξάζηλα" θνάβιαηα πανάθθδθα ζηδκ ιάκηνα ηδξ ηονίαξ εζζυδμο ηαηαθήβμοκ ζε ηυπμοξ-ζηάζεζξ, απυ υπμο ακμίβμκηαζ ζδζαίηενεξ εέεξ πνμξ ηδ ιζηνή θίικδ ιε ημ βθοπηυ (A) ή πνμξ ηδ αίθθα (B). Γδθαδή ημ ηεηνάβςκμ ζπήια ηδξ αίθθαξ "πιαηζηώλεηαη" απυ ηαιπφθα ηιήιαηα θοηεφζεςκ.

56

Kαιπφθδ θφηεοζδ πνμξ ηδ ιάκηνα απμηεθεί ηδκ οπμδμπή βζα ηδ εέαζδ ημο βθοπημφ ηδξ θίικδξ.

Tμ κενυ ηδξ θίικδξ επζηείκεζ ημ υνζμ ημφ "κέζα" ηαζ ημφ "έμσ" πμο δδιζμονβείηαζ απυ ηδ ιάκηνα.

Iδζαίηενμ εκδζαθένμκ πανμοζζάγμοκ ηα θςηζζηζηά. H ηακμκζηυηδηα ζηδκ ηάημρδ, ελεθίζζεηαζ ζε ακέθζλδ πνμξ ηα πάκς. Πνυηεζηαζ βζα πνμαμθείξ πμο ζημπεφμοκ πνμξ ηάημπηνα - ακαηθαζηήνεξ, πμο πμθθαπθαζζάγμοκ ηαζ δζαπέμοκ ημ θςξ.

57

ΣΟ ΠΑΡΚΟ ΣΟΤ “ESTACIO DEL NORD“62

1992

Andreu Arriola, Carme Fiol, Enric Pericas Πμθεμδμιζηυ Γναθείμ ημο Γήιμο Γθφπηνζα: Beverly Pepper H ακάπθαζδ ηδξ πενζμπήξ ημο Estacio del Nord πμο ζπεδζάζηδηε ημ 1991 έβζκε ιε ηδκ ζοκενβαζία ηςκ ανπζηεηηυκςκ ηαζ ηδξ αιενζηακίδαξ βθφπηνζαξ Beverly Pepper ηαζ απμηεθεί έκα εηηεηαιέκμ ένβμ land – art. Η Pepper ζοκέθααε ημ πχνμ ςξ ιία πενζμπή δφμ ακηζεεηζηχκ ζημζπείςκ: ημο δθίμο ηαζ ηδξ ζηζάξ. ΢ημ ηιήια ηδξ ζηζάξ εβηαηέζηδζε ημ Espiral arbrat, ιζα “ζπείξα” αοεζζιέκδ ιε ηθίιαηεξ θοηειέκεξ ιε δέκηνα. Σμ ιέηςπμ ηςκ ηθζιάηςκ είκαζ απυ εθοαθςιέκα πμθφπνςια πθαηίδζα. Σμ ζφκμθμ απμηεθεί έκα ζηζενυ ηυπμ ηαεχξ ηα δέκηνα ζηαδζαηά ποηκχκμοκ. ΢ηδκ πθεονά ημο ηηζνίμο εβηαηέζηδζε ημ Cel caight πμο ακαπανζζηά έκα απυζπαζια ημο μονάκζμο ευθμο πάκς ζηδ βδ. Σμ βθοπηυ ακαδφεηαζ απυ ημ έδαθμξ ημ ηαθοιιέκμ απυ βηαγυκ ηαζ ζοκδζαθέβμκηαζ ιε ηδ νοειζηή ηαζ αοζηδνή υρδ ημο ηηζνίμο ημο ΢ηαειμφ. Η ηεκηνζηή είζμδμξ ζημ Πάνημ, πμο ανίζηεηαζ απέκακηζ απ‟ ημ ηηίνζμ, μνίγεηαζ επίζδξ απυ δφμ βθοπηζηέξ ιμνθέξ- θυθμοξ απυ θεοηά πθαηίδζα. Η υθδ ζφκεεζδ παναηηδνίγεηαζ απυ θζηυηδηα, ηαζ ηαοηυπνμκα έκηαζδ.

58

59

“ΒΟΣΑΝΙΚΟ΢ ΚΗΠΟ΢”63

2000

Carlos Ferrater, Bet Figueras, Jose, Luis Canosa. Πμθεμδμιζηυ Γναθείμ ηδξ Πυθδξ Ο αμηακζηυξ ηήπμξ ανίζηεηαζ

ζημ Montjuic, ζημ φρςια πίζς απυ ημ

Οθοιπζαηυ ζηάδζμ. Καηαθαιαάκεζ ιζα έηηαζδ 14ha υπμο εκαπυεεηακ ηάεε είδμοξ απυαθδηα εδχ ηαζ 100 πνυκζα: Με ηεθάθαζα ηδξ Δονςπασηήξ „Έκςζδξ ιεηέηνερακ αοηήκ

ηδκ

πενζμπή

ζε

αμηακζηυ

ηήπμ.

Σμ

εκζζποιέκμ

έδαθμξ

πνδζζιμπμζήεδηε βζα κα δδιζμονβδεεί ιζα κέα ημπμβναθία. Η θμβζηή ηδξ επέιααζδξ ζηδνίπεδηε ζηδκ απμοζία ηθίιαηαξ. Υνδζζιμπμζήεδηε έκαξ ηνζβςκζηυξ ηάκααμξ πμο έδςζε ιμνθή ζημ ημπίμ ηαζ ηαευνζζε ηζξ πμνείεξ ηαζ ημ απμζηναββζζηζηυ δίηηομ. Απμηεθεί ιζα ιέεμδμ πμο ζηδνίγεηαζ ζηδ εεςνία ηςκ Fractals.Η ζφκεεζδ ηναηά ηδκ μζημθμβζηή ζζμννμπία, ηςκ θοηειέκςκ πενζμπχκ. Σμ ζοκμθζηυ ημπίμ μνβακχεδηε ζε δζαθμνεηζηέξ πενζμπέξ θφηεοζδξ πμο ακηζζημζπμφκ ζε υιμζεξ ηθζιαημθμβζηέξ ζοκεήηεξ αθάζηδζδξ, αοηέξ ηδξ Μεζμβείμο: Καθζθυνκζα, Υζθή, Νυηζα Αιενζηή, Αοζηναθία ηαζ ακαημθζηή ηαζ δοηζηή Μεζυβεζμ. Ακ ηαζ ζηδκ ηάημρδ δ εζηυκα ημο ηήπμο ειθακίγεηαζ μιμζυιμνθδ ηαζ παμηζηή, αοηυ δεκ ζοιααίκεζ υηακ ανίζηεζαζ ζημ πχνμ.

60

Η αθθδθμοπία ηςκ ιμκμπαηζχκ πμο εθίζζμκηαζ δζανηχξ, μ δζαθμνεηζηυξ ανζειυξ ηςκ θοηειέκςκ πενζμπχκ, ηαεχξ ηαζ δ εκαθθαβή ηδξ εέαζδξ- ζε ιαηνζκυ ή ημκηζκυ μνίγμκηα, δδιζμονβμφκ ιζα πμζηζθία απυ ηυπμοξ πμο δζαδέπμκηαζ μ έκαξ ημκ άθθμκ αημθμοεχκηαξ δζανηχξ ηοηθζηέξ ηζκήζεζξ. Η υθδ πενζήβδζδ ζημ πχνμ ζοβηνμηείηαζ απυ αοηέξ ηζξ ηοηθζηέξ ηζκήζεζξ πμο μδδβμφκ ηα αήιαηα ζημ ζδιείμ εηηίκδζδξ ηδξ εζζυδμο πμο είκαζ ηαοηυπνμκα ηαζ έλμδμξ. Σμ ζδιείμ αοηυ δδιζμονβείηαζ απυ ηνεζξ λεπςνζζηέξ εκυηδηεξ πχνςκ πμο ηαθφπημκηαζ απυ πχια- ημ βναθείμ εθέβπμο, ημ πχνμ πθδνμθυνδζδξ ηαζ ηα W.C. –ηαζ εκδζάιεζα πθάηεξ beton πμο θεζημονβμφκ ςξ ζηέβαζηνα. Σα δάπεδα ηςκ ιμκμπαηζχκ είκαζ απυ beton ηαζ μζ ημίπμζ ακηζζηήνζλδξ απυ ζημονζαζιέκδ θαιανίκα. Η ιζηνή δθζηία ημο ένβμο δεκ ιαξ επζηνέπεζ κα ζοθθάαμοιε ημ νυθμ ηςκ θοηχκ, ηαεχξ δεκ έπμοκ αηυια ακαπηοπεεί ανηεηά.

61

62

ΠΑΡΚΟ “DIAGONAL MAR”64

2002

Enric Miralles, Benedetta Tagliabue Καεχξ ημ ηαθμηαίνζ ημο 2004 εα βίκεζ ζηδ Βανηεθχκδ ημ Γζεεκέξ Πμθζηζζηζηυ Forum ανίζημκηαζ ζε ελέθζλδ ιζα ζεζνά κέςκ επειαάζεςκ ζηδκ πυθδ. Σδκ πζμ ζδιακηζηή απ‟ αοηέξ απμηεθεί δ επέιααζδ ζημ Βυνεζμ Θαθάζζζμ ιέηςπμ ηδξ, ζηδκ πενζμπή ημο πμηαιμφ Besos, ιζα έηηαζδ αζμιδπακζηή, υπςξ άθθςζηε ήηακ ηαζ δ πενζμπή ηδξ Villa Olympica. Σμ πάνημ Diagonal del Mar μζ Enric Mirailles ηαζ Benedetta Tagliabue. Σμ εαθάζζζμ ιέηςπμ δ Beth Gali ηαζ ημ ημονζζηζηυ θζιάκζ μζ Elias Torres ηαζ Martinez Lapena.Σα δφμ ηεθεοηαία ανίζημκηαζ οπυ ηαηαζηεοήκ. Σμ πάνημ Diagonal del Mar έπεζ ηεθεζχζεζ ηαζ θεζημονβεί. Αοηέξ μζ επειαάζεζξ

ζοκδοάγμκηαζ ιε ηδκ εονφηενδ ακάπθαζδ ηδξ

πενζμπήξ. Κονίςξ ηδκ ελοβίακζδ ημο πμηαιμφ Besos ηαζ ηδ δδιζμονβία εκυξ πάνημο ηαηά ιήημξ ημο, αθθά ηαζ ηδκ δδιζμονβία ηηζνίςκ ηαημζηίαξ

ηαζ

οπδνεζζχκ. Σμ πάνημ Diagonal del Mar απμηεθείηαζ απυ ηέζζενζξ λεπςνζζηέξ εκυηδηεξ πχνςκ πμο πενζαάθθμκηαζ απυ ηηίνζα ηονίςξ ηαημζηίαξ. Ο έκαξ απυ αοημφξ απμηεθεί πχνμ αεθμπαζδζχκ, είκαζ εθαθνά αοεζζιέκμξ ηαζ πενζαάθθεηαζ απυ ηζξ 2 πθεονέξ ημο πμο εθάπημκηαζ ζημοξ δνυιμοξ, απυ ηθζιαηςηά θοηειέκα επίπεδα. Οζ άθθμζ πχνμζ έπμοκ μνβακςεεί ιε αάζδ ηδκ ηίκδζδ πμο ζοκμδεφεηαζ απυ κενυ, είηε ζε ιμνθή εηηεηαιέκδξ θίικδξ

63

υπςξ ζημκ ηεκηνζηυ πχνμ, είηε ζε ιζηνυηενεξ δελαιεκέξ. Γδιζμονβμφκηαζ πθαηχιαηα, υπμο ιεηαθθζηέξ ηαηαζηεοέξ δδιζμονβμφκ «μονακμφξ» ηαζ ηαεμνίγμοκ ηυπμοξ, εκχ ηα δάπεδα εκαθθάζζμκηαζ υπμο ζηθδνά ζε ιαθαηά ή θοηειέκα. Οζ ημίπμζ ακηζζηήνζλδξ είκαζ απυ ζονιαημηζαχηζα, υπςξ ζημ κεηνμηαθείμ

ηδξ

Inguada,

εκχ

ζηδκ

επαθή

ιε

ημ

κενυ

ιζα

πνμηαηαζηεοαζιέκδ απυδεζλδ, εκ είδδ πνμαυθμο, δδιζμονβεί έκα ζδζαίηενα πθαζηζηυ ηεθείςια. Μζα βέθονα πάκς απυ ηδκ θίικδ μδδβεί ζηδκ πενζμπή ιε ηζξ ηζμοθήενεξ ηςκ ιζηνχκ παζδζχκ, ιζαξ ελαζνεηζηήξ πθαζηζηυηδηαξ ζφκεεζδ απυ ακαδουιεκδ θαιανίκα. Γεκζηά ηα παζπκίδζα ηςκ παζδζχκ πνμζθένμκηαζ βζα εκδζαθένμοζεξ επζκμήζεζξ, υπςξ ιμκμπάηζ»

ζοιααίκεζ ηαζ ζημκ ηνίημ πχνμ, ιε ημ «ιμκαδζηυ

ιζα ζεζνά απυ ιεηαθθυθςκα ηαζ λοθυθςκα πμο είκαζ

ημπμεεηδιέκα ζημ έδαθμξ . Σμ ζπζηάηζ είκαζ επίζδξ ιζα απμδμιδιέκδ λφθζκδ ηαηαζηεοή. Σμ κενυ πακηαπμφ πανυκ απμηεθεί

ημ ζοκδεηζηυ

κήια ηαζ ζε παναπέιπεζ ζημκ

πνμμνζζιυ ζμο, ζηδκ εάθαζζα. Η θφηεοζδ πενζέπεζ θοηά ημπζηά, ηονίςξ ηςκ αάθηςκ.

64

65

66

ΔΠΙΛΟΓΟ΢ Aοηυ πμο ηαηακμεί ηακείξ ιέζ'απ'ηα ηείιεκα ηςκ εεςνδηζηχκ πμο

To δεφηενμ παναηηδνζζηζηυ αθμνά ζηα εηθναζηζηά ιέζα. Yπάνπεζ ιζά

αζπμθμφκηαζ ιε ηδκ ηαηαθάκζηδ ανπζηεηημκζηή - ηαζ είκαζ πμθθμί αοημί ιζά

θαηςκζηυηδηα67 πμο δεκ οζηενεί ηαευθμο απυ επζκμδηζηυ πθμφημ.

ηαζ δ έλανζδ ζε πμζυηδηα ηαζ πθμοναθζζιυ ζηδκ ιεηαθνακηζηή πενίμδμ

Aκηίεεηα ημκ ηάκεζ πζμ δζαηνζηυ.

απμηεθεί έκα θαζκυιεκμ άλζμ βζα ιεθέηδ ηαζ ηνζηζηή - αθθά ηαζ απυ ηδκ άιεζδ παναηήνδζδ ηςκ πναβιαημπμζδιέκςκ ένβςκ, είκαζ δ φπανλδ ιζάξ ζπεηζηά ημζκήξ βναιιήξ πμο δδιζμονβεί ηδ ζοκμπή ζημ ένβμ δδιζμονβχκ ιε δζαθμνεηζηέξ απυρεζξ.

"Aλ επηδεηήζεη θαλείο κηά ζπγγέλεηα κε ηε λέα αξρηηεθηνληθή ηεο Kαηαιαλίαο", παξαηεξεί ν Oriol Bohigas68, "λέα ιόγσ ηεο ρξνλνινγηθήο ηεο γέλεζεο θαη όρη ηνπ ρξόλνπ γελλήζεσο ησλ εθθξαζηώλ ηεο”, ζα ηελ αλαδεηνύζε ζηηο θαιιηηερληθέο βάζεηο ελόο Kνπλέιιε, ηνπ Mezz, ηνπ Serra,

Aοηή δ ημζκή βναιιή έπεζ κα ηάκεζ αθ'εκυξ ιε ημκ ηνυπμ πμο

ησλ πξνπνκπώλ ηνπο ζηηο ηζηνξηθέο πξσηνπνξίεο, ζηηο αξρηηεθηνληθέο

ακηζθαιαάκμκηαζ ημκ ηυπμ ηαζ αθ'εηένμο ιε ημκ ηνυπμ πμο εηθνάγμοκ ηδκ

δηαδξνκέο πνπ ζπκβηώλνπλ κ'απηέο ηηο θαιιηηερληθέο εκπεηξίεο. Eίλαη

άπμρή ημοξ.

ζεκαληηθό λα θαηαλνήζεη θαλείο ην γεγνλόο όηη απηή ε ζηξαηεπκέλε

O ηυπμξ ηαηέπεζ ηονίανπμ νυθμ ζηδκ ανπζηεηημκζηή ημοξ· είκαζ αοηυξ πμο βεκκά ημ ζπεδζαζιυ. H ιμνθή ηςκ επειαάζεςκ ηαεμνίγεηαζ απ'ημκ ηυπμ65 ηζ υπζ απ'ημ ανπζηεηημκζηυ ακηζηείιεκμ (objet)66. H ζοβηεηνζιέκδ ημπμεεζία είκαζ αοηή πμο ηαεμνίγεζ ηζξ επζθμβέξ ηαζ εκηέθεζ ημ ανπζηεηημκζηυ απμηέθεζια. Aοηυ ζοιααίκεζ υπζ ιυκμ ζημοξ ανπζηέηημκεξ πμο ιπμνεί

"θαιιηηερληθόηεηα"

ηνπ

κηληκαιηζκνύ

επέηξεςε

ζηελ

θαηαιαληθή

αξρηηεθηνληθή λα εκπεδώζεη κηά κεγαιύηεξε ζπλέρεηα - έζησ θαη κε θξηηηθή - κε ηηο παξαδνζηαθέο κνξθέο ηνπ κνληεξληζκνύ πνιύ πην έληνλε από ην πνιηηηζκηθό θύκα πνπ πξνέξρεηαη από ηελ εθθξαζηηθόηεηα, ην νλεηξηθό, ηελ πνπ αξη θαη ηελ θνηλσληθή ηέρλε".

ηακείξ κα εκηάλεζ ζημοξ ηνζηζημφξ ημπζηζζηέξ, υπςξ ημοξ Bach ηαζ Mora,

M'αοηή ηδκ έκκμζα ζηδκ πθαηεία ημο ζηαειμφ ηςκ Sants ηςκ Viaplana ηαζ

πμο ενιδκεφμοκ ημκ ηυπμ πνδζζιμπμζχκηαξ ηοπμθμβίεξ ηαζ ανπεηοπζηέξ

Pinon πναβιαημπμζείηαζ "ην Mνληέξλν όλεηξν πσο ην πην ππνβιεηηθό

ιμνθέξ, αθθά ηαζ ζ'αοημφξ πμο εεςνμφκηαζ ςξ δ πζμ πνμςεδιέκδ

κλεκείν κπνξεί λάλαη αθξαία ιηγόινγν, άδεην από πξνθαλείο θπζηθέο ή

πνςημπμνία, υπςξ μζ Viaplana ηαζ Pinon ή δ Olga Tarraso.

αλζξώπηλεο αλαθνξέο θαη λα παξέρεη ιεπηά ππαηληζζόκελα ελαύζκαηα ζηε θαληαζία".69

67

ΠAPAΠOMΠE΢ 1.

"Cerda's Barcelona - The elements of Einsanche and the

construction of the block" ζημ πενζμδζηυ Lotus International No 23, 1979,

οπμααειζζιέκςκ πενζμπχκ, δζαηδνχκηαξ ηαζ εδχ ηδ πάναλδ ημο πμθεμδμιζημφ ζζημφ.

ζεθ. 76-94.

8.

2.

Barcelona: La Exposicion de 1888 y la Barcelona de fin de Siglo.

Bohigas

Oriol:

"Barcelona:

de Barcelona, Area d'Urbanisma.

3.

10.

Barcelona, city and architecture 1980-1992 Editorial Gustavo Gili, S.A.

for

the

city's

reconstruction" ζημ Planning and Urban Design in Barcelona Ajuntament

Ajuntament de Barcelona.

Bohigas Oriol, Peter Buchanan, Vittorio Magnago Lampugnani:

Programme

Sitte Camillo - H πενίηθεζζδ ηςκ πθαηεζχκ ζημ "H πμθεμδμιία

ζφιθςκα ιε ηζξ ηαθθζηεπκζηέξ ηδξ ανπέξ", Eηδυζεζξ EMΠ, 1992.

Barcelona, 1991, ζεθ. 110-117.

4.

Planning and Urban Design in Barcelona 1981-1982 - Ajuntament

de Barcelona - Area d'Urbanisme.

6.

Aymonino Carlo "Berlin as an example" ζημ πενζμδζηυ Casabella

No 480/1982.

7.

Lynch Kevin - The image of the city The MIT Press, 1986

12.

Bohigas Oriol

13.

Buchanan Peter "Regenerating Barcelona - Projects versus

Samiter Jordi Oliveras: "Architecture and revolution in Catalonia"

ζημ πενζμδζηυ Lotus International No 23, ζεθ. 40-48.

5.

11.

Yπάνπμοκ ημζκά παναηηδνζζηζηά ζηδκ ζδεμθμβία ηςκ επειαάζεςκ

planning" AR 1048/84, ζεθ. 32-46.

14.

πθδεοζιυ

απ'ημοξ αμιαανδζζιμφξ πενζμπέξ, είηε πνυηεζηαζ βζα ελοβίακζδ παθαζχκ

1.752.627

ηαημίημοξ.

H

Mδηνμπμθμηζηή

πενζμπή

ηδξ

Bανηεθχκδξ απμηεθείηαζ απυ 28 Γήιμοξ. Έπεζ έηηαζδ 477.33 km 2 ηαζ 3.096.748 ηαημίημοξ.

ακάιεζα ζηζξ δφμ πυθεζξ, παν'υηζ ζημ Bενμθίκμ ημ ηφνζμ αάνμξ δυεδηε ζημ ζπεδζαζιυ ηδξ ηαημζηίαξ, είηε πνυηεζηαζ βζα κέα ηηίνζα ζηζξ ηαηεζηναιέκεξ

H πυθδ ηδξ Bανηεθχκδξ ηαηαθαιαάκεζ έηηαζδ 97.62 km 2 ηαζ έπεζ

15.

Bohigas Oriol: "Aπ'ημ ηοπαίμ ζηδκ ζοζηδιαημπμίδζδ". Γεθηίμ

΢οθθυβμο Aνπζηεηηυκςκ - Aθζένςια ζηδκ Iζπακζηή Aνπζηεηημκζηή, IμφθζμξAφβμοζημξ 1990, η. 25, ζεθ. 50-57, ιε ηδκ εοηαζνία ηςκ εηεέζεςκ πμο

68

έβζκακ ζηδ Γδιμηζηή Πζκαημεήηδ "Iζπακζηή Aνπζηεηημκζηή 1950-1980" ηαζ

Aπυ ηδκ άθθδ πθεονά, ημ ζπέδζμ, υπςξ ζςζηά παναηήνδζε μ Oriol

"Aνπζηεηημκζηή, Γδιυζζα ένβα ζηδκ Kαηαθςκία".

Bohigas, δεκ ιπμνμφζε κα εθανιμζηεί ζηα ζδιεία υπμο πνυηεζκε ιζά πμθφ παιδθή ποηκυηδηα, βεβμκυξ πμο ήηακ ακηίεεημ ιε ημκ ηνυπμ γςήξ

16.

Aymonino Carlo

17.

Buchanan Peter "Beyond mere embellishment", Casabella 597-

ηαζ ηδκ ίδζα ηδ δμιή ηςκ ιεζμβεζαηχκ πυθεςκ.

598, January-February 1993, ζεθ. 31-33.

18.

Ingersoll

Richard

"Jumpcut

urbanism",

H πμθεμδμιζηή ελάπθςζδ ηδξ Bανηεθχκδξ πνμπςνμφζε ηαζ ημ Plan Cerda επζηαπφκεδηε ελαζηίαξ ηδξ. Aοηυ υιςξ ημ ζπέδζμ δεκ είπε ηδ δφκαιδ

Casabella

597-598,

January-February 1993, ζεθ. 52-57.

κα ιεηααάθεζ ηδκ πμθζηζημ-μζημκμιζηή θμβζηή ηδξ ελάπθςζδξ ηδξ Bανηεθχκδξ ηαζ δεκ ήηακ ηίπμηε άθθμ απυ έκα πνυζπδια ή απυ έκα πθαίζζμ, ζημ μπμίμ αοηή ιπμνμφζε κα εββναθεί. H ζδιαζία ημο υιςξ

19.

Pagano Lilia: "The street unifying element in the construction of

cities - The example of Barcelona", Lotus International No 64, ζεθ. 73-85.

20.

Pagano Lilia

εηδδθχκεηαζ ακελάνηδηα απυ ηζξ μζημκμιζηέξ δοκάιεζξ πμο εκενβμφζακ ζηδ Bανηεθχκδ· ειθακίγεηαζ ςξ ιζά ζηζβιή ηδξ πμθεμδμιζηήξ ζζημνίαξ ηαζ έηζζ πνέπεζ κα ηνζεεί." Rossi Aldo: H ελέθζλδ αζηζηχκ ηςκ ζοκηεθεζηχκ ζημ αζαθίμ"H ανπζηεηημκζηή ηδξ πυθδξ" Θεζζαθμκίηδ 1986, ζεθ. 218-220,

"Aξ δμφιε ζφκημια ηα παναηηδνζζηζηά ημο Plan Cerda, πμο δεκ

ηαεχξ ηαζ Frampton Kenneth "Eδαθζημί ιεηαζπδιαηζζιμί: δ ελέθζλδ ηδξ

ιαξ εκδζαθένεζ κα ηα ακαθφζμοιε, αθθά κα ζηεθημφιε ιυκμ πμζά ήηακ ηα

πυθδξ 1800-1909", ζεθ. 33-34, Mμκηένκα Aνπζηεηημκζηή, Iζημνία ηαζ

ζηαεενά ζδιεία ημο ζπεδίμο αοημφ. Tμ ζφζηδια μδζηχκ πνμζπεθάζεςκ -

Kνζηζηή, Eηδυζεζξ Θειέθζμ 1987.

21.

ημζκυ ζδιείμ ιε ημ ζπέδζμ ημο Haussmann - ααζζγυηακ ζε έκα βεκζηυ ζζηυ Marfany Joan-Lluis "The Cultural Roots of Modernism" ζημ

πμο επέηνεπε ηδ ζφκεεζδ ημο αζηζημφ ζοκυθμο ηαζ, ζημ εζςηενζηυ ημο,

22.

ηδκ αοημκμιία ηςκ μζημδμιζηχκ ηεηναβχκςκ, ηςκ πονήκςκ ηαημζηίαξ. Tμ

Barcelona I La Passio Modernista, Ajuntament de Barcelona.

ζπέδζμ θμζπυκ πνμτπέεεηε πνμςεδιέκεξ πμθζηζηέξ ηαζ ηεπκμθμβζηέξ ζοκεήηεξ ηαζ απέηοπε ζ'εηείκα αηνζαχξ ηα ζδιεία, υπςξ ηα αοηυκμια ζοβηνμηήιαηα ηαημζηίαξ, πμο απαζημφζακ αηνζαχξ ιζά πζμ πνμζεηηζηή

"Aοηυ πμο δζαιμνθχκεζ ηδκ αίζεδζδ ημο Kαηαθάκζημο ιμκηενκζζιμφ ζημ ηέθμξ ημο αζχκα, υπςξ ηαζ πμθθχκ άθθςκ ιμκηενκζζιχκ, είκαζ δ ηεθείςξ ακμζπηή ζηάζδ απυ ζδεμθμβζηή ηαζ αζζεδηζηή μπηζηή βςκία, έκα είδμξ

δζμίηδζδ. Aνβυηενα ανήηακ ηαηά ηάπμζμ ηνυπμ ηδ ζοκέπεζά ημοξ, ζηδκ μιάδα ημο GATPAC.

69

άδεζμο

ημποθζμφ

πμο

βέιζζε

ιε

αθθαβιέκμ

πενζεπυιεκμ,

πμο

ακηαπμηνίκεηαζ ζε υ,ηζ πζμ ιμκηένκμ βζα ηδκ ηάεε εζδζηή ζηζβιή.....

30.

O κέμξ εζδζηυξ ζπεδζαζιυξ

(1977)

Aθμνά ιζά πενζμπή 42.000 ηαημίηςκ, ηονίςξ ενβάηεξ, πμο γμοκ ζε

Tμ ζημζπείμ πμο παναηηήνζζε ημκ ιμκηενκζζηή δεκ ήηακ έκα ζηοθ ή ιζά

ζοκεήηεξ

ζδέα, αθθά δ αηυνεζηδ απθδζηία βζα ημ ηάεε ηζ. O ιμκηενκζζιυξ δεκ ήηακ

ελοπδνεηήζεςκ. Mζά εηηεηαιέκδ εκδιένςζδ ηςκ ηαημίηςκ απμηέθεζε

ηίπμηε άθθμ εηηυξ απυ ιζά μοζζχδδξ δζακμδηζηή δζαεεζζιυηδηα. H

γςηζηή ζδιαζία βζα ημ ζπεδζαζιυ.

πμθζηζζιζηή ζηζβιή ημο ηέθμοξ ημο αζχκα ήηακ ζφιθςκα ιε ημκ Jaume Brossa "ιζά ηαηάζηαζδ ιεηάααζδξ, υπςξ δ θάζδ δδιζμονβίαξ εκυξ πθακήηδ ή έκαξ ηοηεχκαξ δζαθμνεηζηχκ δζακμδηζηχκ ηαηεοεφκζεςκ".

ορδθήξ

ποηκυηδηαξ

ηαζ

ιε

μθζηή

έθθεζρδ

ημζκςκζηχκ

Bαζζημί ζηυπμζ: 1. Nα παναιείκμοκ μζ ημζκςκζηέξ μιάδεξ, πμο ζοβηνμημφκ ηδκ ημζκυηδηα (ηάημζημζ, ηαηαζηδιαηάνπεξ, αζμηέπκεξ). Eίκαζ μζ ιυκμζ πμο εκδζαθένμκηαζ

23.

Pagano Lilia

24.

Pagano Lilia

25.

Pagano Lilia

26.

Pagano Lilia

ηαημζηίαξ.

27.

The "Quadrat d'Or" (Golden Square), 150 houses in the centre of

2. H παναδμζζαηή ζζμννμπία ακάιεζα ζε ηαημζηία ηαζ ειπυνζμ, εθαθνά

modernista Barcelona, Olimpiada Cultural, Barcelona '92, Ajuntament de

αζμιδπακία ηαζ ενβαζηήνζα, παναηηδνζζηζηά ηδξ βεζημκζάξ, κα παναιείκμοκ.

βζα ηδκ επζαίςζδ ηδξ ιεζαζςκζηήξ πυθδξ ςξ δμιήξ θοζζηήξ, θεζημονβζηήξ ηαζ ημζκςκζηήξ. Πνμηείκεηαζ κα παναιείκεζ μ ιέζμξ υνμξ ηδξ ποηκυηδηαξ (750 ηάημζημζ/ ha) ηαζ κα ελζζμννμπδεεί δ ποηκυηδηα πμο ηοιαίκεηαζ απυ

Barcelona.

28.

Architecture d'aujourd'hui No 260/88.

29.

Semerani Luciano"Architecture on the bordline. Manuel de Sola

Morales and the Moll de la Fusta in Barcelona", Lotus International No 56, 1987, ζεθ. 6-27.

450 ςξ 1200 ηαη./ ha ζηζξ δζάθμνεξ πενζμπέξ, ιε ιζά ηαηάθθδθδ πμθζηζηή

3. H ακαημθζηή πανοθή, υπμο οπήνπακ ζδιάδζα εβηαηάθεζρδξ εα ακαγςμβμκδεεί ιε ηδκ εβηαηάζηαζδ κέςκ ζπζηζχκ ηαζ ημζκςκζηχκ ελοπδνεηήζεςκ, ηαηά πνμηίιδζδ ημπζημφ παναηηήνα, ζε μζηυπεδα ηαζ ηηίνζα ηδξ πενζμπήξ.

4. Έκα ζπέδζμ κα επακαηαηεοεφκεζ ηδκ ηοηθμθμνία ηαηά ιήημξ ηςκ άηνςκ ημο ηεηναβχκμο εθανιυζηδηε, πμο εηηέκςζε ηα άπνδζηα μπήιαηα κα

70

εζζέθεμοκ. H ζηάειεοζδ ηςκ αοημηζκήηςκ πνμηάεδηε ζηδκ πενίιεηνμ βζα

9. H ζοκμζηία εα ελαζθαθίζεζ δδιυζζεξ θεζημονβίεξ ελαθείθμκηαξ ηδκ

κα ειπμδίζεζ επζζηέρεζξ ιή-ηαημίηςκ ηαζ έκα θμβζηυ επίπεδμ απυ

πανμφζα έθθεζρδ ιε ηδκ επακάπνδζδ εβηαηαθεθεζιιέκςκ ηηζνίςκ ηαζ ιε

ηαηυπμοξ αοημηζκήηςκ ηςκ ηαημίηςκ. Tδκ ίδζα ζηζβιή πνμηάεδηακ ιέηνα

ηδκ ηαηαζηεοή κέςκ δδιυζζςκ θεζημονβζχκ ζε πενζμπέξ πμο εα

πμο πενζμνίγμοκ ηδκ ηοηθμθμνία ηαζ εέημοκ ηα υνζα ηςκ πεγχκ, έηζζ χζηε

ακαπθαζημφκ.

κα ακαπηοπεμφκ μζ θεζημονβίεξ ζημ εζςηενζηυ ζφζηδια δνυιςκ.

10. H ενβαζία ηαηαζηεοήξ εα πναβιαημπμζδεεί ι'έκα αοηυκμιμ ηνυπμ,

5. H ααζζηή πάναλδ ηςκ δνυιςκ παναιέκεζ, υπζ ιυκμ επεζδή απμηεθεί

πμο επζηνέπεζ ηδκ ιέβζζηδ εοεθζλία ζημ ζπεδζαζιυ ημο πνμβνάιιαημξ ηδξ

ιένμξ ηδξ παναδμζζαηήξ εζηυκαξ ηδξ ζοκμζηίαξ, αθθά βζα ηζξ επαθέξ πμο

επζπείνδζδξ.

ελαζθαθίγεζ, βζα ηδκ ζδιαζία ημο ςξ πχνμξ ζοκάκηδζδξ ηςκ βεζηυκςκ ηαζ ςξ ιζά άιεζδ επέηηαζδ πχνςκ-γςήξ.

6. H ζζημνζηή, ημζκςκζηή ηαζ ανπζηεηημκζηή ηθδνμκμιζά ηδξ ζοκμζηίαξ εα παναιείκεζ. Πενζθαιαάκμκηαζ ζ'αοηά υπζ ιυκμ ηηίνζα ακακηίννδηδξ αλίαξ, αθθά ηαζ υθα αοηά ηα είδδ πμο εζημκμβναθμφκ ημκ ηνυπμ γςήξ ιζάξ ζδζαίηενδξ πενζυδμο ηαζ ιαξ αμδεμφκ ζηδκ ηαηακυδζδ ηδξ ζζημνίαξ ηδξ

Planning and Urban Design in Barcelona.

31.

Mπαιπάθμο-Nμοηάηδ Mπμφηδ "Γζα ημ δδιυζζμ οπαίενζμ πχνμ

ηδξ πυθδξ", ΢διεζχζεζξ ζημ ιάεδια ηδξ Eζζαβςβήξ ζηδκ Aνπζηεηημκζηή ΢φκεεζδ, Aεήκα 1992, ζεθ. 35-65.

32.

Sitte Camillo

33.

Sitte Camillo

ακαζηεοαζημφκ ιε απμηαηάζηαζδ ηηζνίςκ, υπμο ηνίκεηαζ απαναίηδημ.

34.

Sitte Camillo

8. Γδιζμονβμφκηαζ ιενζηέξ ημιέξ ζηδ ζοιπαβή ιάγα ηςκ ηηζνίςκ, υπμο

35.

Cabrera Pere "The reconstruction of Ciutal Vella" ζηo Barcelona -

πυθδξ.

7. Tα πθέμκ πανδηιαζιέκα ηιήιαηα ημο ζζημφ ηδξ ζοκμζηίαξ εα

άιεζα πνμηείκμκηαζ κέμζ δδιυζζμζ ακμζπημί πχνμζ (ζηζξ πενζμπέξ ηδξ

Ciutat Vella: La Hora Decisiva, Ajuntament de Barcelona, ζεθ. 203.

ακάπθαζδξ), ή έιιεζα ζηζξ πενζμπέξ πμο εα δζαηδνδεμφκ ιεζχκμκηαξ ημ

38.

αάεμξ ζηα ηηίνζα υπμο ήηακ εθζηηυ ή αεθηζχκμκηαξ ημοξ ηφπμοξ ηςκ

ζεθ. 80-84.

Buchanan Peter " Barcelona parks and plazas",

AR IIII/89,

ηηζνίςκ.

71

39.

Buchanan Peter

40.

Planning

41.

Buchanan Peter "Barcelona parks and plazas"

42.

Pinon Helio, Albert Viaplana, Placa del Països Catalans - Sants,

ζημ ενβμζηάζζμ οθαζιάηςκ ημο ζηδ Santa Coloma de Cervello, βκςζηή ςξ Colonia Güell, υπμο ηαζ δ ηνφπηδ.

52.

Barcelona ζημ Barcelona City and Architecture 1980-1992, ζεθ. 174-179.

Güell Xavier: Antoni Gaudi, Editorial Gustavo Gili, S.A. Barcelona,

1990.

53.

Sola Morales Ignasi de, Gaudi, Ediciones Poligrafa, S.A.

Barcelona, 1984.

43.

Buchanan Peter "Barcelona parks and plazas"

44.

Buchanan Peter

Presses polytechniques romandes, 1986, ζεθ. 118.

45.

Buchanan Peter

55.

Sola Morales Ignasi de

46.

Buchanan Peter

56.

Sola Morales Ignasi de

47.

Buchanan Peter

57.

Sola Morales Ignasi de

48.

Aνααακηζκυξ Aε., Π. Kμζιάηδ: "Yπαίενζμζ πχνμζ ζηδκ πυθδ",

58.

Güell Xavier

59.

Planning

60.

Buchanan Peter

61.

Buchanan Peter

62.

"Open-air sculptures Guide", Ajuntament de Barcelona, Ediciones

E.M.Π., Aεήκα 1988, ζεθ. 60-61 49.

Frampton Kenneth, "Mμκηένκα Aνπζηεηημκζηή"

50.

Frampton Kenneth, "Mμκηένκα Aνπζηεηημκζηή", ζεθ. 68-69.

51.

Πνζκ απ'ημ πάνημ Güell ημ 1891 είπε ακαεέζεζ ζημκ Gaudi ηαζ ημκ

ζοκενβάηδ ημο Berenguer ημ ζπεδζαζιυ ηςκ ενβαηζηχκ ηαημζηζχκ δίπθα

54.

Meiss Pierre von: Densité d'espace ζημ "De la forme au lieu",

Poligrafa, 2003.

72

"Espais I escultures", Ajuntament de Barcelona, 1982-1986.

63.

“European Union Prize for Contemporary Architecture, Mies Van der Rohe Award 2001“, mies barcelona 2001. ΢εθ. 70-73.

64.

Ρμδίηδ Αεακαζία: “Βανηεθχκδ, Σμ εαθάζζζμ ιέηςπμ”. Γζάθελδ 9μο ελαιήκμο – Ιμφκζμξ 2000. Δπζαθέπμοζα: Μανία Μαονίδμο.

65.

Sola Morales Ignasi de, Catalan Architecture 1990, ζημ πενζμδζηυ

Quaderns II, Barcelona 1993, ζεθ. 40-48 (πνυηεζηαζ βζα ημ πενζμδζηυ ημο ΢οθθυβμο ηςκ Kαηαθακχκ ανπζηεηηυκςκ).

66.

Θα βζκυηακ αοηυ πενζζζυηενμ ηαηακμδηυ, ακ ζοβηνίκεζ ηακείξ έκα

ακηζεεηζηυ πανάδεζβια, ηδκ μθθακδζηή ανπζηεηημκζηή, ιζά ανπζηεηημκζηή πμο ακαπηφζζεηαζ ιε ηδκ "απμοζία" ημο ηυπμο. Eίκαζ δ ζδζμιμνθία ημο ακάβθοθμο απυθοηα επίπεδμο ηαζ μιμζμβεκμφξ, πμο ημο επζηνέπεζ κα θεζημονβεί ςξ έκα μοδέηενμ πεδίμ ανπζηεηημκζηχκ πεζναιαηζζιχκ. Tα ηηίνζα απθχξ αημοιπμφκ πάκς ζ'αοηυ ημ οπυααενμ.

67.

Frampton Kenneth "Barcelona 1990. In search of a laconic line."

ζημ πενζμδζηυ Quaderns II, Barcelona 1993, ζεθ. 52-58.

68.

Bohigas Oriol "Aπ'ημ ηοπαίμ ζηδ ζοζηδιαημπμίδζδ".

69.

Buchanan Peter

73