Η Διδακτική των μαθημάτων του Δημοτικού Σχολείου Ιστορία, Θρησκευτικά, Μελέτη, Γεωγραφία Δρ. Νικόλαος Μάνεσης
1
Επικοινωνία
• nmanesis@otenet.gr • nmanesis.blogspot.com • Τηλ. 6976560311
2
Τα Νέα Βιβλία … Το σχολείο… •
Τα παιδιά οικοδομούν τη γνώση ενεργητικά.
•
Η σημασία της γλώσσας στη νοητική ανάπτυξη
•
Ο/Η εκπαιδευτικός προτρέπει, υποστηρίζει και ενθαρρύνει την εξερεύνηση και τη μάθηση
•
Μεγάλη η σημασία του κοινωνικού περιβάλλοντος (γονείς, εκπαιδευτικοί, συνομήλικοι)
3
Δεξιότητες •
Της επικοινωνίας (ομιλία, ακρόαση, ανάγνωση, γραφή, επιχειρηματολογία, διάλογος, κλπ)
•
Της συνεργασίας (με άτομα σε ομαδικές εργασίες)
•
Της χρήσης ποικίλων πηγών και εργαλείων πληροφόρησης
•
Της κριτικής επεξεργασίας πληροφοριών
•
Της δημιουργικής επινόησης και «ευαίσθητης αντίληψης της τέχνης»
•
Της επίλυσης προβληματικών καταστάσεων
•
Της λήψης αποφάσεων
•
Μεταγνώσης και αυτορρύθμισης (Πώς φτάσαμε ως εδώ)
4
Η διδασκαλία ενός μαθήματος • Συζήτηση • Διατύπωση προβλέψεων και υποθέσεων (κριτική σκέψη) • Δραματοποίηση • Αναζήτηση σχέσεων (αλληλεπίδραση) • Κείμενο αναφοράς (κατανόηση – σύνδεση με τη γλώσσα). Δίνεται έμφαση στη διατύπωση σκέψεων και απόψεων σε συνεχή λόγο (κριτική σκέψη & γλώσσα) • Δραστηριότητες στο τετράδιο εργασιών •
Οι μαθητές πραγματοποιούν τις εργασίες τόσο στο βιβλίο μαθητή όσο και στο τετράδιο εργασιών. Ο εκπαιδευτικός επιλέγει τις δραστηριότητες που θα γίνουν, όχι σε σύγκριση με το άλλο τμήμα της
5
Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
6
Εισαγωγή •
Ιστορία είναι το σύνολο των γεγονότων, που έγιναν στο παρελθόν και είχαν επιπτώσεις στη ζωή των ανθρώπων.
•
Ιστορία είναι η μεθοδική προσπάθεια του ανθρώπου να ερευνήσει, να ανασυνθέσει και να ερμηνεύσει αυτά τα γεγονότα.
“… ο μαθητής, μέσα από τη γνώση του παρελθόντος να είναι σε θέση να κατανοεί το κοινωνικό «γίγνεσθαι», να μετέχει ενεργά σ’ αυτό και να γνωρίζει τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.” (Α.Π.Σ. ΦΕΚ 303/2003, σ. 3940)
7
Εισαγωγή •
Η συγγραφή των διδακτικών βιβλίων στηρίχτηκε στις αρχές και τη φιλοσοφία του ΔΕΠΠΣ και του ΑΠΣ και σε σύγχρονες παιδαγωγικές, διδακτικές και ιστορικές απόψεις και παραδοχές, που τονίζουν την ανάγκη ότι όλες οι διδακτικές ενέργειες, (επιλογή , οργάνωση, παρουσίαση, προσέγγιση και επεξεργασία της διδακτέας ύλης) πρέπει να υπηρετούν πρωτίστως το βασικό σκοπό του μαθήματος, που εναρμονίζεται με το σκοπό της εκπαίδευσης, δηλαδή την καλλιέργεια της ιστορικής συνείδησης και της ιστορικής σκέψης των μαθητών, ώστε αυτοί να καταστούν ιστορικά εγγράμματοι (ιστορικός εγγραμματισμός).
Οι μαθητές με βάση την ηλικία και το πνευματικό τους επίπεδο, πρέπει: • α. να είναι σε θέση να παρακολουθούν και να κατανοούν τη γλώσσα ενός ιστορικού κειμένου, γραμμένου με τους ιστορικούς κώδικες. • β. να κατέχουν τη βασική εννοιολογική υποδομή της Ιστορίας (έννοιες, συσχετίσεις, αιτιοκρατικές σχέσεις, δυνητικές γενικεύσεις) • γ. να αποκτήσουν σε κάποιο βαθμό τον τρόπο του «σκέπτεσθαι» του ιστορικού, να καλλιεργήσουν παρόμοιες δεξιότητες (αξιοποίηση ιστορικών πηγών) και να οικοδομήσουν αξίες , στάσεις και συμπεριφορές που είναι κοινά αποδεκτές. •
Όλα αυτά επιτυγχάνονται με διαφορετική αντιμετώπιση από αυτή που έχει επικρατήσει μέχρι τώρα στα σχολεία μας. Δε δίνεται έμφαση μόνο στη δηλωτική αλλά και στη διαδικαστική και εννοιολογική γνώση (καλλιέργεια δεξιοτήτων, εννοιολογική υποδομή), που διευκολύνει τους μαθητές «να μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν», να ανακαλύπτουν, δηλαδή, τη γνώση με ενεργητικές μεθόδους (αξιοποίηση πηγών, εκπόνηση σχεδίων εργασίας (project) και όχι να τους προσφέρεται αυτή έτοιμη. 8
Οι μαθητές ασκούνται μεθοδικά 1.
να περιγράφουν
2.
να αφηγούνται
3.
να χαρακτηρίζουν τις πράξεις και τις σκέψεις των προσώπων
4.
να εκφράζουν τα συναισθήματα των προσώπων των κειμένων αλλά και τα δικά τους
5.
να κάνουν υποθέσεις
6.
να συλλέγουν πληροφορίες
7.
να ερμηνεύουν γεγονότα
8.
να διατυπώνουν κρίσεις
9.
να χρησιμοποιούν τους νέους όρους (λέξεις και έννοιες) στον προφορικό και γραπτό τους λόγο, μέσα από την κατάκτηση και εμπέδωση των κατάλληλων 9 γραμματικών τύπων (ρήματα, επιρρήματα, σύνδεσμοι)
Κατ’ οίκον εργασίες •
Για το μάθημα της Ιστορίας τα παιδιά μελετούν μια δυο φορές τη συγκεκριμένη ενότητα, εντοπίζουν τα κυριότερα σημεία και τις νέες έννοιες που πιθανόν διδάχτηκαν, ώστε να είναι σε θέση να αποδίδουν το περιεχόμενο της ενότητας, χωρίς να υποχρεούνται να αποστηθίσουν ούτε το βασικό κείμενο ούτε τα συνοδευτικά κείμενα
•
. Ενδεχομένως να χρειαστεί να συμπληρώσουν στο Τετράδιο Εργασιών, που προβλέπεται να μοιραστεί από τον ΟΕΔΒ, ένα ανακεφαλαιωτικό κείμενο, αν αυτό βέβαια δεν έγινε στο σχολείο.
•
Εννοείται ότι σε καμιά περίπτωση δεν αναθέτουμε στους μαθητές να αντιγράφουν πρόσθετες πληροφορίες από βιβλία και εγκυκλοπαίδειες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορούν να ανατρέχουν σε πηγές, για να ερευνήσουν κάποια θέματα και να τα αποδώσουν γραπτά με δημιουργικό συνθετικό τρόπο (σύντομο δοκίμιο).
10
Είδη ασκήσεων • • • • • • • • • • • • •
ασκήσεις συγκρότησης άστρου σύγκριση πηγών σύνδεση με άλλα μαθήματαδιαθεματικότητα σύνδεση με το σήμερα αξιοποίηση Ν.Τ. επισκέψεις σε μουσεία αρχαιολογικούς χώρους ανάπτυξη φαντασίας ενσυναίσθηση παιχνίδι κινητικό παιχνίδι παντομίμας κατασκευαστικές δεξιότητες ασκήσεις ταξινόμησης με κριτήριο, συμπλήρωση πινάκων διπλής εισαγωγής συμπλήρωση διαγραμμάτων
• • • • • • • • • • •
συμπλήρωση χαρτών απομυθοποίηση κατάκτηση όρων και εννοιών, όπως μύθος – γεγονός, παρατήρηση εικόνας περιγραφή-σύγκριση άντληση πληροφοριών από εικόνες δραματοποίηση εικόνας άντληση πληροφοριών από παραθέματα δραματοποίηση παραθέματος νεοελληνικά παράλληλα διαμόρφωση στάσεων επίλυση ιστορικού προβλήματος
11
Διατύπωση διδακτικών στόχων • Γνώσεις :: αναγνωρίζω, διακρίνω, ερμηνεύω, περιγράφω, ορίζω, απαριθμώ, επιλέγω, κατατάσσω, συγκρίνω, συσχετίζω. • Ικανότητες – δεξιότητες: επιδεικνύω, κατασκευάζω, μετατρέπω, μετρώ, συντάσσω, σχεδιάζω, υπολογίζω, διορθώνω, ελέγχω, επαληθεύω, επιλύω, εφαρμόζω, χρησιμοποιώ. • Στάσεις:: αποδέχομαι, εκτιμώ, απορρίπτω, αμφισβητώ, διερωτώμαι, ενθαρρύνω, παροτρύνω, προτιμώ, υιοθετώ, υποκινώ, υποστηρίζω. 12
Πιθανές Δυσκολίες
Ιστορικό γεγονός
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ Τι έγινε, πότε, Γιατί; ποιος, πού, πώς Αφορμή, αίτια
ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΓΝΩΣΗ
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Συνέπειες επιπτώσεις ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
Διαχρονική ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ
ΕΞΕΛΙΞΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Πηγή: Νικολόπουλος
13
Στρατηγικές μάθησης 1.
Χρήση σχεδιαγραμμάτων, χαρτών και πινάκων.
2.
Χρήση υπογραμμίσεων για τα βασικά στοιχεία του κειμένου.
3.
Εντοπισμός και ανάδειξη των βασικών λέξεων / φράσεων του κειμένου.
4.
Συγκρότηση ιστορικού γλωσσαρίου κατά μάθημα.
5.
Εντοπισμός – ανάδειξη – συγκρότηση, ταυτότητας / δομής του κεντρικού ιστορικού γεγονότος.
6.
Χρήση (ενημέρωση) ιστορικής γραμμής.
7.
Σύνοψη – ανακεφαλαίωση του κειμένου. (ερωτήσεις κατανόησης – κριτικής σκέψης – αιτιολόγησης – αναγωγής / σύνδεσης με τη σύγχρονη εποχή) 14
Υποστηρικτικό εποπτικό υλικό για τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας. 1.
Χάρτες : θεματικοί / κατά ιστορική περίοδο
2.
Εικόνες (σε σκληρό χαρτονένιο πλαίσιο) (ιστορικών γεγονότων / ή προσώπων)
3.
Λευκώματα
4.
Βιβλία / εγκυκλοπαίδειες
5.
Λεξικά
6.
Περιοδικά
7.
Διδακτικό λογισμικό / CD-Rom
8.
DVD 15
9.
Κασέτες μαγνητοφώνου : τραγούδια, μελοποιημένη ποίηση, απαγγελία
Σχεδίαση του μαθήματος 1)
Στοχοθεσία
2)
Θεμελιώδεις έννοιες (λέξεις – φράσεις /κλειδιά) συγκρότηση : ιστορικό γλωσσάρι μαθήματος.
3)
Επισημαίνω τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα.
4)
Επισημαίνω τα σημαντικότερα ιστορικά πρόσωπα.
5)
Ιστορικές πηγές : αξιοποίηση
προσέγγιση διαπραγμάτευση
16
Σχεδίαση του μαθήματος 6)
Βιβλιογραφία (βιβλίο δασκάλου) : αξιοποίηση
7)
Εικονιστικό υλικό / εικονογράφηση : χρήση και αξιοποίηση της εικόνας.
8)
Επισήμανση διαθεματικών εννοιών.
9)
Υποστηρικτικό υλικό (εποπτικά μέσα).
10)
Εργασίες μαθητή (εμπέδωσης / αφομοίωσης, κρίσης, αναγωγής, συσχέτισης / σύγκρισης)
11)
Σύνδεση με την Τοπική Ιστορία.
12)
Διάρθρωση της ύλης – σειρά διάταξης.
17
Νέες Τεχνολογίες και Ιστορία – Εργαλεία συλλογής πληροφοριών. – Εργαλεία ανεύρεσης εικονιστικού υλικού. – Εργαλεία για τη δημιουργία και παρουσίαση συνθετικών εργασιών. – Εργαλεία για την ενεργό συμμετοχή των μαθητών σε διαδραστικά παιχνίδια που περιέχονται σε ανάλογα εκπαιδευτικά λογισμικά. – Εργαλεία για την πραγματοποίηση εικονικών επισκέψεων σε ιστορικούς χώρους. •
Μουσειοσκευές (σχεδιασμένη, βιωματική, ενεργητική, διαδραστική, διαθεματική, συμμετοχική δραστηριότητα)
•
Εκπαιδευτική επίσκεψη (υλοποίηση προγράμματος σε τρεις φάσεις) διαθεματική /τοπική δραστηριότητα 18
Διαχείριση του διδακτικού χρόνου. Από τα μέσα του Σεπτέμβρη μέχρι τα μέσα Ιουνίου (με την αφαίρεση των διακοπών Χριστουγέννων – Πάσχα) οι διαθέσιμες διδακτικές ώρες είναι περίπου «65». Αριθμός των κεφαλαίων κατά τάξη: • Γ΄ τάξη: Αριθμός κεφαλαίων 47 • Δ΄ τάξη: Αριθμός κεφαλαίων 43 +[5-Τ.Ι.] +5 Επαναληπτικά • Ε΄ τάξη: Αριθμός κεφαλαίων 42 • Για την υλοποίηση των διαθεματικών δραστηριοτήτων σύμφωνα με το ΔΕΠΠΣ και το ΑΠΣ πρέπει να αφιερώνεται συγκεκριμένος χρόνος που μπορεί να κυμαίνεται στο 10% περίπου του συνολικού διδακτικού χρόνου κάθε θεματικής ενότητας και προτείνεται να πραγματοποιούνται μετά την ολοκλήρωση 8–10 διδακτικών κεφαλαίων. Για τη διαπραγμάτευση των διαθεματικών δραστηριοτήτων μπορεί να αξιοποιηθεί και ο εβδομαδιαίος διδακτικός χρόνος της Ε.Ζ. Στο τέλος (κάθε ενότητας) αφιερώνεται 1 διδ. ώρα για ανακεφαλαιωτικές εργασίες (π.χ. στην Γ΄ τάξη εκπονήθηκαν19 5 επαναληπτικά μαθήματα).
Τα καινοτόμα στοιχεία του νέου διδακτικού πακέτου Ιστορίας Γ΄ Δημοτικού •
Εισάγεται η μυθολογία ως ανεξάρτητο διδακτικό αντικείμενο.
•
Επιχειρείται η διαθεματική προσέγγιση της γνώσης με συνδέσεις και προεκτάσεις σε όλα τα διδακτικά αντικείμενα: γεωγραφία, λογοτεχνία, γλωσσικό μάθημα, εικαστικά, θέατρο, λαϊκή παράδοση, τοπική ιστορία, οικονομία, αγωγή υγείας, φυσική αγωγή…
•
• Η κυρίως αφήγηση συνοδεύεται από πλούτο παραθεμάτων και εικονιστικού υλικού που με τις κατάλληλες δραστηριότητες βοηθούν στην κατανόηση της ύλης.
•
• Η εικονογράφηση έγινε με έργα της αρχαίας ελληνικής και νεότερης τέχνης μετατρέποντας το βιβλίο σε ένα μικρό μουσείο.
•
• Γίνεται σύνδεση του διδακτικού αντικειμένου με το σήμερα και την καθημερινή ζωή του παιδιού.
•
• Γίνεται σύνδεση της μυθ-ιστορίας με την παιδική λογοτεχνία.
20
Τα καινοτόμα στοιχεία του νέου διδακτικού πακέτου Ιστορίας Γ΄ Δημοτικού • Προτείνονται ανάλογα βιβλία για παιδιά προς ενίσχυση της φιλαναγνωσίας. • Προκρίνονται μαθητοκεντρικές και διερευνητικές μέθοδοι και στρατηγικές διδασκαλίας. • Προτείνεται με συγκεκριμένες διδακτικές προτάσεις η αξιοποίηση των πηγών στη διδασκαλία του μαθήματος. • Προτείνεται με συγκεκριμένες δραστηριότητες η αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών και της Μουσειοπαιδαγωγικής στη διδασκαλία. • Επιχειρείται η εξοικείωση των μικρών μαθητών με τις μεθόδους και τις τεχνικές της ιστορικής έρευνας.
21
Σχέδια εργασίας •
ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ Ιστορία του τοπίου [ανθρώπινες παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον, μεταβολές, ονομασίες και προέλευσή τους, οικιστικός χώρος, αρχιτεκτονική, αρχαιολογικοί χώροι]
•
Ιστορία της καθημερινής ζωής [συνήθειες, επιθυμίες, διασκέδαση, ελεύθερος χρόνος, επαγγέλματα, μόρφωση, θρησκεία, διατροφή, περίθαλψη, ένδυση των ανθρώπων]
•
Ιστορία της Οικογένειας [σχηματισμός οικογενειακών σχέσεων, μέλη, πρακτικές ανατροφής, κληρονομικά έθιμα, εγκατάσταση, μετακινήσεις, επαγγέλματα, διαχείριση οικονομικών, καθημερινές συνήθειες, εξοπλισμός, μαθητεία στο εσωτερικό της οικογένειας, κοινωνική και πολιτική δραστηριότητα]
•
Ιστορία της τοπικής κοινωνίας [εγκατάσταση των πρώτων κατοίκων, μέσα επικοινωνίας, πολιτιστική ταυτότητα, γεννητικότητα, θνησιμότητα, υγεία, περίθαλψη, κοινωνικές αντιθέσεις, τοπικά κινήματα, τοπικές επιχειρήσεις, 22 τοπική οικονομία, τοπικές εκλογές]
Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ
23
Εισαγωγή •
Τα νέα ΑΠΣ διατηρούν το Χριστοκεντρικό τους χαρακτήρα και η ύλη διαρθρώνεται γύρω από τις θεμελιώδεις έννοιες «ΟΔΟΣ, ΑΛΗΘΕΙΑ, ΖΩΗ» που αποτελούν το κλειδί για να κατανοήσουμε το θεολογικό υπόβαθρο του περιεχομένου της Θρησκευτικής Αγωγής στο Δημοτικό Σχολείο.
•
Στο Νηπιαγωγείο και στις Α΄ και Β΄ τάξεις του Δημοτικού η θρησκευτική αγωγή των παιδιών αυτής της ηλικίας καλύπτεται στο διεπιστημονικό πλαίσιο του μαθήματος της Μελέτης του Περιβάλλοντος και περιλαμβάνει θέματα που σχετίζονται με τις ευκαιριακές ενότητες στο πλαίσιο της ανάπτυξης της θρησκευτικής συνείδησης του παιδιού.
•
Το μάθημα της Μελέτης μπορεί να συνδεθεί σε πολλές ενότητες με τη Θρησκευτική Αγωγή, αφού οι σκοποί του αναφέρονται στην ανάπτυξη της προσωπικότητας, στην καλλιέργεια οικουμενικών και πανανθρώπινων αξιών και στην ανάπτυξη της ελληνικής μας ταυτότητας και συνείδησης με βάση την πολιτιστική μας κληρονομιά. 24
Με τα νέα βιβλία γίνεται προσπάθεια… •
Να υπερβούν στο πλαίσιο της διαπολιτισμικότητας και πολυπολιτισμικότητας τον κατηχητικό και ομολογιακό χαρακτήρα.
•
Να δίνεται έμφαση στην παρουσίαση του Ιησού και της Υπεραγίας Θεοτόκου σε σχέση με το σχέδιο της σωτηρίας του ανθρώπου αλλά και της προσωπικότητας άλλων βιβλικών προσώπων σε σχέση με την προσωπικότητα του Ιησού.
•
Να συνδέονται επιτυχώς τα περιστατικά της καθημερινής ζωής με το βιβλικό περιεχόμενο.
•
Να παρέχεται η δυνατότητα συσχέτισης των γνώσεων που παρέχονται με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών, καθώς και με διαφορετικά επιστημονικά αντικείμενα και άλλους επιστημονικούς κλάδους.
•
Στα νέα βιβλία αξιοποιούνται κείμενα που περιέχουν πρόσφορα και όσο το δυνατόν εύληπτα στοιχεία από την Παλαιά και κυρίως από την Καινή Διαθήκη, την Ιστορία, τη διδασκαλία της εκκλησίας καθώς και από το λατρευτικό και γενικότερα το πνευματικό της βίο.
•
Αναλύονται και εξηγούνται ικανοποιητικά οι αλήθειες του Χριστιανικού Ευαγγελίου και των παραδόσεων της εκκλησίας
•
Προσφέρονται γνωστικά αλλά και βιωματικά στοιχεία
25
Στόχοι του μαθήματος •
Η ενίσχυση της πολιτισμικής ταυτότητας των μαθητών μέσα από την ανάπτυξη της εθνικής, πολιτιστικής, γλωσσικής και Θρησκευτικής αγωγής.
•
Η αποδοχή και ο σεβασμός της πολιτισμικής ετερότητας των συμπολιτών του, ώστε όλοι να ζουν αρμονικά σε ένα περιβάλλον, ανεξάρτητα από την εθνική, θρησκευτική, πολιτιστική ή άλλη ομάδα στην οποία ανήκουν.
•
Η σημασία και αξία της χριστιανικής πνευματικής ηθικής είναι διαχρονική και περιλαμβάνει τις θεμελιώδεις πανανθρώπινες αξίες (δικαιοσύνης, αλήθειας, καθαρότητας, πραότητας, ανοχής στη διαφορετικότητα, συμφιλίωσης, αγάπης)
•
Να γνωρίσουν οι μαθητές βασικές παραστάσεις, έννοιες και σύμβολα της ορθόδοξης πίστης και ζωής. 26
Στόχοι του μαθήματος •
Να αντιληφθούν την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο και τον κόσμο.
•
Να αντιληφθούν τη σημασία και την επικαιρότητα του Ευαγγελίου για την προσωπική και κοινωνική ζωή και τον πολιτισμό.
•
Να καλλιεργήσουν πνεύμα έμπρακτης αλληλεγγύης, ειρήνης και δικαιοσύνης, σεβασμού της θρησκευτικής ιδιαιτερότητας και συνύπαρξης με το «διαφορετικό».
•
Να εκτιμήσουν την ανάγκη σεβασμού και προστασίας του περιβάλλοντος, καθώς και της πολιτισμικής κληρονομιάς του τόπου μας και γενικότερα της ανθρωπότητας.
•
Να κατανοήσουν τι σημαίνει να είναι κάποιος ενεργό μέλος της εκκλησιαστικής κοινότητας. 27
Στόχοι του μαθήματος •
Βεβαίως είναι απαραίτητη η γνώση, η ανάλυση, η σύγκριση και αξιολόγηση των παγκόσμιων θρησκειών και των διαφόρων θρησκευτικών παραδόσεων της ανθρωπότητας.
•
Γι’ αυτό και στο βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού προβλέπονται σχετικές ενότητες που αναφέρονται στους ετερόδοξους και αλλόθρησκους ανθρώπους.
•
Επιχειρείται μια πρώτη γνωριμία με τους Καθολικούς και τους Προτεστάντες Χριστιανούς καθώς και με τους Εβραίους και Μουσουλμάνους κυρίως από τη σκοπιά της τελετουργίας (του τρόπου λατρείας), με αναφορά σε στοιχεία από την τέχνη και τα σύμβολα που συναντάμε σ΄ ένα ναό, συναγωγή ή τζαμί.
•
Σε μεγαλύτερες βαθμίδες της εκπαίδευσης οι άλλες θρησκείες (περισσότερες) εξετάζονται από τη σκοπιά των δογμάτων του βιώματος των πιστών και της ηθικής και προσωπικής συμπεριφοράς τους. 28
Η αξιολόγηση •
Η αξιολόγηση πραγματοποιείται σ’ όλη τη διάρκεια του διδακτικού χρόνου και δεν αφορά αποκλειστικά τον έλεγχο του μαθητή, αλλά την ανατροφοδότηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
•
Η αξιολόγηση αφορά τις αποκτηθείσες γνώσεις, την απόκτηση δεξιοτήτων, αλλά και τη διαμόρφωση στάσεων, αξιών και συμπεριφορών.
•
Τεχνικές αξιολόγησης που μπορούμε να αξιοποιήσουμε είναι γραπτές ή προφορικές ερωτήσεις, εργασίες , συστηματική παρατήρηση από το δάσκαλο του βαθμού συμμετοχής στη μαθησιακή διαδικασία ή στις συνθετικές δημιουργικές-διερευνητικές εργασίες, φάκελος εργασιών, δελτίο μαθητή, ο ημιδομημένος δυναμικός διάλογος μεταξύ των μαθητών και μεταξύ του δασκάλου και μαθητών, η ετεροαξιολόγηση και η αυτοαξιολόγηση. Ο μαθητής καλόν είναι να εμπλέκεται σταδιακά και ο ίδιος, αξιολογώντας την προσπάθειά του.
29
ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
30
Διεπιστημονικός χαρακτήρας του μαθήματος (19 επιστημονικά πεδία) • • • • • • • • • •
Κοινωνική Αγωγή Πολιτική Αγωγή Φυσική Γεωγραφία Ανθρωπογεωγραφία Ανθρωποβιολογία Φυτολογία Ζωολογία Οικονομία Ιστορία Υγιεινή – Διαιτητική
• Σεξουαλική Αγωγή • Κυκλοφορική Αγωγή • Τεχνολογία • Οικολογία - Περιβαλλοντική Εκπαίδευση • Οικιστική • Φυσική • Κοσμογραφία • Θρησκευτική Αγωγή • Σχέδιο
31
Η Διδασκαλία στη Μελέτη Περ. επικεντρώνεται σε: 1.
Απόκτηση εννοιολογικού πλαισίου και βασικών γνώσεων.
2.
Εξοικείωση με τον ερευνητικό τρόπο μάθησης.
3.
Εμπειρίες ομαδοσυνεργατικής μάθησης και διδασκαλίας.
4.
Απόκτηση δεξιοτήτων κριτικής σκέψης.
5.
Ευκαιρίες για δημιουργική έκφραση.
6.
Απόκτηση στάσεων και αξιών.
32
Η διδασκαλία κεφαλαίου •
Συζήτηση
•
Διατύπωση προβλέψεων και υποθέσεων (κριτική σκέψη)
•
Δραματοποίηση
•
Αναζήτηση σχέσεων (αλληλεπίδραση)
•
Κείμενο αναφοράς (κατανόηση –σύνδεση με τη γλώσσα). Δίνεται έμφαση στη διατύπωση σκέψεων και απόψεων σε συνεχή λόγο (κριτική σκέψη & γλώσσα)
•
Δραστηριότητες στο τετράδιο εργασιών
•
Οι μαθητές πραγματοποιούν τις εργασίες τόσο στο βιβλίο μαθητή όσο και στο τετράδιο εργασιών. Ο εκπαιδευτικός επιλέγει τις δραστηριότητες που θα γίνουν, όχι σε σύγκριση με το άλλο τμήμα της τάξης. 33
Εννοιοκεντρική σπειροειδής διάταξη της ύλης • •
• • • •
Α΄ τάξη Ενότητες: Η τάξη μου, το σχολείο μου, η γειτονιά μου, η οικογένειά μου ΔΘ έννοιες: χώρος/τόπος, ομάδα, αλληλεπίδραση
• •
Γ΄ τάξη Ενότητες : Γιατί ζούμε σε κοινότητες, ο τόπος που ζω ΔΘ έννοιες: χώρος/τόπος, ομάδα, αλληλεπίδραση
• •
•
•
Β΄ τάξη Ενότητες : Το σχολείο μου, η συνοικία, η γειτονιά μου, ο τόπος που ζω ΔΘ έννοιες: χώρος/τόπος, ομάδα, αλληλεπίδραση Δ΄ τάξη Ενότητες : Γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας, οικονομικές δραστηριότητες του τόπου μας ΔΘ έννοιες: χώρος/τόπος, ομάδα, αλληλεπίδραση 34
Δεξιότητες των μαθητών •
Της επικοινωνίας (ομιλία, ακρόαση, ανάγνωση, γραφή, επιχειρηματολογία, διάλογος, κλπ)
•
Της συνεργασίας (με άτομα σε ομαδικές εργασίες)
•
Της χρήσης ποικίλων πηγών και εργαλείων πληροφόρησης
•
Της κριτικής επεξεργασίας πληροφοριών
•
Της δημιουργικής επινόησης και «ευαίσθητης αντίληψης της τέχνης»
•
Της επίλυσης προβληματικών καταστάσεων
•
Της λήψης αποφάσεων
•
Μεταγνώσης και αυτορρύθμισης (Πώς φτάσαμε ως εδώ)
35
Βασικά διδακτικά μέσα και διδακτικές προσεγγίσεις 1.
Σχολικά βιβλία (κοινωνική εποικοδόμηση[1], εννοιοκεντρική προσέγγιση [2])
2.
Οπτικο-ακουστικά μέσα (λογισμικό, βίντεο, έντυπα). Το λογισμικό υπό διαμόρφωση.
3.
Καθοδηγούμενη διερεύνηση (διασύνδεση της ΜτΠ με τις κοινωνικές και φυσικές επιστήμες).
4.
Κατανόηση και παραγωγή κειμένων (διασύνδεση της ΜτΠ με τη γλώσσα).
5.
Εταιρική εργασία στην Α΄ και Β΄, η οποία σταδιακά εξελίσσεται σε εργασία σε συγκροτημένες μαθητικές ομάδες στις Γ΄ και Δ΄.
6.
Σχέδια εργασίας.
[1] Δ & Μ οικοδομούν από κοινού τη μάθηση που είναι μια διαδικασία που εμπεριέχει κοινωνικές και πολιτισμικές διεργασίες [2] Από την κατανόηση συγκεκριμένων πληροφοριακών δεδομένων στο σχηματισμό εννοιών
36
Διδακτικές Στρατηγικές Μάθησης
•
Προοργανωτές (Καταιγισμός Ιδεών – Ausubel)
•
Εικόνα (ερμηνεία – συζήτηση)- Σύνοψη – εννοιολογικοί χάρτες
•
Επίλυση προβλημάτων (Ορίζουν το πρόβλημα, διατυπώνουν προτάσεις και λύσεις, επιλέγουν πρόβλημα, διατυπώνουν προτάσεις και λύσεις, επιλέγουν την καταλληλότερη, αξιολογούν, προβαίνουν σε αλλαγές)
•
Θεατρικό παιγνίδι
•
Μελέτη στο πεδίο (περιβαλλοντικά μονοπάτια) - Mουσειοπαιδαγωγική
•
Εργασία σε ομάδες – συνεργατική μάθηση
•
Φύλλα εργασίας - Διαθεματικά σχέδια εργασίας
•
Κατασκευή μοντέλων
•
Πειράματα
37
Γ΄ τάξη Η διδασκαλία ενότητας & κεφαλαίου
•
Ενότητα «Ζούμε μαζί», σελ. 9-27
•
Κεφάλαιο 3 «Ενδιαφερόμαστε για την κοινότητα», σελ. 17-20
38
Δραστηριότητες 6, 7 στο τετράδιο εργασιών, σελ. 7 (βλ. φυλλάδιο) κεφαλαίου • Δημιουργική παραγωγή κειμένου (ευκαιρία δημιουργικής έκφρασης) • Διατύπωση υποθέσεων (κριτική σκέψη) • Διαμόρφωση αξιών και στάσεων μέσα από την καλλιέργεια του «Εμένα με νοιάζει και το δείχνω με έμπρακτο τρόπο» • Στη ΜτΠ της Γ΄ τάξης ξεκινά η συστηματική συγκρότηση της μαθητικής ομάδας (σελ. 18). • Η υποστήριξη της ομαδοσυνεργατικής (ΟΣ) εργασίας δε σημαίνει σε καμιά περίπτωση ότι αυτός θα είναι ο αποκλειστικός τρόπος με τον οποίο θα εργάζονται οι μαθητές στη ΜτΠ. Υπάρχει εναλλαγή μεταξύ της μετωπικής, της εταιρικής και της ΟΣ διδασκαλίας και μάθησης. 39
Διδασκαλία – Εργασία σε ομάδες •
•
Προϋποθέσεις για την επιτυχία της ΟΣ διδασκαλίας είναι ο έγκαιρος και εμπεριστατωμένος προγραμματισμός από τον εκπαιδευτικό. Προτείνεται ο εκπαιδευτικός Να γνωρίζει αρκετά καλά τους μαθητές του.
•
Να έχει συζητήσει στην τάξη τους κανόνες συνεργασίας (π.χ. ακούω όλες τις γνώμες, μοιράζομαι με τους συμμαθητές μου ιδέες και υλικά, ανακοινώνονται όλες οι απόψεις, ακόμα και της μειοψηφίας, κτλ.).
•
Να ενημερώσει τους γονείς.
•
Να συμπεριλάβει το ΟΣ σχήμα εργασίας στη διαδικασία της αξιολόγησης.
•
Να διαμορφώσει μικτές μαθητικές ομάδες με βάση την επίδοση, το φύλο, την καταγωγή, το χαρακτήρα των μαθητών, κτλ.
•
Στη μαθητική ομάδα τα μέλη να έχουν εναλλασσόμενους ρόλους. Να μην είναι πάντα ο ίδιος /η ίδια συντονίστρια. 40
•
Η μαθητική ομάδα μένει σταθερή για εύλογο χρονικό διάστημα, τόσο που να
Ενότητα 1: Ελλάδα – η χώρα μας •
Κάθετη διασύνδεση (Από τη Μ.Π. της Γ΄ εν 2 «ο τόπος μας» οι μαθητές έχουν εξοικειωθεί με όρους όπως χάρτης, βουνό, ποτάμι, θάλασσα, τις βασικές δεξιότητες ανάγνωσης και σχεδίασης χάρτη, προσανατολισμού στο χώρο και εξοικείωσης με τα σύμβολα)
•
Βασικό λεξιλόγιο (φυσικά όρια, γεωμορφολογικός, πολιτικός, ανάγλυφος χάρτης, νομοί, πρωτεύουσα, υπηρεσίες, πόλεις, χωριά, καιρός, κλίμα, αξιοθέατα, σημαντικά έργα τεχνίτες, εργάτες, κ.ά.)
•
Διαθεματικές δεξιότητες (ικανότητες επικοινωνίας, χρήση εργαλείων και πηγών πληροφόρησης, επικοινωνίας και συνεργασίας με άλλα άτομα)
•
Υλικά και Πηγές (χάρτες, πρόπλασμα, εγκυκλοπαίδειες, βιβλία για την τοπική ιστορία, κάρτες με τοπία και παραδοσιακές φορεσιές, λευκώματα, εφημερίδες, βιντεοκασέτες, κασέτες με τραγούδια)
•
Επισημάνσεις (επιλογή δραστηριοτήτων, εξασφάλιση πηγών)
41
Η διδασκαλία μιας ενότητας στην Α΄ τάξη περιλαμβάνει
Προ-οργανωτή εικόνες
Ανά Κεφάλαιο = 45΄ 1. 2. 3. 4. 5.
Αρχικό ερώτημα Δραστηριότητες Συζήτηση εικόνων Κείμενο αναφοράς Τετράδιο εργασιών
Ανακεφαλαίωση με συμπλήρωση διαγράμματος
42
Η διδασκαλία μιας ενότητας στην Β΄ τάξη περιλαμβάνει
Προ-οργανωτή
Ανά κεφάλαιο = 45΄
ποικίλης μορφής
Επικεφαλίδα Κείμενο αναφοράς ή κάποιο ερώτημα Δραστηριότητες
Ανακεφαλαιωτικό κείμενο
«Δαχτυλάκι» με τις κύριες έννοιες του κεφαλαίου Τετράδιο εργασιών (όπου σημαίνεται)
43
Στην Α΄ και στη Β΄ τάξη
44
ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ν ω ί λ β ι β ή μ Δομή ενότητας Δο
ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ
Ενδεικτικές κατηγορίες δραστηριοτήτων Δομή Κεφαλαίου ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΩΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΑ
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Κείμενο Βασικό Λεξιλόγιο Μεταγνωστικές Δραστηριότητες -Συμπλήρωση εννοιολογικού χάρτη - Δραστηριότητα «Πώς φτάσαμε ως εδώ;» Δραστηριότητες Ανασκόπησης
Γ΄& Δ΄ Δημοτικού
1. ………………………. 2………………………... 3………………………. 4………………………. 5……………………….
ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ «Αξίζει να διαβάσουμε»
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΕΤΡΑΔΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Δραστηριότητες ανάδειξης και αξιοποίησης των απόψεων των μαθητών Δημιουργική σύνθεση κειμένων (αφηγήσεις, διάλογοι, παραμύθια, περιγραφές, αφίσες, τίτλοι, λεζάντες) Επίλυση προβλήματος Επιχειρηματολογία – Διαλεκτική αντιπαράθεση Έρευνα πεδίου Καθοδηγούμενη και ανοικτή συνεργατική διερεύνηση Κατασκευή μοντέλων Πειράματα Παρουσιάσεις Θεατρικό παιχνίδι - Παιχνίδι ρόλων «Η δική μας ερώτηση» Σχεδιασμός έρευνας: «Ένα βήμα πιο πέρα» Δραστηριότητες που μπορούν να εξελιχθούν σε μικρά σχέδια εργασίας
45
ΠΗΓΗ: Μαντάς, κ.ά, 2006
Στην Γ΄ και στην Δ΄ τάξη
ΠΗΓΗ: Μαντάς, κ.ά, 2006
46
Η αξιολόγηση στη Μελέτη •
Αξιολόγηση στην ωριαία διδασκαλία (διαμορφωτική) και με την ολοκλήρωση της ενότητας (τελική).
•
Κύρια επιδίωξη είναι η αξιολόγηση να είναι συμβατή με τη διδασκαλία. Άρα στη ΜτΠ:
1.
Να εξετάζει την απόκτηση γνώσεων και εννοιολογικού πλαισίου (Γνωστικός τομέας)
2.
Να καταγράφει και να υποστηρίζει τη μάθηση στη μαθητική ομάδα (Κοινωνικός και Συναισθηματικός τομέας)
3.
Να προωθεί την κριτική σκέψη, στην οποία εντάσσονται και οι δεξιότητες μεταγνώσης και αυτορρύθμισης.
•
Αρχίζει από την Πρώτη τάξη με ασκήσεις κι εργασίες στο τετράδιο εργασιών.
•
Το «φύλλο αξιολόγησης» αναφέρεται στο βιβλίο δασκάλου. Δεν γίνεται αντιληπτό από τους μαθητές.
•
Στα τετράδια εργασιών των τάξεων Γ΄ και Δ΄ ονομάζεται «Δραστηριότητες47 της Ανασκόπησης».
Αξιολόγηση στο Γνωστικό Τομέα Ο μαθητής • Σχολιάζει και απαντά σε ερωτήσεις που σχετίζονται με το κείμενο αναφοράς του διδακτικού εγχειριδίου. • Διατυπώνει σε συνεχές κείμενο και με αξιοποίηση των διαθεματικών εννοιών και των ιδιαίτερων εννοιών της ΜτΠ επιχειρήματα για την υποστήριξη μιας γενίκευσης, για π.χ. «Έχουμε ανάγκη ο ένας τον άλλον, γι΄ αυτό ζούμε οργανωμένοι σε κοινότητες». • Συνοψίζει, ανακεφαλαιώνει.
48
Β΄ Επιλογή δεδομένων με
Α΄ σ. 30
κριτήριο τα συμφραζόμενα
Υποθέσεις
σ. 41
Παραδείγματα αξιολόγησης στον τομέα κριτικής σκέψης
Δ΄ Συγκρίσεις
Δ΄ Αιτιολόγηση επιχειρήματος σ. 53
σ. 43
49
Αξιολόγηση Κριτικής σκέψης • Μεταγνώση Ελέγχεται αν ο μαθητής μπορεί : 1.
Να ταξινομεί με κριτήρια, να συγκρίνει, να διατυπώνει υποθέσεις, να καταλήγει σε συμπεράσματα, να αιτιολογεί και να επιχειρηματολογεί τεκμηριώνοντας με στοιχεία τα επιχειρήματα και τις απόψεις του.
2.
Να αναρωτιέται και να ελέγχει τη διαδικασία με την οποία μαθαίνει – Αυτοαξιολόγηση. Να διατυπώνει αυτοερωτήσεις του τύπου:
Τι μου έχει μείνει απ΄ όσα μελέτησα;
Πώς έκανα τη μελέτη μου;
Υπάρχει κάτι που με δυσκόλεψε;
50
Αυτοαξιολόγηση – Μεταγνώση
Πώς φτάσαμε ως εδώ; Τι μας άρεσε;
Τι θα θέλαμε να κάνουμε ακόμα;
Τι θέλουμε να κρατήσουμε από όσα μελετήσαμε; Πώς τα μελετήσαμε; Πού θα μας χρειαστούν όσα μελετήσαμε; ΠΗΓΗ: Κόκκοτας, κ.ά, 2005
Τι μας δυσκόλεψε;
Πώς εργαστήκαμε στην ομάδα μας;
Ποιες πηγές χρησιμοποιήσαμε και πώς μας βοήθησαν; 51
Αξιολόγηση στον Κοινωνικό - Συναισθηματικό Τομέα •
Συζήτηση στην τάξη ή και ανά μαθητική ομάδα για τα κύρια ερωτήματα:
«Πώς συνεργαστήκαμε στην ομάδα;»
«Πώς νιώθω; / Πώς νιώθουμε;»
«Τι μπορούμε να κάνουμε για να ζούμε καλύτερα;»
Επίσης, πρέπει να τονίσουμε ότι τα σχολικά βιβλία περιέχουν ασκήσεις τελικής αξιολόγησης, οι οποίες συμπληρώνονται με ομαδική εργασία. Επαφίεται στον εκπαιδευτικό να αποφασίσει, εάν και με ποιο τρόπο θα γίνει επιμερισμός έργου και στην ομαδική άσκηση αξιολόγησης.
52
Συμπέρασμα •
Γνώση της ύλης και προγραμματισμός (τριμήνου – έτους)
•
Γνώση του Α.Π.Σ. [12], [13], [14], [15], [16]
•
Μεγάλη σημασία στην εργασία στην τάξη – ομάδες εργασίας (συνεργασία, χρόνος)
•
Σχολικό Βιβλίο - Οι εργασίες στο σπίτι με φειδώ – στοχευμένες – όχι περισσότερο από 45΄ για την ΣΤ΄ τάξη - φωτοτυπίες
•
Σημασία όχι στη γνώση, αλλά στον τρόπο αναζήτησης της γνώσης [17]
•
Όχι στην απλή απομνημόνευση (κλίνε ρήματα, γράψε προπαίδεια του 6)
•
Ενημέρωση γονέων για τον τρόπο εργασίας και την κουλτούρα του σχολείου* (συγκέντρωση στην αρχή της χρονιάς, επιστολή [10, 11], δια ζώσης, στερεότυπα)
•
Γνώση των δυσκολιών του κάθε μαθητή (σχάρα παρατήρησης για κάθε μάθημα – πρόγραμμα για κάθε μαθητή 53
•
Ευέλικτη Ζώνη
Αξιολόγηση •
Αξιολόγηση
•
Εκτίμηση
•
Μέτρηση
•
Εξετάσεις
•
Τεστ
•
Βαθμολογία
Αξιολόγηση: Συστηματική διαδικασία που ακολουθείται προκειμένου να προσδιοριστεί η έκταση της επιτυχίας των διδακτικών σκοπών. (βλ. στόχους Βloom κά) 54
Επίδοση
Στενή έννοια Γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες που δείχνει κατά τη διαδικασία εξέτασής του Ότι έχει αποκτήσει ο μαθητής στο πλαίσιο του μαθήματος
Ευρεία έννοια Ποσότητα και ποιότητα γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων που φαίνεται ότι έχει ο μαθητής στο πλαίσιο ενός μαθήματος, όπως πιστοποιείται κατά τη διάρκεια εξετάσεων
55
Είδη αξιολόγησης στη διδακτική πράξη Προκαταρκτική ή προγνωστική αξιολόγηση Διερευνώνται οι γνώσεις και οι εμπειρίες που έχουν οι μαθητές γύρω από το θέμα που προτίθεται να διδάξει ο εκπαιδευτικός. Προφορικές ή γραπτές ερωτήσεις, ασκήσεις, συζήτηση κά Διαμορφωτική αξιολόγηση Ελέγχονται τα αποτελέσματα της μάθησης κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας ή κατά τη διάρκεια εφαρμογής ενός προγράμματος. Προφορικές – γραπτές εξετάσεις, τεστ, συζητήσεις, χρήση κειμένων κά. Διαγνωστική αξιολόγηση Διαπιστώνονται οι δυσκολίες μάθησης που ενδέχεται να υπάρχουν σε ένα μάθημα, είτε αυτές είναι προσωρινές είτε σε μόνιμη βάση, με σκοπό να τις θεραπεύσει Τελική ή αθροιστική αξιολόγηση Διερευνάται και ελέγχεται η επίδοση των μαθητών σε μια εκτενή ποσότητα ύλης που διδάχτηκε για μια μεγάλη, σχετικά, χρονική περίοδο.
56
Είδη Ερωτήσεων – Στόχοι Bloom
Χαμηλό επίπεδο/ Γνώση Να ονομάσετε, καταγράψετε, ορίσετε, περιγράψτε (Οι μαθητές θυμούνται ονόματα, γεγονότα κά)
Χαμηλό επίπεδο/ Κατανόηση Να εξηγήσετε, να δώσετε παραδείγματα κά (Οι μαθητές κατανοούν το περιεχόμενο του θέματος που εξετάζονται) Υψηλό επίπεδο/ Εφαρμογή Να λύσετε, να εφαρμόσετε, κά (Οι μαθητές χρησιμοποιούν πληροφορίες που έμαθαν σε νέες παρόμοιες καταστάσεις) Υψηλό επίπεδο / Ανάλυση Να συσχετίσετε, να αναλύσετε κά (Οι μαθητές μελετούν σχέσεις..) Υψηλό επίπεδο / Σύνθεση Να σχεδιάσετε μια έρευνα, ποια είναι τα συμπεράσματά σας, κά (Οι μαθητές δημιουργούν κάτι το νέο…) Υψηλό επίπεδο / Αξιολόγηση Να συγκρίνετε, εκτιμήσετε, αξιολογήσετε, τεκμηριώσετε την άποψή σας κά (Οι μαθητές αξιολογούν…) 57
Συνθετικές εργασίες
• Οι εργασίες αυτές έχουν συνθετικό χαρακτήρα και επιδιώκουν την ανάπτυξη της δημιουργικής ικανότητας του μαθητή και γενικότερα την καλλιέργεια ερευνητικού πνεύματος και αναζήτησης στοιχείων από διαφορετικές πηγές και την τελική σύνθεση των στοιχείων αυτών. • Οι δημιουργικές εργασίες μπορούν να είναι ατομικές ή ομαδικές και να έχουν τη μορφή μικρής μελέτης ανάλογης προς τις δυνατότητες των μαθητών, ή να είναι συλλογές ή κατασκευές ή καλλιτεχνικές συνθέσεις. • Τα θέματα των εργασιών αυτών προτείνονται από τους μαθητές ή δίνονται από τους εκπαιδευτικούς στους μαθητές. • Οι δημιουργικές εργασίες μπορούν να παρουσιάζονται μέσα στην τάξη, κατά τη κρίση του διδάσκοντος, ή εφόσον υπάρχει η δυνατότητα, σε ειδική εκδήλωση κατά τάξη ή κατά σχολείο, που αποφασίζεται από το Σύλλογο των Διδασκόντων. 58 • Οι εργασίες αυτές μπορούν να δημοσιεύονται ή να δημοσιοποιούνται με όποιον άλλο τρόπο κρίνει πρόσφορο το κάθε Σχολείο.
Σας ευχαριστώ!!!
•
Το υλικό της παρουσίασης στηρίχθηκε μεταξύ άλλων στο επιμορφωτικό υλικό, στα πλαίσια της Πράξης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου «Ταχύρρυθμα Επιμορφωτικά Προγράμματα των Εκπαιδευτικών Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης στα Νέα Διδακτικά Πακέτα» το Σεπτέμβριο 2006 και 2007
59