ΓΥΜΝΑΣΙΟ Μάθημα :
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Ημερομηνία :
19 ΙΟΥΝΙΟΥ 2012
ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ :
ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
ΥΠΟΤΡΟΦΙΕΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2012-2013 ΓΡΑΠΤΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΘΕΜΑΤΑ Κείμενο Μαρία Ιορδανίδου ¨Η αυλή μας» Ζούμε στην εποχή του τσιμέντου και της πολυκατοικίας. Εγώ τώρα κάθουμαι σε πολυκατοικία. Έχω ένα εσωτερικό δυάρι στον τρίτο όροφο. Εσωτερικά τα λένε τώρα τα διαμερίσματα που δεν βλέπουν στο δρόμο, αλλά στην αυλή. Μα και η αυλή πια δε λέγεται αυλή, αλλά ακάλυπτος χώρος. Στις περισσότερες από αυτές τις πολυκατοικίες που χτίζονται η μία ύστερα απ’ την άλλη, σπάνια θα δεις παράθυρο. Είναι όλο μπαλκονόπορτες και βγαίνουν σ’ ένα μπαλκόνι που ζώνει την πολυκατοικία ένα γύρο και θυμίζει κατάστρωμα βαποριού. Έτσι λοιπόν, μπαλκονόπορτα και κάμαρα, και η κάθε κάμαρα μοιάζει διάδρομος. Πώς επιπλώνεται, πώς κατοικείται αυτός ο χώρος, δεν έχεις ανάγκη να το σκεφτείς εσύ. Το αποφάσισε προκαταβολικά ο αρχιτέκτονας. Σου έβαλε την πρίζα για την τηλεόραση εκεί που πρέπει να την τοποθετήσεις, σου έβαλε τις απλίκες εκεί που θα μπει το «καθιστικό», δηλαδή ο καναπές, το χαμηλό τραπέζι και οι δύο τεράστιες πολυθρόνες της μόδας. Δεν υπάρχει κατάλληλη γωνιά για να εγκαταστήσει η νοικοκυρά την «κόχη» της. Εκεί που θα κουρνιάσει να πιεί το καφεδάκι της, να πάρει τη γάτα στην αγκαλιά της και να αφουγκραστεί την ανάσα του σπιτιού της. Ίσως γι αυτό η σημερινή γυναίκα δεν αγαπά το σπίτι της. Ξένο πράγμα. Όλα τυποποιημένα, όλα προμελετημένα. Η απόσταση που μπορείς να απλώσεις το πόδι σου και το χέρι σου. Πόσο πρέπει να σκύψεις το κεφάλι σου όταν σηκώνεσαι όρθιος μέσα στην μπανιέρα, έτσι που να μην κουτουλήσεις στο σώμα του καλοριφέρ που κρέμεται στον τοίχο. Αλλάζουν οι καιροί, αλλάζουν και οι άνθρωποι. Μέσα στις πολυκατοικίες οι άνθρωποι γίνανε αγγλοπρεπείς. Βλέπεις κάποιον στη σκάλα ή στο ασανσέρ και δε σε χαιρετά. Στέκεται μπροστά σου σαν κολώνα πάγου, φοβάσαι να τον χαιρετήσεις κι εσύ. Δεν ξέρεις καλά καλά συγκάτοικος είναι ή ξένος. Έχασαν οι Ρωμιοί τη Ρωμιοσύνη τους. […] Εκείνο το παιδάκι στο αντικρινό μπαλκόνι μου ματώνει την καρδιά. Δεν μπορώ να το βλέπω σα ζωάκι πίσω από τα σύρματα. Όταν ήμουνα εγώ στην ηλικία του, ζούσαμε στην Πόλη σ’ ένα τριώροφο σπίτι που είχε δυο σκάλες ολόρθες σαν καραβόσκαλες. Πολλές φορές τις ανεβοκατέβαινα μπουσουλώντας, και όμως δε γκρεμοτσακίστηκα. Ούτε με κλείσανε ποτέ πίσω από τα σύρματα για να με προστατέψουνε. Κυκλοφορούσα ελεύθερη στο σπίτι, κι όταν στενοχωριόμουνα, με κάθιζε η γιαγιά μου στο πάτωμα και άδειαζε μπροστά μου τη σακούλα με τα κουμπιά. Τα κουμπιά που μαζεύονταν χρόνον – καιρό από παλιά ρούχα που ήτανε για πέταμα. Μ’ εκείνα τα κουμπιά θα είχαν παίξει όλα τα παιδιά της οικογένειας. Ίσως και η ίδια η γιαγιά μου. Τι ωραία κουμπιά ήταν εκείνα! Κουμπιά από κόκαλο, κουμπιά από κέρατο ζώου, κουμπιά από σιντέφι κι από φίλντισι. Το σιντέφι, μου είχε πει η γιαγιά μου, ήταν από όστρακα. Τα κουμπιά από φίλντισι ήταν από δόντι ελέφαντα. Ώρες ολόκληρες περνούσα παίζοντας, με τέτοια γλύκα που τρέχανε τα σάλια μου. 1
Άλλες φορές πάλι, με κάθιζε στη σκάφη, έδινε στα χέρια μου για κουπί το μεγάλο ξύλο που είχε για να κάνει γυριστό γλυκό, και με έστελνε να πάω να ψαρέψω. Συχνά μου έδινε καμένα σπίρτα που μάζευε, με κάθιζε στο τραπέζι να κάνω διάφορα σχέδια πάνω στο τραπεζομάντιλο, ή να κάνω σιδηρόδρομο από άδεια σπιρτοκούτια. Μου έδινε και τραπουλόχαρτα να κάνω πύργους. Αν πεις από κούκλες; Άλλο τίποτα. Μου έφκιανε κούκλες πάνινες, μεγάλες μεγάλες, χορταστικές και μαλακούτσικες, που να τις παίρνεις στην αγκαλιά σου να τις ζεστάνεις, ακόμα και να κοιμηθείς μαζί. Τις έτοιμες κούκλες που μου φέρνανε τις έσπαζα να δω τι έχουνε μέσα, και η μητέρα μου, για να τις γλιτώσει, τις κάθιζε στον καναπέ του σαλονιού και κλείδωνε την πόρτα. Μμμμμ, σκοτούρα μου. Ανάγκη είχα εγώ εκείνες τις κρύες και νεκρές κούκλες, που τα μαλλιά τους βρωμούσανε ψαρόκολλα!
Ερωτήσεις: ΜΕΡΟΣ Α Ομάδα α 1. Ποια προβλήματα προκύπτουν σύμφωνα με τη συγγραφέα από τον τρόπο με τον οποίο χτίζονται και επιπλώνονται τα σύγχρονα σπίτια; Μονάδες 4 2. α. Η συγγραφέας, έπαιζε με πολύ απλά πράγματα όταν ήταν παιδί. Τι ήταν εκείνο που έκανε τα παιχνίδια της παιδικής της ηλικίας να είναι τόσο ξεχωριστά και να τα νοσταλγεί ακόμη και τώρα; β. Πιστεύεις ότι ένα παιδί στη σημερινή εποχή μπορεί να ικανοποιηθεί με τόσο απλά παιχνίδια; Αιτιολόγησε την άποψή σου. Μονάδες 6 Ομάδα β 1. Στο κείμενο αναφέρεται: «τρίτο όροφο», «δυο σκάλες». Να συμπληρώσεις τις παρακάτω στήλες με τα αριθμητικά: απόλυτα
Τακτικά τρίτο
αναλογικά
Περιληπτικά
δύο Μονάδες 3 2. αγγλοπρεπείς: Να κλίνεις το επίθετο στο ουδέτερο γένος στον ενικό και στον πληθυντικό αριθμό. Μονάδες 4 3. α. Τοποθέτησε το παρακάτω ρήμα του κειμένου σε όλους τους χρόνους διατηρώντας το ίδιο πρόσωπο και τον ίδιο αριθμό: θα δεις Ενεστώτας Παρατατικός Αόριστος Εξακολουθητικός Μέλλοντας Συνοπτικός Μέλλοντας Συντελεσμένος Μέλλοντας Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Μονάδες 8 2
Ομάδα γ 1. Να χαρακτηρίσεις τις παρακάτω προτάσεις του κειμένου με βάση συστατικά τους (τη δομή τους). Θα βρεις τις προτάσεις στο κείμενο τυπωμένες με κόκκινα γράμματα. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 1) Ξένο πράγμα. 2) Αλλάζουν οι καιροί. 3) Ώρες ολόκληρες περνούσα παίζοντας.
απλή
ελλειπτική
επαυξημένη
Μονάδες 3 2. Να βρεις όλες τις δευτερεύουσες προτάσεις που περιέχονται στην παρακάτω περίοδο: «Τις έτοιμες κούκλες που μου φέρνανε τις έσπαζα να δω τι έχουνε μέσα, και η μητέρα μου, για να τις γλιτώσει, τις κάθιζε στον καναπέ του σαλονιού και κλείδωνε την πόρτα.» Μονάδες 4 3. Να μετατρέψεις τον πλάγιο λόγο σε ευθύ στο τμήμα της περιόδου με τα έντονα γράμματα: «Άλλες φορές πάλι, με κάθιζε στη σκάφη, έδινε στα χέρια μου για κουπί το μεγάλο ξύλο που είχε για να κάνει γυριστό γλυκό, και με έστελνε να πάω να ψαρέψω.» Μονάδες 2 4. Στις παρακάτω περιόδους του κειμένου να βρεις όλους τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς του τόπου και του χρόνου: «Κυκλοφορούσα ελεύθερη στο σπίτι, κι όταν στενοχωριόμουνα, με κάθιζε η γιαγιά μου στο πάτωμα και άδειαζε μπροστά μου τη σακούλα με τα κουμπιά.» Μονάδες 2 5. Στις παρακάτω περιόδους του κειμένου να βρείτε όλα τα ρήματα και να τα κατατάξετε σε μεταβατικά, αμετάβατα και συνδετικά. Στη συνέχεια να βρείτε τα αντικείμενα ή τα κατηγορούμενα. «Μέσα στις πολυκατοικίες οι άνθρωποι γίνανε αγγλοπρεπείς. Βλέπεις κάποιον στη σκάλα ή στο ασανσέρ και δε σε χαιρετά. Στέκεται μπροστά σου σαν κολώνα πάγου…» Ρήματα
Αντικείμενο
Κατηγορούμενο
Αμετάβατα Μεταβατικά Συνδετικά
Μονάδες 4
3
Ομάδα δ 1. Για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου, να γράψεις ένα αντώνυμο (οι λέξεις στο κείμενο είναι τυπωμένες με έντονα γράμματα): προμελετημένα - ελεύθερη Μονάδες 2 2. Να γράψεις μία συνώνυμη για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου (οι λέξεις στο κείμενο είναι υπογραμμισμένες): αφουγκραστεί - προστατέψουνε Μονάδες 2 3. Στο κείμενο αναφέρεται: «τριώροφο σπίτι». Τώρα γράψε κι εσύ με μια σύνθετη λέξη πώς λέγεται: - Το δωμάτιο του ξενοδοχείου που έχει δύο κρεβάτια. - Ο άνθρωπος που έχει ένα μάτι. - Η εικόνα που αποτυπώνει τα πράγματα σε τρεις διαστάσεις. Μονάδες 3 4.
«Μέσα στις πολυκατοικίες οι άνθρωποι γίνανε αγγλοπρεπείς.». Με τη λέξη αγγλοπρεπείς η συγγραφέας θέλει να πει ότι οι άνθρωποι μέσα στις πολυκατοικίες συμπεριφέρονται όπως οι Άγγλοι. Με αντίστοιχο τρόπο πώς λέγεται - αυτός που μοιάζει αρχαίος - αυτός που συμπεριφέρεται σα γυναίκα - αυτός που συμπεριφέρεται αναξιοπρεπώς, που η συμπεριφορά του είναι ευτελής, «φτηνή» Μονάδες 3
ΜΕΡΟΣ Β Παραγωγή λόγου Ο καλύτερός σου φίλος μεγάλωσε σε μια πολυκατοικία στο κέντρο της Αθήνας. Τώρα όμως είναι υποχρεωμένος να την εγκαταλείψει και να μετακομίσει με την οικογένειά του στο χωριό από το οποίο κατάγονται οι γονείς του. Εκεί θα μείνει πλέον σε ένα διώροφο πετρόκτιστο σπίτι με μεγάλη αυλή. Η επικείμενη αλλαγή τον έχει επηρεάσει αρνητικά. Χρησιμοποιώντας το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, σου στέλνει μία επιστολή όπου εκθέτει τους λόγους για τους οποίους προτιμά τη ζωή στην πόλη. Εσύ του απαντάς με μία άλλη επιστολή στην οποία προσπαθείς να τον πείσεις ότι η ζωή σε ένα χωριό μπορεί να είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Να συντάξεις τις δύο αυτές επιστολές. Η κάθε επιστολή να είναι μέχρι 15 γραμμές (3 παράγραφοι). Μονάδες 50 (25 + 25)
η Καθηγήτρια
ο Διευθυντής
4