VOL_11_ISSUE_1

ðñùôïâÜèìéá

öñïíôßäá

õãåßáò

Primary Health Care Ôñéìçíéáßá ¸êäïóç ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò Quarterly edited by the Greek Association of General Practitioners Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, ÉáíïõÜñéïò - ÌÜñôéïò 1999, Volume 11, Number 1, January - March 1999

Ôçò Óýíôáîçò

O. Máíïýóïò: Ïé íÝïé ãéáôñïß óôï êáôþöëé ôïõ 21ïõ áéþíá ................................... 9

ÅñåõíçôéêÝò Åñãáóßåò

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç, Í. Äåóýðñçò, Á. ÌðáñìðáôóÜëïõ, Æ. ÐáððÜ: ¸ëåã÷ïò ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò ôïõ BCG åìâïëéáóìïý 1 êáé 5 ÷ñüíéá ìåôÜ, ìå ôç âïÞèåéá ôçò öõìáôéíïáíôßäñáóçò ............................ 14 ×.Á.Ä. ÐÝððáò, Á. Óôáõñßäïõ, Ì.Á. Ôóïýãêáò: ÌåëÝôç ôçò ÷ñÞóçò ôùí õðçñåóéþí õãåßáò ôïõ Ðåñéöåñåéáêïý Éáôñåßïõ Êáóôáíåþí ¸âñïõ ............................................................................................................................ 27

ÁíáóêïðÞóåéò

Áéê. Êïñáêßäïõ, Áíáóô. ×ñéóôïöÝëç: ÄéáãíùóôéêÞ ðñïóÝããéóç áóèåíïýò ìå áíáéìßá: ÂáóéêÝò ãíþóåéò ãéá ôïí Ãåíéêü/Ïéêïãåíåéáêü Ãéáôñü ..................... 32

Ôá ÊÝíôñá Õãåßáò óôçí ÅëëÜäá

Óô. Öùôïðïýëïõ: ÊÝíôñï Õãåßáò Áñéäáßáò: Óýíôïìç ðáñïõóßáóç ....................................................................................................................... 45

ÅõñùðáúêÞ Åôáéñåßá ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò êáé Äßêôõá

EURACT: ÖèéíïðùñéíÞ ÓõíÜíôçóç, ÌÜáóôñé÷ô Ïëëáíäßáò, 11-14 Íïåìâñßïõ 1998 ................................................................................................................. 50 EGPRW: J.K. Soler, The EGPRW Website ......................................................................... 51

Ôï Ðåñéïäéêü "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò"

Ç áðüöáóç áíáãíþñéóÞò ôïõ áðü ôï Ê.Å.Ó.Õ. ............................................................... 53 Ç ÝíôáîÞ ôïõ óôçí Ðáãêüóìéá Åôáéñåßá Éáôñéêþí Åêäïôþí (W.Á.Ì.Å.) ........... 54 H ðáñïõóßáóÞ ôïõ óôï Äéáäßêôõï (ÉNTERNET). .............................................................. 55

Äéåèíåßò ÓõíáíôÞóåéò-ÓõíÝäñéá ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò

Ðñþôç Áíïé÷ôÞ ÅõñùðáúêÞ Óõíåäñßá Äéêôýïõ ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò, Palma de Mallorca Éóðáíßáò, 19-22 ÌáÀïõ 1999 .................................. 57

Áëëçëïãñáößá

Ðñüãñáììá ìáèçìÜôùí Ýôïõò 1998-1999 óôï ÉððïêñÜôåéï Áèçíþí ............ 59 ÄéåèíÞ ÓåìéíÜñéá ôïõ Âñåôáíéêïý Óõìâïõëßïõ ............................................................ 61

ÅÍÔÕÐÏ ÊËÅÉÓÔÏ ÁÑÉÈ. ÁÄÅÉÁÓ 451/91 ÊÄÁ ÅËËÇÍÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ ÃÅÍÉÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓ ÐïôáìéÜíïõ 20, 115 28 ÁÈÇÍÁ

ISSN 1108-3883

ÐÅÑÉÏÄÉÊÏ

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÁ ÖÑÏÍÔÉÄÁ Ôñéìçíéáßá ¸êäïóç ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò Ôüìïò 10, Ôåý÷ïò 4, Ïêôþâñéïò - ÄåêÝìâñéïò 1998 PRIMARY HEALTH CARE Quarterly edited by the Greek Association of General Practitioners Volume 10, Number 4, October - December 1998 ISSN 1108-3883 ÅÊÄÏÔÇÓ:

ÌðïäïóÜêçò-Ðñüäñïìïò Ìåñêïýñçò

ÄÉÏÉÊÇÔÉÊÏ ÓÕÌÂÏÕËÉÏ Ðñüåäñïò ÌðïäïóÜêçò-Ðñüäñïìïò Ìåñêïýñçò Áíôéðñüåäñïò Á ÁèáíÜóéïò Óõìåùíßäçò Áíôéðñüåäñïò  Áíôþíçò Êáñüôóçò Ãåíéêüò ÃñáììáôÝáò-Ôáìßáò Êþóôáò ÌùñáÀôçò Åéäéêüò ÃñáììáôÝáò ÁèáíÜóéïò ×ñéóôüðïõëïò ÌÝëç Ìé÷Üëçò ÂåíéæÝëïò ÌÜñéïò ×áôæçáñóÝíçò Executive Board of the Greek Association of General Practitioners President Bodosakis-Prodromos Merkouris Vice-President A Athanasios Symeonidis Vice-President B Antonis Karotsis General Secretary Treasurer Kostas Moraitis Honorary Secretary Athanasios Christopoulos Members Michalis Venizelos Marios Chatziarsenis

ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ Ôçò Óýíôáîçò Ï. Ìáíïýóïò: Ïé íÝïé ãéáôñïß óôï êáôþöëé ôïõ 21ïõ áéþíá .................................................... 9 ÅñåõíçôéêÝò Åñãáóßåò Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç, Í. Äåóýðñçò, Á. ÌðáñìðáôóÜëïõ, Æ. ÐáððÜ: ¸ëåã÷ïò ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò ôïõ BCG åìâïëéáóìïý 1 êáé 5 ÷ñüíéá ìåôÜ, ìå ôç âïÞèåéá ôçò öõìáôéíïáíôßäñáóçò ................................................................................ 14 ×.Á.Ä. ÐÝððáò, Á. Óôáõñßäïõ, Ì.Á. Ôóïýãêáò: ÌåëÝôç ôçò ÷ñÞóçò ôùí õðçñåóéþí õãåßáò ôïõ Ðåñéöåñåéáêïý Éáôñåßïõ Êáóôáíåþí ¸âñïõ ......................... 27 ÁíáóêïðÞóåéò Áéê. Êïñáêßäïõ, Áíáóô. ×ñéóôïöÝëç: ÄéáãíùóôéêÞ ðñïóÝããéóç áóèåíïýò ìå áíáéìßá: ÂáóéêÝò ãíþóåéò ãéá ôïí Ãåíéêü/Ïéêïãåíåéáêü Ãéáôñü ....................................... 32 Ôá ÊÝíôñá Õãåßáò óôçí ÅëëÜäá Óô. Öùôïðïýëïõ: Ôï ÊÝíôñï Õãåßáò Áñéäáßáò: Óýíôïìç ðáñïõóßáóç .................................. 45 ÅõñùðáúêÞ Åôáéñåßá ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò êáé Äßêôõá EURACT: ÖèéíïðùñéíÞ ÓõíÜíôçóç, ÌÜáóôñé÷ô Ïëëáíäßáò, 11-14 Íïåìâñßïõ 1998 ... 50 EGPRW: J.K. Soler, The EGPRW Website .......................................................................................... 51 Ôï Ðåñéïäéêü "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" Ç áðüöáóç áíáãíþñéóÞò ôïõ áðü ôï Ê.Å.Ó.Õ. ................................................................................. 55 Ç ÝíôáîÞ ôïõ óôçí Ðáãêüóìéá Åôáéñåßá Éáôñéêþí Åêäïôþí (W.A.M.E.) ............................. 56 H ðáñïõóßáóÞ ôïõ óôï Äéáäßêôõï (INTERNET) ................................................................................. 57 Äéåèíåßò ÓõíáíôÞóåéò-ÓõíÝäñéá ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò Ðñþôç Áíïé÷ôÞ ÅõñùðáúêÞ Óõíåäñßá Äéêôýïõ ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò, Palma de Mallorca Éóðáíßáò, 19-22 ÌáÀïõ 1999 ........................................................................... 53 Áëëçëïãñáößá Ðñüãñáììá ìáèçìÜôùí Ýôïõò 1998-1999 óôï ÉððïêñÜôåéï Áèçíþí ................................ 59 ÄéåèíÞ ÓåìéíÜñéá ôïõ Âñåôáíéêïý Óõìâïõëßïõ ................................................................................ 61 CONTENTS Åditorial Ï. Manousos: The young doctors at the door's step of 21th century ................................... 9 Original papers A. Anastasiou-Katsiardani, N. Desipris, A. Barbatsallou, Z. Pappa: Effectiveness of BCG Vaccination, 1 and 5 years after, with the Help of Mantoux test ....................... 14 C.A.P. Peppas, A. Stavridou, M.A. Tsougas: Use of the primary health care services at the Periferal Medical Surgery of Kastanies, Evros .............................................. 27 Review E.K. Korakidou, Anast. Christofeli: Anemia and General Practitioners: diagnostic approaches .................................................................................................................................... 32 The Greek Primary Health Centres St. Fotopoulou: A short presentation of the Health Centre of Arideas: .......................... 45 European Society of General Practice/Family Medicine and Network: Organisation EURACT: The autumn meetings: Maastricht, Holland, 11-14 November 1998 .............. 50 EGPRW: J.K. Soler, The EGPRW Website .......................................................................................... 51 The Greek Journal "Primary Health Care" - Some important informations: The official recognition of "Primary Health Care" by Central Council of Health ......... 55 The acceptance of "Primary Health Care" Editor in the World Association of Medical Editors (WAME) .......................................................................................................................... 56 The appearance of "Primary Health Care" in the INTERNET ................................................. 57 European or International Meetings and Conferences in General Pracice/Family Medicene First European Open Conference Network Organisations, Palma de Mallorca, Spain, May 19-22, 1999 ............................................................................................................................... 53 Vocational Training and Continuing Medical Education: News and letters Lectures given to GPs trainees at the "Ippocration" Regional Hospital of Athens ..... 59 The British Council: International Seminars ....................................................................................... 61 ÄéåõèõíôÞò Óýíôáîçò ×ñÞóôïò ËéïíÞò ÔïìÝáò ÊïéíùíéêÞò ÉáôñéêÞò ÔìÞìá ÉáôñéêÞò ÐáíåðéóôÞìéï ÊñÞôçò Ô.È. 1393, ÇñÜêëåéï ÊñÞôç, ÅëëÜäá Ôçë: +30 81 39 46 21 Fax: +30 81 39 46 06 E-mail: lionis@fortezza.cc.ucr.gr

Chief Editor Christos Lionis Department of Social Medicine Faculty of Medicine University of Crete P.O. Box 1393, Heraklion Crete, Greece Tel: +30 81 39 46 21 Fax: +30 81 39 46 06 E-mail: lionis@fortezza.cc.ucr.gr

ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ ÓôÝëëá ÁñãõñéÜäïõ ÂáããÝëçò Äñüóïò ÄçìÞôñçò ¸ëëçíáò ÐçãÞ ÐåñäéêÜêç ÁèáíÜóéïò Óõìåùíßäçò

Editorial Board Stella Argyriadou Vaggelis Drossos Dimitris Hellinas Pigi Perdikaki Athanasios Symeonidis

ÔÇÓ ÓÕÍÔÁÎÇÓ EDITORIAL Primary Heatlh Care, Volume 11, Number 1, 9-13, 1999 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 9-13, 1999

Ïé íÝïé ãéáôñïß óôï êáôþöëé ôïõ 21ïõ áéþíá*

Êõñßåò êáé Êýñéïé, Ï Ðñüåäñïò ôïõ ÔìÞìáôïò ÉáôñéêÞò ôïõ Ð. Ê. ÊáèçãçôÞò ê. Ã. Äåëßäçò êáé ôï Ä.Ó. ìïõ Ýêáìáí ôçí ôéìÞ íá ìå êáëÝóïõí íá ìéëÞóù óôïõò íÝïõò ãéáôñïýò ðïõ áðïöïßôçóáí ôþñá áðü ôï ÐáíåðéóôÞìéü ìáò. Ôïõò åõ÷áñéóôþ ðïëý ãéá ôçí ðñÜãìáôé ôéìçôéêÞ áõôÞ äéÜêñéóç. Ïé íÝïé ãéáôñïß ðïõ áíÞêïõí ÷ùñßò áìöéâïëßá óôï áíþôáôï óôñþìá ôçò åëëçíéêÞò íåïëáßáò áéóèÜíïíôáé áóöáëþò éêáíïðïéçìÝíïé óÞìåñá. ¾óôåñá áðü ôçí áðÜíèñùðç äïêéìáóßá ôùí åéóáãùãéêþí åîåôÜóåùí êáé ôïõò ðïëõåôåßò êüðïõò ôùí ßäéùí, ôùí ïéêïãåíåéþí ôïõò êáé ôùí äáóêÜëùí ôïõò, Ýöèáóáí óÞìåñá óôçí ðïëõðüèçôç óôéãìÞ ðïõ ôïõò äßäåôáé ôï ýøéóôï äéêáßùìá êáé ôïõò áíáôßèåôáé ôï ìÝãéóôï êáèÞêïí íá ðÜñïõí óôá ÷Ýñéá ôïõò ôçí åõèýíç ãéá ôçí õãåßá êáé ôç æùÞ ôùí áóèåíþí ôïõò. Ôþñá áíïßãåôáé ìðñïóôÜ ôïõò ï äñüìïò ôçò áóêÞóåùò ôïõ Éáôñéêïý ÅðáããÝëìáôïò óôïí ïðïßï èá ðïñåõôïýí ãéá 40 êáé ðëÝïí ÷ñüíéá, ùò ôï ôÝëïò ôçò åðáããåëìáôéêÞò ôïõò æùÞò. Ï ôßôëïò ôçò ïìéëßáò ìïõ åßíáé “Ïé íÝïé ãéáôñïß óôï êáôþöëé ôïõ 21ïõ áéþíá”. ÕðÜñ÷åé ôßðïôå îå÷ùñéóôü åðåéäÞ åéóåñ÷üìáóôå óôïí åðüìåíï áéþíá; ºóùò ü÷é. Âñéóêüìáóôå üìùò ìðñïóôÜ óå ìéá íÝá åðï÷Þ, óôçí ïðïßá áëëÜæïõí ðïëëÜ ðñÜãìáôá êáé ïé áëëáãÝò áõôÝò èá åðçñåÜóïõí ôç æùÞ êáé ôçí åñãáóßá ôùí íÝùí ãéáôñþí. *To êåßìåíï áõôü âáóßóôçêå óôï ðåñéå÷üìåíï ôçò äéÜëåîçò, ç ïðïßá äüèçêå óôïõò áðïöïßôïõò ôïõ ÔìÞìáôïò ÉáôñéêÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò óôï ÇñÜêëåéï ôçí 27ç Éïõëßïõ 1998.

ÌÝ÷ñé ðñéí ëßãåò äåêáåôßåò ç èÝóç ôïõ ãéáôñïý óôçí êïéíùíßá Þôáí áîéïæÞëåõôç êáé öáéíüôáí üôé ôßðïôå äåí ìðïñïýóå íá ôçí êëïíßóåé. Ç åðéôõ÷ßá áõôÞ ïöåéëüôáí óôçí áîéïðéóôßá ðïõ åß÷å áðïêôÞóåé ï ãéáôñüò ü÷é ìüíï ãéá ôç ÷ñçóéìüôçôá ôùí ãíþóåùí êáé ôùí äåîéïôÞôùí ôïõ, áëëÜ êáé ãéá ôïí åõñýôåñï êïéíùíéêü ñüëï ðïõ Ýðáéæå ùò óõìðáñáóôÜôçò êáé óýìâïõëïò ôùí áóèåíþí ôïõ óå ïðïéïäÞðïôå ðñïóùðéêü Þ ïéêïãåíåéáêü æÞôçìá. Ç ó÷Ýóç ãéáôñïý-áóèåíïýò îåêßíçóå íá áíáðôýóóåôáé áðü ôçí åðï÷Þ ôïõ ÉððïêñÜôç, ôüôå ðïõ ãåííÞèçêå ç Üðïøç üôé ïé ãéáôñïß õðÜñ÷ïõí ãéá íá âïçèïýí ôïõò áññþóôïõò êáé üôé ï Üññùóôïò ðñÝðåé íá áíôéìåôùðßæåôáé óôï óýíïëü ôïõ ùò óõíäõáóìüò óþìáôïò êáé øõ÷Þò êáé ü÷é ìüíï ãéá ôá óùìáôéêÜ ôïõ åíï÷ëÞìáôá üðùò ãéíüôáí óôçí ðñï- ÉððïêñáôéêÞ åðï÷Þ. ¸ôóé ëïéðüí áðü ôïí 5ï áéþíá ð.×. ìÝ÷ñé ôçí åðï÷Þ ìáò, ïé ãéáôñïß áêïëïõèþíôáò ôïí êþäéêá ðïõ ðåñéëáìâáíüôáí óôïí üñêï ôïõ ÉððïêñÜôç êáôÜöåñáí íá êåñäßóïõí ìéá ðñïíïìéïý÷ï èÝóç óôçí êïéíùíßá ðïõ ôïõò Ýäéíå êýñïò, åðáããåëìáôéêÞ áóöÜëåéá êáé êÜðïéá ïéêïíïìéêÞ Üíåóç. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ôá ðñÜãìáôá Üëëáîáí ìå åíôõðùóéáêü ôñüðï óå óçìåßï þóôå ðïëëïß íá ïìéëïýí ãéá âéâëéêÞ óåéóìéêÞ êáôáóôñïöÞ ôçò ðáñáäüóåùò ôçò ÉáôñéêÞò ðïõ ðñïêëÞèçêå áðü ôçí á÷áëßíùôç åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò. Ï Üíèñùðïò ôçò åðï÷Þò ìáò, ç ïðïßá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí áðñïóäüêçôç Ýêñçîç ôçò ôå÷íïëïãéêÞò áíÜðôõîçò, ðáñïìïéÜæåôáé ìå ôïí ïäçãü áõôïêéíÞôïõ ðïõ âñßóêåôáé óôáìáôçìÝíï óôç ìÝóç ðõêíïý “ìðïôéëéáñßóìáôïò” åíþ áðü

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

ôï ñáäéüöùíï áêïýãåôáé ôï ôñáãïýäé ìå ôßôëï “ÃåííçìÝíïò Åëåýèåñïò”1. ¸ôóé âñéóêüìáóôå óÞìåñá ìðñïóôÜ óôï ðáñÜäïîï óçìåßï üðïõ ç äéáãíùóôéêÞ êáé ç èåñáðåõôéêÞ äõíáôüôçôá ôçò ÉáôñéêÞò Ý÷åé áõîçèåß óå áðßóôåõôï âáèìü ÷Üñç óôçí ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç, áëëÜ ôáõôï÷ñüíùò ïé ðïëõóýíèåôåò êïéíùíéêÝò êáé ïéêïíïìéêÝò åðéðôþóåéò ôçò ôå÷íïëïãéêÞò ðñïüäïõ Ý÷ïõí äéáâñþóåé ôçí ïõóßá ôçò ÉáôñéêÞò óå óçìåßï ðïõ ïé íÝïé ìáò ãéáôñïß êáé åêåßíïé ðïõ èá áêïëïõèÞóïõí, èá óõíáíôÞóïõí ðïëëÝò åðáããåëìáôéêÝò äõóêïëßåò. ÊÜðïéïò Ý÷åé ÷áñáêôçñßóåé ôçí áíôéöáôéêÞ áõôÞ êáôÜóôáóç ùò “ôçí áðïôõ÷ßá ôçò åðéôõ÷ßáò”. Ïé êõñéüôåñåò áñíçôéêÝò åðéäñÜóåéò ôçò ôå÷íïëïãéêÞò áíÜðôõîçò óôçí ÉáôñéêÞ åßíáé ïé åîÞò: ÌåôÜ ôïí 2ï Ðáãêüóìéï Ðüëåìï Üñ÷éóå íá äçìéïõñãåßôáé ìéá êïëïóóéáßá éáôñéêÞ âéïìç÷áíßá áñ÷éêÜ óôéò ïéêïíïìéêÜ áíåðôõãìÝíåò ÷þñåò ðïõ óÞìåñá Ý÷åé åðåêôáèåß ðáíôïý. Ç âéïìç÷áíßá áõôÞ óôçñß÷èçêå óôéò åðéóôçìïíéêÝò êáé ôå÷íïëïãéêÝò åðéôõ÷ßåò ðïõ åß÷áí üìùò êáé áñíçôéêÝò åðéðôþóåéò. Ìåôáîý ôùí Üëëùí ïé âáèéÝò ðïëéôéêÝò áëëáãÝò êáé ïé êïéíùíéêÝò êáé ïéêïíïìéêÝò áíáêáôáôÜîåéò ðïõ áêïëïýèçóáí ôçí ôå÷íïëïãéêÞ Ýêñçîç Üëëáîáí ôçí éåñáñ÷ßá ôùí êïéíùíéêþí áîéþí ðïõ åðéêñáôïýóáí óôáèåñÜ ìÝ÷ñé ôá ìÝóá ôïõ 20ïý áéþíá. Ç åîÝëéîç áõôÞ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü äéáêåêñéìÝíïõò èåùñçôéêïýò ùò ìåôÜâáóç áðü ôï Íáü ôïõ ÉððïêñÜôç óå Ïßêï Åìðïñßïõ. Ðñï 20 ðåñßðïõ åôþí åß÷å ôïíéóèåß üôé "Ç íÝá éáôñéêÞ âéïìç÷áíßá èá ôéíÜîåé óôïí áÝñá ôç ó÷Ýóç ãéáôñïý-áññþóôïõ ç ïðïßá ãéá ðïëëïýò ãéáôñïýò Ý÷åé ôéò èñçóêåõôéêÝò äéáóôÜóåéò éåñÞò åìðéóôïóýíçò"2. ÐñÜãìáôé, ç óõíå÷Þò ðáñáãùãÞ íÝùí ôåëåéüôåñùí ìç÷áíçìÜôùí êáé öáñìÜêùí ü÷é ìüíï áõîÜíåé ôï êüóôïò ôçò ðáñï÷Þò õðçñåóéþí õãåßáò ðïõ Ý÷åé ãïíáôßóåé ôéò ïéêïíïìßåò êáé ôùí ðëïõóéüôåñùí êñáôþí, áëëÜ êáé êñáôåß äéáñêþò áðáó÷ïëçìÝíï ôïí ãéáôñü ìå óõíå÷Þ åíçìÝñùóç êáé óõììåôï÷Þ óå ìåãÜëï áñéèìü óõíåäñßùí ðïõ Ý÷åé öèÜóåé óÞìåñá óôï åðßðåäï áðëþí ôïõñéóôéêþí ôáîéäßùí êáé ÷Üóéìï ðïëýôéìïõ ÷ñüíïõ ìå áðïôÝëåóìá ìåôáîý Üëëùí êáé ôï áäõíÜôéóìá ôçò ó÷Ýóåùò ãéáôñïý-áññþóôïõ. Ç êõñéáñ÷ßá ôçò ìç÷áíÞò áêïëïõèåßôáé áðü ôçí ðáíôïäõíáìßá ôçò ãñáöåéïêñáôßáò, ìå ðáñåìâïëÞ ðïëëþí áôüìùí, ìç ãéáôñþí, ðïõ åßíáé âÝâáéá ÷ñÞóéìá ãéá ôçí êáôáãñáöÞ êáé ôçí ðá10

O. Ìáíïýóïò

ñáêïëïýèçóç ôçò åîÝëéîçò ôçò íüóïõ áëëÜ åëá÷éóôïðïéåß ôçí åðéêïéíùíßá ìåôáîý ãéáôñïý-áóèåíïýò3. Ìå ôçí åîÝëéîç ôçò ôå÷íïëïãßáò ï ñüëïò ôïõ ãéáôñïý ðåñéïñßæåôáé, åðéóôÞìïíåò Üëëùí êëÜäùí ðáßæïõí ôþñá ðñùôåýïíôá ñüëï êáé óéãÜóéãÜ áëëïéþíåôáé ôï ðñüóùðï ôçò ÉáôñéêÞò. ¸ôóé, åíþ óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá ôï Ýíá óôá ôñßá ìÝëç ôçò ïìÜäáò ôùí õðçñåóéþí õãåßáò Þôáí ãéáôñüò, óÞìåñá ç áíáëïãßá åßíáé Ýíáò óôá 15 ìÝëç4. ¸ôóé ç õøçëÞ ôå÷íïëïãßá, áñãÜ áëëÜ óôáèåñÜ åêôïðßæåé ôï áíèñþðéíï óôïé÷åßï êáé ï ãéáôñüò áðü êåíôñéêüò ðñùôáãùíéóôÞò ìåôáâÜëëåôáé óå ìÝëïò ìéáò éáôñéêÞò âéïìç÷áíßáò ðñïóöïñÜò õðçñåóéþí êáé ðáñáãùãÞò êáôáíáëùôéêþí áãáèþí ôýðïõ Super Market üðùò õðïóôçñßæåé ï J. Bulger óôï âéâëßï ôïõ “ÁíáæÞôçóç ôïõ óýã÷ñïíïõ ÉððïêñÜôç"4. Äåí ðñÝðåé âÝâáéá íá ðáñáãíùñßóïõìå üôé ïé ðñïïðôéêÝò ôçò åðéóôçìïíéêÞò êáé ôå÷íïëïãéêÞò åîÝëéîçò åßíáé áðßóôåõôá åëêõóôéêÝò. Ë.÷. ïé Ìïñéáêïß Âéïëüãïé õðüó÷ïíôáé üôé óôá åðüìåíá åßêïóé ðÝíôå ÷ñüíéá èá ìÜèïõìå ãéá ôç Âéïëïãßá êáé ôçí ÉáôñéêÞ ðåñéóóüôåñá áðü üóá ìÜèáìå ôá ôåëåõôáßá 2000 ÷ñüíéá! Áêüìç õðïóôçñßæïõí üôé ìåëÝôç ðåñéïñéóìÝíïõ áñéèìïý ãïíéäßùí óôá íåïãÝííçôá èá ïäçãÞóåé óôçí åðéóÞìáíóç ôçò ðñïäéÜèåóçò ãéá óïâáñÝò ðáèÞóåéò, üðùò ë.÷. ï êáñêßíïò, ôá êáñäéáããåéáêÜ íïóÞìáôá ê.ëð. ðïõ ìå ðáñåìâÜóåéò ôçò ìïñéáêÞò ãåíåôéêÞò èá ìðïñïýí íá äéïñèùèïýí þóôå íá ãßíåé äõíáôÞ ç ðñüëçøç ôùí ðáèÞóåùí áõôþí5. Ï ÷ñüíïò èá äåßîåé ðüóåò áðü áõôÝò ôéò ðñïóäïêßåò èá ãßíïõí ðñáãìáôéêüôçôá. ¼ðùò ôïíßæåé ï Lewis Thomas, ïé åðéôåýîåéò ôçò ôå÷íïëïãßáò äåí ðñÝðåé íá ìáò ðáñáóýñïõí äéüôé ç êõñéüôåñç åðéóôçìïíéêÞ áíáêÜëõøç áõôïý ôïõ áéþíá åßíáé ç óõíåéäçôïðïßçóç ôçò âáèéÜò áãíïßáò ìáò êáé ôïõ ãåãïíüôïò üôé ãíùñßæïìå ðïëý ëßãá êáé êáôáëáâáßíïìå áêüìç ëéãüôåñá. Ðþò áêñéâþò èá åîåëé÷èïýí ôá ðñÜãìáôá äåí åßíáé äõíáôüí íá ðñïâëåöèåß êáé áõôÞ áêñéâþò ç áóÜöåéá áõîÜíåé ôç óýã÷õóç êáé ôçí áäõíáìßá ðñïãñáììáôéóìïý ë.÷. Ðñéí ìåñéêÜ ÷ñüíéá Ýãéíå óôéò ÇÐÁ Ýíá óõíÝäñéï ìå èÝìá ôïí ðñïãñáììáôéóìü ôçò ÉáôñéêÞò Åêðáßäåõóçò ãéá ôï ðñïóå÷Ýò ìÝëëïí. ¸íáò áðü ôïõò âáóéêïýò åéóçãçôÝò Ýêáìå ôçí åîÞò áðïêáëõðôéêÞ ïìïëïãßá. Åßðå üôé “äåí ìðïñþ íá êÜìù êáìéÜ ðñüôáóç ãéáôß áãíïþ ôï ðþò èá åîåëé÷èåß ç ôå÷íïëïãßá áðü ôçí åîÝëéîç ôçò ïðïßáò èá åîáñôçèåß ôï ôé

Ï. Ìáíïýóïò

èá ðñÝðåé íá äéäá÷èåß êáé ìå ðïéï ôñüðï èá ðñÝðåé íá äéäá÷èåß”. Äéêáéþíåôáé äçëáäÞ ï Einstein ðïõ åß÷å ðåé üôé “æïýìå óôçí åðï÷Þ ôùí ôåëåßùí ìÝóùí áëëÜ ôùí óõãêå÷õìÝíùí óôü÷ùí”. ¼ìùò, ãéá íá ãõñßóïõìå óôçí áðáñßèìçóç ôùí ðñïâëçìÜôùí ðïõ äçìéïõñãåß óôçí Üóêçóç ôçò ÉáôñéêÞò ç ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç, âëÝðïìå üôé ç õðåñåîåéäßêåõóç ðïõ Ý÷åé åðéêñáôÞóåé ïäçãåß óôïí êáôáêåñìáôéóìü ôçò éáôñéêÞò öñïíôßäáò ìå ðïëý ëéãüôåñç óõíáéóèçìáôéêÞ êáé ðñïóùðéêÞ óõììåôï÷Þ ôïõ åéäéêïý ãéáôñïý óôç óõíïëéêÞ áíôéìåôþðéóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò ôïõ áññþóôïõ. Åðßóçò ç äõíáôüôçôá ôïõ áóèåíïýò íá åðéóêÝðôåôáé êáô’ åõèåßáí ôïõò åéäéêïýò ÷ùñßò ôç ìåóïëÜâçóç ôïõ ïéêïãåíåéáêïý ãéáôñïý ðïõ Ýðáéæå ôï ñüëï óõíôïíéóôïý êáé áðïäÝêôç ôçò ãíþìçò ôùí åéäéêþí, ïäçãåß ôïí Üññùóôï óå ðëÞñç áðïðñïóáíáôïëéóìü. ÓÞìåñá ï áóèåíÞò ðåñéöÝñåôáé áðü åéäéêü óå åéäéêü ãéáôñü äå÷üìåíïò óõ÷íÜ áíôéêñïõüìåíåò ïäçãßåò ìå áðïôÝëåóìá ðëÞñç óýã÷õóç êáé ìÜëéóôá ìå õøçëü êüóôïò. ¸íáò Üëëïò ëüãïò ôçò äéÜâñùóçò ôçò ïñèÞò âÜóåùò ôïõ éáôñéêïý åðáããÝëìáôïò åßíáé ç õðáëëçëïðïßçóç ôïõ ãéáôñïý óå êñáôéêïýò Þ éäéùôéêïýò ïñãáíéóìïýò ðïõ åíåñãåß åéò âÜñïò ôçò ó÷Ýóåùò éáôñïý-áóèåíïýò. Ï Üññùóôïò Ý÷åé ôçí øõ÷ïëïãéêÞ áëëÜ êáé ïõóéáóôéêÞ áíÜãêç ôçò åðéëïãÞò ôïõ ãéáôñïý óôïí ïðïßï èá áíáèÝóåé ôç öñïíôßäá ôçò õãåßáò ôïõ. Äõóôõ÷þò Ý÷ïìå öèÜóåé óôçí åðï÷Þ ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôï èÜíáôï ôïõ ðñïóùðéêïý ãéáôñïý, üðùò ôïíßæåé ìå äñáìáôéêïýò ôüíïõò ï Mc Cormic6 óå ìéá êñáõãÞ áðïãíþóåùò ãéá ôï ìåãÜëï êåíü ðïõ áöÞíåé ç âáèìéáßá åîáöÜíéóç ôïõ ðáëéïý êáëïý ðñïóùðéêïý ãéáôñïý áðü ôï ðëåõñü ôïõ áññþóôïõ. ¼ðùò Ý÷åé ëå÷èåß áðü ðïëëïýò, "áí êáé åðß ÷éëéÜäåò ÷ñüíéá ç ÉáôñéêÞ äåí åß÷å êáìéÜ åðéóôçìïíéêÞ âÜóç õðÞñîå êáé Þêìáóå ãéáôß ï Üññùóôïò ÷ñåéÜæåôáé ðÜíù áð' üëá ôç öñïíôßäá êáé ôï ðñïóùðéêü åíäéáöÝñïí ôïõ ãéáôñïý ôïõ". Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá Ý÷åé ðñïóôåèåß Ýíáò áêüìç óçìáíôéêüò ðáñÜãùí ðïõ åðçñåÜæåé áñíçôéêÜ ôéò åðáããåëìáôéêÝò ðñïïðôéêÝò ôùí íÝùí ãéáôñþí. Ðñüêåéôáé ãéá ôç ìåãÜëç áýîçóç ôïõ áñéèìïý ôùí ãéáôñþí. ÓÞìåñá óôç ÷þñá ìáò õðÜñ÷ïõí Üíù ôùí 50.000 ãéáôñþí, áíáëïãßá åíüò ãéáôñïý áíÜ 201 êáôïßêïõò. Åíþ óå Üëëåò êáëýôåñá ïñãáíùìÝíåò ÷þñåò, üðùò ë.÷. ç Âñåôáíßá, áíáëïãåß Ýíáò ãéáôñüò áíÜ 560 êáôïßêïõò. Ï áëüãéóôïò áõôüò ðëçèùñéóìüò ãéáôñþí

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

ïöåßëåôáé êõñßùò óôçí Ýëëåéøç êñáôéêïý ðñïãñáììáôéóìïý êáé åíçìÝñùóçò ìáèçôþí êáé ãïíÝùí ãéá ôá åðáããåëìáôéêÜ ðñïâëÞìáôá ôçò ÉáôñéêÞò, áëëÜ êáé óôçí êåêôçìÝíç ôá÷ýôçôá ðïõ õðÜñ÷åé ó÷åôéêÜ ìå ôçí êïéíùíéêÞ êáé ïéêïíïìéêÞ åðéôõ÷ßá ðïõ åîáóöÜëéæå ç ÉáôñéêÞ ôá ðáëáéüôåñá ÷ñüíéá. ÐñÝðåé åðßóçò íá áíáöåñèåß ç åõèýíç ôçò éáôñéêÞò åêðáßäåõóçò ðïõ ëüãù ôçò åíôõðùóéáêÞò áíÜðôõîçò ôçò åðéóôÞìçò êáé ôçò ôå÷íïëïãßáò áðïìáêñýíèçêå áðü ôç äéäáóêáëßá èåìÜôùí ðïõ åõíïïýí ôçí åðéêïéíùíßá ìå ôïí Üññùóôï, êáèþò êáé ôçí éóôïñßá ôçò éáôñéêÞò. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ðáñáôçñåßôáé ìéá óôñïöÞ ôçò éáôñéêÞò åêðáßäåõóçò ðñïò ôç äéäáóêáëßá ôùí ó÷Ýóåùí ôçò ÉáôñéêÞò ìå ôçí Ðïßçóç êáé ôç Ëïãïôå÷íßá, ðïõ ðéóôåýåôáé üôé âïçèÜ ôï ãéáôñü íá êáôáíïÞóåé âáèýôåñá ôïí Üññùóôï êáé íá áõîÞóåé ôçí åðéèõìßá ôïõ íá ôïí èåñáðåýóåé. Ïé õðÝñìá÷ïé ôçò Üðïøçò áõôÞò ôïíßæïõí üôé ü÷é ìüíï ï ãéáôñüò áëëÜ êáé ï ðïéçôÞò åßíáé èåñáðåõôÞò ãéáôß Ý÷ïõí êïéíü óôü÷ï, íá äéáôçñÞóïõí öùò êáé ôÜîç áðÝíáíôé óôï ÷Üïò êáé ôï óêüôïò ôçò íüóïõ êáé íá áðïêáôáóôÞóïõí ôçí ïìïñöéÜ êáé ôçí áñìïíßá ôçò õãåßáò7,8. Ãéá üëïõò áõôïýò ôïõò ëüãïõò êáé ðïëëïýò Üëëïõò ï ãéáôñüò áðïìáêñýíèçêå áðü ôïí áóèåíÞ ôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò. ¸íá Üëëï óôïé÷åßï ðïõ óõíÝâáëå óôçí êáèßæçóç ôçò ÉáôñéêÞò óôç ãåíéêÞ óõíåßäçóç åßíáé ç óçìåñéíÞ ôÜóç ôçò êïéíùíßáò ãéá éóïðÝäùóç ôùí ðÜíôùí ÷ùñßò äéÜêñéóç êáé ÷ùñßò áðïôßìçóç ôçò ðïéüôçôáò ôùí õðçñåóéþí ðïõ ðñïóöÝñåé ï êÜèå åðáããåëìáôéêüò êëÜäïò. Ïé ãéáôñïß áí êáé æïõí, üðùò ëÝìå, áðü ôçí éáôñéêÞ, äåí èåùñÞèçêáí ðïôÝ áðü ôçí êïéíùíßá üôé áíÞêáí óôï åñãáôéêü äõíáìéêü. ¼ìùò, üðùò åðéóçìáßíåôáé áðü ôïí Graner (1987), ï ãéáôñüò óÞìåñá õðï÷ñåþíåôáé íá ðñïóöÝñåé ôéò õðçñåóßåò ôïõ êáôÜ ôñüðïí áíáðáñáãùãéêü êáé áíôáëëÜîéìï, ÷áñáêôçñéóôéêü óôïé÷åßï ôïõ áðëïý åñãÜôç. ¸ôóé ç âéïìç÷áíéêÞ åîÝëéîç åîáöÜíéóå êáé ôïí üñï "éáôñéêü ëåéôïýñãçìá", üðùò ôïíßæåé ï ãíùóôüò ãéáôñüò Öþôçò ÐáõëÜôïò9 ðïõ Ý÷åé áó÷ïëçèåß óå âÜèïò ìå ôçí êñßóç ôçò éáôñéêÞò áîéïðéóôßáò, ï ïðïßïò ÷áñáêôçñéóôéêÜ ëÝåé: "Óôéò ñçôïñéêÝò åêöñÜóåéò ãéá ôá äéêáéþìáôá ôùí êñáôéêþí öïñÝùí, ôùí áóöáëéóôéêþí ïñãáíéóìþí êáé ôùí áóèåíþí íá óõììåôÝ÷ïõí óôéò áðïöÜóåéò êáé íá åëÝã÷ïõí ôïí ôñüðï ðáñï÷Þò õðçñåóéþí õãåßáò, 11

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Ý÷åé ðáñáìåñéóèåß ôï äéêáßùìá ôïõ ãéáôñïý íá Ý÷åé áðïöáóéóôéêÞò óçìáóßáò ãíþìç ãéá ôç ÷Üñáîç ôçò ðïëéôéêÞò ãéá ôçí õãåßá êáé ãéá ôç äéáôÞñçóç êáèáñïý, áóöáëïýò êáé õãéïýò ðåñéâÜëëïíôïò". ¼ëåò áõôÝò ïé áñíçôéêÝò ãéá ôï ãéáôñü óõíèÞêåò êáé ç äéÜâñùóç ôçò ó÷Ýóåùò ãéáôñïý-áññþóôïõ ïäÞãçóáí ãñÞãïñá óôçí áðïìõèïðïßçóç ôïõ êýñïõò êáé ôïõ ñüëïõ ôïõ ãéáôñïý. ÖèÜóáìå óôç ëåãüìåíç "åðáíÜóôáóç ôùí ðåëáôþí". Ïé Üññùóôïé ãßíïíôáé äéáñêþò êáé ëéãüôåñï ðñüèõìïé íá åìðéóôåõèïýí ôï ðñüóùðï ôïõ ãéáôñïý. Ôåëéêþò Ý÷åé áíáðôõ÷èåß Ýíá áßóèçìá áìöéóâÞôçóçò ãéá ôçí áêåñáéüôçôá êáé ôçí éêáíüôçôá ôïõ ãéáôñïý ðïõ ïäçãåß óõ÷íÜ óå ìçíýóåéò êáé äéåêäéêÞóåéò áðïæçìéþóåùò ãéá ðáñáëåßøåéò ðñáãìáôéêÝò Þ õðïèåôéêÝò. Ôï ÷Üóìá ìåôáîý ãéáôñþí êáé áóèåíþí Ý÷åé ìåãáëþóåé ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá êáé åîáéôßáò ôçò áíåýèõíçò êáé åðéðüëáéçò óôÜóçò ôùí ìÝóùí ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò ðïõ êñßíïõí óõíÞèùò ðïëý ðñü÷åéñá êáé äéáðïìðåýïõí ôïõò ãéáôñïýò ÷ùñßò íá åëÝã÷ïõí ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ ìåôáäßäïõí. Äå íïìßæù üôé ÷ñåéÜæåôáé íá óõíå÷éóôåß ç ðåñéãñáöÞ ôçò ôùñéíÞò, ìÜëëïí õðïâáèìéóìÝíçò èÝóåùò ðïõ Ý÷åé ï ãéáôñüò óôçí êïéíùíßá. Ç äéÜãíùóç ðéóôåýù ðùò äåí åðéäÝ÷åôáé áìöéóâÞôçóç. Êáé ùò ãéáôñïß èá ðñÝðåé íá óêåöèïýìå ãéá ôçí ðñüãíùóç êáé ôéò èåñáðåõôéêÝò äõíáôüôçôåò ðïõ õðÜñ÷ïõí. Áí õðÜñ÷ïõí! Ç êáôÜóôáóç èá åîáêïëïõèÞóåé íá åðéäåéíþíåôáé äéüôé ïé äõíÜìåéò ðïõ ðñïêáëïýí ôçí êñßóç åîáêïëïõèïýí íá ëåéôïõñãïýí ìå ôçí ßäéá Ýíôáóç êáé ç ôå÷íïëïãßá èá åîáêïëïõèÞóåé íá êõñéáñ÷åß êáé ïé íÝåò êïéíùíéêÝò, ðïëéôéêÝò êáé ïéêïíïìéêÝò óõíèÞêåò èá åîáêïëïõèÞóïõí íá óðñþ÷íïõí ôï ãéáôñü óå äñüìïõò ðïõ áðïìáêñýíïõí áðü ôï Íáü ôïõ ÉððïêñÜôç êáé êáôåõèýíïõí ðåñéóóüôåñï óôïí Ïßêï ôïõ Åìðïñßïõ. Ïé íÝïé ãéáôñïß èá ðñÝðåé íá åðéóôñáôåýóïõí üëåò ôéò äõíÜìåéò ôïõò ãéá íá áíôéóôáèïýí. Ïé íÝïé ãéáôñïß ëïéðüí âñßóêïíôáé ìðñïóôÜ óôá åîÞò äéëÞììáôá: á) ðþò èá ìðïñÝóïõí íá åðéæÞóïõí êáé â) ðþò èá ìðïñÝóïõí íá åðáíáöÝñïõí ôçí ÉáôñéêÞ óôï óùóôü äñüìï, ôï äñüìï ðïõ ÷Üñáîå ï ÉððïêñÜôçò êáé ïé Üëëïé ìåãÜëïé äÜóêáëïé ôçò áíèñùðéóôéêÞò éáôñéêÞò. Óå ü,ôé áöïñÜ óôçí ðñïóðÜèåéá ãéá åðéâßùóç, ç êáëýôåñç óõíôáãÞ åßíáé íá åêðáéäåõèïýí 12

O. Ìáíïýóïò

üóï ôï äõíáôüí êáëýôåñá íá ãßíïõí üóï ãßíåôáé êáëïß óôç äïõëåéÜ ôïõò êáé íá ðëçóéÜóïõí üóï ìðïñïýí ðåñéóóüôåñï ôïõò áóèåíåßò ôïõò. ËÝãåôáé üôé ãéá íá êåñäßóåé êáíåßò ôï ìÝëëïí ðñÝðåé íá êõñéáñ÷Þóåé óôï ðáñüí. Ìå ôçí åðáããåëìáôéêÞ ôïõò åðÜñêåéá èá ìðïñÝóïõí íá áíôåðåîÝëèïõí óôïí Ýíôïíï áíôáãùíéóìü ðïõ èá óõíáíôÞóïõí. Íá áãùíéóèïýí ãéá íá åðéæÞóïõí áëëÜ íá áðïöýãïõí ôçí áðëçóôßá êáé ôçí áíßá ôïõ ðëïõôéóìïý ðïõ Üñ÷éóå Þäç íá õðÜñ÷åé. Ï ðëïõôéóìüò áðü ôçí ÉáôñéêÞ åßíáé áìÜñôçìá. Ó÷åôéêÜ ôþñá ìå ôï êáèÞêïí ðïõ Ý÷ïõí íá âïçèÞóïõí ôçí ÉáôñéêÞ ùò éäÝá êáé ùò åðÜããåëìá íá îáíáâñåß ôç äéáêåêñéìÝíç èÝóç ðïõ ôçò áíÞêåé, ðñÝðåé ï êáèÝíáò áðü ìáò íÝïò ãéáôñüò Þ ðáëéüò, íá ôï èåùñÞóåé ðñïóùðéêÞ ôïõ åõèýíç êáé ìå ôï ðáñÜäåéãìá êáé ôç äéäáóêáëßá ôïõ íá óõìâÜëëåé óôçí üóï ôï äõíáôüí ôá÷ýôåñç áðïêáôÜóôáóç ôçò ÉáôñéêÞò, (ðïõ áðü ðïëëïýò èåùñåßôáé ôï ìåãáëýôåñï åðßôåõãìá ôçò éóôïñßáò ôïõ áíèñþðïõ) óôç óõíåßäçóç ôïõ êüóìïõ üðùò Þôáí ðÜíôá ðñéí áðü ôçí êáôáóôñåðôéêÞ åðßäñáóç ôçò ôå÷íïëïãéêÞò åîÝëéîçò êáé ôùí ðïëéôéêþí êáé êïéíùíéêþí áíáèåùñÞóåùí ðïõ áêïëïýèçóáí. ÁõôÞ ç äéáäéêáóßá èá ðÜñåé äõóôõ÷þò ðïëý êáéñü, áëëÜ åßíáé êáèÞêïí üëùí ìáò. Åßíáé ç ìüíç äéÝîïäïò óôçí êñßóç ðïõ èá áíôéìåôùðßóïõí ïé íÝïé ãéáôñïß ðïõ Ý÷ïõí üëç ôç óõìðÜèåéá êáé ôéò åõ÷Ýò ìáò ãéá åðéôõ÷ßá. Ïé íÝïé ãéáôñïß ëïéðüí îåêéíïýí ôç óôáäéïäñïìßá ôïõò ìå ìåãáëýôåñåò äõóêïëßåò áðü ôïõò ðñïêáôü÷ïõò ôïõò. ÁõôÞ üìùò ç óõãêõñßá äåí åëáôôþíåé êáèüëïõ ôç ãïçôåßá ðïõ Ý÷åé ç Üóêçóç ôçò ÉáôñéêÞò óå ïðïéáäÞðïôå åðï÷Þ êáé êÜôù áðü ïðïéåóäÞðïôå óõíèÞêåò. Ç Üóêçóç ôçò ÉáôñéêÞò åßíáé Ýíá áíåðáíÜëçðôï õðÝñï÷ï ôáîßäé ðïõ èõìßæåé ôï ôáîßäé ãéá ôçí ÉèÜêç. Êé üðùò ëÝåé ï ðïéçôÞò: "Óáí âãåéò óôïí ðçãåìü ãéá ôçí ÉèÜêç íá åý÷åóáé íÜíáé ìáêñýò ï äñüìïò, ãåìÜôïò ðåñéðÝôåéåò, ãåìÜôïò ãíþóåéò. Óå ðüëåéò ÁéãõðôéáêÝò ðïëëÝò íá ðáò íá ìÜèåéò êáé íá ìÜèåéò áðü ôïõò óðïõäáãìÝíïõò. Ìç âéÜæåéò ôï ôáîßäé êáèüëïõ. Êáëýôåñá ÷ñüíéá ðïëëÜ íá äéáñêÝóåé êáé, ãÝñïò ðéá í’ áñÜîåéò óôï íçóß ìç ðñïóäïêþíôáò ðëïýôç íá óå äþóåé. Ç ÉèÜêç óå Ýäùóå ôï ùñáßï ôáîßäé. Êé áí öôù÷éêÞ ôç âñåéò, ç ÉèÜêç

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

Ï. Ìáíïýóïò

äåí óå ãÝëáóå. ¸ôóé óïöüò ðïõ Ýãéíåò Þäç èá ôï êáôÜëáâåò ïé ÉèÜêåò ôé óçìáßíïõí". Êáëü ôáîßäé ðáéäéÜ! ÏñÝóôçò Ìáíïýóïò ÊáèçãçôÞò Ãáóôñåíôåñïëïãßáò ÔìÞìá ÉáôñéêÞò Ðáíåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò

Âéâëéïãñáößá 1. F.T. De Dombae. Back to the future or forward to the past GUT 28:373, 1987.

2. Á.S. Relman. The new medical - industrial com-

plex. N. Engl. J. Med. 303:963, 1980.

3. Â. ÌÜëáìïò. ÐñïâëÞìáôá ôçò ÉáôñéêÞò óôçí åðï÷Þ ôçò ôå÷íïëïãéêÞò êõñéáñ÷ßáò. Ðñáêô. Áêáä. Áèçíþí, 46:246, 1972.

4. R.J. Buger. The modern contex for a healing profession. In: Bulger RJ (ed). In Search of the Modern Hippocrates. University of Lowa Press, lowa City, 3, 1987.

5. D. Weatherall. Science and the quiet art Oxford University Press, 1995.

6. J. McCormic. Death of the personal doctor. Lancet 348:667, 1996.

7. M.F. McLellan. Literature and Medicine: Narratives of Medical Illness. Lancet 349:1618-20, 1997.

8. O.N. Ìáíïýóïò. Ç êñßóç ôçò ÉáôñéêÞò óôçí åðï÷Þ ìáò. ÉáôñéêÞ ôïõ ÓÞìåñá, 98:3, 1998.

9. Ö. ÐáõëÜôïò. Ç êñßóç ôçò ÉáôñéêÞò áîéïðéóôßáò. ÉáôñéêÞ 61:319, 1993.

13

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç êáé óõí.

ÅÑÅÕÍÇÔÉÊÇ ÅÑÃÁÓÉÁ ORIGINAL PAPER Primary Heatlh Care, Volume 11, Number 1, 14-26, 1999 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 14-26, 1999

¸ëåã÷ïò ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò ôïõ BCG åìâïëéáóìïý 1 êáé 5 ÷ñüíéá ìåôÜ, ìå ôç âïÞèåéá ôçò öõìáôéíïáíôßäñáóçò Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç1, Í. Äåóýðñçò2, Á. ÌðáñìðáôóÜëïõ3, Æ. ÐáððÜ4

Ðåñßëçøç Óêïðüò ôçò ìåëÝôçò ìáò Þôáí íá åëÝãîåé ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôïõ BCG åìâïëéáóìïý, ìå ôç âïÞèåéá ôçò öõìáôéíïáíôßäñáóçò (Ìantoux), 1 êáé 5 ÷ñüíéá ìåôÜ, óå ßäéï êáé äéáöïñåôéêü ðëçèõóìéáêü äåßãìá ðáéäéþí, ÕãåéïíïìéêÞò ÐåñéöÝñåéáò Âåëåóôßíïõ (Õ.Ð.Â.). ×ñçóéìïðïéÞèçêå ßäéïò ôýðïò ëõüöéëïõ åìâïëßïõ êáé öõìáôßíçò, óôéò äýï ÷ñïíéêÝò ðåñéüäïõò. Ç áíÜëõóç ôùí óôïé÷åßùí êáé ç äéåñåýíçóç óõó÷åôßóåùí Ýãéíå ìå ôçí ôéìÞ ôïõ x2 (åðáëçèåýèçêáí ìå ðïëõðáñáãïíôéêÞ áíÜëõóç). Ôï 1997-98, äéåíåñãÞèçêå Mantoux óå 122 åìâïëéáóìÝíá ðáéäéÜ (Ð)-Õ.Ð.Â: i) 47Ð (77%) (30Á/17Ê) ôçò Â' ôÜîçò, ii) 75Ð (93%) (34Á/41Ê) ôçò ÓÔ' ôÜîçò. [63 (84%) åß÷áí îáíáäïêéìáóôåß ìå Mantoux (ðñï 5åôßáò)]. Iá) Ôï 1993 (1 ÷ñüíï ìåôÜ BCG), ðáñïõóßáóå Mantoux ³ 4mm, ôï 49,2% ôùí Ð ôçò Õ.Ð.Â. [áóôéêÞò (ÁÓ: 25%), áãñïôéêÞò (ÁÃ: 91,5%)]. â) Ôï 1998, 1 êáé 5 ÷ñüíéá ìåôÜ BCG, ðáñïõóßáóå Mantoux 4mm, ôï 89,5% êáé ôï 33,8% áíôßóôïé÷á. ÉÉ) 110Ð ðñáãìáôïðïßçóáí Mantoux Ýíá ÷ñüíï ìåôÜ åìâïëéáóìü êáé åß÷áí áðïôÝëåóìá ³ 4mm ôï 66,5% (ÁÓ: 56,8% êáé ÁÃ: 86,1%), åíþ ìç ìüíéìïé êÜôïéêïé åß÷áí üëïé Mantoux ³ 4mm. ÉÉÉ Äåí ðáñáôçñÞèçêå óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ óôá äýï öýëá. Á. I) Ïé äéáöïñÝò óôï áðïôÝëåóìá ôçò Mantoux óôéò äýï ßóåò ÷ñïíéêÝò ðåñéüäïõò ìåôÜ BCG Þôáí óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ, óå äéáöïñåôéêü ðëçèõóìéáêü äåßãìá (p= 0,001). ÉÉ) ÕðÜñ÷åé óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ (p= 0,001) óôï áðïôÝëåóìá åîáñôþìåíç áðü ôçí çëéêßá ôïõ BCG õðÝñ ôïõ ðñüóöáôïõ (49,2% êáé 33,8%, 89,5% êáé 33,8%), óå ßäéï êáé äéáöïñåôéêü ðëçèõóìéáêü äåßãìá áíôßóôïé÷á. ÉÉÉ) ÕðÜñ÷åé óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ óôï áðïôÝëåóìá 1 ÷ñüíï ìåôÜ åìâïëéáóìü óå ó÷Ýóç ìå ôïí ôüðï êáôïéêßáò (áèñïéóôéêÜ ïé 2 ðåñßïäïé), (ÁÃ: 86,1%, ÁÓ: 56,8%), (p= 0,002). Åðáëçèåýèçêå ìå ðïëõðáñáãïíôéêÞ áíÜëõóç, (p= 0,035). Ìç ìüíéìïé êÜôïéêïé õðåñôåñïýí óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÜ óå ó÷Ýóç ìå ôïõò ìïíßìïõò (p= 0,052). B) ¸÷ïõìå äéáöïñåôéêÜ ðïóïóôÜ áíôáðüêñéóçò óôéò äýï ðåñéüäïõò êáé ðåñéï÷Ýò, ðïõ ó÷ïëéÜæïíôáé óå ó÷Ýóç ìå ðáñÜãïíôåò ðïõ óõíÝâáëáí êáé áðïôõðþíïíôáé ðáñáóôáôéêÜ ìå ðßíáêåò. Ãßíïíôáé ðñïôÜóåéò ãéá áðïôåëåóìáôéêüôåñç åöáñìïãÞ BCG åìâïëéáóìïý êáé öõìáôéíïáíôßäñáóçò.

1

Ðáéäßáôñïò ÅÓÕ, ÊÝíôñï Õãåßáò Âåëåóôßíïõ, ÓõíåñãÜôçò ôïõ Åñãáóôçñßïõ Ëïéìþîåùí Ã' ÐáéäéáôñéêÞò ÊëíéêÞò Á.Ð.È., 2Âéïóôáôéóôéêüò, 3Íïóçëåýôñéá, ÊÝíôñï Õãåßáò Âåëåóôßíïõ, 4ÅðéóêÝðôñéá Õãåßáò, ÊÝíôñï Õãåßáò Âåëåóôßíïõ

14

ÅéóáãùãÞ Áðü ôï 1907 ç åíäïäåñìéêÞ öõìáôéíïáíôßäñáóç ÷ñçóéìïðïéåßôáé ùò ç áðëïýóôåñç, öèçíüôåñç êáé ðéï óýíôïìç äéáãíùóôéêÞ ìÝèïäïò ãéá Ýëåã÷ï ôçò áíïóßáò Ýíáíôé ôïõ ìõêïâáêôçñéäßïõ ôçò öõìáôßùóçò1,2. ÐÝñáóå Þäç Ýíáò áéþíáò êáé ðëÝïí áðü ôüôå ðïõ ï Koch áíáêÜëõøå ôï âÜêéëï ôçò öõìáôßùóçò ôï 1882. Ïêôþ ÷ñüíéá áñãüôåñá, ôï 1898, ìéá íÝá ðáñáôÞñçóÞ ôïõ, Ýãéíå ç áöïñìÞ ãéá íá äçìéïõñãçèåß ôï äéÜëõìá ôçò öõìáôßíçò, ðïõ óÞìåñá áðïôåëåß ôï êáëýôåñï ìÝóï ãéá ôç äéÜãíùóç ôçò öõìáôßùóçò. ÐáñáìÝíåé ùò ç ðéï ðáñáäåêôÞ ìÝèïäïò ãéá íá åðéóçìáíèåß ç ëïßìùîç áðü Ô áëëÜ êáé ç äïêéìáóßá ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôçò áíïóßáò ìåôÜ áðü ôïí åìâïëéáóìü BCG. Ðáñ' üëá áõôÜ äåí Ý÷åé åéäéêüôçôá ïýôå åõáéóèçóßá 100% êáé äåí áðïôåëåß ôçí ôÝëåéá äïêéìáóßá ãéá ôïí Ýëåã÷ï ôçò ËÝîåéò êëåéäéÜ: áíôéöõìáôéêüò åìâïëéáóìüò, öõìáôéíïáíôßäñáóç, ëõüöéëï áíôéöõìáôéêü åìâüëéï, ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, ÊÝíôñï Õãåßáò ÕðïâëÞèçêå: 26 ÌáÀïõ 1998 ÅðáíõðïâëÞèçêå: 30 Óåðôåìâñßïõ 1998 ¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 10 Éáíïõáñßïõ 1999 Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: Áíáóôáóßá ÁíáóôáóßïõÊáôóéáñäÜíç, ÄçìçôñéÜäïò 295, 382 22 Âüëïò, ôçë.

0421-35574, 0425-22222.

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç êáé óõí.

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

¼óïí áöïñÜ óôï BCG åìâüëéï, ðáñÜ ôçí åöáñìïãÞ ôïõ ðÝñáí ôùí 70 ÷ñüíùí (áðü ôï 1927)10, áñ÷éêÜ óå õãñÞ ìïñöÞ êáé óôç óõíÝ÷åéá ùò Summary áðïîçñáìÝíï ëõüöéëï, åîáêïëïõèïýí The purpose of our study was to assess the effectiveness of the BCG vaccination, with the help of Mantoux, 1 and 5 years after, its implementating in the same êáé õðÜñ÷ïõí áìöéóâçôÞóåéò ãéá ôç and different sample of children in the area of Velestinos. During 1997-1998, ÷ñçóéìüôçôá êáé ôçí áðïôåëåóìáôéêüMantoux test were done on 122 students (S) of the area of Velestinos who had ôçôÜ ôïõ óôçí ðñïöýëáîç áðü ôç been vaccinated with BCG, i) 47 students (77%), [30 boys 17 girls] of the 2nd öõìáôßùóç ãåíéêÜ. ÁõôÝò ïé áìöéóâçclass, ii) 75 students (93%) (31 boys 41 girls) of the 5th class. [63 students ôÞóåéò ðñïêáëïýíôáé áðü ôá áíôéöá(84%) had been tested with Mantoux (5 years before)].

Ia) During 1993 (one year after BCG), we had a result of Mantoux ³ 4mm in ôéêÜ áðïôåëÝóìáôá äéáöüñùí ìåëåôþí, 49,2% of the students of the area of Velestinos. Ib) In 1998, 1 and 5 years ðïõ áöïñïýí óôçí ðñïóôáóßá åìâïafter BCG, we had a result of Mantoux ³ 4mm in 89,5% and 33,8% respectively. ëéáóìÝíùí áôüìùí Ýíáíôé öõóéêÞò ìüII. 110 students were tested with Mantoux 1 year after vaccination and 66,5% ëõíóçò, ïé ïðïßåò áíáöÝñïõí ðïóïóôü had a result of Mantoux ³ 4mm, while all foreign students who were living in the ðñïóôáóßáò áðü 0%-80%11 êáé áðü ôï same area for the last years, had Mantoux ³ 4 mm. No significant sex differences were found between boys and girls. The differences in the results of öüâï ãéá ôéò áíåðéèýìçôåò ðáñåíÝñMantoux after BCG vaccination between the two periods is statistically signifiãåéÝò ôïõ (áò ìçí îå÷íÜìå ôï äñÜìá cant between different samples. (p= 0,001). 2) There was a statistically signifiôïõ Lubeck üðïõ ðáéäéÜ åíüóçóáí áðü cant difference in the result depending on the age of BCG (p= 0,001) (49,2% vs öõìáôßùóç ëüãù êáêÞò ðáñáãùãÞò 33,8% and 89,5% vs 33,8%), between the same and different samples, respectively. åìâïëßïõ). Ðáñ’ üëá áõôÜ åßíáé óßIII. There was statistically significant difference in the result one year after BCG, between the two areas, (RA: 86,1%, UA: 56,8%) and between the students of ãïõñç êáé áðïäåäåéãìÝíç ç áíáìöéVelestinos’ area and foreign (p= 0.052). We propose opinions about amelioratóâÞôçôç ÷ñçóéìüôçôÜ ôïõ Ýíáíôé óïing the effectiveness of the BCG vaccination and Mantoux test. âáñþí ìïñöþí ôçò íüóïõ üðùò êå÷ñïåéäÞ öõìáôßùóç êáé öõìáôéþäç ìçõðåñåõáéóèçóßáò óôç öõìáôßíç, ãéáôß åìöáíßæåé íéããßôéäá12,13. Åðßóçò, ðïëý ìåãÜëç ç ÷ñçóéìüôçõøçëü ðïóïóôü øåõäþò èåôéêþí êáé øåõäþò áñ- ôÜ ôïõ åêåß üðïõ öõìáôéíéêüò äåßêôçò åßíáé áõíçôéêþí áíôéäñÜóåùí êáé åðçñåÜæåôáé áðü ðïë- îçìÝíïò > 5%, üðïõ ï åìâïëéáóìüò äéåíåñãåßôáé ëïýò ðáñÜãïíôåò ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôïí åîåôá- áìÝóùò ìåôÜ ôç ãÝííçóç êáé ðáñÝ÷åé ìåãÜëç æüìåíï (êáôÜóôáóç õãåßáò êáé èñÝøçò) êáé ôï ðñïóôáóßá14-17. Ï BCG åìâïëéáóìüò åßíáé õðï÷ñåùôéêüò óå ðåñéâÜëëïí üðïõ æåé, ôç öõìáôßíç, ôçí ôå÷íéêÞ ÷ïñÞãçóçò ôçò öõìáôßíçò êáé êáô’ åðÝêôáóç ôçí 64 ÷þñåò ôïõ êüóìïõ, áíÜìåóá óôéò ïðïßåò êáé åìðåéñßá ôïõ Éáôñïíïóçëåõôéêïý ðñïóùðéêïý3-6. ÅëëÜäá10,18. Óõíßóôáôáé íá ãßíåôáé õðï÷ñåùôéêÜ Øåõäþò èåôéêÞ öõìáôéíïáíôßäñáóç ìðïñåß íá óå áêüìç Üëëåò 118 ÷þñåò. Óôçí ÅëëÜäá, åßíáé Ý÷ïõìå üôáí: á) õðÜñ÷åé ëïßìùîç ìå Üôõðá ìõ- ãíùóôü üôé ìáæéêüò åìâïëéáóìüò Ýãéíå ãéá ðñþôç êïâáêôçñßäéá Þ â) ìåôÜ áðü BCG åìâïëéáóìü, öïñÜ ôï 1985-1989, óå ðáéäéÜ 10-12 ÷ñüíùí üðùò åßíáé áõôïíüçôï. Åðßóçò äåí ðñÝðåé íá óôá ðëáßóéá ôïõ áãþíá ðñüëçøçò ôçò öõìáôßùðáñáâëÝðåôáé ôï öáéíüìåíï Booster Þ åíßó÷õ- óçò. óçò, üôáí ìéá Mantoux åðáíáëáìâÜíåôáé óå ðïëý Ï ñüëïò ôïõ ÐáéäéÜôñïõ êáé êõñßùò áõôïý óýíôïìï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá óå Üôïìá ìïëõíèÝíôá ðïõ åñãÜæåôáé óå ÷þñï ÐñùôïâÜèìéáò ÖñïíôßÞ åìâïëéáóèÝíôá7. äáò Õãåßáò, óôçí ðñüëçøç ôçò öõìáôßùóçò, åßíáé Ç öõìáôßùóç åßíáé ìéá áóèÝíåéá ðïõ åõñß- ðïëý óçìáíôéêüò. Åßíáé ï êýñéïò õðåýèõíïò ãéáóêåôáé ðÜíôá óôçí åðéêáéñüôçôá ãéáôß áðïôåëåß ôñüò ðïõ èá ðáßîåé ôï ìåãÜëï ñüëï óôçí ðñùôïôç óçìáíôéêüôåñç ëïéìþäç íüóï êáé ôçí êõñéü- ãåíÞ ðñüëçøç. Óçìáíôéêü ìÝñïò ôçò ðñùôïãåôåñç áéôßá èáíÜôïõ áðü ìåôáäïôéêü íüóçìá. ¹äç íïýò ðñüëçøçò, áðïôåëåß ï áíôéöõìáôéêüò åìâï1/3 ôïõ ðëçèõóìïý ôçò ãçò Ý÷åé ìïëõíèåß áðü ôï ëéáóìüò. Åðßóçò óôá ðëáßóéá ôçò ðñùôïãåíïýò ìõêïâáêôçñßäéï ôçò öõìáôßùóçò êáé 3 åêáôïì- ðñüëçøçò, åßíáé êáé ç äéáêïðÞ ôçò áëõóßäáò ìýñéá áíèñþðùí êÜèå ÷ñüíï ðåèáßíïõí áðü öõ- ìåôÜäïóçò ôçò íüóïõ ìå åíôüðéóç ôùí ðáó÷üìáôßùóç óå ïëüêëçñï ôïí êüóìï, êõñßùò óå ÷þ- íôùí êáé Ýëåã÷ï ôïõ ïéêïãåíåéáêïý ðåñéâÜëëïñåò Ôñßôïõ Êüóìïõ, åê ôùí ïðïßùí ðåñßðïõ íôüò ôïõò, ìÝèïäïò ðïëý áðïôåëåóìáôéêÞ ãéá 500.000 ðáéäéÜ8,9. áíåýñåóç áôüìùí ðïõ Ý÷ïõí ìïëõíèåß êáé óôç Effectiveness of BCG vaccination, 1 and 5 years after, with the help of Mantoux test A. Anastasiou, N. Desipris, A. Barbatsalou, Z. Pappa

15

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

óõíÝ÷åéá ç ðáñåìðüäéóç ôçò åîÝëéîçò ôçò ìüëõíóçò óå íüóï. ÅÜí áðáéôçèåß èá ðñÝðåé íá ÷ïñçãçèåß ÷çìåéïðñïöýëáîç Þ èåñáðåßá áíÜëïãá ìå ôá êëéíéêÜ åõñÞìáôá êáé ôçí çëéêßá ôïõ áôüìïõ, ïðüôå ìéëÜìå ôüôå ãéá äåõôåñïãåíÞ ðñüëçøç19. Ï ñüëïò ôïõ ÐáéäéÜôñïõ, åîáêïëïõèåß íá ãßíåôáé áêüìç óçìáíôéêüôåñïò åÜí ëÜâïõìå õðüøç üôé åíþ ãéá Ýíáí åíÞëéêï ìå öõóéïëïãéêü áíïóïëïãéêü óýóôçìá ç ðéèáíüôçôá ìüëõíóçò åßíáé 5-10% óå êÜðïéï ÷ñüíï êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò æùÞò ôïõ êáé ìåéþíåôáé ï êßíäõíïò ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ, ï êßíäõíïò áõôüò ãßíåôáé ðïëý ìåãáëýôåñïò ãéá ôá ðáéäéÜ. ¸÷åé äéáðéóôùèåß üôé áðü ôá ðáéäéÜ ðïõ èá ìïëõíèïýí, èá áíáðôýîïõí íüóï ôï 43% ôùí âñåöþí, ôï 24% ôùí ðáéäéþí ðñïíçðéáêÞò êáé íçðéáêÞò çëéêßáò (1-5 ÷ñ.) êáé ôï 15% ôùí åöÞâùí (11-15 ÷ñ.)20,21. Ôï óõíåñãåßï ôïõ áíôéöõìáôéêïý åìâïëéáóìïý ôïõ ÊÕ ôçò ðåñéï÷Þò ìáò óå óõíåñãáóßá ìå ôç Äéåýèõíóç ÕãéåéíÞò ôçò Íïìáñ÷ßáò ìáò, áíáëáìâÜíåé åäþ êáé 10 ÷ñüíéá (áðü ôï 1989) êáé åìâïëéÜæåé ôïí áíôßóôïé÷ï ìáèçôéêü ðëçèõóìü ôçò ÕãéåéïíïìéêÞò ÐåñéöÝñåéÜò ìáò, (áöïý ôï ðñïóùðéêü ôïõ ðÝñáóå áðü äéÜöïñåò öÜóåéò åêðáßäåõóçò), óýìöùíá ðÜíôá ìå ôéò åêÜóôïôå áðïöÜóåéò ôïõ Õðïõñãåßïõ Õãåßáò êáé Ðñüíïéáò. Óýìöùíá ìå ôá óôïé÷åßá ðïõ äéáèÝôïõìå: ôï óõíåñãåßï ìáò ôçí ôåëåõôáßá 5åôßá, Ý÷åé åìâïëéÜóåé ðÜíù áðü 1000 ðáéäéÜ, áíÞêïíôá óôçí Á' êáé ÓÔ' ôÜîç Ýùò ôï 1994-1995 êáé ìüíï óôçí A' ôÜîç ôçí ôåëåõôáßá 3åôßá (1995-1998), óýìöùíá ìå ôá êáéíïýñéá åðéäçìéïëïãéêÜ äåäïìÝíá êáé ôïí êáèïñéóìü ôïõ BCG åìâïëéáóìïý óôçí áíôßóôïé÷ç çëéêßá (ìå áðüöáóç Õðïõñãåßïõ Õãåßáò êáé Ðñüíïéáò). ¸÷ïíôáò üëá áõôÜ õðüøç åîåôÜóáìå áñ÷éêÜ Ýíá áíôéðñïóùðåõôéêü äåßãìá åìâïëéáóìÝíïõ ðáéäéáôñéêïý ðëçèõóìïý ôçò ðåñéï÷Þò ìáò, ìå óêïðü íá åëÝãîïõìå ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôïõ BCG åìâïëéáóìïý, ìå ôç âïÞèåéá ôçò öõìáôéíïáíôßäñáóçò (Mantoux), 1 êáé 5 ÷ñüíéá ìåôÜ ôç äéåíÝñãåéÜ ôïõ, óå ßäéï êáé äéáöïñåôéêü ðëçèõóìü ðáéäéþí Õ.Ð.Â. Áðþôåñïò óêïðüò åßíáé íá åðåêôáèåß ç Ýñåõíá óå ìåãáëýôåñï ðëçèõóìéáêü äåßãìá êáé ðïëõêåíôñéêÜ, ãéá áíôéêåéìåíéêüôåñá óõìðåñÜóìáôá. Ï ëüãïò ðïõ åðéëÝîáìå ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá ìå ìåãÜëç áðüóôáóç ìåôáîý ôïõò (5 ÷ñüíéá), Þôáí ãéá íá áðïöýãïõìå ôçí åìöÜíéóç ôïõ öáéíïìÝíïõ åíßó÷õóçò (Booster)7,22,23, ôï ïðïßï èá 16

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç êáé óõí.

äçìéïõñãïýóå ðñïâëÞìáôá óôçí åêôßìçóç ìåãÝèïõò ôçò Mantoux êáé ùò åê ôïýôïõ óôï ðïóïóôü èåôéêïðïßçóçò ðïõ èá åðçñÝáæå ôá áðïôåëÝóìáôá êáé ôá óõìðåñÜóìáôÜ ìáò.

Ðëçèõóìüò ìåëÝôçò-ÌÝèïäïò Ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá Äåêåìâñßïõ 1997 Ýùò ÉáíïõÜñéï 1998, äéåíåñãÞèçêå Mantoux óå 122 åìâïëéáóìÝíá ðáéäéÜ ôçò ÕãéåéïíïìéêÞò ÐåñéöÝñåéáò Âåëåóôßíïõ. 47 ðáéäéÜ (77%), 30 áãüñéá êáé 17 êïñßôóéá, ìáèçôÝò ôçò Â' ôÜîçò ðïõ åß÷áí åìâïëéáóôåß ôç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï ÄåêÝìâñéïò 1996 - ÉáíïõÜñéïò 1997 ìå BCG åìâüëéï, 75 ðáéäéÜ (93 %), 34 áãüñéá êáé 41 êïñßôóéá, ìáèçôÝò ôçò ÓÔ' ôÜîçò, åê ôùí ïðïßùí ôá 63 ðáéäéÜ (84%), åß÷áí åìâïëéáóôåß ôç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï ÄåêÝìâñéïò 1992 - ÉáíïõÜñéïò 1993 êáé åß÷áí îáíáäïêéìáóôåß ìå Mantoux, ôï ÍïÝìâñéï 1993 (1 ÷ñüíï ðåñßðïõ ìåôÜ ôïí åìâïëéáóìü ôïõò). Ç öõìáôßíç, ç ïðïßá ÷ñçóéìïðïéÞèçêå óå üëåò ôéò ðåñéüäïõò êáé óôéò äýï ïìÜäåò ðáéäéþí Þôáí ç 5180Á, Merieux ôïõ Éíóôéôïýôïõ Pasteur, áðïôåëåß óõíäõáóìü ôñéþí óôåëå÷þí ìõêïâáêôçñéäßïõ öõìáôßùóçò êé åíüò âïåßïõ ôýðïõ. Ç öõìáôßíç áõôÞ ÷ïñçãÞèçêå ìå óýñéããåò éíóïõëßíçò óýìöùíá ìå ôéò ïäçãßåò, åíäïäåñìéêÜ, óôï ýøïò ôïõ Üíù ôñéôçìïñßïõ ôçò êáìðôéêÞò åðéöÜíåéáò ôïõ áñéóôåñïý áíôéâñá÷ßïõ, ïýôùò þóôå íá äçìéïõñãåßôáé ðïìöüò äéáìÝôñïõ 6-7 ÷éëéïóôþí. Ç Mantoux åëÝã÷èçêå 48-72 þñåò ìå åðéóêüðçóç êáé øçëÜöçóç ôçò óêëçñßáò êáé ìÝôñçóÞ ôçò êáôÜ ôïí åãêÜñóéï Üîïíá êáé êáôáãñáöÞ ôçò (ôå÷íéêÞ Sokal). ÄïêéìÜóôçêáí ìå öõìáôßíç üëá ôá ðáñåõñåèÝíôá ðáéäéÜ áðü ôéò äõï ïìÜäåò. ¼óïí áöïñÜ óôï åìâüëéï ÷ñçóéìïðïéÞèçêå BCG óå îçñÜ ëõüöéëï ìïñöÞ ôïõ Éíóôéôïýôïõ Pasteur Merieux, ôï ïðïßï ÷ïñçãÞèçêå óýìöùíá ìå ôéò ïäçãßåò, óôïí áñéóôåñü âñá÷ßïíá, åíäïäåñìéêÜ óôï ýøïò ôçò êáôÜöõóçò ôïõ äåëôïåéäïýò ìõüò. Ï BCG åìâïëéáóìüò èåôéêïðïéåß, üðùò ðñïáíáöÝñèçêå, ôç öõìáôéíïáíôßäñáóç. Ãéá íá èåùñçèåß üôé õðÜñ÷åé áíôéóùìáôéêÞ áðÜíôçóç ðñÝðåé ôï ìÝãåèïò ôçò äåñìïáíôßäñáóçò Mantoux ìåôÜ åìâïëéáóìü íá êõìáßíåôáé áðü 4-19mm, (êáô’ Üëëïõò ôï ìÝãåèïò áîéïëïãåßôáé ðÜíù áðü 3mm). (KáñðÜèéïò êáé ÌåóóáñéôÜêçò 1984). Ôï ìÝãåèïò ôçò Mantoux, äçëáäÞ ç äéÜìåôñïò ôçò äéÞèçóÞò ôçò êáôÜ ôïí åãêÜñóéï ÜîïíÜ ôçò, åîáñ-

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç êáé óõí.

ôÜôáé üðùò åßíáé ãíùóôü áðü ôçí çëéêßá ôïõ åìâïëéáóìïý, ôï åßäïò êáé ôç äüóç ôïõ åìâïëßïõ êáé ôçò öõìáôßíçò, êáé ôç óõ÷íüôçôá åêôÝëåóçò ôçò öõìáôéíïäïêéìáóßáò. Ï âáèìüò êáé ç ýðáñîç äéÞèçóçò äåí åßíáé áíÜëïãïò ôïõ âáèìïý ôçò ðáñå÷üìåíçò ðñïóôáóßáò êáé ç áíôßäñáóç åîáóèåíåß óå 3-5 ÷ñüíéá ìåôÜ ôïí åìâïëéáóìü. ÌåôÜ ôá 10 ÷ñüíéá åßíáé ìéêñüôåñç ôùí 10mm. Ç äéåíÝñãåéá ôüóï ôïõ BCG åìâïëéáóìïý, üóï êáé ôçò öõìáôéíïáíôßäñáóçò, Ýãéíå áðü åîåéäéêåõìÝíï éáôñïíïóçëåõôéêü ðñïóùðéêü (éäéáßôåñá ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá), ðïõ áðïôåëåß ôçí ïìÜäá ôïõ áíôéöõìáôéêïý åìâïëéáóìïý ôïõ Ðáéäéáôñéêïý Éáôñåßïõ ôïõ ÊÕ ôçò ðåñéï÷Þò ìáò. Ç ïìÜäá áõôÞ áðïôåëåßôáé áðü Ýíáí Ðáéäßáôñï åîåéäéêåõìÝíï óôïí ôïìÝá áõôü êáé 1-2 åðéóêÝðôñéåò êáé óå óõíåñãáóßá ðÜíôá ìå ôéò äýï êïéíùíéêÝò ëåéôïõñãïýò ôïõ êÝíôñïõ ìáò. Áðü ôï óýíïëï 140 ðáéäéþí, áíÞêïíôá óôç Â' êáé ÓÔ' ôÜîç äçìïôéêþí ó÷ïëåßùí Õ.Ð.Â. äïêéìÜóôçêáí ôçí ðåñßïäï 1997-1998 ìå Mantoux ôá 129 ðáéäéÜ êáé ìåëåôÞèçêáí ôá 122 ôá ïðïßá Þôáí êáé åìâïëéáóìÝíá ìå BCG óôï ðáñåëèüí (ó÷ïëéêü Ýôïò 1992-1993 Þ 1996-1997). Ôá õðüëïéðá 18 (14,75%) åîáéñÝèçêáí Þ ãéáôß äåí Ýêáíáí Mantoux êõñßùò ëüãù áðïõóßáò (10 áðü áõôÜ, 8,21%), Þ ãéáôß äåí Þôáí åìâïëéáóìÝíá ìå BCG óôï ðáñåëèüí (ëüãù óïâáñÞò áíôÝíäåéîçò), Þ åìâïëéÜóôçêáí ìåôÜ ôïí Ýëåã÷ï ôçò ðñþôçò Mantoux (8 áðü áõôÜ, 6,56%) Þ ãéáôß äåí Ýêáíáí ïýôå BCG ïýôå Mantoux. Ç áíÜëõóç ôùí óôïé÷åßùí êáé ç áíåýñåóç óõó÷åôßóåùí Ýãéíå ðñùôáñ÷éêÜ ìå ôçí ôéìÞ ôïõ x2, êáôÜ ôï ïðïßï åëÞöèçóáí õðüøç ç çëéêßá êáé ôï öýëï. Ôá åõñÞìáôá ôùí ðáñáðÜíù ìåèüäùí åðáëçèåýèçêáí ìåôÜ, ìå ðïëõðáñáãïíôéêÞ áíÜëõóç.

ÁðïôåëÝóìáôá 1. Ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò Mantoux ðïõ äéåíåñãÞèçêå ôï ÍïÝìâñéï 1993 óå 63 ðáéäéÜ (áðü ôá ïðïßá 29 áãüñéá) åìâïëéáóìÝíá ôç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï áðü ÄåêÝìâñéï 1992 Ýùò ÉáíïõÜñéï 1993 êáé áíÞêïíôá óôç óçìåñéíÞ ÓÔ' ôÜîç äçìïôéêþí ó÷ïëåßùí Õ.Ð.Â., åìöáßíïíôáé óôïõò ðßíáêåò 1, 2, 3. á) Óôïí ðßíáêá (1) öáßíåôáé üôé 49,2% ôùí ðáéäéþí ôçí Õ.Ð.Â. âñÝèçêå íá Ý÷åé ìÝãåèïò

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

Mantoux ³ 4mm, 1 ÷ñüíï ìåôÜ ôç äéåíÝñãåéá ôïõ BCG åìâïëéáóìïý. Ôï áðïôÝëåóìá áõôü ðáñïõóéÜæåé óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ êáé õðåñÝ÷åé êáôÜ ðïëý óå ðáéäéÜ Áà (91,5%), óå ó÷Ýóç ìå ôá ðáéäéÜ ôçò ÁÓ (25%), (p= 0,001), óýìöùíá ìå ôïí ðßíáêá 2, êáé åðéâåâáéþíåôáé ìå ôçí ðïëõðáñáãïíôéêÞ áíÜëõóç üðùò öáßíåôáé óôïí ðßíáêá 3.

2. Ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò Mantoux ðïõ Ýãéíå ôï 1998 (1 ÷ñüíï êáé 5 ÷ñüíéá ìåôÜ åìâïëéáóìü), óå 122 ðáéäéÜ (áðü ôá ïðïßá 64 áãüñéá) åìöáßíïíôáé óôïõò ðßíáêåò 1, 4, 5 êáé áöïñïýí óå äýï äéáöïñåôéêÜ ðëçèõóìéáêÜ äåßãìáôá ðáéäéþí. á) Öáßíåôáé íá õðÜñ÷åé óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ óôï áðïôÝëåóìá ôçò Mantoux ç ïðïßá åîáñôÜôáé áðü ôçí çëéêßá ôïõ BCG (p= 0,001), äçëáäÞ ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ ðáñåìâÜëëåôáé ìåôáîý äéåíÝñãåéáò BCG êáé Mantoux. Ðñüóöáôïò åìâïëéáóìüò (çëéêßá BCG, ðåñßðïõ 1 ÷ñüíïò) åðÝöåñå ìåãáëýôåñá ðïóïóôÜ èåôéêïðïßçóçò ôçò Mantoux (4mm), (89,5%), áð’ üôé ï ðáëáéüôåñïò åìâïëéáóìüò (çëéêßá BCG, ðåñßðïõ 5 ÷ñüíéá), (33,8%) óôá äýï äéáöïñåôéêÜ ðëçèõóìéáêÜ äåßãìáôá. Ôá áðïôåëÝóìáôá öáßíïíôáé óôïõò ðßíáêåò 1, 4, 5. ¼óïí áöïñÜ óôá áðïôåëÝóìáôá, óôï ßäéï ðëçèõóìéáêü äåßãìá, ðñüóöáôïò åìâïëéáóìüò ìå BCG (1992-1993), åðÝöåñå ìåãáëýôåñá ðïóïóôÜ èåôéêïðïßçóçò ôçò Ìantoux (³ 4mm), 1 ÷ñüíï ìåôÜ (ÍïÝìâñéïò 1993): 49,2% áð' üôé ï ðáëáéüôåñïò åìâïëéáóìüò (1992-1993), (óôï 84% ôïõ éäßïõ äåßãìáôïò), ï ïðïßïò åðÝöåñå ðïóïóôü èåôéêïðïßçóçò ôçò Mantoux, 5 ÷ñüíéá ìåôÜ ôïí åìâïëéáóìü (ÉáíïõÜñéïò 1998): 33,8%. Ôá áðïôåëÝóìáôá öáßíïíôáé óôïõò ðßíáêåò 1 êáé 4. â) ÕðÜñ÷åé, åðßóçò, óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ óôï áðïôÝëåóìá ôçò Mantoux, óôï óýíïëï ôùí 122 ðáéäéþí, áíÜëïãá ìå ôïí ôüðï ìüíéìçò êáôïéêßáò (p= 0,014), üðùò öáßíåôáé óôïí ðßíáêá 5 (ðïëõðáñáãïíôéêÞ áíÜëõóç). Ïé ìüíéìïé êÜôïéêïé Ý÷ïõí ÷áìçëüôåñåò ôéìÝò, üóïí áöïñÜ óôï ìÝãåèïò ôçò Mantoux, óå áíôßèåóç ìå ôïõò ðñïóùñéíïýò, ðñïåñ÷üìåíïõò áðü Üëëåò ðåñéï÷Ýò êáé êõñßùò áðü áíáôïëéêÝò ÷þñåò Þ ðáéäéÜ ìåôáôåèÝíôùí ðñïóùñéíÜ óôçí ðåñéï÷Þ ìáò, áëëÜ åìâïëéáóèÝíôá áðü Üëëá óõíåñãåßá ðáëáéüôåñá * ¸íá ðáéäß ôçò ÓÔ' ôÜîçò äåí åìâïëéÜóôçêå ôçí ðåñéüäï 1992-1993 (óôçí Á' ôÜîç), áëëÜ êáôÜ ôçí ðåñßïäï 1998-97.

17

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç êáé óõí.

Ðßíáêáò 1. ÊáôáíïìÞ ôùí ðáéäéþí ðïõ Ýêáíáí ôç öõìáôéíïáíôßäñáóç Ìantoux êáôÜ ôá Ýôç 1993 êáé 1998 áíÜëïãá ìå ôï áðïôÝëåóìá ôçò áíôßäñáóçò êáé ôï ÷ñüíï áðü ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôïõ åìâïëßïõ BCG AðïôÝëåóìá Mantoux

1998 - 1 Ýôïò1 ìåôÜ áðü BCG Í (%)

1993 - 1 Ýôïò ìåôÜ áðü BCG Í (%)

1998-5 Ýôç1 ìåôÜ áðü BCG Í (%)

0 (mm) 17 27,0 1 2,1 40 54,0 1-3 15 23,8 4 8,3 9 12,2 4-7 12 19,0 10 20,8 13 17,6 8-11 11 17,0 16 33,4 4 5,4 12+ 8 12,7 17 35,4 8 10,8 Óýíïëï 63 100,0 48 100,0 74 100,0 1: ¸íá ðáéäß äåí åìâïëéÜóôçêå ôç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï ðïõ èá Ýðñåðå (92-93) áëëÜ ôçí ðåñßïäï (96-97) ïðüôå áíÞêåé êáé óå äéáöïñåôéêÞ êáôçãïñßá ùò ðñïò ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ ðÝñáóå áðü ôïí åìâïëéáóìü ôïõ

Ðßíáêáò 2. ÊáôáíïìÞ ôùí 63 ðáéäéþí ðïõ ðñáãìáôïðïßçóáí ôç öõìáôéíïáíôßäñáóç Ìantoux ôï 1993 áíÜëïãá ìå ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ ìåëåôÞèçêáí êáé ôï áðïôÝëåóìá ôçò áíôßäñáóçò ×áñáêôçñéóôéêü1

AðïôÝëåóìá öõìáôéíïáíôßäñáóçò Mantoux Í (%)

ÔéìÞ êñéôçñßïõ ìåôÜ áðü BCG Í (%)

Öýëï 0,255 áãüñé 17 58,6 12 41,4 êïñßôóé 15 44,1 19 55,9 Ðåñéï÷Þ 0,001 áóôéêÞ 30 75,0 10 25,0 áãñïôéêÞ 2 8,7 21 91,3 1: Óôïí ðëçèõóìü ðïõ åîåôÜóèçêå Ýíá ðáéäß äåí åß÷å óáí ìüíéìï ôüðï êáôïéêßáò ôçí õã. ðåñéöÝñåéá ôïõ Ê.Õ. Âåëåóôßíïõ. ¼ëá ôá ðáéäéÜ ðñáãìáôïðïßçóáí ôç öõìáôéíïáíôßäñáóç Mantoux ðåñßðïõ óå ßäéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áðü ôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôïõ åìâïëßïõ BCG (ìÝãéóôç äéáöïñÜ 5 ìÞíåò)

Ðßíáêáò 3. ÐïëõðáñáãïíôéêÞ áíÜëõóç ðáëéíäñüìçóçò-óõíôåëåóôÞò ìåñéêÞò åîÜñôçóçò, óôáèåñÞ áðüêëéóç êáé ôéìÞ êñéôçñßïõ ãéá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ ìåëåôÞèçêáí ùò ðñïò ôç óõó÷ÝôéóÞ ôïõò ìå ôï áðïôÝëåóìá ôçò öõìáôéíïáíôßäñáóçò Mantoux óå 63 ðáéäéÜ ðïõ ðñáãìáôïðïßçóáí ôç öõìáôéíïáíôßäñáóç ôï Ýôïò 1993 ×áñáêôçñéóôéêü Öýëï áãüñé êïñßôóé Ðåñéï÷Þ áóôéêÞ áãñïôéêÞ Çëéêßá BCG Ýíáò ìÞíáò áýîçóç

ÓõíôåëåóôÞò åîÜñôçóçò

ÓôáèåñÞ áðüêëéóç

ðëçèõóìüò áíáöïñÜò 0,03

1,00

0,974

ðëçèõóìüò áíáöïñÜò 5,80

1,24

0,0001

-0,71

0,62

0,258

êáé ðñüóöáôá áíôßóôïé÷á.

3. Ôá 110 ðáéäéÜ ðïõ ðñáãìáôïðïßçóáí Mantoux óå ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áðü ôïí åìâïëéáóìü BCG (ðåñßðïõ Ýíá ÷ñüíï ìåôÜ), áðü ôá ïðïßá 47 áíÞêïíôá óôç óçìåñéíÞ Â' ó÷ïëéêÞ ôÜîç (1997-1998) êáé 63 áíÞêïíôá óôçí ôüôå Â' ó÷ïëéêÞ ôÜîç (1992-1993) êáé óçìåñéíÞ ÓÔ' ôÜîç, Ýäùóáí áðïôåëÝóìáôá ðïõ ôáîéíïìïýíôáé óôïõò ðßíáêåò 1, 6, 7, 8.

18

ÔéìÞ êñéôçñßïõ

á) ÕðÜñ÷åé óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ óôï áðïôÝëåóìá ôçò Mantoux óå ó÷Ýóç ìå ôï ÷ñüíï ðïõ äéåíåñãÞèçêå (1993 êáé 1998), Ýóôù êáé åÜí ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áðü ôç äéåíÝñãåéá ôïõ BCG åìâïëéáóìïý ìÝ÷ñé ôç äéåíÝñãåéá ôçò Mantoux åßíáé ôï ßäéï (1 ÷ñüíïò) êáé óôéò äõï ïìÜäåò ìáèçôþí, p= 0,001, üðùò åìöáßíåôáé óôïí ðßíáêá 7 êáé åðéâåâáéþíåôáé óôïí ðßíáêá 8 ìå ðïëõðáñáãïíôéêÞ áíÜëõóç. Ôï áðïôÝëåóìá ôçò

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç êáé óõí.

Ðßíáêáò 4. ÊáôáíïìÞ ôùí 122 ðáéäéþí ðïõ ðñáãìáôïðïßçóáí ôç öõìáôéíïáíôßäñáóç Ìantoux ôï 1998 áíÜëïãá ìå ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ ìåëåôÞèçêáí êáé ôï áðïôÝëåóìá ôçò áíôßäñáóçò ×áñáêôçñéóôéêü

AðïôÝëåóìá öõìáôéíïáíôßäñáóçò Mantoux 0-3 mm 4+ mm Í (%) Í (%)

Öýëï áãüñé êïñßôóé Ðåñéï÷Þ áóôéêÞ áãñïôéêÞ ÊÜôïéêïò ìüíéìïò äéáöïñåôéêÜ Çëéêßá BCG 0-24 ìÞíåò +24

ÔéìÞ êñéôçñßïõ

0,397 26 28

40,6 48,3

38 30

59,4 51,7

40 14

47,6 36,8

44 24

52,4 63,2

51 3

46,4 25,0

59 9

53,6 75,0

5 49

10,4 66,2

43 25

89,6 33,8

0,269

0,157

0,001

Ðßíáêáò 5. ÐïëõðáñáãïíôéêÞ áíÜëõóç ðáëéíäñüìçóçò-óõíôåëåóôÞò ìåñéêÞò åîÜñôçóçò, óôáèåñÞ áðüêëéóç êáé ôéìÞ êñéôçñßïõ ãéá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ ìåëåôÞèçêáí ùò ðñïò ôç óõó÷ÝôéóÞ ôïõò ìå ôï áðïôÝëåóìá ôçò öõìáôéíïáíôßäñáóçò Mantoux óå 122 ðáéäéÜ ðïõ ðñáãìáôïðïßçóáí ôç öõìáôéíïáíôßäñáóç ôï Ýôïò 1998 ×áñáêôçñéóôéêü Öýëï áãüñé êïñßôóé Ðåñéï÷Þ áóôéêÞ áãñïôéêÞ ÊÜôïéêïò ìüíéìïò äéáöïñåôéêÜ Çëéêßá BCG Ýíáò ìÞíáò áýîçóç

ÓõíôåëåóôÞò åîÜñôçóçò

ÓôáèåñÞ áðüêëéóç

ðëçèõóìüò áíáöïñÜò 0,06

0,92

0,939

ðëçèõóìüò áíáöïñÜò 0,76

0,97

0,435

ðëçèõóìüò áíáöïñÜò 3,74

1,51

0,014

-0,11

0,02

Ðßíáêáò 6. ÊáôáíïìÞ ôùí ðáéäéþí1 ðïõ Ýêáíáí ôç öõìáôéíïáíôßäñáóç Ìantoux êáôÜ ôá Ýôç 1993 êáé 1998 óå ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áðü ôïí åìâïëéáóìü ôïõò ìå ôï BCG áíÜëïãá ìå ôï áðïôÝëåóìá ôçò áíôßäñáóçò AðïôÝëåóìá Mantoux 0 (mm) 1-3 4-7 8-11 12+ Óýíïëï

ÔéìÞ êñéôçñßïõ

Í 18 19 22 26 25 110

(%) 16,4 17,3 20,0 23,6 22,7 100,0

1: ¸íá ðáéäß ðïõ åìâïëéÜóôçêå êáèõóôåñçìÝíá ôç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï (96-97) åîáéñÝèçêå åðåéäÞ åß÷å óçìáíôéêÜ äéáöïñåôéêÞ çëéêßá áðü üëï ôïí õðüëïéðï åîåôáæüìåíï ðëçèõóìü

0,0001

Mantoux ðïõ Ýãéíå ôï 1993 (1 ÷ñüíï ìåôÜ) åßíáé óáöþò ðéï åîáóèåíçìÝíï áðü ôï áðïôÝëåóìá ôçò Mantoux ôï 1998 (åðßóçò 1 ÷ñüíï ìåôÜ, üðùò åìöáßíåôáé óôïí ðßíáêá 1). Ç áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôïõ åìâïëéáóìïý Ýôïõò 1992-1993, óýìöùíá ìå ôï ìÝãåèïò ôçò Mantoux (³ 4mm) êáé óôéò äýï ðåñéï÷Ýò, âñÝèçêå ìüíï 49,2%, åíþ áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôïõ åìâïëéáóìïý Ýôïõò 19961997 êáé óôéò äýï ðåñéï÷Ýò 89,5%. Ôá áðïôåëÝóìáôá öáßíïíôáé óôïõò ðßíáêåò 1, 6, 7, 8. Ôá ðïóïóôÜ èåôéêïðïßçóçò ôçò Mantoux (³ 4mm), áèñïéóôéêÜ êáé óôéò äýï ÷ñïíéêÝò ðåñéüäïõò (1993 êáé 1998) êáé óôá äýï äåßãìáôá Þôáí 66,5%, üðùò öáßíåôáé óôïí ðßíáêá 1. â) ÕðÜñ÷åé óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ 19

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç êáé óõí.

Ðßíáêáò 7. ÊáôáíïìÞ ôùí 110 ðáéäéþí1 ðïõ ðñáãìáôïðïßçóáí ôç öõìáôéíïáíôßäñáóç Ìantoux êáôÜ ôá Ýôç 1993 êáé 1998, óå ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá2 áðü ôïí åìâïëéáóìü ôïõò ìå ôï BCG áíÜëïãá ìå ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ ìåëåôÞèçêáí êáé ôï áðïôÝëåóìá ôçò áíôßäñáóçò ×áñáêôçñéóôéêü

AðïôÝëåóìá öõìáôéíïáíôßäñáóçò Mantoux 0-3 mm 4+ mm Í (%) Í (%)

ÔéìÞ êñéôçñßïõ

Öýëï 0,397 áãüñé 26 40,6 38 59,4 êïñßôóé 28 48,3 30 51,7 Ðåñéï÷Þ 0,269 áóôéêÞ 40 47,6 44 52,4 áãñïôéêÞ 14 36,8 24 63,2 ÊÜôïéêïò 0,157 ìüíéìïò 51 46,4 59 53,6 äéáöïñåôéêÜ 3 25,0 9 75,0 ×ñüíïò 0,001 1998 5 10,4 43 89,6 1993 49 66,2 25 33,8 1: ¸íá ðáéäß åìâïëéÜóôçêå êáèõóôåñçìÝíá ôç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï (96-97) åîáéñÝèçêå åðåéäÞ Ý÷åé óçìáíôéêÜ äéáöïñåôéêÞ çëéêßá áðü üëï ôïí õðüëïéðï åîåôáæüìåíï ðëçèõóìü.

2: Ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ ðÝñáóå áðü ôï åìâüëéï BCG Ýùò ôç öõìáôéíïáíôßäñáóç Mantoux åßíáé ôï ßäéï ìå ôéò äýï ÷ñïíéêÝò ðåñéüäïõò (Ôï ìÝóï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ãéá ôï 1993 åßíáé 11,1 ìÞíåò êáé ãéá ôï 1998 11,3 ìÞíåò, ôéìÞ êñéôçñßïõ ôçò Ô-äïêéìáóßáò = 0,593). Ðßíáêáò 8. ÐïëõðáñáãïíôéêÞ áíÜëõóç ðáëéíäñüìçóçò-óõíôåëåóôÞò ìåñéêÞò åîÜñôçóçò, óôáèåñÞ áðüêëéóç êáé ôéìÞ êñéôçñßïõ ãéá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ ìåëåôÞèçêáí ùò ðñïò ôç óõó÷ÝôéóÞ ôïõò ìå ôï áðïôÝëåóìá ôçò öõìáôéíïáíôßäñáóçò Mantoux óå 110 ðáéäéÜ ðïõ ðñáãìáôïðïßçóáí ôç öõìáôéíïáíôßäñáóç óå ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áðü ôïí åìâïëéáóìü ôïõò ìå ôï BCG êáôÜ ôá Ýôç 1993 êáé 1998 ×áñáêôçñéóôéêü Öýëï áãüñé êïñßôóé Ðåñéï÷Þ áóôéêÞ áãñïôéêÞ ÊÜôïéêïò ìüíéìïò äéáöïñåôéêÜ ×ñüíïò 1993 1998 Çëéêßá BCG Ýíáò ìÞíáò áýîçóç

ÓõíôåëåóôÞò åîÜñôçóçò

ÓôáèåñÞ áðüêëéóç

ðëçèõóìüò áíáöïñÜò 0,64

0,93

0,489

ðëçèõóìüò áíáöïñÜò 2,10

0,98

0,035

ðëçèõóìüò áíáöïñÜò 3,75

1,93

0,054

ðëçèõóìüò áíáöïñÜò 4,23

0,96

0,0001

0,25

0,22

0,250

Ðßíáêáò 9. ÄéáöïñÜ áíÜìåóá óôéò ìåôñÞóåéò ôçò öõìáôéíïáíôßäñáóçò Ìantoux áðü ôï Ýôïò 1993 óôï 1998 ãéá 61 ðáéäéÜ ÄéáöïñÜ < 0 0 > 0 Óýíïëï 20

Í

(%)

9 18 34 61

14,8 29,5 55,7 100,0

ÔéìÞ êñéôçñßïõ

óôï áðïôÝëåóìá ôçò Mantoux (óå ðáéäéÜ Â' ôÜîçò), óå äéáöïñåôéêÜ ðëçèõóìéáêÜ äåßãìáôá, áíÜìåóá óôéò äýï ðåñéï÷Ýò ôçò Õ.Ð.Â. Ìå óáöÞ õðåñï÷Þ ôçò Áà (86,1%) Ýíáíôé ôçò ÁÓ (56,8%) (p= 0,002), (ðßíáêáò 7). Åðáëçèåýåôáé ìå ôçí ðïëõðáñáãïíôéêÞ áíÜëõóç (p= 0,035), (ðßíáêáò 8). Ôï åýñçìá áõôü óõìöùíåß ìå ôï 1á.

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç êáé óõí.

ã) ÕðÜñ÷åé óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ óôá ðïóïóôÜ ðïõ áöïñïýí óôï ìÝãåèïò ôçò Mantoux (³ 4mm), áíÜìåóá óôïõò ìïíßìïõò êáé ìç êáôïßêïõò. Ïé ìüíéìïé êÜôïéêïé åìöáíßæïõí ìéêñüôåñá ðïóïóôÜ èåôéêïðïßçóçò ôçò Mantoux óå ó÷Ýóç ìå ôïõò ìç ìüíéìïõò ïé ïðïßïé áðïôåëïýí êõñßùò ðáéäéÜ ìåôáôåèÝíôùí êáé åìâïëéáóèÝíôùí áðü Üëëá óõíåñãåßá ðñüóöáôá (p= 0,052), (ðßíáêåò 7, 8). Ôï åýñçìÜ ìáò áõôü óõìöùíåß ìå ôï 2â.

4. Ç áíÜëõóç äåßãìáôïò 61 ðáéäéþí åìâïëéáóìÝíùí ôï 1992-1993 ðïõ äïêéìÜóôçêáí ìå Mantoux ôüóï ôï 1993, üóï êáé ôï 1998 (1 êáé 5 ÷ñüíéá ìåôÜ) öáßíåôáé óôïí ðßíáêá 9 áíáëõôéêÜ (ßäéï ðëçèõóìéáêü äåßãìá), êáé ïäçãåß óå ðïëëÜ óõìðåñÜóìáôá ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôçí ôå÷íéêÞ êáé ôçí åðéóôÞìç äéåíÝñãåéáò ôïõ åìâïëéáóìïý êáé öõìáôéíïáíôßäñáóçò. ÂëÝðïõìå üôé: á) ¸íá ðïóïóôü 29,5% äåí öáßíåôáé íá ôñïðïðïéåß ôï ìÝãåèïò ôçò Mantoux óôç äéÜñêåéá ôùí 5 ÷ñüíùí, â) ¸íá ìéêñü ðïóïóôü 14,8% öáßíåôáé íá Ý÷åé ìåãáëýôåñï ìÝãåèïò Mantoux ôï 1998 ðáñÜ ôï 1993 ã) Ìüíï Ýíá ðïóïóôü 55,7% öáßíåôáé íá Ý÷åé ìéêñüôåñï ìÝãåèïò Mantoux ôï 1998 ðáñÜ ôï 1993, ãåãïíüò áíáìåíüìåíï.

5. Óôçí áíÜëõóç ôùí äåäïìÝíùí äåí ðáñáôçñÞèçêå óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ, áíÜìåóá óôá äýï öýëá.

ÓõæÞôçóç Ï Ýëåã÷ïò ôçò áíôéóùìáôéêÞò áðÜíôçóçò ìåôÜ BCG åìâïëéáóìü, ãßíåôáé ìå ôçí áîéïëüãçóç ôïõ ìåãÝèïõò ôçò Mantoux, ôï ïðïßï èåùñåßôáé éêáíïðïéçôéêü üóïí áöïñÜ óôçí ðñïóôáóßá ðïõ ðáñÝ÷åé üôáí åßíáé ³ 4mm. Ç åöáñìïãÞ ôïõ åìâïëßïõ BCG, ùò ãíùóôüí ìåôáôñÝðåé ôç äåñìïáíôßäñáóç öõìáôßíçò áðü áñíçôéêÞ óå èåôéêÞ ìåôÜ áðü 1,5 Ýùò 2,5 ìÞíåò24. Ç ðñïóôáóßá ðïõ ðáñÝ÷åé óôïí ðëçèõóìü ÷ùñþí üðïõ ï åðéðïëáóìüò ôçò öõìáôßùóçò åßíáé ìåãáëýôåñïò ôïõ 5%, åßíáé ðïëý ìåãÜëç êáé ìðïñåß íá ðåñÜóåé ôï 70%24. Åðßóçò, üðùò ðñïáíáöÝñèçêå, áíáìöéóâÞôçôç åßíáé ç ðñïóôáóßá óå âáñéÝò ìïñöÝò öõìáôßùóçò ðïõ ìðïñåß íá öôÜóåé ôï 100%25,26. Ôá áðïôåëÝóìáôá äéáöüñùí åñåõíþí ðïéêßëëïõí üóïí áöïñÜ óôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôïõ BCG åìâïëéá-

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

óìïý êáé ùò åê ôïýôïõ ôçò ðñïóôáóßáò ðïõ ðáñÝ÷åé, ç ïðïßá, üðùò ðñïáíáöÝñèçêå, êõìáßíåôáé áðü 0-80%11. Áõôü áðïäßäåôáé óå ðëçèþñá ðáñáãüíôùí10,27,28, üðùò: á) áíåðáñêÞò ÷ïñÞãçóç åìâïëßïõ áðü Üãíïéá (Ýëëåéøç åêðáßäåõóçò) êáé ãåíéêÜ Ýëëåéøç åìðåéñßáò, ëÜèïò ôå÷íéêÞ, Þ öüâïò ãéá åìöÜíéóç ðáñåíåñãåéþí, â) êáêÝò êïéíùíéêïïéêïíïìéêåò óõíèÞêåò (ðõêíïêáôïßêçóçò êáé óõã÷ñùôéóìïý), ðáñ' üôé áõôü áìöéóâçôåßôáé áðü áðïôåëÝóìáôá Üëëùí åñåõíþí, õðïèñåøßá áôüìùí, ìüëõíóç ìå Üôõðá ìõêïâáêôçñßäéá, ã) ìåßùóç ôçò äñáóôéêüôçôáò ôïõ åìâïëßïõ ëüãù ìç êáëÞò óõíôÞñçóçò êáé ìåôáöïñÜò, äåäïìÝíïõ üôé åßíáé Ýíá åìâüëéï åõáßóèçôï óå ìåãÜëåò èåñìïêñáóßåò, ä) áêüìç êáé äéáöïñåôéêïß ãåíåôéêïß ðáñÜãïíôåò. ¸÷ïíôáò áõôÜ õðüøç, ó÷åäéÜóáìå ôçí Ýñåõíá áõôÞ, ç ïðïßá áðïôåëåß ôçí ðñþôç Ýñåõíá óôï Íïìü, áëëÜ êáé óôçí ÅëëÜäá (áðü ôéò ìÝ÷ñé ôþñá âéâëéïãñáöéêÝò ðëçñïöïñßåò ðïõ Ý÷ïõìå), üóïí áöïñÜ óôï Ýíá ìÝñïò ôçò ôï ïðïßï åîåôÜæåé ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôïõ BCG åìâïëéáóìïý óå ßäéï ðëçèõóìéáêü äåßãìá, 1 êáé 5 ÷ñüíéá ìåôÜ, ìå ôç âïÞèåéá ôçò åêôßìçóçò ôïõ ðïóïóôïý èåôéêïðïßçóçò ôçò Mantoux. Ï Ýëåã÷ïò êñßèçêå áðáñáßôçôïò, ãéáôß óå ðáñüìïéåò ðáëáéüôåñåò Ýñåõíåò (óå äéáöïñåôéêÜ üìùò ðëçèõóìéáêÜ äåßãìáôá ìáèçôþí)29-32, åß÷áí äéáðéóôùèåß óçìáíôéêÝò ìåãÜëåò äéáêõìÜíóåéò óôçí åðéôõ÷ßá ôïõ åìâïëéáóìïý ìáèçôþí äçìïôéêþí ó÷ïëåßùí ùò ðñïò ôï ðïóïóôü èåôéêïðïßçóçò ôçò öõìáôéíïáíôßäñáóçò Mantoux. Åðßóçò, åðéóçìáßíåôáé üôé: á) i. Áí åîáßñåóïõìå áðü ôçí áíÜëõóç ôïõò ìç ìïíßìïõò êáôïßêïõò (ìüíï 12 Üôïìá), ôüôå ôá õðüëïéðá áðïôåëÝóìáôá äåí ìåôáâÜëëïíôáé, ii. ç åðéóêÝðôñéá ç ïðïßá äéåíÞñãçóå ôïí åìâïëéáóìü BCG ôï Ýôïò 1992-1993, óôçí áóôéêÞ ðåñéï÷Þ, Þôáí åêðáéäåõüìåíç - êáéíïýñéá åðéóêÝðôñéá (ðñþôç), åíþ ç åðéóêÝðôñéá ðïõ äéåíÞñãçóå ôïí åìâïëéáóìü ôï ßäéï Ýôïò óôçí áãñïôéêÞ ðåñéï÷Þ Þôáí Ýìðåéñç - ðáëáéÜ åðéóêÝðôñéá (äåýôåñç). â) Ï åìâïëéáóìüò ôïõ Ýôïõò 1996-1997 êáé ïé öõìáôéíïáíôéäñÜóåéò 1993 êáé 1998, Ýãéíáí áðü ôï ßäéï Üôïìï (åéäéêÜ åêðáéäåõìÝíç Ðáéäßáôñï), åíþ ç ðñïåôïéìáóßá ôçò ðáñáóêåõÞò ôçò öõìáôéíïáíôßäñáóçò ôïõ Ýôïõò 1993, Ýãéíå ìå ôç âïÞèåéá Üëëçò Ýìðåéñçò åðéóêÝðôñéáò (ôñßôç). ã) Ôï 1992-1993, ï BCG åìâïëéáóìüò äéåíåñãÞèçêå åíäïäåñìéêÜ óôçí ðåñéï÷Þ ôçò ðßóù 21

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

êáôÜöõóçò ôïõ äåëôïåéäïýò áñéóôåñÜ, ðëçóßïí ôçò ùìïðëÜôçò, óýìöùíá ìå õðüäåéîç ôïõ ðíåõìïíïëüãïõ ôçò Äéåýèõíóçò ÕãéåéíÞò ôçò Íïìáñ÷ßáò ìáò. Ôï 1996-1997 ï BCG åìâïëéáóìüò äéåíåñãÞèçêå åíäïäåñìéêÜ óôçí ðåñéï÷Þ ôçò ðñüóèéáò êáôÜöõóçò ôïõ äåëôïåéäïýò, óôï Üíù ôñéôçìüñéï ôïõ âñá÷ßïíá, ðëçóßïí ôïõ þìïõ, óýìöùíá ìå ôá äåäïìÝíá ôçò âéâëéïãñáößáò. ¾óôåñá áðü ôç ìåëÝôç ôùí áðïôåëåóìÜôùí ôçò äéêÞò ìáò êëéíéêÞò Ýñåõíáò êáôáëÞãïõìå óôá åîÞò âáóéêÜ óõìðåñÜóìáôá: Ç äéáöïñÜ óôï áðïôÝëåóìá ôïõ ðïóïóôïý èåôéêïðïßçóçò ôçò Mantoux áíÜìåóá óôéò äýï ßóåò ÷ñïíéêÝò ðåñéüäïõò áðü ôç äéåíÝñãåéá ôïõ BCG åìâïëéáóìïý, ôï 1993 (1 ÷ñüíï ìåôÜ åìâïëéáóìü) êáé ôï 1998 (åðßóçò 1 ÷ñüíï ìåôÜ åìâïëéáóìü), Þôáí óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ (49,2% ôï 1993 êáé 89,5% ôï 1998), ðáñ' üôé, üðùò ðñïáíáöÝñèçêå, ÷ñçóéìïðïéÞèçêáí ôüóï ï ßäéïò ôýðïò îçñïý ëõüöéëïõ åìâïëßïõ BCG üóï êáé ï ßäéïò ôýðïò öõìáôßíçò. ¼óïí áöïñÜ óôï 1993, ç äéáöïñÜ óôï ðïóïóôü èåôéêïðïßçóçò ôçò Mantoux Þôáí óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ õðÝñ ôçò áãñïôéêÞò ðåñéï÷Þò (91,5% Ýíáíôé 25%), (p= 0,001), (ðßíáêáò 2). Ôï 1993 êáé 1998 ôï 66,5% ôùí ðáéäéþí ôçò Â' ôÜîçò ôçò Õ.Ð.Â. åß÷áí áðïôÝëåóìá Mantoux ³ 4mm êáé óôéò äýï ÷ñïíéêÝò ðåñéüäïõò áèñïéóôéêÜ, åíþ ôï 56,8% áöïñïýóå óôçí áóôéêÞ ðåñéï÷Þ êáé 86,1% óôçí áãñïôéêÞ ðåñéï÷Þ, äéáöïñÜ åðßóçò óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêÞ õðÝñ ôçò áãñïôéêÞò ðåñéï÷Þò (p= 0,035), ìå ðïëõðáñáãïíôéêÞ áíÜëõóç (ðßíáêáò 8). Ôï ôåëåõôáßï áðïôÝëåóìá äåí óõìöùíåß ìå õðÜñ÷ïíôá âéâëéïãñáöéêÜ äåäïìÝíá ðïõ óõó÷åôßæïõí ôç ìåéùìÝíç áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôïõ BCG åìâïëéáóìïý åêåß üðïõ ôï êïéíùíéêï-ïéêïíïìéêü åðßðåäï åßíáé ÷áìçëü. ÓõìðåñáóìáôéêÜ, ôï 1993 ôï 49,2% ôùí ðáéäéþí ôçò Õ.Ð.Â. ðïõ åìâïëéÜóôçêáí ôï Ýôïò 19921993, åß÷å èåôéêïðïéÞóåé ôç Mantoux ôïõ éêáíïðïéçôéêÜ åí áíôéèÝóåé ðñïò ôï 89,5% ôùí ðáéäéþí ôçò Õ.Ð.Â. ðïõ åìâïëéÜóôçêáí ôï Ýôïò 19961997, ôï ïðïßï èåôéêïðïßçóå ôï 1998 ôç Mantoux ôïõ Üñéóôá êáé Üñá ï åìâïëéáóìüò ôçò ó÷ïëéêÞò ðåñéüäïõ 1996-1997, Þôáí åðéôõ÷Ýóôåñïò áðü ôïí åìâïëéáóìü ôçò ó÷ïëéêÞò ðåñéüäïõ 19921993. Áõôü èá ìðïñïýóå íá áðïäïèåß óôç ìåãáëýôåñç åìðåéñßá êáé óçìáíôéêÞ åêðáßäåõóç ôïõ éáôñïíïóçëåõôéêïý ðñïóùðéêïý ðïõ äéåíÞñãçóå ôïí åìâïëéáóìü ôï 1996-1997 êáé ôç öõìáôé22

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç êáé óõí.

íïáíôßäñáóç ôï 1998 áö’ åíüò, êáé áö’ åôÝñïõ óôçí áðÜëåéøç Üëëùí ðáñáãüíôùí ðïõ èá åðçñÝáæáí áñíçôéêÜ. ¸íáò ëüãïò ðïõ åíéó÷ýåé ôçí Üðïøç áõôÞ, üôé äçëáäÞ ï åìâïëéáóìüò ðïõ Ýãéíå ôï 1992-1993 åß÷å ìéêñüôåñá ðïóïóôÜ åðéôõ÷ßáò óå ó÷Ýóç ìå ôïí åìâïëéáóìü ðïõ Ýãéíå ôï 1996-1997, åðéâåâáéþíåôáé êáé áðü ôïí ðßíáêá 9, üðïõ Ýíá ìåãÜëï ðïóïóôü 30% ôùí åìâïëéáóìÝíùí äåí ôñïðïðïßçóå ôç Mantoux ôïõ ç ïðïßá åîáñ÷Þò åß÷å ìéêñü ðïóïóôü èåôéêïðïßçóçò, ëüãù ðéèáíþò áíåðáñêïýò ðïóüôçôáò óôç äüóç åìâïëéáóìïý (ðåñßïäï 1992-1993) Þ óôç äüóç öõìáôßíçò Þ áäñáíïðïßçóÞ ôçò ãéá äéÜöïñïõò ëüãïõò ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ìåôáöïñÜ, óõíôÞñçóç êáé ðáñáóêåõÞ ôçò (ôï 1993). Ìåëåôþíôáò ôïí ðßíáêá 9 âëÝðïõìå åðßóçò üôé Ýíá ìéêñü ðïóïóôü (15%) åß÷å ìåãáëýôåñï ìÝãåèïò Mantoux óôïí Ýëåã÷ï ôïõ 1998 áð' üôé óôïí Ýëåã÷ï ôïõ 1993, ïäçãåß óå ðáñüìïéá óõìðåñÜóìáôá ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìÜëëïí ìå ìç êáëÝò óõíèÞêåò óõíôÞñçóçò - ìåôáöïñÜò ôçò öõìáôßíçò (ôï 1993) êáé ðéèáíÞ áäñáíïðïßçóÞ ôçò óå Ýíá ðïóïóôü ðáéäéþí ðïõ äéåíåñãÞèçêå, ìåôÜ ðáñáìïíÞ ôçò ðÝñáí ôçò ìéáò þñáò Ýîù áðü ôï øõãåßï (ëüãù Ýëëåéøçò), äåäïìÝíïõ üôé ïé õðüëïéðïé ðáñÜãïíôåò ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôï ðñïóùðéêü ðïõ äéåíåñãåß ôïí åìâïëéáóìü Þôáí ó÷åäüí óôáèåñïß. Ôï üôé Ýíá ðïóïóôü ðïõ õðåñâáßíåé ôï 50% åß÷å ìéêñüôåñï ìÝãåèïò Mantoux óôïí Ýëåã÷ï ôïõ 1998 (5 ÷ñüíéá ìåôÜ) óå ó÷Ýóç ìå ôïí Ýëåã÷ï ôïõ 1993 (1 ÷ñüíï ìåôÜ), äåß÷íåé ãåíéêÜ ôçí ðñïïäåõôéêÞ åîáóèÝíéóç ôçò Mantoux ìå ôçí ðÜñïäï ôïõ ÷ñüíïõ óôï ßäéï ðëçèõóìéáêü äåßãìá, Ýóôù êáé åÜí ðáñåìâëÞèçêáí ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñÝáóáí ôï âáèìü ôçò åîáóèÝíéóçò. Áîßæåé üìùò íá õðïóçìåéùèåß üôé Ýíáò áðü ôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ ßóùò íá åðçñÝáóå áêüìá ðåñéóóüôåñï ôï áðïôÝëåóìá ôïõ ðïóïóôïý èåôéêïðïßçóçò ôçò Mantoux åéò âÜñïò ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôÜò ôïõ óôçí áóôéêÞ ðåñéï÷Þ ôï Ýôïò 1992-1993, ßóùò íá Ý÷åé ó÷Ýóç: ìå ôï ðñïóùðéêü ðïõ äéåíÞñãçóå ôïí åìâïëéáóìü. Ï åìâïëéáóìüò, ôçí áíùôÝñù ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï, Ýãéíå óôçí áóôéêÞ ðåñéï÷Þ áðü åðéóêÝðôñéá, åêðáéäåõüìåíç (ðñþôç) ìå áðïôÝëåóìá íá åðéóçìáíèïýí åê ôùí õóôÝñùí áðü ôçí ßäéá ôá åîÞò: 1. á) ìéêñÞ ðïóüôçôá ÷ïñÞãçóçò åìâïëßïõ (ðïìöüò ìéêñüôåñïò ôùí 5mm), â) áóôÜèåéá óôçí ôå÷íéêÞ ÷ïñÞãçóçò ôïõ åìâïëßïõ ëüãù áðåéñßáò êáé ëüãù Ýëëåéøçò óõíåñãáóßáò ôùí ìáèçôþí ìå

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç êáé óõí.

Ýíá êáéíïýñéï ìç åêðáéäåõìÝíï Üôïìï, ã) ìåñéêÞ áäñáíïðïßçóç ôïõ åìâïëßïõ êáé ôçò öõìáôßíçò ëüãù ðáñáìïíÞò ôïõò ôï áíþôåñï ðÝñáí ôùí äýï ùñþí åêôüò øõãåßïõ (ëüãù Ýëëåéøçò), áðü ôçí ðñþôç êáé ôçí ôñßôç åðéóêÝðôñéá êáé ÷ñçóéìïðïßçóçò ìåãÜëçò ðïóüôçôáò ïéíïðíåýìáôïò óôçí ðåñéï÷Þ äéåíÝñãåéáò ôüóï ôïõ åìâïëéáóìïý üóï êáé ôçò Mantoux (Üãíïéá ôùí áíùôÝñù åðéóêåðôñéþí, üôé ôï ïéíüðíåõìá áäñáíïðïéåß ôç öõìáôßíç), ä) ìç êáëÞ áíáêßíçóç ôçò áìðïýëáò ôïõ åìâïëßïõ (áðü üëåò ôéò åðéóêÝðôñéåò).

2. Ôï ÷ñçóéìïðïéçèÝí åìâüëéï ôï Ýôïò 19921993, äéåíåñãÞèçêå áðü äéáöïñåôéêÝò åðéóêÝðôñéåò óôçí áóôéêÞ (Üðåéñç åðéóêÝðôñéá - ðñþôç) êáé áãñïôéêÞ ðåñéï÷Þ (Ýìðåéñç åðéóêÝðôñéá - äåýôåñç).

3. Äéáöïñåôéêü êïéíùíéêï-ïéêïíïìéêü åðßðåäï óôéò äýï ðåñéï÷Ýò (áóôéêÞ - áãñïôéêÞ ôçò Õ.Ð.Â.)

4. Ðåñéâáëëïíôéêïß ðáñÜãïíôåò. á) Ôï Ýôïò 1992-1993: åðéäçìßá åñõèñÜò óôçí ðåñéï÷Þ, êáé ßóùò äéáöïñåôéêüò åðéðïëáóìüò ìå Üôõðá ìõêïâáêôçñßäéá, â) Ôï Ýôïò 1997-1998: áýîçóç êñïõóìÜôùí ëïéìþäïõò ìïíïðõñÞíùóçò óå ó÷Ýóç ìå ðñïçãïýìåíá ÷ñüíéá.

5. Ðéèáíïß äéáöïñåôéêïß ãåíåôéêïß ðáñÜãïíôåò. Ðáñ’ üëåò ôéò ôå÷íéêÝò äõóêïëßåò ðïõ óßãïõñá õðÞñîáí ó’ áõôÞ ôçí Ýñåõíá êáé ìðïñåß íá åðçñÝáóáí êáôÜ Ýíá ìÝñïò ôá áðïôåëÝóìáôá, åêåßíï ôï ïðïßï åßíáé óßãïõñï êáé åðéâåâáéùìÝíï ìå ðáëáéüôåñåò ìåëÝôåò êáé ôï ïðïßï ðñïáíáöÝñèçêå, åßíáé ç ðñïïäåõôéêÞ åîáóèÝíéóç ôçò Mantoux ìåôÜ BCG åìâïëéáóìü, äéá÷ñïíéêÜ6. Ç åîáóèÝíéóç åßíáé ìåãáëýôåñç, üóï ìåãáëýôåñï åßíáé ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá áðü ôç äéåíÝñãåéá ôïõ BCG åìâïëéáóìïý, ðñÜãìá ôï ïðïßï åðéâåâáéþèçêå êáé óôç äéêÞ ìáò ìåëÝôç. Ôï ðïóïóôü èåôéêïðïßçóçò ôçò Mantoux, 1 ÷ñüíï ìåôÜ ôïí åìâïëéáóìü âñÝèçêå íá õðåñôåñåß Ýíáíôé ôïõ ðïóïóôïý èåôéêïðïßçóçò 5 ÷ñüíéá ìåôÜ ôïí åìâïëéáóìü ôüóï óå äéáöïñåôéêü ðëçèõóìéáêü äåßãìá (89,5% Ýíáíôé 33,8%), üóï êáé óôï ßäéï ðëçèõóìéáêü äåßãìá (49,2 % Ýíáíôé 33,8%) (ðßíáêåò 1, 4, 5, 7). Ìç ìüíéìïé êÜôïéêïé ìåôáíÜóôåò, êõñßùò êÜôïéêïé áíáôïëéêþí ÷ùñþí áëëÜ êáé ðñïóùñéíïß ìåôáôåèÝíôåò, ðáñïõóéÜæïõí áðïôÝëåóìá Mantoux ðïõ õðåñôåñåß óå ðïóïóôü èåôéêïðïßçóçò, óôáôéóôéêÜ óçìáíôéêü óå ó÷Ýóç ìå ôïõò ìïíßìïõò êáôïßêïõò (ðßíáêáò 5, 7, 8). Áõôü åßíáé áõôï-

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

íüçôï üôé Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôïõò äéáöïñåôéêïýò åðéäçìéïëïãéêïýò ðáñÜãïíôåò [êïéíùíéêï-ïéêïíïìéêïýò, ðåñéâÜëëïí, êáôÜóôáóç ðëçèõóìïý, åðáöÞ - ìüëõíóç ìå Üôõðá ìõêïâáêôçñßäéá, åðéäçìßåò ëïéìùäþí íïóçìÜôùí, áêüìç êáé ôç äéáöïñåôéêÞ çëéêßá ôùí ðáéäéþí óôá ïðïßá äéåíåñãÞèçêå ï BCG åìâïëéáóìüò óôï ðáñåëèüí, ôïõ äåßêôïõ äéáìüëõíóçò ôçò ðåñéï÷Þò ôïõò, ôï äéáöïñåôéêü óõíåñãåßï êáé üëïõò ôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ üðùò ðñïáíáöÝñèçêå áðïññÝïõí áðü áõôü (ôå÷íéêÞ åìâïëéáóìïý êáé äéåíÝñãåéáò öõìáôéíïáíôßäñáóçò, åêðáßäåõóç êáé åìðåéñßá ðñïóùðéêïý êáé êáô’ åðÝêôáóç äïóïëïãßá, ôñüðïò äéåíÝñãåéáò, áêüìç êáé ôñüðïò ìåôáöïñÜò - óõíôÞñçóçò ôüóï ôïõ åìâïëßïõ üóï êáé ôçò öõìáôßíçò), üðùò åðéóçìÜíèçêå. ¾óôåñá áðü ôç ìåëÝôç ôùí áðïôåëåóìÜôùí êáé ôçí åîáãùãÞ óõìðåñáóìÜôùí áðü ôç äéêÞ ìáò Ýñåõíá, êáôáëÞãïõìå óôá åîÞò ó÷üëéá êáé ðñïôÜóåéò ãéá áðïôåëåóìáôéêüôåñï åìâïëéáóìü:

1. ÐñïóðÜèåéá åëá÷éóôïðïßçóçò ðáñáãüíôùí ðïõ äñïõí áñíçôéêÜ óôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôïõ åìâïëéáóìïý

Ôï BCG åìâüëéï èá ìðïñïýóå íá åßíáé áêüìç ðéï áðïôåëåóìáôéêü åÜí èá ìðïñïýóáìå íá åîáëåßøïõìå óôï ìÝãéóôï äõíáôü, ôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ åðçñåÜæïõí áñíçôéêÜ ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôÜ ôïõ ìå êñéôÞñéï ôï ðïóïóôü ôçò èåôéêïðïßçóçò ôçò Mantoux, á) äéáöïñåôéêïß åðéäçìéïëïãéêïß ðáñÜãïíôåò óôéò äýï ðåñéï÷Ýò ðïõ ó÷åôßæïíôáé êáé åðçñåÜæïõí Ýììåóá ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò äéêÞò ìáò ìåëÝôçò, üðùò ï äåßêôçò äéáìüëõíóçò ôçò íüóïõ ôçò êÜèå ðåñéï÷Þò. Ùò ãíùóôüí ôá åðéäçìéêÜ íïóÞìáôá êáé êõñßùò ç éëáñÜ, ç åñõèñÜ, ç áíåìïåõëïãéÜ, ëïéìþäçò ìïíïðõñÞíùóç, ìðïñïýí íá åðçñåÜóïõí ôçí áðÜíôçóç óôïí BCG åìâïëéáóìü êáé ôï áðïôÝëåóìá ôçò Mantoux. Ìðïñïýìå íá åðÝìâïõìå ìå áðïôåëåóìáôéêüôåñá ðñïãñÜììáôá åìâïëéáóìïý ãéá êÜëõøç êõñßùò ôùí áíùôÝñù ðáéäéêþí íüóùí. Ôçí ðåñßïäï 1992-1993, åß÷áìå óôçí ðåñéï÷Þ ìáò, üðùò êáé óå üëç ôçí ÅëëÜäá ôç ìåãÜëç åðéäçìßá åñõèñÜò óôçí áêìÞ ôçò, êáôÜ ôçí ïðïßá, ìüíï ôï ðñþôï åîÜìçíï ôïõ 1993 åß÷áí äçëùèåß ðÜíù áðü 7.000 êñïýóìáôá ðáíåëëÞíéá33. Ôçí ðåñßïäï 1996-1997 êáé 1997-1998 äåí åß÷áìå 23

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç êáé óõí.

êáìéÜ ìåãÜëç åðéäçìßá ãéá íá åðçñåÜóåé ôá áíùôÝñù åõñÞìáôá, åíþ ç ìåãÜëç åðéäçìßá ôçò éëáñÜò ðñïçãÞèçêå ôï 1995-1996, åß÷áìå üìùò áýîçóç êñïõóìÜôùí ëïéìþäïõò ìïíïðõñÞíùóçò ôçí ðåñßïäï 1997-1998 óå ó÷Ýóç ìå ðñïçãïýìåíá ÷ñüíéá. â) Åðßóçò äéÜöïñïé Üëëïé ðáñÜãïíôåò ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôï êïéíùíéêï-ïéêïíïìéêü åðßðåäï êáé ôç ãåíéêÞ êáôÜóôáóç, ôïõ ìáèçôéêïý ðëçèõóìïý ìéáò ðåñéï÷Þò, üðùò åßíáé ç êáôÜóôáóç èñÝøçò êáé õãåßáò êáèþò êáé ãåíåôéêïß, ìðïñåß íá óõíÝâáëáí êáé íá åðçñÝáóáí ôá áíùôÝñù áðïôåëÝóìáôá, üðùò åðéóçìÜíèçêå.

ëåóìáôéêüò. Áõôü ïöåßëåôáé áö’ åíüò óôï äéáöùôéóôéêü áãþíá ðïõ äéåíåñãåß ôï éáôñïíïóçëåõôéêü ðñïóùðéêü ôïõ ÊÕ ôçò ðåñéï÷Þò ìáò, ôï áñìüäéï ãéá ôïí áíôéöõìáôéêü åìâïëéáóìü, êáé áö’ åôÝñïõ óôçí Üøïãç óõíåñãáóßá ôïõ ìáèçôéêïý-Ðáéäéáôñéêïý ðëçèõóìïý ôçò ðåñéï÷Þò ìáò, ðïõ åßíáé áðïôÝëåóìá ôçò áëëçëÝíäåôçò óõíåñãáóßáò öïñÝùí õãåßáò, åêðáßäåõóçò, ðïëéôåßáò, ðïõ åðéôõã÷Üíåôáé ìå ôïõò åêðñïóþðïõò ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò, ôçò ðñùôïâÜèìéáò åêðáßäåõóçò êáé ôïõ óõëëüãïõ ãïíÝùí êáé êçäåìüíùí ôùí ìáèçôþí ôçò ðåñéï÷Þò.

2. ÓùóôÞ åêðáßäåõóç ôïõ éáôñïíïóçëåõôéêïý ðñïóùðéêïý ðïõ äéåíåñãåß ôïí åìâïëéáóìü

4. Ðñïãñáììáôéóìüò ðáñïìïßùí ðïëõêåíôñéêþí åñåõíþí ôüóï óôçí ÅëëÜäá üóï êáé óå Üëëåò ÷þñåò ìå ðáñüìïéï äåßêôç äéáìüëõíóçò ôçò íüóïõ

Ôï Éáôñïíïóçëåõôéêü ðñïóùðéêü åßíáé óôçí ðëåéïøçößá ôïõ áõôïäßäáêôï üóïí áöïñÜ óôïí áíôéöõìáôéêü åìâïëéáóìü êáé ôéò éäéáéôåñüôçôÝò ôïõ. Ç åìðåéñßá ôïõ éáôñïíïóçëåõôéêïý ðñïóùðéêïý, ç óùóôÞ åêðáßäåõóÞ ôïõ, êáé ü,ôé ó÷åôéêü ìå ôç óùóôÞ ôå÷íéêÞ ôïõ åìâïëéáóìïý üóï êáé ôçò öõìáôéíïáíôßäñáóçò, êáèþò åðßóçò êáé ôéò óõíèÞêåò äéáêßíçóçò, óõíôÞñçóçò êáé ðáñáóêåõÞò ôïõò, åßíáé âáóéêïß ðáñÜãïíôåò ðïõ ìðïñåß íá åðçñåÜæïõí êáé íá ôñïðïðïéïýí ôá áðïôåëÝóìáôá. Ãé’ áõôü ðñÝðåé íá äßíåôáé ìåãÜëç Ýìöáóç óôïõò áíùôÝñù ðáñÜãïíôåò êáé êõñßùò óôçí áðüêôçóç åìðåéñßáò êáé óôçí åêðáßäåõóç ôïõ éáôñïíïóçëåõôéêïý ðñïóùðéêïý, ôïõ áñìüäéïõ ãéá ôïí áíôéöõìáôéêü åìâïëéáóìü, ìå êáôÜëëçëá óåìéíÜñéá åíôüò ôïõ ùñáñßïõ åñãáóßáò ôïõò Þ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ðñïãñÜììáôïò ìáæéêïý åìâïëéáóìïý, ãéá íá õðÜñ÷åé áíôáðüêñéóç.

3. Áýîçóç ôçò ðñïóðÜèåéáò ãéá áðïôåëåóìáôéêüôåñá ðñïãñÜììáôá åìâïëéáóìïý ìå óêïðü ôç ìåßùóç ôïõ äåßêôïõ äéáìüëõíóçò êÜèå ðåñéï÷Þò

Óýìöùíá ìå ôïí Ð.Ï.Õ., Ýíáò áíôéöõìáôéêüò åìâïëéáóìüò èåùñåßôáé éêáíïðïéçôéêüò ãéá ìéá ðåñéï÷Þ üôáí åìâïëéÜæïíôáé ðÜíù áðü 75% ôïõ áíôßóôïé÷ïõ Ðáéäéáôñéêïý ðëçèõóìïý ôçò. Óôçí ðåñéï÷Þ ìáò ôï ðïóïóôü ôùí åìâïëéáæïìÝíùí ðáéäéþí, êÜèå ÷ñüíï, êõìáßíåôáé áðü 92%96%34 êáé õðåñÝ÷åé êáôÜ ðïëý ôïõ åëÜ÷éóôïõ ïñßïõ ðïõ ôßèåôáé ãéá íá èåùñåßôáé áõôüò áðïôå24

Ôá áðïôåëÝóìáôá ïðïéáóäÞðïôå ðáñüìïéáò ìåëÝôçò ìðïñåß íá ôñïðïðïéçèïýí Ýììåóá êáé íá ìçí åßíáé äõíáôÜ ãéá óõãêñßóåéò, åÜí óå Üëëåò ìåëÝôåò éêáíïðïéçôéêü ìÝãåèïò Mantoux èåùñçèåß äéáöïñåôéêü áðü áõôü ôï ïðïßï ïñßæåôáé ùò éêáíïðïéçôéêü óôç ìåëÝôç ìáò, ðïõ åßíáé ôï êñéôÞñéï âÜóåé ôïõ ïðïßïõ ïñßæåôáé ï BCG åìâïëéáóìüò áðïôåëåóìáôéêüò. Ãé’ áõôü óôéò óõãêñßóåéò ìåëåôþí ðñÝðåé íá äßíåôáé ìåãÜëç ðñïóï÷Þ óôá äåäïìÝíá êáé ôïõò ðåñéïñéóìïýò ãéá íá óõãêñßíïíôáé áíáëïãéêÜ Þ íá ãßíïíôáé ôáõôü÷ñïíá ðïëõêåíôñéêÝò ðñïïðôéêÝò Ýñåõíåò ãéá áíôéðñïóùðåõôéêüôåñá óõìðåñÜóìáôá.

5. ÅöáñìïãÞ ðñïãñÜììáôïò áíôéöõìáôéêïý åìâïëéáóìïý åí áíáìïíÞ åìâïëßïõ êáéíïýñéáò ôå÷íïëïãßáò ãéá éêáíïðïéçôéêüôåñá áðïôåëÝóìáôá

Ðáñ' üëá áõôÜ, äåí ðñÝðåé íá îå÷íÜìå üôé ç ÷ñçóéìüôçôá ôïõ BCG åìâïëéáóìïý óôçí ðñïóôáóßá ðáéäéþí, êáé åéäéêÜ Ýíáíôé óïâáñþí íüóùí, üðùò ç êå÷ñïåéäÞò öõìáôßùóç êáé ç öõìáôéþäçò ìçíéããßôéäá êáé ç ðñïóôáóßá ðïõ ðáñÝ÷åé îåðåñíÜ ôï 90%12,13,25,26. Áò ðñïóðáèÞóïõìå ëïéðüí ðéï õðåýèõíá êáé áò óõìâÜëëïõìå óôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôïõ óôü÷ïõ ôïõ Ð.Ï.Õ. ìåéþíïíôáò ôá êñïýóìáôá öõìáôßùóçò êÜôù áðü 1 óå êÜèå 1.000.000 êáôïßêïõò óôçí áíáôïëÞ ôïõ 2.000. Áò åßìáóôå ìéá áðü ôéò ÷þñåò ðïõ èá åîáöáíß-

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç êáé óõí.

óïõìå ôç öõìáôßùóç, áöïý åìåßò ïé ãéáôñïß ðñþôáé ðéóôÝøïõìå üôé ç öõìáôßùóç áðïôåëåß Ýíá óïâáñü ðñüâëçìá, áëëÜ áðüëõôá áíôéìåôùðßóéìï êáé óå ìåãÜëï âáèìü ðñïëÞøéìï35. ºóùò óôçí ðïñåßá ç åðéóôÞìç ìå ôçí áëìáôþäç åîÝëéîç ôçò âéïôå÷íïëïãßáò êáé ôçí åöáñìïãÞ ôçò ìïñéáêÞò âéïëïãßáò êáé ìç÷áíéêÞò, äþóåé ãÝíåóç óå Ýíá åìâüëéï ëéãüôåñï åõáßóèçôï36, êáé éêáíü íá ìçí åðçñåÜæåôáé áðü ôçí ðëçèþñá ðáñáãüíôùí ðïõ óõìâÜëëïõí áñíçôéêÜ óôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôÜ ôïõ. ÌÝ÷ñé ôüôå, áò ðñïóðáèÞóïõìå íá åêìåôáëëåõèïýìå ôï åìâüëéï ðïõ Ý÷ïõìå óôá ÷Ýñéá ìáò ìå ôïí êáëýôåñï äõíáôü ôñüðï, áðáëåßöïíôáò ôïõò ðáñÜãïíôåò ðïõ åðéäñïýí áñíçôéêÜ óôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôÜ ôïõ. Ôåëåõôáßåò Ýñåõíåò óôç Í. Æçëáíäßá èåùñïýí ôï BCG åìâüëéï, êëåéäß ãéá ôçí ðñüëçøç ôïõ âñïã÷éêïý Üóèìáôïò. Ïé Ýñåõíåò Ýãéíáí óå ðåéñáìáôüæùá (ðïíôßêéá) êáé áíáêïéíþèçêáí óå óõíÝäñéï óôï ÌáúÜìé, ôÝëïò Ìáñôßïõ 1998 êáé áíïßãïõí íÝïõò ïñßæïíôåò óôçí áíïóïëïãßá ôïõ Üóèìáôïò (Le Gros, 1998). ÓõìðåñáóìáôéêÜ, èá ìðïñïýóáìå íá åðéóçìÜíïõìå üôé ç êáëÞ ïñãÜíùóç êáé ôï óùóôÜ åêðáéäåõìÝíï ðñïóùðéêü ìðïñïýí íá åðéôý÷ïõí áðïôåëÝóìáôá óôïí áíôéöõìáôéêü åìâïëéáóìü ðïõ ìðïñåß íá öôÜóïõí ôï 90% ôùí åìâïëéáæïìÝíùí ðáéäéþí, ðñÜãìá ôï ïðïßï èåùñåßôáé ðÝñáí ôïõ éêáíïðïéçôéêïý óýìöùíá ìå ôïí Ð.Ï.Õ.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

Béâëéïãñáößá 14.

1. M.H.D. Smith, J.R. Starke, J.R. Marquis. Tuberculosis and opportunistic mycobacterial infections. In: RD Feigin, JD Cherry, eds. Textbook of pediatric infectious disease. 3rd ed. Philadelphia: WB Saunders Co: 1321-1326, 1992.

2. R. Dinwiddie. The diagnosis and management of paediatric respiratory disease. 1st ed. London: Churchill Livingstone, 237-246, 1990.

3. E. Rosenfeld, J. Hageman, R. Yoger. Tuberculosis in infancy during the 90's. Ped. Clin. N. Amer., 5: 1447-1465, 1993.

4. J. Swason Beck. Skin changes in the tuberculin test. Tuberc., 72: 81-87, 199l.

5. T. Howard, D. Solomon. Reading the tuberculin skin test: Who, when and how? Arch. Intern.

Med., 148: 2457-2450, 1988.

6. Ð. Óðõñßäçò, Á. Áíáóôáóßïõ, Å. ÐáôåñÜêç, Ä.

15.

16.

17.

18.

19.

Óïöéáíüò, I. ÌáèéïõäÜêçò, Ê. Óéíáíéþôçò. ÄéáêõìÜíóåéò ôçò äåñìïáíôßäñáóçò Mantoux ìåôÜ åìâïëéáóìü ìå BCG. ÐñáêôéêÜ 8ïõ ÐáíåëëÞíéïõ Óõíåäñßïõ Èþñáêïò; 1996 ÌÜñôéïò 14-17, Â' Ðáéä. Êëéí. Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, Åëë. Éíóô. “ÐáóôÝñ”, ÊÕ-Âåëåóôßíïõ, ÐÉÊÐÁ Ìåôáìüñöùóçò. ÁèÞíá: ÅëëçíéêÞ ÐíåõìïíïëïãéêÞ Åôáéñåßá, óåë. 18, 1996.

R.E. Huebner, M.F. Schein, G. Cauther, L.J. Geiter, R.J. O’Brien. Usefulness of skin testing with mycobacterial antigens in children with cervical lymphadenopathy. Pediatr. Infect. Dis. J, 11: 450-6, 1992.

J.M. Grange. Tuberculosis in the world today: The size of the problem. In: C. Rutledge, J. Stanford, J.M. Grange (eds). The biology of th Mycobacteria, (Vol 3) Children Aspects of Mycobacterial Disease. London: Academic Press, pp 19-22, 1989.

A. Kocki. The global tuberculosis situation and the new control strategy of the World Health Organization. Tuberc., 72: 1-6, 199l.

World Wealth Organization. BCG vaccination policies. Report of a WHO study Group. WHO Tech Ser, No 652. Geneva WHO, 1980.

P. Fine. The BCG story: lessons from the past and implications for the future. Rev. Infect. Dis., 11 (suppl. 2): 359-369, 1989. Ó.Ã. ÌÜíéïò. Ðñüïäïé óôçí ÐáéäéáôñéêÞ-Åíçìåñþóåéò. 1ç åêä. Èåóóáëïíßêç: University Studio Press, óåë. 94-108, 1985. Ä. Ôóáêáëßäçò. Öõìáôßùóç, Ýíá ðñüâëçìá ðÜíôá åðßêáéñï. ÐñáêôéêÜ 3çò êáé 4çò ÅðéóôçìïíéêÞò Çìåñßäáò (1992-1993). Â' Ðáéä. Êëéí. Á.Ð.È. Èåóóáëïíßêç: University, Studio Press, óåë. 813, 1994. Ð. Óðõñßäçò. Åìâüëéá êáé åìâïëéáóìïß (áíôéöõìáôéêü åìâüëéï BCG). B' ÐáéäéáôñéêÞ ÊëéíéêÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí. ÁèÞíá, óåë. 195, 1991.

Report of the Committee on infectious Diseases. American Academy of Pediatrics. Twenty Second Edition, óåë. 506-508, 1991.

V. Seth. BCG Vaccination in Immunization in practice. 1st edit. Mittal SK, Kukrejia S Delphi: Eds. Indian Academy of Pediatrics, Delhi Branch, pp 17-40, 1989.

A. Lotte, O. Wasz-Hockert, N. Poisson, et al.

Second IVATLD Study on comlications induced by intradenal BCG vaccination. Bull. Int. Union Tuberc. Lung. Dis., 63: 47-59, 1988.

P. Fine. BCG Vaccination against tuberculosis and leprosy. Br. Med. Bull.; 44: 691-703, 1988.

J.R. Starke. Childhood Tuberculosis during the 1990s. Pediatr. Rev., 11: 5369-5378, 1992.

25

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

20. American Thoracic Society. Treatment of tuberculosis and tuberculous infection in adults and children. Am. Rev. Respir. Dis., 134: 355-352, 1986.

21. J.R. Starke, RF. Jacobs, J. Jereb. Resurgence of tuberculosis in children. J. Pediatr., 120: 839855, 1992.

22. Ã. Óïëùìüò, Ç. ÊïõôóïõëéÝñçò. Ç öõìáôéíïáíôßäñáóç êáôÜ Mantoux. Ðáéä. Âïñ. ÅëëÜäïò, 3: 1-9, 1991.

23. Ä. Ëáæïðïýëïõ. Öõìáôßùóç: ÐñïâëÞìáôá óôçí êáèçìåñéíÞ ðñÜîç. ÐáéäéáôñéêÞ èåñáðåõôéêÞ åíçìÝñùóç, óåë. 80-83, 1994.

24. I. ÉïñäÜíïãëïõ. Ðñïóôáóßá ìå áðïîçñáìÝíï êáé íùðü åìâüëéï BCG. ÉáôñéêÞ, 49: 193-194, 1986.

25. Trial of BCG vaccines in South India for tuberculosis prevention: First report tuberculosis prevention Trial. Bull. WHO; 57: 819-827, 1974.

26. J.D. Cartwright. BCG vaccination of the newborn. South Afr. Med. J., 54: 65-67, 1978.

27. Y. Stanford, M. Shield, G. Rook. How environmental mycobacteria may predetermine the protective efficacy of BCG. Tuberc., 62: 55-62, 1981.

28. S. Papiha, B. Sing. Association of histocompability linked antigens and other genetic markers in South Indian patients with pulmonary tuberculosis. Tuberc., 68: 159-168, 1987.

29. Ð. Óðõñßäçò, I. ÌáèéïõäÜêçò, Á. Áíáóôáóßïõ, Á. ×áóéþôç, Ä. ÊáëáìáñÜ, Ë. Ãêáñßëá, Ä. Óïöéáíüò, Å. ÐáôåñÜêç, Ê. Óéíáíéþôçò. ÓõãêñéôéêÞ

26

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç êáé óõí.

30.

3l.

32.

33.

34.

35.

36.

ìåëÝôç ôùí öõìáôéíþí RT23, ÉÑ48 êáé 5180Á, óå ðáéäéÜ åìâïëéáóìÝíá ìå åìâüëéï BCG. ÐáéäéáôñéêÞ Âüñåéáò ÅëëÜäïò, 8: 21-30, 1996.

H. Grindulis, M. Baynham, P. Scott, R. Thompson, B. Wharton. Tuberculin response two years after BCG vaccination at birth. Arch. Dis. Child., 59: 614-619, 1984.

L. Ormenod, J. Garnett. Tuberculin skin reactivity four years after neonatal BCG vaccination. Arch. Dis. Child., 67: 530-531, 1992.

L. Kroger, M. Katila, M. Korppi, F. Brander, M. Pietikainen. Rapid decrease in tuberculin skin test reactivity at preschool age after newborn vaccination. Acta. Pediatr., 81: 678-681, 1992.

EÓYE 1991-93. Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç. Óýãêñéóç ôçò áðïôåëåóìáôéêüôçôáò ôùí ðñïãñáììÜôùí ãéá åìâïëéáóìü êáôÜ ôçò öõìáôßùóçò êáé êáôÜ ôçò Çðáôßôéäáò Â, óå ðáéäéÜ Õ.Ð.Â. ôçí ßäéá ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï. ÐñáêôéêÜ Ã' Äéåèíïýò Óõíåäñßïõ “Öåñáß Âåëåóôßíï-ÑÞãáò”. Âåëåóôßíï: ÅðéóôçìïíéêÞ Åôáéñåßá ÌåëÝôçò “Öåñþí-Âåëåóôßíïõ-ÑÞãáò”, 1997. (In press).

E. Tala, A. Kochi. Elimination of tuberculosis from Europe and the World. Eur. Respir. J., 4: 1159-1160, 1991. Ð.Í. ÊáñäáñÜò, É.Ã. Êáñðïýæáò. Ç öõìáôßùóç óôá ðáéäéÜ: Óýã÷ñïíåò äéáãíùóôéêÝò ìÝèïäïé êáé íåüôåñåò áðüøåéò óôçí áíôéìåôþðéóÞ ôçò. ÐáéäéáôñéêÞ Âüñåéáò ÅëëÜäïò, 3: 52-61, 1991.

ÅÑÅÕÍÇÔÉÊÇ ÅÑÃÁÓÉÁ ORIGINAL PAPERS Primary Heatlh Care, Volume 11, Number 1, 27-31, 1999 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 27-31, 1999

ÌåëÝôç ôçò ÷ñÞóçò ôùí õðçñåóéþí õãåßáò ôïõ Ðåñéöåñåéáêïý Éáôñåßïõ Êáóôáíåþí ¸âñïõ ×.Á.Ä. ÐÝððáò, Á. Óôáõñßäïõ, Ì.Á. Ôóïýãêáò

Ðåñßëçøç Óå óõóôÞìáôá õãåßáò óõíáöÞ ìå ôï Åèíéêü Óýóôçìá Õãåßáò ôçò ÅëëÜäáò ç ðáñï÷Þ ðñùôïâÜèìéùí õðçñåóéþí õãåßáò áðü ôïí éáôñü áðïôåëåß ðáñÜëëçëá åðéôáãÞ ðïõ êáëåßôáé êÜèå éáôñüò íá åêðëçñþóåé áëëÜ êáé óçìáíôéêü ðáñÜãïíôá óôç ëåéôïõñãßá áõôïý. Ìå óêïðü ôçí Ýñåõíá ïñéóìÝíùí ðôõ÷þí ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò óôï åðßðåäï ôïõ Ðåñéöåñåéáêïý Éáôñåßïõ ìåëåôÞóáìå 19.317 Üôïìá áðü ôçí êßíçóç ôïõ Ðåñéöåñåéáêïý Éáôñåßïõ Êáóôáíåþí ôïõ Ãåíéêïý Íïìáñ÷éáêïý Íïóïêïìåßïõ Äéäõìïôåß÷ïõ êáôÜ ôïõò ìÞíåò áðü Áðñßëéï 1995 Ýùò êáé ÌÜñôéï 1997. ÐáñáèÝôïõìå ôá áðïôåëÝóìáôá ôçò ÝñåõíÜò ìáò ó÷åôéêÜ ìå ôï öýëï, ôçí çëéêßá, ôç ìçíéáßá ðñïóÝëåõóç, ôïí áóöáëéóôéêü öïñÝá, ôç äéÜãíùóç Þ êáé áéôßá åðßóêåøçò, ê.ëð. óõãêñéíüìåíá ìå Üëëåò ó÷åôéêÝò äçìïóéåýóåéò.

Use of primary health care services at the Pelipheral Ìedical Office of Kastanies, Evros CAD Peppas, A Stavridou, MA Tsougas Summary Every doctor who works for a National Health Care System similar to the Greek one is called to provide and promote Primary Heatth Care services. This daily duty since his first career steps is an important factor for the completeness of the tasks of the Care System. In order to detect some of the aspects of the Primary Health Care in a Peripheral Medical Office we present the data derived from 19.317 cases admitted to Peripheral Medical Office which affiliated to Kastanies, which affiliated to the General Peripheral Hospital of Didymoteichon, Evros, Greece between April 1995 and March, 1997.

Thus, we expose the elicited data according to their sex, ages, monthly visits, insurance body, symptomatology and or diagnosis, etc and compare it with the most recent data derived from the international studies of that area.

Ðåñéöåñåéáêü Éáôñåßï Êáóôáíåþí ¸âñïõ, Ãåíéêü Íïìáñ÷éáêü Íïóïêïìåßï Äéäõìïôåß÷ïõ

ÅéóáãùãÞ Ï óçìáíôéêüôåñïò, ßóùò, êñáôáéüò ëßèïò óå óõóôÞìáôá õãåßáò óõíáöÞ ìå ôï Åèíéêü Óýóôçìá Õãåßáò ôçò ÅëëÜäáò åßíáé ç ðáñï÷Þ ðñùôïâÜèìéùí õðçñåóéþí õãåßáò. ÐáñÜëëçëá, áðïôåëåß êáèÞêïí ôï ïðïßï êáëåßôáé êÜèå éáôñüò íá åêôåëÝóåé áðü ôá ðñþôá êéüëáò âÞìáôá ôçò óôáäéïäñïìßáò ôïõ. Åßíáé ãåãïíüò üôé ðáñüëï ðïõ ç Ýñåõíá óôïí ôïìÝá ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò âñßóêåôáé óå áñ÷éêü óôÜäéï, áîéüëïãåò ðñïóðÜèåéåò êáôáãñáöÞò êáé åêôßìçóçò ôùí óõíéóôáìÝíùí ðáñáìÝôñùí ôçò Ý÷ïõí ãßíåé1-4. Ç áíÜãêç ãé' áõôÞ ôçí áôÝñìïíç, åðßðïíç, áëëÜ êáé ôüóï ïõóéþäç äéåñãáóßá Ý÷åé õéïèåôçèåß êáé óõìöùíçèåß êáé ìå ôç äéáêÞñõîç ôçò Alma-Ata ôï 1978 ðïõ ïìüöùíá åãêñßèçêå áðü ôç ãåíéêÞ óõíÝëåõóç ôïõ Ðáãêüóìéïõ Ïñãáíéóìïý Õãåßáò5.

ËÝîåéò êëåéäéÜ: ÷ñÞóç õðçñåóéþí õãåßáò, Ðåñéöåñåéáêü Éáôñåßï, ÁãñïôéêÝò Ðåñéï÷Ýò, ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò ÕðïâëÞèçêå: 14 Äåêåìâñßïõ 1998 ¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 10 Éáíïõáñßïõ 1999 Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: ×ñÞóôïò ÐÝððáò, Áèáíáóßïõ ÄéÜêïõ 9, 131 31 Ðåôñïýðïëç, ôçë. (01) 50 12 812.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Õëéêü - ÌÝèïäïò Ãéá íá ìåëåôÞóïõìå ôéò áðüôïêåò ÷áñáêôçñéóôéêÝò ðáñáìÝôñïõò ôçò êßíçóçò áôüìùí óôçí êáèçìÝñá ðñÜîç åíüò Ðåñéöåñåéáêïý Éáôñåßïõ, åîåôÜóáìå ôéò ðåñéðôþóåéò 19.317 áôüìùí ïé ïðïßïé ðñïóÞëèáí óôï Ðåñéöåñåéáêü Éáôñåßï Êáóôáíåþí ôïõ Ãåíéêïý Íïìáñ÷éáêïý Íïóïêïìåßïõ Äéäõìïôåß÷ïõ êáôÜ ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ôùí ìçíþí áðü Áðñßëéï, 1995 Ýùò êáé ÌÜñôéï, 1997. Ïé ðáñÜìåôñïé ðïõ áîéïëïãÞóáìå óôïí åí ëüãù ðëçèõóìü Þôáí áõôÝò ôùí: åðéóêÝøåùí áíÜ ìÞíá, ôïõ öýëïõ, ôçò çëéêßáò, ôïõ áóöáëéóôéêïý öïñÝá óôïí ïðïßï åíôÜóóïíôáí ïé áóèåíåßò ìáò, ôçò áéôßáò Þ êáé äéÜãíùóçò åðéóêÝøåùò êáé ôÝëïò, ôçò ðáñáðïìðÞò ôïõò Þ ìç óå áíþôåñï åðßðåäï ãéá äéåñåýíçóç, áîéïëüãçóç Þ êáé áíôéìåôþðéóç. ¼óïí áöïñÜ óôá áðïôåëÝóìáôá áðü ôçí êáôÜ çëéêßá êáôáíïìÞ, ç ïìáäïðïßçóç Ýãéíå áíÜ ðåíôáåôßá çëéêéþí ãéá ôçí êáôÜ ôï äõíáôüí êáëýôåñç åêìáßåõóç ôùí óõìðåñáóìÜôùí ìáò. Ãéá ôçí êáôáãñáöÞ ôùí ðáñáôçñÞóåþí ìáò áíÜ áóöáëéóôéêü öïñÝá, ïìáäïðïéÞóáìå ôéò ðñïóåñ÷üìåíåò ðåñéðôþóåéò ìáò ùò ðñïò ôïõò êýñéïõò ìåãÜëïõò áóöáëéóôéêïýò öïñåßò ôïõ ÏÃÁ, ôïõ ÉÊÁ, ôïõ Äçìïóßïõ, ôïõ ÔÅÂÅ, ôïõ ÔÁÐÏÔÅ, ôùí éäéùôéêþí áóöáëéóôéêþí öïñÝùí ùò êáé ôùí áíáóöáëßóôùí. Ãéá ôçí ðåñáéôÝñù áîéïëüãçóç ôçò áéôßáò Þ êáé äéáãíþóåùò åðéóêÝøåùò, äéåñåõíÞóáìå ôçí åí ëüãù ðáñÜìåôñï üóïí áöïñÜ óôçí åðáíáóõíôáãïãñÜöçóç èåñáðåõôéêþí ÷ñïíßùí íïóçìÜôùí, ôéò ïîåßåò Þ êáé õðïîåßåò íüóïõò ôïõ áíáðíåõóôéêïý óõóôÞìáôïò, ôïõ êáñäéáããåéáêïý óõóôÞìáôïò, ôïõ ãáóôñåíôåñéêïý óõóôÞìáôïò, ôïõ ìõïóêåëåôéêïý óõóôÞìáôïò, ôïõ ïõñïðïéçôéêïý óõóôÞìáôïò, ôõ÷üíôùí ôñáõìÜôùí êáé ôÝëïò ôùí ëïéðþí, ìç åíôáóóïìÝíùí óôéò ùò Üíù êáôçãïñßåò, áéôéþí. Ãéá ôçí ïñèüôåñç êáôÜôáîç áêïëïõèÞóáìå ôçí ïìáäïðïßçóç ôùí íïóçìÜôùí ùò áõôÞ ãßíåôáé óôï Harrison's Principles of Internal Medicine, 12th edition6 êáé óôï ICHPPC-2defined7.

AðïôåëÝóìáôá Áðü ôçí êáôÜ öýëï êáôáíïìÞ âñÝèçêå üôé ôçí ðëåéïøçößá ôùí õðü åîÝôáóç áôüìùí áðïôÝ28

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

ëåóáí ïé ãõíáßêåò óå óýãêñéóç ìå ôïõò Üíôñåò óå áíáëïãßá 57,1% (Üôïìá 11.032/19.317) ðñïò 42,9% (Üôïìá 8285/19.317) áíôßóôïé÷á. ÁõôÞ ç äéáöïñÜ åßíáé óôáôéóôéêþò óçìáíôéêÞ (äïêéìáóßá ÷2, ó.ó.= 5%, Â.Å.= 1).

ÄéÜãñáììá 1. ÊáôÜ öýëï êáôáíïìÞ ôùí åðéóêåðôþí ìáò

¼ðùò äéáöáßíåôáé êáé áðü ôïí ðßíáêá 1, ôá Üôïìá ìéêñüôåñá ôùí 40 åôþí áðïôÝëåóáí ìüëéò ôï 22,6% ôùí åîåôáæïìÝíùí åíþ ôç óáöÞ ðëåéïíüôçôá áðïôÝëåóáí ôá Üôïìá çëéêßáò 40 åôþí êáé Üíù (ðïóïóôü 77,4% åðß ôïõ óõíüëïõ). ÐåñáéôÝñù, óçìáíôéêÞ óõììåôï÷Þ óôïõò íåáñÜò, çëéêßáò åîåôáæüìåíïõò Ý÷ïõí ôá Üôïìá çëéêßáò 15-19 åôþí (ðïóïóôü 6,1%), åíþ åîáéñåôéêÜ óçìáíôéêÞ óõììåôï÷Þ Ý÷ïõí ôá Üôïìá çëéêßáò 5569 åôþí, ìå ðïóïóôü óõììåôï÷Þò 37% åðß ôïõ óõíüëïõ. Ç ìÝóç/ìÞíá ðñïóÝëåõóç ôùí áôüìùí, üðùò óêéáãñáöåßôáé óôï äéÜãñáììá 2, ðáñïõóßáóå ìÝóï

Ðßíáêáò 1. ÊáôáíïìÞ êáôÜ çëéêßá ôùí ðñïóåñ÷ïìÝíùí áôüìùí Çëéêßá 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 >80 Óýíïëï

¢ôïìá 3 282 467 1188 543 696 638 546 832 1239 1430 2362 2396 2464 1858 16588 689 19317

Ðïóïóôü 0 1,5 2,4 6,1 2,8 3,6 3,3 2,8 4,3 6,4 7,4 12,2 12,4 10,8 9,6 8,7 3,6 100,00

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

ÄéÜãñáììá 2. Ìçíéáßá ðñïóÝëåõóç ôùí áôüìùí

üñï ôá 805 Üôïìá êáé äéÜìåóç ôéìÞ 696,5±181,5 Üôïìá. ÅìöáíÞò, äå, åßíáé ç áýîçóç ôùí ðñïóåñ÷ïìÝíùí áôüìùí êáôÜ ôïõò ÷åéìåñéíïýò ìÞíåò êáé éäéáßôåñá ôï ÄåêÝìâñéï êáé ôïí ÉáíïõÜñéï. Ìéá Üëëç õðü ìåëÝôç ðáñÜìåôñïò áðïôÝëåóå êáé ç ðáñï÷Þ õðçñåóéþí óôïí ðëçèõóìü ôçò ðåñéï÷Þò åõèýíçò ôïõ Ðåñéöåñåéáêïý Éáôñåßïõ (ìüíéìï êáé äéåñ÷üìåíï). ¸ôóé, ïé ìüíéìïé êÜôïéêïé ôçò ðåñéï÷Þò åõèýíçò ôïõ Ðåñéöåñåéáêïý Éáôñåßïõ Êáóôáíåþí áðïôÝëåóáí ôï 88,6% (Üôïìá 17.112), åíþ ïé äéåñ÷üìåíïé áðïôÝëåóáí ôï åíáðïìÝíïí 11,4% ôïõ õðü åîÝôáóç ðëçèõóìïý, üðùò öáßíåôáé êáé óôï äéÜãñáììá 3. ÁíáöïñéêÜ ìå ôçí áéôßá Þ êáé äéÜãíùóç åðßóêåøçò, ç óçìáíôéêÞ ðëåéïøçößá ôùí áôüìùí ðñïóÞëèå ãéá åðáíáóõíôáãïãñÜöçóç èåñáðåõôéêþí ó÷çìÜôùí ÷ñïíßùí íïóçìÜôùí üëùí ôùí óõóôçìÜôùí óå ðïóïóôü ôçò ôÜîçò ôïõ 50% (ðß-

íáêáò 2). Áðü ôá åíáðïìÝíïíôá (ïîÝá êáé õðïîÝá) ðåñéóôáôéêÜ, êáôÜ öèßíïõóá óåéñÜ, ðåñéëáìâÜíïíôáí ôá ôïõ áíáðíåõóôéêïý (óå ðïóïóôü 15,7%), äéÜöïñá ôñáýìáôá (óå ðïóïóôü 5,3%), ôïõ ìõïóêåëåôéêïý (óå ðïóïóôü 4,4%), ôïõ êáñäéáããåéáêïý (óå ðïóïóôü 4,6%), ôïõ ãáóôñåíôåñéêïý (óå ðïóïóôü 4,3%), ôïõ ïõñïðïéçôéêïý (óå ðïóïóôü 1,7%) åíþ ïé ëïéðÝò áéôßåò (äåñìáôïðÜèåéåò, åãêáýìáôá éáôñéêÝò ãíùìáôåýóåéò, ê.ëð.) êáôáëÜìâáíáí ôï 13,4% ôïõ óõíüëïõ. Áðü ôá 19.317 ðñïóåñ÷üìåíá ðåñéóôáôéêÜ ìåôÜ áðü ôç äÝïõóá êëéíéêÞ åîÝôáóÞ ôïõò êñßèçêå áðáñáßôçôç ç ðáñáðïìðÞ ôïõò óå áíþôåñï åðßðåäï ôïõ óõóôÞìáôïò õãåßáò ãéá ôá 1.969 ðåñéóôáôéêÜ (ðïóïóôü 8,5%) åíþ ãéá ôá õðüëïéðá êáôÝóôç äõíáôÞ ç áíôéìåôþðéóÞ ôïõò óôï åðßðåäï ôïõ Ðåñéöåñåéáêïý Éáôñåßïõ (äéÜãñáììá 4). Ðßíáêáò 2. Áéôßá Þ/êáé äéÜãíùóç åðéóêÝøåùò Áñéèìüò áôüìùí

ÄéÜãñáììá 3. Áíáëïãßá ìïíßìùí êáé äéåñ÷ïìÝíùí áôüìùí

×ñüíéåò áãùãÝò Áíáðíåõóôéêü Ôñáýìáôá Êõêëïöïñéêü Ìõïóêåëåôéêü Ãáóôñåíôåñïëïãéêü Ïõñïðïéçôéêü ËïéðÜ

9.793 335 1.027 889 828 824 326 2.595

Ðïóïóôü (%) 50,7 15,7 5,3 4,6 4,3 4,3 1,9 13,4 29

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

ÄéÜãñáììá 4. ÐáñáðïìðÞ óå áíþôåñï åðßðåäï ôïõ óõóôÞìáôïò õãåßáò

Ï áóöáëéóôéêüò öïñÝáò ôùí ðñïóåñ÷ïìÝíùí áðïôÝëåóå óôïé÷åßï ìåëÝôçò ôçò ðáñïýóáò ÝñåõíÜò ìáò. ¼ðùò öáßíåôáé êáé áðü ôï äéÜãñáììá 5, ï Ï.Ã.Á. Þôáí ï ðëÝïí óõ÷íüôåñïò áóöáëéóôéêüò öïñÝáò ìå ðïóïóôü 81%, åíþ áêïëïõèïýóáí, êáôÜ öèßíïõóá óåéñÜ, ïé áóöáëéæüìåíïé ôïõ I.Ê.Á. ìå ðïóïóôü 12,4%, ôïõ Äçìïóßïõ ìå ðïóïóôü 2,5% êáé ôÝëïò, ôá õðüëïéðá ôáìåßá (ÔÅÂÅ, ÔÁÐ-ÏÔÅ, éäéùôéêïß áóöáëéóôéêïß öïñåßò ê.ëð.) ùò êáé ïé áíáóöÜëéóôïé ìå ðïóïóôü 4,%.

ÄéÜãñáììá 5. Áóöáëéóôéêüò öïñÝáò

ÓõæÞôçóç Áðü ôçí êáôÜ öýëï êáôáíïìÞ ôùí õðü ìåëÝôç ðåñéóôáôéêþí ìáò, ôç óáöÞ õðåñï÷Þ ôùí ãõíáéêþí ìðïñïýìå íá ôç èåùñÞóïõìå ùò ðïëõðáñáãïíôéêþò êáèïñéæüìåíç. Ùò áéôéïëïãéêïýò ðáñÜãïíôåò ìðïñïýìå êáé íá èåùñÞóïõìå üôé ïé ãõíáßêåò Ý÷ïõí ìåãáëýôåñç áñéèìçôéêÜ ìåñßäá óôç óýíèåóç ôïõ åëëçíéêïý ðëçèõóìïý óôéò ìåãÜëåò çëéêßåò8-10 êáé ïé áóèåíåßò ôçò ôñßôçò çëéêßáò áðïôÝëåóáí ôç óáöÞ ðëåéïøçößá ôïõ õðü åîÝôáóç ðëçèõóìïý ìáò, Ý÷ïõí ìéêñüôåñç åðéññÝðåéá óôïí êßíäõíï êáé áíáæçôïýí óõ÷íüôåñá êáé ôá÷ýôåñá éáôñéêÝò õðçñåóßåò3. Ôï åýñçìÜ ìáò áõôü óõìöùíåß êáé ìå Üëëåò åëëçíéêÝò ìåëÝôåò. ¼óïí áöïñÜ óôçí çëéêéáêÞ êáôáíïìÞ ôùí 30

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

ðñïóåñ÷ïìÝíùí, ôï ìåãáëýôåñï üãêï áõôþí áðïôÝëåóáí ïé ôçò ôñßôçò çëéêßáò (> 65 åôþí). Áõôü ìðïñåß êáé íá áéôéïëïãçèåß áðü ôç óõíáöÞ óýíèåóç ôïõ åëëçíéêïý ðëçèõóìïý üðïõ ç ðëåéïíüôçôá ôçò ðëçèõóìéáêÞò ðõñáìßäáò óôñÝöåôáé ðñïò áõôÝò ôéò çëéêßåò8-10, ôïí ðåñéóóüôåñï åëåýèåñï ÷ñüíï ôùí çëéêéùìÝíùí/óõíôáîéïý÷ùí ãéá áíáæÞôçóç éáôñéêþí õðçñåóéþí, ôçí åðéâÜñõíóç ôùí çëéêéùìÝíùí ìå íïóÞìáôá öèïñÜò, ëüãù ôùí ãçñáíôéêþí åîåñãáóéþí, ðïõ ÷ñÞæïõí áíôéìåôþðéóçò, ê.ëð. Ôç ìåãáëýôåñç áñéèìçôéêÜ êáé áíáëïãéêÜ ðñïóÝëåõóç ôïõò ÷åéìåñéíïýò ìÞíåò ìðïñïýìå íá ôçí áðïäþóïõìå óôï óáöÞ åðéðïëáóìü ôùí ëïéìþîåùí ôïõ áíþôåñïõ áíáðíåõóôéêïý óõóôÞìáôïò, éäßùò óêåðôüìåíïé üôé ï áñéèìüò ôùí ðñïóåñ÷ïìÝíùí áôüìùí ãéá åðáíáóõíôáãïãñÜöçóç èåñáðåõôéêþí áãùãþí ÷ñïíßùí íïóçìÜôùí åßíáé óôáèåñüò. Ôçí õøçëÞ ðáñïõóßá ôùí áóöáëéóìÝíùí ôïõ ÏÃÁ êáé ôïõ ÉÊÁ óôï Ðåñéöåñåéáêü Éáôñåßï Êáóôáíåþí ìðïñïýìå íá ôç èåùñÞóïõìå áíáìåíüìåíç, äåäïìÝíïõ üôé ç óáöÞò ðëåéïíüôçôá ôùí êáôïßêùí ôçò ðåñéï÷Þò åõèýíçò ôïõ åí ëüãù Éáôñåßïõ áëëÜ êáé ôçò åõñýôåñçò ðåñéï÷Þò ôïõ Âïñåßïõ ¸âñïõ áó÷ïëåßôáé âéïðïñéóôéêÜ ìå ôç ãåùñãßá êáé ôçí êôçíïôñïößá. ÄåäïìÝíïõ üôé ïé áíáóöÜëéóôïé áðïôÝëåóáí ìüëéò ôo 0,25% (Üôïìá 48/19.317) ôùí ðñïóåñ÷ïìÝíùí ìðïñïýìå íá ôåêìáßñïõìå üôé ôïõëÜ÷éóôïí ãéá ôïí ðëçèõóìü ôïõ Âïñåßïõ ¸âñïõ ôo êüóôïò ðáñï÷Þò õðçñåóéþí õãåßáò äåí ëáìâÜíåôáé óèåíáñÜ õðüøç áðü ôïõò ßäéïõò áöïý áõôü êáëýðôåôáé áðïêëåéóôéêÜ áðü ôïí áóöáëéóôéêü öïñÝá. Áðü ôçí áéôßá ðñïóêïìéäÞò êáé äéÜãíùóçò ôùí ðñïóåñ÷ïìÝíùí áôüìùí, êáèßóôáôáé ðáóéöáíÝò ôï üôé ï Éáôñüò õðü÷ñåïò õðçñåóßáò õðáßèñïõ êáëåßôáé íá ðáñÝîåé êõñßùò èåñáðåõôéêü Ýñãï êáé ü÷é ôüóï ðñïëçðôéêü óôá ðëáßóéá ôçò Äçìüóéáò Õãåßáò. Áõôü Ý÷åé áíáöåñèåß ðïñéóìáôéêÜ êáé óôç äéåèíÞ áñèñïãñáößá10,11 ðåñß óõóôçìÜôùí õãåßáò óõíáöþí áõôïý ôçò ÅëëÜäáò, áëëÜ êáé óôéò ìåëÝôåò ôçò ÊñÞôçò1,2. ¼ðùò äåéêíýåôáé ïé ëïéìþîåéò ôïõ áíþôåñïõ êáé ôïõ êáôþôåñïõ áíáðíåõóôéêïý óõóôÞìáôïò áðïôåëïýí Ýíáí åõñý ôïìÝá åíáó÷üëçóçò ôïõ Éáôñïý õðü÷ñåïõ õðçñåóßáò õðáßèñïõ, üðùò Ý÷åé ðáñáôçñçèåß êáé áðü Üëëåò ìåëÝôåò1,3. Óå áõôü ðñÝðåé íá åðéóçìÜíïõìå êáé ôç óáöÞ åðï÷éêÞ

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

êáôáíïìÞ áõôþí êáôÜ ôïõò öèéíïðùñéíïýò êáé ÷åéìåñéíïýò ìÞíåò. Ôç óõìâïëÞ åíüò Ðåñéöåñåéáêïý Éáôñåßïõ óôçí ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò ìðïñïýìå íá ôçí áðïôéìÞóïõìå êáé áðü ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ ðåñßðïõ 91% ôùí ðñïóåñ÷ïìÝíùí áôüìùí êáé ôçí ðáñáðïìðÞ óå áíþôåñï åðßðåäï ìüëéò ôïõ 10% áõôþí. Ùò åê ôïýôïõ, ç óçìáóßá ôïõ ùò çèìïý ãéá ôçí åðéëïãÞ ôùí ìåôñßùí êáé âáñéþí ðåñéóôáôéêþí, áëëÜ êáé ç ðáñï÷Þ ôùí óôïé÷åéùäþí ðñþôùí éáôñéêþí âïçèåéþí óôá ìÝôñéá êáé âáñéÜ ðåñéóôáôéêÜ åßíáé óáöþò êáèïñéóôéêÞ êáé áîéïóçìåßùôç. Ç áíáæÞôçóç éáôñéêþí õðçñåóéþí êáé äç óå ðñùôïâÜèìéï åéôßðåäï õãåßáò åßíáé ðïëõðáñáãïíôéêþò êáèïñéæüìåíç ìå óõíéóôþóåò üðùò ç äõíáôüôçôá åýêïëçò ðñüóâáóçò óå õðçñåóßåò ðáñï÷Þò õãåßáò, ôï êüóôïò ëÞøçò õðçñåóéþí õãåßáò ãéá ôïõò åðéæçôþíôåò áõôÝò, ç õðïêåéìåíéêÞ ðñïóùðéêÞ áîéïëüãçóç ôçò ðïéüôçôáò ôùí ðáñå÷ïìÝíùí õðçñåóéþí, ïé áðïëáâÝò ðïõ Ý÷ïõí ôá Üôïìá áðü ôçí åìöÜíéóç áóèÝíåéáò (ð.÷. áðü ôïõò áóöáëéóôéêïýò öïñåßò)1. Áõôü ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé óõìöùíåß êáé ìå ôá äéêÜ ìáò äåäïìÝíá áöïý ôá ðåñéóóüôåñá Üôïìá ôïõ ðëçèõóìïý Þôáí áãñüôåò (ðïóïóôü 81%) ïé ïðïßïé ðñïóÞëèáí êáôÜ ìåãáëýôåñç óõ÷íüôçôá ôïõò ÷åéìåñéíïýò ìÞíåò üôáí äçëáäÞ äåí õðÜñ÷ïõí ðïëëÝò áãñïôéêÝò åñãáóßåò. Ç ó÷åôéêÞ ìåôáâïëÞ ôùí äçìïãñáöéêþí ìåëåôþí éäßùò üóïí áöïñÜ ìáêñÜ ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá êáé éêáíïýò óå áñéèìü ðëçèõóìïýò åßíáé áíáðüöåõêôç ëüãù ôçò åýêïëçò ìåôáêßíçóçò ôùí áôüìùí óõíåðåßá ôùí ðáñå÷ïìÝíùí ôå÷íïëïãéêþí äõíáôïôÞôùí, ôçò åýêïëçò áðüôáíóçò ôùí áôüìùí óå äéÜöïñá åðßðåäá õãåßáò ÷ùñßò ðåñéïñéóìïýò, ôçí åóùôåñéêÞ ìåôïßêçóç ãé' Üëëïôå Üëëá ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá ôùí êáôïßêùí éäßùò ôùí ìç áóôéêþí ðåñéï÷þí, ê.ëð. ÁõôÝò ïé ìåôáâëçôÝò äéáëáíèÜíïõí áêüìá ðåñéóóüôåñï üôáí äåí ðáñÝ÷åôáé ç äõíáôüôçôá çëåêôñïíéêÞò êáôáãñáöÞò êáé áñ÷åéïèÝôçóçò ôùí óôïé÷åßùí ôùí ðñïóåñ÷ïìÝíùí áôüìùí, üðùò Ý÷åé Üëëùóôå êáôáäåé÷èåß êáé áðü ôïí Ðáãêüóìéï Ïñãáíéóìü Õãåßáò12.

Âéâëéïãñáößá 1. Á.D. Koutis, A. Isacsson, L.H. Lindholm, et al.

Use of primary health care in Spili, Crete and Dalby, Sweden. Scand. J. Prim. Health Care, 19: 297-302, 1991.

2. Á.D. Koutis, A. Isacsson, C.D. Lionis, et al. Differences in the diagnose panorama in primary health care in Dalby, Sweden and Spili, Crete.

Scand. J. Soc. Med. 21: 51-58, 1993.

3. ×.Á.Ä. ÐÝððáò, Ì.Á. Ôóïýãêáò. ÌåëÝôç åðß ôçò êßíçóçò 1.000 áóèåíþí óôï Ðåñéöåñåéáêü Éáôñåßï Êáóôáíåþí ¸âñïõ. Ãáëçíüò, 39: 216-221, 1997.

4. Ì. ÂåíéæÝëïò, É. ÑáöôÜêçò, Í. ÑáæÞò, êáé óõí. Áîéïëüãçóç ÷ñçóôþí õãåßáò êáôÜ çëéêßåò óå ìïíÜäá ðñùôïâÜèìéáò öñïíôßäáò õãåßáò. ÐñáêôéêÜ 6ïõ ÐáíåëëÞíéïõ Óõíåäñßïõ ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò, Ôüìïò ðåñéëÞøåùí: áíáêïßíùóç áñéèìüò 65.

5. W.H.O. Alma-Ata 1978: Primary health care: Report of the international conference on primary health care. Alma-Ata, 1978, W.H.O., Geneva.

6. J.D. Wilson, et al (eds.). Hamson's principles of internal medicine, 12th edition, New York, 1991.

7. ICHPPC-2. Defined international classification of health problems in primary care, 2nd edition, Oxford University Press, Oxford, 1995.

8. Â. Káôóïõãéáííüðïõëïò. Åã÷åéñßäéï ÊïéíùíéêÞò ÉáôñéêÞò, Áöïß Êõñéáêßäç, Èåóóáëïíßêç, 1992.

9. Ì. ÂåíéæÝëïò, É. ÑáöôÜêçò, Ê. ÑáæÞò, êáé óõí.: Áîéïëüãçóç ôùí ÷ñçóôþí õãåßáò êáôÜ çëéêßåò óå ìïíÜäá ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò. 6ï ÐáíåëëÞíéï ÓõíÝäñéï ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò, Ôüìïò ðåñéëÞøåùí: áíáêïßíùóç Íï 65.

10. P.B. Harelock, T. Schofield, J. Tapefield. Healh promotion in primary care, the British perspective. Am. J. Prev. Med., 10(suppl. 3): 33-35, 1994.

11. L.R. Flismark, I. Kvakan I, J. Calltorp, et al.

Britishfallig information l oppenvasrosstatistiken nya system kravs for studier av vardutnyttjande. Lakartidningen, 91:1432, 1994.

12. A. Kelis. Seven countries: Á multivariate analysis of dealh and coronary heart disease. Harvard Medical Press, Cambridge, 1990.

31

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Áéê. Êáñáêáóßäïõ êáé Áí. ×ñéóôïöÝëç

ÁÍÁÓÊÏÐÇÓÇ REVIEW Primary Heatlh Care, Volume 11, Number 1, 32-44, 1999 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 32-44, 1999

ÄéáãíùóôéêÞ ðñïóÝããéóç áóèåíïýò ìå áíáéìßá: ÂáóéêÝò ãíþóåéò ãéá ôï Ãåíéêü/Ïéêïãåíåéáêü Éáôñü Áéê. Êïñáêßäïõ1, Áí. ×ñéóôïöÝëç1

Ðåñßëçøç Áíáéìßá åßíáé ç ðáèïëïãéêÞ êáôÜóôáóç êáôÜ ôçí ïðïßá ï áéìáôïêñßôçò êáé ç áéìïóöáéñßíç Ý÷ïõí ôéìÝò ìéêñüôåñåò ôïõ öõóéïëïãéêïý. Ç áíáéìßá áðïôåëåß ìéá áðü ôéò óõíçèÝóôåñåò ðáèïëïãéêÝò êáôáóôÜóåéò ðïõ óõíáíôÜ ï êëéíéêüò ãéáôñüò óôçí ðñÜîç. Áðáó÷ïëåß ôéò ðåñéóóüôåñåò éáôñéêÝò åéäéêüôçôåò êáé ç äéáãíùóôéêÞ ðñïóðÝëáóÞ ôçò ìðïñåß íá åßíáé ðïëëÝò öïñÝò äýóêïëç. Ç äéáãíùóôéêÞ ðñïóÝããéóç âáóßæåôáé óôç ëÞøç ôïõ éóôïñéêïý, ôçí êëéíéêÞ åîÝôáóç ôïõ áóèåíïýò êáé ôïí êáôÜëëçëï ðñïãñáììáôéóìü ôùí åñãáóôçñéáêþí åîåôÜóåùí. Ï Ãåíéêüò/Ïéêïãåíåéáêüò Éáôñüò èá ðñÝðåé íá åßíáé óå èÝóç, ìå ôá ìÝóá ðïõ äéáèÝôåé, åßôå óôï ÊÝíôñï Õãåßáò, åßôå óôï åîùôåñéêü éáôñåßï, íá äéåñåõíÞóåé ôï áßôéï ôçò áíáéìßáò ôïõ áóèåíïýò êáé íá ôïí êáôåõèýíåé, üôáí ÷ñåéÜæåôáé, óôïí åéäéêü áéìáôïëüãï.

Anemia and General Practitioners: diagnostic approaches Å Korakidou, Á Christofeli Summary Anemia is the condition, in which Hb and Ht have lower than the normal values.

It is one of the most common situations the physicians face in their every day practice.

Many specialists face with the problem of anemia, while its diagnostic procedure can sometimes be difficult.

The evaluation of the patient with anemia is based on history, physical examination and the prompt laboratory tests.

The General Practitioner should in any case be able to define the cause of the problem and treat it effectively.

Ãåíéêïß Éáôñïß

32

ÅéóáãùãÞ Ç ýðáñîç ðïëëþí ïñéóìþí êáé ôáîéíïìÞóåùí (ðáèïöõóéïëïãéêÝò, áéôéïëoãéêÝò ê.Ü.) êáèþò êáé ç ðëçèþñá ôùí åñãáóôçñéáêþí åîåôÜóåùí, êáèéóôïýí ôçí ðñïóÝããéóç (äéáãíùóôéêÞ, åñãáóôçñéáêÞ êáé èåñáðåõôéêÞ) ôïõ áóèåíïýò ìå áíáéìßá ðïëëÝò öïñÝò äõóêïëüôåñç áð' üôé ðñáãìáôéêÜ åßíáé. Óôçí ðáñïýóá åñãáóßá ãßíåôáé ìßá ðñïóðÜèåéá ðñïóÝããéóçò ôïõ áóèåíïýò ìå áíáéìßá, âáóéæüìåíç óôï éóôïñéêü, ôçí áíôéêåéìåíéêÞ åîÝôáóç êáé ôéò áðëÝò åñãáóôçñéáêÝò åîåôÜóåéò, ðïõ óõ÷íÜ ðáñáâëÝðïíôáé åîáéôßáò ôçò åêñçêôéêÞò áíÜðôõîçò ôå÷íéêþí õøçëÞò ôå÷íïëïãßáò.

Ïñéóìüò Áíáéìßá åßíáé ç ðáèïëïãéêÞ êáôÜóôáóç êáôÜ ôçí ïðïßá ï áéìáôïêñßôçò (Ht) åßíáé ìéêñüôåñïò áðü ôá öõóéïëïãéêÜ üñéá ãéá ôï öýëï êáé ôçí ËÝîåéò êëåéäéÜ: áíáéìßá, ãåíéêüò/ïéêïãåíåéáêüò éáôñüò, äéáãíùóôéêÞ ðñïóÝããéóç ÕðïâëÞèçêå: 26 Áõãïýóôïõ 1998 ÅðáíõðïâëÞèçêå: 21 Äåêåìâñßïõ 1998 ¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 8 Óåðôåìâñßïõ 1998 Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: Áíáóôáóßá ×ñéóôïöÝëç, Ëáïäéêåßáò 3, Ðåñéóóüò, ôçë.: (01) 27 99 816

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

Áéê. Êáñáêáóßäïõ êáé Áí. ×ñéóôïöÝëç

çëéêßá ôïõ áôüìïõ, áðü 41% (Hb <13,5 g/dl) óôïõò Üíäñåò êáé áðü 37% (<12 g/dl) óôéò ãõíáßêåò. Óå ü,ôé áöïñÜ óôá ðáéäéÜ áðü 14-90 çìåñþí ïé öõóéïëïãéêÝò ôéìÝò ôïõ Hb åßíáé 35%49%, áðü 6 ìçíþí Ýùò 1 Ýôïõò 30%-40%, åíþ ìÝ÷ñé ôçí çëéêßá ôùí 10 åôþí, 31%-43%.

óõìâïëÞ (åéäéêÜ ç ìïñöïëïãßá ôùí åñõèñþí êáé ïé åñõèñïêõôôáñéêïß äåßêôåò).

Õðü÷ñùìåò ìéêñïêõôôáñéêÝò áíáéìßåò Óå ü,ôé áöïñÜ óôç äéåñåýíçóç ôçò ìéêñïêõôôáñéêÞò õðü÷ñùìçò áíáéìßáò Ýíá äéáãíùóôéêü ó÷Þìá åßíáé ôï Ó÷Þìá 1.

Ôáîéíüìçóç áíáéìéþí Óôü÷ïò ôçò äéåñåýíçóçò ôçò áíáéìßáò åßíáé ç äéáðßóôùóç ôçò áéôéïëïãßáò ôçò, þóôå áö' åíüò íá ôåèåß Þ íá óõìðëçñùèåß ç äéÜãíùóç ôçò âáóéêÞò íüóïõ êáé áö' åôÝñïõ íá ãßíåé äõíáôÞ ç óùóôÞ áíôéìåôþðéóÞ ôçò (Ðßíáêáò 1). Óôç äéáãíùóôéêÞ äéáäéêáóßá ëïéðüí, ðñþôá ìáò åíäéáöÝñåé ôï éóôïñéêü, üðïõ ìðïñåß íá áíáöÝñïíôáé óáöþò ôá áßôéá (Ðßíáêáò 2) ðïõ ïäÞãçóáí óôçí áíáéìßá (óõíÞèùò áðþëåéá áßìáôïò áðü ôï ðåðôéêü Þ ôï ãåííçôéêü óôéò ãõíáßêåò), ìåôÜ ç êëéíéêÞ åîÝôáóç (óôïìáôßôéäá, õðïèåñìßá, êïéëïíõ÷ßá ê.Ü.) êáé ôÝëïò ïé ðáñáêëéíéêÝò ðëçñïöïñßåò, ðïõ ðñïóöÝñïõí êáé ôç ìåãáëýôåñç

Ìç÷áíéóìüò äçìéïõñãßáò

Áíáðôýóóåôáé óéäçñïðåíéêÞ áíáéìßá üôáí åëáôôùèïýí ôá áðïèÝìáôá óéäÞñïõ óôéò áðïèÞêåò ôïõ ïñãáíéóìïý Þ êáèõóôÝñçóç óýíèåóçò Hb óôïí åñõèñïâëÜóôç óå ó÷Ýóç ìå ôç óýíèåóç DNA Þ äéáßñåóç ôïõ åñõèñïâëÜóôç ãéá ìéá áêüìç öïñÜ þóôå íá äþóåé åñõèñïêýôôáñá ãåìÜôá Hb Þ åñõèñÜ ìéêñïý ìåãÝèïõò (ìéêñïêýôôáñá) êáé ðôù÷Ü óå Hb (õðü÷ñùìá). Ç ãíþóç ôïõ ìåôáâïëéóìïý ôïõ Fe áðü ôïí Ãåíéêü/Ïéêïãåíåéáêü (Ã/Ï) éáôñü åßíáé óçìáíôé-

Ðßíáêáò 1. Ôáîéíüìçóç áíáéìéþí ÐáèïöõóéïëïãéêÞ ôáîéíüìçóç

Ôáîéíüìçóç âÜóåé ìåãÝèïõò êõôôÜñùí

ÅëáôôùìÝíç ðáñáãùãÞ • Óýíèåóç Hb: - ÓéäçñïðåíéêÞ èáëáóóáéìßá - Áíáéìßá ÷ñïíßáò íüóïõ • Óýíèåóç DNA: ÌåãáëïâëáóôéêÞ • Áñ÷Ýãïíá êýôôáñá: ÁðëáóôéêÞ • ÄéÞèçóç ìõåëïý ôùí ïóôþí: CÁ, ëÝìöùìá • ÁìéãÞò áðëáóßá åñõèñÜò óåéñÜò ÁõîçìÝíç êáôáóôñïöÞ • Áðþëåéá áßìáôïò • Áéìüëõóç (åíäïãåíÞò) • Áéìüëõóç (åîùãåíÞò) ¢íïóïò, ÌéêñïáããåéïðáèçôéêÞ, ÈñïìâùôéêÞ èñïìâïðåíéêÞ ðïñöýñá, Áéìïëõôéêü ïõñáéìéêü óýíäñïìï, Ëïßìùîç, Õðåñóðëçíéóìüò

ÌéêñïêõôôáñéêÞ ÓéäçñïðåíéêÞ Èáëáóóáéìßá Áíáéìßá ÷ñïíßáò íüóïõ ÌáêñïêõôôáñéêÞ ÌåãáëïâëáóôéêÞ (Ýíäåéá âéôáìßíçò Â12, öõëëéêïý ïîÝïò) Ìç ìåãáëïâëáóôéêÞ, Ìõåëïäõóðëáóôéêü óýíäñïìï (MDS), ÷çìåéïèåñáðåßá ÇðáôéêÞ íüóïò, Áýîçóç äéêôõïåñõèñïêõôôÜñùí (ÄÅÊ) óå áéìïññáãßá, áéìüëõóç, õðåñóðëçíéóìüò, Ìõîïßäçìá ÏñèïêõôôáñéêÞ ÐïëëÝò áéôßåò

Ðßíáêáò 2. Áßôéá õðü÷ñùìçò ìéêñïêõôôáñéêÞò áíáéìßáò Ðåðôéêü óýóôçìá

Ãåííçôéêü óýóôçìá

¢ëëá áßôéá

ÄéáöñáãìáôïêÞëç ‘Åëêïò Ca óôïìÜ÷ïõ, ðá÷Ýïò åíôÝñïõ Áéìïññïúäåò

Ìçíïññáãßåò Ìçôñïññáãßåò

Õðïóéôéóìüò ÖõôïöÜãïé Áäõíáìßá ëÞøçò ôñïöÞò Äéáôáñá÷Ýò áðïññüöçóçò (ð.÷. ãáóôñåêôïìÞ) ÐïëëÝò-óõ÷íÝò êõÞóåéò Ðñüùñá âñÝöç Íüóïé áíáðíåõóôéêïý (ð.÷. óýíäñïìï Gïodpasture) Íüóïé ïõñïðïéçôéêïý (ð.÷. óõ÷íÝò áéìáôïõñßåò) 33

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Áéê. Êáñáêáóßäïõ êáé Áí. ×ñéóôïöÝëç ÄÉÁÃÍÙÓÔÉÊÇ ÄÉÁÄÉÊÁÓÉÁ

Éóôïñéêü

ÊëéíéêÞ ÅîÝôáóç

ÐáñáêëéíéêÝò ÅîåôÜóåéò ÃåíéêÞ Áßìáôïò

MCV ×óìçëü

ÌCH ×áìçëü

Ìïñöïëïãßá Åñõèñþí Fe ïñïý ÌåéùìÝíïò

ê.ö.

ÁõîçìÝíïò

Åðßðåäá Öåññéôßíçò

ÌåëÝôç áéì/ðáèåéþí Çëåêôñïöüñçóç Hb F/A2

Ìõåëüò ãéá áðïèÞêåò Fe

Èáëáóóáéìßåò ÁéìïóöáéñéíïðÜèåéåò

Fe âëáóôéêÞ

ÁõîçìÝíç/ê.ö.

ÌåéùìÝíç

Áíáéìßá ×ñïíßáò Íüóïõ

Fe ðåíßá

Ó÷Þìá 1. Äéåñåýíçóç õðü÷ñùìçò ìéêñïêõôôáñéêÞò áíáéìßáò

êÞ êáèþò âïçèÜ ôüóï óôç äéÜãíùóç, üóï êáé óôç èåñáðåßá ôùí áíáéìéþí áðü áíåðÜñêåéá óéäÞñïõ.

ÊëéíéêÞ Åéêüíá

á) ÃåíéêÝò åêäçëþóåéò áíáéìßáò (ù÷ñüôçôá äÝñìáôïò, åðéðåöõêüôùí, âëåííïãüíùí). â) ÅéäéêÝò åêäçëþóåéò (åðéèçëéáêÝò áëëïéþóåéò, áôñïöéêÞ ãáóôñßôéäá, á÷ëùñõäñßá, êïéëïíõ÷ßá, óðëçíïìåãáëßá 10%).

ÅñãáóôçñéáêÜ ÅõñÞìáôá

1) Õðï÷ñùìßá - ìéêñïêõôôÜñùóç.

2) Ä.Å.Ê. ê.ö. (áõîçìÝíá óå ðñüóöáôç áéìïññáãßá).

3) MCHC ÷áìçëü (< 28 g/dl).

4) MCV ÷áìçëü (< 80 fl).

5) ËåõêÜ ê.ö. (áõîçìÝíá óå ðñüóöáôç áéìïññáãßá).

6) ÁéìïðåôÜëéá áõîçìÝíá.

7) Fe ÷áìçëüò (< 50 ìg/dl).

8) Öåññéôßíç ÷áìçëÞ (< 10 ìg/dl).

9) TIBC áõîçìÝíç.

34

ÅñãáóôçñéáêÞ äéåñåýíçóç

• • • •

Öåññéôßíç TIBC Fe ïñïý (áíáîéüðéóôïò äåßêôçò) ÅîÝôáóç êïðñÜíùí ãéá áéìïóöáéñßíç (Mayer) (áí åßíáé èåôéêÞ êáé äåí õðÜñ÷åé áéìáôÝìåóç, ìÝëáéíá, åðéóôÜîåéò, êÜíïõìå ãáóôñïóêüðçóç, êïëïíïóêüðçóç Þ áí äåí õðÜñ÷ïõí åõñÞìáôá ÷ïñçãïýìå óßäçñï, áí äåí õðÜñ÷åé áíôáðüêñéóç ðñïâáßíïõìå óå ðåñáéôÝñù Ýëåã÷ï (ìõåëüãñáììá êáé ÷ñþóç Fe, äïêéìáóßá ãéá äõóáðïññüöçóç ê.Ü.).

• ¸ëåã÷ïò ôïõ ðåðôéêïý óå üëïõò ôïõò Üíäñåò êáé óôéò ìåôåììçíïðáõóéáêÝò ãõíáßêåò ìå óéäçñïðåíéêÞ áíáéìßá, áêüìá êáé áí ç åîÝôáóç ôùí êïðñÜíùí ãéá áéìïóöáéñßíç åßíáé áñíçôéêÞ.

Èåñáðåßá

1 caps. èåééêïý Fe x 3 p. ï., ìéá þñá ðñéí ôï öáãçôü, ãéá êáëýôåñç áðïññüöçóç. Óå ìç áíï÷Þ, óå åíåñãü íüóï ôïõ ðåðôéêïý Þ üôáí áðáéôåßôáé ôá÷åßá äéüñèùóç ÷ïñçãåßôáé ðáñåíôåñéêÜ (óõíÞèùò óôçí ðñþôç äüóç ÷ïñçãåßôáé ôï 1/4 ôçò öýóéããáò, óôç äåýôåñç ôï 1/3,

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

Áéê. Êáñáêáóßäïõ êáé Áí. ×ñéóôïöÝëç

óôçí ôñßôç ôï 1/2, óôçí ôÝôáñôç üëï, Ýôóé þóôå íá åßíáé äõíáôüí íá åëåã÷èïýí êáé íá áíôéìåôùðéóôïýí ïé áíåðéèýìçôåò åíÝñãåéåò êõñßùò áëëåñãéêïý ôýðïõ). Õðïëïãéóìüò ïëéêÞò äüóçò Fe (15 - Hb áóèåíïýò) x (Ó.Â)* x 3 g/dl kg + 10%-15% ãéá áðïèÞêåò óéäÞñïõ

óéäçñïâëáóôþí óôï ìõåëü ðïõ ïöåßëïíôáé óôçí åíáðüèåóç áöèüíïõ áìüñöïõ óéäÞñïõ óôá ìéôï÷üíäñéá. Åßíáé áðïôÝëåóìá ðëçììåëïýò ÷ñçóéìïðïßçóçò óéäÞñïõ áðü ôá åñõèñÜ (Ó÷Þìá 2).

×áñáêôçñéóôéêÜ ÅõñÞìáôá

• ðïëëÜ õðü÷ñùìá ìéêñïêýôôáñá • áõîçìÝíïò óßäçñïò • åíáðüèåóç óéäÞñïõ óôïõò éóôïýò.

*Ó.Â. = óùìáôéêü âÜñïò

Óôï ôÝëïò ôçò èåñáðåßáò ðñïóäéïñßæïõìå óßäçñï ïñïý êáé öåññéôßíç. Óå áíôáðüêñéóç óôç èåñáðåßá, Ý÷ïõìå áñ÷éêÜ åîáöÜíéóç ôùí ìç åéäéêþí óõìðôùìÜôùí, ôç 10ç ìÝñá áñ÷ßæåé íá áõîÜíåé ç áéìïóöáéñßíç ðïõ öôÜíåé óå öõóéïëïãéêÜ åðßðåäá óå 3 åâäïìÜäåò, åíþ óå 7 ðåñßðïõ ìÝñåò Ý÷ïõìå áýîçóç ôùí ÄÅÊ.

ÐñïöõëáêôéêÞ ÷ïñÞãçóç óå:

• âñÝöç ìå ôå÷íçôÞ äéáôñïöÞ (1 mg/kg Ó.Â. áðü ôïí 4ï ìÞíá ü÷é ðÜíù áðü 15 mg/ çìÝñá) • åãêõìovoýóåò • åöÞâïõò • áéìïäüôåò • Üôïìá ðïõ ëáìâÜíïõí õøçëÝò äüóåéò áóðéñßíçò.

ÓéäçñïâëáóôéêÞ áíáéìßá Ðñüêåéôáé ãéá ïìÜäá áíáéìéþí1 ðïéêßëçò áéôéïëïãßáò ðïõ ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ðáñïõóßá

ÊëçñïíïìéêÞ ÂáñéÜ Õðü÷ñùìïò Óðëçíïìåãáëßá

ÁéìïóöáéñéíïðÜèåéåò Ç áéìïóöáéñßíç Á áðïôåëåß ôç öõóéïëïãéêÞ áéìïóöáéñßíç ôïõ åíçëßêïõ êáé áíôéóôïé÷åß óôï 98% ôçò ïëéêÞò ôïõ áéìïóöáéñßíçò. Óôï íåïãÝííçôï áðïôåëåß ðåñßðïõ 15%-40% ôçò ïëéêÞò ôïõ áéìïóöáéñßíçò. Ç áéìïóöáéñßíç F áðïôåëåß ôçí áéìïóöáéñßíç ôïõ åìâñýïõ. Óôï íåïãÝííçôï áðïôåëåß ôï 50%-85% ôçò ïëéêÞò ôïõ áéìïóöáéñßíçò. Ç áéìïóöáéñßíç Á2 áñ÷ßæåé íá åìöáíßæåôáé áðü ôç óôéãìÞ ôçò ãÝííçóçò. Ïé äéáôáñá÷Ýò óôç óýíèåóç ôçò Hb’s åßíáé áíùìáëßåò ãåíåôéêÜ êáèïñéóìÝíåò - ìåôáâéâÜæïíôáé ìå ôïí õðïëåéðüìåíï óùìáôéêü ôýðï êáé äéáêñßíïíôáé óå ðïéïôéêÝò (áéìïóöáéñéíïðÜèåéåò) êáé ðïóïôéêÝò (ìåóïãåéáêÜ óýíäñïìá). ÕðÜñ÷åé åôåñïãÝíåéá áéìáôïëïãéêÞ2 êáé ãåíåôéêÞ óôá ìåóïãåéáêÜ óýíäñïìá êáèþò êáé óôéò êëéíéêÝò ôïõò åêäçëþóåéò. Ãéá èåñáðåõôéêïýò êáé êëéíéêïýò óêïðïýò õðÜñ÷ïõí êñéôÞñéá êëéíéêÞò ôáîéíüìçóçò. Ç åôåñüæõãïò â-ìåóïãåéáêÞ áíáéìßá3 áðáíôÜôáé óå óõ÷íüôçôá 8,4% óôï ãåíéêü ðëçèõóìü. Ðåñéï÷Ýò ìå ìåãáëýôåñç óõ÷íüôçôá åßíáé ïé íï-

Åðßêôçôïò ÉäéïðáèÞò

ÄåõôåñïðáèÞò

MDS êáô. ÉÉ ÌÝôñéá áíáéìßá 50% Þðáñ - óðëÞíáò Fe âëÜóôåò óôï ìõåëü ôùí ïóôþí Èåñáðåßá: ðõñïäïîßíç ìåôáããßóåéò åñõèñïðïéçôßíç ×çìåéïèåñáðåßá

á. ÖÜñìáêá (éóïíéáæßäç, ÷ëùñáìöåíéêüëç ðõñáæéíáìßäç) â. Ïéíüðíåõìá ã. ×ñüíéá äçëçôçñßáóç ä. ÊáêïÞèåéåò å. ×ñüíéåò öëåãìïíÝò óô. Ëïéìþîåéò

Ó÷Þìá 2. ÓéäçñïðåíéêÞ áíáéìßá 35

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

ìïß ËÝóâïõ, ËÞìíïõ, Êáñäßôóáò êáé ÊÝñêõñáò (ùò 20%). Ï ôñüðïò åîÜëåéøçò ôùí áéìïóöáéñéíïðáèåéþí åßíáé: á) ç åíçìÝñùóç ôïõ êïéíïý ãéá êßíäõíï ãÝííçóçò Üññùóôïõ ðáéäéïý áðü öáéíïìåíéêÜ õãéåßò ãïíåßò, â) ç ðñïôñïðÞ ãéá åîÝôáóç - Ýëåã÷ïò ìå: ãåíéêÞ áßìáôïò, ìïñöïëïãßá åñõèñþí, Ä.Å.Ê., çëåêôñïöüñçóç Hb, áíáæÞôçóç åíäïåñõèñïêõôôáñéêþí åãêëåßóôùí, äïêéìáóßá äñåðáíþóåùò. ã) ìåôÜ ôçí áðïêÜëõøç ôùí åôåñïæõãùôþí, ðñÝðåé íá åîçãåßôáé óáöþò ðþò êëçñïíïìåßôáé ð.÷.

• Äýï öïñåßò ôçò ßäéáò âëÜâçò Ý÷ïõí ðéèáíüôçôá íá áðïêôÞóïõí: 25% õãéÞ ðáéäéÜ, 50% öïñåßò, 25% ðÜó÷ïíôá áðü ïìüæõãç ìïñöÞ.

• Äýï öïñåßò äéáöïñåôéêÞò âëÜâçò Ý÷ïõí ðéèáíüôçôá íá áðïêôÞóïõí 25% õãéÞ ðáéäéÜ, 25% öïñåßò ôïõ åíüò ãüíïõ, 25% öïñåßò ôïõ Üëëïõ ãüíïõ êáé 25% ðÜó÷ïíôá. ä) åíçìÝñùóç ãéá ôçí áíáãêáéüôçôá ðñïãåííçôéêïý åëÝã÷ïõ ôïõ êõÞìáôïò, áí ïé ãïíåßò åßíáé åôåñïæõãþôåò.

Áéê. Êáñáêáóßäïõ êáé Áí. ×ñéóôïöÝëç Ðßíáêáò 3. ÊáôáóôÜóåéò ðïõ óõíïäåýïíôáé ìå áíáéìßá ÷ñïíßáò íüóïõ ×ñüíéåò ëïéìþîåéò • Ëïéìþîåéò áíáðíåõóôéêïý (ðíåõìïíßá, åìöýóçìá, öõìáôßùóç) • Õðïîåßá âáêôçñéäéáêÞ åíäïêáñäßôéäá • Ìçíéããßôéäá • ×ñüíéá ëïßìùîç ïõñïðïéçôéêïý óõóôÞìáôïò ×ñüíéåò öëåãìïíþäåéò ðáèÞóåéò • ÍïóÞìáôá óõíäåôéêïý éóôïý (ñåõìáôïåéäÞò áñèñßôéäá, ñåõìáôéêüò ðõñåôüò, óõóôçìáôéêüò åñõèçìáôþäçò ëýêïò) • ÂáñéÜ ôñáýìáôá • Åãêáýìáôá ÍåïðëÜóìáôá • Êáñêßíïò • Íüóïò Hodgkin • Ìç Hïdgkin ëåìöþìáôá ¢ëëåò êáôáóôÜóåéò • ÇðáôïðÜèåéåò • ÓõìöïñçôéêÞ êáñäéáêÞ áíåðÜñêåéá • Èñïìâïöëåâßôéäá • Éó÷áéìéêÞ êáñäéïðÜèåéá • Ïõñáéìßá • ÅíäïêëéíéêÝò äéáôáñá÷Ýò

Èåñáðåßá

Áíáéìßá ÷ñïíßáò íüóïõ Ïñéóìüò1

¹ðéá Þ ìÝôñéáò âáñýôçôáò áíáéìßá ðïõ óõ÷íÜ óõíïäåýåé ëïéìþîåéò, öëåãìïíþäåéò ðáèÞóåéò Þ íåïðëáóìáôéêÜ íïóÞìáôá ðïõ åðéìÝíïõí ãéá ðåñéóóüôåñï áðü Ýíá Þ äýï ìÞíåò (Ðßíáêáò 3)1. Äåí ïöåßëåôáé óå äéÞèçóç ôïõ ìõåëïý áðü êáñêéíéêÜ êýôôáñá, áéìïññáãßá Þ áéìüëõóç.

ÅñãáóôçñéáêÜ åõñÞìáôá

1) Hb: 8,5-11,5 gr/dl 2) Äåßêôåò- ïñèü÷ñùìïé Þ õðü÷ñùìïé ìéêñïêõôôáñéêïß 3) Ä.Å.Ê. ê.ö. Þ åëáôôùìÝíá 4) TIBC ê.ö. Þ åëáôôùìÝíá 5) CRP áõîçìÝíç 6) Fe åëáôôùìÝíïò 7) Öåññéôßíç ê.ö. Þ áõîçìÝíç

Óôü÷ïò ç áíôéìåôþðéóç ôçò âáóéêÞò íüóïõ. Óå ïñéóìÝíåò êáôáóôÜóåéò, üðùò óå ÷ñüíéá íåöñéêÞ áíåðÜñêåéá, ÷ïñçãïýìå åñõèñïðïéçôßíç.

ÌáêñïêõôôáñéêÞ áíáéìßá Óôç ìáêñïêõôôáñéêÞ áíáéìßá, ï ìÝóïò üãêïò åñõèñïêõôôÜñùí (MCV) åìöáíßæåé ôéìÞ ìåãáëýôåñç áðü 95 fl, ðïõ óõíïäåýåôáé áðü áýîçóç ôçò ìÝóçò ðåñéåêôéêüôçôáò áéìïóöáéñßíçò áíÜ åñõèñü (MCÇ) > 33,5 pg, åíþ ç ìÝóç ðõêíüôçôá áéìïóöáéñßíçò óôï åñõèñü (MCHC) äåí õðåñâáßíåé ôçí áíþôåóç öõóéïëïãéêÞ ôéìÞ 38,5 g/dl. ÌáêñïêõôôÜñùóç ÷ùñßò áíáéìßá ðáñáôçñåßôáé öõóéïëïãéêÜ óôá Ýìâñõá êáé ôá íåïãíÜ. Ïé ìáêñïêõôôáñéêÝò áíáéìßåò äéáéñïýíôáé óå: ìåãáëïâëáóôéêÝò êáé ëïéðÝò ìáêñïêõôôáñéêÝò (Ðßíáêáò 4).

ÊëéíéêÞ åéêüíá

Åßíáé ìßá óõ÷íÜ åìöáíéæüìåíç, êëéíéêÜ óç36

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

Áéê. Êáñáêáóßäïõ êáé Áí. ×ñéóôïöÝëç Ðßíáêáò 4. Áßôéá ìõåëéêÞò áðëáóßáò ÉäéïðáèÞò 1. Åðßêôçôç (äåí áíåõñßóêåôáé ôï áßôéï) 2. ÓõããåíÞò (Fanconi) ÄåõôåñïðáèÞò ×çìéêïß êáé öõóéêïß ðáñÜãïíôåò ÖÜñìáêá (÷ëùñáìöáéíéêüëç [óðáíßùò êáé áíáóôñÝøéìç], óïõëöïíáìßäåò, áíôéåðéëçðôéêÜ, êõêëïöùóöáìßäç), åíôïìïêôüíá, ñáëéåíåñãüò áêôéíïâïëßá, Ëïéìþäåéò ðáñÜãïíôåò Êå÷ñïåéäÞò öõìáôßùóç, çðáôßôéäá ÌåôáâïëéêÜ áßôéá Ðáãêñåáôßôéäá Åãêõìïóýíç ÄéÞèçóç ìõåëïý ÊáêïÞèåéò áéìáôïðÜèåéåò êáé ìåôáóôÜóåéò íåïðëáóìÜôùí Üëëùí ïñãÜíùí Ðïëëáðëü ìõÝëùìá ÅíäïêñéíéêÝò áíùìáëßåò Ìõîïßäçìá Íüóïò Addison ×ñüíéåò íåöñéêÝò ðáèÞóåéò ×ñüíéåò öëåãìïíÝò Êïëëáãïíþóåéò ÇðáôéêÞ êßññùóç ÐáñïîõóìéêÞ íõêôåñéíÞ áéìïóöáéñéíïõñßá

ìáíôéêÞ êáé èåñáðåýóéìç íüóïò6. Ç åãêáôÜóôáóç ôçò ìáêñïêõôôáñéêÞò áíáéìßáò óõíÞèùò åßíáé âñáäåßá. Áõôüò åßíáé êáé ï ëüãïò ðïõ äåí åìöáíßæåé óõìðôþìáôá áíÜëïãá ôçò âáñýôçôáò.

ÁíôéêåéìåíéêÜ åõñÞìáôá

Ëåìïíïêßôñéíç ÷ñïéÜ äÝñìáôïò, õðéêôåñéêÞ ÷ñïéÜ åðéðåöõêüôùí, ãëþóóá åîÝñõèñç, ãùíéáêÞ ÷åéëßôéäá. Ï áóèåíÞò áíáöÝñåé áêáèüñéóôá ãáóôñåíôåñéêÜ åíï÷ëÞìáôá. Åðß åëëåßøåùò Â12 ðáñáôçñïýíôáé íåõñïëïãéêÜ óõìðôþìáôá. XáñáêôçñéóôéêÞ åßíáé ç áßóèçóç ôïõ áóèåíïýò üôé ðåñðáôÜ óå óôñþìá áðü âáìâÜêé. ÊáôÜ ôç öõóéêÞ åîÝôáóç ðáñáôçñïýíôáé áýîçóç áíôáíáêëáóôéêþí, óçìåßï Babinski êáé áðþëåéá ôçò áßóèçóçò èÝóçò ôùí ìåëþí. Åðßóçò ðáñáôçñïýíôáé øõ÷éêÝò-ãíùóôéêÝò äéáôáñá÷Ýò ðïõ áßñïíôáé ìåôÜ ìáêñï÷ñüíéá ÷ïñÞãçóç Â12.

ÅñãáóôçñéáêÜ åõñÞìáôá

1) ÌåãÜëç ðôþóç Hb, Ht, êáé áñéèìïý åñõèñïêõôôÜñùí.

2) MCV áõîçìÝíï êáé óõíÞèùò > 120.

3) MCH áõîçìÝíç 4) MCHC öõóéïëïãéêÞ 5) ÌåãÜëç áýîçóç ôçò ãáëáêôéêÞò äåûäñïãåíÜóçò ôïõ ïñïý.

6) Áýîçóç ôçò Ýììåóçò ÷ïëåñõèñßíçò ëüãù ôçò áéìüëõóçò ðïõ ðñïêáëåßôáé áðü ôçí áõîçìÝíç êáôáóôñïöÞ ôùí ìåãáëïêõôôÜñùí.

7) ÁõîçìÝíá åðßðåäá Fe ôïõ ïñïý êáé ôùí óéäçñáðïèçêþí ôïõ ìõåëïý. Óôç ìéêñïóêïðéêÞ åîÝôáóç ôïõ ðåñéöåñéêïý áßìáôïò áíåõñßóêïíôáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ìåãÜëá ùïåéäÞ åñõèñïêýôôáñá, õðåñêáôÜôìçôá ðïëõìïñöïðýñçíá, áíéóïêõôôÜñùóç êáé ðïéêéëïêõôôÜñùóç. Ôá äéêôõåñõèñïêýôôáñá åßíáé óõíÞèùò åëáôôùìÝíá, åýñçìá ôçò äõóåñõèñïðïéßáò óôï ìõåëü êáé ôçò êáôáóôñïöÞò åñõèñïâëáóôþí ðñéí ùñéìÜóïõí ðñïò åñõèñïêýôôáñá. Óôç äõóåñõèñïðïéßá ïöåßëåôáé êáé ç Üëëïôå Üëëïõ âáèìïý ëåõêïðåíßá êáé èñïìâïðåíßá. Óôçí êõôôáñïëïãéêÞ åéêüíá ôïõ ìõåëïý ðïõ åßíáé êõôôáñïâñéèÝóôáôïò ðáñáôçñïýíôáé êáôÜ ðëåéïøçößá ìåãÜëïõ âáèìïý åñõèñïâëÜóôåò (ìåãáëïâëÜóôåò), ÷ùñßò íá ëåßðïõí ôá êýôôáñá êáé ôùí Üëëùí áéìïðïéçôéêþí óåéñþí ìå áíùìáëßåò üðùò ãéãÜíôéá ìåôáìõåëïêýôôáñá êáé ñáâäïðýñçíá êáèþò êáé ãéãÜíôéá ðïëýëïâá ðïëõìïñöïðýñçíá êáé ãéãÜíôéá ìåãáêáñõïêýôôáñá. Ìå ôç äïêéìáóßá Schiling7 ðñïóäéïñßæåôáé ç äõíáôüôçôá áðïññüöçóçò ôçò B12. ¸ôóé ÷ïñçãåßôáé áðü ôï óôüìá óçìáóìÝíç ìå Cï57 Â12, ìüíç ôçò Þ åíùìÝíç ìå ôïí åíäïãåíÞ ðáñÜãïíôá, åíþ ðáñÜëëçëá ãßíåôáé åíäïìõúêÞ Ýíåóç 1000 ìg ü÷é óçìáóìÝíçò B12. Óôç óõíÝ÷åéá ðñïóäéïñßæåôáé ç ñáäéåíÝñãåéá óôá ïýñá 24þñïõ. Áí åßíáé < 7% ôçò ñáäéåíÝñãåéáò ôçò äüóçò ðïõ ÷ïñçãÞèçêå, ç äïêéìáóßá åßíáé ðáèïëïãéêÞ. Áí åßíáé ðáèïëïãéêÞ ìå ÷ïñÞãçóç ìüíçò ôçò Â12 åíþ ãßíåôáé öõóéïëïãéêÞ åðß ÷ïñÞãçóçò  12 åíùìÝíçò ìå åíäïãåíÞ ðáñÜãïíôá, ôüôå ðñüêåéôáé ãéá áíáéìßá Biermer. Áí ðáñáìÝíåé ðáèoëïãéêÞ êáé åðß ÷ïñçãÞóåùò Â12 ìå åíäïãåíÞ ðáñÜãïíôá ôüôå ðñüêåéôáé ãéá âéïëïãéêÞ êáôáíÜëùóç Þ äõóáðïññüöçóç ôçò Â12. ¢ëëåò åðéâïçèçôéêÝò åîåôÜóåéò ãéá ôç äéÜãíùóç ìéáò ìåãáëïâëáóôéêÞò áíáéìßáò åßíáé ç 37

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Áéê. Êáñáêáóßäïõ êáé Áí. ×ñéóôïöÝëç

áíáæÞôçóç ãáóôñéêÞò á÷õëßáò, áíôéóùìÜôùí åíáíôßïí ôùí ôïé÷ùìáôéêþí êõôôÜñùí ôïõ óôïìÜ÷ïõ êáé áíôéóùìÜôùí Ýíáíôé ôïõ åíäïãåíïýò ðáñÜãïíôá. Éäéáßôåñá ç ôåëåõôáßá åßíáé ðïëý ÷ñÞóéìç ãéá ôçí åðéâåâáßùóç áíáéìßáò ôýðïõ Âiermer. ÔåëéêÜ ç Ýíäåéá B12 Þ öõëëéêoý åðéâåâáéþíåôáé ìå ôç äïêéìáóôéêÞ èåñáðåßá ìå ìßá áðü áõôÝò ôéò âéôáìßíåò. ¸íá äéáãíùóôéêü ó÷Þìá ãéá ôç äéåñåýíçóçôçò ìáêñïêõôôáñéêÞò áíáéìßáò åßíáé ôï ó÷Þìá 38.

åíþ áðïôåëåß áíôÝíäåéîç ç óýã÷ñïíç ÷ïñÞãçóç öõëëéêïý ïîÝïò. Óå ðåñéðôþóåéò Ýëëåéøçò åíäïãåíïýò ðáñÜãïíôá ìåôÜ ãáóôñåêôïìÞ Þ êáôáóôñïöÞ ôïõ ãáóôñéêïý âëåííïãüíïõ. ÐñÝðåé íá åîåôÜæåôáé ç ðéèáíüôçôá ýðáñîçò êáé óéäçñïðåíßáò êáé óå áõôÝò ôéò ðåñéðôþóåéò åðéâÜëëåôáé ðáñåíôåñéêÞ óéäçñïèåñáðåßá. Óå ðåñéðôþóåéò ÷áìçëÞò ôéìÞò Â12 óôïí ïñü áëëÜ öõóéïëïãéêïý åíäïãåíÞ ðáñÜãïíôá ðñÝðåé íá åîåôáóèïýí ôá åíäå÷üìåíá âéïëïãéêÞò êáôáíÜëùóçò Þ äõóáðïññüöçóçò ôçò âéôáìßíçò êáé åêôüò áðü ôç ÷ïñÞãçóÞ ôçò íá áíáæçôçèïýí êáé áíôéìåôùðéóèïýí ôá áßôéá. Óå ðåñéðôþóåéò áíåðÜñêåéáò öõëëéêïý ïîÝïò êáôÜ ôç ìÝôñçóÞ ôïõ óôïí ïñü ôïõ áßìáôïò ëüãù Ýëëåéøçò óôçí ôñïöÞ Þ ëüãù áõîçìÝíùí áíáãêþí (êýçóç, ðáéäéêÞ çëéêßá) áñêåß ç ÷ïñÞãçóç áðü ôï Üóèìá. Óå ðåñéðôþóåéò áõîçìÝíùí áðáéôÞóåùí ôïõ ïñãáíéóìïý ëüãù ðáèïëïãéêþí êáôáóôÜóåùí (áëêïïëéóìüò, ìåóïãåéáêÞ áíáéìßá ê.Ü.) äåí áñêåß ìüíï ç ÷ïñÞãçóÞ ôïõ, áëëÜ áðáéôåßôáé êáé ç áíôéìåôþðéóç ôïõ áéôßïõ. Èåñáðåõôéêþò ÷ïñçãåßôáé áðü ôï óôüìá óå äüóåéò 2 mg çìåñçóßùò åðß 2 åâäïìÜäåò êáé óôç óõíÝ÷åéá óå äüóåéò 5 mg ìßá öïñÜ ôçí åâäïìÜäá. Óå åãêõìïóýíç ïé äüóåéò áõîÜíïíôáé óå 5 mg çìåñçóßùò êáôÜ ôç äéÜñêåéÜ ôçò, åíþ óå ìå-

Èåñáðåßá

Ç èåñáðåßá åîáñôÜôáé áðü ôçí áéôéïëïãßá. ÁíåðáñêÞò ðñüóëçøç: ÅíäïìõúêÜ 100 ìg B12 (áðoêáôÜóôáóç åéêüíáò ìõåëïý óå 4 çìÝñåò). Áí ç áíáéìßá äåí åìöáíßæåé ôéò áíáìåíüìåíåò ôÜóåéò âåëôßùóçò, ðñÝðåé íá åîåôáóèåß ôï åíäå÷üìåíï óõíýðáñîçò êáé óéäçñïðåíßáò. Åðß áíáéìßáò Biermer: Åðß èåôéêÞò äïêéìáóßáò Schiling, ç ÷ïñÞãçóç Â12 ãßíåôáé äéÜ âßïõ ìå 100 ìg êõáíïêïâáëáìßíçò ìßá öïñÜ ôï ìÞíá. Åðß ýðáñîçò íåõñïëïãéêþí åêäçëþóåùí åðéâÜëëåôáé ç ÷ïñÞãçóç ìåãÜëùí äüóåùí (1000 ìg)

MCV > 100

¯ Éóôïñéêü ÖõóéêÞ åîÝôáóç Ìïñöïëïãßá ðåñéöåñéêïý áßìáôïò

¯

¯

Ìáêñïêýôôáñá

¸ëëåéøç ìáêñïêõôôÜñùí

¯

¯

ÌåãáëïâëáóôéêÞ

¯

¯

¸ëåã÷ïò Â12 Óå áíåðÜñêåéá Schilling test

¸ëåã÷ïò Öõëëéêïý ïîÝïò

Ìç ìåãáëïâëáóôéêÞ

¯

¯

ÄÅÊ öõóéïëïãéêÜ Þ åëáôôùìÝíá

¯

¯

¯

¸ëåã÷ïò çðáôéêÞò ëåéôïõñãßáò, èõñåïåéäïýò, áëêïïëéóìüò

Artifact ¢ëëåò ðáèÞóåéò (ÌõåëïäõóðëáóôéêÜ óýíäñïìá, óðëçíåêôïìÞ, ×ÁÐ)

Áéìüëõóç Áéìïññáãßá

Ó÷Þìá 3. Äéåñåýíçóç ìáêñïêõôôáñéêÞò áíáéìßáò 38

ÄÅÊ áõîçìÝíá

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

Áéê. Êáñáêáóßäïõ êáé Áí. ×ñéóôïöÝëç

óïãåéáêÞ áíáéìßá äåí åßíáé áóõíÞèéóôç ç ÷ïñÞãçóç 5 mg çìåñçóßùò äéÜ âßïõ. Óå ðåñéðôþóåéò óõíäõáóìÝíçò áíåðÜñêåéáò Â12 êáé öõëëéêïý ïîÝïò ÷ïñçãåßôáé Â12 áñ÷éêÜ óå äüóç 100 ìg ôçí çìÝñá åðß ìéá åâäoìÜäá, óôç óõíÝ÷åéá 100 ìg ìéá öïñÜ ôçí åâïìÜäá êáé áñãüôåñá 100 ìg ìßá öïñÜ ôï ìÞíá, åíþ ôï öõëëéêü ïîý ðñÝðåé íá ÷ïñçãåßôáé óå áõîçìÝíç äüóç 10 ìg ôçí çìÝñá ÷ùñßò äéáêïðÞ.

KëéíéêÞ åéêüíá ìõåëéêÞò áðëáóßáò

Ç áíáéìßá ðñïêáëåß áäõíáìßá, êüðùóç, äýóðíïéá, ù÷ñüôçôá ê.Ü., ç êïêêéïêõôôáñïðåíßá êáé ç ìïíïêõôôáñïðåíßá ðõñåôü êáé ëïéìþîåéò áðü âáêôçñßäéá, ìýêçôåò, ðñùôüæùá Þ êáé éïýò, êáé ç èñïìâïðåíßá äéÜöïñåò áéìïññáãéêÝò åêäçëþóåéò.

ÁíôéêåéìåíéêÜ åõñÞìáôá

ÏñèïêõôôáñéêÝò áíáéìßåò ×áñáêôçñßæïíôáé áðü ôç äéáêýìáíóç ôïõ ìÝóïõ üãêïõ ôùí åñõèñïêõôôÜñùí óôá öõóéïëïãéêÜ üñéá (MCV: 79-95 fl). Ïé ïñèïêõôôáñéêÝò áíáéìßåò åßíáé äõíáôüí íá ó÷åôßæïíôáé ìå ïîåßá áðþëåéá áßìáôïò (áéìïññáãßá), ìå áõîçìÝíç êáôáóôñïöÞ ôùí åñõèñïêõôôÜñùí (áéìüëõóç) Þ ìå åëÜôôùóç ôùí åñõèñïâëáóôþí óôï ìõåëü (áðëáóßá).

1. Ïîåßá áðþëåéá áßìáôïò • Ðôþóç ôéìþí ÇÔ, Hb êáé áñéèìïý åñõèñïêõôôÜñùí, áëëÜ • äéáôÞñçóç öõóéïëïãéêþí MCV, ÌCH, ÌCHC êáé öõóéïëïãéêÞò åñõèñïêõôôáñéêÞò ìïñöïëïãßáò. Èåñáðåßá: áíôéìåôþðéóç ôçò ïëéãáéìßáò.

2. Êýçóç (ëüãù áõîçìÝíïõ üãêïõ ðëÜóìáôïò)-ïëéêüò üãêïò åñõèñïêõôôÜñùí áßìáôïò öõóéïëïãéêüò. Åðß Ýíôïíçò õäñáéìßáò ç áíôéìåôþðéóç óõíßóôáôáé óôç ÷ïñÞãçóç äéïõñçôéêþí, óôç ñýèìéóç ôùí çëåêôñïëõôþí êáé óôïí Ýëåã÷ï ôçò êáñäéáêÞò ëåéôïõñãßáò.

3. Áéìüëõóç (èá áíáðôõ÷èåß áñãüôåñá).

4. ÌõåëéêÞ áðëáóßá. Óôç ìõåëéêÞ áðëáóßá ðáñáôçñåßôáé åëÜôôùóç ôïõ áñéèìïý Þ/êáé ôçò éêáíüôçôáò ðñïò áíáðáñáãùãÞ êáé ùñßìáíóç ôïõ ðïëõäýíáìïõ áñ÷Ýãïíïõ êõôôÜñïõ, ìå áðïôÝëåóìá ôçí åëÜôôùóç ôïõ áñéèìïý ôùí ðñïãïíéêþí êõôôÜñùí ôçò åñõèñÜò, êïêêéþäïõò, ìïíïêõôôáñéêÞò êáé ìåãáêáñõùôéêÞò óåéñÜò êáé êáô' åðÝêôáóç áíáéìßá, êïêêéïêõôôáñïðåíßá, ìïíïêõôôáñïðåíßá êáé èñïìâïðåíßá óôï áßìá, äçëáäÞ ðáíêõôôáñïðåíßá. ÁðëáóôéêÞ áíáéìßá Ý÷ïõìå üôáí ç áðëáóßá áöïñÜ ìüíï óôçí åñõèñÜ óåéñÜ.

Óðáíßùò áíåõñßóêåôáé äéüãêùóç Þðáôïòóðëçíüò êáôÜ ôá áñ÷éêÜ óôÜäéá ôçò íüóïõ, ãé’ áõôü êáé ç ðáñïõóßá ôùí äéïãêþóåùí áõôþí ôùí ïñãÜíùí óôçí áñ÷éêÞ öÜóç ôçò íüóïõ ðñÝðåé íá èÝôåé óå áìöéâïëßá ôç äéÜãíùóç ôçò ìõåëéêÞò áðëáóßáò. Ìüíï åöüóïí ÷ñïíßóåé ç íüóïò, åðéðëáêåß ìå ëïéìþîåéò êáé åöüóïí Ý÷ïõí ãßíåé áñêåôÝò ìåôáããßóåéò áßìáôïò óôïí áóèåíÞ åßíáé äõíáôüí íá ðáñáôçñçèåß çðáôïóðëçíéêÞ äéüãêùóç. Åéäéêüôåñá 1) Ç áíáéìßá óõ÷íÜ ðñïóëáìâÜíåé ìáêñïêõôôáñéêïýò äåßêôåò, ìå áýîçóç ôïõ MCV. 2) Ôá äéêôõïåñõèñïêýôôáñá åßíáé åëáôôùìÝíá.

3) Ï óßäçñïò ôïõ ïñïý åßíáé áõîçìÝíïò.

4) ÅëÜôôùóç ôïõ áðüëõôïõ áñéèìïý ôùí êïêêéïêõôôÜñùí. Ï âáèìüò ôçò êïêêéïêõôôáñïðåíßáò ðñïóäßäåé éäéáßôåñç âáñýôçôá óôçí ðñüãíùóç ôçò íüóïõ. Ôï ôñßôï óêÝëïò ôçò ðáíêõôôáñïðåíßáò óôï áßìá åßíáé ç èñïìâïðåíßá ðïõ ìðïñåß íá ïäçãÞóåé ôïí áóèåíÞ óôï èÜíáôï ëüãù áéìïññáãßáò. Ç êõôôáñïëïãéêÞ åîÝôáóç ôóõ ìõåëïý ôùí ïóôþí áðïêáëýðôåé ìåãÜëç åëÜôôùóç, ìÝ÷ñé åîáöÜíéóç ôùí áéìïðïéçôéêþí êõôôáñéêþí ôïõ óôïé÷åßùí êáé áýîçóç ôïõ ëßðïõò ôïõ. Ôá áßôéá ìõåëéêÞò áðëáóßáò áíáöÝñïíôáé óôïí Ðßíáêá 5. Ãéá ôç äéáöïñïäéÜãíùóç ïñèïêõôôáñéêÞò áíáéìßáò âë. ó÷Þìá 48.

Èåñáðåßá

Ç èåñáðåßá åßíáé óõìðôùìáôôêÞ (ìåôáããßóåéò åñõèñïêõôôÜñùí êáé áéìïðåôáëßùí êáé êá39

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Áéê. Êáñáêáóßäïõ êáé Áí. ×ñéóôïöÝëç

Ðßíáêáò 5. Áßôéá ìáêñïêõôôáñéêÞò áíáéìßáò Áðü áíåðÜñêåéá Â12

ÌåãáëïâëáóôéêÝò Áðü áíåðÜñêåéá öõëëéêïý ïîÝïò

ËïéðÝò ÌáêñïêõôôáñéêÝò Áðü óõíäõáóìÝíç áíåðÜñêåéá Â12 êáé öõëëéêïý ïîÝïò ÔñïðéêÞ êïéëéïêÜêç

ÌåéùìÝíç ðñüóëçøç ÁíåðáñêÞò ðñüóëçøç (öõôïöÜãïé) (÷ùñßò ëá÷áíéêÜ, öñïýôá) ¸ëëåéøç åíäïãåíïýò ÁõîçìÝíåò áíÜãêåò ðáñÜãïíôá Êýçóç ïëéêÞ ãáóôñåêôïìÞ ÐáéäéêÞ çëéêßá (2-5 ÷ñüíéá ÁëêïïëéêÞ êßññùóç ìåôÜ, ìå óéäçñïðåíßá) ÁéìïëõôéêÝò áíáéìßåò êáôÜðïóç êáõóôéêþí ïõóéþí Ëåõ÷áéìßåò Áðþëåéá Â12 ÓõããåíÞò äõóáðïññüöçóç áéìïäéýëéóç ÊáôáíÜëùóç Â12 ÖÜñìáêá: ÁíÜðôõîç ìéêñïâéáêÞò ÁíôéåðéëçðôéêÜ÷ëùñßäáò óôï Ýíôåñï ÂáñâéôïõñéêÜÅêêïëðþìáôá ÁíôéóõëëëçðôéêÜ Áíáóôïìþóåéò Óõñßããéá ÔõöëÝò Ýëéêåò ÂïèñéïêÝöáëïò ðëáôýò Äõóáðïññüöçóç Â12 ÅêôïìÞ íÞóôéäáò ÊëçñïíïìéêÜ ÖÜñìáêá: ÐÁÓ, êïë÷éêßíç, íåïìõêivn Óýíäñïìï Zollinger-Ellison ×ñüíéá ðáãêñåáôéêÞ áíåðÜñêåéá ÅêôïìÞ åéëåïý Íüóïò Crohn

ÅíôåñïðÜèåéá áðü åõáéóèçóßá óôç ãëïõôÝíç

ÌåôÜ áéìüëõóç Þ ïîåßá áéìïññáãßá ÇðáôéêÞ áíåðÜñêåéá åðß ðáñáôåéíüìåíïõ ßêôåñïõ

ÊëçñïíïìéêÝò ðáèÞóåéò

ÌåôÜ óðëçíåêôïìÞ

ÖÜñìáêá: ÁíôáãùíéóôÝò öõëëéêïý ïîÝïò (ìåèïôñåîÜôç, ðõñéìåèáìßíç, ôñéìåèïðñßìç) ÁíôáãùíéóôÝò ôçò ðïõñßíçò (6-ìåñêáðôïðïõñßíç, áæáèåéïðñßíç) ÌõåëïäõóðëáóôéêÜ óýíäñïìá

Ìõîoßäçìá

×ñüíéá áðïöñáêôéêÞ ðíåõìïíïðÜèåéá

MCV ê.ö.

¯ ÄÅÄ (Äéêôõïåñõèñïêõôôáñéêüò äåßêôçò) = % ÄÅÊ áóèåíïýò x Ht áóèåíïýò ×ñüíïò ùñßìáíóçò* x Ht öõóéïëïãéêïý *Ãéá Ht: 45-35%-1.0, 35-25%-1.5, 25-15%-2.0, <15%-2.5

¯

¯

ÄÅÄ áõîçìÝíïò

ÄÅÄ ìåéùìÝíïò Þ öõóéïëïãéêüò

¯

¯ ÌåèáéìïññáãéêÞ áíáéìßá ÁéìïëõôéêÞ áíáéìßá

¯

Fe ïñïý

¯

¸ëåã÷ïò íåöñéêÞò, çðáôéêÞò êáé åíäïêñéíéêÞò ëåéôïõñãßáò

¯

Feê.ö. Þ ­

Fe

¯

¯

ÓéäçñïðåíéêÞ áíáéìßá Áíáéìßá ÷ñïíßáò íüóïõ

Ìõåëüãñáììá

¯

¯

ÁðëáóôéêÞ áíáéìßá

×ñüíéá äéÞèçóç

Ó÷Þìá 4. Äéåñåýíçóç ïñèïêõôôáñéêÞò áíáéìßáò 40

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

Áéê. Êáñáêáóßäïõ êáé Áí. ×ñéóôïöÝëç

ôáðïëÝìçóç ôùí ëïéìþîåùí ìå áíôéâéïôéêÜ öÜñìáêá) êáé áéôéïëïãéêÞ (áðïìÜêñõíóç áéôßïõ, ÷ïñÞãçóç áíäñïãüíùí, êïñôéêïóôåñéíïåéäþí, áíôéëåìöïêõôôáñéêÞò óöáéñßíçò êáé ìåôáìüó÷åõóç ìõåëïý ôùí ïóôþí).

ÁéìïëõôéêÞ áíáéìßá Áéìüëõóç åßíáé ç âñÜ÷õíóç ôïõ ÷ñüíïõ æùÞò ôùí åñõèñïêõôôÜñùí in vivo ðïõ ìðïñåß íá óõìâáßíåé åðåéóïäéáêÜ Þ óõíå÷þò. Ìðïñåß íá õðÜñ÷åé áéìüëõóç, ÷ùñßò áíáéìßá, êáèþò áí äåí õðÜñ÷ïõí Üëëåò åðéðëïêÝò êáé õðÜñ÷åé åðÜñêåéá óéäÞñïõ êáé öõëëéêïý ïîÝïò, ï ìõåëüò ôùí ïóôþí áíôáðïêñßíåôáé ãñÞãïñá óôçí ïîåßá áéìüëõóç áõîÜíïíôáò ôçí ðáñáãùãÞ ôïõ êáôÜ 3-4 öïñÝò, åíþ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ðáñáôåôáìÝíçò áíáéìßáò ç åñõèñïðïßçóç ìðïñåß íá áõîçèåß 6-8 öïñÝò ôïõ öõóéïëïãéêïý. ¼ôáí ç éêáíüôçôá ôïõ ìõåëïý íá ðáñÜãåé åñõèñÜ äåí áíôéóôáèìßæåé åðáñêþò ôçí áõîçìÝíç êáôáóôñïöÞ åñõèñþí, ðñïêýðôåé áéìïëõôéêÞ áíáéìßá9. Ïé áéìïëõôéêÝò áíáéìßåò (ÁÁ) óõããåíåßò Þ åðßêôçôåò, ðñïêáëïýí áéìüëõóç ðïõ ìðïñåß íá ïöåßëåôáé óå åíäïêõôôáñéêÜ Þ åîùêõôôáñéêÜ áßôéá. Ôá åíäïåñõèñïêõôôáñéêÜ áßôéá áéìüëõóçò åßíáé: 1. Áíùìáëßá óôç ìåìâñÜíç ôïõ åñõèñïý áéìïóöáéñßïõ.

• ÓõããåíÞò óöáéñïêõôôáñéêüò ßêôåñïò • ÓõããåíÞò åëëåéðôïêõôôÜñùóç • ÓõããåíÞò óôïìáôïêõôôÜñùóç 2. ÅíæõìéêÝò áíåðÜñêåéåò ôùí åñõèñþí.

3. Äéáôáñá÷Ýò óôç óýíèåóç áéìïóöáéñßíçò.

• Óýíäñïìá ìåóïãåéáêÞò áíáéìßáò • ÁéìïóöáéñéíïðÜèåéåò Ôá åîùåñõèñïêõôôáñéêÜ áßôéá áéìüëõóçò åßíáé: 1. ÁõôïÜíïóïò ìç÷áíéóìüò: éóïÜíïóç-áõôïÜíïóç áéìïëõôéêÞ áíáéìßá (ëïéìþîåéò, öÜñìáêá, êïëëáãïíþóåéò, êáêïÞèåéåò ê.ëð.).

2. Ìç÷áíéêÞ êáôáóôñïöÞ ôùí åñõèñïêõôôÜñùí.

• ÄéÜ÷õôç åíäáããåéáêÞ ðÞîç • Áéìïëõôéêü ïõñáéìéêü óýíäñïìï.

Éóôïñéêü:

1) ÃåùãñáöéêÞ êáôáãùãÞ (åíæõìïðÜèåéåò êáé áéìïóöáéñéíïðÜèåéåò).

2) Ïéêïãåíåéáêü éóôïñéêü (êëçñïíïìéêÞ áéìïëõôéêÞ áíáéìßá).

3) Çëéêßá Ýíáñîçò áéìüëõóçò (óå ìéêñÞ çëéêßá åîåôÜæåôáé ôï åíäå÷üìåíï óõããåíïýò áéìïëõôéêÞò áíáéìßáò).

4) ÕðïôñïðéÜæïõóá áíáéìßá êáé ßêôåñïò ÷ùñßò êíçóìü (åíäåéêôéêÜ ÷ñüíéáò áéìïëõôéêÞò áíáéìßáò).

5) ÃíùóôÞ óðëçíïìåãáëßá (÷ñüíéá ÁÁ).

6) ËÞøç öáñìÜêùí (ñéöáìðéêßíç, ìåèõëíôüðá) Þ Ýêèåóç óå ïîåéäùôéêÝò ïõóßåò (óå Ýëëåéøç åíæýìïõ G6PD).

7) Ðñüóöáôç ìåôÜããéóç (åíäå÷üìåíï áóõìâáôüôçôáò).

8) Ðñüóöáôï ôáîßäé óôï åîùôåñéêü (åëïíïóßá).

9) ÐñïóèåôéêÝò âáëâßäåò (ìç÷áíéêÞ áéìüëõóç).

10) ÔïîéêÝò ïõóßåò (ð.÷. ìüëõâäïò), äçëçôÞñéá öéäéþí, óêïñðéþí.

11) Ôá÷åßá åãêáôÜóôáóç, óêïýñá ïýñá, ïóöõáëãßá ê.Ü. (ïîåßá ÁÁ).

12) Óýíäñïìá üðùò íõêôåñéíÞ ðáñïîõóìéêÞ áéìïóöáéñéíïõñßá, áéìïóöáéñéíïõñßá âÜäéóçò, áõôïÜíïóç áéìïëõôéêÞ áíáéìßá (øõ÷ñü áíôßóùìá).

13) ¾ðáñîç íïóçìÜôùí ðïõ óõíäÝïíôáé ìå áéìüëõóç, üðùò ôïõ êïëëáãüíïõ, ëåìöïûðåñðëáóôéêÜ, äéÜ÷õôç åíäáããåéáêÞ ðÞîç, èñïìâùôéêÞ èñïìâïðåíéêÞ ðïñöýñá, ëïéìþîåéò.

ÊëéíéêÞ åîÝôáóç

ÕðÝñ áéìüëõóçò óõíçãïñïýí åõñÞìáôá, üðùò: 1) ºêôåñïò ÷ùñßò êíçóìü.

2) Óðëçíïìåãáëßá ÷ùñßò óçìåßá ðõëáßáò õðÝñôáóçò (÷ñüíéá áéìüëõóç).

3) Áíùìáëßåò ðñïóþðïõ Þ êñáíßïõ (ìåóïãåéáêÜ óýíäñïìá).

4) ¸ëêïò êíçóìþí (áéìïóöáéñéíïðÜèåéåò).

5) ÊëéíéêÜ óçìåßá íüóùí ðïõ óõíïäåýïíôáé áðü áéìïëõôéêÞ áíáéìßá (ëåìöáäÝíåò óå ëÝìöùìá, ðïñöýñá óå ÄÅÐ êáé ÈÈÐ).

41

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Åñãáóôçñéáêüò Ýëåã÷ïò

¼ôáí õðÜñ÷ïõí óçìåßá åíäåéêôéêÜ áéìüëõóçò, ãßíåôáé ðñïóðÜèåéá êáèïñéóìïý ôïõ ôüðïõ êáôáóôñïöÞò ôùí åñõèñþí, åíäáããåéáêÜ Þ åîùáããåéáêÜ, êáé ç áíåýñåóç ôïõ áéôßïõ. ¸÷åé óçìáóßá ç ãíþóç åÜí ç áéìüëõóç åßíáé åíäïáããåéáêÞ Þ åîùáããåéáêÞ. Ç ïîåßá, åíäïáããåéáêÞ áéìüëõóç åßíáé áðåéëçôéêÞ ãéá ôç æùÞ êáé åßíáé óçìáíôéêü íá áíáãíùñéóèåß ï áéôéïëïãéêüò ðáñÜãïíôáò êáé ÷ñåéÜæåôáé Üìåóç õðïóôçñéêôéêÞ áíôéìåôþðéóç ðïõ áðïóêïðåß óôçí ðñïöýëáîç ôïõ íåöñéêïý óùëçíáñßïõ áðü ôçí áõîçìÝíç áðÝêêñéóç åëåýèåñçò áéìïóöáéñßíçò. Áðü ôï óõíäõáóìü ôïõ éóôïñéêïý, ôçò êëéíéêÞò åîÝôáóçò êáé ôùí åñãáóôçñéáêþí ãßíåôáé ç ôáõôïðïßçóç ôïõ áéôßïõ áéìüëõóçò êáé ç áíÜëïãç ìå áõôü èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç. Ôá åñãáóôçñéáêÜ åõñÞìáôá ðïõ âïçèïýí óôç äéÜêñéóç ôïõ áéôßïõ ôçò ÁÁ åßíáé ôá ðáñáêÜôù: Óôo åðß÷ñéóìá ôïõ ðåñéöåñéêïý áßìáôïò, ç ìïñöïëïãßá ìðïñåß íá åßíáé öõóéïëïãéêÞ Þ íá Ý÷åé ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ íá âïçèïýí óôç äéáöïñéêÞ äéÜãíùóç, üðùò óöáéñïêýôôáñá, åëëåéðôïêýôôáñá, äñåðáíïêýôôáñá, ó÷éóôïêýôôáñá ê.Ü. Óõ÷íÜ, éäßùò óôéò ïîåßåò ÁÁ, ðáñáôçñåßôáé ðïëõ÷ñùìáôïöéëßá ðïõ ïöåßëåôáé óôá íÝá åñõèñïêýôôáñá (äéêôõïåñõèñïêýôôáñá êáé ðñüùñá äéêôõïåñõèñïêýôôáñá). Ï Äéêôõïåñõèñïêõôôáñéêüò Äåßêôçò (ÄÅÄ) õðïëïãßæåôáé áðü ôïí åðß ôïéò % áñéèìü ôùí åñõèñïêõôôÜñùí (ÄÅÊ) ôïõ áôüìïõ (Ó÷Þìá 4). Óå åîùáããåéáêÞ áéìüëõóç ï ÄÅÄ åßíáé 3-10. Ç Ýììåóç ÷ïëåñõèñßíç óå åíäïáããåéáêÞ áéìüëõóç áíåõñßóêåôáé öõóéïëïãéêÞ Þ áõîçìÝíç, åíþ óå åîùáããåéáêÞ åßíáé áõîçìÝíç. Áéìïóöáéñéíáéìßá. Ç ðáñïõóßá åëåýèåñçò áéìïóöáéñßíçò óôï ðëÜóìá ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ïîåßá åíäïáããåéáêÞ ëýóç ôùí åñõèñþí, üôáí îåðåñáóôåß ç äåóìåõôéêÞ éêáíüôçôá ôùí áðôïóöáéñéíþí ðïõ äåóìåýïõí ôçí åëåýèåñç áéìïóöáéñßíç. ÅðïìÝíùò, åßíáé áõîçìÝíç óôçí åíäïáããåéáêÞ êáé äåí ðáñáôçñåßôáé óå åîùáããåéáêÞ. Áðôïóöáéñßíåò. ÐñùôåÀíåò ôïõ ðëÜóìáôïò ðïõ äåóìåýïõí åëåýèåñç áéìïóöáéñßíç. Ï äåóìüò áðôïóöáéñßíçò - áéìïóöáéñßíçò åßíáé éó÷õñüò êáé ïé äýï åíþóåéò ìåôáâïëßæïíôáé ùò óýìðëåãìá áðü ôá çðáôéêÜ êýôôáñá. ÌåñéêÝò çìÝñåò ìåôÜ ôçí åíäïáããåéáêÞ áéìüëõóç, ìðïñåß ïé áðôïóöáéñßíåò íá åßíáé åëáôôùìÝíåò, ìÝ÷ñé íá óõíôåèïýí 42

Áéê. Êáñáêáóßäïõ êáé Áí. ×ñéóôïöÝëç

îáíÜ. Ìåèáéìáëâïõìéíáéìßá. Ç ìåèáéìáëâïõìßíç åßíáé óýìðëåãìá áßìçò ðïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôç äéÜóðáóç ôçò åëåýèåñçò Hb óôï ðëÜóìá êáé ëåõêùìáôßíçò. Áíåõñßóêåôáé óå åíäïáããåéáêÞ áéìüëõóç. Áéìïóöáéñéíïõñßá. Óå åíäïáããåéáêÞ áéìüëõóç ç áéìïóöáéñßíç ðïõ äéçèåßôáé åðáíáññïöÜôáé áðü ôá êýôôáñá ôùí åããýò óùëçíáñßùí. Óôá êýôôáñá áõôÜ ç Hb äéáóðÜôáé êáé ï óßäçñïò åíáðïôßèåôáé ùò áéìïóéäçñßíç. Ôá êýôôáñá ôùí íåöñéêþí óùëçíáñßùí áðïöïëéäþíïíôáé êáé âãáßíïõí ìå ôá ïýñá. Óå åéäéêÞ ÷ñþóç ôïõ éæÞìáôïò ôùí ïýñùí áíåõñßóêïíôáé êïêêßá áéìïóéäçñßíçò óôá êýôôáñá ôùí íåöñéêþí óùëçíáñßùí. Áéìïóéäçñéíïõñßá ðáñáôçñåßôáé óõíÞèùò óôç ÷ñüíéá åíäïáããåéáêÞ áéìüëõóç êáé áíåõñßóêåôáé ãéá áñêåôÝò åâäïìÜäåò ìåôÜ ôçí ðáýóç ôçò áéìüëõóçò. Ìå áõôü ôïí ôñüðï ç áðþëåéá ôïõ óéäÞñïõ ðïõ ìðïñåß íá öèÜóåé êáé ìÝ÷ñé 15-20 mg çìåñçóßùò åðéðëÝêåé ôç ÷ñüíéá áéìüëõóç ìå óéäçñïðåíßá, åíþ óå ïîåßá êáé åîùáããåéáêÞ áéìüëõóç, ï óßäçñïò ïñïý åßíáé óõíÞèùò áõîçìÝíïò.

LDH. Åßíáé áõîçìÝíç óå åîùáããåéáêÞ áéìüëõóç. Ç äïêéìáóßá Cïombs åßíáé ÷ñÞóéìç óôç äéÜãíùóç ôùí áéìïëõôéêþí áíáéìéþí ðïõ ðñïêáëïýíôáé ìå áíïóïëïãéêü ìç÷áíéóìü. ÈåôéêÞ äïêéìáóßá Cïombs (Üìåóç) óçìáßíåé ôçí ðáñïõóßá óôïí ïñü áíôéóùìÜôùí ðïõ êáôåõèýíïíôáé Ýíáíôé ôùí äéêþí ôïõ åñõèñïêõôôÜñùí. Ç ðáñïõóßá ÁÁ ðïõ óõíïäåýåôáé áðü èåôéêÞ äïêéìáóßá Cïombs ðñÝðåé íá ïäçãåß óå óõóôçìáôéêü Ýëåã÷ï ãéá ôçí áíáêÜëõøç êÜðïéáò õðïêåßìåíçò íüóïõ (ëïßìùîç, åëïíïóßá, ×ËË, ÓÅË, ñåõìáôïåéäÞò áñèñßôéäá, åëêþäçò êïëßôéäá, èõñåïåéäßôéäá, çðáôéêÝò ðáèÞóåéò). ÁéìïëõôéêÞ áíáéìßá ìå áñíçôéêÞ Cïombs ìðïñåß íá áíáðôõ÷èåß óå ðåñéðôþóåéò ïõñáéìßáò, êáêïÞèùí íåïðëáóìÜôùí, áããåéßôéäáò, çðáôéêÞò êßññùóçò, ìéêñïâéáêþí ëïéìþîåùí, åãêáõìÜôùí, ðñïóèåôéêþí ÷åéñïõñãéêþí åðåìâÜóåùí Þ åðßäñáóçò äçëçôçñßùí öéäéþí, åíôüìùí Þ öõôþí10. Óçìáíôéêü åßíáé åðßóçò íá ãßíåé äéáöïñïäéÜãíùóç áéìïëõôéêþí áðü Üëëåò ìç áéìïëõôéêÝò êáôáóôÜóåéò, üðùò: 1. ¢ëëá áßôéá áíáéìßáò ìå áõîçìÝíç áíÜðëáóç (áõîçìÝíï ÄÅÄ): ðñüóöáôç ïîåßá áéìïññáãßá, áíôáðüêñéóç óå èåñáðåßá ìå óßäçñï Þ öõëëéêü ïîý.

Áéê. Êáñáêáóßäïõ êáé Áí. ×ñéóôïöÝëç

2. ¢ëëá áßôéá ðïõ óõíïäåýïíôáé áðü Ýììåóç ÷ïëåñõèñßíç: óýíäñïìï Gilbert, áðïññüöçóç ìåãÜëùí áéìáôùìÜôùí.

Áíáéìßá êáé ðáéäß Ï ïñéóìüò ôçò áíáéìßáò óôá ðáéäéÜ Ý÷åé Þäç áíáöåñèåß (âë. "Ïñéóìüò"). Ç ôáîéíüìçóç ôùí áéôßùí áíáéìßáò óôá ðáéäéÜ áêïëïõèåß ôá áíôßóôïé÷á äåäïìÝíá ðïõ éó÷ýïõí ãéá ôïõò åíçëßêïõò, ìå äéáöïñÜ óôçí åìöáíéæüìåíç óõ÷íüôçôÜ ôïõò. Ç äéåñåýíçóç ôçò áíáéìßáò ìå âÜóç ôï éóôïñéêü êáé ôïí åñãáóôçñéáêü Ýëåã÷ï, åíþ äåí äéáöÝñåé áðü ôçí áíôßóôïé÷ç ôùí åíçëßêùí, ðñÝðåé íá åßíáé ðñïóáíáôïëéóìÝíç óôçí áíôßóôïé÷ç çëéêßá (íåõñéêÞ, âñåöéêÞ, ðáéäéêÞ) åîáéôßáò ôçò óõ÷íüôåñçò åìöÜíéóçò êëçñïíïìéêþí-óõããåíþí íïóçìÜôùí êáé áéìïëõôéêþí áíáéìéþí. Óå âñÝöç çëéêßáò ìåãáëýôåñçò ôùí 3 ìçíþí êáé óå ðáéäéÜ ç ðéï óõ÷íÞ áéôßá áíáéìßáò åßíáé ç Ýëëåéøç óéäÞñïõ11, öáéíüìåíï ðïõ ðáñáôçñåßôáé ôüóï óôç ÷þñá ìáò üóï êáé äéåèíþò. Åêäçëþíåôáé ùò õðü÷ñùìç ìéêñïêõôôáñéêÞ êáé ïöåßëåôáé óå áíåðáñêÞ ðñüóëçøç, êáêÞ áðïññüöçóç, êáèþò êáé óå ïîåßá Þ ÷ñüíéá áðþëåéá áßìáôïò. Ãéá ôçí ðñüëçøç ôçò óéäçñïðåíéêÞò áíáéìßáò óôá âñÝöç ìå ôå÷íçôÞ äéáôñïöÞ, óõíéóôÜôáé ç ÷ïñÞãçóç óéäÞñïõ ôïí 1ï ÷ñüíï ôçò æùÞò ìå ôç ìïñöÞ óéäçñïý÷ïõ óêåõÜóìáôïò óå äüóç 1 mg/kg Ó.Â. ôçí çìÝñá áðü ôïí 4ï ìÞíá. Ç óõíïëéêÞ äüóç äåí ðñÝðåé íá õðåñâáßíåé ôá 15 mg/çìÝñá. Êýñéï êëéíéêü óýìðôùìá åßíáé ç ù÷ñüôçôá.

Aíáéìßá êáé ôñßôç çëéêßá Ç áíáéìßá åßíáé Ýíá áðü ôá ðéï êïéíÜ êëéíéêÜ ðñïâëÞìáôá ôùí çëéêéùìÝíùí ðïõ áíôéìåôùðßæåé ï Ã/Ï Éáôñüò. Áîßæåé íá áíáöåñèïýí ïé ðáñáôçñÞóåéò ìåëåôþí12 ðïõ åðéóçìáßíïõí ðùò ôá áíåõñéóêüìåíá åðßðåäá Hb êáé Ht ôùí çëéêéùìÝíùí åßíáé ÷áìçëüôåñá áðü ôá áíôßóôïé÷á ôùí åíçëßêùí, ÷ùñßò áõôü íá õðïäçëþíåé áðáñáßôçôá ðáñïõóßá ðáèïëïãéêÞò êáôÜóôáóçò. Áõôü óçìáßíåé üôé äåí èá ðñÝðåé ïé ÷áìçëÝò ôéìÝò íá áðïäßäïíôáé óôç ìåãÜëç çëéêßá ôïõ áóèåíïýò, ðñéí äéåñåõíçèåß ìéá ðéèáíÞ áéôßá áíáéìßáò ôïõ. Áîßæåé åðßóçò íá åðéóçìáíèïýí ôá ðáñáêÜ-

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

ôù13: 1) Ç öåññéôßíç áðïôåëåß áíáîéüðéóôï äåßêôç üôáí óõíõðÜñ÷åé çðáôïðÜèåéá Þ ïîåßá öÜóç ëïßìùîçò.

2) Ôï åýñïò êáôáíïìÞò åñõèñþí áðïôåëåß ÷ñÞóéìï äåßêôç ãéá ôéò õðü÷ñùìåò áíáéìßåò (ð.÷. áíåõñßóêåôáé áõîçìÝíï óå óéäçñïðåíéêÞ êáé öõóéïëïãéêü óå ìåóïãåéáêÜ óýíäñïìá), êáèþò åðßóçò êáé ãéá ôçí áíôáðüêñéóç óôç èåñáðåßá.

3) Ç áíåðÜñêåéá óéäÞñïõ óõ÷íÜ õðïäéáãéãíþóêåôáé. Ôï óýíçèåò ëÜèïò åßíáé ç ëáíèáóìÝíç áîéïëüãçóç ôùí åñãáóôçñéáêþí åõñçìÜôùí ôçò áíáéìßáò ÷ñïíßáò íüóïõ. Ï óßäçñïò ïñïý åßíáé ÷áìçëüò áëëÜ ç óéäçñïäåóìåõôéêÞ éêáíüôçôá åßíáé öõóéïëïãéêÞ êáé ç öåññéôßíç öõóéïëïãéêÞ Þ áõîçìÝíç14.

4) Ç áîßá ôçò åîÝôáóçò ôïõ åðé÷ñßóìáôïò ðåñéöåñéêïý áßìáôïò15. Áíáëõôéêüôåñá, áðü ôç ìïñöïëïãßá ôùí êõôôÜñùí óôï ðåñéöåñéêü ðëáêÜêé åîÜãïõìå óçìáíôéêÜ óõìðåñÜóìáôá ãéá ôçí áéôßá ôçò áíáéìßáò. Ãé' áõôü ï Ã/Ï Éáôñüò èá ðñÝðåé íá åßíáé ï ßäéïò óå èÝóç íá êÜíåé ôçí åðßóôñùóç êáé íá ìðïñåß íá áíáãíùñßóåé, Ýóôù áäñÜ, ôéò ðáèïëïãéêÝò ìïñöÝò åñõèñïêõôôÜñùí. ÅíäåéêôéêÜ: • Óôï÷ïêýôôáñá áíåõñßóêïíôáé óå óéäçñïðåíéêÞ áíáéìßá êáé ìåóïãåéáêÜ óýíäñïìá.

• Âáóåüöéëç óôßîç óå åôåñüæõãï ìåóïãåéáêÞ áíáéìßá.

• Ó÷éóôïêýôôáñá óå: ìéêñïáããåéïðÜèåéåò, äéÜ÷õôç åíäïáããåéáêÞ ðÞîç, óýíäñïìï Moscowitz, áéìïëõôéêÜ óýíäñïìá.

• Ìéêñïóöáéñïêýôôáñá óå åîùáããåéáêÞ áéìüëõóç.

• Åëëåéðôïêýôôáñá óå óõããåíÞ åëëåéðôïêõôôÜñùóç.

• Áêáíüíéóôç óõóóþñåõóç óå áõôïÜíïóç áéìïëõôéêÞ áíáéìßá.

• ÊáôÜ ñïëü óõóóþñåõóç åñõèñïêõôôÜñùí óå áíïóïóöáéñéíïðÜèåéá. Ï Ãåíéêüò/Ïéêïãåíåéáêüò Ãéáôñüò ðïëý óõ÷íÜ èá Ýñèåé áíôéìÝôùðïò óôçí êáèçìåñéíÞ ðñáêôéêÞ ìå ôï ðñüâëçìá ôçò áíáéìßáò16 êáé èá ðñÝðåé íá åßíáé éêáíüò íá áêïëïõèÞóåé ôá êáôÜëëçëá âÞìáôá ãéá ôïí ðñïóäéïñéóìü ôïõ áéôßïõ ðïõ ôçí ðñïêáëåß. Ç ðñïóåêôéêÞ ëÞøç ôïõ éóôïñéêïý, ç ëåðôïìåñÞò êëéíéêÞ åîÝôáóç êáé ï êáôÜëëçëïò ðñïãñáììáôéóìüò ôùí åñãáóôçñéáêþí åîåôÜóåùí, ÷ù43

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

ñßò íá ðáñáëåßðåôáé ç áîßá ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ ðáñÝ÷ïíôáé áðü ôçí åîÝôáóç ôïõ ðåñéöåñéêïý áßìáôïò, èá ïäçãÞóåé óôçí áéôéïëïãéêÞ äéÜãíùóç ôçò áíáéìßáò êáé ôçí êáôÜëëçëç áíôéìåôþðéóÞ ôçò.

Áéê. Êáñáêáóßäïõ êáé Áí. ×ñéóôïöÝëç

7.

8.

9.

Âéâëéïãñáößá 1. Ã' ÐáèïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, ÄéáãíùóôéêÞ ðñïóÝããéóç áññþóôïõ ìå áíáéìßá, ÇìÝñåò Ðáèïëïãßáò '96, ÁèÞíá, Îåíïäï÷åßï ÊÜñáâåë, 5-6 Áðñéëßïõ 1996.

2. ×. ÊáôôÜìçò, ÈåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç ìåóïãåéáêÞò áíáéìßáò, Mïíïãñáößåò CÉBA, äåýôåñç Ýêäïóç, ÁèÞíá 1989.

3. Â’ ÐáéäéáôñéêÞ ÊëéíéêÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, Åðßôïìç ÐáéäéáôñéêÞ, Åêäüóåéò Ëßôóáò, ÁèÞíá 1987 4. Í. ÂïñãéÜ, Í. ËáïõôÜñç. Áéìáôïëïãßá ÉáôñéêÝò åêäüóåéò Í. Áñãõñïý.

5. Ã. Ìáíßêáò. ÐñáêôéêÞ äéáãíùóôéêÞ, Åêä. ÐáñéóéÜíïò, ÁèÞíá 1985.

6. Á. Wymer, D.M. Becker. Recognition and eval-

44

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

uatilon of red blood cell macrocytosis in the primary care setting. J. Gen. Intern. Med., 5:192278, 1990 Ê. Ãáñäßêáò. ÅéäéêÞ Íïóïëïãßá, Ä´ ¸êäïóç, Åêäüóåéò ÐáñéóéÜíïò, ÁèÞíá 1984. ÊëéíéêÜ ÖñïíôéóôÞñéá, 24ï ÐáíåëëÞíéï Éáôñéêü ÓõíÝäñéï, ÁèÞíá, óåë. 80-81, 1998. Á. ÌáñÞò. Áíáéìßåò, Áñåôáßïò, Ôåý÷ïò 1ï, Óåë.

7-8, ÁèÞíá 1997. È. ÌïõíôïêáëÜêçò. ÄéáöïñéêÞ ÄéÜãíùóç, Åêäüóåéò ÐáñéóéÜíïò, ÁèÞíá 1985.

P. Crampton, A. Farrell, P. Tuory. Iron deficiency anaemia in Infants. N. Z. Med. J., 23;107: 6061, 1994.

M.P. Daily, J. Sobal. Anenia in the elderly. A survey of physicians' aprroaches to diagnosis and workup, J. Fam. Pract., 28:524-528, 1989.

Williams Hematology, 5th ed., 1995.

C.K. Arthur, J.P. Isbister. Iron deficiency. Misunderstooll, misdiagnosed and mistreated. Ã. ÖñáíôæåóêÜêçò, ×. ËéïíÞò. Ç ÃåíéêÞ åîÝôáóç áßìáôïò óôï ÊÝíôñï Õãåßáò. ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, 3:91-99, 1991.

Kahn, I. Romslo, J. Lamvik. Anemia in general practice. Scand. J. Clin. Lab. Invest. Suppl., 200:415, 1990.

ÔÁ ÊÅÍÔÑÁ ÕÃÅÉÁÓ ÓÔÇÍ ÅËËÁÄÁ THE GREEK PRIMARY HEALTH CARE CENTRES Primary Heatlh Care, Volume 11, Number 1, 45-48, 1999 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 45-48, 1999

Ôï ÊÝíôñï Õãåßáò Áñéäáßáò: Óýíôïìç ðáñïõóßáóç Óô. Öùôïðïýëïõ

Ðåñßëçøç Ôï ÊÝíôñï Õãåßáò Áñéäáßáò ëåéôïõñãåß áðü ôéò 6-10-1986. ´Å÷åé 10 ãéáôñïýò êáé Üëëïõò 7 áðïóðáóìÝíïõò. ÕðÜñ÷ïõí 2 êåíÝò èÝóåéò óôïí ïñãáíéóìü ëåéôïõñãßáò ôïõ. Ëåéôïõñãïýí ôáêôéêÜ åîùôåñéêÜ éáôñåßá êáé ôùí ôñéþí åéäéêïôÞôùí (Ðáèïëïãéêïý-Ðáéäéáôñéêïý-Ïäïíôéáôñéêïý), éáôñåßï ðñþôùí âïçèåéþí ìå óçðôéêü ÷åéñïõñãåßï êáé 2 èáëÜìïõò âñá÷åßáò íïóçëåßáò. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ 24þñïõ äÝ÷åôáé ôá åðåßãïíôá ðåñéóôáôéêÜ êáé áöïý äïèïýí ïé ðñþôåò âïÞèåéåò áíáëüãùò, Üëëá ðáñáðÝìðïíôáé óôï Íïóïêïìåßï êáé Üëëá óôï óðßôé ìå ïäçãßåò. Óôïí ôïìÝá ôçò ðñüëçøçò áðü ôï Ïäïíôéáôñéêü ôìÞìá åëÝã÷ïíôáé ôá ðáéäéÜ ôçò ó÷ïëéêÞò çëéêßáò. Ãéá ïäïíôïóôïìáôïëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá ãßíåôáé öèïñßùóç. Áðü ôï ðáéäéáôñéêü ôìÞìá åêôåëïýíôáé üëïé ïé åìâïëéáóìïß ôçò âñåöéêÞò êáé ðáéäéêÞò çëéêßáò. Áðü ôï ôìÞìá ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò ãßíåôáé åîÝôáóç ìáóôïý, Ðáð-ôåóô. Ðñáãìáôïðïéïýíôáé ïìéëßåò óôá ó÷ïëåßá, äçìïóéåýóåéò óôïí ôýðï ãéá èÝìáôá ðñüëçøçò êáé áãùãÞò õãåßáò. Ìå ôç óõììåôï÷Þ éáôñéêïý êáé ðáñáúáôñéêïý ðñïóùðéêïý õëïðïéåßôáé ðñüãñáììá åîÝôáóçò ôïõ áãñïôéêïý ðëçèõóìïý óôá ßäéá ôá ÷ùñéÜ ôïõò. ÔÝëïò ç ðëçñÝóôåñç óôåëÝ÷ùóç êáé åîïðëéóìüò, êáèþò êáé ç ïñãÜíùóç åðéìüñöùóçò, éáôñéêïý êáé ðáñáúáôñéêïý ðñïóùðéêïý èá áðÝäéäå êáëýôåñá áðïôåëÝóìáôá.

Á short presentation of the Health centre of Arideas St. Photopoulou Summary The Primary Health Care centre of Arideas has been in operation since October of 1986. This presentation is about the staff composition, daily practices and services provided. However specific attention is given to the health promotion and disease prevention programmes which have been undertaken at this Health Centre.

Ãåíéêüò/Ïéêïãåíåéáêüò Éáôñüò, Äéåõèýíôñéá ÅÓÕ, ÊÝíôñïõ Õãåßáò Áñéäáßáò.

Ðñéí ðåñéãñÜøù óõíïðôéêÜ ôéò äñáóôçñéüôçôåò ôïõ Ê.Õ. Áñéäáßáò èåùñþ áðáñáßôçôï íá óáò ìåôáöÝñù åðéãñáììáôéêÜ êÜðïéá óôïé÷åßá ôçò ðåñéï÷Þò. Ç ðåñéï÷Þ ôçò Áëìùðßáò (ìå êÝíôñï ôçí Áñéäáßá) ðïõ áíÞêåé óôï íïìü ÐÝëëáò åßíáé ðáñáìåèüñéá ðåñéï÷Þ êáé åîõðçñåôåß 42 ÷ùñéÜ ìå óõíïëéêü ðëçèõóìü 35.000 êáôïßêùí. Ç êýñéá áðáó÷üëçóç ôùí êáôïßêùí åßíáé ç ãåùñãßá, ç êôçíïôñïößá êáé ç õëïôïìßá. Åìöáíßæåé ìåãÜëç óõ÷íüôçôá åñãáôéêþí áôõ÷çìÜôùí êáé ôñï÷áßùí áôõ÷çìÜôùí ëüãù ôïõ åêôåôáìÝíïõ ïäéêïý äéêôýïõ óôçí ðåñéï÷Þ. Ôï ÊÝíôñï Õãåßáò Áñéäáßáò ëåéôïõñãåß áðü ôéò 6-10-1986. ´Å÷åé ðñïóùðéêü åñãáæïìÝíùí 60 Üôïìá, åê ôùí ïðïßùí ïé 19 åßíáé áðïóðáóìÝíïé. ¸÷åé 17 ãéáôñïýò (åê ôùí ïðïßùí ïé 7 åßíáé áðïóðáóìÝíïé) êáé 13 áãñïôéêïýò ãéáôñïýò ïé ïðïßïé åîõðçñåôïýí ôéò êïéíüôçôåò. Åßíáé Ýíá Ê.Õ. ðïõ öáßíåôáé íá ëåéôïõñãåß ðïëý éêáíïðïéçôéêÜ óå ó÷Ýóç ìå ôá õðüëïéðá Ê.Õ. ôïõ íïìïý. Óôï Ê.Õ. Áñéäáßáò ðñáãìáôïËÝîåéò êëåéäéÜ: ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ, ÁãñïôéêÝò Ðåñéï÷Ýò, ÊÝíôñï Õãåßáò Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: Óô. Öùôïðïýëïõ, ÁñéóôïôÝëïõò 4, 584 00 Áñéäáßá, ôçë. 0384-22222, 23888.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Óô. Öùôïðïýëïõ

ðïéïýíôáé ðåñßðïõ 55.000 åðéóêÝøåéò êáô' Ýôïò ãéá éáôñéêÝò åîåôÜóåéò êáé 12.000 ãéá åñãáóôçñéáêÝò åîåôÜóåéò. Óôéò åðüìåíåò ãñáììÝò èá ðáñïõóéáóôïýí óå óõíôïìßá ïé äñáóôçñéüôçôåò ôïõ Ê.Õ. óå üëïõò ôïõò ôïìåßò.

Á. Ëåéôïõñãßá - Õëéêïôå÷íéêÞ ÕðïäïìÞ 1) Ëåéôïõñãïýí éêáíïðïéçôéêÜ ôá åîùôåñéêÜ éáôñåßá ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò, Ðáèïëïãßáò, ÐáéäéáôñéêÞò êáé Ïäïíôéáôñåßï.

2) Ëåéôïõñãåß áßèïõóá Ðñþôùí Âïçèåéþí ãéá ôñáõìáôïëïãéêÜ ðåñéóôáôéêÜ êáé óçðôéêü ÷åéñïõñãåßï êáèþò êáé èÜëáìïò ãéá ôá åðåßãïíôá ðåñéóôáôéêÜ ðïõ Ý÷ïõí áíÜãêç êáñäéïáíáðíåõóôéêÞò áíÜôáîçò.

3) Ëåéôïõñãåß óå êáèçìåñéíÞ âÜóç êáé óôç äéÜñêåéá ôïõ ðñùéíïý ùñáñßïõ ôï ìéêñïâéïëïãéêü êáé ôï áêôéíïëïãéêü åñãáóôÞñéï, ìå äýï ðáñáóêåõÜóôñéåò ôïõ ìéêñïâéïëïãéêïý êáé äýï ÷åéñßóôñéåò áêôéíïëïãéêïý ÷ùñßò ãéáôñïýò ôùí áíôéóôïß÷ùí åéäéêïôÞôùí.

4) Ãßíåôáé áéìïëçøßá áðü ôïõò áéìïäüôåò

êÜèå ìÞíá. Áðü ðëåõñÜò õëéêïôå÷íéêÞò õðïäïìÞò ôï Ê.Õ. áõôü äéáèÝôåé: - ¸íá áóèåíïöüñï äéáêïìéäÞò ôùí åðåéãüíôùí ðåñéóôáôéêþí áðü ôï óðßôé óôï Ê.Õ. êáé áí ÷ñåéáóôåß, ìåôÜ ôçí ðáñï÷Þ ðñþôùí âïçèåéþí óôï Ê.Õ., äéáêïìéäÞ ðñïò ôï Ãåíéêü Íïìáñ÷éáêü Íïóïêïìåßï ¸äåóóáò.

- ¸íá ü÷çìá ãéá ôç ìåôáöïñÜ éáôñïöáñìáêåõôéêïý õëéêïý.

- Ìéêñïâéïëïãéêü åñãáóôÞñéï ãéá âéï÷çìéêÝò êáé áéìáôïëïãéêÝò åîåôÜóåéò.

- ÔÝóóåñéò êáñäéïãñÜöïõò åê ôùí ïðïßùí ïé äýï ðñïÝñ÷ïíôáé áðü äùñåÝò (óùìáôåßï åñãáæïìÝíùí ôïõ Ê.Õ. Áñéäáßáò).

- ¸íáí áðéíéäùôÞ (äùñåÜ êáé ðÜëé ôïõ óùìáôåßïõ åñãáæïìÝíùí êáé ôïõ ÄÞìïõ Áñéäáßáò).

- Åñãáëåßá êáèçìåñéíÞò éáôñéêÞò ðñÜîçò.

- Äýï ïäïíôéáôñéêÝò êáñÝêëåò.

Â. ÔïìÝáò ðåñßèáëøçò - Ôï Ê.Õ, ìåôÜ ôï ðñùéíü ùñÜñéï ëåéôïõñãåß óå 24ùñç âÜóç ìå ãéáôñïýò, íïóçëåýôñéá, èõñù-

Ó÷Þìá 1. Íïìüò ÐÝëëáò. ¸êôáóç: 1.000.000 óôñÝììáôá 46

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

Óô. Öùôïðïýëïõ

ñü, ïäçãü áóèåíïöüñïõ êáé ôñáõìáôéïöïñÝá. Êáëýðôåé ôá Ýêôáêôá ðåñéóôáôéêÜ êáé ôç ìåôáöïñÜ ôïõò óôï Ê.Õ. Þ óôï Íïóïêïìåßï áíÜëïãá ìå ôç âáñýôçôá êáé ôç öýóç ôçò ðÜèçóçò.

- ÄéáèÝôåé 2 èáëÜìïõò âñá÷åßáò íïóçëåßáò ìå 5 êñåâÜôéá, üðïõ ãßíåôáé ç íïóçëåßá ðïõ äéáñêåß êÜðïéåò þñåò ìÝ÷ñé ôç ìåôáöïñÜ óôï óðßôé Þ ôï Íïóïêïìåßï êáôÜ ðåñßðôùóç.

- Ï ÔïìÝáò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò êáëýðôåôáé áðü 5 ãéáôñïýò (4 Ãåíéêïß Éáôñïß êáé 1 Ðáèïëüãïò). ÕðÜñ÷åé 1 êåíÞ èÝóç. Áõôüí åðéóêÝðôïíôáé 32.000 Üôïìá áíÜ Ýôïò êáé óôá 5 éáôñåßá. ÅîåôÜæïíôáé üëá ôá ðåñéóôáôéêÜ êáé áíôéìåôùðßæïíôáé ìå áãùãÞ êáé ïäçãßåò ãéá ôï óðßôé êáé êÜðïéá áðü áõôÜ ðáñáðÝìðïíôáé ãéá ðåñáéôÝñù Ýëåã÷ï óôï Nïóïêïìåßï ¸äåóóáò. Ï ôïìÝáò áõôüò áó÷ïëåßôáé åðßóçò êáé ìå èÝìáôá áãùãÞò õãåßáò êáé ðñüëçøçò.

- Ï Ðáéäéáôñéêüò ôïìÝáò ëåéôïõñãåß ìå 2 ðáéäéÜôñïõò. ÕðÜñ÷åé 1 êåíÞ èÝóç. ÄÝ÷åôáé ðåñßðïõ 15.000 åðéóêÝøåéò áíÜ Ýôïò. Äéåíåñãåß åìâïëéáóìïýò, óùìáôïìåôñéêü Ýëåã÷ï, äßíåé ïäçãßåò ãéá ôç äéáôñïöÞ óôá ðáéäéÜ, áíôéìåôùðßæåé ôá åðåßãïíôá ðáéäéáôñéêÜ ðåñéóôáôéêÜ êáé áó÷ïëåßôáé ìå ðñüëçøç êáé èÝìáôá áãùãÞò Õãåßáò.

- Ôï Ïäïíôéáôñåßï äéåíåñãåß óå êáèçìåñéíÞ âÜóç óöñáãßóìáôá êáé åîáãùãÝò äïíôéþí óå üëåò ôéò çëéêßåò. Ðñáãìáôïðïéïýíôáé èåñáðåßåò ðåñéïäïíôßïõ êáé ïõëßôéäáò, áíôéìåôùðßæïíôáé åðåßãïíôá ðåñéóôáôéêÜ (áðïóôÞìáôá, ôñáõìáôéóìïß) êáé áíáãíùñßæïíôáé êáêïÞèåéåò êáé ãßíåôáé Ýãêáéñç ðáñáðïìðÞ. Ôï ïäïíôéáôñåßï äÝ÷åôáé 6.500 åðéóêÝøåéò áíÜ Ýôïò.

Ã. Ðñüëçøç - ÁãùãÞ õãåßáò 1) ÐñïëçðôéêÞ ÏäïíôéáôñéêÞ: ÕðïâÜëëïíôáé üëá ôá ðáéäéÜ ôçò ðñùôïâÜèìéáò åêðáßäåõóçò óå ïäïíôïóôïìáôïëïãéêÞ åîÝôáóç, öèïñßùóç êáé ïäïíôïèåñáðåßá. Ãßíåôáé åíçìÝñùóç ôùí ãïíÝùí ôïõò ìå åðéóôïëÞ ãéá ôá ðñïâëÞìáôá óôïìáôéêÞò õãåßáò ôùí ðáéäéþí ôïõò.

2) Ðñáãìáôïðïéïýíôáé åðéóêÝøåéò óå óðßôéá áóèåíþí, ðïõ åßíáé áäýíáôç ç ðñïóÝëåõóÞ ôïõò óôï Ê.Õ. êáé ãßíïíôáé áéìïëçøßåò ãéá ìéêñïâéïëïãéêÝò åîåôÜóåéò.

3) Áðü ôïõò ðáéäéÜôñïõò ðñáãìáôïðïéïý-

íôáé õðï÷ñåùôéêïß åìâïëéáóìïß óå âñÝöç êáé ðáéäéÜ ôçò ðåñéï÷Þò.

4) Ãßíåôáé åîÝôáóç ìáóôïý êáé äéåíåñãïýíôáé ÑÁÑ-ÔÅÓÔ (áðü Ãåíéêü Éáôñü) óå óõíåñãáóßá ìå ôï Íïóïêïìåßï ÐáðáíéêïëÜïõ óôç Èåóóáëïíßêç (ðåñßðïõ 600 ãõíáßêåò áíÜ Ýôïò).

5) Äçìïóéåýïíôáé éáôñéêÜ Üñèñá óôïí ôïðéêü ôýðï ìå èÝìáôá ðñüëçøçò êáé åíçìÝñùóçò êáé ãßíïíôáé ïìéëßåò åíçìÝñùóçò êáé áãùãÞò õãåßáò óôá ó÷ïëåßá. Ä. ÅðéóêÝðôåò éáôñïß áðü ôï íïóïêïìåßï Ðñáãìáôïðïéïýíôáé åðéóêÝøåéò éáôñþí áðü ôï Íïóïêïìåßï. ×åéñïõñãüò ÌáéåõôÞñáò, Äåñìáôïëüãïò åðéóêÝðôïíôáé ôï Ê.Õ. ìéá öïñÜ ôçí åâäïìÜäá. Å. ÐñïãñÜììáôá ÏìÜäá ðïõ áðïôåëåßôáé áðü éáôñéêü êáé ðáñáúáôñéêü ðñïóùðéêü ôïõ Ê.Õ. Áñéäáßáò êáé ôïõ Íïóïêïìåßïõ ¸äåóóáò õëïðïéåß êáôÜ ôáêôÜ äéáóôÞìáôá åîÝôáóç ôïõ ðëçèõóìïý ôçò õðáßèñïõ õëïðïéþíôáò ðñüãñáììá ôçò "ÊéíçôÞò ÌïíÜäáò" ôçò Íïìáñ÷ßáò ÐÝëëáò. ÓÔ. ÄéïéêçôéêÞ Õðçñåóßá ÁõôÞ äéåêðåñáéþíåé üëá ôá èÝìáôá ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôçí ïñãÜíùóç ôçò ãñáììáôåéáêÞò óôÞñéîçò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò Áñéäáßáò. Ãßíåôáé ìéá ðïëý êáëÞ ðñïóðÜèåéá áð' üëï ôï ðñïóùðéêü (éáôñéêü, íïóçëåõôéêü, äéïéêçôéêü ê.ëð.) ãéá ôçí üóï ãßíåôáé áðïôåëåóìáôéêüôåñç ðñïóöïñÜ õðçñåóéþí ãéá ôçí êÜëõøç ôùí áíáãêþí ôçò Áëìùðßáò. Ôï ÊÝíôñï Õãåßáò áõôü èá ìðïñïýóå íá ðñïóöÝñåé áêüìá êáëýôåñåò õðçñåóßåò áí óôåëå÷ùèåß ðëÞñùò êáé åîïðëéóèåß åðáñêþò ãéá í' áíôáðïêñéèåß êáëýôåñá óôïí ïìïëïãïõìÝíùò ìåãÜëï ðëçèõóìü åõèýíçò ôïõ. Åêåßíï ðïõ ëåßðåé åðßóçò áðü ôï Ê.Õ. Áñéäáßáò êáé ðéóôåýù áðü ôá Ê.Õ. üëçò ôçò ÅëëÜäáò åßíáé ç åðéìüñöùóç êáé ç óõíå÷Þò åêðáßäåõóç ôùí éáôñþí ôïõ ìå óåìéíÜñéá êáé õðï÷ñåùôéêÝò ðáñáêïëïõèÞóåéò áðü êÜðïéï äçìüóéï öïñÝá, êáèþò åðßóçò êáé ôïõ ðáñáúáôñéêïý ðñïóùðéêïý.

47

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Ôá ÊÝíôñá Õãåßáò óôçí ÅëëÜäá

48

Óô. Öùôïðïýëïõ

ÅÕÑÙÐÁÚÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ ÃÅÍÉÊÇÓ/ÏÉÊÏÃÅÍÅÉÁÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓ ÊÁÉ ÄÉÊÔÕÁ EUROPEAN SOCIETY OF GENERAL PRACTICE/FAMILY MEDICINE/NETWORK ORGANIZATIONS Primary Heatlh Care, Volume 11, Number 1, 49-52, 1999 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 49-52, 1999

Oé åéäéêïß óôü÷ïé ôçò ÅõñùðáúêÞò Åôáéñåßáò ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò Aarhus, ÌÜéïò 1998

1. Õðï÷ñåùôéêÞ ðñïðôõ÷éáêÞ åêðáßäåõóç óôç ÃåíéêÞ/ÏéêïãåíåéáêÞ ÉáôñéêÞ óå üëåò ôéò éáôñéêÝò ó÷ïëÝò ôçò Åõñþðçò.

2. Äçìéïõñãßá ôïìÝùí ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò óôéò éáôñéêÝò ó÷ïëÝò üëùí ôùí ðáíåðéóôçìßùí ôçò Åõñþðçò.

3. ¼ëïé ïé åéäéêåõüìåíïé éáôñïß óôá ðëáßóéá ôçò ìåôáðôõ÷éáêÞò ôïõò åêðáßäåõóçò èá ðñÝðåé ãéá êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá íá áóêïýíôáé êáé óôç ÃåíéêÞ/ÏéêïãåíåéáêÞ láôñéêÞ.

4. ÅéäéêÞ åêðáßäåõóç óôçí åéäéêüôçôá ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò óýìöùíá ìå ôçí ïäçãßá ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò èá ðñÝðåé íá èåóðéóèåß óå üëåò ôéò ÷þñåò ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò êáé íá áíáðôõ÷èåß óôéò ÷þñåò åêôüò ¸íùóçò.

5. ÓõíÝ÷éóç ôçò áíÜðôõîçò ôçò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò âáóéæüìåíç óôçí Ýñåõíá.

6. ÔåêìçñéùìÝíç ðïéïôéêÞ áíÜðôõîç ôçò ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò óå üëåò ôéò åõñùðáúêÝò ÷þñåò.

7. ÕðïóôÞñéîç ôçò áíÜðôõîçò êáé åíèÜññõíóç ôçò óõæÞôçóçò ãéá ôçí õðï÷ñåùôéêÞ êáé åðáããåëìáôéêÞ êáèïäçãïýìåíç óõíå÷éæüìåíç éáôñéêÞ åêðáßäåõóç êáé åðáíáîéïëüãçóç.

8. ÕðïóôÞñéîç ôçò ßäñõóçò ôïìÝùí êáé åñåõíçôéêþí ìïíÜäùí ãéá ôç óõíå÷éæüìåíç éáôñéêÞ åêðáßäåõóç.

9. ÕðïóôÞñéîç êáé åðáíáðéóôïðïßçóç êáôÜëëçëçò éóïññïðßáò óôçí ÏéêïãåíåéáêÞ ÉáôñéêÞ óå ó÷Ýóç ìå ôçí ðñüëçøç, ôç äéÜãíùóç, ôç èåñáðåßá êáé ôç öñïíôßäá.

10. Íá ãßíåé óõíåßäçóç ï ôïìÝáò åõèýíçò ôçò ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò ôüóï óôïõò áóèåíåßò óå áôïìéêü åðßðåäï üóï êáé óôçí êïéíùíßá ùò óýíïëï.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Óô. Öùôïðïýëïõ

ÅÕÑÙÐÁÚÊÇ AKAÄÇÌÉÁ ÄÁÓÊÁËÙÍ ÃÅÍÉÊÇÓ/ÏÉÊÏÃÅÍÅÉÁÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓ (EURACT) ÖèéíïðùñéíÞ ÓõíÜíôçóç, 11-14 Íïåìâñßïõ 1998, ÌÜáóôñé÷ô, Ïëëáíäßá

Óå Ýíá áðü ôá ðëÝïí äñáóôÞñéá ðáíåðéóôÞìéá ôçò Åõñþðçò ðïõ åõôõ÷åß íá ðåñéëáìâÜíåé ßóùò ôï ðéï åêóõã÷ñïíéóôéêü êáé áíïé÷ôü óå íÝåò ìåèüäïõò äéäáóêáëßáò ÔìÞìá ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò öéëïîåíÞèçêå ç öèéíïðùñéíÞ óõíÜíôçóç ôïõ Óõìâïõëßïõ ôçò ÅõñùðáúêÞò Áêáäçìßáò ÄáóêÜëùí ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò (EURACT). Êáé ó’ áõôÞ ôç óõíÜíôçóç õðÞñîå áñêåôüò óêåðôéêéóìüò êáé ðñïâëçìáôéóìüò áíáöïñéêÜ ìå ôïõò óôü÷ïõò ôïõ EURACT êáé ôï ñüëï ðïõ êáëåßôáé íá ðáßîåé óôï ÷þñï ôçò åêðáßäåõóçò óôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ ëáìâÜíïíôáò âÝâáéá õðüøç ôï ðïëéôéêï-ïéêïíïìéêü ãßãíåóèáé óôçí Åõñþðç. ¸ôóé ëïéðüí, áðïöáóßóèçêå ç äçìéïõñãßá ïìÜäáò åñãáóßáò ìå óôü÷ï ôçí êáôáãñáöÞ üëùí ôùí åêðáéäåõôéêþí ïñãáíéóìþí ðïõ äñáóôçñéïðïéïýíôáé óôï ðåäßï ôçò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò óôçí Åõñþðç, þóôå íá õðÜñ÷åé ç ðëçñïöïñßá óôç äéÜèåóç ôüóï ôùí ìåëþí üóï êáé ïðïéïõäÞðïôå Ãåíéêïý Éáôñïý ðïõ áó÷ïëåßôáé Þ èá Þèåëå íá áó÷ïëçèåß ìå ôçí åêðáßäåõóç. ÅðéðëÝïí, ïé äéÜöïñïé åêðáéäåõôéêïß öïñåßò èá Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá Ýñèïõí óå åðáöÞ êáé åíäå÷üìåíá íá óõíåñãáóôïýí.

50

¸íá áîéïóçìåßùôï óçìåßï, åßíáé ç ïìüöùíç áðïäï÷Þ ôñéþí íÝùí ÷ùñþí ùò ìåëþí ôïõ EURACT, ôçò Ëéèïõáíßáò, ôçò Ïõêñáíßáò êáé ôçò Ñùóßáò, åíþ ðáñáìÝíåé óå áíáìïíÞ ç áßôçóç ôçò ÌÜëôáò. Ìéá Üëëç ïìÜäá åñãáóßáò ìå èÝìá ôçí åêðáßäåõóç óôçí åéäéêüôçôá, Ý÷åé ó÷åäüí ïëïêëçñþóåé ôï Ýñãï ôçò êáé ðïëý óýíôïìá èá åßíáé óå èÝóç íá êáôáèÝóåé ôï õëéêü ðñïò äçìïóßåõóç þóôå íá ãßíåé ðñïóéôÞ ç ðëçñïöïñßá óå üëá ôá ìÝëç êáé ìÝóù áõôþí óå êÜèå Ãåíéêü Ãéáôñü. ÔÝëïò, óôïí ðñïâëçìáôéóìü ãéá ôï ñüëï ôçò Áêáäçìßáò óôçí ðñïáãùãÞ ôçò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò äüèçêå éäéáßôåñç óçìáóßá óôá ôñßá óåìéíÜñéá ðïõ ôåëïýí õðü ôçí áéãßäá ôïõ EURACT (ìåôáîý ôùí ïðïßùí êáé áõôü ôçò ÅëëÜäáò) êáèþò êáé ç ÷ñçóéìïðïßçóç ôïõ Internet ãéá ôçí áêüìç ðéï ìåãÜëç êáé áðñüóêïðôç äéáóðïñÜ ôçò ðëçñïöïñßáò ìåôáîý ôùí Ãåíéêþí Ãéáôñþí. Áêüìç óõæçôÞèçêå åêôåíþò êáé åíäåëå÷þò ç åìðëïêÞ ôçò Áêáäçìßáò óôï ðñùôïðïñéáêü óõíÝäñéï ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò óôç Ìáãéüñêá. ÁèáíÜóéïò Óéìåùíßäçò, Åèíéêüò Áíôéðñüóùðïò ÅËÅÃÅÉÁ óôï EURACT

Óô. Öùôïðïýëïõ

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

The EGPRW Website

I remember very clearly the EGPRW London meeting in May, 1997. On the second afternoon, Dr. Gigi Passerini came up to me and communicated the executive board’s decision that I would be the webmaster for the organisation, with the (vague) brief to set up and administer an internet website. Armed with much enthusiasm for the internet fuelled by my own fresh browsing experience, I had myself suggested that such a site be set up. However, I had very limited experience with this new way of networking, and even less with designing web pages!

However, I did accept the invitation, and fortunately so because it has been and remains a very positive and educational experience working for such a wonderful network organisation as the EGPRW (European General Practice Research Workshop) is, and especially so with the tremendous support I have in fact received from the Executive Board and the Secretarial staff.

The Internet is a very large network of computers, connecting millions of people all over the world via telephone, cable and satellite links. Information travels to and from all over the world, and keeps people in touch with their particular area of interest, whatever that may be. If you want to transmit information to a large group of people, the internet allows you to put the information on a server and let an indefinite number of people access this information simultaneously from all over the world.

The information is not static like a book, but

rather it can be changed and updated as often as one wishes (even every minute, if necessary!). Access to this information costs nothing except the charges for one’s connection to the internet. The EGPRW wanted to promote itself and its work in such a way, and thus allow health professionals easier access to information about the organisation.

The EGPRW is an organisation of general practitioners and health professionals with an interest in research in general practice, and is one of the network organisations of the European Society of General Practice, formerly WONCA Europe. It originated in 1974 as a result of meetings between general practice researchers from countries bordering the North Sea. There are now EGPRW National Representatives from more than 20 European countries. The main aims of the organisation are: • to promote and stimulate research in general practice and primary care • to initiate and co-ordinate multinational research projects • to exchange research experiences, and by doing so...

• to develop a valid international base for general practice.

It is a small group with concerns about getting larger, and one of the problems with promoting the organisation and its meetings on the internet is that workshops may be "flooded" by too many participants. However, the advantages of setting up a website were too attractive. The work of the organisation is a valuable 51

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

resource, and should be available to all interested in research in primary care. Besides publishing abstracts of the presentations in "Family Practice" this information is now also available online!

To design of the site took some planning. I had the space for it reserved on an internet server (computer connected to the internet) here in Malta. The space was not limited, but I had to design the structure myself. I did in fact divide the site into a number of pages, just like pages in a book, to allow for easy reading. The main, or index, page carries the name and logo of the EGPRW, and a list of information under appropriate sub-headings. This information came straight out of the EGPRW information booklet, and outlines the history, aims, and organisation of the workshop, its meetings, courses and membership requirements. Other pages deal with the Executive Board and secretariat, a list of National Representatives for each member country, a page about past, present and future meetings, and a page about projects and courses organised or subsidised by the EGPRW. Information on these pages came from material provided by the secretariat, and I must here thank Ms. Hanny Prick for providing this in electronic format, obviating the need for me to type it all in again!

Key words on each page are cross referenced, to allow for easy navigation or browsing around the site, and to allow easy reading without boring the reader. So, if you are reading the main page under the "Meetings" subheading and want to learn more, you click on the word "meetings" which is linked to a page about meetings, with supplementary information about this topic.

Similarly, on the same page, if you read the topic of the Malta meeting and you want to learn more about it, you click that and are taken automatically to a page listing all the abstracts presented at that meeting. Click on an interesting abstract, and you are taken to a page with abstracts, and the browser scrolls down to allow you to read exactly that abstract.

The research papers presented at the workshops have a national and an international ap-

52

Óô. Öùôïðïýëïõ

peal, and this treasure of information is now available on the internet for all to explore. Meetings and research courses run by the EGPRW are advertised. Interested parties may read information about the organisation, and the workshops planned in future, and print out application forms to apply to attend these functions.

Contact information for the EGPRW secretariat, the Executive Board members, and each country’s National Representatives (including e-mail addresses where applicable) is available.

Moreover, there is a large database of abstracts from the last eleven or so meetings, with contact information for each respective author.

In future, this database should become searchable, allowing the user to select his area of particular interest.

The main index page provides details of how to join the EGPRW listserver. A listserver is an e-mail robot, and subscribers may send electronic mail to this robot, which in turn sends it to every other subscriber on the list.

Thus, if you want to keep up to date about the organisation, sign up now and you will receive e-mail updates sent by myself and other members. You may also use the listserver to ask questions to other subscribers, but you must remember that the message goes to many doctors from all over the world, and so should be used judiciously!

The site is designed to work with even the most basic web browsing software, including the first generation web browsers. All the work of designing the site was done in Microsoft Front Page software, which I learned to use over two days using just its help files! I recommend a visit to all those GPs interested in research, and also to those who are toying with the idea of setting up a website. You will see how easy it is to get presentable results with limited experience... or at least I hope you will.

The EGPRW website is at: http://www.Synapse.net.mt/egprw/ Jean-Karl Soler, Family Physician, EGPRW Webmaster, National Representative of the Maltege College of Family Physicians

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

ÔÏ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏ "ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÁ ÖÑÏÍÔÉÄÁ ÕÃÅÉÁÓ": Ðëçñïöïñßá ðïõ åíäéáöÝñåé xxxxxxxxx Primary Heatlh Care, Volume 11, Number 1, 53-56, 1999 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 53-56, 1999

1. Ç áðüöáóç áíáãíþñéóÞò ôïõ áðü ôï Êåíôñéêü Óõìâïýëéï Õãåßáò

53

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

2. Ç ÝíôáîÞ ìáò óôçí Ðáãêüóìéá Åôáéñåßá Åêäïôþí Éáôñéêþí Ðåñéïäéêþí (World Association of Medical Editors, WAME) Ôï ðåñéïäéêü ìáò, Ý÷åé ãßíåé äåêôü óôçí Ðáãêüóìéá áõôÞ Åôáéñåßá êáé ôï üíïìá ôïõ ÄéåõèõíôÞ Óýíôáîçò ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò ðåñéëáìâÜíåôáé óôïí êáôÜëïãï ôùí ìåëþí ôçò,

54

ðïõ äçìïóéåýïíôáé óôçí éóôïóåëßäá ôçò ìå: http:/ /www.wame.org.

To ðåñéå÷üìåíï ôçò éóôïóåëßäáò áõôÞò ðáñïõóéÜæåôáé ðáñáêÜôù.

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

3. Ç ðáñïõóßáóÞ ôïõ óôï ÉÍÔÅRÍÅÔ (ÌedNet HELLAS): Ôï ðåñéïäéêü "ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò" åìöáíßæåôáé óôï INTERNET, óôï Website ôçò ÉáôñéêÞò Åôáéñåßáò Áèçíþí, ôçí ïðïßá

éäéáßôåñá åõ÷áñéóôïýìå ãéá ôç öéëïîåíßá áõôÞ. Ç äéåýèõíóç áõôÞ åßíáé: http://www.mednet.gr/

55

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

56

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

ÄÉÅÈÍÅÉÓ ÓÕÍÁÍÔÇÓÅÉÓ ÓÔÇ ÃÅÍÉÊÇ/ÏÉÊÏÃÅÍÅÉÁÊÇ ÉÁÔÑÉÊÇ xxxxxxxxx Primary Heatlh Care, Volume 11, Number 1, 57-58, 1999 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 57-58, 1999

1. Ôï ðñþôï Åõñùðáúêü ÓõíÝäñéï ôùí Åõñùðáúêþí Äéêôýùí ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò, Palma de Mallorca Éóðáíßáò, 16-22 ÌáÀïõ 1999

57

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

58

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

ÁËËÇËÏÃÑÁÖÉÁ CORRESPONDENCE Primary Heatlh Care, Volume 11, Number 1, 59-62, 1999 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 59-62, 1999

1. Ðñüãñáììá ìáèçìÜôùí Ýôïõò 1998-1999 ãéá ôïõò åéäéêåõüìåíïõò ôçò ÃåíéêÞò IáôñéêÞò ôïõ Éððïêñáôåßïõ Ðåñéöåñåéáêïý Ãåíéêïý Íïóïêïìåßïõ Áèçíþí

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

ÌåôåêðáéäåõôéêÜ ìáèÞìáôá 98-99 óôïõò Éáôñïýò ôçò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò (êÜèå ÄåõôÝñá 13.30-14.30) 1. 22 Íïåìâñßïõ 1998 ÐñïóÝããéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôïõ áóèåíïýò ìå ßêôåñï. ÊáèçãçôÞò ê. Ã. ÊáâïõñôæÞò 2. 30 Íïåìâñßïõ 1998 Áíôéìåôþðéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôùí áññþóôùí ìå áéìïññáãßá áðü ôï ãáóôñåíôåñéêü óùëÞíá. ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ê. Â. ÊáôåñãéáííÜêçò 3. 7 Äåêåìâñßïõ 1998 ÐñïóÝããéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôïõ áóèåíïýò ìå ðüíï óôçí Üíù êïéëßá. ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ê. Í. Áðïóôïëßäçò 4. 14 Äåêåìâñßïõ 1998 Áíôéìåôþðéóç áðü ôïí Ãåíéêü Éáôñü ôùí áññþóôùí ìå åíôåñéêÞ áðüöñáîç. ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ê. Í. Ìçëßãêïò 5. 21 Äåêåìâñßïõ 1998 ÐñïóÝããéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôùí áóèåíþí ìå ÙÑË ðñïâëÞìáôá. ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ê. Å. Öåñåêýäçò 6. 11 Éáíïõáñßïõ 1999 Áíôéìåôþðéóç ôïõ äéáâçôéêïý áóèåíïýò áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü Åðßêïõñïò ÊáèçãçôÞò ê. ×. Ôïýíôáò 7. 18 Éáíïõáñßïõ 1999 ÏõñïëïãéêÝò ðñÜîåéò áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ÅðéìåëçôÞò Á' ê. Ì. ÊïêïíÜò 8. 25 Éáíïõáñßïõ 1999 ÐñïóÝããéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôïõ áóèåíïýò ìå ðüíï óôçí êÜôù êïéëßá. Åðßêïõñïò ÊáèçãçôÞò ê. Á. ÌáíïõñÜò 9. 1 Öåâñïõáñßïõ 1999 Áíôéìåôþðéóç áðü ôïí Ãåíéêü Éáôñü ôùí áóèåíþí ìå äéïãêùìÝíïõò ëåìöáäÝíåò. ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ê. Ä. Ðáíïõóüðïõëïò 10. 8 Öåâñïõáñßïõ 1999 ÐñïóÝããéóç áðü ôïí Ãåíéêü Éáôñü ôùí áóèåíþí ìå äåñìáôéêÜ åîáíèÞìáôá. ÅðéìåëçôÞò Á' ê. ×. Íáïýì 11. 15 Öåâñïõáñßïõ 1999 Áíôéìåôþðéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôïõ áóèåíïýò ìå áéìáôïõñßá, Þ ïëéãïõñßá Þ ðïëõïõñßá. ÅðéìåëçôÞò ê. I. ÊáêÜâáò 12. 22 Öåâñïõáñßïõ 1999 ÐñïóÝããéóç ôïõ áóèåíïýò ìå êåöáëáëãßá áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü. ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ê. Á. Ìáúëçò 13. 1 Ìáñôßïõ 1999 Áíôéìåôþðéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôùí áóèå60

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

íþí ìå áíáéìßá. ÅðéìåëçôÞò ê. Á. ÌáñÞò 14. 8 Ìáñôßïõ 1999 ÐñïóÝããéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôùí áóèåíþí ìå ÊáñäéáêÝò áññõèìßåò ÁíáðëçñùôÞò ÄéåõèõíôÞò ê. ×ñõóüò 15. 15 Ìáñôßïõ 1999 Áíôéìåôþðéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôùí áóèåíþí ìå óðáóìïýò. ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ê. Á. Ìáúëçò 16. 29 Ìáñôßïõ 1999 ÐñïóÝããéóç ôïõ áóèåíïýò ìå ïîý èùñáêéêü ðüíï áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü. Åéäéêåõüìåíïò ê. Ä. ÔóïõêáëÜò 17. 19 Áðñéëßïõ 1999 Áíôéìåôþðéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôùí áóèåíþí ìå äéáññïúêü óýíäñïìï. Åðßêïõñïò ÊáèçãçôÞò ê. Á. Ãêéïõáóôüæçò 18. 26 Áðñéëßïõ 1999 Áíôéìåôþðéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôùí áññþóôùí ìå åðåßãïíôá åíäïêñéíïëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá. ÅðéìåëçôÞò Á' ê. Â. Áèáíáóßïõ 19. 3 ÌáÀïõ 1999 Áíôéìåôþðéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôùí áóèåíþí ìå çðáôïìåãáëßá ËÝêôïñáò ê. Êïóêßíáò 20. 10 ÌáÀïõ 1999 Áíôéìåôþðéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôùí áóèåíþí ìå óðëçíïìåãáëßá. ÅðéìåëçôÞò ê. Ì. ÓêïõíÜêçò 21. 17 ÌáÀïõ 1999 Áíôéìåôþðéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôùí áóèåíþí ìå ãõíáéêïëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá ÁíáðëçñùôÞò ÄéåõèõíôÞò ê. I. ÄéáêÜêçò 22. 24 ÌáÀïõ 1999 ÄéáöïñéêÞ äéÜãíùóç êáé áíôéìåôþðéóç áðü ôïí Ãåíéêü Éáôñü ôùí áóèåíþí ìå ïéäÞìáôá Åðßêïõñïò ÊáèçãçôÞò ê. Á. Ãêéïõóôüæçò 23. 7 Éïõíßïõ 1999 Áíôéìåôþðéóç áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ôùí áññþóôùí ìå ïîÝá áããåéáêÜ ðñïâëÞìáôá. ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ê. Â. ÐáñáñÜò 24. 14 Éïõíßïõ 1999 Ðñïëçðôéêïß åìâïëéáóìïß áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ê. Å. ÊáíáâÜêçò 25. 21 Éïõíßïõ 1999 Áíôéìåôþðéóç ôñáõìÜôùí áðü ôï Ãåíéêü Éáôñü. ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ê. Â. ÊáôåñãéáííÜêçò 26. 28 Éïõíßïõ 1999 Áñ÷Ýò ÷çìåéïèåñáðåßáò óå áññþóôïõò ìå êáêïÞèç íåïðëáóßá ÄéåõèõíôÞò ê. Ð. Ðáðáêþóôáò

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

Ôüìïò 11, Ôåý÷ïò 1, 1999

2. ÄéåèíÞ ÓåìéíÜñéá ôïõ Âñåôáíéêïý Óõìâïõëßïõ

61

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

62

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

ÏÄÇÃÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÓÕÃÃÑÁÖÅÉÓ INSTRUCTIONS FOR THE AUTHORS Ç "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äÝ÷åôáé ãéá äçìïóßåõóç êåßìåíá Åðéóôçìüíùí Õãåßáò, ôá ïðïßá êáôáôÜóóïíôáé óôéò åîÞò êáôçãïñßåò: 1) ÅñåõíçôéêÝò åñãáóßåò, 2) ÅíçìåñùôéêÜ Üñèñá, 3) Óýíôïìá Üñèñá, 4) ÁíáöïñÝò ðåñéóôáôéêþí, 5) ÐáñïõóéÜóåéò ÊÝíôñùí Õãåßáò. ¸íá óýíïëï êåéìÝíùí, ðïõ áöïñïýí Ýíá óõãêåêñéìÝíï ãíùóôéêü ôïìÝá ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò, ìðïñåß íá óõãêñïôåß ÁöéÝñùìá. Åêôüò ôùí êåéìÝíùí ðïõ áíáöÝñïíôáé óôéò ðáñáðÜíù êáôçãïñßåò óôçí "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äçìïóéåýïíôáé êáé Üñèñá ôçò ÓõíôáêôéêÞò ÅðéôñïðÞò, êáèþò êáé êåßìåíá ðïõ áðïóêïðïýí óôçí ðáñïõóßáóç, ó÷ïëéáóìü êáé êñéôéêÞ áîéïëüãçóç óõãêåêñéìÝíùí ãåãïíüôùí, Üñèñùí êáé åêäüóåùí ó÷åôéêþí ìå ôçí ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, óôçí ÅëëÜäá êáé óôï åîùôåñéêü. Ôçí åõèýíç ôçò óõããñáöÞò ôùí Üñèñùí áõôþí Þ êåéìÝíùí Ý÷ïõí ìüíï ôá ìÝëç ôçò ÓõíôáêôéêÞò ÅðéôñïðÞò Þ åðéóôÞìïíåò ìåôÜ áðü åéäéêÞ ðñüóêëçóç. Åðßóçò óôçí "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äçìïóéåýïíôáé êáé ãñÜììáôá ðïõ áðåõèýíïíôáé óôçí ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ, ôá ïðïßá áíáöÝñïíôáé óå ðáñáôçñÞóåéò, êëéíéêÝò êáé åñåõíçôéêÝò åìðåéñßåò Þ ó÷ïëéÜæïõí ôç äéåèíÞ êáé åëëçíéêÞ âéâëéïãñáößá. Ôçí åõèýíç ãéá ôç äçìïóßåõóç ôùí êåéìÝíùí áõôþí Ý÷åé ï ÄéåõèõíôÞò Óýíôáîçò êáé ç ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ. Ïé åñåõíçôéêÝò åñãáóßåò, ôá åíçìåñùôéêÜ Üñèñá, ïé óýíôïìåò äçìïóéåýóåéò êáé ïé áíáöïñÝò ðåñéóôáôéêþí ãßíïíôáé äåêôÜ ãéá äçìïóßåõóç ìüíï ìåôÜ áðü èåôéêÞ êñßóç ôïõò áðü åðéóôÞìïíåò-êñéôÝò ìå ôïõò ïðïßïõò óõíåñãÜæåôáé ôï ðåñéïäéêü. ÊÜèå êåßìåíï ðïõ áðïóôÝëëåôáé óôçí "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äéáâéâÜæåôáé óôïõò êñéôÝò, ÷ùñßò íá ãíùóôïðïéïýíôáé ôá ïíüìáôá ôùí óõããñáöÝùí. Ôá ó÷üëéá êáé ïé ðáñáôçñÞóåéò ôùí êñéôþí óôç óõíÝ÷åéá, ìå ôçí åõèýíç ôçò Ãñáììáôåßáò Óýíôáîçò ôïõ ðåñéïäéêïý, åðéóôñÝöïíôáé óôïõò óõããñáöåßò, ðñïêåéìÝíïõ áõôïß íá ðñïóáñìüóïõí áíÜëïãá ôï êåßìåíü ôïõò ðñéí ôç äçìïóßåõóç. Óå ðåñßðôùóç áóõìöùíßáò ôùí êñéôþí, ôï êåßìåíï èá áîéïëïãåßôáé áðü ôçí ßäéá ôç ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ. Ôá ïíüìáôá üëùí ôùí åðéóôçìüíùí ðïõ äéåôÝëåóáí êñéôÝò èá äçìïóéåýïíôáé óå åéäéêÞ óåëßäá óôï ôåëåõôáßï ôåý÷ïò êÜèå ÷ñüíïõ. Ôá êåßìåíá, ôá ïðïßá äÝ÷åôáé ç "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò", èá ðñÝðåé íá áêïëïõèïýí ôéò ðáñáêÜôù ðñïäéáãñáöÝò.

• Íá åßíáé ãñáììÝíá óôçí åðßóçìç äçìïôéêÞ ãëþóóá êáé ìå ôï ìïíïôïíéêü óýóôçìá, äáêôõëïãñáöçìÝíá óôç ìßá üøç ôçò óåëßäáò, óå äéðëü äéÜóôçìá êáé ìå ëåõêü ðåñéèþñéï 3 åêáôïóôþí óå üëåò ôéò ðëåõñÝò ôïõò.

• Ç ðñþôç óåëßäá ôïõ êåéìÝíïõ ðñÝðåé íá ðåñéëáìâÜíåé: á) ôïí ôßôëï (ìå ðåæÜ ãñÜììáôá), â) ôá ïíüìáôá ôùí óõããñáöÝùí (ìå êåöáëáßá ãñÜììáôá åíþ áíáãñÜöïíôáé ôá áñ÷éêÜ ôùí ïíïìÜôùí êáé ôá ðëÞñç åðþíõìá ìå áñéèìçôéêïýò åêèÝôåò ïé ïðïßïé óå õðïóçìåßùóç ðáñïõóéÜæïõí ôçí éäéüôçôá ôïõ êÜèå óõããñáöÝá), ã) ôï åðéóôçìïíéêü êÝíôñï óôï ïðïßï Ýãéíå ç åñãáóßá, ä) 3-5 ðñüóèåôïõò üñïõò ó÷åôéêÜ ìå ôï èÝìá êáé ïé ïðïßïé åßíáé õéïèåôçìÝíïé áðü ôï Medical Subject Headings (Bethesda Md, 1966), å) ôç äéåýèõíóç êáé ôï ôçëÝöùíï åíüò áðü ôïõò óõããñáöåßò, ï ïðïßïò èá åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôçí áëëçëïãñáößá ìå ôï ðåñéïäéêü.

• Óå îå÷ùñéóôÞ äåýôåñç óåëßäá ðñÝðåé íá ãñÜöåôáé ç åëëçíéêÞ ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ (ðñïçãåßôáé ç Ýíäåéîç ÐÅÑÉËÇØÇ), ç ïðïßá äå èá ðñÝðåé íá Ý÷åé Ýêôáóç ìåãáëýôåñç ôùí 300 ëÝîåùí.

• ÌåôÜ ôï êåßìåíï óå îå÷ùñéóôÞ óåëßäá èá ðñÝðåé íá ãñÜöåôáé ç áããëéêÞ ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ, ç ïðïßá äå èá ðñÝðåé íá Ý÷åé Ýêôáóç ìåãáëýôåñç ôùí 300 ëÝîåùí. Ðñïçãïýíôáé ç ëÝîç SUMMARY, ç áããëéêÞ ìåôÜöñáóç ôïõ ôßôëïõ, ïé ëÝîåéò PRIMARY HEALTH CARE... êáé ôá ïíüìáôá ôùí óõããñáöÝùí ÷ùñßò ôßôëï Þ éäéüôçôá.

• Ïé âéâëéïãñáöéêÝò ðáñáðïìðÝò óôï êåßìåíï èá ðñÝðåé íá åßíáé áñéèìçìÝíåò êáé í’ áíôáðïêñßíïíôáé óôï âéâëéïãñáöéêü êáôÜëïãï, ï ïðïßïò èá ðñÝðåé íá ãñÜöåôáé óå îå÷ùñéóôÞ óåëßäá ìåôÜ ôï ãñÜøéìï ôçò áããëéêÞò ðåñßëçøçò. Óôï âéâëéïãñáöéêü êáôÜëïãï ïé ðáñáðïìðÝò èá ðñÝðåé í’ áêïëïõèïýí ôç óåéñÜ ìå ôçí ïðïßá ðáñïõóéÜóôçêáí óôï êåßìåíï. ÊáèåìéÜ áðü áõôÝò èá ðñÝðåé íá ðåñéÝ÷åé óôç óåéñÜ ôá áñ÷éêÜ ôùí ïíïìÜôùí êáé ôá åðþíõìá ôùí óõããñáöÝùí, ôïí ôßôëï ôçò åñãáóßáò, ôï üíïìá ôïõ ðåñéïäéêïý óýìöùíá ìå ôï óýóôçìá ôçò WHOCISO/R4), ôïí ôüìï, ôçí ðñþôç êáé ôçí ôåëåõôáßá óåëßäá ôïõ Üñèñïõ, êáèþò êáé ôï Ýôïò äçìïóßåõóçò. ¼ôáí ðñüêåéôáé ãéá óõããñÜììáôá Þ ìïíïãñáößåò, åêôüò áðü ôïõò óõããñáöåßò, ôï Ýôïò Ýêäïóçò êáé ôïí ôßôëï, ðñÝðåé íá ãñÜöïíôáé êáé ï áñéèìüò êáé ôá óôïé÷åßá Ýêäïóçò (åêäïôéêüò ïßêïò, ðüëç).

• Ïé ðßíáêåò êáé ôá ó÷Þìáôá áêïëïõèïýí ôï âéâëéïãñáöéêü êáôÜëïãï êáé èá ðñÝðåé íá ðáñïõóéÜæïíôáé óå ÷ùñéóôÝò óåëßäåò, íá öÝñïõí ëáôéíéêÞ áñßèìçóç, ç ïðïßá èá ðñÝðåé í’ áíôáðïêñßíåôáé óôéò ðáñáðïìðÝò ôïõ êåéìÝíïõ, êáèþò êáé ôéò áðáñáßôçôåò åðåîçãÞóåéò.

• 'Ïëá ôá êåßìåíá èá ðñÝðåé íá õðïâÜëëïíôáé óå äõï áíôßôõðá óôç äéåýèõíóç ôïõ ÄéåõèõíôÞ Óýíôáîçò: - ÔïìÝáò ÊïéíùíéêÞò ÉáôñéêÞò Ðáíåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò, Ô.È. 1393, ÇñÜêëåéï ÊñÞôçò.

64