Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας by ELEGEIA GREEK ASSOCIATION OF GP's

ðñùôïâÜèìéá

öñïíôßäá

õãåßáò

Primary Health Care Ôñéìçíéáßá ¸êäïóç ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò Quarterly edited by the Greek Association of General Practitioners Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, ÉáíïõÜñéïò - ÌÜñôéïò 2000, Volume 12, Number 1, January - March 2000

Ôçò Óýíôáîçò

×. ËéïíÞò êáé Ì.Ð. Ìåñêïýñçò: Áðüøåéò ãéá ôç óçìåñéíÞ êáôÜóôóç óôçí ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò êáé ðñïôÜóåéò ãéá ôç âåëôßùóÞ ôçò ................................... 7

ÅñåõíçôéêÝò Åñãáóßåò

Á. Ðïñôéíüò, Ê. ×ñéóôïäïõëßäçò, Ó. ÊáëáúôæÞò, ×. ÐáðáãéáííÜêç: ×áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ïîåßáò óêùëçêïåßäéôéäáò ôùí ðáéäéþí óôï íïìü ÊáâÜëáò .......................................................... 10 Á. ÊáöåôæÜêçò, Ç. ÓáíéäÜò, Ê. ÂáëáóéÜäïõ, È. Ìüó÷ïâïò, Á. Ôñïìáñüðïõëïò, Ì. ×ñéóôïäïõëÜêçò, Í. Âñá÷áóùôÜêçò, Ã. ×áëêéáäÜêçò, Ä.Ä. ÔóéöôóÞò: Áíôéìåôþðéóç áðëþí èùñáêéêþí êáêþóåùí óôï ÔìÞìá Åðåéãüíôùí Ðåñéóôáôéêþí ÔñéôïâÜèìéïõ Íïóïêïìåßïõ: Åßíáé Ýíäåéîç åðáíåêôßìçóçò ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Ðåñßèáëøçò; ........................................................................................................................................................................ 15 Å. ÐáðáäÜêçò, Í. ÄñáêùíÜêçò, Ñ. ÁëåîáíäñÜêç, Å. ÐáðáäÜêç, Ä. Ìðñßìçò, Í. ×áëêéáäÜêçò, Ê. Óåñáöåéìßäç, Ç. ÊõñéÜêïõ, Å. ÓôáõñáêÜêç, Ð. Ðáñáóýñçò, Ã. Îçñïõ÷Üêçò, Ã. Ðáðáäüðïõëïò: ¸ëåã÷ïò åìâïëéáóìþí óôá ðáéäéÜ çëéêßáò 3-18 ÷ñüíùí êáôÜ ôï ó÷ïëéêü Ýôïò 1996-97, ôçò ðåñéï÷Þò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò ×Üñáêá Íïìïý Çñáêëåßïõ .......................................................................................................................................... 25

Áíáóêüðçóç

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç: 1ç Äåêåìâñßïõ - Ðáãêüóìéá çìÝñá êáôÜ ôïõ ÁÉDS ................. 32

Óýíôïìç ÅñåõíçôéêÞ Åñãáóßá

Á. ÐáðïõôóéäÜêçò, Ã. Ôóïõñïýò, Ì. Êõñéáêïðïýëïõ, Á. Ìðáôßêáò: ÊáôáãñáöÞ áíôéóõëëçðôéêþí ìåèüäùí ãõíáéêþí áíáðáñáãùãéêÞò çëéêßáò ðïõ ðñïóÞëèáí óå õðçñåóßåò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò ôçò åðáñ÷ßáò ÌõëïðïôÜìïõ Íïìïý Ñåèýìíïõ ............................................................................................................................................................... 38

ÅõñùðáúêÜ Äßêôõá ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò

EQuiP: Ãíùñéìßá êáé íÝá áðü ôï EQuiP ............................................................................................................ 41

Óõíå÷éæüìåíç Åêðáßäåõóç

Åêðáéäåõôéêü ðñüãñáììá 1999-2000 Ê.Õ. ÍåìÝáò ................................................................................... 44 ÅêðáéäåõôéêÝò äñáóôçñéüôçôåò 1999-2000 Í.Ã.Í. ÌõôéëÞíçò ........................................................... 45

ÍÝá

Ïé Áéùíüâéïé ôïõ Åëëáäéêïý ÷þñïõ: ÄåäïìÝíá Õãåßáò êáé Äéáâßùóçò .......................................... 47 Óõããñáöåßò êáé êñéôÝò êáôÜ ôç äéåôßá 1998-1999 ................................................................................... 48

ÅÍÔÕÐÏ ÊËÅÉÓÔÏ ÁÑÉÈ. ÁÄÅÉÁÓ 451/91 ÊÄÁ ÅËËÇÍÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ ÃÅÍÉÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓ ÐïôáìéÜíïõ 20, 115 28 ÁÈÇÍÁ

ISSN 1105-7432

ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ

ÐÅÑÉÏÄÉÊÏ

ÐÑÙÔÏÂÁÈÌÉÁ ÖÑÏÍÔÉÄÁ Ôñéìçíéáßá ¸êäïóç ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, ÉáíïõÜñéïò - ÌÜñôéïò 2000 PRIMARY HEALTH CARE Quarterly edited by the Greek Association of General Practitioners Volume 12, Number 1, January - March 2000 ISSN 1105-7432

Ôçò Óýíôáîçò ×. ËéïíÞò êáé Ì.Ð. Ìåñêïýñçò: Áðüøåéò ãéá ôç óçìåñéíÞ êáôÜóôóç óôçí ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò êáé ðñïôÜóåéò ãéá ôç âåëôßùóÞ ôçò ................................................................................................................................ 7 EñåõíçôéêÜ Üñèñá Á. Ðïñôéíüò, Ê. ×ñéóôïäïõëßäçò, Ó. ÊáëáúôæÞò, ×. ÐáðáãéáííÜêç: ×áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ïîåßáò óêùëçêïåßäéôéäáò ôùí ðáéäéþí óôï íïìü ÊáâÜëáò ......................................................................... 10 Á. ÊáöåôæÜêçò, Ç. ÓáíéäÜò, Ê. ÂáëáóéÜäïõ, È. Ìüó÷ïâïò, Á. Ôñïìáñüðïõëïò, Ì. ×ñéóôïäïõëÜêçò, Í. Âñá÷áóùôÜêçò, Ã. ×áëêéáäÜêçò, Ä.Ä. ÔóéöôóÞò: Áíôéìåôþðéóç áðëþí èùñáêéêþí êáêþóåùí óôï ÔìÞìá Åðåéãüíôùí Ðåñéóôáôéêþí ÔñéôïâÜèìéïõ Íïóïêïìåßïõ: Åßíáé Ýíäåéîç åðáíåêôßìçóçò ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Ðåñßèáëøçò; ........................................................................................................................................................................................ 15 Å. ÐáðáäÜêçò, Í. ÄñáêùíÜêçò, Ñ. ÁëåîáíäñÜêç, Å. ÐáðáäÜêç, Ä. Ìðñßìçò, Í. ×áëêéáäÜêçò, Ê. Óåñáöåéìßäç, Ç. ÊõñéÜêïõ, Å. ÓôáõñáêÜêç, Ð. Ðáñáóýñçò, Ã. Îçñïõ÷Üêçò, Ã. Ðáðáäüðïõëïò: ¸ëåã÷ïò åìâïëéáóìþí óôá ðáéäéÜ çëéêßáò 3-18 ÷ñüíùí êáôÜ ôï ó÷ïëéêü Ýôïò 1996-97, ôçò ðåñéï÷Þò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò ×Üñáêá Íïìïý Çñáêëåßïõ .......................................................................................................................................................... 25 Áíáóêüðçóç Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç: 1ç Äåêåìâñßïõ - Ðáãêüóìéá çìÝñá êáôÜ ôïõ ÁÉDS ................................ 32 Óýíôïìç ÅñåõíçôéêÞ Åñãáóßá Á. ÐáðïõôóéäÜêçò, Ã. Ôóïõñïýò, Ì. Êõñéáêïðïýëïõ, Á. Ìðáôßêáò: ÊáôáãñáöÞ áíôéóõëëçðôéêþí ìåèüäùí ãõíáéêþí áíáðáñáãùãéêÞò çëéêßáò ðïõ ðñïóÞëèáí óå õðçñåóßåò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò ôçò åðáñ÷ßáò ÌõëïðïôÜìïõ Íïìïý Ñåèýìíïõ ............................................. 38 ÅõñùðáúêÜ Äßêôõá ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò EQuiP: Ãíùñéìßá êáé íÝá áðü ôï EQuiP ..................................................................................................................................... 41 Óõíå÷éæüìåíç Åêðáßäåõóç Åêðáéäåõôéêü ðñüãñáììá 1999-2000 Ê.Õ. ÍåìÝáò ............................................................................................................. 44 ÅêðáéäåõôéêÝò äñáóôçñéüôçôåò 1999-2000 Í.Ã.Í. ÌõôéëÞíçò ...................................................................................... 45 ÍÝá Ïé Áéùíüâéïé ôïõ Åëëáäéêïý ÷þñïõ: ÄåäïìÝíá Õãåßáò êáé Äéáâßùóçò ..................................................................... 47 Óõããñáöåßò êáé êñéôÝò êáôÜ ôç äéåôßá 1998-1999 .............................................................................................................. 48

ÅÊÄÏÔÇÓ:

CONTENTS

ÌðïäïóÜêçò-Ðñüäñïìïò Ìåñêïýñçò

ÄÉÏÉÊÇÔÉÊÏ ÓÕÌÂÏÕËÉÏ Ðñüåäñïò ÌðïäïóÜêçò-Ðñüäñïìïò Ìåñêïýñçò Áíôéðñüåäñïò Á ÁèáíÜóéïò Óõìåùíßäçò Áíôéðñüåäñïò Â Áíôþíçò Êáñüôóçò Ãåíéêüò ÃñáììáôÝáò-Ôáìßáò Êþóôáò ÌùñáÀôçò Åéäéêüò ÃñáììáôÝáò ÁèáíÜóéïò ×ñéóôüðïõëïò ÌÝëç Ìé÷Üëçò ÂåíéæÝëïò ÌÜñéïò ×áôæçáñóÝíçò Executive Board of the Greek Association of General Practitioner President Bodosakis-Prodromos Merkouris Vice-President A Athanasios Symeonidis Vice-President B Antonis Karotsis General Secretary Treasurer Kostas Moraitis Honorary Secretary Athanasios Christopoulos Members Michalis Venizelos Marios Chatziarsenis

Åditorial C. Lionis and M.P. Merkouris: Comments on the present situation of Primary Health Care in Greece and proposals for its improvement ............................................................................................................................ 7 Ïriginal Papers A. Portinos, K. Christodoulidis, S. Kalaitzis, C. Papagiannaki: Characteristics of Acute Appendicitis (A.C.) in children of Kavala's prefecture ......................................................................................................... 10 A. Kafetzakis, E. Sanidas, K Valasiadou, Th. Mosxovos, A. Tromaropoulos, M. Christodoulakis, N. Vrahasotakis, G. Chalkiadakis, D.D. Tsiftsis: Management of simple Thoracic Injuries at a Level I Trauma Center: Is it an indication for reevaluation of the trauma system? .......................................................... 15 E. Papadakis, N. Drakonakis, R. Alexandraki, E. Papadaki, D. Brimis, N. Halkiadakis, K. Serafimidi, E. Kiriakou, E. Stavrakaki, P. Parasiris, G. Xirouhakis, G. Papadopoulos: Check of vaccination records of children 3 to 18 years old in the area of responsibility of Harakas Health Center .................. 25 Review A. Anastasiou-Katsiardani: 1st December: The day dedecated to the prevention of AIDS .......................... 32 Short Report A. Papoutsidakis, G. Tsourous, M. Kyriakopoulou, A. Batikas: Recording the contraception in females, who are in reproductive age and come for serious reasons in Health Centers, at Mylopotamos Rethymno area .......................................................................................... 38 European Network/Organizations of General Practice/Family Medicine EQuiP: Presentation and news of EQuiP ................................................................................................................................... 41 Continuing Education in General Practice Lectures given to GPs at the Nemeas Health Center ....................................................................................................... 44 Lectures given GPs at the Mytilini's General Hospital ....................................................................................................... 45 News Greek centenarians: Their life-style and health parameters ............................................................................................ 47 Authors and reviewers in 1998-1999 .......................................................................................................................................... 48

ÄéåõèõíôÞò Óýíôáîçò ×ñÞóôïò ËéïíÞò ÔìÞìá ÉáôñéêÞò ÐáíåðéóôÞìéï ÊñÞôçò Ô.È. 1393, ÇñÜêëåéï Ôçë: +30 81 39 46 21 Fax: +30 81 39 46 06 E-mail: lionis@med.uoc.gr Âïçèïß Óýíôáîçò ÅëåõèÝñéïò Èçñáßïò Êïñíçëßá ÌáêñÞ ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ ÓôÝëëá ÁñãõñéÜäïõ ÂáããÝëçò Äñüóïò ÄçìÞôñçò ¸ëëçíáò ÐçãÞ ÐåñäéêÜêç ÁèáíÜóéïò Óõìåùíßäçò

Chief Editor Christos Lionis Faculty of Medicine University of Crete P.O. Box 1393, Heraklion Tel: +30 81 39 46 21 Fax: +30 81 39 46 06 E-mail: lionis@med.uoc.gr Assistants to the Editors Åleftherios Thireos Kornilia Makri Editorial Board Stella Argyriadou Vaggelis Drossos Dimitris Hellinas Pigi Perdikaki Athanasios Symeonidis

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

X. ËéïíÞò êáé óõí.

ÔÇÓ ÓÕÍÔÁÎÇÓ EDITORIAL Primary Heatlh Care, Volume 12, Number 1, 7-9, 2000 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 7-9, 2000

Áðüøåéò ãéá ôç óçìåñéíÞ êáôÜóôáóç óôçí ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò êáé ðñïôÜóåéò ãéá ôç âåëôßùóÞ ôçò ×ñÞóôïò ËéïíÞò êáé ÌðïäïóÜêçò-Ðñüäñïìïò Ìåñêïýñçò

ÐáñÜ ôéò åðéôåýîåéò ìÝ÷ñé óÞìåñá ôçò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò óôç ÷þñá ìáò, áñêåôÝò óõæçôÞóåéò äéåîÜãïíôáé ãéá ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôÜ ôçò êáé ôç äõíáôüôçôÜ ôçò íá áíôéìåôùðßóåé ôçí áõîçìÝíç æÞôçóç õðçñåóéþí õãåßáò. Ïé åëëåßøåéò ðïõ ðáñïõóéÜæïõí ôá ÊÝíôñá Õãåßáò (Ê.Õ.) ðïõ Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß óôéò áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò ôçò ÷þñáò ìáò, ôüóï óôçí ïñãÜíùóç ôùí õðçñåóéþí õãåßáò üóï êáé óôçí ðáñï÷Þ ïëïêëçñùìÝíçò öñïíôßäáò êýñéá ìå ôç ìïñöÞ õðçñåóéþí ðñüëçøçò ôçò íüóïõ êáé ãåíéêüôåñá ðñïáãùãÞò ôçò õãåßáò, ôñïöïäïôïýí óõæçôÞóåéò ðïõ óõ÷íÜ ðáñïõóéÜæïíôáé óôïí çìåñÞóéï ôýðï êáé ôá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝñùóçò. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ ç áäõíáìßá áíÜðôõîçò ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò (ÐÖÕ) óôéò áóôéêÝò ðåñéï÷Ýò, åßôå ìå ôç äçìéïõñãßá Ê.Õ. Áóôéêïý Ôýðïõ åßôå Äéêôýùí ÐÖÕ, Ý÷åé åìðïäßóåé ôï óýóôçìá õãåßáò óôçí êáèéÝñùóç ôïõ èåóìïý ôïõ ïéêïãåíåéáêïý éáôñïý. Ïé áðüøåéò ìáò áõôÝò, áðïôõðùìÝíåò ìå ôç ìïñöÞ åíüò Üñèñïõ óýíôáîçò, Ý÷ïõí ùò óôü÷ï ôçí åðéóÞìáíóç êáé ôçí õðïãñÜììéóç ôùí ðáñáãüíôùí åêåßíùí ðïõ öáßíåôáé íá åðéäñïýí ïõóéáóôéêÜ óôçí åîÝëéîç ôïõ óõóôÞìáôïò õãåßáò êáé óôçí áíÜðôõîç ôçò ÐÖÕ êáé äåí Ý÷ïõí ìÝ÷ñé óÞìåñá óõóôçìáôéêÜ óõæçôçèåß êáé áíáëõèåß. Ïé äéáðéóôþóåéò ìáò ïé ïðïßåò åßíáé áðüññïéá ìáêñü÷ñïíçò åìðåéñßáò, ìåëÝôçò êáé Ýñåõíáò óôï ðåäßï ôçò ÐÖÕ, Ý÷ïõí ùò áêïëïýèùò: 1. Óçìáíôéêüò ÷ñüíïò Ý÷åé ìÝ÷ñé óÞìåñá äáðá1 Åðßêïõñïò ÊáèçãçôÞò Ðáíåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò, 2Ðñüåäñïò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò

íçèåß ãéá ôçí ïñãÜíùóç êáé ôç äéïßêçóç ôùí õðçñåóéþí õãåßáò óôçí ÐÖÕ, ÷ùñßò üìùò ìéá ïõóéáóôéêÞ óõæÞôçóç ôùí ëåéôïõñãéþí êáé äñáóôçñéïôÞôùí, äçëáäÞ ôïõ åðéóôçìïíéêïý ðëáéóßïõ óôï ïðïßï èá ðñÝðåé íá êéíçèïýí êáé í' áíáðôõ÷èïýí ïé ëåéôïõñãïß õãåßáò êáé êïéíùíéêÞò öñïíôßäáò. 2. Ï ó÷åäéáóìüò ôùí õðçñåóéþí õãåßáò êáé óôçí ðåñßðôùóç ôçò ÐÖÕ, äåí Ý÷åé ëÜâåé õðüøç ôéò áíÜãêåò õãåßáò êáé öñïíôßäáò ôïõ ðëçèõóìïý ðïõ Ý÷ïõí áíáëÜâåé íá åîõðçñåôïýí ïé õðçñåóßåò õãåßáò, åíþ ìÝ÷ñé óÞìåñá äåí Ý÷åé ðñáãìáôïðïéçèåß ìßá óõóôçìáôéêÞ áîéïëüãçóç ôùí õðçñåóéùí ÐÖÕ ðïõ Ý÷ïõí ðáñáó÷åèåß áðü ôá ÊÝíôñá Õãåßáò. 3. ÁðïõóéÜæåé ç óõóôçìáôéêÞ Ýñåõíá óôçí ÐÖÕ êáé ïé åðåíäýóåéò óå ïéêïíïìéêïýò êáé áíèñþðéíïõò ðüñïõò ðïõ èá ðñÝðåé íá ôç óõíïäåýïõí. Ôá ðáñáðÜíù Ý÷ïõí ùò óõíÝðåéá: • Ôçí áðïêëåéóôéêÞ áðáó÷üëçóç ó÷åäüí ôùí åñãáæïìÝíùí óôçí ÐÖÕ óôçí ðåñßèáëøç êáé áõôÞ ïõóéáóôéêÜ ÷ùñßò êáôåõèõíôÞñéåò ãñáììÝò, ÷ùñßò åîåéäßêåõóç óôá ðéï óõ÷íÜ ÷ñüíéá íïóÞìáôá êáé óå ìåãÜëï âáèìü áðïññïöïýìåíç áðü ôç óõíôáãïãñÜöçóç. Ìå ôçí åîáßñåóç ôùí åìâïëéáóìþí êáé áõôþí ÷ùñßò óõóôçìáôéêÞ åêôßìçóç ôïõ ðïóïóôïý êÜëõøçò, êáé ôçò áðïóðáóìáôéêÞò äéåíÝñãåéáò ôçò åîÝôáóçò ôïõ ôñá÷çëéêïý åðé÷ñßóìáôïò, áðïõóéÜæïõí Üëëåò óõóôçìáôéêÝò êáé äéá÷ñïíéêÝò ðáñåìâÜóåéò ìå óôü÷ï ôçí ðñüëçøç óõãêåêñéìÝíùí ÷ñïíßùí íïóçìÜôùí êáé ôçí ðñïá7

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

ãùãÞ ôçò õãåßáò ôïõ ðëçèõóìïý ãåíéêüôåñá. Ç åðßóêåøç óôï óðßôé Ý÷åé ó÷åäüí åãêáôáëåéöèåß, åíþ ç öñïíôßäá áóèåíþí ìå êáñêßíï, Þ Üëëá ÷ñüíéá íïóÞìáôá ðïõ ïäçãïýí óôçí áíáðçñßá êáé óôïí ðåñéïñéóìü óôï óðßôé åßíáé áðïóðáóìáôéêÞ, óõ÷íÜ åðéôåëïýìåíç áðü áíåêðáßäåõôï íïóçëåõôéêü ðñïóùðéêü. • Ôçí ðñüóëçøç ôïõ ðñïóùðéêïý ìå âÜóç ìüíï ðëçèõóìéáêÜ Þ ãåùãñáöéêÜ êñéôÞñéá. Ç ðëçñïöïñßá ó÷åôéêÜ ìå ôçí êáôÜóôáóç ôçò õãåßáò ôïõ ðëçèõóìïý êáé áêüìç åêåß ðïõ åßíáé äéáèÝóéìç äåí åîåôÜæåôáé êáé äå ÷ñçóéìïðïéåßôáé, åíþ Üëëåò ðñïóðÜèåéåò ìå óôü÷ï ôç âåëôßùóç ôïõ åðéðÝäïõ õãåßáò êáé öñïíôßäáò, üðùò áõôÞ ôïõ ðñïãñÜììáôïò “âïÞèåéá óôï óðßôé”, äåí äéáóõíäÝïíôáé ìå ôï ôïðéêü äßêôõï ôçò ÐÖÕ êáé Ýôóé ìåéþíåôáé ç áðïôåëåóìáôéêüôçôÜ ôïõò. • Ôçí ìç áîéïðïßçóç ôùí áðïôåëåóìÜôùí áðü ôá åñåõíçôéêÜ ðñïãñÜììáôá ðïõ Ý÷ïõí åêðïíçèåß êõñßùò áðü ôïí ÔïìÝá ÊïéíùíéêÞò ÉáôñéêÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò áëëÜ êáé ôçí ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò, óôçí êáôåýèõíóç ôçò äéáìüñöùóçò ìéáò óåéñÜò áðü ðñáêôéêÝò ïäçãßåò êáé êáôåõèõíôÞñéåò ãñáììÝò óôç äéá÷åßñéóç ôùí êïéíþí íïóçìÜôùí áëëÜ êáé ôçí áíÜðôõîç ðñïãñáììÜôùí ðñüëçøçò êáé ðñïáãùãÞò ôçò õãåßáò. Äåí õðÜñ÷åé åðßóçò ìéá óõóôçìáôéêÞ áíáóêüðçóç ôçò åëëçíéêÞò âéâëéïãñáößáò óôçí ÐÖÕ êáé óôç ÃåíéêÞ ÉáôñéêÞ ðïõ èá âïçèïýóå ôïõò åñåõíçôÝò áëëÜ êáé ôïõò êëéíéêïýò éáôñïýò óôç äéáìüñöùóç íÝáò ãíþóçò êáé íÝùí ðñïôÜóåùí. Åðßóçò, ìå ôçí åîáßñåóç ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò, ðåñéïñéóìÝíç åßíáé ç ìåôáðôõ÷éáêÞ Ýñåõíá êáé ïé èÝóåéò åêðüíçóçò ìåôáðôõ÷éáêïý Ýñãïõ áðü íÝïõò åñåõíçôÝò, êáèþò êáé ïé ðüñïé ðïõ äáðáíþíôáé áðü ôïõò êñáôéêïýò êáé åðéóôçìïíéêïýò öïñåßò ãéá ôçí áíÜðôõîç Ýñåõíáò óôçí ÐÖÕ. Ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ èá ïäçãïýóáí óôçí åõñýôåñç áðïäï÷Þ ôçò ÐÖÕ áðü ôçí éáôñéêÞ êïéíüôçôá êáé éäéáßôåñá áðü ôïõò éáôñïýò ôùí åëëçíéêþí íïóïêïìåßùí Ý÷ïõí ðñüóöáôá áíáöåñèåß óå ãñÜììá ðïõ Ý÷åé äçìïóéåõôåß óôï eÂÌJ.2 Ç ÷ñÞóç ìåèüäùí ôçò äçìüóéáò õãåßáò ãéá ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ ôïðéêïý öÜóìáôïò íïóçñüôçôáò, ç óõìâïëÞ ôùí ãåíéêþí éáôñþí óôçí åêôßìçóç ôùí ðñïâëçìÜôùí õãåßáò ôïõ ðëçèõóìïý, ç áíÜðôõîç êïéíïý åñåõíçôéêïý Ýñãïõ ìå ôïõò éáôñïýò ôùí 8

X. ËéïíÞò êáé óõí.

íïóïêïìåßùí óôçí ðåñéãñáöÞ ôçò óõ÷íüôçôáò êáé ôçò öõóéêÞò ðïñåßáò ôùí êïéíþí íïóçìÜôùí êáé ç åìðëïêÞ ôçò ãåíéêÞò éáôñéêÞò óôç äéá÷åßñéóç ôùí áóèåíþí ðïõ ðñïóÝñ÷ïíôáé óôï ÔìÞìá Åðåéãüíôùí Ðåñéóôáôéêþí ôùí íïóïêïìåßùí ðåñéëáìâÜíïíôáé áíÜìåóá óôïõò ðáñÜãïíôåò áõôïýò. Ïé ðáñáêÜôù ðñïôÜóåéò ìáò èá ìðïñïýóáí íá ðåñéëçöèïýí óå ìéá óåéñÜ áðü Üëëåò ðïõ èá óõíèÝóïõí ôï íÝï ðëáßóéï ãéá ôçí áëëáãÞ ôçò ðáñïýóáò êáôÜóôáóçò êáé ôç ìåôáññýèìéóç óôçí õãåßá: 1. ÁíÜðôõîç ôçò áêáäçìáúêÞò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò ìå ôç êáèéÝñùóç ÔïìÝùí ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò óå üëá ôá åëëçíéêÜ ðáíåðéóôÞìéá. 2. ÁíÜðôõîç ôïõ èåóìïý ôïõ ïéêïãåíåéáêïý éáôñïý. Ôï äéêáßùìá ðáñáðïìðÞò (gate keeping) ôïõ éáôñïý áõôïý, èá åðéôñÝøåé ôïí Ýëåã÷ï ôçò ñïÞò ôùí áóèåíþí óôç äåõôåñïâÜèìéá öñïíôßäá õãåßáò êáé èá ïäçãÞóåé óôïí Ýëåã÷ï ôïõ êüóôïõò áëëÜ êáé óôïí ïñèïëïãéêü ó÷åäéáóìü ôùí íïóïêïìåéáêþí äïìþí. 3. Óõãêñüôçóç ìéáò ïìÜäáò ðïõ èá áíáæçôÞóåé óõóôçìáôéêÜ ôçí åëëçíéêÞ êáé îÝíç âéâëéïãñáößá ó÷åôéêÞ ìå ôéò åðéôåýîåéò ôçò ÐÖÕ èá ôçí áîéïëïãÞóåé êáé èá õðïâÜëåé ó÷åôéêÝò ðñïôÜóåéò óôï Õðïõñãåßï åíþ èá êáèïñßóåé ðåñéï÷Ýò ðñïôåñáéüôçôáò ãéá ôï áíáðôõîéáêü êáé åñåõíçôéêü Ýñãï. 4. Áîéïëüãçóç ôïõ Ýñãïõ ôùí ÊÝíôñùí Õãåßáò áíÜ õãåéïíïìéêÞ ðåñéöÝñåéá áðü ïìÜäá Ýìðåéñùí ðñïóþðùí, ìåôÜ áðü êáôÜ ôüðïõò óõíáíôÞóåéò ìå ôï õãåéïíïìéêü ðñïóùðéêü, óõëëïãÞ âáóéêÞò ðëçñïöïñßáò êáé äéáìüñöùóç äåéêôþí êáé ôïðéêþí êáé ðåñéöåñåéáêþí óôü÷ùí. Ç åìðåéñßá. ðïõ Ý÷åé êôçèåß áðü ôçí ÊëéíéêÞ ÊïéíùíéêÞò êáé ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò êáé ç ïðïßá Ý÷åé ðñüóöáôá äçìïóéåõôåß èá ìðïñïýóå íá ÷ñçóéìïðïéçèåß.2,3 5. ÁíÜðôõîç åíüò ðëçñïöïñéêïý óõóôÞìáôïò êáôÜëëçëïõ ãéá ôçí ÐÖÕ óôá Ê.Õ., óôá ðëáßóéá ôïõ ðñïãñÜììáôïò ôçëåúáôñéêÞò ðïõ Ý÷åé áíáêïéíùèåß. Ôï óýóôçìá áõôü èá ìðïñåß íá ÷ñçóéìïðïéÞóåé ëïãéóìéêü âáóéóìÝíï óôç äéåèíÞ ôáîéíüìçóç ICPC4,5 êáé íá óõìâÜëåé óôç äçìéïõñãßá ôïðéêþí äåéêôþí õãåßáò áëëÜ êáé ôçò êÜñôáò õãåßáò ôïõ ¸ëëçíá ðïëßôç. Ç åìðåéñßá ðïõ õðÜñ÷åé óôçí ÊëéíéêÞ ÊïéíùíéêÞò êáé ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò ôïõ Ðáíåðéóôíéìßïõ ÊñÞôçò6,7 êáé ôï Éíóôé-

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

X. ËéïíÞò êáé óõí.

ôïýôï ÉáôñéêÞò ÐëçñïöïñéêÞò ôïõ ÉÔÅ,8 ìðïñåß íá öáíåß ÷ñÞóéìç. 6. Äéáìüñöùóç ðñáêôéêþí ïäçãéþí ãéá ôç äéá÷åßñéóç ôùí êïéíþí íïóçìÜôùí êáé ðñïâëçìÜôùí õãåßáò óôçí ÐÖÕ, êáèþò êáé áíáëüãùí ãéá ôï ó÷åäéáóìü êáé åöáñìïãÞ ðñïãñáììÜôùí ðñïóõìðôùìáôéêïý åëÝã÷ïõ áðü ôçí ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò êáé ôçí ÊëéíéêÞ ÊïéíùíéêÞò êáé ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ÊñÞôçò óå óõíåñãáóßá ìå ôéò ÅðéóôçìïíéêÝò Åôáéñåßåò, ôá ôïðéêÜ ÐáíåðéóôÞìéá êáé ôá ôñéôïâÜèìéá Íïóïêïìåßá. Ïé ïäçãßåò áõôÝò óôç óõíÝ÷åéá èá ðñÝðåé íá äéáíåìçèïýí óôá ÊÝíôñá Õãåßáò êáé óôïõò ëåéôïõñãïýò ôçò ÐÖÕ, þóôå íá áðïôåëÝóïõí ôç âÜóç ãéá ôçí ïéêïäüìçóç ôçò êáèçìåñéíÞò åñãáóßáò ôïõò. 7. Ìåôåêðáßäåõóç ôïõ õãåéïíïìéêïý ðñïóùðéêïý ðïõ õðçñåôåß óôçí ÐÖÕ, åéäéêüôåñá óå áõôÞí ôïõ íïóçëåõôéêïý ðñïóùðéêïý, ìå ôçí áíÜðôõîç ôçò åéäéêüôçôáò ôçò êïéíïôéêÞò íïóçëåõôéêÞò áëëÜ êáé ôçí áíÜðôõîç ôçò Ýñåõíáò óôçí ÐÖÕ, ìå ÷ñçìáôïäüôçóç ðáíåðéóôçìßùí êáé íïóïêïìåßùí óå ðåñéï÷Ýò õøçëÞò ðñïôåñáéüôçôáò ãéá ôï óýóôçìá õãåßáò.

Âéâëéïãñáößá 1. C. Lionis. General Practitioners need more routes

4. 5.

acquiring recognition from other specialists. Letter to the eBMJ, 2 March 2000. C. Lionis and E. Trell. Health needs assessment in General Practice: The Cretan approach. European Journal of General Practice 5:75-77, 1999. M. Chatziarsenis, C. Lionis, E. Makri. K. Sapouna, M. Fioretos, T. Faresjo, M. Mavromanolakis, J. Vlachonikolis, E. Trell. Bringing community involvement into a Cretan primary/hospital care center: An evaluation of population habits and attitudes toward health care. Journal of Medical Systems 23:123-131, 1999. Ì.Ð. Ìåñêïýñçò. ÅëëçíéêÞ ìåôÜöñáóç ôïõ ICPC. ÉáôñéêÝò Åêäüóåéò, Éëßóéá 1992. B. Merkouris. Information needs for clinical practice. Presentation in Telematics in Primary Health Care AIM Workshop. Brussels, June 1991. Í. ÁíôùíÜêçò, ×. ËéïíÞò. ÁíÜðôõîç çëåêôñïíéêÞò âÜóçò äåäïìÝíùí óôï ÊÝíôñï Õãåßáò Áíùãåßùí Ñåèýìíçò. ÉáôñéêÞ 74:320-328, 1998. Í. ÁíôùíÜêçò. Ôï ðñüãñáììá êáôá÷þñçóçò éáôñéêþí ðëçñïöïñéþí ôçò ÅË.Å.ÃÅ.É.Á. ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò 11:235-237, 1999. PHCC Information System. A system for the electronic storage and management of patient records in primary healthcare centres. Center for Medical Informatics and Health Telematics Applications. Institute of Computer Science, Foundation for Research and Technology Hellas. Heraklion, Crete 1998.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. Ðïñôéíüò êáé óõí.

ÅÑÅÕÍÇÔÉÊÇ ÅÑÃÁÓÉÁ ORIGINAL PAPER Primary Heatlh Care, Volume 12, Number 1, 10-14, 2000 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 10-14, 2000

×áñáêôçñéóôéêÜ ôçò ïîåßáò óêùëçêïåéäßôéäáò ôùí ðáéäéþí óôï íïìü ÊáâÜëáò Á. Ðïñôéíüò1, Ê. ×ñéóôïäïõëßäçò2, Ó. ÊáëáúôæÞò3, ×. ÐáðáãéáííÜêç4

Ðåñßëçøç Óêïðüò: Ç áíáäñïìéêÞ áõôÞ ìåëÝôç óêïðåýåé óôçí áíÜëõóç ôùí óêùëçêïåéäåêôïìþí ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêáí óôçí êëéíéêÞ ìáò óå ðáéäéÜ êáôÜ ôçí ôåëåõôáßá ðåíôáåôßá. Õëéêü-ÌÝèïäïò: Áðü ôïí 1o/1994 ìÝ÷ñé ôïí 12o/1998 ðñáãìáôïðïéÞèçêáí óôçí êëéíéêÞ ìáò, ìå Ýíäåéîç ïîåßáò óêùëçêïåéäßôéäáò (Ï.Ó.), 115 óêùëçêïåéäåêôïìÝò óå ðáéäéÜ. Ôï öÜóìá ôùí çëéêéþí êõìáßíïíôáí áðü 16 ìçíþí ùò 14 åôþí. ÌåëåôÞèçêå ôï ðïóïóôü ïñèÞò ðñïåã÷åéñçôéêÞò äéÜãíùóçò óõíïëéêÜ êáé êáôÜ öýëï, ç óõ÷íüôçôá ôçò íüóïõ áíáëïãéêÜ óôá äýï öýëá, áíáëýèçêáí ïé éóôïëïãéêïß ôýðïé ôçò Ï.Ó. êáôÜ öýëï êáé êáôáãñÜöçêå ç áíáôïìéêÞ èÝóç áíåýñåóçò ôçò óêùëçêïåéäïýò áðüöõóçò. ÁðïôåëÝóìáôá: Óå óêùëçêïåéäåêôïìÞ õðïâëÞèçêáí 77 áãüñéá (67% ôïõ óõíüëïõ) êáé 38 êïñßôóéá (33% ôïõ óõíüëïõ). Êáèïñßóôçêáí ôá êñéôÞñéá âÜóåé ôùí ïðïßùí Ýãéíå ç ôáîéíüìçóç óå èåôéêÝò êáé áñíçôéêÝò ãéá ðáñïõóßá ïîåßáò öëåãìïíÞò óêùëçêïåéäåêôïìÝò. ¸ôóé ôï óõíïëéêü ðïóïóôü ôùí áñíçôéêþí ãéá ïîåßá öëåãìïíÞ óêùëçêïåéäåêôïìþí Þôáí 20,9%. Áíáëõôéêüôåñá, ôá áñíçôéêÜ ãéá ðáñïõóßá Ï.Ó. áõôÜ åõñÞìáôá äéáðéóôþèçêáí ðáèïëïãïáíáôïìéêÜ óå 14 (18,2%) áãüñéá êáé 10 (26,3%) êïñßôóéá. ÂÜóåé ôùí éóôïëïãéêÜ äéáðéóôùìÝíùí áñíçôéêþí Ï.Ó., ðáñáôçñÞèçêå üôé ç ÷áìçëüôåñç äéáãíùóôéêÞ áêñßâåéá áöïñïýóå ôéò áêñáßåò çëéêéáêÝò ïìÜäåò (0-5 Ýôç êáé 11-14 Ýôç). ÓõíïëéêÜ óôï áíùôÝñù ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ç íüóïò ðñïóÝâáëå 63 áãüñéá êáé 28 êïñßôóéá. Ç áíÜëõóç ôùí éóôïëïãéêþí ôýðùí ãéá ôá áãüñéá Ýäåéîå êáôáññïúêÞ óôï 34,9%, ðõþäç óôï 31,8% êáé ãáããñáéíþäç óôï 33,3%. Ãéá ôá êïñßôóéá ôá áíôßóôïé÷á ðïóïóôÜ Þôáí 53,6%, 21,4% êáé 25%. Óôï óýíïëï ôùí óêùëçêïåéäåêôïìþí ïé 99 (86,2%) åß÷áí ëáãïíïðõåëéêÞ èÝóç, ïé 15 (13%) ïðéóèïôõöëéêÞ èÝóç åíþ óå 1 (0,8%) ðåñßðôùóç âñÝèçêå óå õöçðáôéêÞ èÝóç. ÓõìðåñÜóìáôá: Ïé øåõäþò èåôéêÝò Ï.Ó. áíÝñ÷ïíôáí óå ðåñßðïõ 20% êáé ãéá ôá äýï öýëá, ðïóïóôü ðïõ óõìöùíåß ìå ôá áíáöåñüìåíá óôçí ôñÝ÷ïõóá âéâëéïãñáößá. Ôï ðïóïóôü ëÜèïõò óôá êïñßôóéá Þôáí ìåãáëýôåñï. Áíáëõôéêüôåñá 1:4 êïñßôóéá êáé 1:5 áãüñéá éóôïëïãéêÜ äåí äéêáéïëïãïýóáí åõñÞìáôá Ï.Ó. Ç óõ÷íüôçôá ôçò íüóïõ óôá áãüñéá Þôáí áíáëïãéêÜ ó÷åäüí äéðëÜóéá áðü ôùí êïñéôóéþí. Óôá áãüñéá ðáñáôçñÞèçêå ìéá éóïêáôáíïìÞ óôïõò éóôïëïãéêïýò ôýðïõò, åíþ óôá êïñßôóéá ç êáôáññïúêÞ ðáñáôçñÞèçêå óå áíáëïãßá 1:2.

Åéäéêåõüìåíïò ÃåíéêÞò ×åéñïõñãéêÞò, 2ÅðéìåëçôÞò Á´, Åðéóôçìïíéêüò Õðåýèõíïò Á´ ×åéñïõñãéêÞò ÊëéíéêÞò, 3Åéäéêåõüìåíïò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò, 4Åéäéêåõüìåíç ÃåíéêÞò ×åéñïõñãéêÞò, Á´ ×åéñïõñãéêÞ ÊëéíéêÞ Í.Ã.Í. ÊáâÜëáò.

ÅéóáãùãÞ Ôï Üëãïò ôçò äåîéÜò ëáãüíéáò ÷þñáò áðïôåëåß óõ÷íÜ óôçí êáè’ çìÝñá êëéíéêÞ ðñÜîç Ýíá äõóåðßëõôï äéáãíùóôéêü ðñüâëçìá áêüìá êáé ãéá Ýìðåéñïõò êëéíéêïýò. ¼÷é óðÜíéá ÷åéñïõñãïýíôáé ðáéäéÜ ìå ðñïåã÷åéñçôéêÞ äéÜãíùóç ïîåßáò óêùëçêïåéäßôéäáò (Ï.Ó), åíþ ôåëéêÜ áðïäåéêíýåôáé üôé ç óêùëçêïåéäÞò áðüöõóç äåí öëÝãìáéíå. Ï öüâïò üìùò ôùí åðéðëïêþí ðïõ åãêõìïíïýí áðü ôçí ðéèáíÞ ðáñïõóßá ìéáò Ï.Ó., óå óõíäõáóìü ìå ôçí áðïõóßá ìéáò óßãïõñçò äéáãíùóôéêÞò ìåèüäïõ ðïõ èá Ýèåôå ðñïåã÷åéñçôéêÜ ôçí äéÜãíùóç óôï 100% ôùí ðåñéðôþóåùí, éäßùò óôá ðáéäéÜ ðïõ äåí åßíáé ðÜíôïôå óõíåñãÜóéìïé áóèåíåßò, åîùèåß óõ÷íÜ ôïí ÷åéñïõñãü óå ìéá åðéèåôéêÞ óôÜóç áðÝíáíôé óôï ðñüâëçìá ðïõ äåí ôïí äéêáéþíåé ðÜíôá áðü ðëåõñÜò åã÷åéñçôéêþí åõñçìÜôùí.

ËÝîåéò êëåéäéÜ: Óêùëçêïåéäßôéäá, ðáéäéÜ, åðáñ÷ßá ÕðïâëÞèçêå: 16 Óåðôåìâñßïõ 1999. ÅðáíõðïâëÞèçêå: 16 Äåêåìâñßïõ 1999. ¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 5 Éáíïõáñßïõ 2000. Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: ÁèáíÜóéïò Ðïñôéíüò, 7çò Ìåñáñ÷ßáò 53, ÊáâÜëá 65 403, ôçë. (051) 292532, 240786.

Á. Ðïñôéíüò êáé óõí.

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

1998 (äçëáäÞ ôçí ôåëåõôáßá 5åôßá). Ôá ðñïò áíÜëõóç óôïé÷åßá óõãêåíôñþèçêáí áðü ôá öýëá éóôïñéêïý êáé áðü ôá âéâëßá ðñáêôéêþí ÷åéñïõñãåßïõ êáé Summary éóôïëïãéêþí ðïñéóìÜôùí. Objective: This perspective study aims to analyze the appendectomies in children made in our clinic over the last five years. Óå üëåò ôéò ðáñáðÜíù ðåñéðôþMethods: From January 1994 to December 1998, 115 children underwent óåéò ç ðñïåã÷åéñçôéêÞ äéÜãíùóç ðïõ appendectomies with the indication of A.C., ages ranged from 16 months to 14 áðïôÝëåóå êáé ôçí Ýíäåéîç ãéá ÷åéyears. The patient group was analyzed with regard to the accuracy of preoperñïõñãåßï Þôáí ç Ï.Ó. ative diagnosis, as a whïle and as for sex. We also studied the frequency and Ãéá ôïí ðñïóäéïñéóìü ôïõ ðïóïthe histological type of the A.C. to sexes rationally and finally the anatomical positions that the appendixes were found in the abdomen. óôïý åóöáëìÝíçò ðñïåã÷åéñçôéêÞò äéÜResults: 77 boys (67%) and 38 girls (33%) underwent an appendectomy. We ãíùóçò êáèþò êáé ôçò óõ÷íüôçôáò defined the criteria with which we classified the appendectomies in positive or åìöÜíéóçò ôçò íüóïõ êáôÜ öýëï, êánegative for acute inflammation. The overall rate of negative for A.C. laparotomy èïñßóáìå êñéôÞñéá ãéá ôéò "øåõäåßò was 20.9%; 14 boys (18,2% of the boys) and 10 girls (26,3% of the girls). Ï.Ó.". ¸ôóé èåùñÞèçêáí áñíçôéêÝò ãéá According to the histological evidence, negative for acute inflammation, the lower diagnostic accuracy was in age groups 0-5 and 11-14 years. The histoloïîåßá öëåãìïíÞ óêùëçêïåéäåêôïìÝò gical analysis showed 34.9% of boys and 53.6% of girls with inflamed appendix, (áñíçôéêÝò Ï.Ó.), üóåò ðåñéðôþóåéò 31.8% and 21.4% respectively with suppurative appendix and 33.3% of boys áíÝöåñáí óôï ðüñéóìá ôçò éóôïëïãéand 25% of girls with gangrenous appendix. êÞò ôïõò Ýíá áðü ôïõò ðáñáêÜôù The positions where the appendixes were found were ilio-pelvic in 99 (86.2%) üñïõò: patients, retrocaecal in 15 (13%) and sub hepatic in 1 (0.8%). Conclusions: False positive diagnosis rate was about 20% in total, something á) õðïôñïðéÜæïõóá óêùëçêïåéäßôéäá, that is in agreement with the internatiorral bibliography. 1:4 girls and 1:5 boys â) óêùëçêïåéäÞò ìå ìç åéäéêÝò áëhad laparotomies negative for A.C. The overall frequency rate of A.C. between ëïéþóåéò, the two sexes was twice as high in boys than in girls. Although boys had an ã) áðïöñáêôéêÞ óêùëçêïåéäïðÜèåéá, almost equal distribution of the histological types found in the operation, girls ä) õðåñðëáóßá ëåìöáäåíïåéäïýò had the inflammatory type in more than 50%. Key wods: Appendicitis, childhood, epidemiology, sex factors, age factors. éóôïý, å) áðüöñáîç ôïõ áõëïý ÷ùñßò Üëëåò áîéüëïãåò áëëïéþóåéò, Óêïðüò óô) ïîõïõñßáóç óêùëçêïåéäïýò, æ) ßíùóç êïñõöÞò óêùëçêïåéäïýò. Ìåëåôþíôáò áíáäñïìéêÜ ôéò óêùëçêïåéäåêôïÓå üëåò ôéò ðáñáðÜíù êáôçãïñßåò áðïõóßáìÝò ôçò ôåëåõôáßáò ðåíôáåôßáò ðïõ ðñáãìáôï- æáí ôá ðáèïëïãïáíáôïìéêÜ åêåßíá åõñÞìáôá ðïõ ðïéÞèçêáí áðü ôçí êëéíéêÞ ìáò óå ðáéäéÜ, ðñï- èá ÷áñáêôÞñéæáí ôçí öëåãìïíÞ ùò ïîåßá. óðáèÞóáìå íá ðñïóäéïñßóïõìå ôï ðïóïóôü åóöáëìÝíçò ðñïåã÷åéñçôéêÞò äéÜãíùóçò óõíïëéêÜ, êáôÜ öýëï êáèþò êáé êáôÜ çëéêéáêÝò ïìÜäåò. Åðßóçò ÁðïôåëÝóìáôá ìåëåôÞèçêáí ç óõ÷íüôçôá ôçò íüóïõ áíáëïãéêÜ ÂÜóåé ëïéðüí ôùí êñéôçñßùí ðïõ èÝóáìå, óôá äýï öýëá, ç óõ÷íüôçôá ôùí éóôïëïãéêþí ìïñöþí êáôÜ öýëï êáèþò êáé ç áíáôïìéêÞ èÝóç áðü ôï óýíïëï ôùí 115 óêùëçêïåéäåêôïìþí, áíåýñåóçò ôçò óêùëçêïåéäïýò áðüöõóçò óôï õëéêü èåôéêÝò ãéá ïîåßá öëåãìïíÞ Þôáí ïé 91 ðåñéðôþóåéò, åíþ ïé õðüëïéðåò 24 Þôáí áñíçôéêÝò. Äçëáìáò. äÞ ôï ðïóïóôü åóöáëìÝíçò ðñïåã÷åéñçôéêÞò äéÜãíùóçò óôï óýíïëï ôùí óêùëçêïåéäåêôïìþí Þôáí Õëéêü êáé ìÝèïäïò 20,9%. Áðü ôá 77 áãüñéá ðïõ õðïâëÞèçêáí óå Ôï õëéêü ìáò áðïôÝëåóáí 115 ðåñéðôþóåéò óêùëçêïåéäåêôïìÞ ôá 63 åß÷áí èåôéêÜ ãéá ïîåßá óêùëçêïåéäåêôïìþí, [77 áãüñéá (67%) êáé 38 öëåãìïíÞ åõñÞìáôá, åíþ ôá 14 åß÷áí áñíçôéêÜ. êïñßôóéá (33%)] ðïõ ðñáãìáôïðïéÞèçêáí óôçí ÄçëáäÞ ôï ðïóïóôü åóöáëìÝíçò ðñïåã÷åéñçôéêÞò êëéíéêÞ ìáò óå ðáéäéÜ (16 ìçíþí Ýùò 14 åôþí), äéÜãíùóçò óôá áãüñéá Þôáí 18,2%. Áðü ôá 38 êïñßôóéá ðïõ õðïâëÞèçêáí óå êáôÜ ôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá 1ïò/1994 ìÝ÷ñé 12ïò/ Characteristics of Acute Appendicitis (A.C.) in children of Kavala's prefecture A. Portinos, K. Christodoulidis, S. Kalaitzis, C. Papagiannaki

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. Ðïñôéíüò êáé óõí.

óêùëçêïåéäåêôïìÞ ôá 28 åß÷áí èåôéêÜ ãéá ïîåßá öëåãìïíÞ åõñÞìáôá, åíþ ôá 10 åß÷áí áñíçôéêÜ. ÄçëáäÞ ôï ðïóïóôü åóöáëìÝíçò ðñïåã÷åéñçôéêÞò äéÜãíùóçò óôá êïñßôóéá Þôáí 26,3%. Áðü ôçí áíÜëõóç ôùí èåôéêþí êáé áñíçôéêþí ãéá ïîåßá öëåãìïíÞ óêùëçêïåéäåêôïìþí êáôÜ çëéêéáêÝò ïìÜäåò (0-5, 6-10, 11-14 Ýôç ) (Ðßíáêáò I), ðñïêýðôåé üôé ôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü åóöáëìÝíçò ðñïåã÷åéñçôéêÞò äéÜãíùóçò óôá ðåñéóôáôéêÜ ìáò ðáñáôçñÞèçêå óôéò áêñáßåò çëéêéáêÝò ïìÜäåò, äçëáäÞ óôéò ðéï ìéêñÝò (0-5 Ýôç) êáé óôéò ðéï ìåãÜëåò (11-14 Ýôç). Óôçñéæüìåíïé óôá èåôéêÜ ãéá ïîåßá öëåãìïíÞ åõñÞìáôá âëÝðïõìå üôé óôçí ðåíôáåôßá ç íüóïò ðñïóÝâáëå 63 áãüñéá êáé 28 êïñßôóéá. ÄçëáäÞ åß÷áìå óôá ðåñéóôáôéêÜ ìáò ðåñßðïõ 2ðëÜóéá óõ÷íüôçôá åìöÜíéóçò ôçò Ï.Ó. óôïí ðëçèõóìü ôùí áãïñéþí. Áíáëýïíôáò ôéò éóôïëïãéêÝò ìïñöÝò ôçò Ï.Ó. êáôÜ öýëï (âÜóåé ôùí èåôéêþí ãéá ïîåßá öëåãìïíÞ óêùëçêïåéäåêôïìþí), ðáñáôçñÞóáìå ôá åîÞò: óôá áãüñéá õðÞñîå ìéá éóïêáôáíïìÞ óôïõò éóôïëïãéêïýò ôýðïõò ðïõ ðáñáôçñÞèçêáí óôç öÜóç ôçò óêùëçêïåéäåêôïìÞò, åíþ óôá êïñßôóéá õðåñåß÷å óõãêñéôéêÜ, áéóèçôÜ ï êáôáññïúêüò ôýðïò (53,6%). ÄçëáäÞ 1 óôá 2 êïñßôóéá ÷åéñïõñãÞèçêå óå ÷ñïíéêÞ öÜóç êáôáññïúêÞò Ï.Ó. (Ðßíáêáò ÉÉ). ¼óïí áöïñÜ ôçí áíáôïìéêÞ èÝóç áíåýñåóçò ôçò óêùëçêïåéäïýò áðüöõóçò óôï óýíïëï ôùí óêùëçêïåéäåêôïìþí èåôéêþí êáé áñíçôéêþí ãéá ïîåßá öëåãìïíÞ), åß÷áìå ôçí ôõðéêÞ ëáãïíïðõåëéêÞ èÝóç óå 99 ðåñéðôþóåéò (86%), ïðéóèïôõöëéêÞ óå 15 (13,2%) êáé õöçðáôéêÞ óå 1 ðåñßðôùóç (0,8%) (ç óêùëçêïåéäÞò âñÝèçêå íá Ý÷åé áíéïýóá ðïñåßá, ìðñïóôÜ êáé êáôÜ ìÞêïò ôïõ áíéüíôïò êüëïõ, ìå ôçí êïñõöÞ ôçò íá åêôåßíåôáé ìÝ÷ñé êÜôùèåí ôïõ ÷åßëïõò ôïõ Þðáôïò).

ñÞëéêåò ìÝ÷ñé êáé íåïãíÜ1. Åßíáé óýíçèåò öáéíüìåíï óôçí Ï.Ó., ôá åã÷åéñçôéêÜ, ôá êëéíéêÜ êáé ôá åñãáóôçñéáêÜ åõñÞìáôá íá ìçí óõìâáäßæïõí ðÜíôïôå ìåôáîý ôïõò. Ç éóôïëïãéêÞ üìùò åîÝôáóç ôïõ ðáñáóêåõÜóìáôïò ôçò óêùëçêïåéäïýò áðüöõóçò åßíáé áõôÞ ðïõ ôåëéêÜ èá êáèïñßóåé ôüóï ôçí ðáñïõóßá, üóï êáé ôï óôÜäéï ôçò ïîåßáò öëåãìïíÞò. Êáé âÝâáéá ïýôå ç ðáñïõóßá áðüöñáîçò ôïõ áõëïý ôçò, Þ ç ðáñïõóßá õðåñðëáóôéêïý ëåìöáäåíïåéäïýò éóôïý, Þ ç ýðáñîç ïîõïõñßáóçò Þ ôÝëïò ç ðáñïõóßá ßíùóçò ôçò óêùëçêïåéäïýò áðüöõóçò áðïôåëïýí ôåêìÞñéï ïîåßáò öëåãìïíÞò. Ìüíï ç áíåýñåóç äéçèçìÝíïõ ôïõ ôïé÷þìáôïò ôçò óêùëçêïåéäïýò áðüöõóçò áðü ïõäåôåñüöéëá ðïëõìïñöïðýñçíá êýôôáñá, ðïõ åìöáíßæåôáé áðü ôá áñ÷éêÜ áêüìá óôÜäéá ôçò Ï.Ó., áðïôåëåß áäéÜóåéóôï êñéôÞñéï ðáñïõóßáò ïîåßáò öëåãìïíÞò2. Ôï ðïóïóôü ëÜèïõò óôçí ðñïåã÷åéñçôéêÞ äéÜãíùóç Ý÷åé åõñåßá äéáêýìáíóç, üðùò öáßíåôáé ôüóï áðü ôçí åëëçíéêÞ üóï êáé áðü ôçí ðáãêüóìéá âéâëéïãñáößá. ÔåëéêÜ, óå êÜðïéåò áðü áõôÝò ôéò "áñíçôéêÝò Ï.Ó." õðÞñîáí åõñÞìáôá êÜðïéáò Üëëçò ðáèïëïãßáò ôüóï ôçò óêùëçêïåéäïýò áðüöõóçò (ïîõïõñßáóç Þ êáñêéíïåéäÝò Þ áêüìá êáé áäåíïêáñêßíùìá óêùëçêïåéäïýò áðüöõóçò) üóï êáé ôùí ãåéôíéáæüíôùí ïñãÜíùí (åîáñôÞìáôá, ïõñçôÞñåò, ìåêÝëëåéïò áðüöõóç, ðá÷ý Ýíôåñï, ïõñïäü÷ï êýóôç) ðïõ ç êëéíéêÞ ôïõò åéêüíá õðïäõüôáí óå ìåãÜëï âáèìü Ï.Ó. êáé äéêáéïëïãïýóå ôçí áðüöáóç ôïõ ÷åéñïõñãïý ãéá åñåõíçôéêÞ ëáðáñïôïìßá. Óå êáìéÜ üìùò ðåñßðôùóç äåí öáßíåôáé íá äéêáéïëïãïýóå ôçí ðñïåã÷åéñçôéêÞ äéÜãíùóç ôçò Ï.Ó., áöïý ôá éóôïðáèïëïãéêÜ êñéôÞ-

Ðßíáêáò ÉÉ. ÁíÜëõóç ôùí éóôïëïãéêþí ôýðùí Ï.Ó. êáôÜ öýëï Éóôïëïãéêïß ôýðïé Ï.Ó.

ÓõæÞôçóç Ç Ï.Ó. åßíáé íüóïò ðïõ ìðïñåß ùò ãíùóôü íá ðñïóâÜëëåé üëï ôï öÜóìá ôùí çëéêéþí, áðü õðå-

ÊáôáññïúêÞ Ðõþäçò Ãáããñáéíþäçò Óýíïëï

Áãüñéá 22 20 21 63

(34,9%) (31,8%) (33,3%) (100%)

Êïñßôóéá 15 (53,6%) 6 (21,4%) 7 (25%) 28 (100%)

Ðßíáêáò É. Ðïóïóôü åóöáëìÝíçò ðñïåã÷åéñçôéêÞò äéÜãíùóçò êáôÜ çëéêéáêÝò ïìÜäåò ÇëéêéáêÝò ïìÜäåò 0-5 6-10 11-14 Óýíïëï 12

Áñéèìüò óêùëçêïåéäåêôïìþí Ðáñïõóßá ïîåßáò öëåãìïíÞò 14 44 57 115

9 (71,4%) 38 (86,36%) 43 (75,4%) 91

Áðïõóßá ïîåßáò öëåãìïíÞò 4 (28,6%) 6 (13,64%) 13 (24,6%) 24

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

Á. Ðïñôéíüò êáé óõí.

ñéá ôçò ýðáñîçò ïîåßáò öëåãìïíÞò (äéÞèçóç ìå ðïëõìïñöïðýñçíá ïõäåôåñüöéëá êýôôáñá, ïßäçìá êáé õðåñáéìßá ôïõ ôïé÷þìáôïò ôçò óêùëçêïåéäïýò) äåí ðëçñïýíôáí3-9. Êáé âÝâáéá ôï õøçëüôåñï ðïóïóôü åóöáëìÝíçò ðñïåã÷åéñçôéêÞò äéÜãíùóçò óôá êïñßôóéá åßíáé äéêáéïëïãçìÝíï áí ëÜâïõìå õðüøéí ìáò üôé óôçí ðáèïëïãßá ôçò ðåñéï÷Þò óõìðåñéëáìâÜíïíôáé êáé ôá åîáñôÞìáôá7,8,10,11. Ç êáêÞ óõíåñãáóßá ðïõ áöïñÜ ôéò ðïëý ìéêñÝò çëéêßåò (ïìÜäá 1-5 åôþí), êáé ç äéåýñõíóç ôçò ðáèïëïãßáò óôçí áíáôïìéêÞ ðåñéï÷Þ ôçò äåîéÜò ëáãüíéáò ÷þñáò ìå ôçí Ýíáñîç ôçò åììçíïñõóßáò óôá êïñßôóéá (ïìÜäá 11-14 åôþí) öáßíåôáé íá äéêáéïëïãïýí ôçí áýîçóç ôïõ ðïóïóôïý ëáíèáóìÝíçò ðñïåã÷åéñçôéêÞò äéÜãíùóçò óôéò äõï ðáñáðÜíù áêñáßåò çëéêéáêÝò ïìÜäåò7. ¼ðùò áíáöÝñåôáé êáé óå Üëëåò åðéäçìéïëïãéêÝò ìåëÝôåò, åëëçíéêÝò êáé îÝíåò, ç íüóïò - ü÷é ìüíï óôçí ðáéäéêÞ çëéêßá - öáßíåôáé íá ðñïóâÜëëåé ðïëý óõ÷íüôåñá ôï Üññåí öýëï12,13. ¼óïí áöïñÜ ôçí áíÜëõóç éóôïëïãéêþí ìïñöþí ôçò Ï.Ó. óå óõíÜñôçóç ìå ôï öýëï, äåí öáßíåôáé íá Ý÷ïõí ãßíåé åìðåñéóôáôùìÝíåò ìåëÝôåò ðáãêïóìßùò. Ç ìåãÜëç õðåñï÷Þ ôçò êáôáññïúêÞò ìïñöÞò óôá êïñßôóéá óôá ðåñéóôáôéêÜ ìáò äåí ìðïñåß íá áðïäïèåß óå óõãêåêñéìÝíç áéôßá. Ðéèáíþò ôï õðïêåéìåíéêü áßóèçìá ôïõ ðüíïõ íá åßíáé åíôïíüôåñï óôá êïñßôóéá êáé áõôü íá ôá ïäçãåß ôá÷ýôåñá óôï ÷åéñïõñãü. Ðéèáíþò ðÜëé ôï åýñçìÜ ìáò áõôü íá åßíáé ôõ÷áßï. ¸íá ìåãáëýôåñï áñéèìçôéêü äåßãìá, ìå ðáñüìïéá åõñÞìáôá, èá âïçèïýóå óôçí óôáôéóôéêÞ ôåêìçñßùóç áõôïý ôïõ óõìðåñÜóìáôïò. Óå åëÜ÷éóôåò îÝíåò ìåëÝôåò êáôáãñÜöåôáé áðëÜ ìéá õðåñï÷Þ ôçò "äéáôéôñáßíïõóáò" ìïñöÞò Ï.Ó. óôá áãüñéá Ýíáíôé ôùí êïñéôóéþí7,12,15. Ó÷åôéêÜ ìå ôç èÝóç áíåýñåóçò ôçò óêùëçêïåéäïýò áðüöõóçò óôçí áíáôïìéêÞ ðåñéï÷Þ ôïõ äåîéïý ëáãüíéïõ âüèñïõ, ðåñéãñÜöïíôáé óôá åã÷åéñßäéá áíáôïìéêÞò êáé ÷åéñïõñãéêÞò ðïëëÝò ðáñáëëáãÝò (ëáãïíïðõåëéêÞ, åìðñïóèï- Þ ïðéóèïôõöëéêÞ, õðïôõöëéêÞ, åìðñïóèï- Þ ïðéóèïåéëåúêÞ, ðáñáôõöëéêÞ). ÐÜíôùò ç ëáãïíïðõåëéêÞ ìáæß ìå ôçí ïðéóèïôõöëéêÞ èÝóç öáßíåôáé íá áðïôåëïýí ôï 90-95% ôïõ óõíüëïõ ôùí èÝóåùí åíôüðéóçò ôçò óêùëçêïåéäïýò áðüöõóçò16-18.

ÓõìðåñÜóìáôá 1ï. ÔåëéêÜ, ðåñßðïõ 1 óôá 5 ðáéäéÜ áðü áõôÜ ðïõ ÷åéñïõñãÞèçêáí ìå Ýíäåéîç Ï.Ó. äåí åß÷áí éóôïëïãéêÜ åõñÞìáôá ôÝôïéá ðïõ íá ìáò äéêáéþíïõí ãéá ôçí ðñïåã÷åéñçôéêÞ ìáò äéÜãíùóç. Óå áõôÝò ôéò ôåëéêÜ "áñíçôéêÝò óêùëçêïåéäåêôïìÝò" ç ðáñïõóßá åßôå äéáöïñåôéêÞò ðáèïëïãßáò ôçò óêùëçêïåéäïýò áðüöõóçò, åßôå ðáèïëïãßáò áðü Üëëá ãåéôíéÜæïíôá üñãáíá ôçò ðåñéï÷Þò ðéèáíüôáôá äéêáéïëïãïýóå ôçí áðüöáóç ôïõ ÷åéñïõñãïý ãéá åñåõíçôéêÞ ëáðáñïôïìßá, äåí ôïí äéêáßùíå üìùò ãéá ôçí ðñïåã÷åéñçôéêÞ ôïõ äéÜãíùóç ðïõ áöïñïýóå Ï.Ó. 2ï. Ç áíÜëõóç êáôÜ öýëï ôùí áñíçôéêþí ãéá ïîåßá öëåãìïíÞ óêùëçêïåéäåêôïìþí óôá ðåñéóôáôéêÜ ìáò, Ýäåéîå üôé ôï ðïóïóôü ëÜèïõò åßíáé 1 óôá 4 ãéá ôá êïñßôóéá êáé 1 óôá 5 ãéá ôá áãüñéá. Ôï õøçëüôåñï ðïóïóôü ëÜèïõò óôá êïñßôóéá åßíáé äéêáéïëïãçìÝíï áí ëÜâïõìå õðüøéí ìáò üôé óôçí ðáèïëïãßá ôçò ðåñéï÷Þò óõìðåñéëáìâÜíïíôáé êáé ôá åîáñôÞìáôá. 3ï. Ôï õøçëüôåñï ðïóïóôü ëÜèïõò óôéò çëéêßåò 1-5 Ýôç, ðïõ áããßæåé ôï 30,8%, áðïäßäåôáé óôçí áäõíáìßá óõíåñãáóßáò ôïõ ðáéäéïý ìå ôïí èåñÜðïíôá éáôñü. Ôï åðßóçò õøçëü ðïóïóôü ëÜèïõò óôçí çëéêéáêÞ ïìÜäá ôùí 11-14 åôþí, äçëáäÞ ôï 23,2%, ðéèáíüôáôá ó÷åôßæåôáé ìå ôçí äéåýñõíóç ôçò ðáèïëïãßáò óôçí áíáôïìéêÞ ðåñéï÷Þ ôçò äåîéÜò ëáãüíéáò ÷þñáò, ëüãù Ýíáñîçò ôçò åììçíïñõóßáò óôá êïñßôóéá êáé Ýôóé ôåëéêÜ áõîÜíåé ôï ðïóïóôü ëÜèïõò óõíïëéêÜ óôá äõï öýëá óôçí ðáñáðÜíù çëéêéáêÞ ïìÜäá. 4ï. Ç íüóïò ðñïóâÜëëåé ôá áãüñéá óå ðïóïóôü ó÷åäüí äéðëÜóéï áðü ôá êïñßôóéá. 5ï. Óôá ðåñéóôáôéêÜ ìáò ðáñáôçñÞèçêå éóïêáôáíïìÞ ôùí éóôïëïãéêþí ìïñöþí óôá áãüñéá, åíþ óôá êïñßôóéá óáöÞò õðåñï÷Þ (ðëÝïí ôïõ 50%) ôçò êáôáññïúêÞò ìïñöÞò, óôç ÷ñïíéêÞ öÜóç ôçò óêùëçêïåéäåêôïìÞò. 6ï. Ç ôõðéêÞ ëáãïíïðõåëéêÞ èÝóç åíôüðéóçò ôçò óêùëçêïåéäïýò áðüöõóçò ðáñáôçñÞèçêå óôçí ðëåéïíüôçôá ôùí ðåñéóôáôéêþí ìáò, åíþ ç óðáíéüôåñç åíôüðéóÞ ôçò ïðéóèïôõöëéêÜ, ðáñáôçñÞèçêå óå áíáëïãßá ðåñßðïõ 1 óôéò 10.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Âéâëéïãñáößá 1. Ã. ×ñéóôüðïõëïò-ÃåñïõëÜíïò, Á. Ðáóóáëßäçò, ×. Óéïýíá-Âáóéëïðïýëïõ, Ä. ÊåñáìéäÜò. ÁóõíÞèçò ðåñßðôùóç êëéíéêÞò åêäÞëùóçò ðåñéôïíßôéäáò áðü äéÜôñçóç óêùëçêïåéäïýò óå íåïãíü, Äåëôßï Á´ ÐáéäéáôñéêÞò ÊëéíéêÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí. 40:52-56, 1993. 2. AÐÏ: B.C. Morson. "The appendix", EÉÓ: W. St. C. Symmers SYSTEMIC PATHOLOGY, second edition, Volume 3, óåë: 1170-1, Churchill Livingstone, Edinburgh London and New York 1978. 3. RN. Harland. Diagnosis of appendicitis in childhood, J-R-Coll-Edinb. 36: 89-90, 1991. 4. M. Jobst. The diagnosis of appendicitis in chidhood, Paediatr Grezgeb, 30:485-90, 1991. 5. JE Wright, M Rowley. Appendectomy in childhood: pathology found, Aust. N Z J Surg 57:3815, 1987. 6. S.Agafonoff, I. Hawke, M.Khadra, V.Munnigs, L. Notaras, S. Wadhwa, R. Burton. The influence of age and gender in normal appendectomy rates, Aust NZ J Surg 57:843-6, 1987. 7. RE. Andersson, A. Hugander, AJ. Thulin. Diagnostic accuracy and perforation rate in appendicitis: association with age and sex of the patient and with appendectomy rate. Eur. J. Surg. 158:3741, 1992. 8. H. Paajanen, E. Somppi. Early childhood appendicitis is still a difficult diagnosis, Acta - Paediatr 85:459-62, 1996. 9. Ð. Äçìüðïõëïò, Ä. Äáíßêáò, Ì. ÓôáìáôÜêçò, Ê. Ìðñïõñüðïõëïò, Ó. Ñáèþóçò, Í. Áðïóôïëüðïõëïò. Ïîõïõñßáóç õðïäõüìåíç ïîåßá óêùëçêïåéäßôéäá. ÅëëçíéêÞ Ãáóôñåíôåñïëïãßá 6 (supp):83, 1993.

Á. Ðïñôéíüò êáé óõí.

10. Í. Ìáôóáíéþôçò, ×. Ìðáêüðïõëïò, Å. ÄñáíäÜêçò, Ö. ÐáðáäÝëçò, Å. Ìðáñïýôóïõ, Â. ÃÝìïõ, ×. ÊáôåñÝëïò, Å. Ðåôñßäïõ. Ç óêùëçêïåéäßôéäá óôçí ÅëëÜäá êáôÜ ôçí ôåëåõôáßá äåêáåôßá (19701981). Äåëôßï Á´ ÐáéäéáôñéêÞò ÊëéíéêÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí 29:459-67, 1982. 11. E. Andersen, K. Svindenna, JA. Screide, A. Nysted. Acute appendicitis. Preoperative observation time and diagnostic accuracy, Tidsskr Nor Laegeforen 112:630-4, 1992 12. DG. Addiss, N. Shaffer, BS. Fowler, RV. Tauxe. The epidemiology of appendicitis and appendectomy in the United States. Am. J. Epidemiology 132:910-25, 1990. 13. BC. Ooi, KW. Lim, HK. Cheng, VT. Joseph, A. Heng. Acute appendicitis in Singapore childrensome clinical aspects. J. Singapore. Paediatr. Soc. 31:133-7, 1989. 14. SW. Wen, CD. Naylor. Diagnostic accuracy and short-term surgical outcomes in cases of suspected acute appendicitis. C. M. A. J. 152:161726, 1995. 15. AF. Bisset. Appendectomy in Scotland: a 20 year epidemiological comparison. J. Public. Health Med. 19:213-8, 1997. 16. OM. Karim, AE. Boothroyd, JH. Wyllie. Mc Burney's point - fact or faction? Ann. R. Coll. Surg. Engl. 72:304-8, 1990. 17. WH. Ramsden, RA. Mannion, KC. Simpkins, FT. Dombal. Is the appendix where you think it is - and 0, if not does it matter? Clin. Radiol. 47:100-3, 1993. 18. ÁÐÏ: Í. ÌáõñïõäÞ, ×.Í. Óìðáñïýíç. "ÐáèÞóåéò óêùëçêïåéäïýò", ÅÉÓ: ×.Í. Óìðáñïýíç ÃåíéêÞ ×åéñïõñãéêÞ, Ôüìïò Ã´, êåö. 48, óåë. 874-5, University Studio Press, Èåóóáëïíßêç 1991.

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

Á. ÊáöåôæÜêçò êáé óõí.

ÅÑÅÕÍÇÔÉÊÇ ÅÑÃÁÓÉÁ ORIGINAL PAPER Primary Heatlh Care, Volume 12, Number 1, 15-24, 2000 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 15-24, 2000

Aíôéìåôþðéóç áðëþí èùñáêéêþí êáêþóåùí óôï ÔìÞìá Åðåéãüíôùí Ðåñéóôáôéêþí ÔñéôïâÜèìéïõ Íïóïêïìåßïõ: Åßíáé Ýíäåéîç åðáíåêôßìçóçò ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Ðåñßèáëøçò; Á. ÊáöåôæÜêçò1, Ç. ÓáíéäÜò2, Ê. ÂáëáóéÜäïõ3, È. Ìüó÷ïâïò4, Á. Ôñïìáñüðïõëïò5, Ì. ×ñéóôïäïõëÜêçò6, Í. Âñá÷áóùôÜêçò7, Ã. ×áëêéáäÜêçò8, Ä.Ä. ÔóéöôóÞò9

Ðåñßëçøç Óêïðüò: Íá åëÝãîïõìå ôçí õðüèåóç üôé ïé áðëÝò èùñáêéêÝò êáêþóåéò åßíáé äõíáôüí íá áíôéìåôùðéóôïýí áðü ôçí ðñùôïâÜèìéá ðåñßèáëøç êáé íá äéáôõðþóïõìå âáóéêÝò áñ÷Ýò áíôéìåôþðéóçò ôùí áóèåíþí áõôþí. ÌÝèïäïò-Áóèåíåßò: ÌåëåôÞóáìå áíáäñïìéêÜ áóèåíåßò ìå áðëÝò èùñáêéêÝò êáêþóåéò ðïõ ðñïóÞëèáí óôï ÷åéñïõñãéêü ÔÅÐ êáôÜ ôç äéÜñêåéá åíüò Ýôïõò áíáöÝñïíôáò óõãêåêñéìÝíç êÜêùóç èþñáêïò ìå êýñéá óõìðôùìáôïëïãßá áðü ôï èþñáêá êáé äåí åéóÞ÷èçóáí óôï íïóïêïìåßá. ÁðïôåëÝóìáôá: Ïé áóèåíåßò Þôáí 341 Üíäñåò êáé 147 ãõíáßêåò ìå ôï 76,2% åõñéóêüìåíï óôç äñáóôÞñéá åðáããåëìáôéêÞ çëéêéáêÞ ïìÜäá ìåôáîý 21-70 åôþí êáé ôï 75% Þôáí áóöáëéóìÝíïé óôï ÉÊÁ êáé óôïí ÏÃÁ. Óôçí ðëåéïøçößá ôóõò ïé áóèåíåßò áíôéìåôùðßóôçêáí ìå êëéíéêÞ åîÝôáóç êáé ìéá áðëÞ áêôéíïãñáößá èþñáêïò Þ êáé ðëåõñþí. Ôï 50% ðñïóÞëèå óôéò åñãÜóéìåò þñåò ìåôáîý 08.00-16.00, ôï 38% ìåôáîý 16.00-24.00 êáé ôï12% ìåôáîý 24.00-08.00. Ç ðëåéïøçößá ôùí áóèåíþí ðñïóÞëèå áìÝóùò ìåôÜ ôçí êÜêùóç Þ ìÝóá óôçí ßäéá ìÝñá, åíþ 165 ìÝ÷ñé êáé 15 çìÝñåò ìåôÜ ôçí êÜêùóç. Ïé ôüðïé äéáìïíÞò óôï 40% Þôáí åêôüò Çñáêëåßïõ. ÓõìðåñÜóìá: (á) Ç êáëÞ êëéíéêÞ åîÝôáóç, ôï éóôïñéêü, ï ÷ñüíïò áðü ôçí êÜêùóç êáé ç áðëÞ áêôéíïãñáößá èþñáêïò ìðïñïýí íá äéáêñßíïõí ôïõò áóèåíåßò ðïõ ìðïñóýí íá áíôéìåôùðéóôóýí áðü ôç ðñùôïâÜèìéá ðåñßèáëøç (â) Ç óõíå÷Þò ìåôåêðáßäåõóç ôïõ éáôñéêïý êáé íïóçëåõôéêïý ðñïóùðéêïý óôéò âáóéêÝò áñ÷Ýò áíôéìåôþðéóçò ôñáýìáôïò èá äñáóôçñéïðïéÞóåé êáé èá åíéó÷ýóåé ôç ëåéôïõñãßá êáé ôçí åöçìåñßá ôùí ÊÝíôñùí Õãåßáò (ã) Ç ëåéôïõñãßá Áóôéêþí ÊÝíôñùí Õãåßáò åíéó÷õìÝíá ìå åéäéêåõìÝíï éáôñéêü ðñïóùðéêü èá áíáêïõößóåé ôç ëåéôïõñãßá ôùí ÔÅÐ ôùí äåõôåñïâÜèìéùí êáé ôñéôïâÜèìéùí íïóïêïìåßùí (ä) Ç ëåéôóõñãßá áðïãåõìáôéíþí éáôñåßùí áóöáëéóôéêþí ôáìåßùí ðïõ äéáèÝôïõí ßäéåò éáôñéêÝò õðçñåóßåò èá âïçèÞóåé óôç êáëýôåñç äéáêßíçóç ôùí åðåéãüíôùí ðåñéóôáôéêþí.

Åéäéêåõüìåíïò ÃåíéêÞò ×åéñïõñãéêÞò, 2ËÝêôïñáò ×åéñïõñãéêÞò, 3Åéäéêåõüìåíç ÃåíéêÞò ×åéñïõñãéêÞò, 4ÍïóçëåõôÞò ÔÅÐ, 5ÖïéôçôÞò ÉáôñéêÞò, 6ÅðéìåëçôÞò Â´, ÅÓÕ, 7ÅðéìåëçôÞò Á´, ÅÓÕ, 8Áíáðë. ÊáèçãçôÞò ×åéñïõñãéêÞò, 9ÊáèçãçôÞò ×åéñïõñãéêÞò, Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï Çñáêëåßïõ ÊñÞôçò.

EéóáãùãÞ Ç õðåñåêôßìçóç ôçò óïâáñüôçôáò ôùí êáêþóåùí (over triage) åßíáé Ýíá ãíùóôü ðñüâëçìá ôï ïðïßï áðåéëåß ôç ó÷Ýóç êüóôïõò-ùöÝëåéáò åíüò óõóôÞìáôïò áíôéìåôþðéóçò ôóõ ôñáýìáôïò áöóý ç ìç áðáñáßôçôç ðáñáðïìðÞ åëÜ÷éóôá ôñáõìáôéóèÝíôùí áóèåíþí åßíáé de facto áíþöåëç1. Ç ïñãÜíùóç ôïõ óõóôÞìáôïò áíôßóôïé÷á èá ðñÝðåé íá åìðïäßæåé ôçí "õðï-åêôßìçóç" (under-triage) ôùí êáêþóåùí ôùí ôñáõìáôéþí ðïõ åßíáé äõíáôüí íá ãßíåé óå ìéá ðñïóðÜèåéá åëÜôôùóçò ôïõ êüóôïõò, ìå áðïôÝëåóìá ôç íïóçëåßá ôùí ôñáõìáôéþí óå áêáôÜëëçëç íïóçëåõôéêÞ ìïíÜäá. Ìåôáîý ôùí áóèåíþí ðïõ ç ðÜèçóÞ ôïõò óõ÷íÜ õðåñåêôéìÜôáé åßíáé óõ÷íÜ ïé áóèåíåßò ìå "áðëÝò" èùñáêéêÝò êáêþóåéò. Ùò ôÝôïéåò ìðïñïýí íá ÷áñáêôçñéóôïýí ïé áìâëåßåò èùñáêéËÝîåéò êëåéäéÜ: Êüóôïò, ùöÝëåéá, èùñáêéêÝò êáêþóåéò. ÕðïâëÞèçêå: 10 ÌáÀïõ 1999. ÅðáíõðïâëÞèçêå: 27 Äåêåìâñßïõ 1999. ¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 28 Äåêåìâñßïõ 1999. Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: Çëßáò ÓáíéäÜò, ÊëéíéêÞ ×åéñïõñãéêÞò Ïãêïëïãßáò, Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï Çñáêëåßïõ, Ô.È. 1352, 71 110 ÇñÜêëåéï ÊñÞôçò, ôçë. (081) 542096, 392871. 15

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ÊáöåôæÜêçò êáé óõí.

ìá åíüò Ýôïõò (1/1/97-31/12/97) ôéò éáôñéêÝò åããñáöÝò ôùí áóèåíþí ðïõ ðñïóÞëèáí óå ìÝñá ãåíéêÞò åöçìåñßáò óôï ÷åéñïõñãéêü éáôñåßï ôïõ ÔìÞìáôïò Åðåéãüíôùí Ðåñéóôáôéêþí (ÔÅÐ), áéSummary Background: Overtriage is a problem of all trauma systems. In this study we ôéþìåíïé êõñßùò èùñáêéêÞ êÜêùóç êáé examined whether patients with simple thoracic injuries can be treated in primary ïé ïðïßïé äåí åéóÞ÷èçóáí óôï íïóïêïcare facilities and establish guidelines for treatment and referral. ìåßï. ÅîáéñÝèçêáí ïé áóèåíåßò ðïõ Methods: We reviewed the charts of 488 patients seen and immediately disåêôéìÞèçêáí ãéá èùñáêéêÞ êÜêùóç ùò charged from the A+E of a Level I hospital. ìÝñïò ôçò ìåèïäïëïãßáò åîÝôáóçò ôïõ Results: Falls and road traffic accidents were the most common mechanisms of injury. The majority of the injuries were rib fractures or rib cage contusions. Many the Advanced Trauma Life Support patients sought medical advice several days after the injury. Fifteen patients (ATLS). required conservative treatment for orthopedic injuries. Clinical examination, xÅîåôÜóáìå ôéò ðáñáìÝôñïõò: çëérays and abdominal ultrasound were the most useful tests. êßá, öýëï, åèíéêüôçôá, áóöÜëéóç, ìçConclusions: Detailed clinical examination, time from injury and a chest x-ray ÷áíéóìü êÜêùóçò, çìåñïìçíßá êáé þñá can usually identify the patients who can safely be treated in primary health care facilities. Training of general practitioners in basic emergency care princiðñïóÝëåõóçò, çìÝñåò áðü ôçí êÜêùpals will reduce the number of overtriaged patients. óç, êýñéï óýìðôùìá, ðåñéï÷Þ áôõ÷ÞKey Words: Simple thoracic injuries, Overtriage, Trauma system organization, ìáôïò êáé ôï ðëçóéÝóôåñï êÝíôñï Thoracic injuries. õãåßáò, êýñéåò êáé óõíïäÝò êáêþóåéò, âáñýôçôá êáêþóåùí, åéäéêüôçôá éáêÝò êáêþóåéò ðïõ Ý÷ïõí ùò áðïôÝëåóìá ôéò èëÜ- ôñïý ðïõ åßäå ðñþôïò ôïí áóèåíÞ óôï ÔÅÐ êáé óåéò êáé ôá áéìáôþìáôá ôùí ìõþí ôïõ èùñáêé- äéáãíùóôéêÝò äéáäéêáóßåò. Ç âáñýôçôá ôïõ ôñáýêïý ôïé÷þìáôïò Þ ôá "áðëÜ" êáôÜãìáôá ðëåõ- ìáôïò åêôéìÞèçêå ìå âÜóç ôçí êëßìáêá âáñýôçñþí ÷ùñßò ðíåõìï/áéìïèþñáêá êáé óõíïäÝò êá- ôáò ôñáýìáôïò [Injury Severity Score (ISS)]14, êþóåéò Üëëùí ïñãÜíùí üðùò ï ðíåýìïíáò2. Ïé êáèþò êáé ìå áõôÞ ôçò Äéåèíïýò Êáôçãïñïðïßçáóèåíåßò áõôïß ìðïñïýí íá äéáãíùóèïýí åýêïëá óçò ÍïóçìÜôùí êáé Áôõ÷çìÜôùí [International ìå ëåðôïìåñÝò éóôïñéêü, êáëÞ êëéíéêÞ åîÝôáóç êáé Classification of Diseases-9 Score (ICISS)]13,14. ìå ìéá áðëÞ áêôéíïãñáößá èþñáêïò3. Åí ôïýôïéò Ïé ðáñáðÜíù ðáñÜìåôñïé êáèþò êáé ç áíáìåíüëüãù ôçò ðéèáíüôçôáò óõíïäþí êáêþóåùí óå ìåíç äéÜñêåéá íïóçëåßáò õðïëïãßóôçêáí ìå ôï Üëëåò áíáôïìéêÝò ðåñéï÷Ýò, ðïëëïß áðü áõôïýò ðñüãñáììá ICISSscor¢, Turner Osler, ÌD, Burn ôïõò áóèåíåßò óõíÞèùò ðáñáðÝìðïíôáé óôï íïóï- and Trauma Unit, University of New Mexico, Albuquerque, New Mexico 87131, Last edition êïìåßï ãéá åîåéäéêåõìÝíç áíôéìåôþðéóç. Óôç ìåëÝôç ìáò èåëÞóáìå íá áíáãíùñßóïõìå of 9 Sept 1995. åÜí ïé áóèåíåßò ìå "áðëÝò" èùñáêéêÝò êáêþóåéò èá ìðïñïýóáí íá áíôéìåôùðéóôïýí óå åðßðåäï ðñùôïâÜèìéáò ðåñßèáëøçò. Ç õðüèåóÞ ìáò Þôáí: ÁðïôåëÝóìáôá 1) Ýíáò ïñéóìÝíïò áñéèìüò áóèåíþí ìå "áðëÝò" èùñáêéêÝò êáêþóåéò ìðïñåß íá áíôéìåôùðéóôåß Çëéêßá, Öýëï êáé Åèíéêüôçôá óôï åðßðåäï ôçò ðñùôïâÜèìéáò ðåñßèáëøçò, 2) áðáéôåßôáé óõíå÷Þò åêðáßäåõóç óå âáóéêÝò áñ÷Ýò ÌåëåôÞóáìå 488 áóèåíåßò áðü ôïõò ïðïßïõò áíôéìåôþðéóçò ôñáýìáôïò ôùí éáôñþí êáé íïóç- ïé 341 (69,9%) Þôáí Üíäñåò êáé ïé 147 (30,1%) ëåõôþí ôçò ðñùôïâÜèìéáò ðåñßèáëøçò êáé 3) áðáé- Þôáí ãõíáßêåò. Ïé 466 (95,5%) Þôáí Ýëëçíåò êáé ôåßôáé åðáíáó÷åäéáóìüò ôïõ óõóôÞìáôïò ðïõ ëåé- ïé 22 (4,5%) áëëïäáðïß. Ôï 59,6% (í=291) ôùí ôïõñãåß óôçí ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò þóôå áóèåíþí Þôáí óôçí ðáñáãùãéêÞ çëéêßá ìåôáîý íá âåëôéùèåß ç ó÷Ýóç êüóôïõò/ùöÝëåéáò. 21-60 åôþí. Management of simple Thoracic Injuries at a Level I Trauma Center: Is it an indication for reevaluation of the trauma system? A. Kafetzakis, E. Sanidas, K Valasiadou, Th. Mosxovos, A. Tromaropoulos, M. Christodoulakis, N. Vrahasotakis, G. Chalkiadakis, D.D. Tsiftsis

Áóèåíåßò êáé ìÝèïäïé ÌåëåôÞóáìå áíáäñïìéêÜ ãéá ÷ñïíéêü äéÜóôç16

ÁóöáëéóôéêÞ ÊÜëõøç Ï ìåãáëýôåñïò áñéèìüò ôùí áóèåíþí Þôáí

Á. ÊáöåôæÜêçò êáé óõí.

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

áóöáëéóìÝíïé ôïõ ÉÊÁ [í=186 (38%)] êáé ôïõ ÏÃÁ [í=175(35,8%)]. ÔñéÜíôá äýï (6,4%) Þôáí áóöáëéóìÝíïé óôï Äçìüóéï, 26 (5,3%) óôï ÔÅÂÅ, 28 (5,7%) óôï ÔÁÎÕ, 7 (1,4%) óôçí Ðñüíïéá êáé 21 (4,3%) óå Üëëá ôáìåßá.

Åðï÷éáêÞ ÊáôáíïìÞ êáé ¿ñá ÐñïóÝëåõóçò Ç åðï÷éáêÞ êáôáíïìÞ öáßíåôáé óôï ÄéÜãñáììá 1. Ï ÉáíïõÜñéïò êáé ï ÄåêÝìâñéïò ðáñïõóéÜæïõí ôï õøçëüôåñï (14,5%) êáé ÷áìçëüôåñï (3%) ðïóïóôü ðñïóÝëåõóçò áíôßóôïé÷á. Åíôïýôïéò äåí õðÜñ÷ïõí ìåãÜëåò äéáöïñÝò ìåôáîý "êáëïêáéñéïý" (ÌÜéïò - ÓåðôÝìâñéïò) êáé "÷åéìþíá" (Ïêôþâñéïò - Áðñßëéïò) ìå ðïóïóôÜ ðñïóÝëåõóçò 210 (43%) êáé 278 (56,9%) áóèåíþí áíôßóôïé÷á. Ïìïßùò äåí õðÜñ÷ïõí äéáöïñÝò ìåôáîý ôùí äýï áóöáëéóìÝíùí ôïõ ÉÊÁ ("êáëïêáßñé" 84, "÷åéìþíáò" 102) êáé ôïõ ÏÃÁ ("êáëïêáßñé" 86, "÷åéìþíáò" 89). Ç êáôáíïìÞ ôùí áóèåíþí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ 24þñïõ ôçò åöçìåñßáò öáßíåôáé óôï ÄéÜãñáììá 2. Áíáãíùñßæïíôáé 4 ïìÜäåò: ÏìÜäá 1: ÅñãÜóéìåò þñåò (08.00-13.00) 188 áóèåíåßò (38,5%), ÏìÜäá 2: ÌåóçìâñéíÞ áíÜðáõóç (13.0017.00) 95 áóèåíåßò (19,4%), ÏìÜäá 3: ÁðïãåõìáôéíÝò êáé âñáäéíÝò þñåò (17.00-23.00) 157 áóèåíåßò (32,1%) êáé ÏìÜäá 4: Ðñþôåò ðñùéíÝò þñåò (23.00-08.00) 48 áóèåíåßò (9,8%). Áðü ôçí ïìÜäá 1 ìüíï ôï 21,8% ôùí áóèåíþí (41/188) åß÷áí ôñáõìáôéóôåß ôçí ßäéá çìÝñá, üðùò êáé ôùí ïìÜäùí 2 êáé 3 ôï 29,4% (28/95) êáé ôï 35% (55/157) áíôßóôïé÷á. Ãéá ôçí ïìÜäá 4 ôï ðïóïóôü Þôáí õøçëüôåñï (54%-26/48).

ÄéÜãñáììá 1. ÊáôáíïìÞ áóèåíþí áíÜ ìÞíá.

Õðçñåóßåò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò óôçí Ðåñéï÷Þ ôïõ Áôõ÷Þìáôïò Óôïí Ðßíáêá 1 öáßíïíôáé ôá ÊÝíôñá Õãåßáò ðïõ êáëýðôïõí ôïõò ôüðïõò êáôïéêßáò ôùí áóèåíþí êáé üðïõ óõíÝâçóáí ôá áôõ÷Þìáôá, ç áðüóôáóç áðü ôï íïóïêïìåßï êáé ï ìÝóïò ÷ñüíïò ìåôÜâáóçò. Ç ðïéüôçôá ôùí äñüìùí ÷áñáêôçñßæåôáé ùò ìÝôñéá ðñïò êáêÞ ìå áðïôÝëåóìá ïé ÷ñüíïé íá åßíáé ó÷åôéêÜ ðáñáôåôáìÝíïé. Ôï ìåãáëýôåñï ðïóïóôü áóèåíþí Þôáí êÜôïéêïé Çñáêëåßïõ (55,7%) êáé áêïëïõèïýí ïé ðåñéï÷Ýò ðïõ áíÞêïõí óôçí õãåéïíïìéêÞ åõèýíç ôïõ Ê.Õ. Áãßáò ÂáñâÜñáò (15,1%), ôïõ Êáóôåëßïõ (8,1%) êáé ôïõ

ÄéÜãñáììá 2. ÊáôáíïìÞ áóèåíþí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ 24þñïõ. 17

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ÊáöåôæÜêçò êáé óõí.

Ðßíáêáò 1. Áñéèìüò áóèåíþí ìå èùñáêéêÞ êÜêùóç ðïõ óõìðåñéëÞöèçêáí óôç ìåëÝôç ùò ðñïò Íïóïêïìåßï Þ ÊÝíôñï Õãåßáò óôçí ðåñéï÷Þ ðïõ óõíÝâç ï ôñáõìáôéóìüò Íïóïêïìåßï Þ Ê.Õ. óôçí ðåñéï÷Þ ðïõ óõíÝâç ï ôñáõìáôéóìüò ÇñÜêëåéï (55,7%) (Í) Áã. ÂáñâÜñá (15,1%) (Ê.Õ.) Áñêáëï÷þñé (5,7%) (Ê.Õ.) ÊáóôÝëëé (8,1%) (Ê.Õ.) Ìïßñåò (4,3%) (Ê.Õ.) ÂéÜííïò (1,2%) (Ê.Õ.) ×Üñáêáò (2,6%) (Ê.Õ.) & Áíþãéá (0,8%) (Ê.Õ.) & ÐÝñáìá (0,4%) (Ê.Õ.) $ ÍåÜðïëç (0,2%) (Ê.Õ.) $ Ôæåñìßáäï (0,6%) (Ê.Õ.) ¢ãíùóôï (4,9%) Óýíïëï

Áñéèìüò áóèåíþí

Áðüóôáóç áðü ÐåÐáÃÍÇ óå (÷ëì)

ÌÝóïò ÷ñüíïò áðüóôáóçò (ëåðôÜ)

272 74 28 40 21 6 13 4 2 1 3 24 488

6 30 30 39 52 48 57 25 47 77 75 0

15 35 45 50 60 90 65 40 55 35 75 0

& $

ÁíÞêïõí óôï Í. Ñåèýìíçò êáé õðïóôçñßæïõí ôï ÅðéðÝäïõ ÉÉ Íïìáñ÷éáêü Íïóïêïìåßï Ñåèýìíïõ. ÁíÞêïõí óôï Í. Ëáóéèßïõ êáé õðïóôçñßæïõí ôï ÅðéðÝäïõ ÉÉ Íïìáñ÷éáêü Íïóïêïìåßï Áã. ÍéêïëÜïõ.

Áñêáëï÷ùñßïõ (4,3%). Åßíáé áîéïóçìåßùôï üôé Ýíá ìéêñü ðïóïóôü êáé óõãêåêñéìÝíá ôï 2% ðñïóÝñ÷åôáé áðü ðåñéï÷Ýò åêôüò ôùí ïñßùí ôïõ íïìïý Çñáêëåßïõ üðùò áðü ôï Ê.Õ. Áíùãåßùí, ÔæåñìéÜäïõ, ÐåñÜìáôïò êáé Íåáðüëåùò. Äåí Ý÷ïõìå óôïé÷åßá ãéá 24 áóèåíåßò.

ôç èùñáêéêÞ ôïõò êÜêùóç. ÏñéóìÝíïé åß÷áí óõìðôþìáôá êáé áðü Üëëåò áíáôïìéêÝò ðåñéï÷Ýò. ÅâäïìÞíôá Ýíáò áóèåíåßò (14,5%) ðáñáðïíïýíôï ãéá "ðüíï óôçí êïéëéÜ", 19 (3,9%) åß÷áí óõìðôþìáôá áðü ôï êåíôñéêü íåõñéêü (æÜëç, áìíçóßá óõìâÜíôïò, ðïíïêÝöáëï) êáé 51 (10,4%) åß÷áí óõìðôþìáôá áðü ôï ìõïóêåëåôéêü.

Ìç÷áíéóìüò ÊÜêùóçò Óôïí Ðßíáêá 2 öáßíïíôáé ïé ìç÷áíéóìïß êÜêùóçò. Ïé ðôþóåéò áðü ýøïò ëéãüôåñï ôùí 2 ìÝôñùí (200 áóèåíåßò) êáé ôá ôñï÷áßá (159 áóèåíåßò) Þôáí ïé óõ÷íüôåñïé ìç÷áíéóìïß. Äåí õðÜñ÷ïõí äéáôéôñáßíïõóåò êáêþóåéò.

×ñüíïò ÐñïóÝëåõóçò ìåôÜ ôçí ÊÜêùóç Åêáôüí ðåíÞíôá áóèåíåßò (30,7%) ðñïóÞëèáí ôéò ðñþôåò 24 þñåò ìåôÜ ôçí êÜêùóç êáé 32 áóèåíåßò (6,5%) ìßá çìÝñá ìåôÜ ôçí êÜêùóç. Åêáôüí åßêïóé åííÝá áóèåíåßò (27,4%) ðñïóÞëèáí 2 ìå 90 çìÝñåò ìåôÜ ôçí êÜêùóç (ìÝóç ôéìÞ 6,8 - äéÜìåóç ôéìÞ 4). Äåí Ý÷ïõìå óôïé÷åßá ãéá 177 áóèåíåßò.

Êýñéá êáé Ìéêñüôåñá ÊëéíéêÜ Óõìðôþìáôá áðü ôïí ÁóèåíÞ ¼ëïé ïé áóèåíåßò ðáñáðïíïýíôï êõñßùò ãéá 18

Ðßíáêáò 2. Ìç÷áíéóìüò ôçò êÜêùóçò óôïõò áóèåíåßò ôçò ìåëÝôçò Ìç÷áíéóìüò ôçò êÜêùóçò (%) Ðôþóç > 2 ìÝôñá (7,5%) Ðôþóç < 2 ìÝôñá (41%) Ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá (32,5%) Óýíäñïìï Óýíèëéøçò (0,6%) Áìâëåßåò (5,5%) ¢ñóç ÂÜñïõò (0,6%) Áðüôïìç êßíçóç (1%) ÉáôñïãåíÞò (0,3%) Åñãáôéêü (1,7%) Îõëïäáñìüò (8%) ¢èëçóç (1%)

Áñéèìüò áóèåíþí (í=488) 37 200 159 3 27 3 5 1 9 39 5

Ðôþóç < 2 ìÝôñá ¢íäñåò í=120 (äéÜìåóç ôéìÞ 47, ìÝóç ôéìÞ 49,1, Stand Dev 19.8) Ãõíáßêåò í=80 (äéÜìåóç ôéìÞ 65,5, ìÝóç ôéìÞ 59,3, Stad Dev 19.5) Ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá ¢íäñåò í=120 (äéÜìåóç ôéìÞ 37,5, ìÝóç ôéìÞ 42,5, Stad Dev 19.3) Ãõíáßêåò í=39 (äéÜìåóç ôéìÞ 50, ìÝóç ôéìÞ 47,3, Stad Dev 19.6)

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

Á. ÊáöåôæÜêçò êáé óõí.

Äéáãíùóèåßóåò êáêþóåéò óôï ÔÅÐ ¼ëïé ïé áóèåíåßò åîåôÜóôçêáí áðü åéäéêåõüìåíïõò ÷åéñïõñãéêÞò. ÔñéÜíôá äýï áóèåíåßò (6,5%) ðáñáðÝìöèçêáí ãéá ïñèïðåäéêÞ, 4 (0,8%) ãéá íåõñï÷åéñïõñãéêÞ, 3 (0,6%) ãéá ïõñïëïãéêÞ, 1 (0,2%) ãéá ÙÑË êáé 1 (0,2%) ãéá ðáèïëïãéêÞ åîÝôáóç. Ç ðëåéïøçößá ôùí êáêþóåùí Þôáí êáôÜãìáôá ðëåõñÜò (-þí) (í=41) êáé èëÜóåéò èùñáêéêïý ôïé÷þìáôïò (í=28). ¼ëåò ïé äéáãíùóèåßóåò áíáôïìéêÝò êáêþóåéò óýìöùíá ìå ôçí êëßìáêá Abbreviated Injury Scale-90 index (AIS-90) öáßíïíôáé óôïí Ðßíáêá 3. Óå 7 áóèåíåßò äéáãíþóèçêå ìéêñïóêïðéêÞ áéìáôïõñßá, óå 1 ïóôåï÷ïíäñßôéäá ôóõ óôÝñíïõ, óå 1 ëïßìùîç áíáðíåõóôéêïý êáé óå 1 Üíùóç çìéäéáöñÜãìáôïò. Áðü ôïõò 51 áóèåíåßò (10,4%) ìå óçìåßá êáé óõìðôþìáôá áðü ôï ìõïóêåëåôéêü ïé 32 ðáñáðÝìöèçêáí óôï ïñèïðåäéêü éáôñåßï. Áðü áõôïýò ïé 12 Ýöõãáí ìå ïäçãßåò åíþ ïé õðüëïéðïé 19 ÷ñåéÜóôçêáí ðåñáéôÝñù óõíôçñçôéêÞ ïñèïðåäéêÞ áíôéìåôþðéóç ÷ùñßò üìùò ç ðáñáìïíÞ ôïõò óôï íïóïêïìåßï íá èåùñçèåß áðáñáßôçôç. Óå 1 åê ôùí áóèåíþí ðïõ æçôÞèçêå ïõñïëïãéêÞ åêôßìçóç ôï õðåñç÷ïãñÜöçìá Ýäåéîå ìéêñü áéìÜôùìá óôïí Üíù ðüëï ôïõ áñéóôåñïý íåöñïý ÷ùñßò Üëëá óõìðôþìáôá. ÊáíÝíáò åê ôùí 3 áóèåíþí äåí ÷ñåéÜóôçêå åéäéêÞ èåñáðåßá üðùò åðßóçò êáé ïé áóèåíåßò ðïõ åêôéìÞèçêáí áðü ôéò Üëëåò

åéäéêüôçôåò.

Êëßìáêåò Âáñýôçôïò Õðïëïãßóáìå ôá êëßìáêåò âáñýôçôáò ôñáýìáôïò ISS êáé ICISS êáé ôçí áíáìåíüìåíç äéÜñêåéá íïóçëåßáò óôïõò 89 áóèåíåßò óôïõò ïðïßïõò áíáãíùñßóôçêáí áíáôïìéêÝò êáêþóåéò. ÅîÞíôá Ýîé áóèåíåßò (74,1%) åß÷áí ÉSS=1, 6 áóèåíåßò ISS=2 êáé 17 áóèåíåßò ÉSS= 4 (ìÝóç ôéìÞ=1,64, äéÜìåóç ôéìÞ 1). Ç êëßìáêá ÉCÉSS êõìáßíåôáé ìåôáîý 1 êáé 0,9665 (ìÝóç êáé äéÜìåóç ôéìÞ=1). Ç áíáìåíüìåíç äéÜñêåéá íïóçëåßáò Þôáí ìåôáîý 1 êáé 3,4 çìåñþí (ìÝóç ôéìÞ 1,12 - äéÜìåóç ôéìÞ 1). Äåí õðïëïãßóôçêáí ïé êëßìáêåò ãéá 10 áóèåíåßò ïé ïðïßïé äåí ìðïñïýóáí íá êáôçãïñéïðïéçèïýí óýìöùíá ìå ôïí äåßêôç AIS-90.

ÅñãáóôçñéáêÝò ÅîåôÜóåéò Åêôüò áðü ôçí êëéíéêÞ åîÝôáóç óôéò äéáãíùóôéêÝò åîåôÜóåéò óõìðåñéëáìâÜíïíôáé áêôéíïãñáößåò, âáóéêÝò åîåôÜóåéò áßìáôïò (áéìáôïëïãéêÝò êáé âéï÷çìéêÝò), stick ïýñùí êáé õðåñç÷ïãñÜöçìá êïéëßáò. Ôåôñáêüóéïé äåêáïêôþ áóèåíåßò (85,6%) Ýêáíáí êÜðïéá áðëÞ áêôéíïãñáößá (Ðßíáêáò 4). Ìåôáîý áõôþí 209 áóèåíåßò (42,8%) Ýêáíáí ìüíï áêôéíïãñáößá èþñáêïò, 20 (4%) ìüíï áêôéíï-

Ðßíáêáò 3. Äéáãíùóèåßóåò áíáôïìéêÝò êáêþóåéò ÁíáôïìéêÝò ðåñéï÷Ýò Èþñáêáò

Êïéëßá ÊåöáëÞ Ðñüóùðï ¢íù Üêñï

ÊÜôù Üêñï

Êýñéá Áñéèìüò äéÜãíùóç áóèåíþí ÊÜôáãìá ðëåõñïý (þí) 41 ÈëÜóç èùñáêéêïý êëùâïý 28 ÁéìÜôùìá ìáóôïý 1 ÁéìÜôùìá íåöñïý 1 Èëáóôéêü ôñé÷ùôïý êåöáëÞò 1 ÅêäïñÝò ðñïóþðïõ 1 ÊÜôáãìá êëåßäáò 6 ÊÜôáãìá âñá÷éïíßïõ/Üíù ôñéôçìüñéï 1 ÊÜôáãìá ùëÝíçò 1 ÊÜôáãìá êåñêßäáò 2 Êëåéóôü êÜôáãìá ìÝóçò öÜëáããáò äáêôýëïõ 1 Êëåéóôü êÜôáãìá ìåôáêáñðßïõ 1 ÓõíäåóìéêÞ êÜêùóç êáñðïý 1 ÊÜôáãìá çâéêïý êëÜäïõ 1 ÅêäïñÜ ìçñïý 1 ÊÜêùóç ðåñüíçò 1

Áñéèìüò ðëåõñþí ìå êÜôáãìá 1ç ðëåõñÜ 2 ðëåõñÝò 3 ðëåõñÝò 32 6 3

2ç 1 7ç 6

ÓõãêåêñéìÝíç ðëåõñÜ 3ç 4ç 5ç 1 1 1 8ç 9ç 10ç 9 9 11 ¢ãíùóôï 3

6ç 6 11ç 5

89 19

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ÊáöåôæÜêçò êáé óõí.

ãñáößá ðëåõñþí êáé 2 ìüíï áêôéíïãñáößá óôÝñíïõ (0,4%). ÔÝóóåñéò áóèåíåßò Ýêáíáí áêôéíïãñáößá Üëëç áðü èþñáêïò/ðëåõñþí/óôÝñíïõ. ÐåíÞíôá ôÝóóåñéò áóèåíåßò (11%) Ýêáíáí áéìáôïëïãéêÝò êáé âéï÷çìéêÝò åîåôÜóåéò êáé 55 (11,2%) stick ïýñùí. ¼ëåò Þôáí öõóéïëïãéêÝò ðëçí 17 stick (30%) ðïõ Ýäåéîáí ìéêñïóêïðéêÞ áéìáôïõñßá. ÅîÞíôá ôÝóóåñéò áóèåíåßò (13,1%) õðåâëÞèçÐßíáêáò 4. ÁêôéíïãñáöéêÝò åîåôÜóåéò í=488 Êáìßá 70 ÔïõëÜ÷éóôïí ìéá Á/á 418 Èþñáêïò/ðëåõñþí/óôÝñíïõ ìüíï Á/á èþñáêïò 209 ìüíï Á/á ðëåõñþí 20 ìüíï Á/á óôÝñíïõ 2 Á/á èþñáêïò êáé ðëåõñþí 120 á/Á èþñáêïò êáé óôÝñíïõ 12 Á/á èþñáêïò/ðëåõñþí/óôÝñíïõ 2 Á/á èþñáêïò/ðëåõñþí/óôÝñíïõ+Üëëç Êñáíßïõ 22 Á.Ì.Ó.Ó. 22 ¢êñùí 24 ËåêÜíçò 2 Êïéëßáò 8 Ï.Ì.Ó.Ó. 5 Á/á ÷ùñßò èþñáêïò/óôÝñíïõ/ðëåõñþí Êñáíßïõ 1 Á.Ì.Ó.Ó. 1 ¢êñùí 1 ËåêÜíçò 1

%í 14,3% 85,6% 42,8% 4,1% 0,4% 24% 2,4% 0,4% 4,5% 4,5% 4,9% 0,4% 1,6% 1,0% 0,2% 0,2% 0,2% 0,2%

óáí óå õðåñç÷ïãñÜöçìá áðü áêôéíïëüãï. Ïé áóèåíåßò áõôïß áðïôåëïýí ôï 90% ôùí 71 áóèåíþí ðïõ ðáñáðïíïýíôï ãéá "áêáèüñéóôï êïéëéáêü ðüíï" åêôüò áðü ôï êýñéï ðáñÜðïíï ãéá ôç èùñáêéêÞ êÜêùóç. Ôá 63 (98,4%) Þôáí áñíçôéêÜ ãéá åëåýèåñï ðåñéôïíáúêü õãñü Þ êÜêùóç ðáñåã÷õìáôéêïý, ïñãÜíïõ åíþ 1 áíÝäåéîå ìéêñü áéìÜôùìá óôïí Üíù ðüëï åíüò íåöñïý êáé ìéêñÞ óõëëïãÞ óôïí äïõãëÜóåéï. Ïé óõíäõáóìïß ôùí äéáãíùóôéêþí åîåôÜóåùí óå üëïõò ôïõò áóèåíåßò öáßíïíôáé óôïí Ðßíáêá 5. Ç ðëåéïøçößá ôùí áóèåíþí (63,5%) õðåâëÞèçóáí óå êëéíéêÞ åîÝôáóç êáé êÜðïéá áêôéíïãñáößá åíþ 58 áóèåíåßò (11,8%) ìüíï óå êëéíéêÞ åîÝôáóç. Äõï áóèåíåßò åêôüò áðü ôçí êëéíéêÞ åîÝôáóç õðåâëÞèçóáí ìüíï óå õðåñç÷ïãñÜöçìá êïéëßáò.

ÓõæÞôçóç Ìç÷áíéóìüò ôçò êÜêùóçò Ç ðôþóç áðü ýøïò < 2ì (200 áóèåíåßò) êáé ôá ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá (159 áóèåíåßò) åßíáé ïé ðéï óõ÷íïß ìç÷áíéóìïß êÜêùóçò ôüóï óôïõò Üíôñåò üóï êáé óôéò ãõíáßêåò. Ãéá íá áíáãíùñßóóõìå ðïéïé áóèåíåßò ìðïñïýí íá öýãïõí áðü ôï íïóïêïìåßï ìå áóöÜëåéá ðñÝðåé íá ëÜâïõìå õðüøéí ìáò åêôüò áðü ôï ìç÷áíéóìü êÜêùóçò êáé Üëëïõò ðáñÜãïíôåò üðùò ôç ÷ñÞóç ìÝôñùí áóöáëåßáò, ôçí ôá-

Ðßíáêáò 5. Óõíäõáóìüò åîåôÜóåùí ÊëéíéêÞ åîÝôáóç

(+) (+) (+) (+) (+) (+) (+) (+) (+) (+) (+) (+) (+) (+) Óýíïëï 20

ÊÜèå Á/á

ÁíÜëõóç ïýñùí

ÃåíéêÞ áßìáôïò êáé âéï÷çìéêüò Ýëåã÷ïò

Õðåñç÷ïãñÜöçìá êïéëßáò

(+) (+) (+) (+) (+) (+) (+) (+)

(+) (+)

(+) (+) (+) (+) (+) (+)

(+) (+) (+) (+)

(+) (+)

(+) (+) (+)

Áñéèìüò áóèåíþí

310 58 29 24 20 12 10 9 4 4 3 1 2 2

63,5% 11,8% 5,9% 4,9% 4,1% 2,4% 2,0% 1,8% 0,8% 0,8% 0,6% 0,2% 0,4% 0,4%

488

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

Á. ÊáöåôæÜêçò êáé óõí.

÷ýôçôá ôïõ ï÷Þìáôïò, ôïí ôýðï ôïõ áôõ÷Þìáôïò, ôçí åðéöÜíåéá, ôçí áéôßá êáé ôéò óõíèÞêåò ðôþóçò êáé ôï åðßðåäï óõíåßäçóçò.

ÄéáãíùóôéêÞ ðñïóðÝëáóç êáé åîåôÜóåéò 1. ÖõóéêÞ ÅîÝôáóç Ç öõóéêÞ åîÝôáóç áñêåß ãéá ôçí äéÜãíùóç êáôáãìÜôùí ðëåõñþí ó÷åäüí ãéá üëïõò ôïõò áóèåíåßò ðïõ Ý÷ïõí êáëü åðßðåäï óõíåßäçóçò2. Áí êáé ç êëéíéêÞ äéÜãíùóç ôïõ êáôÜãìáôïò óõíÞèùò åðéâåâáéþíåôáé ìå ìßá áêôéíïãñáößá, ôï 30-50% ôùí êáôáãìÜôùí ìðïñåß íá äéáöýãïõí ôïõ áêôéíïëïãéêïý åëÝã÷ïõ. ÅðïìÝíùò ðïëëÝò áðü ôéò äéáãíþóåéò "èëÜóç èùñáêéêïý ôïé÷þìáôïò üðïõ ï áóèåíÞò áéôéÜôáé ðüíï óå Ýíá óõãêåêñéìÝíï óçìåßï ôïõ èùñáêéêïý ôïé÷þìáôïò êáé ç áêôéíïãñáößá åßíáé áñíçôéêÞ, èá ìðïñïýóáí íá áíôéðñïóùðåýïõí ìç ïñáôÜ êáôÜãìáôá ðëåõñþí. Óôç ìåëÝôç ìáò õðÞñ÷áí 28 ôÝôïéïé áóèåíåßò. Ôï õðåñç÷ïôïìïãñÜöçìá åßíáé äõíçôéêÜ ðéï áîéüðéóôç ìÝèïäïò ãéá ôç äéÜãíùóç ôùí êáôáãìÜôùí ðëåõñþí áëëÜ äåí ôï ÷ñçóéìïðïéïýìå óôï íïóïêïìåßï ìáò.

2. Áêôéíïãñáößåò Ôï ðéï óçìáíôéêü åýñçìá óå ìéá áðëÞ èùñáêéêÞ êÜêùóç åßíáé ç áðïõóßá "ðíåõìïáéìïèþñáêá êáé èëÜóçò ðíåýìïíïò". ¸÷åé áíáöåñèåß üôé ç öõóéêÞ åîÝôáóç áñêåß ãéá ôçí äéÜãíùóç ìåãÜëùí ðëåõñéôéêþí óõëëïãþí áÝñá Þ õãñïý5. Ùóôüóï Üëëåò ìåëÝôåò äåí óõìöùíïýí6 êáé áíáöÝñïõí üôé ç áîéïðéóôßá åðçñåÜæåôáé áðü ôçí åìðåéñßá êáé ôçí ôå÷íéêÞ ôïõ ãéáôñïý ðïõ åîåôÜæåé êáé üôé ç áêôéíïãñáößá èþñáêïò åßíáé êáëýôåñç áðü ôç öõóéêÞ åîÝôáóç ãéá ôç äéÜãíùóç ôïõ áéìï/ðíåõìïèþñáêá7. ÐñÝðåé íá áíáöåñèåß üôé üëåò áõôÝò ïé ìåëÝôåò áöïñóýí óå áóèåíåßò ìå äéáôéôñáßíïíôá èùñáêéêÜ ôñáýìáôá. ¸÷åé õðïóôçñé÷èåß üôé ïé áêôéíïãñáößåò ðóõ óôï÷åýïõí óôçí áíß÷íåõóç êáôáãìÜôùí äåí åßíáé éäéáßôåñá áîéüðéóôåò êáé èá ðñÝðåé íá óôï÷åýïõí êõñßùò óôçí åêôßìçóç ôçò óõììåôï÷Þò ôïõ ðíåýìïíá Þ ôïõ õðåæùêüôá óôï èùñáêéêü ôñáýìá8. Óôç ìåëÝôç ìáò ôï 74,3% ôùí áóèåíþí (363/488) åß÷áí áêôéíïãñáößá èþñáêïò/ðëåõñþí ÷ùñßò ðíåõìï/ áéìïèþñáêá Þ èëÜóç ðíåýìïíïò.

3. ÅîåôÜóåéò Áßìáôïò êáé Ïýñùí Ç ãåíéêÞ áßìáôïò êáé ïé âáóéêÝò âéï÷çìéêÝò åîåôÜóåéò Þôáí üëåò öõóéïëïãéêÝò. ÁõôÝò ïé åîåôÜóåéò Þôáí ÷ñÞóéìåò óå áóèåíåßò ðïõ ðñïóÞëèáí áñãÜ ìåôÜ ôïí ôñáõìáôéóìü ãéá íá åðéâåâáéþóóõìå üôé äåí õðÞñîå áðþëåéá áßìáôïò êáé íá öýãïõí ìå áóöÜëåéá áðü ôï íïóïêïìåßï. Êáíåßò áóèåíÞò äåí åß÷å ìáêñïóêïðéêÞ áéìáôïõñßá. Ç åîÝôáóç ïýñùí Ýäåéîå ìéêñïóêïðéêÞ áéìáôïõñßá óå 17 áóèåíåßò ç ïðïßá äåí áðáéôåß åéäéêÞ èåñáðåßá. Ôïõò óõìâïõëåýáìå íá åðáíáëÜâïõí ôçí åîÝôáóç ìåñéêÝò ìÝñåò áñãüôåñá óôï ðëçóéÝóôåñï Ê.Õ. êáé íá åðéóôñÝøïõí áí ç áéìáôïõñßá åðÝìåíå.

4. Õðåñç÷ïãñÜöçìá Êïéëßáò Ç êõñéüôåñç Ýíäåéîç ãá íá êÜíïõìå õðåñç÷ïãñÜöçìá êïéëßáò Þôáí ôï "êïéëéáêü Üëãïò" êáé ü÷é ôá êáôÜãìáôá ôùí êáôþôåñùí ðëåõñþí, ðáñüôé ôá êáôÜãìáôá ôçò 7çò Þ ôùí êáôþôåñùí ðëåõñþí óõíäõÜæïíôáé óõ÷íÜ ìå êïéëéáêÝò êáêþóåéò2. Ôï õðåñç÷ïãñÜöçìá åßíáé ðïëý áîéüðéóôï ãéá ôçí áíß÷íåõóç åëåýèåñïõ õãñïý óôçí ðåñéôïíáúêÞ êïéëüôçôá (óõíçèÝóôåñá áßìá) êáé ëéãüôåñï áîéüðéóôï óôéò êáêþóåéò óõìðáãþí ïñãÜíùí åíþ ç åîÝôáóç åîáñôÜôáé Üìåóá áðü ôçí åìðåéñßá ôïõ åîåôáóôÞ. Óôç ìåëÝôç ìáò ôá åõñÞìáôá ôïõ õðåñç÷ïãñáöÞìáôïò åëÝã÷èçêáí ìüíï áðü ôçí ðáñáêïëïýèçóç ôùí áóèåíþí. Êáíåßò áðü ôïõò áóèåíåßò äåí íïóçëåýôçêå ãéá êïéëéáêÞ êÜêùóç ðïõ äéÝöõãå ôç äéÜãíùóç. Êáèþò ãíùñßæïõìå ôïõò ðåñéïñéóìïýò ôïõ õðåñç÷ïôïìïãñÜöïõ ôïí ÷ïçóéìïðïéïýóáìå ùò Ýíá ðéï åõáßóèçôï óôçèïóêüðéï êáé äåí âáóéóôÞêáìå ðïôÝ óôá áðïôåëÝóìáôÜ ôïõ ìüíï ãéá íá áðïöáóßóïõìå ãéá êÜðïéï óõãêåêñéìÝíï Üññùóôï. ÐÜíôá ëáìâÜíáìå õðüøéí ìáò ôï ìç÷áíéóìü ôçò êÜêùóçò, ôçí êëéíéêÞ åéêüíá, ôïí ÷ñüíï ôçò åîÝôáóçò, ôçí åìðåéñßá ôïõ áêôéíïëüãïõ êáé ôçí áðüóôáóç áðü ôçí êáôïéêßá ôïõ áóèåíïýò.

ÁðëÜ êáôÜãìáôá ðëåõñþí Ôï áðëü êÜôáãìá ðëåõñÜò êáé ç èëÜóç ôïõ èùñáêéêïý ôïé÷þìáôïò åßíáé ïé ðéï óõ÷íÝò áíáôïìéêÝò êáêþóåéò óå áõôÞ ôçí êáôçãïñßá ôùí 21

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ÊáöåôæÜêçò êáé óõí.

ôñáõìáôéóìþí2. Ïé áèëçôéêÝò êáêþóåéò óôïõò íÝïõò, ôá ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá óôïõò åíÞëéêåò êáé ïé ðôþóåéò óôïõò çëéêéùìÝíïõò åõèýíïíôáé ãéá ôá ðåñéóóüôåñá áðëÜ êáôÜãìáôá ðëåõñþí. Ôá êáôÜãìáôá ðëåõñþí äõíçôéêÜ ìðïñïýí íá ðñïêáëÝóïõí óïâáñÜ ðñïâëÞìáôá êáé íá áõîÞóïõí óçìáíôéêÜ ôç íïóçñüôçôá. Ç èåñáðåßá èá ðñÝðåé íá óôï÷åýåé Üìåóá óôçí ðñüëçøç Þ óôç âåëôßùóç ôçò óõíïäïý áíáðíåõóôéêÞò íïóçñüôçôáò2. Ïé ðïëý íÝïé êáé ïé çëéêéùìÝíïé áóèåíåßò êáèþò êáé áõôïß ìå Üëëåò óõíïäÝò óçìáíôéêÝò êáêþóåéò èá ðñÝðåé íá íïóçëåýïíôáé. Ðáñüëá áõôÜ ïé ðåñéóóüôåñïé áóèåíåßò ìå êáôÜãìáôá ðëåõñþí èá ðñÝðåé íá áíôéìåôùðßæïíôáé ùò åîùôåñéêïß áóèåíåßò êáé íá óõíéóôÜôáé ç åðáíåêôßìçóÞ ôïõò ìåôÜ áðü 24-72 þñåò ëüãù ôçò óõ÷íÞò åìöÜíéóçò åðéðëïêþí áðü ôï áíáðíåõóôéêü.

ôñáýìáôïò ðïõ âáóßæåôáé óôçí êáôçãïñéïðïßçóç ôùí ðáèÞóåùí óýìöùíá ìå ôïí êþäéêá ICD-9. Ãéá ôïí õðïëïãéóìü ôçò êëßìáêáò áõôÞò åßíáé áíáãêáßïò ï õðïëïãéóìüò ôçò ðéèáíüôçôáò åðéâßùóçò (Survival Risk Ratio) ãéá êÜèå êÜêùóç ôïõ áóèåíïýò. Ïé ðéèáíüôçôåò áõôÝò Ý÷ïõí õðïëïãéóôåß áðü ìåãÜëåò âÜóåéò äåäïìÝíùí ôñáýìáôïò. ¸÷åé ãßíåé óáöÝò üôé ïé ðéèáíüôçôåò áõôÝò ãåíéêÜ õðåñåêôéìïýí ôç óïâáñüôçôá åëáöñþí êáêþóåùí13 üðùò áõôÝò ôùí áóèåíþí ôçò ìåëÝôçò ìáò. Åí ôïýôïéò ç äéÜìåóç ôéìÞ ôçò êëßìáêáò ICISS êáé ôçò äéÜñêåéáò ðáñáìïíÞò Þôáí "1", åýñçìá ðïõ èá ìðïñïýóå íá ìåôáöñáóôåß üôé ïé áóèåíåßò áõôïß êáëþò äåí åéóÞ÷èçóáí. Eííïåßôáé üôé ç áðüöáóç ãéá ôï ÷åéñéóìü ôùí áóèåíþí äåí óôçñß÷èçêå óôçí êëßìáêá âáñýôçôáò áëëÜ óôï éóôïñéêü êáé ôçí êëéíéêÞ åéêüíá ôïõ áóèåíïýò.

ÓõíïäÝò êáêþóåéò êáé åìðëïêÞ Üëëùí åéäéêïôÞôùí

ÐéèáíÝò êáôåõèõíôÞñéåò ãñáììÝò

¼ëåò ïé óõíïäÝò êáêþóåéò áíôéìåôùðßóôçêáí óõíôçñçôéêÜ. Ôï áéìÜôùìá ôïõ íåöñïý èá ìðïñóýóå íá èåùñçèåß ç ðéï óçìáíôéêÞ óõíïäüò êÜêùóç. Ï áóèåíÞò Ýöõãå ìå ïäçãßåò. Ðéèáíüí ï óõãêåêñéìÝíïò áóèåíÞò èá Ýðñåðå íá åß÷å íïóçëåõèåß ôóõëÜ÷éóôïí 24 þñåò ãéá ðáñáêïëïýèçóç. Ïé ïñèïðåäéêÝò êáêþóåéò áíôéìåôùðßóôçêáí ùò åîùôåñéêïß áóèåíåßò ìå áêéíçôïðïßçóç ôïõ ôñáõìáôéóìÝíïõ ìÝëïõò êáé ïäçãßåò. Óôá èëáóôéêÜ ôñáýìáôá ôïðïèåôÞèçêáí ñÜììáôá. Ç íåõñï÷åéñïõñãéêÞ åêôßìçóç ðåñéåëÜìâáíå ìüíï ôç âáóéêÞ íåõñïëïãéêÞ åêôßìçóç ðïõ Ýôóé Þ áëëéþò ðñÝðåé íá áðïôåëåß ìÝñïò ôïõ åëÜ÷éóôïõ ôõðéêïý éáôñéêïý éóôïñéêïý. ÊáôÜ óõíÝðåéá üëåò ïé óõíïäÝò êáêþóåéò êáé éäéáßôåñá ïé ïñèïðåäéêÝò12 èá ìðïñïýóáí íá åß÷áí áíôéìåôùðéóôåß áðü Ýíáí Ýìðåéñï ãåíéêü ãéáôñü ðïõ Ý÷åé åêðáéäåõôåß óôçí áíôéìåôþðéóç ôñáýìáôïò óôçí ðñùôïâÜèìéá öñïíôßäá õãåßáò. Ç ðáñáðïìðÞ ôùí áóèåíþí áõôþí ìåôáîý ôùí äéáöüñùí åéäéêïôÞôùí ôóõ ÔÅÐ äåí âáóßæåôáé ðÜíôá óå áðüëõôá åðéóôçìïíéêÜ êñéôÞñéá êáé åßíáé óõíÞèùò áðïôÝëåóìá ôçò ðßåóçò ëüãù öüñôïõ åñãáóßáò.

1. "ÁðëÝò èùñáêéêÝò êáêþóåéò"

Âáñýôçôá ôñáýìáôïò êáé ÄéÜñêåéá ÐáñáìïíÞò Ôï ICISS (International Classification Injury Severity Score) åßíáé ìéá êëßìáêá âáñýôçôáò 22

Ç ðëåéïøçößá áõôþí ôùí áóèåíþí ìðïñïýí ìå áóöÜëåéá íá áíôéìåôùðéóôïýí óå åðßðåäï ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò Þ ùò åîùôåñéêïß áóèåíåßò ôïõ íïóïêïìåßïõ. Ïé áóèåíåßò ðïõ ðáñóõóéÜæïíôáé áñãÜ ìåôÜ ôïí ôñáõìáôéóìü åßíáé ìéá éäéáßôåñç áõôïåðéëåãüìåíç ïìÜäá ðïõ óõíÞèùò ìðïñåß ìå áóöÜëåéá íá áíôéìåôùðéóôåß ìüíï ìå êáëÞ êëéíéêÞ åîÝôáóç êáé ìéá áðëÞ áêôéíïãñáößá èþñáêïò. ¼ëåò ïé Üëëåò åîåôÜóåéò äåí åßíáé áðáñáßôçôåò óå áõôÞí ôçí ïìÜäá ôùí áóèåíþí. Ïé áóèåíåßò ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé áìÝóùò ìåôÜ ôïí ôñáõìáôéóìü èá ðñÝðåé íá åêôéìþíôáé äéåîïäéêÜ. ËåðôïìåñÝò éóôïñéêü ãéá ôï ìç÷áíéóìü ôçò êÜêùóçò, åíäåëå÷Þò öõóéêÞ åîÝôáóç êáé áêôéíïãñáößá èþñáêïò óõíÞèùò åðáñêïýí ãéá íá êáèïñßóïõí ðïéïé áðü áõôïýò èá ÷ñåéáóôïýí íïóçëåßá. ÁéìïäõíáìéêÜ óôáèåñïß áóèåíåßò ìå êáëÞ áêôéíïãñáößá èþñáêïò, öõóéïëïãéêÝò åîåôÜóåéò áßìáôïò êáé ÷ùñßò õðïøßá êïéëéáêÞò êÜêùóçò ìðïñïýí íá áðï÷ùñßóïõí ìå ïäçãßåò ãéá åðáíÜëçøç ìéáò áêôéíïãñáößáò èþñáêïò ìÝóá óå 48 þñåò. Ç äéÜãíùóç êáôÜãìáôïò ðëåõñÜò äåí áðïôåëåß áðü ìüíç ôçò Ýíäåéîç ãéá íïóçëåßá. Ïé ðåñéóóüôåñïé áóèåíåßò ìðïñïýí íá öýãïõí áðü ôï ôìÞìá åðåéãüíôùí ìå ïäçãßåò ãéá åðáíåêôßìçóç. Åðé-

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

Á. ÊáöåôæÜêçò êáé óõí.

ðëÝïí üëá ôá Ê.Õ. äéáèÝôïõí ôìÞìá âñá÷åßáò íïóçëåßáò üðïõ ïé áóèåíåßò áõôïß èá ìðïñïýóáí íá ðáñáìåßíïõí ãéá 24ùñç ðáñáêïëïýèçóç ÷ùñßò ìåãÜëï êüóôïò. Ùóôüóï ôá ðáéäéÜ, ïé çëéêéùìÝíïé êáé éäßùò áõôïß ìå áðïöñáêôéêÞ ðíåõìïíïðÜèåéá, ïé áóèåíåßò ìå êÜôáãìá áíùôÝñùí ðëåõñþí, áõôïß ìå ðïëëáðëÜ êáôÜãìáôá, áêüìá êáé ìéáò ðëåõñÜò, êáé áóèåíåßò ðïõ ï ìç÷áíéóìüò ôçò êÜêùóçò õðïäçëþíåé ðéèáíÞ åíäïèùñáêéêÞ êÜêùóç (óýíäñïìï óýíèëéøçò) èá ðñÝðåé ðéèáíüôáôá íá íïóçëåõôïýí. Áí õðÜñ÷åé áìöéâïëßá ãéá ôçí êëéíéêÞ åîÝôáóç Þ ôçí áêôéíïãñáößá èþñáêïò ï áóèåíÞò èá ðñÝðåé íá ðáñáðÝìðåôáé óå íïóïêïìåßï ìåãáëýôåñùí äõíáôïôÞôùí.

2. ÏñãÜíùóç ÐñùôïâÜèìéáò Ðåñßèáëøçò ¸íáò áðü ôïõò êýñéïõò ëüãïõò ðïõ ïé éáôñïß ðïõ óôåëå÷þíïõí ôéò äïìÝò ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò ðáñáðÝìðïõí åëáöñÜ ôñáõìáôéóìÝíïõò áóèåíåßò óå íïìáñ÷éáêü Þ ðåñéöåñåéáêü íïóïêïìåßï, êáèþò êáé ï ëüãïò ðïõ ðïëëÝò öïñÝò ïé ßäéïé ïé áóèåíåßò ðáñáêÜìðôïõí ôá Ê.Õ., åßíáé ç ðåñéïñéóìÝíç åêðáßäåõóç êáé åìðåéñßá ôùí éáôñþí áõôþí óôï ÷åéñéóìü êáé óôçí áíôéìåôþðéóç ôóõ ôñáýìáôïò. Ôá ôåëåõôáßá äýï ÷ñüíéá Ý÷ïõí ðñáãìáôïðïéçèåß ìåôáðôõ÷éáêÜ åêðáéäåõôéêÜ ðñïãñÜììáôá óôá ðñüôõðá ôïõ ATLS (Advanced Life Support System) ðïõ üìùò äåí Þôáí õðï÷ñåùôéêÜ, üðùò ßóùò èá Ýðñåðå, éäßùò ãéá ôïõò éáôñïýò ðïõ õðçñåôïýí óå áãñïôéêÝò ðåñéï÷Ýò êáé ðïõ ðéèáíüí èá Ýðñåðå íá åß÷áí óõ÷íÝò âñá÷õ÷ñüíéåò ìåôåêðáéäåõôéêÝò ðåñéüäïõò óôï íïóïêïìåßï. Ç åðéêïéíùíßá êáé ç óõíåñãáóßá ôçò ðñùôïâÜèìéáò ðåñßèáëøçò ìå ôéò íïóïêïìåéáêÝò äïìÝò åßíáé ðïëý ðåñéïñéóìÝíç. Åßíáé áðüëõôç áíÜãêç ï ó÷åäéáóìüò ìç÷áíéóìþí äéáëïãÞò áóèåíþí Ýôóé þóôå íá åîáóöáëßæåôáé ç óùóôÞ êáé ìå êáôÜëëçëåò óõíèÞêåò ðáñáðïìðÞ ôïõò óôï íïóïêïìåßï êáé ï ïñéóìüò êñéôçñßùí áíÜãêçò ìåôáöïñÜò óå åéäéêü êÝíôñï ôñáýìáôïò. ¼ëá ôá Ê.Õ. èá ðñÝðåé íá åßíáé óå èÝóç íá ðáñÝ÷ïõí áðëÝò áéìáôïëïãéêÝò êáé âéï÷çìéêÝò åîåôÜóåéò êáèþò êáé áêôéíïãñáößåò. Ìå ôçí ðñïûðüèåóç ôçò åêðáßäåõóçò óôï áíôéêåßìåíï ç äõíáôüôçôá ðáñï÷Þò êáé ÷ñÞóçò õðåñç÷ïãñáöçìÜôùí äåí èá ðñÝðåé íá åßíáé Ýîù áðü ôï ó÷åäéáóìü ôïõ åîïðëéóìïý ôùí Ê.Õ. áöïý ôá óýã÷ñïíá

ìç÷áíÞìáôá õðåñÞ÷ùí åßíáé ìéêñÜ óå ìÝãåèïò, ó÷åôéêÜ öôçíÜ, åýêïëá óôçí ÷ñÞóç êáé ìðïñïýí íá âïçèÞóïõí óçìáíôéêÜ óôç äéáãíùóôéêÞ ðñïóðÝëáóç ðïëëþí êëéíéêþí ðñïâëçìÜôùí. Ï áñ÷éêüò ó÷åäéáóìüò ôïõ Åèíéêïý óõóôÞìáôïò Õãåßáò ðåñéåëÜìâáíå ôçí äçìéïõñãßá "ÊÝíôñùí Õãåßáò Áóôéêïý Ôõðïõ" ðñÜãìá ðïõ äõóôõ÷þò äåí ðñáãìáôïðïéÞèçêå. ¸ôóé üëïé ïé áóèåíåßò ôùí áóôéêþí ðåñéï÷þí áðåõèýíïíôáé áíáãêáóôéêÜ óôá íïóïêïìåßá ôçò ðüëçò ôïõò. Èá ðñÝðåé ëïéðüí íá äçìéïõñãçèïýí ôÝôïéïé öïñåßò õãåßáò ðïõ èá Ý÷ïõí óôåíÞ ó÷Ýóç êáé õðïóôÞñéîç áðü ôéò íïóïêïìåéáêÝò äïìÝò. Åðßóçò ôá åîùôåñéêÜ éáôñåßá ôùí ìåãÜëùí áóöáëéóôéêþí ôáìåßùí ðïõ Þäç õðÜñ÷ïõí êáé äéáèÝôïõí áíôßóôïé÷åò éáôñéêÝò õðçñåóßåò èá ðñÝðåé íá ôñïðïðïéÞóïõí êáé íá åðåêôåßíïõí ôï ùñÜñéï ëåéôïõñãßáò ôïõò êáé ôéò áðïãåõìáôéíÝò þñåò, ãåãïíüò ðïõ èá âïçèïýóå óçìáíôéêÜ ôçí êáëýôåñç äéáêßíçóç ôùí åðåéãüíôùí ðåñéóôáôéêþí. Ç ìåëÝôç ìáò ó÷åäéÜóôçêå óôï ðëáßóßï ôçò ðñïóðÜèåéáò âåëôßùóçò ôïõ óõóôÞìáôïò áíôéìåôþðéóçò ôñáýìáôïò êáé ôïõ óõíôïíéóìïý üëùí ôùí íïóçëåõôéêþí ìïíÜäùí ìßáò ðåñéï÷Þò ìå óêïðü ôçí ðáñï÷Þ óùóôÞò éáôñéêÞò öñïíôßäáò óå üëïõò ôïõò ôñáõìáôßåò. Âéâëéïãñáößá 1. Elliott DC and Rodriquez A. Cost effectiveness in trauma care. In: Rossi RL and Cady B, eds. Cost effectiveness in surgery. Surg Clin North Am 76. Philadelphia: W.B. Saunders Company, 1996:47-62. 2. Pate JW. Chest Wall Injuries. In: Mattox KL, ed. Thoracic Trauma. Surg Clin North Am 69. Philadelphia: W.B. Saunders Company, 1989:59-70. 3. Shyr-Chyr Chen, King-Jen Chang and ChienYao Hsu. Accuracy of auscultation in the detection of haemopneumothorax. Eur. J. Surg. 164:643-645, 1998. 4. Wischhofer E, Fenkl R, Blum R. Ultrasound detection of rib fractures for verifying fracture diagnosis. A pilot project. Unfallchirurg. 98:296300, 1995. 5. Hirshberg A, Thomson SR, Huizinga WKJ. Reliability of physical examination in penetrating chest injury. Injury 19:407-408, 1988. 6. Shyr-Chyr Chen, Markmann JF, Kauder DR and Schwab W. Hemopneumothorax missed by auscultation in penetrating chest injury. J Trauma 23

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

42:86-89, 1997. 7. Weigelt JA, Urbakken CM, Meiez DZ et al. Management of asymptomatic patients following strab wounds to the chest. J. Trauma 22:291295, 1982. 8. DeLuca SA, Rhea JT, O'Malley TO. Radiographic evaluation of rib fractures. AJR 138:91-92, 1982. 9. Garcia VF, Gotschall CS, Eichelberger MR and Bowman LM. Rib fractures in children: a marker of severe trauma. J. Trauma 30:695-700, 1990. 10. Lee RB, Bass SM, Morris JA Jr and MacKenzie EJ. Three or more rib fractures as an indicator for transfer to a Level I trauma center: a population based study. J. Trauma 30:689-694, 1990. 11. Lee RB, Morris JA Jr and Parker RS. Presence of three or more rib fractures as an indicator of

Á. ÊáöåôæÜêçò êáé óõí.

need for interhospital transfer. Trauma 29:795799, 1989. 12. Ãåùñãáêßëá Å., ÐåñäéêÜêç Ð., Ãêßêáò Á., Ìé÷áÞë É., ÌïíÝäáò É., Êïôïýëá Â., Ìáêñõíéþôïõ É., Äñïýæáò Á., ÓåñåíÝò Ð., ÐáðáäÜêçò Ã. Ç äõíáôüôçôá áíôéìåôþðéóçò ôùí êáôáãìÜôùí áðü Ãåíéêïýò/Ïéêïãåíåéáêïýò Ãéáôñïýò óôï åðßðåäï ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò. ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò 10:92-99, 1998. 13. Osler T, Rutledge R, Deis J and Bedrick E. ICISS: An International Classification of Disease-9 Based Injury Severity Score. J. Trauma 41:380-387, 1996. 14. ÊáñáêáôóÜíç Ó., ÌðéôóÜêïõ Ã., Ðåôñßäïõ Å. Êëßìáêåò åêôßìçóçò ôçò âáñýôçôáò ôïõ ôñáýìáôïò. ÅëëçíéêÞ ×åéñïõñãéêÞ 68:261-268, 1996.

ÅÐÅÉÃÏÕÓÁ ÁÍÁÊÏÉÍÙÓÇ Ç çìåñïìçíßá õðïâïëÞò ðåñéëÞøåùí ãéá ôï 6Ï Ìåóïãåéáêü Éáôñéêü ÓõíÝäñéï óôç ÌÜëôá ëÞãåé ôçí 1ç ÌáÀïõ 2000. ÕðïâïëÞ ìðïñåß íá ãßíåé êáé çëåêôñïíéêÜ óôç äéåýèõíóç. www.synapse.net.mt/mms2000.

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

Å. ÐáðáäÜêçò êáé óõí.

ÅÑÅÕÍÇÔÉÊÇ ÅÑÃÁÓÉÁ ORIGINAL PAPER Primary Heatlh Care, Volume 12, Number 1, 25-31, 2000 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 25-31, 2000

¸ëåã÷ïò åìâïëéáóìþí óôá ðáéäéÜ çëéêßáò 3-18 ÷ñüíùí êáôÜ ôï ó÷ïëéêü Ýôïò 1996-97, ôçò ðåñéï÷Þò ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò ×Üñáêá Íïìïý Çñáêëåßïõ Å. ÐáðáäÜêçò, Í. ÄñáêùíÜêçò, Ñ. ÁëåîáíäñÜêç, Å. ÐáðáäÜêç, Ä. Ìðñßìçò, Í. ×áëêéáäÜêçò, Ê. Óåñáöåéìßäç, Ç. ÊõñéÜêïõ, Å. ÓôáõñáêÜêç, Ð. Ðáñáóýñçò, Ã. Îçñïõ÷Üêçò, Ã. Ðáðáäüðïõëïò

Ðåñßëçøç Óêïðüò ôçò åñãáóßáò Þôáí íá êáôáãñáöåß ç êáôÜóôáóç ôùí åìâïëéáóìþí óôá ðáéäéÜ ôçò ðåñéï÷Þò åõèýíçò ôïõ Ê.Õ. (ÊÝíôñïõ Õãåßáò) ×Üñáêá, çëéêßáò 3-18 ÷ñüíùí êáôÜ ôï ó÷ïëéêü Ýôïò 1996-97, íá âñåèïýí ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá ôá äéÜöïñá ëïéìþäç íïóÞìáôá êáé íá óõãêñéèïýí ìå áõôÜ Üëëùí ðåñéï÷þí ôçò ÅëëÜäáò. Åðßóçò íá ÷ñçóéìïðïéçèïýí, ìåëëïíôéêÜ, áõôÜ ôá ðïóïóôÜ óáí äåäïìÝíá ãéá ôçí ðáñáêïëïýèçóç ôçò êáôÜóôáóçò åìâïëéáóìþí ôùí ðáéäéþí. ¸ãéíå êáôáãñáöÞ ôùí åìâïëéáóìþí áðü ôá âéâëéÜñéá õãåßáò ôùí ðáéäéþí. Ôá ðáéäéÜ ÷ùñßóôçêáí óå ôÝóóåñéò çëéêéáêÝò ïìÜäåò êáé âÜóåé ôïõ Åèíéêïý ÐñïãñÜììáôïò Åìâïëéáóìþí Ýãéíå Ýëåã÷ïò áí ôá ðáéäéÜ Þôáí ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá ãéá ôá ëïéìþäç íïóÞìáôá ãéá ôá ïðïßá ãßíïíôáé åìâüëéá, óõíïëéêÜ êáé ãéá êÜèå íüóçìá ÷ùñéóôÜ. Ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ðïõ âñÝèçêáí ãéá üëá ôá ëïéìþäç íïóÞìáôá óõíïëéêÜ, Þôáí åíôõðùóéáêÜ ÷áìçëÜ. ÐëÞñùò åìâïëéáóìÝíá âñÝèçêáí áðü ôçí ðñþôç ïìÜäá ôùí 3-5 ÷ñüíùí ôï 53,4% ôùí ðáéäéþí, áðü ôç äåýôåñç ïìÜäá ôùí 6-11 ÷ñüíùí ìüíï ôï 8,4%, áðü ôçí ôñßôç ôùí 12-15 ÷ñüíùí ìüíï ôï 0,3% ôùí ðáéäéþí êáé áðü ôçí ôÝôáñôç ôùí 16-18 ÷ñüíùí ôï 0% (!). Ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá êÜèå íüóçìá ÷ùñéóôÜ Þôáí ìåí óáöþò áíþôåñá ôùí ðñïçãïýìåíùí áëëÜ ÷áìçëüôåñá óå óýãêñéóç ìå Üëëåò ðåñéï÷Ýò ôçò ÅëëÜäáò. ÁñíçôéêÞ åíôýðùóç ðñïêáëïýí ôá ÷áìçëÜ ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá ôçí äéöèåñßôéäá (33,4%), ôïí ôÝôáíï (33,4%), ôïí êïêêýôç (25,1%) êáé ôç öõìáôßùóç (35,05%). Áíôßèåôá èåôéêÞ åíôýðùóç ìáò ðñïêáëïýí ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá ôçí çðáôßôéäá Â (55,7%), ðáñÜ ôï üôé ôï åìâüëéï ãé’ áõôÞí åßíáé ó÷åôéêÜ êáéíïýñãéï. ÖÜíçêå Ýôóé ç áíÜãêç ôçò äçìéïõñãßáò óôï Ê.Õ. ×Üñáêá, ìéáò ÏìÜäáò Åìâïëéáóìþí ðïõ èá ïñãáíþóåé êáé èá ðñáãìáôïðïéÞóåé åíçìÝñùóç óôïõò ãïíåßò êáé åìâïëéáóìïýò óå üëá ôá ðáéäéÜ ôçò ðåñéï÷Þò, Ýôóé þóôå íá åîáóöáëéóôåß Ýíá Üñéóôï åðßðåäï áíïóßáò ìÝ÷ñé ôï Ýôïò 2000.

ÊÝíôñï Õãåßáò ×Üñáêá Íïìïý Çñáêëåßïõ

ÅéóáãùãÞ Ï Üìåóïò óêïðüò åíüò åìâïëéáóìïý åßíáé ç ðñüëçøç áðü ôç íüóï óå Üôïìá Þ ïìÜäåò ðëçèõóìïý êáé ï ôåëéêüò óêïðüò ôïõ åßíáé ç åîáöÜíéóç ôçò íüóïõ. Ãéá íá ãßíïõí áõôÜ, ðñÝðåé ïé åìâïëéáóìïß íá áðïôåëïýí ìéá êýñéá ðñïôåñáéüôçôá óôç öñïíôßäá âñåöþí, ðáéäéþí, åöÞâùí êáé åíçëßêùí1. Ç Ð.Ï.Õ. Ý÷åé áíáëÜâåé, áðü åôþí, ôïí ó÷åäéáóìü êáé óõíôïíéóìü ðñïãñáììÜôùí åìâïëéáóìþí óå äéÜöïñåò ÷þñåò, åíþ óå Üëëåò ðñïóöÝñåé ôå÷íéêÞ õðïóôÞñéîç ìå Üñéóôá áðïôåëÝóìáôá. Éäéáßôåñá åíôõðùóéáêü õðÞñîå ôï áðïôÝëåóìá ôçò ðñïóðÜèåéáò åìâïëéáóìïý ãéá ôçí åõëïãéÜ. ¾óôåñá áðü óõóôçìáôéêÞ åöáñìïãÞ ôïõ äáìáëéóìïý óôéò ÷þñåò ðïõ åíäçìïýóå ç íüóïò, ôï 1977 êáôåãñÜöç ç ôåëåõôáßá ðåñßðôùóç ôçò íüóïõ, åíþ äýï ÷ñüíéá ìåôÜ, ç Ð.Ï.Õ. êÞñõîå åðßóçìá ôçí åîáöÜËÝîåéò êëåéäéÜ: åìâïëéáóìïß, ðïóïóôÜ êÜëõøçò, ïìÜäá åìâïëéáóìþí. ÕðïâëÞèçêå: 4 ÌáÀïõ 1999. ÅðáíõðïâëÞèçêå: 23 Äåêåìâñßïõ 1999. ¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 27 Äåêåìâñßïõ 1999. Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: ÅììáíïõÞë ÐáðáäÜêçò, Ôáãì. ÃéáêïõìÜêç 48, 71 305 ÇñÜêëåéï ÊñÞôçò, ôçë. (081) 234536. 25

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Å. ÐáðáäÜêçò êáé óõí.

Check of vaccination records of children 3 to 18 years old in the area of responsibility of Harakas Health Center E. Papadakis, N. Drakonakis, R. Alexandraki, E. Papadaki, D. Brimis, N. Halkiadakis, K. Serafimidi, E. Kiriakou, E. Stavrakaki, P. Parasiris, G. Xirouhakis, G. Papadopoulos Summary The aim of this study was to form vaccination records of alI children who fall in the area of responsibility of the Harakas Health Center, to indicate percentages of coverage for infectious diseases and to compare them with the percentages observed in other areas of Greece. Furthermore, to use these percentages as data for a follow-up study of the vaccination status of these children. Vaccinations were checked for all children on the basis of their child Health Records. They were divided into four age groups (3 to 5, 6 to 11, 12 to 15 and 16 to 18 years old). First, it was checked whether these children were vaccinated for all infectious diseases, according to the National Programme for vaccinations and then checked for each disease separately. The percentages of coverage found for infectious diseases as a whole, were strikingly low specially beyond the first group. 53.4% of the children in the first group were fully vaccinated, 8.4% in the second, 0.3% in the third and 0% in the fourth group (!). The percentage of coverage for each disease separately were higher than the above mentioned, but lower in comparison to other areas in Greece. The percentage of coverage for diphtheritis (33.4%), tetanus (33.4%), pertussis (25.1%) and tuberculosis (35,05%) were impressively low, while those for hepatitis B (55,7%) were high enough, despite the fact that the vaccine for this disease is relatively new. This study indicated the necessity for the formation of a team in Harakas Health Center that will inform parents and conduct vaccinations for all children in the area, in order to establish an excellent immunity status. Key words: vaccinations, percentage of coverage, vaccination group.

íéóç ôçò åõëïãéÜò áðü ôïí êüóìï. Ç åðéôõ÷ßá áõôÞ þèçóå ôçí Ð.Ï.Õ. íá èÝóåé ÷ñïíïëïãßåòóôü÷ïõò ãéá ôçí åîÜëåéøç êáé Üëëùí íïóçìÜôùí. Ïé óôü÷ïé áõôïß, ðïõ ãéá ôçí Åõñþðç áöïñïýí ôçí åîáöÜíéóç ôùí êñïõóìÜôùí äéöèåñßôéäáò, íåïãíéêïý ôåôÜíïõ, ðïëéïìõåëßôéäáò, éëáñÜò êáé óõããåíïýò åñõèñÜò ìÝ÷ñé ôï Ýôïò 2000, ìðïñåß íá åðéôåõ÷èïýí ìüíï ìå ôç óùóôÞ ðáñáêïëïýèçóç êáé ïñãÜíùóç ôùí åìâïëéáóìþí óôïí ðáéäéêü ðëçèõóìü, ìÝóá áðü ôï óýóôçìá ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò, äçëáäÞ ìÝóù ôùí Ê.Õ. êáé ôùí Áãñïôéêþí Éáôñåßùí2. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ðñþôïõ ÷ñüíïõ ëåéôïõñãßáò ôïõ ðáéäéáôñéêïý éáôñåßïõ óôï Ê.Õ. ×Üñáêá (ó÷ïëéêü Ýôïò 1996-97), Ýãéíå ðñïóðÜèåéá êáôáãñáöÞò ôùí åìâïëéáóìþí ðïõ åß÷áí êÜíåé, ìÝ÷ñé ôüôå, ôá ðáéäéÜ ôçò ðåñéï÷Þò, çëéêßáò 3-18 ÷ñüíùí. Ïé åìâïëéáóìïß áõôïß åß÷áí ãßíåé åßôå áðü éäéþôåò ðáéäéÜôñïõò, åßôå áðü ôïõò áãñïôéêïýò ãéáôñïýò ôçò ðåñéï÷Þò êáé ôïõò ãéáôñïýò ôïõ Ê.Õ. ×Üñáêá. Óêïðüò Þôáí íá óõãêñéèïýí ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá ôá äéÜöïñá ëïéìþäç íïóÞìáôá óôá ðáéäéÜ áõôÜ, ìå áõôÜ ðïõ áíáöÝñïíôáé óôç âé26

âëéïãñáößá ãéá Üëëåò ðåñéï÷Ýò ôçò ÅëëÜäáò. Åðßóçò, íá åêôéìçèåß, ìå äåäïìÝíá áõôÜ ôá ðïóïóôÜ, ç áðïôåëåóìáôéêüôçôá, üóïí áöïñÜ ôïõò åìâïëéáóìïýò, ôïõ ðáéäéáôñéêïý éáôñåßïõ êáé ôçò åéäéêÞò ïìÜäáò åìâïëéáóìþí ðïõ èá óõóôáèåß óôï Ê.Õ. ×Üñáêá, óå ìéá ìåëëïíôéêÞ ðáñüìïéá ìåëÝôç. ÔÝëïò, íá äåé÷ôåß ç áíáãêáéüôçôá ýðáñîçò åíüò ðáéäéáôñéêïý éáôñåßïõ óå êÜèå Ê.Õ. áöïý âáóéêü óôïé÷åßï ôïõ Ýñãïõ ôïõ åßíáé ç óõóôçìáôéêÞ ðáñáêïëïýèçóç áëëÜ êáé äéåíÝñãåéá åìâïëéáóìþí óôïí ðáéäéêü ðëçèõóìü.

Õëéêü - ìÝèïäïò

Áðü ôï óýíïëï ôùí ó÷ïëéêþí ìïíÜäùí ôçò ðåñéï÷Þò, äçëáäÞ, 14 íçðéáãùãåßùí (ìå óýíïëï ðáéäéþí 135, çëéêßáò 4-5 ÷ñüíùí), 22 äçìïôéêþí ó÷ïëåßùí (ìå óýíïëï ðáéäéþí 673, çëéêßáò 6-12 ÷ñüíùí), 5 ãõìíáóßùí êáé 2 ëõêåßùí (ìå óýíïëï ðáéäéþí 590, çëéêßáò 13-18 ÷ñüíùí) êáé ìå ôç óõíåñãáóßá ôùí íçðéáãùãþí, äáóêÜëùí êáé êáèçãçôþí, ìáæåýôçêáí ôá âéâëéÜñéá õãåßáò ôùí ðáéäéþí. ÓõíïëéêÜ ìáæåýôçêáí 1084 âéâëéÜñéá õãåßáò áðü ôá 1398 ðáéäéÜ ôùí ðáñáðÜíù ó÷ïëéêþí ìïíÜäùí (óõíïëéêü ðïóïóôü óõììåôï÷Þò 77,5%). Ôá ðïóïóôÜ óõììåôï÷Þò óôéò äéÜöïñåò âáèìßäåò ôçò åêðáßäåõóçò Þôáí, óôá íçðéáãùãåßá 76.3%, óôá äçìïôéêÜ ó÷ïëåßá 82,9% êáé óôá ãõìíÜóéáëýêåéá 71,7%. Óôç óõíÝ÷åéá, ìå ôç âïÞèåéá ôùí ãéáôñþí ôïõ Ê.Õ. ×Üñáêá êáé ôùí áãñïôéêþí ãéáôñþí ôçò ðåñéï÷Þò Ýãéíå êáôáãñáöÞ ôùí: ïíïìáôåðþíõìïõ, çëéêßáò, ôüðïõ äéáìïíÞò êáé áñéèìïý äüóåùí ãéá ôá åìâüëéá: ôñéðëü, ðïëéïìõåëßôéäáò (OPV Þ IPV), äéðëü (áðëü êáé ôýðïõ åíçëßêïõ), öõìáôßùóçò, ôñéäýíáìï (éëáñÜò, åñõèñÜò, ðáñùôßôéäáò), ìïíïäýíáìá (éëáñÜò, åñõèñÜò, ðáñùôßôéäáò), çðáôßôéäáò Â êáé áéìüöéëïõ ôçò ãñßððçò ôýðïõ Â. Ôï óýíïëï ôùí ðáéäéþí ÷ùñßóôçêå óå ôÝóóåñéò ïìÜäåò óýìöùíá ìå ôçí çëéêßá. Ôçí ðñþôç ïìÜäá áðïôåëïýóáí ôá ðáéäéÜ çëéêßáò 3-5 ÷ñüíùí, ôç äåýôåñç ôá ðáéäéÜ çëéêßáò 6-11 ÷ñüíùí, ôçí ôñßôç áõôÜ ôùí 12-15 ÷ñüíùí êáé ôçí ôÝôáñôç áõôÜ ôùí 16-18 ÷ñüíùí.

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

Å. ÐáðáäÜêçò êáé óõí.

Óôçí ðñþôç ïìÜäá, ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá èåùñÞèçêáí ôá ðáéäéÜ ðïõ åß÷áí êÜíåé ôÝóóåñéò äüóåéò ôñéðëïý, ôÝóóåñéò äüóåéò ðïëéïìõåëßôéäáò (OPV) êáé ìéá äüóç ôñéäýíáìïõ Þ ìéá äüóç áðü êÜèå ìïíïäýíáìï åìâüëéï. Ó÷åôéêÜ ìå ôéò íüóïõò éëáñÜ - åñõèñÜ - ðáñùôßôéäá èåùñÞèçêáí ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá êáé ôá ðáéäéÜ ðïõ áíÝöåñáí íüóçóç áðü éëáñÜ êé åß÷áí êÜíåé ôá Üëëá äýï ìïíïäýíáìá, ôá ðáéäéÜ ðïõ áíÝöåñáí íüóçóç áðü ðáñùôßôéäá êé åß÷áí êÜíåé ôá Üëëá äýï ìïíïäýíáìá êáé ôá ðáéäéÜ ðïõ áíÝöåñáí íüóçóç áðü éëáñÜ êáé ðáñùôßôéäá êé åß÷áí êÜíåé ôï Üëëï Ýíá ìïíïäýíáìï åìâüëéï. ÐïëëÜ ðáéäéÜ áíÝöåñáí íüóçóç áðü åñõèñÜ, üìùò, åðåéäÞ êëéíéêÜ ç äéÜãíùóÞ ôçò åßíáé äýóêïëç, áõôÝò ïé ðåñéðôþóåéò äåí åëÞöèçóáí õðüøç. Áêüìç, ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá èåùñÞèçêáí áðü ôçí ðñþôç ïìÜäá êáé ôá ðáéäéÜ ðïõ åß÷áí êÜíåé äýï äüóåéò ôñéðëïý-ðïëéïìõåëßôéäáò (IPV), äýï äüóåéò ôñéðëïý, äýï äüóåéò ðïëéïìõåëßôéäáò (OPV) êáé ìéá äüóç ôñéäýíáìïõ Þ ìßá äüóç áðü êÜèå ìïíïäýíáìï åìâüëéï. Åðßóçò ôá ðáéäéÜ ðïõ åß÷áí êÜíåé ìßá äüóç ôñéðëïý-ðïëéïìõåëßôéäáò (IPV), ôñåéò äüóåéò ôñéðëïý, ôñåéò äüóåéò ðïëéïìõåëßôéäáò (OPV), êáé ìéá äüóç ôñéäýíáìïõ Þ ìéá äüóç áðü êÜèå ìïíïäýíáìï åìâüëéï. Ó’ áõôÝò ôéò ðåñéðôþóåéò õðïëïãßóôçêáí åðßóçò ïé ðñïçãïýìåíåò êáôçãïñßåò ðïõ áöïñïýí ôéò íüóïõò éëáñÜ, åñõèñÜ êáé ðáñùôßôéäá2,3. Óôç äåýôåñç ïìÜäá, ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá èåùñÞèçêáí ôá ðáéäéÜ ðïõ åß÷áí êÜíåé ðÝíôå äüóåéò ôñéðëïý, ðÝíôå äüóåéò ðïëéïìõåëßôéäáò (OPV), ìéá äüóç ôñéäýíáìïõ Þ ìéá äüóç áðü êÜèå ìïíïäýíáìï åìâüëéï êáé ìéá äüóç ôïõ åìâïëßïõ ôçò öõìáôßùóçò. Ó÷åôéêÜ ìå ôéò íüóïõò éëáñÜ - åñõèñÜ - ðáñùôßôéäá èåùñÞèçêáí ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá êáé ôá ðáéäéÜ ðïõ áíÝöåñáí íüóçóç áðü éëáñÜ êé åß÷áí êÜíåé ôá Üëëá äýï ìïíïäýíáìá, ôá ðáéäéÜ ðïõ áíÝöåñáí íüóçóç áðü ðáñùôßôéäá êé åß÷áí êÜíåé ôá Üëëá äýï ìïíïäýíáìá êáé ôá ðáéäéÜ ðïõ áíÝöåñáí íüóçóç áðü éëáñÜ êáé ðáñùôßôéäá êé åß÷áí êÜíåé ôï Üëëï Ýíá ìïíïäýíáìï åìâüëéï.2,3. Óôçí ôñßôç ïìÜäá, ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá èåùñÞèçêáí ôá ðáéäéÜ ðïõ åß÷áí êÜíåé üëá ôá åìâüëéá ðïõ áöïñïýóáí ôç äåýôåñç ïìÜäá êáé ôç äåýôåñç äüóç ôïõ ôñéäýíáìïõ åìâïëßïõ Þ ôïõ êÜèå ìïíïäýíáìïõ2,3. ÔÝëïò óôçí ôÝôáñôç ïìÜäá, ðëÞñùò åìâïëéá-

óìÝíá èåùñÞèçêáí ôá ðáéäéÜ ðïõ åß÷áí êÜíåé üëá ôá åìâüëéá ðïõ áöïñïýóáí ôç ôñßôç ïìÜäá, ìéá äüóç äéðëïý ôýðïõ åíçëßêïõ êáé ôñåéò äüóåéò ôïõ åìâïëßïõ ôçò çðáôßôéäáò Â2,3. Óôç óõíÝ÷åéá Ýãéíå Ýëåã÷ïò áí ôá ðáéäéÜ êÜèå ïìÜäáò êáé óõíïëéêÜ, Ý÷ïõí ðëÞñùò åìâïëéáóôåß ãéá êÜèå íüóï ÷ùñéóôÜ.

ÁðïôåëÝóìáôá Ôï óýíïëï ôùí ðáéäéþí óôá âéâëéÜñéá ôùí ïðïßùí Ýãéíå Ýëåã÷ïò, Þôáí 1084. Áð’ áõôÜ 536 Þôáí áãüñéá êáé 548 êïñßôóéá. Ôçí ðñþôç ïìÜäá áðïôåëïýóáí 103 ðáéäéÜ çëéêßáò 3-5 ÷ñüíùí, ôç äåýôåñç 558 ðáéäéÜ çëéêßáò 6-11 ÷ñüíùí, ôçí ôñßôç 367 ðáéäéÜ 12-15 ÷ñüíùí êáé ôçí ôÝôáñôç 56 ðáéäéÜ çëéêßáò 16-18 ÷ñüíùí. Óôçí ðñþôç ïìÜäá âñÝèçêáí 55 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (ðïóïóôü 53,4%), óôç äåýôåñç 47 ðáéäéÜ (8,4%), óôçí ôñßôç 1 ðáéäß (0,3%) êáé óôçí ôÝôáñôç êáíÝíá ðáéäß (0%). Óôï óýíïëï ôùí ðáéäéþí âñÝèçêáí 103 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (9.5%). Ï Ýëåã÷ïò ãéá êÜèå íüóï ÷ùñéóôÜ Ýäåéîå ôá ðáñáêÜôù áðïôåëÝóìáôá: Äéöèåñßôéäá: Óôçí ðñþôç ïìÜäá âñÝèçêáí 100 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (97,1%), óôç äåýôåñç ïìÜäá âñÝèçêáí 150 ðáéäéÜ (26,9%), óôçí ôñßôç 104 ðáéäéÜ (28,3%) êáé óôçí ôÝôáñôç 8 ðáéäéÜ (14,3%). Óôï óýíïëï ôùí ðáéäéþí âñÝèçêáí 362 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (33,4%). ÔÝôáíïò: Óôçí ðñþôç ïìÜäá âñÝèçêáí 100 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (97,1%), óôç äåýôåñç âñÝèçêáí 150 ðáéäéÜ (26,9%), óôçí ôñßôç 104 ðáéäéÜ (28,3%) êáé óôçí ôÝôáñôç 8 ðáéäéÜ (14,3%). Óôï óýíïëï ôùí ðáéäéþí âñÝèçêáí 362 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (33,4%). Êïêêýôçò: Óôçí ðñþôç ïìÜäá âñÝèçêáí 99 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (96,1%), óôç äåýôåñç âñÝèçêáí 132 ðáéäéÜ (23,6%), óôçí ôñßôç 39 ðáéäéÜ (10,6%) êáé óôçí ôÝôáñôç 2 ðáéäéÜ (3,6%). Óôï óýíïëï ôùí ðáéäéþí âñÝèçêáí 272 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (25,1%). Ðïëéïìõåëßôéäá: Óôçí ðñþôç ïìÜäá âñÝèçêáí 100 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (97,1%), óôç äåýôåñç âñÝèçêáí 489 ðáéäéÜ (87,6%), óôçí ôñßôç 338 ðáéäéÜ (92,1%) êáé óôçí ôÝôáñôç 53 ðáéäéÜ (94,6%). Óôï óýíïëï ôùí ðáéäéþí âñÝèçêáí 984 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (90,7%). ÉëáñÜ: Óôçí ðñþôç ïìÜäá âñÝèçêáí 101 27

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Å. ÐáðáäÜêçò êáé óõí.

ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (98,05%), óôç äåýôåñç âñÝèçêáí 451 ðáéäéÜ (80,8%), óôçí ôñßôç 26 ðáéäéÜ (7,1%) êáé óôçí ôÝôáñôç 1 ðáéäß (1,8%). Óôï óýíïëï ôùí ðáéäéþí âñÝèçêáí 579 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (53,4%). EñõèñÜ: Óôçí ðñþôç ïìÜäá âñÝèçêáí 92 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (89,3%), óôç äåýôåñç âñÝèçêáí 427 ðáéäéÜ (76,5%), óôçí ôñßôç 23 ðáéäéÜ (6,3%) êáé óôçí ôÝôáñôç 1 ðáéäß (1,8%). Óôï óýíïëï ôùí ðáéäéþí âñÝèçêáí 543 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (50,1%). Ðáñùôßôéäá: Óôçí ðñþôç ïìÜäá âñÝèçêáí 92 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (89,3%), óôç äåýôåñç âñÝèçêáí 431 ðáéäéÜ (77,2%), óôçí ôñßôç 22 ðáéäéÜ (6%) êáé óôçí ôÝôáñôç 1 ðáéäß (1,8%). Óôï óýíïëï ôùí ðáéäéþí âñÝèçêáí 546 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (50,4%). Öõìáôßùóç: Óôçí ðñþôç ïìÜäá âñÝèçêáí 5 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (4,8%), óôç äåýôåñç âñÝèçêáí 141 ðáéäéÜ (25,3%), óôçí ôñßôç 190 ðáéäéÜ (51,8%) êáé óôçí ôÝôáñôç 44 ðáéäéÜ (78,6%). Óôï óýíïëï ôùí ðáéäéþí âñÝèçêáí 380 ðáéäéÜ åìâïëéáóìÝíá (35,05%). Çðáôßôéäá Â: Óôçí ðñþôç ïìÜäá âñÝèçêáí 76 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (73,8%), óôç äåýôåñç âñÝèçêáí 339 ðáéäéÜ (60,7%), óôçí ôñßôç 157 ðáéäéÜ (42,8%) êáé óôçí ôÝôáñôç 32 ðáéäéÜ (57,1%). Óôï óýíïëï ôùí ðáéäéþí âñÝèçêáí 604 ðáéäéÜ ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá (55,7%). Åìâüëéï áéìüöéëïõ ôçò ãñßððçò: ÊáíÝíá ðáéäß, áð' üëåò ôéò çëéêéáêÝò ïìÜäåò äåí åß÷å åìâïëéáóôåß ðëÞñùò ãéá ôïí áéìüöéëï ôçò ãñßððçò.

ÓõæÞôçóç Ôï êõñéüôåñï, ßóùò, ðñüâëçìá óôïõò åìâïëéáóìïýò äåí åßíáé ôüóï ç Ýëëåéøç áðïôåëåóìáôéêþí åìâïëßùí, üóï ç áðïôõ÷ßá ÷ïñÞãçóçò óå åõ-

ñåßá êëßìáêá ôùí Þäç õðáñ÷üíôùí4. Ç åëÜôôùóç ôùí ðåñéðôþóåùí äéöèåñßôéäáò, ôåôÜíïõ, êïêêýôç, ðïëéïìõåëßôéäáò, éëáñÜò, åñõèñÜò êáé ðáñùôßôéäáò óôçí ÅëëÜäá, ìåôÜ ôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1980 ìÝ÷ñé óÞìåñá, åßíáéðáñüìïéá ìå áõôÞí ðïõ ðáñáôçñåßôáé óôéò áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò, áí êáé ëéãüôåñï èåáìáôéêÞ4,5. ¼ìùò, ïé êáôÜ äéáóôÞìáôá åðéäçìßåò ôùí íïóçìÜôùí áõôþí õðåíèõìßæïõí üôé ôï ðñüâëçìá åîáêïëïõèåß íá õðÜñ÷åé4. Ç äéáöïñÜ óôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôùí åìâïëßùí ìåôáîý ôùí äéáöüñùí ÷ùñþí, ïöåßëåôáé êõñßùò óå äéáöïñÝò óôçí åöáñìïãÞ ôùí ðñïãñáììÜôùí åìâïëéáóìþí ðïõ ó÷åôßæïíôáé êáé ìå ôçí êïéíùíéêïïéêïíïìéêÞ áíÜðôõîç êÜèå ÷þñáò. Óôéò áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò ðåñßðïõ 5.000.000 âñÝöç ðåèáßíïõí áðü ëïéìþäç íïóÞìáôá ãéá ôá ïðïßá õðÜñ÷ïõí Þäç áðïôåëåóìáôéêÜ åìâüëéá4. Óýìöùíá ìå ôá óôïé÷åßá ðïõ ðñïÝêõøáí áðü ôçí êáôáãñáöÞ ôùí åìâïëéáóìþí óôïõò ìáèçôÝò çëéêßáò 3-18 ÷ñüíùí, êáôÜ ôï ó÷ïëéêü Ýôïò 199697 óôçí ðåñéï÷Þ åõèýíçò ôïõ Ê.Õ. ×Üñáêá, ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá üëá ôá åìâüëéá ìáæß Þôáí áðïãïçôåõôéêÜ (!) éäéáßôåñá ìåôÜ ôçí çëéêßá ôùí 6 ÷ñüíùí (ðáéäéÜ ôçò äåýôåñçò, ôñßôçò êáé ôÝôáñôçò ïìÜäáò). Ôï 53,4% ôùí ðáéäéþí ôçò ðñþôçò ïìÜäáò, ôï 8,4% ôùí ðáéäéþí ôçò äåýôåñçò, ôï 0,3% áõôþí ôçò ôñßôçò êáé ôï 0% ôùí ðáéäéþí ôçò ôÝôáñôçò Þôáí ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá. Ãéá ôï óýíïëï ôùí ðáéäéþí ìüíï ôï 9,5% áõôþí Þôáí ðëÞñùò åìâïëéáóìÝíá. Ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá ôç äéöèåñßôéäá, üóïí áöïñÜ ôç äåýôåñç, ôçí ôñßôç êáé ôçí ôÝôáñôç ïìÜäá ôùí ðáéäéþí, Þôáí ðïëý ÷áìçëüôåñá áð’ áõôÜ ðïõ áíáöÝñïíôáé ðáíåëëáäéêÜ (ðåñßðïõ 90%) ãéá ôá Ýôç 1991-955. Åíþ ôï ðïóïóôü êÜëõøçò ôçò ðñþôçò ïìÜäáò Þôáí 97,1%. Åßíáé öáíåñÞ ç áìÝëåéá ôùí ãïíéþí áëëÜ êáé ç Üãíïéá Þ ç áäéáöïñßá ôùí åìâïëéáóôþí áöïý ôá

Ðßíáêáò. ÐïóïóôÜ åìâïëéáóìÝíùí ðáéäéþí ãéá êÜèå íüóï ÷ùñéóôÜ êáé óõíïëéêÜ, êáôÜ çëéêéáêÝò ïìÜäåò Äéöèåñßôéäá ÔÝôáíïò Êïêêýôçò Ðïëéïì/äá ÉëáñÜ ÅñõèñÜ Ðáñùôßôéäá Öõìáôßùóç Çðáôßôéäá Â 28

1ç ïìÜäá

2ç ïìÜäá

3ç ïìÜäá

4ç ïìÜäá

ÓõíïëéêÜ

97,1% 97,1% 96,1% 97,1% 98,05% 89,3% 89,3% 4,8% 73,7%

26,9% 26,9% 23,6% 87,6% 80,8% 76,5% 77,2% 25,3% 60,7%

28,3% 28,3% 10,6% 92,1% 7,1% 6,3% 6% 51,8% 42,8%

14,3% 14,3% 3,6% 94,6% 1,8% 1,8% 1,8% 78,6% 57,1%

33,4% 33,4% 25,1% 90,8% 53,4% 50,1% 50,4% 35,05% 55,7%

Å. ÐáðáäÜêçò êáé óõí.

ðïóïóôÜ êÜëõøçò åëáôôþíïíôáé ìå ôçí áýîçóç ôçò çëéêßáò ôùí ðáéäéþí. Óå êáììéÜ ðåñßðôùóç äåí åß÷å ãßíåé áíáìíçóôéêÞ (Ýêôç) äüóç ìå äéðëü åìâüëéï ôýðïõ åíçëßêïõ, ðáñÜ ìüíï ìå áíôéôåôáíéêü åìâüëéï. Ôï ßäéï óõìâáßíåé ìå ôïí êïêêýôç, üðïõ åíþ ôï ðïóïóôü êÜëõøçò óôçí ðñþôç ïìÜäá åßíáé 96.11%, óôéò õðüëïéðåò ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò åßíáé éäéáßôåñá ÷áìçëÜ, åðßóçò ðïëý ÷áìçëüôåñá áðü áõôÜ ðïõ áíáöÝñïíôáé ãéá ôá Ýôç 1991-95 ðáíåëëáäéêÜ (ðåñßðïõ 75-80%)5. Áõôü ïöåßëåôáé êõñßùò óôçí Üãíïéá êáé åðïìÝíùò ôïí öüâï ôùí åìâïëéáóôþí ó÷åôéêÜ ìå ôéò áíôåíäåßîåéò êáé ôéò áíåðéèýìçôåò åíÝñãåéåò ôïõ ôñéðëïý åìâïëßïõ. ÁðïôÝëåóìá Þôáí ç ðëåéïøçößá ôùí ìáèçôþí íá Ý÷åé Ýíá áêáíüíéóôï ó÷Þìá åìâïëéáóìþí (îåêéíïýóáí ìå ôñéðëü åìâüëéï áëëÜ ìåôÜ ôçí ðñþôç, äåýôåñç, ôñßôç êõñßùò Þ êáé ôÝôáñôç äüóç Ýêáíáí äéðëü Þ Ýêáíáí ìüíï äéðëü áð’ ôçí áñ÷Þ). ÐáñáôÞñçóç üìïéá ì’ áõôÞí ôçò åñãáóßáò ôïõ Ê.Õ. Êïõöáëßùí6. Ç êÜëõøç ãéá ôïí ôÝôáíï Þôáí ðáñüìïéá ì’ áõôÞí ôçò äéöèåñßôéäáò áöïý, üðùò áíáöÝñèçêå, äåí öáéíüôáí íá õðÜñ÷åé ðñüâëçìá ìå ôï äéðëü åìâüëéï. Ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò Þôáí ðÜëé ðïëý ÷áìçëüôåñá áðü áõôÜ ðïõ áíáöÝñïíôáé ðáíåëëáäéêÜ (ðåñßðïõ 90%) ãéá ôá Ýôç 1991-955, óôéò ôñåéò ôåëåõôáßåò ïìÜäåò ðáéäéþí (ðïóïóôü êÜëõøçò ðñþôçò ïìÜäáò 97,1%). Ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá ôçí ðïëéïìõåëßôéäá Þôáí ëßãï ÷áìçëüôåñá áðü áõôÜ ðïõ áíáöÝñïíôáé ðáíåëëáäéêÜ (ðåñßðïõ 95%) ãéá ôá Ýôç 1992-955, óßãïõñá üìùò øçëüôåñá áðü áõôÜ ðïõ áöïñïýóáí ôï ôñéðëü åìâüëéï. ÐéèáíÜ åðçñÝáóå ôïõò åìâïëéáóôÝò ç åõêïëßá ÷ïñÞãçóçò (ôï åìâüëéï ðïëéïìõåëßôéäáò-OPV ÷ïñçãåßôáé p.ï.) êáé ü÷é ïé áíåðéèýìçôåò åíÝñãåéåò (!) (1 ðáéäß/3.000.000 ðáñïõóéÜæåé ðáñÜëõóç). Ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá ôçí éëáñÜ ðïõ áöïñïýí ôçí ðñþôç êáé äåýôåñç ïìÜäá åßíáé øçëüôåñá áðü áõôÜ ðïõ áíáöÝñïíôáé ðáíåëëáäéêÜ ãéá ôá Ýôç 1991-95 (ðåñßðïõ 70-75%) 5. ¼ìùò, ç êáôÜóôáóç ãßíåôáé áðïãïçôåõôéêÞ óôéò ìåãáëýôåñåò çëéêßåò (ôñßôç êáé ôÝôáñôç ïìÜäá ôùí ðáéäéþí), ìå ðñïöáíÞ áéôßá ôçí áðþëåéá ôçò áíáìíçóôéêÞò äüóçò óôçí çëéêßá ôùí 11-12 ÷ñüíùí. Ãåãïíüò õðåýèõíï, êáôÜ Ýíá ìÝñïò, ãéá ôéò ðåñéðôþóåéò éëáñÜò ôçò ôåëåõôáßáò åðéäçìßáò (1995-96) üðïõ ç çëéêßá íüóçóçò ìåôáöÝñèçêå ðñïò ôá ðÜíù (Ýöçâïé, íåáñïß åíÞëéêåò) åíþ ðá-

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

ñïõóéÜóôçêáí ðåñéðôþóåéò êáé óå ìéêñÜ âñÝöç ðïõ äåí ðñïóôáôåýïíôáé ðéá áðü ìçôñéêÜ áíôéóþìáôá áöïý ïé íåáñÝò ìçôÝñåò ïýôå öõóéêÞ áíïóßá äéáèÝôïõí, ïýôå Ý÷ïõí åìâïëéáóôåß7. Ôá øçëÜ ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá ôçí åñõèñÜ óôçí ðñþôç êáé äåýôåñç ïìÜäá ðÝöôïõí ðïëý ÷áìçëÜ óôéò õðüëïéðåò ïìÜäåò. Ç ðôþóç áõôÞ ìðïñåß íá ïöåßëåôáé åßôå óôçí áðþëåéá ôçò áíáìíçóôéêÞò äüóçò ôïõ ôñéäýíáìïõ åìâïëßïõ, åßôå óôï üôé ïé ãïíåßò äåí èåùñïýí ôçí åñõèñÜ åðéêßíäõíç ðáéäéêÞ áññþóôåéá åíþ áãíïïýí ôïí êßíäõíï ìåôÜäïóÞò ôçò óå åãêýïõò åðßíïóåò êáé åðïìÝíùò ôçí ðéèáíüôçôá åìöÜíéóçò ôïõ óõíäñüìïõ óõããåíïýò åñõèñÜò óôá íåïãíÜ6. Ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá ôçí ðáñùôßôéäá áêïëïõèïýí ôïõò ñõèìïýò ôùí äýï ðñïçãïýìåíùí ìéá êáé ï åìâïëéáóìüò ãéá ôá ôñßá áõôÜ íïóÞìáôá ãßíåôáé êõñßùò ìå ôï ôñéäýíáìï åìâüëéï. Ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá ôç öõìáôßùóç åßíáé ëïãéêÜ ìåãáëýôåñá óôéò ìåãÜëåò çëéêßåò, áöïý ìÝ÷ñé ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 1988 ç ðñïôåéíüìåíç çëéêßá åìâïëéáóìïý ãéá ôç öõìáôßùóç Þôáí ôá 12-15 ÷ñüíéá8. Ìå ôçí êáèéÝñùóç ôïõ åìâïëéáóìïý óôïí Ýêôï ÷ñüíï æùÞò êáé ìå ðåñéóóüôåñç åíôáôéêïðïßçóç ôçò äïõëåéÜò ôùí ïìÜäùí åìâïëéáóìïý óôá ó÷ïëåßá, áõîÜíïíôáé ïé åëðßäåò ãéá ìåãáëýôåñï ðïóïóôü êÜëõøçò óôï ìÝëëïí. Óôï Ê.Õ. ×Üñáêá, Þäç áðü ôéò áñ÷Ýò ôïõ 1997, Üñ÷éóå ï óõóôçìáôéêüò åìâïëéáóìüò ôùí ðáéäéþí çëéêßáò ìåãáëýôåñçò ôùí 6 ÷ñüíùí ðïõ âñÝèçêáí áíåìâïëßáóôá êáôÜ ôçí ðáñïýóá ìåëÝôç. ÔÝëïò, ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá ôçí çðáôßôéäá Â (>50% ôùí ðáéäéþí óõíïëéêÜ) åßíáé Ýíá ãåãïíüò ðïõ äåß÷íåé ðüóï óçìáíôéêÞ åßíáé ç åðßäñáóç ôçò ôçëåüñáóçò óôç äéáìüñöùóç ôçò êïéíÞò ãíþìçò, áöïý ìå ôçí åìöÜíéóç ôïõ áíáóõíäõáóìÝíïõ åìâïëßïõ, ïé åíçìåñùôéêÝò åêðïìðÝò ãéá ôçí çðáôßôéäá Â êáé ôï åìâüëéü ôçò Þôáí áñêåôÝò (!) ãéá íá ôçí åðçñåÜóïõí èåôéêÜ. Óå óýãêñéóç ìå Üëëç ðåñéï÷Þ ôçò ÊñÞôçò üðïõ Ýãéíå ðáñüìïéá ìåëÝôç ôç ó÷ïëéêÞ ÷ñïíéÜ 1991-92, óå ìéêñüôåñï üìùò äåßãìá ìáèçôþí, ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá ôá íïóÞìáôá äéöèåñßôéäá, ôÝôáíï, êïêêýôç êáé ðïëéïìõåëßôéäá Þôáí ðáñüìïéá ìåôÜ ôçí çëéêßá ôùí 11 ÷ñüíùí9. Áíôßèåôá, õðÞñ÷å ìéá äéáöïñÜ óôéò ìéêñüôåñåò çëéêßåò, üðïõ åíþ óôçí ðñþôç ïìÜäá ôïõ Ê.Õ. ×Üñáêá (3-5 ÷ñüíùí), ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò Þôáí ìåãáëýôåñá ôùí áíôßóôïé÷ùí ôïõ Ê.Õ. Óðçëßïõ, óôç äåýôåñç 29

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

ïìÜäá (6-11 ÷ñüíùí) ôïõ Ê.Õ. ×Üñáêá Þôáí ìéêñüôåñá ôùí áíôßóôïé÷ùí ôïõ Ê.Õ. Óðçëßïõ. ¼óïí áöïñÜ ôç öõìáôßùóç ç ðåñéï÷Þ ôïõ Ê.Õ. ×Üñáêá åß÷å óçìáíôéêÜ ìéêñüôåñá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ìå ðéèáíÞ áéôßá ôçí áäñÜíåéá ôùí åìâïëéáóôþí ãéá êÜðïéï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. Ãéá ôá íïóÞìáôá éëáñÜ, åñõèñÜ êáé ðáñùôßôéäá, ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò óôçí ðåñéï÷Þ ôïõ Ê.Õ. ×Üñáêá, Þôáí óçìáíôéêÜ ìåãáëýôåñá. Ôïíßæåôáé êáé ðÜëé üôé óôç ìåëÝôç áõôÞ ôï äåßãìá Þôáí óçìáíôéêÜ ìéêñüôåñï êáé äåí õðÞñ÷å äéá÷ùñéóìüò ôùí ðáéäéþí óå ïìÜäåò êáôÜ çëéêßá ãéá ôéò ðáñáðÜíù íüóïõò9. Óå óýãêñéóç ìå íïóïêïìåéáêü ðëçèõóìü ðáéäéþí ôùí Áèçíþí, çëéêßáò ìåãáëýôåñçò ôùí 2 ÷ñüíùí, ðïõ Þôáí åðßóçò ìéêñü äåßãìá êáé äåí åß÷å ÷ùñéóôåß óå ïìÜäåò, ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá äéöèåñßôéäá, ôÝôáíï, êïêêýôç, éëáñÜ, åñõèñÜ, ðáñùôßôéäá êáé öõìáôßùóç Þôáí ðïëý ÷áìçëüôåñá óôï äéêü ìáò ðëçèõóìü. Ãéá ôçí ðïëéïìõåëßôéäá ôá ðïóïóôÜ Þôáí ðáñüìïéá. ÔÝëïò, ôá ðïóïóôÜ êÜëõøçò ãéá ôçí çðáôßôéäá Â Þôáí øçëüôåñá óôá ðáéäéÜ ôçò ðåñéï÷Þò ôïõ Ê.Õ. ×Üñáêá10. Ðáñáôçñþíôáò ôá ðïóïóôÜ ôùí åìâïëéáóìÝíùí ðáéäéþí ãéá êÜèå íüóï êáé êÜèå çëéêéáêÞ ïìÜäá, åßíáé öáíåñÞ êáé óçìáíôéêÞ ìéá ðôþóç ôïõ ìåãÝèïõò ôùí ìåôÜ ôçí ðñþôç ïìÜäá ôùí 35 ÷ñüíùí. Áíáñùôéüìáóôå ëïéðüí, ìÞðùò üóï ôï ðáéäß ìåãáëþíåé áäéáöïñïýìå ãéá ôïõò åìâïëéáóìïýò ôïõ; Áð’ üëá ôá ðáñáðÜíù ãßíåôáé öáíåñü ôï ìÝãåèïò ôïõ Ýñãïõ ðïõ Ý÷åé íá åðéôåëÝóåé ç ïìÜäá åìâïëéáóìþí ðïõ èá óõóôáèåß óôï Ê.Õ. ×Üñáêá, õðü ôçí åðïðôåßá ôïõ ðáéäéáôñéêïý éáôñåßïõ. ÐñÝðåé íá ïñãáíùèåß ìéá åêóôñáôåßá áöåíüò åíçìÝñùóçò ôùí ãïíÝùí ãéá ôç óðïõäáéüôçôá ôùí åìâïëéáóìþí êáé áöåôÝñïõ áíïóïðïßçóçò üëùí ôùí áíåìâïëßáóôùí ðáéäéþí ôçò ðåñéï÷Þò åöáñìüæïíôáò ôï Åèíéêü Ðñüãñáììá Åìâïëéáóìþí êáé åíçìåñþíïíôáò ôá ÁôïìéêÜ ÂéâëéÜñéá Õãåßáò3,11 Ýôóé þóôå, ìÝ÷ñé ôï Ýôïò 2000, íá åîáóöáëßóïõí áõôÜ Ýíá Üñéóôï åðßðåäï áíïóßáò. ¸ôóé ï êßíäõíïò åìöÜíéóçò åðéäçìéþí åëðßæïìå íá ìåéùèåß óôï åëÜ÷éóôï.

ÊáôÜëïãïò óõíôìÞóåùí Ð.Ï.Õ.=Ðáãêüóìéá ÏñãÜíùóç Õãåßáò Ê.Õ.=ÊÝíôñï Õãåßáò 30

Å. ÐáðáäÜêçò êáé óõí.

DTP=ôñéðëü åìâüëéï (äéöèåñßôéäáò, ôåôÜíïõ, êïêêýôç) SABIN=åìâüëéï ðïëéïìõåëßôéäáò (OPV) Tetracoq=åìâüëéï äéöèåñßôéäáò, ôåôÜíïõ, êïêêýôç, ðïëéïìõåëßôéäáò (IPV) DT Þ Td=äéðëü åìâüëéï (äéöèåñßôéäáò, ôåôÜíïõ) Þ äéðëü åìâüëéï ôýðïõ åíçëßêïõ BCG=åìâüëéï öõìáôßùóçò MMR=ôñéäýíáìï åìâüëéï (éëáñÜò, åñõèñÜò, ðáñùôßôéäáò) ENGERIX Þ RECOMBIVAX Þ HEVAC=åìâüëéá çðáôßôéäáò Â ACT-HIB Þ HIB-TITER=åìâüëéá áéìüöéëïõ ôçò ãñßððçò p.o.=per os äçëáäÞ áðü ôï óôüìá Åõ÷áñéóôßåò: Åõ÷áñéóôïýìå èåñìÜ ôïõò íçðéáãùãïýò, äáóêÜëïõò êáé êáèçãçôÝò ìÝóçò åêðáßäåõóçò ôçò ðåñéï÷Þò, ðïõ âïÞèçóáí óôç óõëëïãÞ ôùí âéâëéáñßùí õãåßáò, êáèþò êáé ôçí ê. ÐáðáäÜêç Ãåùñãßá ðïõ ìå éäéáßôåñï æÞëï öñüíôéóå ãéá ôç ãñáöÞ, ïñèïãñáößá êáé åìöÜíéóç ãåíéêÜ ôïõ êåéìÝíïõ êáé ôùí ó÷çìÜôùí.

Âéâëéïãñáößá 1. American Academy of Pediatrics. Red Book. Report of the Committee on Infectious Diseases, 7-39, 1994. 2. Óéíáíéþôçò Ã, ÌõñéïêåöáëéôÜêçò Ê. Åìâüëéá êáé åìâïëéáóìïß. Â´ ÐáéäéáôñéêÞ ÊëéíéêÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, 1991. 3. Åèíéêü Ðñüãñáììá Åìâïëéáóìþí ãéá ôçí ÅëëÜäá. ÅèíéêÞ ÅðéôñïðÞ Åìâïëéáóìþí, Äéåýèõíóç ÁãùãÞò Õãåßáò, Õðïõñãåßï Õãåßáò Ðñüíïéáò, 2ç ¸êäïóç, 1997. 4. Óáîþíç-Ðáðáãåùñãßïõ Ö. Åìâüëéá 1988. ÐñïëçðôéêÞ ÐáéäéáôñéêÞ. Ìåôåêðáéäåõôéêü ÓåìéíÜñéï ÐáéäéáôñéêÞò 1988, Â´ ÐáéäéáôñéêÞ ÊëéíéêÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, 153-165, 1989. 5. ÐáðïõôóÜêçò Ã. ÉóôïñéêÞ áíáäñïìÞ ôùí åìâïëéáóìþí. ÓôáôéóôéêÞ áðïôýðùóç êñïõóìÜôùí ëïéìùäþí íüóùí êáé åìâïëéáóôéêÞò êÜëõøçò óôçí ÅëëÜäá. ÊñáôéêÞ ìÝñéìíá êáé ðáñÝìâáóç. Óõìðüóéï, Åìâüëéá, 23ï ÅôÞóéï ÐáíåëëÞíéï Éáôñéêü ÓõíÝäñéï, ÉáôñéêÞ Åôáéñåßá Áèçíþí, 1997. 6. ×áôæçìé÷áÞë Å, Ëåõèåñéþôïõ Ó, ÌåôáîÜò Í êáé óõí. ÅöáñìïãÞ ôïõ åêôåôáìÝíïõ ðñïãñÜììáôïò áíïóïðïßçóçòë áðü ôï Ê.Õ. Êïõöáëßùí. ÐáéäéáôñéêÞ, ÅëëçíéêÞ ÐáéäéáôñéêÞ Åôáéñåßá 603-612, 1997.

Å. ÐáðáäÜêçò êáé óõí.

7. Äéåýèõíóç Äçìüóéáò ÕãéåéíÞò, Õðïõñãåßï Õãåßáò Ðñüíïéáò. Óýíïëï êñïõóìÜôùí åðéëåãìÝíùí ëïéìùäþí íïóçìÜôùí ãéá ôá Ýôç 1995 êáé 1996. Åìâüëéï, Éíóôéôïýôï Õãåßáò ôïõ Ðáéäéïý, Äéåýèõíóç ÊïéíùíéêÞò ÐáéäéáôñéêÞò, Éïýíéïò 1997. 8. Äéåýèõíóç Äçìüóéáò ÕãéåéíÞò, Õðïõñãåßï Õãåßáò Ðñüíïéáò. Íåüôåñá ãéá ôïí áíôéöõìáôéêü åìâïëéáóìü. Åìâüëéï, Éíóôéôïýôï Õãåßáò ôïõ Ðáéäéïý, Äéåýèõíóç ÊïéíùíéêÞò ÐáéäéáôñéêÞò, Ïêôþâñéïò 1996. 9. ËéïíÞò ×, ÌðáèéáíÜêç Ì, ËÝíôáñç Å êáé óõí.

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

Åêôßìçóç ôùí áíáãêþí óå åìâïëéáóìïýò ìáèçôþí äçìïôéêïý êáé ãõìíáóßïõ ìéáò áãñïôéêÞò ðåñéï÷Þò óôçí ÊñÞôç. ÐñáêôéêÜ ÓõíåäñéÜóåùí, 6ï ÐáãêñÞôéï Éáôñéêü ÓõíÝäñéï, ÉáôñéêÞ Åôáéñåßá Ñåèýìíïõ, ôüìïò Á, 1992: 38-42. 10. ÂáëÜóóç-ÁäÜì Å êáé óõí. Áðïôýðùóç êáôÜóôáóçò åìâïëéáóìïý óå íïóïêïìåéáêü ðëçèõóìü. Äåëôßï Á´ ÐáéäéáôñéêÞò ÊëéíéêÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí 42:82-86, 1995. 11. ÂáëÜóóç-ÁäÜì Å. Åìâïëéáóìïß. Áñ÷åßá ÅëëçíéêÞò ÉáôñéêÞò 8:245-250, 1991.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç

ANAÓÊÏÐÇÓÇ REVIEW Primary Heatlh Care, Volume 12, Number 1, 32-37, 2000 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 32-37, 2000

1ç Äåêåìâñßïõ - Ðáãêüóìéá çìÝñá êáôÜ ôïõ AIDS Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç1

Ðåñßëçøç Ôï Óýíäñïìï Åðßêôçôçò ÁíïóïëïãéêÞò ÁíåðÜñêåéáò (AIDS), áðïôåëåß ôï óïâáñüôåñï ëïéìþäåò íüóçìá ðïõ áðáó÷üëçóå êáé óõíå÷ßæåé íá áðáó÷ïëåß ôïõò åðéóôÞìïíåò äéåèíþò, ôéò äýï ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò. ÁðïôÝëåóå åñÝèéóìá ãéá íá óõíåéäçôïðïéÞóïõìå ôç äýíáìç ôçò áóèÝíåéáò êáé ôçí áäõíáìßá üëùí ìáò áðÝíáíôß ôçò. Ìáò Ýèåóå áíôéìÝôùðïõò ìå ôïí åáõôü ìáò êáé ôñïðïðïßçóå óôÜóç êáé óõìðåñéöïñÜ æùÞò, åíþ äçìéïýñãçóå áíÜãêç ãéá óõíåñãáóßá ôùí åðéóôçìüíùí äéåèíþò. Ç áóèÝíåéá áõôÞ óôÜèçêå éêáíÞ íá õðïíïìåýóåé ôçí ïéêïíïìßá êáé íá áðïäõíáìþóåé ôá óõóôÞìáôá õãåßáò êáé ôç óýíèåóç üëïõ ôïõ êïéíùíéêïý éóôïý. Ç ìåëÝôç êáé ç äéá÷ñïíéêÞ äéåñåýíçóç ôçò åðßðôùóçò ôçò íüóïõ óå üëåò ôéò ïìÜäåò ôïõ êïéíùíéêïý óõíüëïõ ðáãêïóìßùò, ìáò ðñïâëçìÜôéóå êáé ìáò âïÞèçóå íá óõìðåñÜíïõìå üôé ü÷é ìüíï ç äåõôåñïãåíÞò êáé ôñéôïãåíÞò áíôéìåôþðéóç ìå ôçí áíáêÜëõøç óùóôÞò êáé áðïôåëåóìáôéêÞò èåñáðåßáò (öáñìáêåõôéêÞ - áíïóïëïãéêÞ), áëëÜ êáé ç ðñùôïãåíÞò êõñßùò ðñüëçøç-ðñïöýëáîç ìå ôç óõóôçìáôéêÞ áãùãÞ õãåßáò êáé êáôÜëëçëçò óõìðåñéöïñÜò, èá ìðïñïýóáí áðü êïéíïý íá áðïôåëÝóïõí ôïõò áêñïãùíéáßïõò ëßèïõò ãéá áíá÷áßôéóç êáé áíôéìåôþðéóç ôçò ìÜóôéãáò ôïõ áéþíá, ðñïêåéìÝíïõ áõôÞ íá áðïôåëÝóåé ðáñåëèüí óôçí éóôïñßá ôçò éáôñéêÞò.

Ðáéäßáôñïò ÅÓÕ, Ê.Õ. Âåëåóôßíïõ, óõíåñãÜôçò Åñãáóôçñßïõ Ëïéìþîåùí Ã’ ÐáéäéáôñéêÞò ÊëéíéêÞò ÁÐÈ

Ôï óýíäñïìï ôçò åðßêôçôçò ÁíïóïëïãéêÞò ÁíåðÜñêåéáò (AIDS), ôï óïâáñü áõôü ëïéìþäåò íüóçìá, Üñ÷éóå íá áðáó÷ïëåß ôïõò åðéóôÞìïíåò óå ðáãêüóìéï åðßðåäï áðü ôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1980-901. ÐåñéãñÜöçêå ãéá ðñþôç öïñÜ óôéò ÇíùìÝíåò Ðïëéôåßåò. ÁðïôÝëåóå ôç ìåãÜëç Ýêðëçîç ôïõ áéþíá ìáò êáé ôï åñÝèéóìá ãéá ôïõò åðéóôÞìïíåò íá óõíåéäçôïðïéÞóïõí ôçí áäõíáìßá ôïõò áðÝíáíôß ôïõ. Ï éüò ôïõ AIDS, ï HIV éüò üðùò áðïêáëåßôáé, ìáò Ýâáëå áíôéìÝôùðïõò ìå ôïí åáõôü ìáò. Äçìéïýñãçóå ôçí áíÜãêç óõíåñãáóßáò ôùí åðéóôçìüíùí óå äéåèíÝò åðßðåäï êáé ìáò âïÞèçóå íá êáôáíïÞóïõìå ôá ðïëëáðëÜ øõ÷ïêïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí ðïéüôçôá ôçò áíèñþðéíçò óõìðåñéöïñÜò áö’ åíüò êáé ôç äýíáìç êáé öýóç ôçò áóèÝíåéáò áö’ åôÝñïõ ç ïðïßá ðñï÷ùñþíôáò óôï ôñßôï êáé ôåëåõôáßï ôçò óôÜäéï åßíáé éêáíÞ íá áðïäõíáìþóåé êáé íá õðïíïìåýóåé ôçí ïéêïíïìßá ìéáò ÷þñáò, ôá óõóôÞìáôá õãåßáò êáé ôç óýíèåóç üëïõ ôïõ êïéíùíéêïý éóôïý2. ËÝîåéò êëåéäéÜ: AIDS, HIV, ðñüëçøç - áãùãÞ õãåßáò. ÕðïâëÞèçêå: 16 Äåêåìâñßïõ 1999. ÅðáíõðïâëÞèçêå: 24 Öåâñïõáñßïõ 2000. ¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 25 Öåâñïõáñßïõ 2000. Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: Áíáóôáóßá ÁíáóôáóßïõÊáôóéáñäÜíç, ÄçìçôñéÜäïò 295, 35 222 Âüëïò, ôçë. (0421) 35574, (0425) 22222.

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

óáöþò ìåãáëýôåñïò ôùí áíäñþí ìå áðïôÝëåóìá íá áõîÜíåôáé êáé ï áñéèìüò ôùí ðáéäéþí ìå AIDS2,5-7. ¼óïí Summary áöïñÜ óôçí ÅëëÜäá, ðñéí 3 ÷ñüíéá The acquired immunodeficiency syndrome (AIDS) is the most serious infectious (ÌÜñôéïò 1997), åß÷áìå 23 ðÜó÷ïíôá disease that has been troubling scientists all over the wortd, for the Iast two decades. It made us realise our weakness against its force. Due to AIDS people ðáéäéÜ. ÓÞìåñá Ý÷ïõìå 30 ðÜó÷ïíôá came face-to-face with themselves and changes their attitude towards life while, ðáéäéÜ. Óôéò áíåðôõãìÝíåò ÷þñåò (ÇÐÁ on the other hand, cooperation among scientists on a global basis has become êáé ÄõôéêÞ Åõñþðç) Üñ÷éóå íá ðáñáa necessity. ôçñåßôáé ôüóï ìåßùóç ôïõ ñõèìïý áýAIDS led to the subversion of the countries’ economy and caused the failure of îçóçò, üóï êáé ìåßùóç ôïõ áðïëýôïõ the health systems and the disintegration of the social fabric. The global and diachronic of its consequences on all social groups was our major concern. The áñéèìïý ôùí êñïõóìÜôùí. Ç ìåßùóç conclusion is that apart from the discovery of new efficient treatments, secondáõôÞ ôçò åðßðôùóçò ôïõ AIDS åßíáé ary or third degree treatment, our efforts should focus on primary prevention ìåãáëýôåñç óôïõò ïìïöõëüöéëïõò - áìand treatment along with systematic health care and proper attitude. öéöõëüöéëïõò Üíäñåò, ìéêñüôåñç óôïõò All the above mentioned, could be a multi factor confrontation of this major ÷ñÞóôåò åíäïöëåâßùí íáñêùôéêþí êáé problem known as the curse of our century so that it can become history in the field of medicine. áêüìç ìéêñüôåñç óôá Üôïìá ðïõ ìïëýíèçêáí ìå óåîïõáëéêÞ åðáöÞ êáé Key words: AIDS, HIV, prevention, health education. éäßùò óôéò ãõíáßêåò2,3,6,8. ¸ôóé ðáñÜ ôá ãåíéêÜ áéóéüäïîá ìçíýìáôá ôùí åðéÇ ðáíäçìßá ôïõ áéþíá Ý÷åé ðñïóâÜëåé üëåò óôçìüíùí óå åñåõíçôéêü åðßðåäï, åí ôïýôïéò üóïí ôéò ÷þñåò ôïõ êüóìïõ, åíþ ç ìåãáëýôåñç åðéäçìé- áöïñÜ óôïí åôåñïöõëéêü ôñüðï ìåôÜäïóçò åêêÞ ôçò Ýîáñóç åíôïðßæåôáé óôéò õðü áíÜðôõîç öñÜæïíôáé áíçóõ÷ßåò ãéá ôç óõíå÷Þ áýîçóç ôçò ÷þñåò ôçò ÁöñéêÞò êáé áêïëïõèåß ç Áóßá2,3. Áñ- óõ÷íüôçôáò ôçò áóèÝíåéáò óôéò ãõíáßêåò. Ç åðßêåß íá åðéóçìáíèåß üôé óå ïñéóìÝíåò ðåñéï÷Ýò ôçò ðôùóç äçë. ç óõ÷íüôçôá ðñïóâïëÞò ôùí ãõíáéÁöñéêÞò åííÝá áðü ôïõò äÝêá èáíÜôïõò ïöåßëï- êþí, åßíáé áðïôÝëåóìá ôçò óåîïõáëéêÞò óõìðåñéíôáé óå åðéðëïêÝò ôçò ëïßìùîçò áðü ôïí éü ôïõ öïñÜò ôïõò êáé åßíáé áõîçìÝíç. Áí ç áýîçóç AIDS (HIV ëïßìùîç). Ãéá çò ÇÐÁ, èåùñåßôáé óõíå÷ßóåé ìå áõôü ôï ñõèìü, óå ëßãá ÷ñüíéá èá óÞìåñá ç êõñéüôåñç áéôéá èáíÜôïõ áôüìùí ðá- åîéóùèåß ìå ôá ðïóïóôÜ ôùí áíäñþí, óýìöùíá ñáãùãéêÞò çëéêßáò, êõñßùò áíäñþí 25-44 åôþí1,2,4. ìå ôá ôåëåõôáßá åðéäçìéïëïãéêÜ äåäïìÝíá. Ôï Ôá ðñþôá ÷ñüíéá ìåôÜ ôç äéÜãíùóç ôïõ AIDS, ç ãåãïíüò áõôü èá ðñÝðåé íá ìáò ðñïâëçìáôßóåé åðéâßùóç Þôáí óïâáñÜ ðåñéïñéóìÝíç êáé ïé áóèå- êáé íá ìáò ïäçãÞóåé óå óõìðåñÜóìáôá üóïí áöïñÜ íåßò ðÝèáéíáí óå óýíôïìï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ óôçí áôÝëåéá ôùí åöáñìïæïìÝíùí ìÝôñùí ðñïêõìáßíïíôáí óå 12-18 ìÞíåò, åÜí ôï Üôïìï äåí öýëáîçò êáé ðñïóôáóßáò áðü ôïí éü8-10. Áí èá õðïâáëëüôáí óå èåñáðåßá. ÓÞìåñá åßìáóôå óå èÝóç áðïôõðþíáìå ôï ðñüâëçìá ìå áñéèìïýò êáé ðßìå åéäéêÜ ðïëëáðëÜ (ôåôñáðëÜ) ó÷Þìáôá óõíäõá- íáêåò óôç ÷þñá ìáò, óýìöùíá ìå ôá ôåëåõôáßá óôéêÞò èåñáðåßáò, íá ðáñáôåßíïõìå ãéá ìåãÜëï åðéäçìéïëïãéêÜ äåäïìÝíá ôá óõíïëéêÜ äçëùèÝíôá êñïýóìáôá ôïõ AIDS óôçí ÅëëÜäá öèÜíïõí ôá ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ôçí åðéâßùóç ôùí áóèåíþí5. Óôçí ÅëëÜäá, ôï ðñþôï êñïýóìá AIDS, äéá- 1963 åê ôùí ïðïßùí ôá 30 åßíáé ðáéäéÜ, ìå áíáãíþóèçêå ôï 1983, êáé äçëþèçêå óôéò áñ÷Ýò ôïõ ëïãßá áãïñéþí/êïñéôóéþí 3/2 (Ðßíáêáò 1). Ôá 19846. Áðü ôüôå ðáñáôçñåßôáé ðñïïäåõôéêÞ áý- 1882 êñïýóìáôá áöïñïýí äçëùèÝíôá ìÝ÷ñé ôï îçóç ôïõ áñéèìïý ôùí êñïõóìÜôùí, áëëÜ óçìá- ôÝëïò ôïõ 1998, åê ôùí ïðïßùí ôá 1852 áöïíôéêÞ åðéâñÜäõíóç ôïõ ñõèìïý áýîçóçò, ìå áýîç- ñïýí êñïýóìáôá åöÞâùí êáé åíçëßêùí (Ðßíáêáò óç ôçò åôåñïöõëüöéëçò äéáóðïñÜò. ÁíÜìåóá óôéò 2). Ôá õðüëïéðá 81 êñïýóìáôá êáôáãñÜöçêáí ÷þñåò ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò ç ÅëëÜäá äéáôçñåß åíôüò ôïõ 19997-10. ÌÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôïõ 1998 ôï ÷áìçëüôåñï ðïóïóôü öïñÝùí, áëëÜ êáé áóèå- Ý÷ïõí äçëùèåß 1103 (58,6%) èÜíáôïé áðü AIDS íþí2,4, ãé’ áõôü ìðïñåß ìåí íá áéóéïäïîåß, ü÷é (óõíïëéêÜ) áíäñþí - ãõíáéêþí, ç ðëåéïøçößá ôùí üìùò êáé íá åöçóõ÷Üæåé, ãéáôé ï éüò ðáñáìïíåýåé ïðïßùí, üðùò ôïíßóèçêå, áðïôåëåß Üôïìá íÝá êáé åêåß ðïõ ïé ðüñôåò åßíáé “îåêëåßäùôåò”. ÌÜëéóôá ðáñáãùãéêÜ çëéêßáò ìåôáîý 25-50 ÷ñüíùí1,2,4,8-10 üóï ðåñíÜíå ôá ÷ñüíéá ï áñéèìüò ôùí ãõíáéêþí (Ðßíáêáò 3). Ðáñ’ üë’ áõôÜ ôï ðáéäéáôñéêü AIDS óôç ðïõ ðñïóâÜëëïíôáé áðü ôïí éü ôïõ AIDS åßíáé 1st December: The day dedicated to the prevention of AIDS A. Anastasiou-Katsiardani

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç

÷þñá ìáò, åîáêïëïõèåß íá åßíáé áñéèìçôéêÜ ðåñéïñéóìÝíï, üðùò êáé ç åðßðôùóç ôçò áóèÝíåéáò óå óýãêñéóç ìå Üëëåò ÷þñåò ôüóï ôçò Åõñþðçò, üóï êáé ëïéðþí Çðåßñùí. Óôéò õðü áíÜðôõîç ÷þñåò åßíáé ðñáêôéêÜ äýóêïëï, åÜí ü÷é áäýíáôï íá áðïôõðùèåß ôï ìÝãåèïò ôïõ ðñïâëÞìáôïò ìå áêñßâåéá2,10. Åðßóçò óôéò áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò äåí ãßíåôáé áíôéêåéìåíéêÞ êáôáãñáöÞ ãéáôß áðïöåýãåôáé ç äÞëùóç êñïõóìÜôùí åî’ áéôßáò ôùí åðéðôþóåùí óå ïéêïãåíåéáêü êáé êïéíùíéêü åðßðåäï. ¸ôóé óôéò áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò ðáñ’ üôé óçìåéþíåôáé êÜìøç ôïõ ñõèìïý åîÜðëùóçò ôçò åðéäçìßáò ôïõ AIDS, åí ôïýôïéò äåí ìðïñåß íá ðáñáãíùñéóèåß ôï ãåãïíüò üôé áðïôåëåß ôçí êýñéá áéôßá èáíÜôïõ, óå Üôïìá êáé éäßùò Üíäñåò åõñéóêüÐßíáêáò 1. ÄçëùèÝíôá êñïýóìáôá ðáéäéþí ìå AIDS (çëéêßáò £ 12 åôþí) êáôÜ çëéêßá, êáôÜ ôç äéÜãíùóç êáé öýëï óôçí ÅëëÜäá ìÝ÷ñé ôéò 31 Äåêåìâñßïõ 1998 ÏìÜäåò çëéêéþí

Áãüñéá

Í 0-11 ìçíþí 3 1-4 åôþí 6 5-9 åôþí 2 10-12 åôþí 7 Óýíïëï 18

Êïñßôóéá

(%) Í (16,7) 1 (33,3) 8 (11,1) 3 (38,9) 0 (100,0) 12

Óýíïëï

(%) Í (%) (8,3) 4 (13,3) (66,7) 14 (46,7) (25,0) 5 (16,7) (0,0) 7 (23,3) (100,0) 30 (100,0)

Ðßíáêáò 2. ÄçëùèÝíôá êñïýóìáôá åöÞâùí êáé åíçëßêùí ìå AIDS (çëéêßáò ³ 13 åôþí) êáôÜ çëéêßá, êáôÜ ôç äéÜãíùóç êáé öýëï óôçí ÅëëÜäá ìÝ÷ñé ôéò 31 Äåêåìâñßïõ 1998 ÏìÜäåò çëéêéþí 13-14 åôþí 15-19 åôþí 20-24 åôþí 25-29 åôþí 30-34 åôþí 35-39 åôþí 40-49 åôþí 50-59 åôþí 60 + åôþí ¢ãíùóôç Óýíïëï

¢íäñåò Í 4 19 57 203 337 296 382 170 123 29 1620

Ãõíáßêåò

(%) Í (0,2) 1 (1,2) 7 (3,5) 17 (12,5) 40 (20,8) 47 (18,3) 41 (23,6) 21 (10,5) 24 (7,6) 28 (1,8) 6 (100,0) 232

Óýíïëï

(%) Í (0,4) 5 (3,0) 26 (7,3) 74 (17,2) 243 (20,3) 384 (17,7) 337 (9,1) 403 (10,3) 194 (12,1) 151 (2,6) 35 (100,0) 1852

(%) (0,3) (1,4) (4,0) (13,1) (20,7) (18,2) (21,8) (10,5) (8,2) (1,9) (100,0)

Ðßíáêáò 3. ÄçëùèÝíôåò èÜíáôïé áðü AIDS ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôïõ 1998 ¢íäñåò 978

Ãõíáßêåò

Óýíïëï

125

1103

ìåíïõò óå ðáñáãùãéêÞ çëéêßá. Åßíáé áõôïíüçôï üôé ç åðéäçìßá áõôÞ, áíáìöéóâÞôçôá èá áðïôåëÝóåé ôçí ðñþôç áéôßá èáíÜôïõ, åÜí äåí ëçöèïýí êáôÜëëçëá ìÝôñá ðñïöýëáîçò êáé ðñüëçøçò. Ç ðñïöýëáîç êáé ðñüëçøç áðü ôï AIDS èá ðñÝðåé íá óôï÷åýåé ü÷é ìüíï óôç èåñáðåßá ôùí ìïëõóìÝíùí áôüìùí äçë. óå äåõôåñïãåíÝò êáé ôñéôïãåíÝò åðßðåäï, áëëÜ êáé óå ðñùôïãåíÝò åðßðåäï äçë. ôçí ðñüëçøç ôçò ìüëõíóçò áðü ôïí éü2,11. Ïé åðéëïãÝò óå åðßðåäá ðñüëçøçò - ðñïöýëáîçò ôçò åðéóôçìïíéêÞò êïéíüôçôáò êáé ôùí Õðçñåóéþí Õãåßáò, áíÜìåóá óôéò ïðïßåò êáé ôùí Õðçñåóéþí ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò, áëëÜ êáé ëïéðþí áñìïäßùí öïñÝùí äéåèíþò èá Ýðñåðå íá åðéêåíôñùèïýí óå ôñåéò êõñßïõò ôïìåßò: 1. ÐñïëçðôéêÞ áíôéìåôþðéóç (óýóôçìá áãùãÞò Õãåßáò). 2. ÖáñìáêåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç (÷çìåéïðñïöýëáîç, èåñáðåßá). 3. ÅíåñãçôéêÞ áíïóïðïßçóç - áíôéìåôþðéóç (ðñïóðÜèåéá ðáñáóêåõÞò áðïôåëåóìáôéêïý åìâïëßïõ). Ï ðñþôïò ôïìÝáò äçë. ç ðñïëçðôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôçò HIV ëïßìùîçò áðïôåëåß ðñïò ôï ðáñüí ôçí êýñéá äéáäéêáóßá ðñïóôáóßáò ôïõ ðëçèõóìïý êáé áðïôåëåß ôçí áðïôåëåóìáôéêüôåñç ìÝèïäï ãéá íá êôõðçèåß “ôï êáêü óôç ñßæá ôïõ”. Áðïôåëåß ôïí ðñùôïãåíÞ ôñüðï ðñüëçøçò êáé ðñïöýëáîçò áðü ôï AIDS êáé êáô' åðÝêôáóç åëá÷éóôïðïéåß ôéò âéïëïãéêÝò êáé øõ÷ïêïéíùíéêÝò åðéðôþóåéò ôçò áóèÝíåéáò ôüóï óôïõò áóèåíÝéò (óõìðôùìáôéêïýò êáé ìç), üóï êáé óôï ïéêïãåíåéáêü êáé êïéíùíéêü ðåñéâÜëëïí2,12. ¼óïí áöïñÜ óôïí ðñþôï óôü÷ï áõôüò èá ìðïñïýóå íá åðéôåõ÷èåß ìå ôç óõíå÷Þ êáé óõóôçìáôéêÞ åíçìÝñùóç ôùí êïéíùíéêþí ïìÜäùí ãéá ôçí áéôéïëïãßá ôçò áóèÝíåéáò, ôïõò ôñüðïõò ìåôÜäïóçò êáé ðñïóôáóßáò. Ç åíçìÝñùóç ðñÝðåé íá åßíáé ñåáëéóôéêÞ êáé íá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü óùóôÞ ìåèïäéêüôçôá êáé äåí ðñÝðåé íá ðáñáâëÝðåé ôéò êëáóóéêÝò áñ÷Ýò ôçò áíèñþðéíçò åðéêïéíùíßáò. ÌÝèïäïé ðïõ ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü åîáíáãêáóìü, êïéíùíéêÞ ðåñéèùñéïðïßçóç êáé äé÷ïôïìéêÞ óõìðåñéöïñÜ áðïäåß÷èçêáí êáé óõíå÷ßæïõí íá áðïäåéêíýïíôáé áíáðïôåëåóìáôéêÝò. Ôñåéò åßíáé ïé âáóéêïß ôñüðïé ìåôÜäïóçò ôçò HIV ëïßìùîçò (2,7,8), ïé ïðïßïé åìöáßíïíôáé óôïí ðßíáêá 4. Ïé ðáéäßáôñïé êáé ìÜëéóôá ïé åõñéóêüìåíïé óå ÷þñïõò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò Ý÷ïõí

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç

íá ðáßîïõí Ýíá óçìáíôéêü ñüëï óôï èÝìá ôçò ðñùôïãåíïýò ðñüëçøçò. Ï ðáéäßáôñïò êáëåßôáé íá åõáéóèçôïðïéÞóåé êáé íá åêðáéäåýóåé êáôÜ ôï äõíáôüí ôïõò ìåëëïíôéêïýò åöÞâïõò áðü ôçí ðñïåöçâéêÞ çëéêßá íá ðÜñïõí óùóôÞ èÝóç óôï èÝìá áõôü ÷ùñßò íá óôåñçèïýí ôç óùóôÞ ÷áñÜ êáé ôç æùíôÜíéá ôçò åöçâéêÞò çëéêßáò. Ç ðñïóÝããéóç ôçò êñßóéìçò ðñïåöçâéêÞò/åöçâéêÞò çëéêßáò ðñÝðåé íá áðïôåëåß âáóéêü óôü÷ï êáé ìÝôñï ìáò11,14. Ç óùóôÞ åíçìÝñùóç êáé åêðáßäåõóÞ ôïõò ðñÝðåé íá åðéäéþêïíôáé. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü ïé Ýöçâïß ìáò ìåãáëþíïõí ó’ Ýíá êüóìï üðïõ ôï AIDS áðïôåëåß ãåãïíüò ôçò æùÞò. Áðïôåëåß êßíäõíï, áíÜìåóá óå ôüóïõò Üëëïõò êéíäýíïõò êáé ç ðéèáíÞ ðñïóâïëÞ ôïõò áðü ôïí éü åßíáé áðïôÝëåóìá êõñßùò ðáñáâáôéêÞò óõìðåñéöïñÜò üðùò åßíáé ôá íáñêùôéêÜ, ôá ôñï÷áßá áôõ÷Þìáôá ê.Ü. Ï ðáéäßáôñïò óå óõíåñãáóßá ìå Üëëïõò åðéóôÞìïíåò ðñÝðåé íá ðåßóåé ôïí Ýöçâï üôé áêüìç äåí Ý÷åé ïëïêëçñùèåß óáí ðñïóùðéêüôçôá, ãé’ áõôü êáé ðñÝðåé íá åßíáé ðéï åãêñáôÞò óôéò áðïöÜóåéò ôïõ êáé ôéò åíÝñãåéÝò ôïõ. Ïé óåîïõáëéêÝò ó÷Ýóåéò áðïôåëïýí ìéá öõóéïëïãéêÞ ðñïóùðéêÞ áíèñþðéíç äñáóôçñéüôçôá, ðïõ äýóêïëá åëÝã÷åôáé êáé åðïðôåýåôáé ãéáôß ïäçãåßôáé áðü ôï Ýíóôéêôï, ãéáôß áðïôåëåß øõ÷ïâéïëïãéêÞ ëåéôïõñãßá. Ï ðåñéïñéóìüò ôùí óåîïõáëéêþí ó÷Ýóåùí äåí åßíáé ìüíï ðñáêôéêÜ áäýíáôïò, áëëÜ åßíáé êáé áðÜíèñùðïò. ¢ñá ôï ìüíï åöéêôü êáé ðñïóéôü èá ðñÝðåé íá åßíáé ç ðñïóðÜèåéá íá ðåßóïõìå ôïõò íÝïõò ìáò íá äéáìïñöþóïõí ìßá óùóôÞ óåîïõáëéêÞ äñáóôçñéüôçôá êáé óõìðåñéöïñÜ, åöüóïí üðùò ðñïáíáöÝñèçêå ï êýñéïò ôñüðïò ìåôÜäïóçò ôçò HIV ëïßìùîçò, åßíáé ç óåîïõáëéêÞ åðáöÞ ÷ùñßò ðñïöýëáîç. ÐñÝðåé íá õðÜñîïõí åêðáéäåõôéêÜ ðñïãñÜììáôá éêáíÜ íá ðáñÜó÷ïõí ðëçñïöïñßåò êáôÜëëçëåò êáé åõáßóèçôåò, éêáíÝò íá ùèÞóïõí ôïõò íÝïõò ìáò óå ôñïðïðïßçóç ôçò óåîïõáëéêÞò óõìðåñéöïñÜò ôïõò ðñïò ôï áóöáëÝò óåî, ìå ôåëéêü

Ðßíáêáò 4. Âáóéêïß ôñüðïé ìåôÜäïóçò ôçò HIV ëïßìùîçò 1. ÓåîïõáëéêÞ ìåôÜäïóç (÷ùñßò ìÝôñá ðñïöýëáîçò). 2. ÌåôÜäïóç ýóôåñá áðü Ýêèåóç óå ìïëõóìÝíï áßìá êáé åéäéêÜ óå ïìÜäåò õøçëïý êéíäýíïõ (åðáããåëìáôßåò õãåßáò - íáñêïìáíåßò - ïìïöõëüöéëïé). 3. ÐåñéãåííçôéêÞ - êÜèåôç ìåôÜäïóç (áðü ôç ìçôÝñá öïñÝá ôïõ éïý óôï Ýìâñõï êáôÜ ôç äéÜñêåéá åãêõìïóýíçò, ôïêåôïý Þ èçëáóìïý)3,13.

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

óôü÷ï ôçí åëá÷éóôïðïßçóç ôïõ êéíäýíïõ ôçò HIV ëïßìùîçò, ìÝóù ôçò åñùôéêÞò åðáöÞò. ÑåáëéóôéêÝò ðñáêôéêÝò ãéá ôïõò íÝïõò ìáò ðñÝðåé íá áðïôåëïýí ç ðñïóåêôéêÞ åðéëïãÞ åñùôéêþí óõíôñüöùí êáé ç ÷ñÞóç ðñïöõëáêôéêþí êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôçò óåîïõáëéêÞò ðñÜîçò. Äåí ðñÝðåé íá îå÷íÜìå êÜôé ðïëý âáóéêü. ¼ôé ôï AIDS åßíáé Ýíá ðáãêüóìéï ðñüâëçìá ðïõ áöïñÜ üëïõò ìáò. Óýìöùíá ìå ôçí Ð.Ï.Õ., 25 åêáôïì. åíÞëéêåò êáé 1,5 åêáô. ðáéäéÜ Ý÷ïõí ìïëõíèåß áðü ôïí éü ôïõ AIDS áðü ôüôå ðïõ åìöáíßóôçêå. Óôï ôÝëïò ôïõ 2000 õðïëïãßæåôáé üôé ïé ìïëõíèÝíôåò èá öèÜóïõí ôá 40 åêáôïììýñéá. Äåí ðñÝðåé íá åðáíáðáõüìáóôå. Áýñéï ç áóèÝíåéá ìðïñåß íá êôõðÞóåé êáé ôçò äéêÞ ìáò ðüñôá. ÐñÝðåé íá êéíçôïðïéçèïýìå. ÐñÝðåé íá ëçöèïýí ìÝôñá ðñïëçðôéêÜ, áôïìéêÜ êáé óõëëïãéêÜ. Ïé ôñüðïé ðñïöýëáîçò ðñÝðåé íá åßíáé åöéêôïß êáé ñåáëéóôéêïß ãéá íá åßíáé áðïôåëåóìáôéêïß. Ïé íÝïé ìáò ðñÝðåé íá åíçìåñùèïýí óùóôÜ. ÐñÝðåé íá ãíùñßæïõí üôé ðïëëáðëÝò êáé åõêáéñéáêÝò ó÷Ýóåéò ìå äéáöïñåôéêÜ Üôïìá áõîÜíïõí ôïí êßíäõíï ãéá ìüëõíóç áðü ôïí éü ôïõ AIDS. Óýìöùíá ìå ôï Ê.Å.Å.Ë. (ÊÝíôñï ÅëÝã÷ïõ Åéäéêþí Ëïéìþîåùí)4,9 äåí ðñÝðåé íá îå÷íÜìå ôïõò ôñüðïõò ðñïöýëáîçò (Ðßíáêáò 5). Ïé íÝïé ìáò üðùò êáé êáèÝíáò ðñÝðåé íá ãíùñßæïõìå üôé ï éüò ôïõ AIDS äåí æåé óôïí áÝñá, Þ óôï íåñü êáé êáôáóôñÝöåôáé åýêïëá ìå êïéíÜ áðïëõìáíôéêÜ (ïéíüðíåõìá êáé áñáéü äéÜëõìá ÷ëùñßíçò). Ï éüò ôïõ ÁÉDS Ý÷åé áðïìïíùèåß áðü ôï áßìá, ôï óðÝñìá, ôá êïëðéêÜ õãñÜ, ôï ìçôñéêü ãÜëá êáé ìåôáäßäåôáé üðùò åßíáé áõôïíüçôï êáé üðùò ôïíßóôçêå ìå ôç óåîïõáëéêÞ åðáöÞ, ðáñåíôåñéêÜ ìå ìïëõóìÝíï áßìá êáé ìïëõóìÝíá áé÷ìçñÜ áíôéêåßìåíá êáèþò åðßóçò êáé ðåñéãåííçôéêÜ óõìðåñéëáìâáíïìÝíïõ êáé ôïõ èçëáóìïý áðü ìïëõóìÝíç ìçôÝñá óôï ðáéäß. Ï éüò ôïõ AIDS Ý÷åé åðßóçò áðïìïíùèåß áðü äéÜöïñåò Üëëåò åêêñßóåéò ôïõ ïñãáíéóìïý üðùò âñïã÷éêÜ åêêñßìáôá, ïýñá, óÜëéï, éäñþôá, äÜêñõá, åãêåöáëïíùôéáßï õãñü. ÌÝ÷ñé óôéãìÞò äåí Ý÷åé áíáöåñèåß Þ äéáðéóôùèåß ðåñßðôùóç ìåôÜäïóçò ìÝóù åðáöÞò ìå ôá âéïëïãéêÜ áõôÜ õãñÜ. ºóùò áõôü íá ïöåßëåôáé óå äýï ëüãïõò: óôç ìéêñÞ óõãêÝíôñùóç ôïõ éïý óôá ðñïáíáöåñèÝíôá õãñÜ áö’ åíüò êáé áö’ åôÝñïõ óôç ìåãÜëç åõáéóèçóßá ðïõ Ý÷åé ï éüò ôïõ AIDS óôï åîùôåñéêü ðåñéâÜëëïí4,8,10. Ùò åê ôïýôïõ, êáèÝíáò ìáò êáé ïé íÝïé ìáò ðñÝðåé íá ãíùñßæïõìå üôé äåí êéíäõíåýïõìå áðü 35

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò Ðßíáêáò 5. Ôñüðïé ðñïöýëáîçò áðü ôïí éü ôïõ AIDS 1. Ìáêñï÷ñüíéá áìïéâáßá ðéóôÞ ìïíïãáìéêÞ ó÷Ýóç 2. ÓõóôçìáôéêÞ êáé óùóôÞ ÷ñÞóç ðñïöõëáêôéêïý óå êÜèå åßäïõò óåîïõáëéêÞ åðáöÞ, óå üëç ôç äéÜñêåéÜ ôçò êáé ìå êÜèå åñùôéêü óýíôñïöï. 3. ×ñÞóç áé÷ìçñþí áíôéêåéìÝíùí ìéáò ÷ñÞóåùò. 4. ×ñÞóç áðïóôåéñùìÝíùí áé÷ìçñþí áíôéêåéìÝíùí. 5. ÓõìâïõëåõôéêÞ êáèïäÞãçóç óôéò ãõíáßêåò - öïñåßò ôïõ éïý. â. ÁðïöõãÞ èçëáóìïý ôùí ðáéäéþí áðü ãõíáßêåò öïñåßò.

AIDS ìå ôéò óõíçèéóìÝíåò êáèçìåñéíÝò êïéíùíéêÝò äñáóôçñéüôçôåò. ÐáñïõóéÜæïíôáé áíáëõôéêÜ óôïí ðßíáêá 6. Ï êáèÝíáò ìðïñåß íá äéáðéóôþóåé åÜí Ý÷åé ìïëõíèåß áðü ôïí éü ôïõ AIDS, êÜíïíôáò ôï åéäéêü ôåóô ôï ïðïßï ãéá íá èåôéêïðïéçèåß èá ðñÝðåé íá ðåñÜóåé Ýíá ÷ñïíéêü äéÜóôçìá 1½ - 2½ ìÞíåò áðü ôçí Üìåóç åðáöÞ ìå ôïí éü. Ç åîÝôáóç äåí Ý÷åé íüçìá íá ãßíåôáé óå ìáæéêü åðßðåäï óå üëï ôïí ðëçèõóìü, ðáñÜ ìüíï óôéò ïìÜäåò õøçëïý êéíäýíïõ. ÅîåôÜæïíôáò ôï êüóôïò êáé ôï üöåëïò âëÝðïõìå üôé êÜèå åîÝôáóç óå ìáæéêü åðßðåäï, Ýóôù êáé áí ìáò äþóåé áñíçôéêü áðïôÝëåóìá äåí ìáò ðñïóöÝñåé êáìßá ðñïöýëáîç áðü ìåëëïíôéêÞ ìáò ëïßìùîç. Åêåßíï ðïõ ìáò ðñïöõëÜóóåé êáé ìáò ðñïóôáôåýåé åßíáé ìüíï ç äéáìüñöùóç óùóôÞò óôÜóçò æùÞò êáé óåîïõáëéêÞò óõìðåñéöïñÜò4,10. Ïé ïìÜäåò õøçëïý êéíäýíïõ óôéò ïðïßåò èá Ýðñåðå íá ãßíåé ðñïóõìðôùìáôéêüò Ýëåã÷ïò, ðñïêåéìÝíïõ íá áðïêáëõöèïýí öïñåßò ðáñïõóéÜæïíôáé óôïí ðßíáêá 7. ¸÷ïíôáò üëá áõôÜ ôá ìçíýìáôá õð’ üøç áò Ðßíáêáò 6. ÊïéíùíéêÝò äñáóôçñéüôçôåò áðü ôéò ïðïßåò äåí êéíäõíåýïõìå áðü ÁIDS • Óå ïðïéáäÞðïôå êïéíùíéêÞ åðáöÞ. • Ìå áãêÜëéáóìá Þ ôï öéëß. • Ìå ôç ÷åéñáøßá. • Áðü áíôéêåßìåíá êïéíÞò ÷ñÞóåùò (ðéÜôá, ðïôÞñéá, ìá÷áéñïðÞñïõíá). • Áðü êïéíÞ ÷ñÞóç ðëõíôçñßùí. • Áðü ôï íåñü ôçò ðéóßíáò Þ áðü ôç èÜëáóóá, ïýôå - áðü ôïõáëÝôåò (ëáìâÜíïõìå âÝâáéá ôá óôïé÷åéþäç ìÝôñá ðñïöýëáîçò åÜí Ý÷ïõìå áíïé÷ôÝò ðëçãÝò, ôñáýìáôá, ëýóåéò óõíå÷åßáò äÝñìáôïò), - áðü âÞ÷á, öôÜñíéóìá, äÜêñõá Þ éäñþôá, - áðü ôóéìðÞìáôá åíôüìùí, üðùò êïõíïýðéá, óêíßðåò ê.ëð., - áðü ãñáôóïõíßóìáôá êáé äÞãééáôá áðü æþá. 36

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç

êÜíïõìå ìéá åõ÷Þ êáé áò åßìáóôå áéóéüäïîïé. Áò åëðßóïõìå üôé ï êáéíïýñãéïò áéþíáò èá áíôáìåßøåé ôïõò åðéóôÞìïíåò óôéò óõíå÷éæüìåíåò ðñïóðÜèåéÝò ôïõò óå äéåèíÝò åðßðåäï ãéá áíåýñåóç èåñáðåßáò áðïôåëåóìáôéêüôåñçò êáé áôïîéêüôåñçò áðü ôçí Þäç åöáñìïæüìåíç åðéèåôéêÞ ðïëëáðëÞ êáé ôåôñáðëÞ áíôéñåôñïúêÞ èåñáðåßá. Áí êáé ç óõíäõáóôéêÞ áíôéôñåôñïúêÞ áãùãÞ äßíåé ðïëëÝò åëðßäåò êáé áéóéüäïîá áðïôåëÝóìáôá ãéá ðáñáôåôáìÝíç åðéâßùóç ôùí áóèåíþí ìå AIDS êáé åéäéêÜ ç åßóïäïò ôùí áíáóôïëÝùí ôçò ðñùôåÜóçò, ç ïñéóôéêÞ èåñáðåßá âñßóêåôáé ðïëý ìáêñéÜ. Ç ðáñáôåôáìÝíç åðßóçò åðéâßùóç áõîÜíåé ôïí áñéèìü ôùí öïñÝùí, åíþ ìåéþíåé ôï ñõèìü áýîçóçò ôùí ðáó÷üíôùí. ¸ôóé üóï ðåñíÜíå ôá ÷ñüíéá, üëï êáé ðåñéóóüôåñïé ãßíïíôáé ïé öïñåßò ôïõ éïý, ðïõ ðåßèïíôáé êáé åëðßæïõí üôé: “Ìáêñïðñüèåóìá èá åðéæÞóïõí êáé ðéèáíþò èá ãëéôþóïõí” (óýìöùíá ìå ôïí Luc Montagnieur, 1994). Áò åëðßóïõìå üôé ïé ðñïóðÜèåéåò ôùí åðéóôçìüíùí èá óôåöèïýí ìå åðéôõ÷ßá, üóïí áöïñÜ óôç ñéæéêüôåñç êáé áðïôåëåóìáôéêüôåñç èåñáðåßá êáôÜ ôçò ìÜóôéãáò ôïõ áéþíá, ç ïðïßá áí äåí áíá÷áéôéóôåß èá ïäçãÞóåé ìå ìáèçìáôéêÞ áêñßâåéá óôçí åîáöÜíéóç ôïõ áíèñþðéíïõ åßäïõò. Áò åëðßóïõìå üôé ç áíáêÜëõøç ôïõ êáôÜëëçëïõ êáé áðïôåëåóìáôéêïý åìâïëßïõ åíôüò ôçò äåêáåôßáò Þ êÜðïéïõ éäáíéêïý - èáõìáôïõñãïý óõíäõáóìïý öáñìÜêùí èá åßíáé éêáíÜ íá åîáëåßøïõí ôïí éü êáé íá ïäçãÞóïõí óå ßáóç ôçò áóèÝíåéáò. Áò åëðßæïõìå üôé ìÝóá óôç äåêáåôßá ôçò êáéíïýñéáò ÷éëéåôßáò ôï AIDS èá áðïôåëÝóåé ðáñåëèüí êáé èá ðåñÜóåé óôçí éóôïñßá ôçò ÉáôñéêÞò, üðùò êáôÜ ðáñüìïéï ôñüðï áðïôÝëåóå ðáñåëèüí ç åõëïãéÜ, ç ðáíïýêëá êáé ôüóåò Üëëåò ëïéìþäåéò áóèÝíåéåò. ÌÝ÷ñé ôüôå, äçëáäÞ ôçí õëïðïßçóç ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ óôü÷ïõ, áò ÷ñçóéìïðïéÞóïõìå ôï õð’ áñéèìüí “Ýíá” åñãáëåßï ðïõ Ý÷ïõìå óôá ÷Ýñéá ìáò ãéá íá ìåéþóïõìå ôïí áñéèìü ôùí ìïëõíèÝíôùí áôüìùí, ðïõ åßíáé ç ðñüëçøç êáé ôá ìÝôñá ðïõ ôçí ÷áñáêôçñßæïõí êáé êõñßùò ç ðñùôïãåíÞò ðñüëçøç êáé ðñïöýëáîç. Áò ãíùñßóïõìå êáëýôåñá ôïí éü êáé ôçí óõìðåñéöïñÜ ôïõ, ãéá íá åßìáóôå óå èÝóç íá ôïí áðïöýãïõìå. Ç ðñïþèçóç ôçò åðéóôçìïíéêÞò Ýñåõíáò ðÜíù óôï AIDS óôç ÷þñá ìáò, ç åêðáßäåõóç ôïõ õãåéïíïìéêïý ðñïóùðéêïý êáé ç áãùãÞ õãåßáò ôïõ åëëçíéêïý ðëçèõóìïý êáé ç äéáöþôéóÞ ôïõ ðñïò áðïöõãÞ ôçò ëïßìùîçò êáé ôïõ ðáíéêïý ðïõ ðñïêáëåß ç Üãíïéá, èá óõìâÜëïõí üëá ìáæß óôçí áíá÷áßôéóç ôçò óï-

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

Á. Áíáóôáóßïõ-ÊáôóéáñäÜíç Ðßíáêáò 7. ÏìÜäåò õøçëïý êéíäýíïõ óôéò ïðïßåò áðáéôåßôáé ðñïóõìðôùìáôéêüò Ýëåã÷ïò

Âéâëéïãñáößá

• Ïìïöõëüöéëïé - áìöéöõëüöéëïé êáé óåîïõáëéêïß óýíôñïöïé. • ×ñÞóôåò åíäïöëåâßùí íáñêùôéêþí êáé óåîïõáëéêïß óýíôñïöïé. • Óåîïõáëéêïß óýíôñïöïé öïñÝùí HIV. • Éåñüäïõëåò. • ¢íäñåò êáé ãõíáßêåò ìå åöÞìåñåò ðåñéóôáóéáêÝò ó÷Ýóåéò ÷ùñßò ëÞøç ðñïöõëáêôéêþí ìÝóùí. • ÌåôáããéóèÝíôåò ðñéí ôçí ðåñßïäï 1985. • ¢ôïìá ðñïåñ÷üìåíá áðü ÷þñåò ìå õøçëü åðéðïëáóìü HIV ëïßìùîçò. • ¢ôïìá ìå óõìðôùìáôïëïãéá ýðïðôç ãéá HIV ëïßìùîçò. • Åðáããåëìáôßåò Õãåßáò (Éáôñéêü Íïóçëåõçêü ðñïóùðéêü) ðïõ ìðïñåß íá Ý÷ïõí õðïóôåß áôý÷çìá (ð.÷. íá Ý÷ïõí ôñõðçèåß êáôÜ ôç äéÜñêåéá áéìïëçøßáò) áðü Üôïìï ìïëõóìÝíï Þ ýðïðôï ãéá HIV ëïßìùîç. • ÍåïãíÜ ìïëõóìÝíùí ìå HIV ëïßìùîç ìçôÝñùí.

1. MS Gottlied, HM Schanker, JD Weisman, PT Fan, RA Wolf, A Saxon. Pneumonocystis carinis pneumonia and mucosal candidiasis in previously healthy homosexual men: evidence of a new acquired cellular immunodefciency. N Engl J Med 305:1425-1431, 1981. 2. È.I. ÄáñäáâÝóçò. Åðéäçìéïëïãßá ôïõ AIDS. Ðñüëçøç - ðñïöýëáîç áðü ôïí HIV. 11o ÐáíåëëÞíéï ÓõíÝäñéï AIDS. ÁèÞíá, 1999. 3. J Clin. Current and future dimension of the HIV/AIDS pandemic in women and children. Lancet 336: 221-4, 1990. 4. ¸íôõðï ÊÅÅË (ÊÝíôñï ÅëÝã÷ïõ Åéäéêþí Ëïéìþîåùí). Õðïõñãåßï Õãåßáò êáé Ðñüíïéáò, 1999. 5. Á. Ôóþíá. Óôü÷ïé èåñáðåõôéêÞò ðáñÝìâáóçò. 11ï ÐáíåëëÞíéï ÓõíÝäñéï AIDS. ÁèÞíá, 1999. 6. Ñïçëßäçò Å. Ðáéäéáôñéêü AIDS. Èåóóáëïíßêç: Studio Press, 1994. 7. ÅðéäçìéïëïãéêÞ åðéôÞñçóç ôïõ ÁIDS. Ôå÷íéêÝò ðáñáôçñÞóåéò. ÅëëçíéêÜ Áñ÷åßá AIDS 7:55-59, 1999. 8. ÅëëçíéêÜ Áñ÷åßá AIDS. ÐñáêôéêÜ 10ïõ ÐáíåëëÞíéïõ Óõíåäñßïõ AIDS. ÁèÞíá, 1998. 9. Óôïé÷åßá ÊÅÅË, 1999. 10. ÅëëçíéêÜ Áñ÷åßá AIDS. ÐñáêôéêÜ 11ïõ ÐáíåëëÞíéïõ Óõíåäñßïõ AIDS. ÁèÞíá, 1999. 11. Ã. ÐáðáåõáããÝëïõ, Ã. Êéïóåüãëïõ, È. ÄáñäáâÝóçò, Â. ÐáðáåõáããÝëïõ, ×. Á÷ëáäÜò, Ê. ×ñáðÜëïõ, Ê. Ñåâßíèç. Âáèìüò ãíþóçò ôùí ìáèçôþí Ëõêåßïõ ãéá ôï AIDS êáé ðáñÜãïíôåò ðïõ ôï åðçñåÜæïõí. ÅëëçíéêÞ ÉáôñéêÞ 55:220-5, 1989. 12. FM Biro, Sl Rosenthal. Psychological, sequelae of sexually transmitted diseases in adolescence. In: Pediatric and Adolescent Psychology. Obset Gym Clin N Amer 209-18, 1992. 13. European Collaborative study. Children born to women with HIV-1 infection: natural history and risk of transmission. Lancet 337:253-60, 1991. 14. È. ÄáñäáâÝóçò, Â. ÐáðáåõáããÝëïõ, Ã. Êéïóåüãëïõ, Ã. ÐáðáåõáããÝëïõ. ÓôÜóåéò êáé óõìðåñéöïñÜ ìáèçôþí Ëõêåßïõ ãéá ôï AIDS, Ãáëçíüò 33:408-17, 1991.

âáñÞò áõôÞò áóèÝíåéáò, ôçò ìÜóôéãáò ðïõ åîáêïëïõèåß íá ôáëáéðùñåß êáé íá ïäçãåß óå èÜíáôï íÝá êáé ðáñáãùãéêÜ Üôïìá. Ðáñ’ üôé ï äñüìïò ðñïò ôçí ôåëéêÞ åêñßæùóç åßíáé ðïëý ìáêñýò, ìÝ÷ñé ôüôå ç óõóôçìáôéêÞ áãùãÞ õãåßáò êáé ç ëÞøç ìÝôñùí ðñïöýëáîçò óå óõíäõáóìü ìå óùóôÞ óôÜóç êáé óõìðåñéöïñÜ áö’ åíüò, êáé áö’ åôÝñïõ ç óùóôÞ áðïôåëåóìáôéêÞ èåñáðåßá, áðïôåëïýí ôïõò áêñïãùíéáßïõò ëßèïõò óôçí áíôéìåôþðéóç ôïõ AIDS, ôçò áóèÝíåéáò ðïõ åîáêïëïõèåß áêüìç íá õðÜñ÷åé êáé íá “èåñßæåé æùÝò” óôï êáôþöëé ôïõ 2000. “Áí Ý÷åéò áíáðÜíôçôá åñùôÞìáôá êáé áðïñßåò ðïõ áöïñïýí óôï AIDS, ìðïñåßò íá áðåõèõíèåßò óôéò ôçëåöùíéêÝò ãñáììÝò: 01-7222222, 031-422021 áðü ôéò 7:00 ð.ì. 11:00 ì.ì., êáèçìåñéíÜ” Åõ÷áñéóôßåò: Åõ÷áñéóôþ ôïí ÊáôóéáñäÜíç Êùíóôáíôßíï ãéá ôç âïÞèåéÜ ôïõ óôç óõããñáöÞ ôçò åñãáóßáò óôï computer êáé ôçí êáèçãÞôñéá ÔóáëäÜñç ×ñõóïýëá ãéá ôéò óõìâïõëÝò ôçò óôçí áããëéêÞ ðåñßëçøç.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ÐáðïõôóéäÜêçò êáé óõí.

ÓÕÍÔÏÌÇ ÅÑÅÕÍÇÔÉÊÇ ÅÑÃÁÓÉÁ SHORT REPORT Primary Heatlh Care, Volume 12, Number 1, 38-40, 2000 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 38-40, 2000

KáôáãñáöÞ áíôéóõëëçðôéêþí ìåèüäùí ãõíáéêþí áíáðáñáãùãéêÞò çëéêßáò ðïõ ðñïóÞëèáí óå õðçñåóßåò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò ôçò åðáñ÷ßáò ÌõëïðïôÜìïõ Íïìïý Ñåèýìíïõ Á. ÐáðïõôóéäÜêçò1, Ã. Ôóïõñïýò1, Ì. Êõñéáêïðïýëïõ2, Á. Ìðáôßêáò3

Ðåñßëçøç ÊáôÜ ôçí Üóêçóç õðçñåóßáò õðáßèñïõ ï áãñïôéêüò ãéáôñüò êáëåßôáé óå áñêåôÝò ðåñéðôþóåéò íá äéáäñáìáôßóåé óçìáíôéêü ñüëï óå èÝìáôá ðñùôïâÜèìéáò öñïíôßäáò õãåßáò êáé åíçìÝñùóçò. ÌÝóá ó' áõôÜ ôá ðëáßóéá ãßíåôáé áðïäÝêôçò åñùôÞóåùí êáé áðïñéþí óôéò ïðïßåò ðñÝðåé íá áðáíôÞóåé ìå üóï ôï äõíáôüí áðëü ôñüðï, áëëÜ ôáõôü÷ñïíá åðéóôçìïíéêü. Óôçí åñãáóßá áõôÞ, ìå áöïñìÞ áñêåôÝò åñùôÞóåéò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò Üóêçóçò õðçñåóßáò õðáßèñïõ ìáò, ðñïóðáèÞóáìå íá êáôáãñÜøïõìå ôéò åðéêñáôïýóåò áíôéóõëëçðôéêÝò ìåèüäïõò ôùí ãõíáéêþí ôçò åðáñ÷ßáò ÌõëïðïôÜìïõ êáé ôï åðßðåäï åíçìÝñùóÞò ôïõò óå èÝìáôá áíôéóõëëçðôéêÞò áãùãÞò. ÊáôáãñÜöïíôáò ôá äåäïìÝíá ðïõ óõãêåíôñþóáìå ðéóôåýïõìå üôé ìðïñåß íá êáôáñôéóôåß Ýíá ðñüãñáììá åíçìÝñùóçò ðéóôïðïéþíôáò áêüìç ìéá öïñÜ ôï óðïõäáßï ñüëï ðïõ ìðïñåß íá ðáßîåé ï ãéáôñüò ðïõ âñßóêåôáé óôçí ÅëëçíéêÞ ýðáéèñï.

Recording the contraception in females, who are in reproductive age and come for serious reasons in Health Centers, at Mylopotamos Rethymno area A. Papoutsidakis, G. Tsourous, M. Kyriakopoulou, A. Batikas Summary Doctors in Greece, after their graduation from medical schools, have to practice for one year in rural areas as general practitioners. During this period they have the most significant role in primary health care and they are also able to inform people about health topics. During this period in Mylopotamos area a record was made of female forms of contraception. The result from this showed that doctors were not consulted for information and that the contraception that was used was ineffective. We therefore believe it is essential that a programme be initiated advising women, not only, about contraception but also sexual behavior and that this programme begin at the High School Level.

ÅéóáãùãÞ Ïé áãñïôéêïß ãéáôñïß êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò õðçñåóßáò õðáßèñïõ ôïõò åíáëëÜóóïíôáé óõíå÷þò óå äéÜöïñïõò ñüëïõò ðñùôïâÜèìéáò öñïíôßäáò. ¸íá áðü ôá êáèÞêïíôÜ ôïõò åßíáé êáé ç óõíå÷Þò åðéìüñöùóç êáé ðáñï÷Þ ðëçñïöïñéþí óå èÝìáôá õãåßáò óôï ãåíéêü ðëçèõóìü. ¸ôóé, ìåôÜ áðü ðïëëÝò åñùôÞóåéò êáé áðïñßåò ãõíáéêþí ðïõ ðñïóÝñ÷ïíôáí óôï ÊÝíôñï Õãåßáò Þ óôá ÐåñéöåñéêÜ Éáôñåßá ðñïóðáèÞóáìå íá êáôáãñÜøïõìå ôéò áíôéóõëëçðôéêÝò ìåèüäùí ôùí ãõíáéêþí áõôþí åëÝã÷ïíôáò ôáõôü÷ñïíá êáé ôï âáèìü åíçìÝñùóÞò ôïõò. Ôá äåäïìÝíá áöïñïýí 38 ãõíáßêåò áíáðáñáãùãéêÞò çëéêßáò ðïõ ðñïóÞëèáí ãéá êÜðïéï ëüãï óôï ÊÝíôñï Õãåßáò Þ óå Ðåñéöåñéêü Éáôñåßï êáé ðïõ áðëÜ äÝ÷ôçêáí íá óõìðëçñþóïõí Ýíá áíþíõìï äåëôßï ðïõ åß÷å åôïéìáóôåß ãéá ôï óêïðü áõôü. Óôéò ãõíáßêåò

Key words: Contraception, general practitioners, rural area, primary health care

Áãñïôéêïß ãéáôñïß, 2Ìáßá, 3Ãåíéêüò ãéáôñüò, ÊÝíôñïõ Õãåßáò ÐåñÜìáôïò

ËÝîåéò êëåéäéÜ: áíôéóýëëçøç, óåîïõáëéêÞ äéáðáéäáãþãçóç, ðñùôïâÜèìéá öñïíôßäá õãåßáò ÕðïâëÞèçêå: 28 Éïõëßïõ 1999. ÅðáíõðïâëÞèçêå: 26 Äåêåìâñßïõ 1999. ¸ãéíå äåêôÞ ãéá äçìïóßåõóç: 27 Äåêåìâñßïõ 1999. Õðåýèõíïò áëëçëïãñáößáò: Áíôþíçò ÐáðïõôóéäÜêçò, ÔïìðÜæç 29, 74 100 ÑÝèõìíï, ôçë. (0831) 72538.

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

Á. ÐáðïõôóéäÜêçò êáé óõí.

äßíïíôáí ç äéáâåâáßùóç ôçò áíùíõìßáò êáé ôïõ áðüññçôïõ. ÁñêåôÜ äåëôßá óõìðëçñþèçêáí áðü ôç ìáßá ôïõ ÊÝíôñïõ Õãåßáò.

Ðëçèõóìüò ìåëÝôçò êáé ìÝèïäïé Ïé ãõíáßêåò Üó÷åôá ìå ôï ëüãï ãéá ôïí ïðïßï Ýñ÷ïíôáí óôéò õðçñåóßåò õãåßáò, ìå ìüíï êñéôÞñéï ôçí çëéêßá (ìüíï áíáðáñáãùãéêÞò çëéêßáò ãõíáßêåò), óõìðëÞñùíáí Ýíá äåëôßï ôï ïðïßï åß÷å åôïéìáóôåß ãé' áõôü ôï óêïðü êáé ìå áðáíôÞóåéò ôýðïõ ÍÁÉ Þ Ï×É êáé óå åëÜ÷éóôåò ðåñéðôþóåéò ôýðïõ ìïíïëåêôéêÞò áðÜíôçóçò. Óôç óõíÝ÷åéá ç áíþíõìç áõôÞ êÜñôá ôïðïèåôïýíôáí óå ôõ÷áßá óåéñÜ ìáæß ìå ôéò Üëëåò óå ìéá ðñïóðÜèåéá åðéâåâáßùóçò ôçò áíùíõìßáò. Áõôü ãéíüôáí áöïý åßíáé ãíùóôü üôé ç áíáöåñüìåíç åðáñ÷ßá äéáêñßíåôáé ãéá ôï êëåéóôü ôçò ÷áñáêôÞñá êáé ôçí Üñíçóç ãéá áðáíôÞóåéò óå èÝìáôá ôÝôïéïõ ôýðïõ. Áöïý óõãêåíôñþóáìå üëåò ôá óõìðëçñùìÝíá äåëôßá, áíáëýóáìå ôá äåäïìÝíá êáé åîÜãáìå ôá óõìðåñÜóìáôÜ ìáò. Ï áñéèìüò ôùí ãõíáéêþí ðïõ óõìðëÞñùóáí ôï åðéäçìéïëïãéêü äåëôßï Þôáí 38. Áðü áõôÝò ïé 34 (90%) Þôáí ðáíôñåìÝíåò êáé ïé 4 (10%) áíýðáíôñåò.

ÁðïôåëÝóìáôá Ç êáôáíïìÞ ôùí çëéêéþí ôùí ãõíáéêþí ðïõ óõììåôÝ÷ïõí óôç ìåëÝôç ìáò öáßíåôáé óôï Ó÷Þìá É. Ç çëéêßá óôçí ïðïßá Ýãéíå ç ðñþôç óåîïõáëéêÞ åðáöÞ. Ôá áðïôåëÝóìáôá öáßíïíôáé óôï Ó÷Þìá ÉÉ. Óôçí åñþôçóç ãéá ôï ðïéá ìÝèïäï áíôéóýëëçøçò ÷ñçóéìïðïéïýí, ïé ãõíáßêåò áðÜíôçóáí üôé ÷ñçóéìïðïéïýí êáôÜ êýñéï ëüãï áíôñéêü ðñïöõ-

Ó÷Þìá 1

Ó÷Þìá 2

ëáêôéêü (54%) êáé êáôÜ äåýôåñï ëüãï ôï åëåã÷üìåíï óåî (31%) Ó÷Þìá ÉÉÉ. Ç ðçãÞ ðëçñïöüñçóçò ãéá ôçí ðëåéïøçößá ôùí ãõíáéêþí Þôáí ï ßäéïò ï óýæõãïò (42%) åíþ áðü ãéáôñü åíçìåñþèçêå ìüíï ôï 26%, Ó÷Þìá IV. Óå ó÷åôéêÞ åñþôçóç ìå ôï áí Ý÷ïõí Þ ü÷é ðáéäéÜ üëåò ïé ðáíôñåìÝíåò åß÷áí ðáéäéÜ åíþ äåí åß÷å êáìéÜ áðü ôéò áíýðáíôñåò. ×áñáêôçñéóôéêü Þôáí åðßóçò üôé ðïëëÝò (30%) åß÷áí áðü 4 Ýùò 6 ðáéäéÜ. Ïé õðüëïéðåò åß÷áí áðü 1-3 åíþ ìéá åß÷å 9 ðáéäéÜ. Ôï 20% ôùí ãõíáéêþí åß÷å êÜíåé áðü 1 Ýùò 3 åêôñþóåéò ÷ùñßò ðåñáéôÝñù ðñïâëÞìáôá.

ÓõæÞôçóç Ï áñéèìüò ôùí ãõíáéêþí ðïõ áðÜíôçóáí óôéò åñùôÞóåéò ôïõ äåëôßïõ êáôáãñáöÞò ìðïñåß íá Þôáí ìéêñüò áëëÜ ðéóôåýïõìå üôé ôï äåßãìá åßíáé áíôéðñïóùðåõôéêü êáé ìðïñïýìå íá åîÜ-

Ó÷Þìá 3 39

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Á. ÐáðïõôóéäÜêçò êáé óõí.

Ó÷Þìá 4

ãïõìå áóöáëÞ óõìðåñÜóìáôá ÷ùñßò, âÝâáéá, áðüëõôåò ãåíéêåýóåéò. Ï ôñüðïò ðïõ Ýãéíå ç äåéãìáôïëçøßá ðñïóðáèÞóáìå íá åßíáé üóï ôï äõíáôüí ðåñéóóüôåñï å÷Ýìõèïò êáé äéáêñéôéêüò. Ôï åñùôçìáôïëüãéï åß÷å åñùôÞóåéò ðïõ áðáéôïýóáí áðÜíôçóç ìïíïëåêôéêÞ ìå ÍÁÉ Þ Ï×É ÷ùñßò ëåðôïìÝñåéåò êáé áäéáêñéóßåò. Íïìßæïõìå üôé ï ôñüðïò Þôáí áñêåôÜ áðïôåëåóìáôéêüò áöïý åëÜ÷éóôåò Þôáí ïé ãõíáßêåò ïé ïðïßåò áñíÞèçêáí íá óõìðëçñþóïõí ôï äåëôßï. Äå ãíùñßæïõìå ðáñüìïéá Üëëç ôÝôïéá Ýñåõíá êáé ôï åñùôçìáôïëüãéï Þôáí áõôïó÷Ýäéï áðü ôïõò ãéáôñïýò ðïõ ó÷åäßáóáí ôç ìåëÝôç. Áðü ôá áðïôåëÝóìáôá ôùí åðéìÝñïõò ìåôñÞóåþí ìáò âëÝðïõìå üôé ç óåîïõáëéêÞ åðáöÞ ðáñáìÝíåé ìÝóá óôá ðëáßóéá ôïõ ãÜìïõ áöïý ðïëý ëßãåò ãõíáßêåò Ý÷ïõí óåîïõáëéêÝò åðáöÝò, åíþ åßíáé áíýðáíôñåò êáé áõôÝò åßíáé êõñßùò çëéêßáò ìéêñüôåñçò ôùí 20 ÷ñüíùí. Áõôü öáßíåôáé êé áðü ôá áðïôåëÝóìáôá ó' ü,ôé áöïñÜ óôçí ðñþôç óåîïõáëéêÞ åðáöÞ üðïõ âëÝðïõìå üôé õðÜñ÷ïõí áñêåôÝò ãõíáßêåò ðïõ åß÷áí ðñþôç åðáöÞ óå çëéêßá ìåãáëýôåñùí ôùí 23 åôþí ìåôÜ ôï ãÜìï ôïõò. Ïé áíôéóõëëçðôéêÝò ìÝèïäïé, ðïõ ÷ñçóéìï-

ðïéïýóáí, åßíáé ïé ðéï áðëÝò êáé ïé ðéï áíáðïôåëåóìáôéêÝò. Áõôü óõíåðÜãåôáé, ðéóôåýïõìå, áðü ôçí ðçãÞ ðëçñïöüñçóçò ðïõ êõñßùò åßíáé ï Üíôñáò êáé ïé ößëåò. ÂëÝðïõìå, äçëáäÞ, üôé, ðáñÜ ôéò ðïëý êáëÝò õðçñåóßåò ðñùôïâÜèìéáò öñïíôßäáò õãåßáò ðïõ áðïëáìâÜíïõí óôçí ðåñéï÷Þ ôïõò, ïé ãõíáßêåò äåí Ý÷ïõí åðáñêÞ óåîïõáëéêÞ åíçìÝñùóç áðü ôïõò ãéáôñïýò ðïõ åñãÜæïíôáé óôçí ðåñéï÷Þ.

ÓõìðåñÜóìáôá á) Ï ñüëïò ôùí ãåíéêþí ãéáôñþí, áëëÜ êáé ôùí áãñïôéêþí ãéáôñþí åßíáé ðïëý óçìáíôéêüò. â) Áðáéôåßôáé íÝá ìåãáëýôåñç êáé åõñýôåñç Ýñåõíá ãéá ôï èÝìá áõôü þóôå íá êáôáãñáöåß ìå ðåñéóóüôåñç áêñßâåéá ç Ýêôáóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò êáé íá ìðïñÝóïõìå ìå áêñéâÝóôåñï ôñüðï íá óõãêñïôÞóïõìå ðñïãñÜììáôá ðáñÝìâáóçò. ã) Áðáéôåßôáé ç óõãêñüôçóç åíüò ðñïãñÜììáôïò óåîïõáëéêÞò åíçìÝñùóçò ôï ïðïßï íá åöáñìïóôåß áñ÷éêÜ óôá Ëýêåéá ôçò ðåñéï÷Þò áöïý, üðùò âëÝðïõìå, ôá êïñßôóéá ôåßíïõí íá Ý÷ïõí óåîïõáëéêÝò åðáöÝò áðü ìéêñÝò çëéêßåò.

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

ÅÕÑÙÐÁÚÊÁ ÄÉÊÔÕÁ ÃÅÍÉÊÇÓ/ÏÉÊÏÃÅÍÅÉÁÊÇÓ ÉÁÔÑÉÊÇÓ EUROPEAN NETWORK/ORGANIZATIONSS OF GENERAL PRACTICE/FAMILY MEDICINE Primary Heatlh Care, Volume 12, Number 1, 41-43, 2000 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 41-43, 2000

Ãíùñéìßá êáé íÝá áðü ôï EQuiP

Ç áíáãêáéüôçôá, êáôáñ÷Þí ôçò åîáóöÜëéóçò ôçò ðïéüôçôïò ôùí ðáñå÷ïìÝíùí õðçñåóéþí ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò (Ð.Ö.Õ), áëëÜ êáé ç óõíå÷Þò âåëôßùóç áõôþí ôùí õðçñåóéþí, áðïôÝëåóáí óêïðü êáé óôü÷ï ôçò ÅõñùðáúêÞò Åíùóçò áðü ôï 1990. Ôï Åõñùðáúêü ôìÞìá ôçò ðáãêüóìéáò ÏñãÜíùóçò ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò (WONCA/ESGP) äçìéïýñãçóå Ýíá ÷ñüíï ìåôÜ, ôï 1991, ìéá ïìÜäá åñãáóßáò áðïôåëïýìåíç áðü åêðñïóþðïõò ôùí Åôáéñåéþí ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò ôçò Åõñþðçò, ç ïðïßá áíÝëáâå íá åêðïíÞóåé, õëïðïéÞóåé êáé ðñïôåßíåé ãéá åöáñìïãÞ óå Åõñùðáúêü åðßðåäï ìåèüäïõò êáé ðñïãñÜììáôá ðïõ èá åîáóöáëßóïõí ôçí ðïéüôçôá óôéò ðáñå÷üìåíåò êáèçìåñéíÜ õðçñåóßåò Ð.Ö.Õ. ¸ôóé äçìéïõñãÞèçêå ôï: “WONCA European working party on Quality in Family Practice” ôï ïðïßï ÷Üñéí óõíôïìßáò Ýëáâå ôïí ôßôëï: “EQuiP: European Quality improvement Program”. Óôü÷ïò ôïõ EQuiP åßíáé íá óõìâÜëëåé óôçí åðßôåõîç ðáñï÷Þò õðçñåóéþí Ð.Ö.Õ. õøçëïý åðéðÝäïõ êáé íá äéáóöáëßóåé õøçëÞò ðïéüôçôïò ðåñßèáëøç óå åðßðåäï ÃåíéêÞò/ÏéêïãåíåéáêÞò ÉáôñéêÞò ãéá üëåò ôéò ÅõñùðáúêÝò ÷þñåò. Ïé üñïé “ÐïéïôéêÞ åîáóöÜëéóç (Quality Assurance)” & “ÐïéïôéêÞ âåëôßùóç (Quality Improvement)” åßíáé ðïëý ãåíéêïß êáé áöïñïýí äñáóôçñéüôçôåò ó÷åôéêÝò ìå áîéïëüãçóç, Ýëåã÷ï, âåëôßùóç, äéá÷åßñéóç, áíÜðôõîç ðñïãñáììÜôùí õãåßáò. Ï ôñüðïò åðßôåõîçò ôùí óôü÷ùí ôïõ EQuiP ðåñíÜ ìÝóá áðü åêðáßäåõóç êáé äéäáóêáëßá (teaching & training) ôùí åêðñïóþðùí Ãåíéêþí Éáôñþí, ïé ïðïßïé èá ëåéôïõñãÞóïõí ìå-

ôÝðåéôá óáí óõíäåôéêïß êñßêïé ôçò êÜèå ÷þñáò ìå ôçí áñ÷éêÞ ïìÜäá, åíôÜóóïíôáò üëï êáé ðåñéóóüôåñïõò Ãåíéêïýò Éáôñïýò óôá ðñïãñÜììáôá äéáóöÜëéóçò ðïéüôçôïò (Quality Assurance). Ç ÅëëçíéêÞ Åôáéñåßá ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò (ÅËÅÃÅÉÁ) åêðñïóùðåßôáé áðü äéåôßáò óôï EQuiP óõììåôÝ÷ïíôáò åíåñãÜ äéá ôïõ åêðñïóþðïõ ôçò óå áñêåôÝò äñáóôçñéüôçôåò, ðïõ ìðïñïýí íá ÷ùñéóèïýí óå äýï åðßðåäá:

Á) Äñáóôçñéüôçôåò ôçò ÅËÅÃÅÉÁ óôá ðëáßóéá ôïõ EQuiP óå ÄéåèíÝò åðßðåäï 1) Ï åêðñüóùðïò ôçò ÅËÅÃÅÉÁ, áðü 2åôßáò, åßíáé ìÝëïò ìéáò 8ìåëïýò ïìÜäïò åñãáóßáò ìå ðñüåäñï ôïí åêðñüóùðï ôçò ÉóñáçëéíÞò Åôáéñåßáò ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò. ÁõôÞ ç ïìÜäá áíÝëáâå íá äçìéïõñãÞóåé åê ôïõ ìçäåíüò ìéá öüñìá ëÞøçò éáôñéêïý éóôïñéêïý êáé ðáñáêïëïýèçóçò áóèåíþí (Medical record). Óôü÷ïò áõôÞò ôçò öüñìáò åßíáé íá ãßíåôáé ìå åíéáßï ôñüðï áðü ôïõò Åõñùðáßïõò Ãåíéêïýò Éáôñïýò ç ëÞøç ôïõ éáôñéêïý éóôïñéêïý êáé ç ðáñáêïëïýèçóç ôùí áóèåíþí ïýôùò þóôå íá äéåõêïëýíåôáé ç éáôñéêÞ ðñÜîç êáé ç äéï÷Ýôåõóç êáé ç áîéïðïßçóç ôçò éáôñéêÞò ðëçñïöïñßáò êáôÜ ôç ìåôáêßíçóç ôùí áóèåíþí. Ç ðñþôç ìïñöÞ áõôïý ôïõ åíôýðïõ ðáñïõóéÜóôçêå ãéá ðñþôç öïñÜ óôçí êëåéóôÞ óõíÜíôçóç ôïõ EQuiP óôçí Êïðåã÷Üãç ôïí ÍïÝìâñéï ôïõ 1999 êáé áíáìÝíïíôáé ôñïðïðïéÞóåéò êáé íÝá âåëôéùìÝíç ìïñöÞ óôç óõíÜíôçóç ôïõ Éïõëßïõ 2000 óôá ðëáßóéá ôïõ Ðáíåõñùðáúêïý óõíåäñßïõ 41

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò óôçí ÂéÝííç. 2) Ï åêðñüóùðïò ôçò ÅËÅÃÅÉÁ, áðü Ýôïõò, óõììåôÝ÷åé äéÜ ìÝóïõ ôïõ EQuiP óôçí ïìÜäá åñãáóßáò ôïõ Áãßïõ Âéêåíôßïõ ðïõ áöïñÜ ôçí ðñùôïâÜèìéá ðåñßèáëøç ôïõ äéáâçôéêïý áóèåíïýò (St Vincent Declaration Primary Care Diabetes Group ESVD/PCDGI). Óôá ðëáßóéá áõôÞò ôçò åêðñïóþðçóçò õðÞñîå êáé ÅëëçíéêÞ óõììåôï÷Þ óôï 2ï ÄéåèíÝò óõíÝäñéï ôçò ïìÜäïò åñãáóßáò ðïõ Ýãéíå óôçí Êùí/ðïëç ôïí Ïêôþâñéï ôïõ 1999. 3) Ï åêðñüóùðïò ôçò ÅËÅÃÅÉÁ êáôÜöåñå íá åîáóöáëßóåé ðñï Ýôïõò ôçí Ýãêñéóç ôçò ÅõñùðáúêÞò ÅðéôñïðÞò êáé Ýôóé ç ÖèéíïðùñéíÞ óõíÜíôçóç ôïõ EQuiP èá äéïñãáíùèåß áðü ôçí ÅËÅÃÅÉÁ êáé èá ãßíåé óôçí ÁèÞíá ôïí ÍïÝìâñéï ôïõ 2000. (Ðëçñïöïñßåò óôéò áããëüöùíåò óåëßäåò ôçò éóôïóåëßäáò ôçò ÅËÅÃÅÉÁ óôç äéåýèõíóç URL: www.mednet.gr/elegeia).

Â) Äñáóôçñéüôçôåò ôçò ÅËÅÃÅÉÁ óôá ðëáßóéá ôïõ EQuiP óå Åèíéêü åðßðåäï Ìå äåäïìÝíç êáé äéåèíþò áðïäåêôÞ ôç èÝóç üôé äåí ìðïñåßò íá äéáóöáëßóåéò ôçí ðïéüôçôá ôùí ðáñå÷ïìÝíùí õðçñåóéþí åÜí äåí å÷åéò êáëÜ åêðáéäåõìÝíïõò Ãåíéêïýò Éáôñïýò êáé áêïëïõèþíôáò ôï ðáñÜäåéãìá ôùí Üëëùí ÷ùñþí ï åêðñüóùðïò ôçò ÅËÅÃÅÉÁ óôï EQuiP æÞôçóå ôç óõíåñãáóßá ôïõ åêðñïóþðïõ ôçò ÅËÅÃÅÉÁ óôï EURACT ðñïêåéìÝíïõ áðü êïéíïý íá äçìéïõñãçèïýí, óå ÐáíåëëáäéêÞ êëßìáêá, ìéêñÝò ïìÜäåò åñãáóßáò Ãåíéêþí Éáôñþí õðü ôçí áéãßäá ôçò ÅËÅÃÅÉÁ. Óêïðüò áõôþí ôùí ïìÜäùí åßíáé, ìÝóá áðü åêðáéäåõôéêÝò äéáäéêáóßåò íá åöáñìüóïõí êáé óôçí ÅëëÜäá äñáóôçñéüôçôåò ðïõ èá äéáóöáëßóïõí ôçí ðïéüôçôá ôùí ðáñå÷ïìÝíùí õðçñåóéþí õãåßáò. ¸ôóé óôá ðëáßóéá ôùí äñáóôçñéïôÞôùí ôçò ÅËÅÃÅÉÁ óôïí Åëëçíéêü ÷þñï üóïí áöïñÜ ôï EQuiP èá ðñÝðåé íá óçìåéùèïýí: 1) Ç äçìéïõñãßá ïìÜäïò åñãáóßáò áðü 48 Ãåíéêïýò Éáôñïýò, êáôáíåìçìÝíùí óå üëç ôçí ÅëëÜäá, ç ïðïßá áðü ôï Öèéíüðùñï ôïõ 1998 áó÷ïëÞèçêå ìå ôçí êåöáëáëãßá. Áñ÷éêÜ ïé Ãåíéêïß Éáôñïß ôçò ïìÜäïò óõìðëÞñùóáí Ýíá åñùôçìáôïëüãéï ôïõ ïðïßïõ ç ÷ñçóéìüôçôá óêüðåõå óôçí áîéïëüãçóç ôüóï ôùí õðáñ÷üíôùí ãíþóåùí ôùí Ãåíéêþí Éáôñþí ôçò ïìÜäïò þóôå íá êáôáãñáöïýí ïé åêðáéäåõôéêÝò áíÜãêåò, üóï êáé óôçí êáôáãñáöÞ ôùí ðáñå÷ïìÝíùí õðçñåóéþí óôïõò 42

êåöáëáëãéêïýò áóèåíåßò. Ç ïìÜäá åß÷å ôï ðñþôï ôçò åêðáéäåõôéêü äéÞìåñï ôïí ÄåêÝìâñéï ôïõ 1998 óôçí ÁèÞíá. Ôï õëéêü ôïõ óåìéíáñßïõ êõêëïöüñçóå óå Ýíôõðç ìïñöÞ êáé óå CD-rom åíþ ðëçñïöüñçóç õðÜñ÷åé óôçí èÝóç “Äñáóôçñéüôçôåò” ôçò åëëçíüöùíçò éóôïóåëßäáò ôçò ÅËÅÃÅÉÁ óôçí äéåýèõíóç: www.mednet.gr/elegeia. ÐáñÜëëçëá ç áîéïëüãçóç ôùí åñùôçìáôïëïãßùí (Quality Assessment) ðáñïõóéÜóôçêå óôï óõíÝäñéï ôùí Networks ôçò WONCA óôçí Majorka ôçò Éóðáíßáò ôçí Üíïéîç ôïõ 1999. Ôï äåýôåñï åêðáéäåõôéêü äéÞìåñï ôçò ïìÜäïò Ýãéíå êáé ðÜëé óôçí ÁèÞíá ôïí ÄåêÝìâñéï ôïõ 1999 ìå åìöáóç óôçí åíåñãü óõììåôï÷Þ ôùí óõììåôå÷üíôùí. ÐñïóâëÝðïõìå óôçí Ýêäïóç ôïõ õëéêïý êáé ôïõ 2ïõ óåìéíáñßïõ óýíôïìá. 2) Ç äçìéïõñãßá ïìÜäïò åñãáóßáò, ðáñÜëëçëá ìå ôçí êåöáëáëãßá, ç ïðïßá èá áó÷ïëçèåß ìå ôïí Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç. Åßíáé ãåãïíüò üôé áõôü ôï ðñüãñáììá Ý÷åé êáèõóôåñÞóåé ãéá ëüãïõò ðïõ åßíáé åêôüò ôùí äõíáôïôÞôùí ôçò ÅËÅÃÅÉÁ. Ðáñ' üëá áõôÜ Ý÷åé ãßíåé, äéÜ ìÝóïõ åñùôçìáôïëïãßùí ðïõ åêðïíÞèçêáí áðü ïìÜäá åñãáóßáò ôïõ EQuiP, ç áîéïëüãçóç ôçò ðïéüôçôáò ôùí ðáñå÷ïìÝíùí õðçñåóéþí êáé ìÜëéóôá Ý÷åé êáôáãñáöåß êáé ç Üðïøç ôùí åéäéêþí äéáâçôïëüãùí ìå ôçí óõìðëÞñùóç êáé áðü áõôïýò ôùí éäßùí åñùôçìáôïëïãßùí. Ç ðñþôç áîéïëüãçóç áõôÞò ôçò ðñïóðÜèåéáò èá ðáñïõóéáóôåß ùò åñãáóßá ðñïò áíáêïßíùóç óôï Ðáíåõñùðáúêü óõíÝäñéï ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò óôç ÂéÝííç. Óêïðüò ìáò åßíáé íá ãßíåé ôï ðñþôï åêðáéäåõôéêü óåìéíÜñéï ôçò ïìÜäïò ìÝóá óôï ðñþôï åîÜìçíï ôïõ 2000. 3) Ôï Öèéíüðùñï ôïõ 1999 äçìéïõñãÞèçêå ìßá 3ç ïìÜäá åñãáóßáò áðü 30 Ãåíéêïýò Éáôñïýò ç ïðïßá èá áó÷ïëçèåß ìå ôçí ÕðÝñôáóç ãéá ðåñßðïõ 9 ìÞíåò ìå Ýíá ÷ñüíï. ¸ãéíå Þäç ç ðñþôç åêðáéäåõôéêÞ óõíÜíôçóç ôçò ïìÜäïò ôïí ÍïÝìâñéï ôïõ 1999 óôá ÉùÜííéíá êáé ôÜ óõíïëéêÜ áðïôåëÝóìáôá ôçò ðñïóðÜèåéáò èá áíáêïéíùèïýí, åöüóïí üëá ðÜíå êáëÜ, óôï Ðáãêüóìéï óõíÝäñéï ÃåíéêÞò ÉáôñéêÞò óôï Durban ôçò Í. ÁöñéêÞò ôçí Üíïéîç ôïõ 2001. Óå áõôü ôï óçìåßï èá ðñÝðåé íá óçìåéùèåß üôé ç ÅËÅÃÅÉÁ, ìåóïýóçò ôçò èçôåßáò ôïõ ÄÓ, áéóèÜíèçêå ôçí áíÜãêç äçìéïõñãßáò ìéáò 7ìåëïýò “ÅðéôñïðÞò ÐïéïôéêÞò ÅîáóöÜëéóçò”. Åßíáé ãåãïíüò üôé áõôÞ ç åðéôñïðÞ äåí åíåñãïðïéÞèçêå ïõóéáóôéêÜ óôçí ôåëåõôáßá 2åôßá êÜôé ôï ïðïßï áíáìÝíåôáé íá áëëÜîåé ñéæéêÜ ìåôÜ ôçí åêëïãéêÞ

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

äéáäéêáóßá êáé ôçí áíÜäåéîç ôïõ íÝïõ ÄÓ óôï óõíÝäñéï ôçò ×áëêéäéêÞò ôïí ÌÜúï ôïõ 2000. ÈÝëïõìå íá ðéóôåýïõìå üôé ôá 3 ÷ñüíéá ôçò Ýùò ôþñá ðáñïõóßáò ôçò ÅËÅÃÅÉÁ ìáò ôüóï óôï EQuiP üóï êáé óôïí åõñýôåñï Åõñùðáúêü ÷þñï Þôáí áñêåôÜ äçìéïõñãéêÜ êáé ùöÝëéìá. Åëðßæïõìå ïé ðñïóðÜèåéåò íá óõíå÷éóôïýí êáé íá åíôáèïýí áíåîÜñôçôá áðü ðñüóùðá êáé áôïìé-

êÝò äñáóôçñéüôçôåò, þóôå íá ìçí ìåßíåé ìéêñÞ êáé ðôù÷Þ ãéá ôçí ÅëëÜäá ç óåëßäá ìå ôïí ôßôëï: “ÐïéïôéêÞ åîáóöÜëéóç”. Áíôþíçò Ê. Êáñüôóçò Ãåíéêüò Éáôñüò Áíôéðñüåäñïò Â’ ÅË.Å.ÃÅ.ÉÁ Åêðñüóùðïò ÅËÅÃÅÉÁ óôï EQuiP Ôçë. åðéêïéíùíßáò: (01) 9831469/0932 228536/ akarotsis@ath.forthnet.gr

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

ÓÕÍÅ×ÉÆÏÌÅÍÇ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇ CONTINUING EDUCATION Primary Heatlh Care, Volume 12, Number 1, 44-46, 2000 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 44-46, 2000

Åêðáéäåõôéêü ðñüãñáììá 1999-2000 Ê.Õ. ÍåìÝáò Ä/íôÞò: ÓôÜèçò Á. Óêëçñüò

ÏÊÔÙÂÑÉÏÓ 21-10-1999 ÄéáöïñéêÞ äéÜãíùóç ëåìöáäåíßôéäùí È. Ðáõëïðïýëïõ, ÅÁ´ Ðáéäßáôñïò Ê.Õ. ÍåìÝáò ÍÏÅÌÂÑÉÏÓ 4-11-1999 Áíôéìåôþðéóç êáñäéáêÞò áíåðÜñêåéáò ËéÜôá Ïëõìðßá, ÅÁ´ ÊáñäéïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ 11-11-1999 Áîéïëüãçóç åñãáóôçñéáêþí åîåôÜóåùí ÌáñãÝëïò Ç., Ä/íôÞò Ìéêñïâéïëïãéêïý Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ 18-11-1999 Ðíåõìïíßåò ÐáíáãÝá ÈåïöáíÞ, ÅÂ´ Ðáßäùí ÐåíôÝëçò Óêëçñüò ÓôÜèçò, Ä/íôÞò Ê.Õ. ÍåìÝáò 25-11-1999 Áîéïëüãçóç áêôéíïãñáößáò èþñáêïò Óôáõñéáíüò Âáóßëåéïò, ÅÂ´ Áêôéíïëüãïò Ê.Õ. Ëáõñßïõ ÄÅÊÅÌÂÑÉÏÓ 2-12-1999 Âñïã÷éêü Üóèìá Áðüóôïëïò ÌáíéÜò, ÅÂ´ Ðíåõìïíïëüãïò Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ 9-12-1999 ÄéáöïñéêÞ äéÜãíùóç êïéëéáêïý Üëãïõò óôçí ðáéäéêÞ çëéêßá ÃáâáëÜêçò Í. Ðáéäï÷åéñïýñãïò ÅÂ´ Í. Ðáßäùí ÐåíôÝëçò 16-12-1999 Êïéëéáêü Üëãïò óôá ðáéäéÜ Ðáõëïðïýëïõ È., ÅÁ´ Ðáéäßáôñïò Ê.Õ. ÍåìÝáò 44

ÉÁÍÏÕÁÑÉÏÓ 13-1-2000 ÅíáëëáêôéêÞ éáôñéêÞ Ðáðáêùíóôáíôßíïõ Åõöñïóýíç-Ðáèïëüãïò 20-1-2000 ËåéôïõñãéêÝò êáé áðåéêïíéóôéêÝò ìÝèïäïé åîÝôáóçò ôùí íåöñþí Óôáõñüðïõëïò ÁèáíÜóéïò, Ä/íôÞò Íåöñïëüãïò Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ 27-1-2000 ÈõñïåéäïðÜèåéåò Áíáãíùóôüðïõëïò Ãåþñãéïò, ÅÂ´ Åíäïêñéíïëüãïò Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ ÖÅÂÑÏÕÁÑÉÏÓ 3-2-2000 Ïîåßá êïéëßá ×ñÞóôïò ÊáìçëÜôïò, Ãåíéêüò Éáôñüò ÃêéæÝëëá Ðáðáäçìçôñßïõ, ÅÂ´ Ê.Õ. ÍåìÝáò 10-2-2000 Óåîïõáëéêþò ìåôáäéäüìåíá íïóÞìáôá ÓôÜìïõ ÂáóéëéêÞ, ÅÁ´ Ìéêñïâéïëïãéêïý ôìÞìáôïò Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ 17-2-2000 ºêôåñïò Ðáõëïðïýëïõ È., ÅÁ´ Ðáéäßáôñïò Ê.Õ. ÍåìÝáò 24-2-2000 Åíäåßîåéò ìåôÜããéóçò ÖáñìÜêç ÊáëëéóèÝíç, Ä/íôñéá Áéìïäïóßáò Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ ÌÁÑÔÉÏÓ 2-3-2000 Ïîý ðõåëéêü Üëãïò ÊáìðÜò Íéêüëáïò, ÅÂ´ ÃõíáéêïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

9-3-2000 ÊëéíéêÞ ðñïóÝããéóç íåöñïëïãéêïý áóèåíÞ Óôáõñüðïõëïò ÁèáíÜóéïò, Ä/íôÞò Íåöñïëüãïò Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ 16-3-2000 ÊáñäéïáíáðíåõóôéêÞ áíáæùïãüíçóç ÂáäÜëá ×áñßêëåéá, ÌÅÈ Í. Áã. ÓÜââá 23-3-2000 Áíôéìåôþðéóç ïîÝïò åìöñÜãìáôïò ìõïêáñäßïõ ÄçëáíÜò ×ñõóüóôïìïò, Áí. Ä/íôÞò Êáñäéïëüãïò Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ Áðñßëéïò 6-4-2000 ÂñïõêÝëëùóç. Óáëìïíåëþóåéò ÌáñãÝëïò Ç., Ä/íôÞò Ìéêñïâéïëüãïò Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ Êáñáì. ×., Áí. Ä/íôÞò Ìéêñïâéïëüãïò 13-4-2000 Öõìáôßùóç Ðáñèåíßïõ ×ñÞóôïò, Áí. Ä/íôÞò Ðáèïëüãïò Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ 20-4-2000 Óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò Óùôçñüðïõëïò ÁëÝîéïò, ÅÂ´ Äéáâçôïëüãïò, Ã´ ÐáèïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ Í.Ã.Í. Íéêáßáò

ÌÜéïò 4-5-2000 Êþìá ÂëÝôóç Ë., Éáôñüò ÆåñâÜêç Áëßêç, ÅÂ´ Ê.Õ. ÍåìÝáò 11-5-2000 Ðñïãåííçôéêüò Ýëåã÷ïò ÊáìðÜò Í., ÅÂ´ Ãõíáéêïëüãïò Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ 18-5-2000 ÕðÝñôáóç Å.Á. Óêëçñüò, Ä/íôÞò Ê.Õ. ÍåìÝáò ÆåñâÜêç, ÅÂ´, Ê.Õ. ÍåìÝáò 25-5-2000 ÏîÝá ïõñïëïãéêÜ ðñïâëÞìáôá Äçì. Óôïêßäçò, Áí. Ä/íôÞò Ïõñïëüãïò Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ Éïýíéïò 1-6-2000 Óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò (2) Óùôçñüðïõëïò Á., ÅÂ´ ÐáððÜò Óôáýñïò, Ä/íôÞò Ã´ ÐáèïëïãéêÞò ÊëéíéêÞò Í.Ã.Í. Íéêáßáò 8-6-2000 Öõóáëëéäïðïìöïëõãþäåéò áóèÝíåéåò ìå åêäçëþóåéò áðü ôï óôüìá Ìáñßá ÓôáìÜôç, ÅÂ´ Ïäïíôßáôñïò Í.Ã.Í. Êïñßíèïõ Ìðïõñìðïýëç Á., ÅÁ´ Ê.Õ. ÍåìÝáò

Ðñüãñáììá Åêðáéäåõôéêþí ÄñáóôçñéïôÞôùí 1999-2000 Íïìáñ÷éáêü Ãåíéêü Íïóïêïìåßï ÌõôéëÞíçò "ÂïóôÜíåéï" ¸ôïò ÉÉ Õðü ôçí áéãßäá ôïõ Õðïõñãåßïõ Õãåßáò êáé Ðñüíïéáò ÅÊÐÁÉÄÅÕÔÉÊÅÓ ÇÌÅÑÉÄÅÓ

• ÉËÉÃÃÏÓ, ÄÉÁÃÍÙÓÔÉÊÇ ÐÑÏÓÅÃÃÉÓÇÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ ÔåôÜñôç 17-11-1999, ¿ñá 18.00-21.00. Áßèïõóá ÊÝíôñïõ ÅðáããåëìáôéêÞò ÊáôÜñôéóçò ôóõ Ã.Í.Í. ÌõôéëÞíçò. ÓõíôïíéóôÞò: Ã. ÊùìáÀôçò, ÓõíôïíéóôÞò Åêðáßäåõóçò Åéäéê. Ãåí./Ïéêïã. ÉáôñéêÞò Ã.Í.Í. MõôéëÞíçò.

• ÊÙÌÁ, ÄÉÁÃÍÙÓÔÉÊÇ ÐÑÏÓÅÃÃÉÓÇÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ ÔåôÜñôç 8-12-1999, ¿ñá 18.00-21.00. Áßèïõóá ÊÝíôñïõ ÅðáããåëìáôéêÞò ÊáôÜñôéóçò ôïõ Ã.Í.Í. ÌõôéëÞíçò. ÓõíôïíéóôÞò: Â. ÊïõìáñÝëáò, Ãåíéêüò Éáôñüò. Åðéì. Ê.Õ. ÊáëëïíÞò ËÝóâïõ.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

• ÓÕÍÇÈÇ ÑÅÕÌÁÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÏÓÇÌÁÔÁ ÊÁÉ Ï ÃÅÍÉÊÏÓ ÃÉÁÔÑÏÓ ÔåôÜñôç 19-1-2000, ¿ñá 18.00-21.00. Áßèïõóá ÊÝíôñïõ ÅðáããåëìáôéêÞò ÊáôÜñôéóçò ôïõ Ã.Í.Í. ÌõôéëÞíçò. ÓõíôïíéóôÞò: Å. Ëïõêßäïõ, Ãåíéêüò Éáôñüò. Ä/ íôñéá Ê.Õ. ¢íôéóóáò ËÝóâïõ • ØÕ×ÉÁÔÑÉÊÁ ÐÅÑÉÓÔÁÔÉÊÁ ÊÁÉ Ç ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ ÔÏÕÓ ÁÐÏ ÔÏÍ ÃÅÍÉÊÏ ÃlÁÔÑÏ ÔåôÜñôç 9-2-2000, ¿ñá 18.00-21.00. Áßèïõóá ÊÝíôñïõ ÅðáããåëìáôéêÞò ÊáôÜñôéóçò ôïõ Ã.Í.Í. ÌõôéëÞíçò. ÓõíôïíéóôÞò: Ã. ÊùìáÀôçò, ÓõíôïíéóôÞò Åêðáßäåõóçò Eéäéê. Ãåí./Ïéêïã. ÉáôñéêÞò Ã.Í.Í. ÌõôéëÞíçò. • ÐÁÉÄÉÁÔÑÉÊÁ ÐÑÏÂËÇÌÁÔÁ ÓÔÇÍ ÊÁÈÇÌÅÑÉÍÇ ÐÑÁÎÇ ÔåôÜñôç 1-3-2000. ¿ñá 18.00-21.00. Áßèïõóá ÊÝíôñïõ ÅðáããåëìáôéêÞò ÊáôÜñôéóçò ôïõ Ã.Í.Í. ÌõôéëÞíçò. ÓõíôïíéóôÞò: Í. ÔóáìïõñÜò, Ãåíéêüò Éáôñüò ÉÊÁ. ÌõôéëÞíç. • ÊÅÖÁËÁËÃÉÁ. ÁÉÔÉÁ - ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ ÓÜââáôï 20-5-2000. ¿ñá 09:15-12:15. ÌõôéëÞíç ÓõíôïíéóôÞò: É. Äáêïñþíéáò. Ãåíéêüò Éáôñüò. Ä/íôÞò Ê.Õ. Êáñýóôïõ. • ËÏÉÌÙÎÅÉÓ ÓÔÇÍ ÊÏÉÍÏÔÇÔÁ ÊÁÉ ÃÅÍÉÊÏÓ ÃÉÁÔÑÏÓ ÓÜââáôï 13-5-2000, ¿ñá 09:15-12:15. Áßèïõóá ÊÝíôñïõ ÅðáããåëìáôéêÞò ÊáôÜñôéóçò ôïõ Ã.Í.Í. MõôéëÞíçò. ÓõíôïíéóôÞò: Ì. ÊáëëïåéäÜò, Ãåíéêüò Éáôñüò. Éäéþôçò ÁèÞíá. • ÊÏÉËÉÁÊÏ ÁËÃÏÓ, ÄÉÁÖÏÑÉÊÇ ÄÉÁÃÍÙÓÇ-ÁÍÔÉÌÅÔÙÐÉÓÇ ÓÜââáôï 3-6-2000, ¿ñá 09:00-13:00. Áßèïõóá ÄçìïôéêÞò ÂéâëéïèÞêçò. ×ßïò

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

ÓõíôïíéóôÞò: Ì. Öëáôóïýóçò, Ãåíéêüò Éáôñüò. Åðéì. Ê.Õ. Ðõñãßïõ ×ßïõ.

ÌÅÔÅÊÐÁÉÄÅÕÔÉÊÁ ÓÅÌÉÍÁÑÉÁ • ÊÁÑÊÉÍÏÉ ÔÏÕ ÃÅÍÍÇÔÉÊÏÕ ÓÕÓÔÇÌÁÔÏÓ ÈÇËÅÏÓ, Ï ÑÏËÏÓ ÔÏÕ ÃÅÍÉÊÏÕ ÃÉÁÔÑÏÕ ÓÔÇÍ ÐÑÏËÇØÇ ÊÁÉ ÓÔÇÍ ÅÃÊÁÉÑÇ ÄÉÁÃÍÙÓÇ ÓÜââáôï 29-1-2000, ¿ñá 09:00-13:00. Áßèïõóá Óõíåäñéáêïý ÊÝíôñïõ Ìïëýâïõ. Ìüëõâïò - ËÝóâïò ÅðéóôçìïíéêÜ Õðåýèõíïò : ×. ×ñéóôïðïýëïõ, Ãåíéêüò Éáôñüò. Åðéì. Ê.Õ. Ðïëé÷íßôïõ ËÝóâïõ. • ÊÁÑÊÉÍÏÉ ÔÏÕ ÁÍÁÐÍÅÕÓÔÉÊÏÕ ÓÕÓÔÇÌÁÔÏÓ, Ï ÑÏËÏÓ ÔÏÕ ÃÅÍÉÊÏÕ ÃÉÁÔÑÏÕ ÓÔÇÍ ÐÑÏËÇØÇ ÊÁÉ ÓÔÇÍ ÅÃÊÁÉÑÇ ÄÉÁÃÍÙÓÇ ÓÜââáôï 26-2-2000, ¿ñá 09:00-13:00. Áßèïõóá Óõíåäñéáêïý ÊÝíôñïõ Ìïëýâïõ. Ìüëõâïò - ËÝóâïò ÅðéóôçìïíéêÜ Õðåýèõíïò: Á. ÖñõäÜò. Ðáèïëüãïò. Ä/íôÞò Ê.Õ. Ðëùìáñßïõ ËÝóâïõ. • Ï ÊÁÑÊÉÍÏÓ ÔÏÕ ÌÁÓÔÏÕ, Ï ÑÏËÏÓ ÔÏÕ ÃÅÍÉÊÏÕ ÃÉÁÔÑÏÕ ÓÔÇÍ ÐÑÏËÇØÇ ÊÁÉ ÓÔÇÍ ÅÃÊÁÉÑÇ ÄÉÁÃÍÙÓÇ ÓÜââáôï 11-3-2000, ¿ñá 09:00-13:00. Áßèïõóá Óõíåäñéáêïý ÊÝíôñïõ Ìïëýâïõ. Ìüëõâïò - ËÝóâïò ÅðéóôçìïíéêÜ Õðåýèõíïò: Å. Öñáãêïýëç. Ãåíéêüò Éáôñüò. Åðéì. Ê.Õ. Ìýñéíáò ËÞìíïõ. • ÅÐÅÉÃÏÕÓÁ ÐÑÏÍÏÓÏÊÏÌÅÉÁÊÇ ÉÁÔÑÉÊÇ ÓÜââáôï 8-4-2000, ¿ñá 09:00-13:00. Áßèïõóá Óõíåäñéáêïý ÊÝíôñïõ Ìïëýâïõ. Ìüëõâïò - ËÝóâïò ÅðéóôçìïíéêÜ Õðåýèõíïò: Ä. Ìé÷Üëçò, Ãåíéêüò Éáôñüò. Ä/íôÞò Ê.Õ. ÁëéÜñôïõ

ÍÅÁ NEWS Primary Heatlh Care, Volume 12, Number 1, 47-48, 2000 ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 47-48, 2000

Ïé Áéùíüâéïé ôïõ Åëëáäéêïý ÷þñïõ: ÄåäïìÝíá Õãåßáò êáé Äéáâßùóçò Ç ãÞñáíóç ôïõ ðëçèõóìïý áðïôåëåß ðëÝïí óçìáíôéêü êïéíùíéêü êáé ïéêïíïìéêü ðñüâëçìá. Ç ôá÷ýôáôç áýîçóç ôïõ áñéèìïý ôùí ðáó÷üíôùí õðåñçëßêùí åßíáé óõ÷íÜ – áêüìá êáé ãéá ôéò áíåðôõãìÝíåò ÄõôéêÝò ÷þñåò – áäýíáôï íá áíôéìåôùðéóèåß ïéêïíïìéêÜ, áëëÜ áêüìç êáé íá ãßíåé áíåêôÞ áðü ôïí êïéíùíéêü ðåñßãõñï. Ôï ðñüâëçìá ïîýíåôáé ðåñéóóüôåñï óå ÷þñåò, üðùò ç ÅëëÜäá, ìå õøçëü ðñïóäüêéìï æùÞò. ÊáôÜ óõíÝðåéá, ç ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç áðïöÜóéóå íá ðñïùèÞóåé ôçí Ýñåõíá ôùí ìç÷áíéóìþí çëéêßùóçò êáé ãÞñáíóçò, åíéó÷ýïíôáò ìÜëéóôá ôç äéáêëáäéêÞ óõíåñãáóßá ôùí Ìïñéáêþí Âéïåðéóôçìþí, ÉáôñéêÞò êáé Êïéíùíéïëïãßáò. Áñ÷ßæåé ëïéðüí íá ðñïóåããßæåôáé ìéá óõíôïíéóìÝíç ïëéóôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôïõ “ðñïâëÞìáôïò ôçò ãÞñáíóçò”, äçëáäÞ áðü ôç ãïíéäéáêÞ Ýêöñáóç Ýùò ôéò ðåñéâáëëïíôéêÝò óõíèÞêåò, ôñüðï æùÞò, ê.ï.ê., ìå óôü÷ï ôüóï ôçí ðñüëçøç ôùí “ãåñïíôéêþí” áóèåíþí (agerelated diseases), üóï êáé ôçí åðßôåõîç åíåñãïý æùÞò ôùí õðåñçëßêùí, Þ óõíïðôéêüôåñá, ôçí åîáóöÜëéóç ôçò “åðéôõ÷ïýò ãýñáíóçò. Ôï ÅñãáóôÞñéï Êõôôáñéêïý Ðïëëáðëáóéáóìïý êáé ÃÞñáíóçò ôïõ Éíóôéôïýôïõ Âéïëïãßáò ôïõ ÅÊÅÖÅ “Äçìüêñéôïò” (153 10 Áãßá ÐáñáóêåõÞ, ÁôôéêÞ, Ôçë.: 6503565 &6503561, Fax: 6511767),

Ý÷åé áíáëÜâåé, óôï ðëáßóéï ôïõ ÐñïãñÜììáôïò ÅÐÅÔ ÉÉ ðïõ ÷ñçìáôïäïôåßôáé áðü ôç ÃåíéêÞ Ãñáììáôåßá ¸ñåõíáò êáé Ôå÷íïëïãßáò êáé ôçí ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç, ôç äéåêðåñáßùóç ôïõ åñåõíçôéêïý ðñïãñÜììáôïò: “Ïé Áéùíüâéïé ôïõ Åëëáäéêïý ÷þñïõ: ÄåäïìÝíá Õãåßáò êáé Äéáâßùóçò”, ìå åðéóôçìïíéêü õðåýèõíï ôïí Äñá Ä. ÓôáèÜêï. ¹äç Ý÷ïõí åíôïðéóèåß ïé áéùíüâéïé ôçò ÷þñáò ìáò êáé âñßóêåôáé óå åîÝëéîç ç êáôáãñáöÞ ôùí ðáñáìÝôñùí õãåßáò êáé äéáâßùóÞò ôïõò. Ôåëéêüò óôü÷ïò åßíáé ç äçìéïõñãßá êáé ðáñï÷Þ óå üëïõò ôïõò êëÜäïõò êáé ôéò åéäéêüôçôåò ôùí Âéïúáôñéêþí Åðéóôçìþí åíüò ðëïõóéïôÜôïõ áñ÷åßïõ Ýìøõ÷ïõ õëéêïý ðñïò óõóôçìáôéêÞ Ýñåõíá ôùí áéùíïâßùí êáé éäéáßôåñá ôùí “åðéôõ÷þò ãçñáóêüíôùí”. Ç óõëëïãÞ ôùí áíùôÝñù óôïé÷åßùí âáóßæåôáé óôç óõìðëÞñùóç åñùôçìáôïëïãßïõ, êáôÜ ôá ðñüôõðá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ôñå÷üíôùò óôéò ÷þñåò ôçò ÅõñùðáúêÞò ¸íùóçò. Ôá åñùôçìáôïëüãéá áðïóôÝëëïíôáé ðñïò ôá ÐåñéöåñåéáêÜ êáé Íïìáñ÷éáêÜ ÃåíéêÜ Íïóïêïìåßá, ôá ÊÝíôñá Õãåßáò êáé ôá ÁãñïôéêÜ Éáôñåßá êáé ãéá ôç óõìðëÞñùóÞ ôïõò èá åßíáé ðïëýôéìç ç âïÞèåéá ôùí Ãåíéêþí/ Ïéêïãåíåéáêþí Éáôñþí, êáèþò êáé ôùí Êïéíùíéêþí Ëåéôïõñãþí êáé Åðéóêåðôþí Õãåßáò.

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

×.Á.Ä. ÐÝððáò êáé óõí.

ÓÕÃÃÑÁÖÅÉÓ & ÊÑÉÔÅÓ ÊÁÔÁ ÔÇ ÄÉÅÔÉÁ 1998-1999 ÊÑÉÔÅÓ • • • • • • • • • • • • • • • • •

ÁíôùíÜêçò Í. ÁñãõñéÜäïõ Ó. ÂéôùñÜêçò ×. Äñüóïò Å. ¸ëëçíáò Ä. ÅõáããÝëïõ Ó. Èçñáßïò Å. Êïýôçò Á. ËéïíÞò ×. Ìé÷åëïãéÜííçò É. ÌðÝíïò Á. Ðáíáãéùôüðïõëïò Ô. ÓáññÞò Ã. Óêëçñüò Å. Óõìåùíßäçò Á. ÖéëáëÞèçò Á. ×áôæçìáíþëçò Ð.

ÓÕÃÃÑÁÖÅÉÓ 1998 - ÔÏÌÏÓ 10 - (ôåý÷ïò) • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Áöåíôïõëßäïõ Í. êáé óõí. (1Ï) ÂåíéæÝëïò Ì. êáé óõí. (3Ï) Ãåñáæïýíçò Ì. êáé óõí. (4Ï) Ãåùñãáêßëá Å. êáé óõí. (2Ï) Ãêßêáò Á. êáé óõí. (2Ï) Ãêïñßíçò Á. êáé óõí. (1Ï) ÄñáêùíÜêçò Í. êáé óõí. (1Ï) Åõóôñáôüðïõëïò Á. êáé óõí. (3Ï) Æåñâïý-ÂÜëâç Ö. êáé óõí. (2Ï) Æþãáò Ä. êáé óõí. (2Ï, 3Ï) ÊáóÝôá Ì. êáé óõí. (3Ï) Êùíóôáíôéíßäçò È. êáé óõí. (1Ï) ÐáðïõôóéäÜêçò Á. êáé óõí. (1Ï, 4Ï) Ðåôñßäçò Ä. êáé óõí. (2Ï) ÓïõñôæÞ Ð. êáé óõí. (4Ï) Óùôçñüðïõëïò Á. êáé óõí. (3Ï, 4Ï) Öáíäñßäçò É. êáé óõí. (4Ï) ×ñéóôïöÝëç Á. êáé óõí. (3Ï)

1999 - ÔÏÌÏÓ 11 - (ôåý÷ïò) • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Áíáóôáóßïõ Á. êáé óõí. (1Ï) ÁñãõñéÜäïõ Ó. êáé óõí. (2Ï) Âïõ÷Üñáò ×. êáé óõí. (2Ï) Ãåùñãïýóçò Å. êáé óõí. (4Ï) ÄñõãéáííÜêçò Ä. êáé óõí. (2Ï) Êáñáãéþñãïò Á. êáé óõí. (3Ï) ÊáôóÝáò Ã. êáé óõí. (4Ï) Êïñáêßäïõ Á. êáé óõí. (1Ï) ÌðÝñôóéáò Ã. êáé óõí. (4Ï) ÍÜôóçò Á. êáé óõí. (3Ï) Íïýóéïò Ã. êáé óõí. (3Ï) Ðáðáãåùñãßïõ Â êáé óõí. (2Ï) ÐÝððáò ×. êáé óõí. (1Ï) Ñùìáíüò Ã. êáé óõí. (4Ï) Óêëçñüò Å. êáé óõí. (2Ï) Óùôçñüðïõëïò Á. êáé óõí. (3Ï) Ôæáíßäçò Ã. êáé óõí. (3Ï) ÔæïõãÝíç-ÓôáõñÝêá Á. êáé óõí. (4Ï)

Ôüìïò 12, Ôåý÷ïò 1, 2000

ÏÄÇÃÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÓÕÃÃÑÁÖÅÉÓ INSTRUCTIONS FOR THE AUTHORS Ç "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äÝ÷åôáé ãéá äçìïóßåõóç êåßìåíá Åðéóôçìüíùí Õãåßáò, ôá ïðïßá êáôáôÜóóïíôáé óôéò åîÞò êáôçãïñßåò: 1) ÅñåõíçôéêÝò åñãáóßåò Þ áíáóêïðÞóåéò (óýíôïìåò äçìïóéåýóåéò) Ýêôáóçò ìÝ÷ñé 7 óåëßäåò ìå ðñüóöáôåò ü÷é Üíù áðü 5 âéâëéïãñáöéêÝò ðçãÝò, 2) ÅíçìåñùôéêÜ Üñèñá, 3) Óýíôïìá Üñèñá, 4) ÁíáöïñÝò ðåñéðôþóåùí, 5) ÐáñïõóéÜóåéò ÊÝíôñùí Õãåßáò. ¸íá óýíïëï êåéìÝíùí, ðïõ áöïñïýí Ýíá óõãêåêñéìÝíï ãíùóôéêü ôïìÝá ôçò ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò, ìðïñåß íá óõãêñïôåß ÁöéÝñùìá. Åêôüò ôùí êåéìÝíùí ðïõ áíáöÝñïíôáé óôéò ðáñáðÜíù êáôçãïñßåò óôçí "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äçìïóéåýïíôáé êáé Üñèñá ôçò ÓõíôáêôéêÞò ÅðéôñïðÞò, êáèþò êáé êåßìåíá ðïõ áðïóêïðïýí óôçí ðáñïõóßáóç, ó÷ïëéáóìü êáé êñéôéêÞ áîéïëüãçóç óõãêåêñéìÝíùí ãåãïíüôùí, Üñèñùí êáé åêäüóåùí ó÷åôéêþí ìå ôçí ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò, óôçí ÅëëÜäá êáé óôï åîùôåñéêü. Ôçí åõèýíç ôçò óõããñáöÞò ôùí Üñèñùí áõôþí Þ êåéìÝíùí Ý÷ïõí ìüíï ôá ìÝëç ôçò ÓõíôáêôéêÞò ÅðéôñïðÞò Þ åðéóôÞìïíåò ìåôÜ áðü åéäéêÞ ðñüóêëçóç. Åðßóçò óôçí "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äçìïóéåýïíôáé êáé ãñÜììáôá ðïõ áðåõèýíïíôáé óôçí ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ, ôá ïðïßá áíáöÝñïíôáé óå ðáñáôçñÞóåéò, êëéíéêÝò êáé åñåõíçôéêÝò åìðåéñßåò Þ ó÷ïëéÜæïõí ôç äéåèíÞ êáé åëëçíéêÞ âéâëéïãñáößá. Ôçí åõèýíç ãéá ôç äçìïóßåõóç ôùí êåéìÝíùí áõôþí Ý÷åé ï ÄéåõèõíôÞò Óýíôáîçò êáé ç ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ. Ïé åñåõíçôéêÝò åñãáóßåò, ôá åíçìåñùôéêÜ Üñèñá, ïé óýíôïìåò äçìïóéåýóåéò êáé ïé áíáöïñÝò ðåñéóôáôéêþí ãßíïíôáé äåêôÜ ãéá äçìïóßåõóç ìüíï ìåôÜ áðü èåôéêÞ êñßóç ôïõò áðü åðéóôÞìïíåò-êñéôÝò ìå ôïõò ïðïßïõò óõíåñãÜæåôáé ôï ðåñéïäéêü. ÊÜèå êåßìåíï ðïõ áðïóôÝëëåôáé óôçí "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò" äéáâéâÜæåôáé óôïõò êñéôÝò, ÷ùñßò íá ãíùóôïðïéïýíôáé ôá ïíüìáôá ôùí óõããñáöÝùí. Ôá ó÷üëéá êáé ïé ðáñáôçñÞóåéò ôùí êñéôþí óôç óõíÝ÷åéá, ìå ôçí åõèýíç ôçò Ãñáììáôåßáò Óýíôáîçò ôïõ ðåñéïäéêïý, åðéóôñÝöïíôáé óôïõò óõããñáöåßò, ðñïêåéìÝíïõ áõôïß íá ðñïóáñìüóïõí áíÜëïãá ôï êåßìåíü ôïõò ðñéí ôç äçìïóßåõóç. Óå ðåñßðôùóç áóõìöùíßáò ôùí êñéôþí, ôï êåßìåíï èá áîéïëïãåßôáé áðü ôçí ßäéá ôç ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ. Ôá ïíüìáôá üëùí ôùí åðéóôçìüíùí ðïõ äéåôÝëåóáí êñéôÝò èá äçìïóéåýïíôáé óå åéäéêÞ óåëßäá óôï ôåëåõôáßï ôåý÷ïò êÜèå ÷ñüíïõ. Ôá êåßìåíá, ôá ïðïßá äÝ÷åôáé ç "ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò", èá ðñÝðåé íá áêïëïõèïýí ôéò ðáñáêÜôù ðñïäéáãñáöÝò. • Íá åßíáé ãñáììÝíá óôçí åðßóçìç äçìïôéêÞ ãëþóóá êáé ìå ôï ìïíïôïíéêü óýóôçìá, äáêôõëïãñáöçìÝíá óôç ìßá üøç ôçò óåëßäáò, óå äéðëü äéÜóôçìá êáé ìå ëåõêü ðåñéèþñéï 3 åêáôïóôþí óå üëåò ôéò ðëåõñÝò ôïõò. • Ç ðñþôç óåëßäá ôïõ êåéìÝíïõ ðñÝðåé íá ðåñéëáìâÜíåé: á) ôïí ôßôëï (ìå ðåæÜ ãñÜììáôá), â) ôá ïíüìáôá ôùí óõããñáöÝùí (ìå êåöáëáßá ãñÜììáôá åíþ áíáãñÜöïíôáé ôá áñ÷éêÜ ôùí ïíïìÜôùí êáé ôá ðëÞñç åðþíõìá ìå áñéèìçôéêïýò åêèÝôåò ïé ïðïßïé óå õðïóçìåßùóç ðáñïõóéÜæïõí ôçí éäéüôçôá ôïõ êÜèå óõããñáöÝá), ã) ôï åðéóôçìïíéêü êÝíôñï óôï ïðïßï Ýãéíå ç åñãáóßá, ä) 3-5 ðñüóèåôïõò üñïõò ó÷åôéêÜ ìå ôï èÝìá êáé ïé ïðïßïé åßíáé õéïèåôçìÝíïé áðü ôï Medical Subject Headings (Bethesda Md, 1966), å) ôç äéåýèõíóç êáé ôï ôçëÝöùíï åíüò áðü ôïõò óõããñáöåßò, ï ïðïßïò èá åßíáé õðåýèõíïò ãéá ôçí áëëçëïãñáößá ìå ôï ðåñéïäéêü. • Óå îå÷ùñéóôÞ äåýôåñç óåëßäá ðñÝðåé íá ãñÜöåôáé ç åëëçíéêÞ ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ (ðñïçãåßôáé ç Ýíäåéîç ÐÅÑÉËÇØÇ), ç ïðïßá äå èá ðñÝðåé íá Ý÷åé Ýêôáóç ìåãáëýôåñç ôùí 300 ëÝîåùí. • ÌåôÜ ôï êåßìåíï óå îå÷ùñéóôÞ óåëßäá èá ðñÝðåé íá ãñÜöåôáé ç áããëéêÞ ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ, ç ïðïßá äå èá ðñÝðåé íá Ý÷åé Ýêôáóç ìåãáëýôåñç ôùí 300 ëÝîåùí. Ðñïçãïýíôáé ç ëÝîç SUMMARY, ç áããëéêÞ ìåôÜöñáóç ôïõ ôßôëïõ, ïé ëÝîåéò PRIMARY HEALTH CARE... êáé ôá ïíüìáôá ôùí óõããñáöÝùí ÷ùñßò ôßôëï Þ éäéüôçôá. • Ïé âéâëéïãñáöéêÝò ðáñáðïìðÝò, åëëçíéêÝò êáé îÝíåò, óôï êåßìåíï èá ðñÝðåé íá åßíáé ðñüóöáôåò, áðü áíáãíùñéóìÝíá ðåñéïäéêÜ Þ óõããñÜììáôá, íá åßíáé áñéèìçìÝíåò êáé í’ áíôáðïêñßíïíôáé óôï âéâëéïãñáöéêü êáôÜëïãï, ï ïðïßïò èá ðñÝðåé íá ãñÜöåôáé óå îå÷ùñéóôÞ óåëßäá ìåôÜ ôï ãñÜøéìï ôçò áããëéêÞò ðåñßëçøçò. Óôï âéâëéïãñáöéêü êáôÜëïãï ïé ðáñáðïìðÝò èá ðñÝðåé í’ áêïëïõèïýí ôç óåéñÜ ìå ôçí ïðïßá ðáñïõóéÜóôçêáí óôï êåßìåíï. ÊáèåìéÜ áðü áõôÝò èá ðñÝðåé íá ðåñéÝ÷åé óôç óåéñÜ ôá áñ÷éêÜ ôùí ïíïìÜôùí êáé ôá åðþíõìá ôùí óõããñáöÝùí, ôïí ôßôëï ôçò åñãáóßáò, ôï üíïìá ôïõ ðåñéïäéêïý óýìöùíá ìå ôï óýóôçìá ôçò WHOCISO/R4), ôïí ôüìï, ôçí ðñþôç êáé ôçí ôåëåõôáßá óåëßäá ôïõ Üñèñïõ, êáèþò êáé ôï Ýôïò äçìïóßåõóçò. ¼ôáí ðñüêåéôáé ãéá óõããñÜììáôá Þ ìïíïãñáößåò, åêôüò áðü ôïõò óõããñáöåßò, ôï Ýôïò Ýêäïóçò êáé ôïí ôßôëï, ðñÝðåé íá ãñÜöïíôáé êáé ï áñéèìüò êáé ôá óôïé÷åßá Ýêäïóçò (åêäïôéêüò ïßêïò, ðüëç). • Ïé ðßíáêåò êáé ôá ó÷Þìáôá áêïëïõèïýí ôï âéâëéïãñáöéêü êáôÜëïãï êáé èá ðñÝðåé íá ðáñïõóéÜæïíôáé óå ÷ùñéóôÝò óåëßäåò, íá öÝñïõí ëáôéíéêÞ áñßèìçóç, ç ïðïßá èá ðñÝðåé í’ áíôáðïêñßíåôáé óôéò ðáñáðïìðÝò ôïõ êåéìÝíïõ, êáèþò êáé ôéò áðáñáßôçôåò åðåîçãÞóåéò. • 'Ïëá ôá êåßìåíá èá ðñÝðåé íá õðïâÜëëïíôáé êáôÜ ðñïôßìçóç ìå êåéìåíïãñÜöï word óå äýï áíôßôõðá êáèþò êáé óå çëåêôñïíéêÞ ìïñöÞ áðïóôÝëëïíôáé óôç äéåýèõíóç ôïõ ÄéåõèõíôÞ Óýíôáîçò: - ÐáíåðéóôÞìéï ÊñÞôçò (õðüøéí Åðßêïõñïõ ÊáèçãçôÞ ×. ËéïíÞ), ÔïìÝáò ÊïéíùíéêÞò ÉáôñéêÞò, Ô.È. 1393, ÇñÜêëåéï ÊñÞôçò. Ïé óõããñáöåßò èá ðñÝðåé íá äåóìåýïíôáé óôçí åðéóôïëÞ ôïõò üôé ç åñãáóßá äåí Ý÷åé õðïâëçèåß Þ äåí Ý÷åé äçìïóéåõèåß åí üëù Þ åí ìÝñåé óå Üëëï ðåñéïäéêü, üôé üëïé ïé óõããñáöåßò åéíáé óýìöùíïé ìå ôçí áðïóôïëÞ ôçò êáé óå ðåñßðôùóç áðïäï÷Þò ôçò ãéá äçìïóßåõóç, ôá óõããñáöéêÜ äéêáéþìáôá åê÷ùñïýíôáé óôï ðåñéïäéêü. Ç ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ äéáôçñåß ôï äéêáßùìá áðïóýñóåùò ìéáò åñãáóßáò åöüóïí áõôÞ Ý÷åé óôáëåß êáé ó' Üëëï ðåñéïäéêü. 49

ÐñùôïâÜèìéá Öñïíôßäá Õãåßáò

Ðáñáããåëßá áíáôýðùí

Ïé áíáãíþóôåò ôçò "ÐñùôïâÜèìéáò Öñïíôßäáò Õãåßáò", Ãåíéêïß Ãéáôñïß, ïé ïðïßïé åðéèõìïýí íá Ý÷ïõí óå áíÜôõðá êÜðïéï Þ êÜðïéá áðü ôá äçìïóéåõüìåíá óôï ôåý÷ïò Üñèñá, ìðïñïýí íá ðáñáãÝëëïõí ôïí áñéèìü ôùí áíôéôýðùí óôï "Ôå÷íüãñáììá" (ç äéåýèõíóç êáé ôá ôçëÝöùíá äçìïóéåýïíôáé óôï êÜôù ìÝñïò äåîéÜ ôïõ ðßíáêá). Ïé ôéìÝò ãéá êÜèå áñéèìü áíôéôýðùí ðáñáôßèåíôáé óôïí êáôùôÝñù ðßíáêá.

ÁíÜôõðá

Óåëßäåò/Êüóôïò

50 áíÜôõðá

4/15.000

8/25.000

16/40.000

100 áíÜôõðá

4/17.000

8/30.000

16/50.000

200 áíÜôõðá

4/20.000

8/40.000

16/60.000

500 áíÜôõðá

4/30.000

8/50.000

16/80.000

"Ôå÷íüãñáììá" ÌÜñêïõ ÁõãÝñç 12 - Áã. ÐáñáóêåõÞ Ôçë.: 60.00.643, Fax.: 60.02.295