Πολλαπλή Νοημοσύνη Εκπαιδευτικές ιδέες και προτάσεις
Ελένη Γαρυφαλάκη Σύμβουλος Αγωγής & Εκπαίδευσης
Πρόλογος
Πολλαπλή Νοημοσύνη
Τα οκτώ είδη Πολλαπλής Νοημοσύνης
Γλωσσική Νοημοσύνη Ελένη Γαρυφαλάκη
Θεατρική αναπαράσταση με δαχτυλόκουκλες
Δραστηριότητες βιβλιοδεσίας
Ραδιοφωνική εκπομπή
-------------------Μαθηματικο-λογική Νοημοσύνη--------------Ελένη Γαρυφαλάκη
-----------------------Ιδέες για δραστηριότητες------------------Λογικο-μαθηματική Νοημοσύνη
Το ταξίδι του νερού
------------------------Ιδέες για δραστηριότητες----------------Λογικο-μαθηματική Νοημοσύνη
Παιχνίδια με τουβλάκια
Μουσική
νοημοσύνη Ελένη Γαρυφαλάκη
Ιδέες για δραστηριότητες Μουσική νοημοσύνη Τραγουδάμε παιδικά τραγούδια αλλάζοντας τους στίχους!
Φτιάχνοντας μια διδακτική ή οικογενειακή ρουτίνα με το "τραγούδι μας", δημιουργούνται δεσμοί ανάμεσα στην ομάδα και πετυχαίνουμε να παροτρύνουμε τα παιδιά να ακολουθήσουν την επόμενη δραστηριότητα. Ίσως να έχετε παρατηρήσει ότι κάθε φορά που ξεκινάτε μια διαδικασία με ένα αγαπημένο παιδικό τραγούδι, πετυχαίνετε τη συμμετοχή του παιδιού και τη συναισθηματική του, αλλά και τη νοητική του, εγρήγορση. Πιθανόν να έχετε ήδη κάποια αγαπημένα παιδικά τραγούδια που να τα τραγουδάτε συχνά και να αρέσουν στα παιδάκια σας ή στους μικρούς μαθητές σας. Δοκιμάστε, λοιπόν, να "πειράξετε" λίγο τους στίχους, βάζοντας προσωπικά στοιχεία που αφορούν εσάς τους ίδιους και μικρές λεπτομέρειες που χαρακτηρίζουν τη σχέση σας. Για παράδειγμα, αντί να πείτε "Αχ κουνελάκι, κουνελάκι, ξύλο που θα το φας", μπορείτε να πείτε "Αχ, Μανολάκη, Μανολάκη, τι γεμιστά που θα φας" (...με ντοματούλα και κρεμμυδάκι, φάε όταν θα πεινάς!).
Ιδέες για δραστηριότητες Μουσική νοημοσύνη
Μουσικοί ήχοι – Ήχοι με το σώμα μας
Μιλήστε για τα συναισθήματα συνδυάζοντας μουσική και κίνηση! Βρείτε ήχους από τη φύση (π.χ. από καταιγίδα, από βροχή, από ήχους πόλης, από πουλάκια κλπ.) και εκφράσετε αυτό που σας κάνουν να νιώσετε, φτιάχνοντας μια "βουβή" ιστορία. Δώστε έμφαση στην κίνηση του σώματος, αλλά και στις εκφράσεις του προσώπου για να αποτυπώσετε με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο την ιστορία, αλλά και τα συναισθήματα. Μια άλλη όμορφη δραστηριότητα με μουσικούς ήχους είναι να να διαβάσετε μια αγαπημένη ιστορία, προσθέτοντας τους κατάλληλους ήχους στο κατάλληλο σημείο της ιστορίας.
Το σώμα μας μπορεί να παράξει αμέτρητους ήχους! Είναι μια όμορφη δραστηριότητα για να πειραματιστούμε με τα μέλη του σώματος και να τα γνωρίσουμε με τρόπο διασκεδαστικό! Μπορούμε να μάθουμε να σφυρίζουμε με το στόμα, μπορούμε να κάνουμε ποδοβολητά αλόγων χτυπώντας με τις παλάμες στο στέρνο, μπορούμε να μιμηθούμε τις ψιχάλες που γίνονται βροχή χτυπώντας ένα δάχτυλο και σταδιακά όλα τα δάχτυλα και, τέλος, τις παλάμες μεταξύ τους ή ακόμα να ακούσουμε διαφορετικές νότες από ένα μουσικό όργανο και να τις μιμηθούμε με τη φωνή μας!
Χωροταξική νοημοσύνη Ελένη Γαρυφαλάκη
Προτάσεις δραστηριοτήτων Πειραματισμοί με χρώματα και πινέλα
Κολάζ με υλικά ανακύκλωσης
Πόσο συναρπαστικό θα είναι να χρησιμοποιήσουμε αντισυμβατικά μέσα για να δημιουργήσουμε τις πιο ξεχωριστές ζωγραφιές; Μοιραστείτε αυτό τον ενθουσιασμό με τα μικρά σας ζουζούνια και θα το απολαύσετε κι εσείς περισσότερο απ' όλους!
Σχεδιάστε ένα μεγάλο σχέδιο σε χαρτί του μέτρου ή σε κόλλα Α3 (π.χ. ένα πρόσωπο ή μια εικόνα δάσους ή θάλασσας) και κολλήστε πάνω μικρά κομματάκια από περιοδικά, συσκευασίες προϊόντων ή υλικά που δε χρειάζεστε πια (π.χ. από χαρτί περιτυλίγματος, συνδετήρες, μια κορδελίτσα κλπ.). Χρησιμοποιήστε τα υλικά ανάλογα με το χρώμα που θέλετε να πετύχετε, έτσι ώστε το αποτέλεσμα να είναι στα χρώματα και στα σχήματα που περιμένατε.
Χρησιμοποιήστε φτερά αντί για πινέλα, απλώστε ξύσμα ξυλομπογιάς με τα δάχτυλά σας για πιο αχνό και καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, βρέξτε χρωματιστή κιμωλία και γράψτε πάνω σε μαύρο κανσόν χαρτόνι (ψεκάστε με λακ μετά για να σταθεροποιηθεί το αποτέλεσμα)... Ευαισθητοποιήστε το παιδάκι σας για τα άτομα με αναπηρία χρησιμοποιώντας το πινέλο με το στόμα ή με τα δάχτυλα του ποδιού, εξηγώντας ότι κάποιοι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους, παρ' όλ' αυτά βρίσκουν άλλους τρόπους για να συνεχίσουν να κάνουν αυτό που απολαμβάνουν και τους δίνει
Με αυτό τον τρόπο μπορείτε να φτιάξετε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο τοίχου (κάντε κλικ εδώ για να δείτε την εικόνα) ή τις προσωπογραφίες όλης της οικογένειας και να στολίσετε ένα δωμάτιο! Δείτε και την τρίτη δραστηριότητα που προτείνεται, «Φως και χρώματα», κάνοντας κλικ εδώ!
Κιναισθητική νοημοσύνη Ελένη Γαρυφαλάκη
Προτεινόμενες Δραστηριότητες
Μουσικοπερπατήματα
Μουσικοχορευτική παντομίμα
Πρόκειται για πολύ διασκεδαστική δραστηριότητα που δε θέλει καθόλου υλικά, παρά μόνο μουσική και φαντασία! Ενδείκνυνται κομμάτια κλασικής μουσικής ή από ταινίες Disney, διότι εναλλάσσουν αργούς με γρήγορους ρυθμούς.
Ένα πολύ διασκεδαστικό παιχνίδι για οικογενειακές γιορτές!
Μαζί με τα παιδιά κινούμαστε σύμφωνα με τη μουσική, αλλά όχι με συνηθισμένο τρόπο...
- Όταν η μουσική είναι ήρεμη, κάνουμε μεγάλες δρασκελιές σύμφωνα με το ρυθμό ή μεγάλα πηδηματάκια. Μπορούμε να μιμηθούμε ένα καγκουρό ή μια μεγάλη αρκούδα! Μπορούμε ακόμα να κάνουμε ότι περπατάμε σιγά-σιγά για να ξεφύγουμε από ένα γίγαντα που κοιμάται και δε θέλουμε να τον ξυπνήσουμε! - Όταν η μουσική είναι γρήγορη, κάνουμε μικρά και γρήγορα πηδηματάκια ή περπατάμε γρήγορα στις μύτες των ποδιών, όπως τα κινούμενα σχέδια! Η μουσική και η κίνηση μας βοηθούν να εκφράσουμε χωρίς λόγια αυτό που σκεφτόμαστε, επομένως, πέρα από τις παραπάνω ενδεικτικές προτάσεις, αξίζει τον κόπο να δοκιμάσετε με τα παιδιά να εκφράσετε με την ανάλογη μουσική συναισθήματα ή εικόνες του μυαλού!
Χωριστείτε σε δύο ομάδες και χρησιμοποιήστε γνωστά τραγούδια για να τα μαντέψει η αντίπαλη ομάδα. Αν είστε οργανωτικοί τύποι, μπορείτε να εκτυπώσετε στίχους τραγουδιών που θα βρείτε από το Διαδίκτυο. Κάθε φορά που είναι η σειρά μιας ομάδας, επιλέγει στην τύχη κάποιο τραγούδι και πρέπει, χωρίς λόγια και μουσική, να μιμηθεί τους στίχους του τραγουδιού που διαβάζει. Η ομάδα του θα πρέπει να βρει για ποιο τραγούδι πρόκειται και η άλλη ομάδα... απλά απολαμβάνει το θέαμα! Αν συμμετέχουν μικρά παιδιά, πείτε τους να μιμηθούν κάποιο από τα αγαπημένα τους παιδικά τραγούδια και εσείς τραβήξτε τα με τη βιντεοκάμερα!
Μικρές σαρανταποδαρούσες Ένα καλσόν που έχει χάσει πόντους και το φελιζόλ από μια παλιά συσκευασία, μπορούν να φτιάξουν δύο υπέροχες "σαρανταποδαρούσες"! Γεμίστε το καλσόν με θρυμματισμένο φελιζόλ ή με τσαλακωμένη εφημερίδα (εδώ προσοχή για να μη σκιστεί εντελώς το καλσόν). Το φελιζόλ ή η εφημερίδα βοηθούν ώστε η "σαρανταποδαρούσα" να κινείται με ευκολία και να αλλάζει σχήμα. Όταν η "σαρανταποδαρούσα" είναι έτοιμη, έχει γεμίσει δηλαδή το καλσόν, δέστε την άκρη και κολλήστε στη στρογγυλεμένη άκρη αυτοκόλλητα μάτια, δύο κεραίες (με καθαριστικά πίπας) και ένα στόμα από χαρτόνι ή τσόχα. Για ποδαράκια μπήξτε οδοντογλυφίδες πάνω στις οποίες έχετε καρφώσει κάστανα ή έχετε κολλήσει παπουτσάκια σχεδιασμένα σε χαρτόνι. Μην ξεχάσετε να δώσετε όνομα στη "σαρανταποδαρούσα"!
Διαπροσωπική νοημοσύνη Ελένη Γαρυφαλάκη
Ιδέες που προτείνονται: Παιχνίδια ρόλων
Παρατηρητήριο ζώων
Όλα τα παιχνίδια ρόλων βοηθούν το παιδί να γνωρίσει πώς λειτουργεί ο κόσμος και πώς λειτουργεί ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά μέσα σε αυτόν.
Παιδάκια μεγαλύτερης ηλικίας μπορούν να αναπτύξουν τη διαπροσωπική τους νοημοσύνη με έναν ξεχωριστό τρόπο, μέσα από την εξερεύνηση!
Γίνετε μανάβηδες, μπακάληδες, φουρνάρηδες, μαμάδες και μπαμπάδες, δάσκαλοι και πωλητές, αλλά και καλλιτέχνες που προσπαθείτε να φτιάξετε τη διάθεση του άλλου με μοναδικό εργαλείο την προσωπική σας έκφραση!
Με μια βιντεοκάμερα παροτρύνετε τα παιδιά να παρατηρήσουν τα ζώα γύρω τους: πώς συμπεριφέρονται προς τη φύση, προς τα άλλα ζώα, πώς αντιδρούν στους ανθρώπους και πώς αντιδρούν σε διάφορα ερεθίσματα. Οι παρατηρήσεις αυτές γίνονται τα πιο όμορφα μαθήματα για το πώς επικοινωνούμε και το πώς αλληλεπιδρούμε.
Χρησιμοποιήστε δαχτυλόκουκλες ή κούκλες κουκλοθεάτρου και φτιάξτε κατασκευές που θα κάνουν πιο αληθοφανή τον εικονικό αυτό κόσμο!
Αν έχετε και τις κατάλληλες γνώσεις, μπορείτε να φτιάξετε και τα δικά σας μικρά ντοκιμαντέρ, με αφηγήσεις των παιδιών!
Ζωντανές αναγνώσεις Ένα παραμύθι ή μια ιστορία παιδική μπορούν να ζωντανέψουν! Υποδυθείτε τους ρόλους με μεταμφιέσεις, με δαχτυλόκουκλες, με κατασκευές, βάφοντας τα χέρια σας ή τα πρόσωπά σας, ή απλά αλλάζοντας τις φωνές σας. Μην ξεχνάτε να παροτρύνετε τα παιδιά να βρίσκουν λύσεις πριν τις βρει ο ήρωας που υποδύονται. Κάντε τους ερωτήσεις, όπως "ωχ, και τώρα τι θα κάνεις για να γλυτώσεις;" ή "νομίζω ότι πρέπει να συμφιλιωθούν, τι θα κάνουμε;". Ρωτήστε τα τι αισθάνονται ως ήρωες της ιστορίας, γιατί η ιστορία τελείωσε έτσι, τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά κ.ο.κ. Τέτοιες ερωτήσεις βοηθούν τα παιδιά να διακρίνουν διαθέσεις, προθέσεις και κίνητρα διαφορετικών προσωπικοτήτων και αναπτύσσουν τη διαπροσωπική τους νοημοσύνη.
Ελένη Γαρυφαλάκη
Ενδοπροσωπική νοημοσύνη
Προτεινόμενες δραστηριότητες Ενδοπροσωπική νοημοσύνη Μουσικά ζωγραφίσματα
Ακουστικό ημερολόγιο
Η προσωπική έκφραση μέσα από την τέχνη ενδείκνυται για να γνωρίζουμε καλύτερα τον εαυτό μας, τον τρόπο που σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε, αλλά και να αμβλύνουμε εντάσεις που βιώνουμε εξαιτίας διαφόρων γεγονότων. Σε όλες τις ηλικίες είναι η καλύτερη "ψυχανάλυση".
Ένα απλό μικρόφωνο που συνδέεται με τον υπολογιστή είναι το μοναδικό πράγμα που χρειάζεται ένα παιδί για να κρατάει ημερολόγιο σε μικρά αρχεία ήχου.
Ειδικά στην παιδική ηλικία που το παιδάκι γνωρίζει τις δυνατότητές του, αλλά και στην εφηβεία που διαμορφώνει την ταυτότητά του, καλλιτεχνικές εκφράσεις, όπως η ζωγραφική, ο χορός και η μουσική είναι ιδανικές για να αναπτύξει με τον πιο όμορφο τρόπο την ενδοπροσωπική του νοημοσύνη. Σε μικρές ηλικίες δώστε δαχτυλομπογιές για να ζωγραφίσουν, ακούγοντας όμορφα μουσικά κομμάτια, ήρεμα ή πιο γρήγορα (προτείνεται η κλασική μουσική ή κομμάτια από παλιές ταινίες Disney). Σε παιδιά δημοτικού συνδυάστε χορό, μουσική και καλλιτεχνική έκφραση, σχεδιάζοντας στο χώρο, σε μια μεγάλη επιφάνεια, χρησιμοποιώντας διάφορα μέλη του σώματος. Καλύτερη εποχή είναι το καλοκαίρι για να μπορούν να αυτοσχεδιάσουν φορώντας μαγιό. Σε εφήβους η μουσική μπορεί να γίνει αφορμή για να δημιουργήσουν σχέδια, να κατασκευάσουν πράγματα ή ακόμα να γράψουν στίχους ή κάποιο κείμενο από τη φαντασία τους. Για να δείτε και την τρίτη δραστηριότητα που προτείνεται, με τίτλο «Αν ήσουν χρώμα, ποιο θα ήσουν;», κάντε κλικ εδώ.
Θυμάστε το Φίλιππο στο "Σπίτι Για Πέντε" που κρατούσε ημερολόγιο στο αγαπημένο του μαγνητοφωνάκι; Ε, τώρα πια δεν υπάρχουν βέβαια τέτοια, αλλά οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν άλλα εργαλεία, τα οποία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε με σύνεση.
Κρατώντας ημερολόγιο (μπορεί να είναι και γραπτό, το προτιμούν τα κορίτσια), τα παιδιά μπορούν να ξαναδιαβάσουν ή να ξανακούσουν τις σκέψεις τους και να στοχαστούν ξανά πάνω σ' αυτές, απορρίπτοντας κάποιες και αποδέχοντας κάποιες άλλες.
Νατουραλιστική νοημοσύνη Ελένη Γαρυφαλάκη
Νατουραλιστική νοημοσύνη
Προτεινόμενες δραστηριότητες Γνωρίζουμε το σώμα μας
Μικροί αρχαιολόγοι
Μια δραστηριότητα που συνδυάζει ταξινόμηση και δημιουργική σκέψη είναι η παρακάτω:
Το καλοκαίρι στην παραλία ή κάποια καλή μέρα με χαμηλή θερμοκρασία στην εξοχή ή στον κήπο του σπιτιού σας, ενθαρρύνετε το παιδάκι σας να γίνει μικρός αρχαιολόγος!
Ταξινομούμε μαζί με το παιδάκι μας τα μέρη του σώματος ανάλογα με τη λειτουργία τους. Για παράδειγμα, βλέπουμε ποια μέρη του σώματος μας βοηθάνε να σηκώσουμε πράγματα (π.χ. τα χέρια, τα δάχτυλα, τα πόδια, οι πατούσες, το κεφάλι, το στόμα κ.ο.κ.). Αναρωτιόμαστε ποια μέρη του σώματός μας δεν τα βλέπουμε, αλλά τα ακούμε ή τα αισθανόμαστε (π.χ. την καρδούλα μας, το στομάχι όταν έχουμε φάει κάτι άσχημο ή κάτι καλό, το λάρυγγα όταν βήχουμε κ.ο.κ.). Ανακαλύπτουμε μέρη του σώματος που μας βοηθούν να επικοινωνήσουμε με τους άλλους ή να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας (π.χ. τα χέρια μας για αγκαλιά, τα δόντια, τα χείλια και η γλώσσα για να μιλήσουμε, τα μάτια για εκφράσεις κ.ο.κ.). Θα εκπλαγείτε κι εσείς οι ίδιοι με τις ιδέες που θα ακούσετε από τα παιδιά, τόσο για το τι μπορούμε να κάνουμε με το σώμα μας, όσο και για το πόσο πολύτιμα είναι όλα τα μέρη του σώματος!
Με μικρά εργαλεία που να μπορούν να χρησιμοποιήσουν (π.χ. μικρή σπατουλίτσα), μπορούν να σκάψουν προσεκτικά στην άμμο ή στο χώμα και να ξεθάψουν πετρούλες και άλλα μικροσκοπικά συστατικά του υπεδάφους. Αργότερα, μπορούν να τα κοιτάξουν προσεκτικά με μεγεθυντικό φακό ή μέσα από μικροσκόπιο και να μοιραστούν μαζί σας τις παρατηρήσεις τους. Ειδικά, αν έχουν δείγματα από διαφορετικά υπεδάφη, οι παρατηρήσεις αυτές θα είναι ακόμα πιο ενδιαφέρουσες! Για
να
δείτε
και
τη δραστηριότητα «Παρατήρηση εντόμων», κάντε κλικ εδώ!
Τα παραπάνω κείμενα για την πολλαπλή νοημοσύνη, όπως και οι προτεινόμενες δραστηριότητες, είναι γραμμένα από την
Ελένη Γαρυφαλάκη, σύμβουλο αγωγής και εκπαίδευσης στο Ηράκλειο Κρήτης. Η Ελένη Γαρυφαλάκη είναι εκπαιδευτικός πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και ξένων γλωσσών, με μεταπτυχιακό στις
http://kalosagogos.bl ogspot.com
Γλωσσικές Διαταραχές και αρκετές πιστοποιήσεις, όπως στην
http://www.irinivasil aki.com/paidiatros/fo rum.php
Δυσλεξία, Ψυχολογία και Συμπεριφορά του Εφήβου, Life
Εκπαιδευτική Ψυχολογία, στις Μαθησιακές Δυσκολίες
–
Coaching, καθώς και στην Οργάνωση και Διοίκηση της
Εκπαίδευσης.