Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο
Π Α Τ Ρ Ω Ν
Τ Μ Η Μ Α Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ω Ν Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ω Ν Α Κ Α Δ Η Μ Α Ϊ Κ Ο Ε Τ Ο Σ 2 0 1 3 - 2 0 1 4
Δ Ι Π Λ Ω Μ Α Τ Ι Κ Η
Ε Ρ ΓΑ Σ Ι Α
Σ Χ Ε Δ Ι Α Σ Τ Ι Κ Ε Σ Π Α Ρ Ε Μ Β Α Σ Ε Ι Σ Γ Ι Α Α Σ Τ Ε ΓΟ Υ Σ
Π Ο Υ Ρ Δ Α Λ Α
Ε Λ Ε Ν Η
ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Δ ΡΑ Γ Ω Ν Α Σ Π Α Ν Ο Σ
Πάτρα,30 Οκτωβρίου 2014
ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΣΤΕΓΟΥΣ
Ε Ι Σ Α ΓΩ Γ Η - Σ ΤΟΧΟ Σ Τ Η Σ Δ Ι Π Λ Ω Μ ΑΤ Ι Κ Η Σ Η έλλειψη στέγης αποτελεί ένα σημαντικό κοινωνικό ζήτημα. Η πρόληψη, η επαναστέγαση και οποιοσδήποτε σχεδιασμός για τον πληθυσμό των αστέγων απαιτούν την κατανόηση των διαδικασιών που οδηγούν σε αυτή. Στόχος της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι να προτείνει λύσεις για την διευκόλυνση της μετάβασης από την έλλειψη σ τέγης σ την ανεξαρτητοποίηση των ασ τέγων. Ο σχεδιασμός των επεμβάσεων βασίζεται στη θεώρηση πως ο άστεγος περνάει από πέντε διαδοχικά στάδια κατά την ε πανέ ν τα ξή του σ την κοινωνία. Για κάθε έ να α πό αυτά, δίνον ται λύσεις υπό την μορφή φορητών, εφήμερων, αναστρέψιμων επεμβάσεων κατασκευασμένων από ανακυκλώσιμα υλικά. Θέλω να ευχαριστήσω τον καθηγητή μου Δραγώνα Πάνο, για την καθοδήγηση καθ’όλη τη διάρκεια εκπόνησης της συγκεκριμένης διπλωματικής, καθώς και τους ανθρώπους που εργάζονται στην ΚΛΙΜΑΚΑ, την PRAKSIS, τον Ερυθρό Σ τ α υ ρ ό , τ ο ν Κ ΥΑ Δ Α , τ ο υ ς Γ ι α τ ρ ο ύ ς Χ ω ρ ί ς Σ ύ ν ο ρ α π ο υ μ ο υ παρείχαν σημαντική βοήθεια. Επίσης ευχαριστώ τους φίλους και συμφοιτητές μου για τις πολύτιμες παρατηρήσεις και συμβουλές τους, ιδιαιτέρως τον Αλέξη και την Έλλη.
ETHOS Η έλλειψη στέγης είναι ένα από τα κύρια προβλήματα που συμπεριλαμβάνεται στη Στρατηγική για την Κοινωνική Προστασία και ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πρόληψη της έλλειψης στέγης και η επαναστέγαση των αστέγων απαιτεί την κατανόηση των διαδικασιών που οδηγούν σε αυτήν και άρα μια ευρεία αντίληψη για το τι σημαίνει έλλειψη στέγης. Η FEANTSA (Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία των οργανώσεων που εργάζονται με τους αστέγους) έχει αναπτύξει μια τυπολογία για την έλλειψη στέγης και τον αποκλεισμό από την κατοικία που ονομάζεται ETHOS. Η τυπολογία αυτή ξεκινάει από την κατανόηση του ότι υπάρχουν 3 παράμετροι που συνιστούν την έννοια του σπιτιού: - Το να έχει κάποιος σπίτι σημαίνει ότι έχει ένα κατάλληλο οίκημα (ή χώρο) στο οποίο έχει την αποκλειστική κυριότητα ( Αυτή είναι η φυσική του διάσταση) - Το να είναι κανείς σε θέση να διαθέτει προσωπικό χώρο και παράλληλα να απολαμβάνει τις κοινωνικές του σχέσεις (Αυτή είναι η κοινωνική του διάσταση) - Το να έχει κανείς ένα νόμιμο τίτλο για την ιδιοκτησία ενός χώρου (Αυτή είναι η νομική του διάσταση) Αυτή η ανάλυση οδηγεί στις 4 κύριες διαφοροποιήσεις: -
Άστεγοι στο δρόμο Έλλειψη κατοικίας Επισφαλής στέγη Ανεπαρκής ή ακατάλληλη στέγη
Σ ΤΑ Σ Ι Μ ΟΤ Η ΤΑ Δεν υπάρχει η ικανότητα να παραμείνουν θερμοί, χορτασμένοι, ασφαλείς, καθαροί. Αν είναι άστεγοι μπορεί να μην τρώνε ή να πλένονται τακτικά. Λείπει η ικανότητα για συζήτηση σχετικά με την προσωπική φροντίδα. Υπάρχει άρνηση στο σημείο να απομακρύνεται από άλλους ή να βλάπτει τον εαυτό του. Μπορεί να συζητήσει το πρόβλημα, αλλά αρνείται τη βοήθεια, καθώς υπάρχει απογοήτευση για το πως έχουν τα πράγματα. ΑΠΟΔΟΧΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ Συμφωνεί να κάνει ντους και να φορέσει καθαρά ρούχα. Σταθερά αποδέχεται βοήθεια για την προσωπική του φροντίδα. Βελτιώνονται τα επίπεδα, αλλά πέφτουν όταν αποσύρεται η υποστήριξη. ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ Εμφανίζονται τα πρώτα δείγματα πως η καθαριότητα, η διατροφή και ο ύπνος είναι σημαν τικά για εκείνον. Θέλει ενεργά να αναπτύξει δεξιότητες αν δεν τις έχει. Καθαρίζει, πλένει, μαγειρεύει χωρίς προτροπή. Έχει πλέον τις ικανότητες να τα κάνει, εάν δεν είχε προηγουμένως. ΕΚΜΑΘΗΣΗ Κατανοεί τη σημασία της προσωπικής φροντίδας και τον τρόπο που επηρεάζει το πως νιώθει και πως οι άλλοι αν τιδρούν. Αισθάνεται καλύτερα και τα κίνητρα αυξάνονται. Η προσωπική φροντίδα βελτιώνεται, η αλλαγή όμως είναι ακόμα δύσκολη. ΑΥΤΟΣΥΝΤΗΡΗΣΗ Βρίσκεται πλέον σε καλή κατάσταση, αλλά μπορεί να χρειαστεί βοήθεια για να επανέλθει αν τα πράγματα γίνουν δύσκολα. Φροντίζει τον εαυτό του και τον χώρο του χωρίς βοήθεια.
Το ζήτημα είναι η επιβίωση σε εξωτερικό χώρο. Κύριο μέλημα είναι η κάλυψη των βιολογικών αναγκών και η αναζήτηση καταλύματος προς διανυκτέρευση. Αναζητά ένα προστατευμένο περιβάλλον και αναγκάζεται να μεταφέρει συνεχώς τα υπάρχοντά του. Σχεδιάζεται ένα φορητό κατάλυμα καθώς και μια κινητή ιατρική μονάδα.
Αναγνωρίζει πως χρειάζεται βοήθεια και την αναζητά στους φορείς που του παρέχουν υποστήριξη. Σχεδιάζονται κέντρα παρχοχής βοήθειας. Ιατρικό κέντρο για οργανωμένη ιατρική βοήθεια και διεξαγωγή εξετάσεων απαραίτητων για τη διαμονή σε ξενώνα φιλοξενίας. Κέντρο υγιεινής για την προσωπική φροντίδα. Κέντρο ημέρας με δυνατότητα παροχής συσσιτίου και ρουχισμού.
Αρχίζει να ενδιαφέρεται περισσότερο για την κάλυψη των αναγκών του. Δείχνει εμπιστοσύνη στα κέντρα παροχής βοήθειας. Σχεδιάζεται φορητή μονάδα ύπνου-επίπλωσης για τους ξενώνες φιλοξενίας.
Τον ενδιαφέρει η παραμονή του στο κέντρο φιλοξενίας. Ενδιαφέρεται για την επίβίωση και την προσωπική φροντίδα. Συμμετέχει ενεργά στη λειτουργία του ξενώνα που φιλοξενείται και εργάζεται για την υποστήριξή του. Σχεδιάζονται χώροι εστίασης σε κενά ισόγεια εντός της στοάς του κτιρίου στο οποίο λειτουργεί ο ξενώνας φιλοξενίας καθώς και κινητή καντίνα για τοποθέτηση σε δημόσιους χώρους.
Έχει ανάγκη για εργασία ώστε να ανεξαρτητοποιηθεί και θέλει να επικοινωνήσει το πρόβλημά του για να αποτρέψει απόμενες αντίστοιχες καταστάσεις. Σχεδιάζεται η όψη του κτιρίου όπου λειτουργούν τα γραφεία του περιοδικού τον αστέγων καθώς και εργαστήρια κατασκευής των φορητών μονάδων που διανέμονται στους αστέγους.
ΚΙΤ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ
Κ Ι Ν Η Τ Η Ι ΑΤ Ρ Ι Κ Η Μ Ο Ν Α Δ Α
ΚΕΝΤΡΟ ΥΓΕΙΑΣ
ΚΕΝΤΡΟ ΥΓΙΕΙΝΗΣ
Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Η Μ Ε ΡΑ Σ
ΚΙΤ ΥΠΝΟΥ
ΧΩΡΟΙ ΕΣΤΙΑΣΗΣ
ΚΑΝΤΙΝΑ
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΑΣΤΕΓΩΝ
Ε Ρ ΓΑ Σ Τ Η Ρ Ι Α