Publication RK prijs ZH 2008

Dorp, Stad & Land

RUIMTELIJKE KWALITEITSPRIJS ZUID-HOLLAND 2008

Inhoud VOORWOORD

3

AANLEIDING

4

WERKWIJZE

5

JURY & PRIJS

6

VERSLAG VAN DE JURY

7

GEZONDHEIDSCENTRUM POOTSTRAAT TE DELFT

8

WONINGEN TE OUD-ALBLAS

12

MEDIATHEEK TE DELFT

14

SPORTPARK DUIVESTEYN TE VOORBURG

16

MERWEHOOFD TE PAPENDRECHT

18

BREDE SCHOOL DE WATERLELIE TE LEIDSCHENDAM

20

WONING TE STRIJEN

22

WONINGEN DRUIVENHOF TE NOORDWIJK

24

REDSTAR TRADING BV TE DE LIER

26

INZENDINGEN

28

COLOFON

29

2

Voorwoord Het is mij een groot genoegen om het juryrapport aan te kunnen bieden van de Ruimtelijke Kwaliteitsprijs Zuid-Holland 2008. Een prijs die door de welstands- en monumentencommissie van Dorp, Stad & Land in 1996 is ingesteld. Het is inmiddels alweer de zesde maal dat deze tweejaarlijkse prijs wordt uitgereikt aan een plan dat inspirerend is te noemen, zowel op zich als in relatie tot zijn omgeving.

Alle inzendingen die zijn ingediend door gemeenten, welstandscommissie en anderen geven een goed beeld van de recente stand van zaken van de ontwikkeling van de ruimtelijke kwaliteit in Zuid-Holland. Deze plannen vormen de bouwstenen van de ruimtelijke kwaliteitsprijs doordat ze de kwaliteit van de omgeving stimuleren.

De gebouwen zijn alle opgedragen, ontworpen en gerealiseerd in een economisch gezien gunstig tijdperk. In hoeverre dit tot uitdrukking komt in de kwaliteit ervan is ter beoordeling aan de jury.

De jury, voor de laatste keer onder deskundige leiding van architect At Tuns, heeft alle plannen getoetst aan haar uitgangspunten. Bij de uiteindelijke selectie werd onder meer gekeken naar een geëigende en passende situering, een heldere conceptuele opzet en daarnaast naar een originele, doordachte uitwerking (cursivering ontleend aan genoemde uitgangspunten). Dit alles resulteerde in de nominatie van negen plannen die er duidelijk uitsprongen.

Vervolgens heeft de jury alle genomineerde bouwwerken bezocht. Hetzij gezamenlijk hetzij individueel i.v.m. de onvermijdelijke beperking van agenda’s. Deze excursies maakten de jurering zeker niet gemakkelijker, maar werd op zich wel gezien als een waardevolle aanvulling op de beoordeling louter aan de hand van foto’s en tekeningen.

Uiteindelijk heeft de jury het volgens haar beste plan gekozen.

Via deze publicatie kunt u kennis nemen van de genomineerde plannen en daarmee van de ontwerpkwaliteit die er in deze provincie de afgelopen twee jaar is gerealiseerd.

Ik wil allen danken die hebben bijgedragen aan de organisatie en de uitvoering van de Ruimtelijke Kwaliteitsprijs Zuid-Holland 2008. Met name de Provincie Zuid-Holland wordt bedankt voor de bijdrage. Zonder hun steun was dit project niet haalbaar geweest.

Antoin Scholten, Voorzitter Dorp, Stad & Land 3

Aanleiding

In 1996 startte Stichting Dorp, Stad & Land met de Ruimtelijke Kwaliteitsprijs. Een term die toen nog nauwelijks gehanteerd werd in bestuurlijk Nederland. De aanleiding voor DSL was aandacht te geven aan de doelstelling van de stichting, namelijk ‘het bevorderen van de ”schoonheid” van dorp, stad en land’. En die aandacht zou dan in het bijzonder gericht zijn op de integrale kwaliteit van plannen. Dus niet alleen de architectuur waarderen maar ook aandacht geven aan de stedenbouwkundige kwaliteit van plannen en bijvoorbeeld ook de kwaliteit van de uitvoering betrekken bij de jurering. Het doel van de prijs was en is dan ook belangstelling en waardering op te wekken voor alledaagse projecten waar met zorg en liefde aan gewerkt is. Daarnaast zou de aandacht voor deze projecten kunnen dienen als voorbeeldfunctie voor opdrachtgevers, architecten, aannemers en het lokale bestuur.

Inmiddels heeft de aandacht voor ruimtelijke kwaliteit alle bestuurslagen van het land bereikt. Het rijk stelt ruimtelijke kwaliteit aan de orde via de geconstateerde verrommeling en de snelwegpanorama’s. Zij constateert daarmee, naar de mening van DSL, impliciet aan dat ruimtelijke kwaliteit een zaak is die een bepaalde mate van sturing op rijksniveau vereist. Ook de provincies zoeken naar wegen om op regionaal niveau aandacht te kunnen geven aan ruimtelijke kwaliteit. De Provincie ZuidHolland heeft recentelijk het gegeven dat Zuid-Holland de meest lichtvervuilende provincie is, aangepakt om hier beleid op te gaan voeren. Meer duisternis waar het kan, is het motto. Eerder was al de ruimte voor ruimte regeling in het landelijk gebied tot stand gekomen om verrommeling van het landschap met stimulerende maatregelen te keren. Kort geleden heeft de Provincie ook een vervolg gegeven aan haar aandacht voor ruimtelijke kwaliteit door het actieprogramma Mooi Zuid-Holland. Hiermee gaat de Provincie de strijd aan tegen de verrommeling door het aanstellen van een adviseur ruimtelijke kwaliteit, twee pilotprojecten om de kwaliteit van bedrijventerreinen te vergroten en twee zogeheten routeontwerpen, waarbij voor een weg c.q. route een integrale ruimtelijke visie wordt gemaakt. Dit alles onder de noemer ruimtelijke kwaliteit.

DSL ziet voor haarzelf op dit schaalniveau vanwege de ruime ervaring in gemeenten een ondersteunende rol als het gemeentegrens overstijgende ontwikkelingen betreft. Tenslotte werkt de welstandscommissie inmiddels in veel gemeenten als onderdeel van een ruimtelijke kwaliteitscommissie aan de schoonheid van de gebouwde en onbebouwde omgeving.

Gegeven de intensieve aandacht voor ruimtelijke kwaliteit ligt het voor de hand om door te gaan met onze prijs. Deze keer heeft het er overigens om gehangen of we voldoende middelen bij elkaar konden krijgen. De Provincie was halverwege de voorbereiding vanwege haar nieuwe beleid niet langer bereid om een bijdrage te leveren. Dank zij een genereus gebaar van de Commissaris hebben we met enig passen en meten de prijs alsnog in haar originele opzet kunnen uitvoeren. Provincie dank hiervoor!

Eveneens dank aan alle deelnemers voor de vele inzendingen. Niet eerder sedert de instelling van de prijs heben we zoveel aanmeldingen (222) kunnen registreren. Op zich al een reden om in 2010 de prijs opnieuw op de rol te zetten.

Dorp, Stad en Land, Rotterdam, november 2008 4

Werkwijze De welstands- en monumentencommissies van Dorp, Stad & Land en de gemeenten wordt gevraagd de betere plannen 'bij te houden'. Deze plannen en die welke door de gemeenten en in de regio actieve architecten worden ingezonden, worden verzameld en ingedeeld in de navolgende categorieën: 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

Projectmatige nieuwbouw Individuele nieuwbouw Verbouwingen en kleine bouwwerken Bedrijfsbebouwing en kantoren Restauraties, renovaties en verbouwingen van historische panden Nieuwbouw in bestaande (historische) omgeving Agrarische bebouwing Bijzondere bebouwing Reclame en winkelpuien Wijken, buurten en straten Ontwerpen vanuit cultuurhistorische context Transformatie

De laatste categorie is gezien de actualiteit van dit thema tijdens de jurering nog toegevoegd.

Uit de voorgedragen plannen wordt door de welstandscommissie een eerste schifting gemaakt. Die wordt voorgelegd aan een onafhankelijke jury.

De jury maakt per categorie een selectie.

De nominaties zijn door de jury bezocht en in een aparte sessie is de uiteindelijke winnaar gekozen en zijn per categorie de eervolle vermeldingen aangegeven, Helaas moet worden geconstateerd dat ook dit jaar voor een aantal onderscheiden categorieën er of onvoldoende plannen zijn aangeboden of dat deze van onvoldoende kwaliteit waren. De jury heeft hierdoor in sommige categorieën geen nominatie op kunnen of willen stellen.

Tevens kan geconstateerd worden dat niet alle architectenbureaus en gemeenten voldoende van de mogelijkheid gebruik hebben gemaakt om plannen voor te dragen. Alle genomineerde plannen worden opgenomen in een digitaal beeldarchief en zijn op te roepen via de website www.dorpstadenland.nl

5

Jury en prijs JURY

Gelet op de doelstellingen van de Ruimtelijke Kwaliteitsprijs is een jury samengesteld met ruime ervaring op het gebied van ruimtelijke kwaliteit.

Voorzitter: de heer A.G.L. Tuns, architect hbo-bna, tevens voorzitter regionale welstands- en monumentencommissie Secretaris: de heer ir. J.W. van der Weerd, tevens voorzitter regionale welstands- en monumentencommissie Leden: de heer ir. M. Houtman, voorzitter Erfgoedhuis Zuid-Holland de heer ir. J. Ector, Ector Hoogstad Architecten mevrouw ir. H.M.T. de Wijn-van der Meer, bestuurslid Dorp, Stad & Land

PRIJS Als prijs is gekozen voor een combinatie van een op of nabij het winnende object te monteren bronzen schild en een oorkonde. Daarnaast wordt het project toegevoegd aan een landelijke digitale beeldbank.

De prijs wordt uitgereikt aan diegenen die de belangrijkste bijdrage hebben geleverd aan de totstandkoming van het uiteindelijk geselecteerde project.

In aanmerking komen: gemeenten, stedenbouwkundigen, architecten, opdrachtgevers en uitvoerende partijen.

6

Verslag van de jury Met spanning werd dit jaar door de jury uitgekeken naar de inzendingen voor de Ruimtelijke Kwaliteitsprijs Zuid-Holland 2008.

De jurering van 2006 lag immers nog vers in het geheugen, met slechts de vermelding van een drietal eervolle vermeldingen en een aantal aanbevelingen voor de organisatie van deze prijs.

Totaal werden er voor dit jaar 222 plannen ingediend, dat is een respectabel aantal, in verschillende categorieën.

De jury toetst deze plannen aan de oorspronkelijke uitgangspunten en doelstelling van deze prijs: Een substantiële bijdrage leveren aan onze gebouwde omgeving, waarbij de kwaliteit van het gewone, alledaagse bouwen met zorg en liefde en met gevoel voor de openbare ruimte is vormgegeven en waarbij materialisatie en uitvoering getuigen van goed vakmanschap.

Vooralsnog bleven 22 plannen na uitvoerige discussie over voor de volgende ronde, deze objecten werden door alle leden bezocht en diepgaand besproken en van commentaar voorzien. In totaal 9 plannen haalden de eindronde en konden daadwerkelijk worden genomineerd.

Na uitvoerige discussie, waarbij als uitgangspunt gold dat de jury telkenmale unaniem in haar uitspraak zou moeten zijn, werden 5 plannen voorgedragen voor de uiteindelijke prijsverdeling.

Het resultaat na deze beraadslagingen was overduidelijk: een eerste prijs en een drietal eervolle vermeldingen.

Vrij intensief en zeer betrokken is door de juryleden stilgestaan bij een ontwerp dat wel degelijk alle uitgangspunten in zich had met betrekking tot de doelstelling van deze prijsvraag, echter het volbrengen van de conceptuele gedachte die voorop stond, was niet tot aan het meest abstracte eind gerealiseerd.

De keuze voor de Ruimtelijke Kwaliteitsprijs Zuid-Holland 2008 ging uiteindelijk naar een project waar eenieder thans mee wordt geconfronteerd, in de zo noodzakelijke upgrading van alles wat we zo nodig snel moesten realiseren, in de jaren die achter ons liggen.

De jury was unaniem in haar oordeel, niet zonder de eervolle vermeldingen een bijzondere plaats te geven in de diverse categorieën, waarbij opviel de bijzondere aandacht voor het stedenbouwkundige toepassen van een veelheid aan details, waarvan we dachten dat deze allang vergeten waren.

De jury wenst de winnaars veel inspiratie en creativiteit toe in hun verdere bijdrage aan de kwaliteit van de openbare ruimte, immers een mogelijke veronachtzaming ligt daadwerkelijk in het vooruitzicht.

Tenslotte veel dank aan mijn juryleden voor inzet en veel discussie.

Namens de jury: A.G.L.Tuns architect hbo-bna voorzitter.

7

Gezondheidscentrum Pootstraat te Delft CATEGORIE

Bijzondere bebouwing

De jury heeft grote waardering voor de ingetogen uitwerking van de opgave.

OPLEVERING

De heldere bouwmassa is fraai gesitueerd aan de waterpartij, waarbij tevens

2007

aandacht is besteed aan een goede benadering. De consequente opbouw van

GEMEENTE

de gevels en zorgvuldige detaillering hebben tot een evenwichtig totaalbeeld

Delft

geleid dat, mede door de geprononceerde overstekken, een rustige en

OPDRACHTGEVER

vriendelijke indruk maakt.

Vestia Delft

Met de toepassing van eenvoudige materialen is een hoogwaardig eindresultaat

ARCHITECT

bereikt, dat door de jury wordt gezien als een uitgesproken positieve bijdrage

Splinter Architecten bv

aan de kwaliteit van de naoorlogse wijk.

AANNEMER Van Oosten & De Vette

8

9

Gezondheidscentrum te Delft

10

11

Woningen te Oud-Alblas CATEGORIE

Nieuwbouw in bestaande (historische) omgeving

In het cultuurhistorisch waardevolle dorpsgezicht, aan de voet van de kerk, is

OPLEVERING

in combinatie met de restauratie en renovatie van een rijksmonument een

2006

nieuw bouwvolume met woningen gerealiseerd.

GEMEENTE

De eenvoudige hoofdvorm combineert voor de streek karakteristieke

Graafstroom

bouwmaterialen met een nieuwe en doordachte detaillering.

OPDRACHTGEVER

De prestatie om een eigentijds beeld op te roepen dat volledig in harmonie is

BRO Vastgoedontwikkeling

met de omgeving en waarmee de ruimtelijke samenhang van de dorpskern is

ARCHITECT

versterkt, wordt door de jury hoog gewaardeerd.

Architecten Ter Haar van Ling AANNEMER Blokland & de Rooij

12

13

Mediatheek te Delft CATEGORIE

Transformatie

OPLEVERING 2007 GEMEENTE Delft OPDRACHTGEVER Gemeente Delft ARCHITECT DOK Architecten i.s.m. Aequo AANNEMER Heijmans Bouw Rotterdam

Bijzonder aan dit project is onder meer het hergebruik van het skelet van een bestaand pand, waarmee op inventieve wijze wordt ingegaan op een actueel thema.

De naar voren geplaatste hoge glazen gevel, waarin de entree is opgenomen, geeft een sterk visueel contact tussen binnen en buiten. Hiermee wordt het beeld van het aangrenzende plein op een prettige manier verlevendigd.

De over de breedte van het pand doorlopende glazen kap vormt intern een helder structurerend element.

Naar het oordeel van de jury is er sprake van een geslaagde inpassing in het nieuw ontwikkelde gebied aan de rand van de oude binnenstad.

14

15

Sportpark Duivesteyn te Voorburg CATEGORIE

Nieuwbouw in bestaande (historische) omgeving

OPLEVERING

De aanwezige bebouwing van het sportcomplex wordt gekenmerkt door het

2007

karakter van een boerenerf. Door een aanzienlijk deel van de gewenste

GEMEENTE

uitbreiding ondergronds te realiseren is de introductie van grove volumes

Leidschendam-Voorburg

vermeden, en is de architect erin geslaagd het vriendelijke karakter van het

OPDRACHTGEVER

complex te behouden. De aanwezige lichthof functioneert hierbij als een

Stichting Duivesteyn ARCHITECT QUARA

interessante schakel tussen de onder- en de bovenwereld.

Dat niet is gekozen voor de gemakkelijkste oplossing verdient de waardering van de jury; dat geldt zowel voor de ontwerper als voor de opdrachtgever.

AANNEMER Van der Pas

16

17

Merwehoofd te Papendrecht CATEGORIE

Wijken, buurten en straten

In dit project wordt naar de mening van de jury goed ge誰llustreerd dat een

OPLEVERING

doordachte set van randvoorwaarden tot een overtuigend resultaat kan leiden.

2008

Het beeld langs de rivieroever toont eenheid in verscheidenheid en geeft in

GEMEENTE

maat en schaal het juiste antwoord zowel op de weidsheid van het

Papendrecht

rivierenlandschap als op het karakter van het tegenovergelegen silhouet van

OPDRACHTGEVER

Dordrecht.

Vorm Ontwikkeling BV

De allure van de gevelwand langs de rivier wordt op een goede wijze

ARCHITECT

ondersteund door de inrichting van de kade.

Div.

Het binnenterrein tussen de appartementen en de achterliggende laagbouw is

STEDENBOUW

zorgvuldig vormgegeven; het is voor de jury echter de vraag of voldoende is

Rein Geurtsen & Partners

tegemoet gekomen aan de benodigde privacy van bewoners.

AANNEMER Van der Vorm Bouw

18

19

Brede School De Waterlelie te Leidschendam CATEGORIE

Bijzondere bebouwing

In een groen middengebied in een jaren 60-wijk zijn diverse functies (twee basisscholen, een kinderdagverblijf, wijkvoorzieningen en een sporthal), in plaats van verspreid door het park, samengebracht in één bouwmassa.

Naast de bijzondere architectonische uitwerking, heeft de jury veel waardering voor de wijze waarop het gebouw is ingepast in de situatie en een sterk samenspel aangaat met het parkontwerp.

Het geheel wordt gezien als een uitgesproken positieve impuls voor de wijk.

OPLEVERING 2007 GEMEENTE Leidschendam-Voorburg OPDRACHTGEVER Gemeente LeidschendamVoorburg ARCHITECT VVKH Architecten AANNEMER Bouwonderneming Stout BV

20

21

Woning te Strijen CATEGORIE

Individuele nieuwbouw

OPLEVERING

D e w o n i n g w o r d t , v a nw e g e d e g e k o z e n h o o f d vo r m e n k l e u r - e n

2007

materiaaltoepassing, door de jury gezien als een voorbeeldige wijze van

GEMEENTE

bouwen in het buitengebied.

Strijen

Opmerkelijk is het contrast tussen de open en gesloten gevels, de evenwichtige

OPDRACHTGEVER

uitwerking hiervan draagt bij aan een beheerst totaalbeeld. Daarnaast is op een

Familie Mulder

intelligente manier omgegaan met het aanwezige hoogteverschil in het terrein,

ARCHITECT

alsook met de beleving van het landschap vanuit de woning.

Maat Architecten AANNEMER Bouwbedrijf De Hoekse Waard BV

22

23 23

Woningen Druivenhof te Noordwijk CATEGORIE

Bijzondere bebouwing

De jury heeft veel waardering voor de aandacht die door de opdrachtgever

OPLEVERING

wordt gegeven aan de kwaliteit van de gebouwen op het zorgcomplex.

2007

De zorgvuldige en ingetogen architectuur en materiaal- en kleurkeuze van dit

GEMEENTE

onderdeel alsmede de afgewogen onderlinge groepering van de gebouwen

Noordwijk

resulteert in een hoogwaardig ensemble met een ontspannen sfeer.

OPDRACHTGEVER

Dit wordt verder ondersteund door de verzorgde inrichting van de openbare

‘s Heeren Loo

ruimte.

ARCHITECT Van den Berg Architecten Houten BV AANNEMER Stout B.V. Hardinxveld-Giessendam

24

25

Redstar Trading BV te De Lier CATEGORIE

Bedrijfsbebouwing en kantoren OPLEVERING

De expressieve, dynamische architectuur van het bedrijfspand sluit goed aan

2008

bij de aard van de omgeving (de snelweg) en biedt van daar uit gezien een

GEMEENTE

interessante beleving.

Westland

De jury is van mening dat dit project zich daarmee positief onderscheidt ten

OPDRACHTGEVER

opzichte van het gemiddelde bedrijfspand.

Redstar Trading BV

Dat de gekozen kleur van de gevels een link legt met het verwerkte product

ARCHITECT

(tomaten) wordt gezien als een grappige bijkomstigheid.

Bogaerds Architecten Ingenieurs AANNEMER Hercuton

26

27

Inzendingen

Uit de 222 inzendingen zijn de volgende projecten geselecteerd: PLAATS

PROJECT

ARCHITECT

Barendrecht

Ronald McDonald Huis

Jeanne Dekker Architectuur

Berkel en Rodenrijs

Brandweerkazerne Berkel en Rodenrijs

VVKH Architecten

Bleskensgraaf

De Spil: dorpshuis met sportzaal

Groeneweg Van der Meijden Architectuur

De Lier

Redstar Trading BV

Bogaerds Architecten Ingenieurs

Delft

Mediatheek

DOK Architecten i.s.m. Aequo

Delft

Dagbestedingscentrum

Mohn & Bouwman Architecten

Delft

Gezondheidscentrum

Splinter Architecten

Delft

Zuiderpoort Veld 2

Vera Yanovshtchinky Architecten

Dordrecht

Woonhuis Familie Van As

Groeneweg Van der Meijden Architectuur

Leiderdorp

Restaurant & Kookstudio

Kingma Roorda Architecten

Leidschendam

Brede school De Waterlelie

VVKH Architecten

Nieuweveen

Natuurlijk Comfort woning

Origins Architectuur

Nesselande

Periscoopwoningen

Joke Vos Architecten

Noordwijk

De Zeester

Architectenbureau Marlies Rohmer

Noordwijk

Woningen Druivenhof

Van den Berg Architecten Houten BV

Oud-Alblas

Woningen Oud-Alblas

Architecten Ter Haar Van Ling

Papendrecht

Merwehoofd

Rein Geurtsen & Partners

Reeuwijk

Villa aan de Lecksdijk

Ir. Gerard Rijnsdorp

Schiedam

Distilleerderij en Jeneverstokerij Nolet

Architecten Van Mourik

Strijen

Woonhuis familie Mulder

Maat Architecten

Voorburg

Sportpark Duivesteyn

QUARA

Voorburg

Sportpark ´t Loo

Van Heerden & Partners

28

Colofon Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de Provincie Zuid-Holland Vereniging Dorp, Stad & Land

UITGAVE

Stationsplein 45 Postbus 29129 3001 GC Rotterdam T 010 - 280 94 45 F 010 - 433 00 76 dsl@dorpstadenland.nl www.dorpstadenland.nl

Dorp, Stad & Land Dorp, Stad & Land / B. v.d. Meiracker - E. Miedema Grafisch Centrum Vanderheym Dorp, Stad & Land / John Bohnen

29

SAMENSTELLING & REDACTIE ONTWERP & VORMGEVING DRUK FOTOGRAFIE